SỰ KỲ DIỆU CỦA ĐÔI CÁNH
SỰ KỲ DIỆU CỦA ĐÔI CÁNH




MỤC LỤC
MỤC LỤC
I/ NGUỒN GỐC CỦA ĐÔI CÁNH
I/ NGUỒN GỐC CỦA ĐÔI CÁNH
II/ HOẠT ĐỘNG BAY
II/ HOẠT ĐỘNG BAY
III/ VAI TRÒ CỦA ĐÔI CÁNH
III/ VAI TRÒ CỦA ĐÔI CÁNH






I/ NGUỒN GỐC CỦA ĐÔI CÁNH
I/ NGUỒN GỐC CỦA ĐÔI CÁNH


Cánh là sản phẩm tiến hóa
Cánh là sản phẩm tiến hóa
độc đáo của sâu bọ, bắt
độc đáo của sâu bọ, bắt
nguồn từ nếp da bất động
nguồn từ nếp da bất động

của phần ngực.Ban đầu có
của phần ngực.Ban đầu có
tác dụng chuyền cành hoặc
tác dụng chuyền cành hoặc
lướt trên không.Dần dần
lướt trên không.Dần dần
nếp da mở rộngvà dẹt lại
nếp da mở rộngvà dẹt lại
thành tấm, bền vững và dẻo
thành tấm, bền vững và dẻo
nhờ lớp cuticun ở mặt trên
nhờ lớp cuticun ở mặt trên
và mặt dưới gắn với nhau
và mặt dưới gắn với nhau
và ép các gân cánh ở giữa.
và ép các gân cánh ở giữa.






Cánh của sâu bọ rất đa dạng, có
Cánh của sâu bọ rất đa dạng, có
cánh đều, cánh cứng, cánh vảy
cánh đều, cánh cứng, cánh vảy
mang nhiều màu sắc…
mang nhiều màu sắc…





II/ HOẠT ĐỘNG BAY
II/ HOẠT ĐỘNG BAY
Khi bay cánh của sâu bọ hoạt động
Khi bay cánh của sâu bọ hoạt động
theo nguyên tắc đòn bẩy mà điểm
theo nguyên tắc đòn bẩy mà điểm
tựa là sống phía lưng của tấm bên
tựa là sống phía lưng của tấm bên
.
.






Các cơ đứng và ngang được
Các cơ đứng và ngang được
gắn vào bên trong bộ xương
gắn vào bên trong bộ xương
cứng của ngực côn trùng, các
cứng của ngực côn trùng, các
bộ cơ co giãn xen kẽ nhau
bộ cơ co giãn xen kẽ nhau
khiến cánh vỗ nhanh và
khiến cánh vỗ nhanh và
mạnh. Khi các cơ đứng co để
mạnh. Khi các cơ đứng co để

kéo vòm ngực xuống, nó bật
kéo vòm ngực xuống, nó bật
vào trong và cánh được vỗ
vào trong và cánh được vỗ
lên.khi các cơ ngang co, phần
lên.khi các cơ ngang co, phần
cuối ngực được kéo vào,vòm
cuối ngực được kéo vào,vòm
ngực trở lại hình vòm và
ngực trở lại hình vòm và
cánh được vỗ xuống
cánh được vỗ xuống




III/ VAI TRÒ CỦA ĐÔI CÁNH
III/ VAI TRÒ CỦA ĐÔI CÁNH
1/ Cánh để bay
1/ Cánh để bay
Gặp ở các sâu bọ như: chuồn
Gặp ở các sâu bọ như: chuồn
chuồn, châu chấu, ong
chuồn, châu chấu, ong
Một số sâu bọ khi bay thì có
Một số sâu bọ khi bay thì có
tiếng phát ra như ruồi phát
tiếng phát ra như ruồi phát
tiếng vo ve, còn một số
tiếng vo ve, còn một số

khác như bướm lại không.
khác như bướm lại không.
Nguyên nhân là do tần số
Nguyên nhân là do tần số
đập cánh của chúng khác
đập cánh của chúng khác
nhau.
nhau.






Vd: Ruồi nhặng 147-220l
Vd: Ruồi nhặng 147-220l


Muỗi 594l (thậm chí có loài 1000l)
Muỗi 594l (thậm chí có loài 1000l)


Ong mật 260l
Ong mật 260l


Trong khi đó bướm trắng chỉ lập lờ có 6l, bướm gai
Trong khi đó bướm trắng chỉ lập lờ có 6l, bướm gai
5l. Chính vì thế mà bướm bay hoàn toàn yên lặng
5l. Chính vì thế mà bướm bay hoàn toàn yên lặng









Bản lónh bay lượn cuả
Bản lónh bay lượn cuả
chuồn chuồn trong TG
chuồn chuồn trong TG
côn trùng có thể coi là
côn trùng có thể coi là
hay nhất. Do trên lưng
hay nhất. Do trên lưng
và ngực chuồn chuồn
và ngực chuồn chuồn
cơ bắp để vỗ cánh rất
cơ bắp để vỗ cánh rất
phát triển.Có 9 cơ
phát triển.Có 9 cơ
tham gia hoạt động: 5
tham gia hoạt động: 5
cơ hạ cánh, 3 cơ nâng
cơ hạ cánh, 3 cơ nâng
cánh và 1 cơ chỉnh
cánh và 1 cơ chỉnh
cánh.
cánh.





2/ Cánh để ng trang
2/ Cánh để ng trang


Màu sắc lẫn với môi trường:
Màu sắc lẫn với môi trường:
•
Châu chấu,bọ
ngựacó màu xanh
lục ( cánh và toàn
bộ cơ thể ) khi ở
trên cành lá, bọ
ngựa nếu sống
trên thân cành có
màu nâu đen của
vỏ cây









Bọ lá dễ lẫn với lá

Bọ lá dễ lẫn với lá
cây xanh.
cây xanh.
•
Bọ cát ở sa
mạc có màu
giống cát giúp
nó lẩn tránh kẻ
thù.




Bướm Kalima khi đậu
hệt như chiếc lá khô
nâu sắp rời cành.





Màu sắc báo hiệu:
Màu sắc báo hiệu:


Bọ rùa hoa,bọ xít có lớp mu
Bọ rùa hoa,bọ xít có lớp mu
vỏ cứng trên đó là những
vỏ cứng trên đó là những
đốm màu đen hoặc hoa văn

đốm màu đen hoặc hoa văn
rực rỡ ,chẳng hoà quyện với
rực rỡ ,chẳng hoà quyện với
môi trường, thế mà chẳng bò
môi trường, thế mà chẳng bò
tuyệt diệt. Vì tuyến hôi ở đốt
tuyệt diệt. Vì tuyến hôi ở đốt
chân khớp tiết ra cộng màu
chân khớp tiết ra cộng màu
sắc kỳ quái trên thân chúng
sắc kỳ quái trên thân chúng
là để báo hiệu: “ ta hôi
là để báo hiệu: “ ta hôi
lắm ,không ăn được đâu”.
lắm ,không ăn được đâu”.









Những đốm tròn trên cánh
Những đốm tròn trên cánh
sau của một số loài bướm
sau của một số loài bướm
như: bướm khổng tước,
như: bướm khổng tước,

bướm cú mèo…, rất giống
bướm cú mèo…, rất giống
đôi mắt của động vật dữ
đôi mắt của động vật dữ
tợn, làm chim phải e dè,
tợn, làm chim phải e dè,
bắt được rồi cũng phải thả
bắt được rồi cũng phải thả
ra. Đặc biệt ở bướm
ra. Đặc biệt ở bướm
Morpho xanh có cánh sau
Morpho xanh có cánh sau
nhiều hoa văn khiến kẻ thù
nhiều hoa văn khiến kẻ thù
không nhận ra chúng khi
không nhận ra chúng khi
đậu và khi cất cánh mặt
đậu và khi cất cánh mặt
cánh lấp lánh làm cho kẻ
cánh lấp lánh làm cho kẻ
tấn công hoa mắt.
tấn công hoa mắt.
Bướm cú mèo




Caùnh sau böôùm Morpho Caùnh tröôùc böôùm Morpho





Ở Nhật Bản có một giống ngài mà hoa văn trên
Ở Nhật Bản có một giống ngài mà hoa văn trên
cánh của nó giống như một con ếch xanh
cánh của nó giống như một con ếch xanh
miệng bự, hai mắt to tròn dữ tợn. Ban ngày nó
miệng bự, hai mắt to tròn dữ tợn. Ban ngày nó
ẩn mình trong cỏ, có chim chóc đến, nó đột
ẩn mình trong cỏ, có chim chóc đến, nó đột
nhiên vùng bay, khiến cho lũ chim thất kinh.
nhiên vùng bay, khiến cho lũ chim thất kinh.
3/Cánh giả trang
3/Cánh giả trang
Giả trang là hiện tượng một số sâu bọ có hình
Giả trang là hiện tượng một số sâu bọ có hình
dạng và màu sắc giống như các loài sâu bọ
dạng và màu sắc giống như các loài sâu bọ
khác có khả năng tự vệ cao, nhằm che mắt kẻ
khác có khả năng tự vệ cao, nhằm che mắt kẻ
thù. Loài giả trang thường sống lẫn với các
thù. Loài giả trang thường sống lẫn với các
loài mẫu với số lượng ít hơn.
loài mẫu với số lượng ít hơn.





Bướm Phó Vương ở Bắc Mỹ là một

Bướm Phó Vương ở Bắc Mỹ là một
loại bướm không độc nhưng lại trông
loại bướm không độc nhưng lại trông
giống bướm chúa độc.
giống bướm chúa độc.
Bướm Phó vương
Bướm chúa






4/ Cánh phát ra âm thanh
4/ Cánh phát ra âm thanh



m thanh của dế :
m thanh của dế :


Ở bìa đầu cặp cánh trước
Ở bìa đầu cặp cánh trước
của dế trống nổi lên
của dế trống nổi lên
những đường gân đậm,
những đường gân đậm,
phía trên đường gân
phía trên đường gân

nhám, phía dưới đường
nhám, phía dưới đường
gân có các răng cưa nhỏ.
gân có các răng cưa nhỏ.
Khi cánh dế cọ vào nhau
Khi cánh dế cọ vào nhau
thì các răng cưa cà lên
thì các răng cưa cà lên
mặt nhám của các đường
mặt nhám của các đường
gân làm phát ra âm thanh
gân làm phát ra âm thanh






Ruồi quả vàng, con đực có
Ruồi quả vàng, con đực có
thể dùng cánh để hát “ tình
thể dùng cánh để hát “ tình
ca”. Ruồi đực khác giống
ca”. Ruồi đực khác giống
nhau sẽ hát “ tình ca”
nhau sẽ hát “ tình ca”
không giống nhau. Bài hát
không giống nhau. Bài hát
có 2 nội dung: báo cho ruồi
có 2 nội dung: báo cho ruồi

cái biết mình là ý trung
cái biết mình là ý trung
nhân của nàng và nói rõ
nhân của nàng và nói rõ
đây là đồng loại đang tỏ
đây là đồng loại đang tỏ
tình
tình





Cào cào cũng có thể cất lên
Cào cào cũng có thể cất lên
những bản “tình ca” nhằm thu hút
những bản “tình ca” nhằm thu hút
con cái bằng cách cọ ống chân sau
con cái bằng cách cọ ống chân sau
lên gốc cánh trước
lên gốc cánh trước




5/ Cánh được ứng dụng vào
5/ Cánh được ứng dụng vào
thực tiễn:
thực tiễn:
Trước đây trong những chuyến

Trước đây trong những chuyến
bay hay xảy ra các vụ tai nạn
bay hay xảy ra các vụ tai nạn
do máy bay không giữ thăng
do máy bay không giữ thăng
bằng tốt và cánh bò rung khá
bằng tốt và cánh bò rung khá
nhiều. Nhưng khi phát hiện
nhiều. Nhưng khi phát hiện
được cơ phận điều chỉnh độ
được cơ phận điều chỉnh độ
rung trên cánh chồn chuồn
rung trên cánh chồn chuồn
đó là mắt cánh, con người
đó là mắt cánh, con người
đã phát minh ra cách chống
đã phát minh ra cách chống
rung trên cánh máy bay.
rung trên cánh máy bay.




6/ Cánh để đònh hướng
6/ Cánh để đònh hướng



Vì sao đập ruồi rất khó?
Vì sao đập ruồi rất khó?



Nguyên nhân là do chúng đã từ bỏ
Nguyên nhân là do chúng đã từ bỏ
1 đôi cánh của tổ tiên: đôi cánh
1 đôi cánh của tổ tiên: đôi cánh
sau bò tiêu giảm thành cơ quan
sau bò tiêu giảm thành cơ quan
giữ thăng bằng nhỏ có dạng dùi
giữ thăng bằng nhỏ có dạng dùi
cui, gọi là cánh thuỳ giúp chúng
cui, gọi là cánh thuỳ giúp chúng
bay lùi, bay ngang, bay theo
bay lùi, bay ngang, bay theo
chiều thẳng đứng thậm chí cất
chiều thẳng đứng thậm chí cất
cánh và hạ cánh theo chiều thẳng
cánh và hạ cánh theo chiều thẳng
đứng.Và 1 điều thú vò nữa là:
đứng.Và 1 điều thú vò nữa là:








Khi TN: thả những cái đóa đen từ
Khi TN: thả những cái đóa đen từ

các góc khác nhau lên 1 chú ruồi đang
các góc khác nhau lên 1 chú ruồi đang
bay.
bay.


Các nhà KH đãø tập trung tìm hiểu bằng
Các nhà KH đãø tập trung tìm hiểu bằng
cách nào bộ não của ruồi thi hành
cách nào bộ não của ruồi thi hành
những cử động thoát chết lẹ làng đến
những cử động thoát chết lẹ làng đến
vậy?
vậy?


Đó là não của ruồi đã tiến hành 1 trật
Đó là não của ruồi đã tiến hành 1 trật
tự cất cánh liên quan đến kết nối TK
tự cất cánh liên quan đến kết nối TK
giữa cánh và chân. Như vậy bí mật của
giữa cánh và chân. Như vậy bí mật của
ruồi là nó nhảy chứ không chỉ là bay.
ruồi là nó nhảy chứ không chỉ là bay.