BO GIAO DVC

HOC VI$N CIIINH TRI QUOC GIA

VA DAO TAO

HO CHI MINH

7

C

NGUYEN NHAT HUNG

TANG CUONGPHAP CHE X.\ HOI CHU NGHIA

TRONG LlNII VUC BAO VE SI C KHOE NHAN DAN

0 NUdC TA IIIEN NAY

Chuyen nganh : Ly luan nlta nude d plulp quyen

Ma so

: 5.05.01

LUAN AN PHO TIEN SI KHOA HOC LUAT HOC

I

I-IA NQI - 1996

LCH CAM DOAN

Toi xin cam do an day Id cdng truth
nghien ciai cua rieng toi. Cdc sd'lidu, ket

qua neu trong luqn an la trung thtfc va

chita tinig duoc ai cdng ho trong hat ky
cdng truth ndo khdc.

NguyGn Nhat Hung

DA hOC l‘JA'1 i P.HCM

J HU V3EN


MUC LLC

Phan mo’ dau

Ch iron z 1

Tiet 1:

Trang
Phap che xa hoi chu nghia irong llnh vuc bao ve
sue khoe nhan dan - Phuong phap co ban quan ly

Nha nude irong dieu kien kinh le thi trudng dinh
hudng xa hoi chu nghia va xay dung Nha nude
phap quven

6

Phap che xa hoi chu nghia irong llnh vuc bao ve
sue klioe nhan dan - khai niem va nhung dac trung

6

1.1

Quan diem cua clni nghia Mac - Lenin va cac luan
diem klioa hoc khac ve phap chexa hoi chu nghia

6

1.2

Nhung dac Irung co ban cua phap che xa hoi chu
nghia trong llnh vuc chain sdc va bao ve sue klioe
nhan dan

21

Vai tro cua phap che xa hoi clni nghia Irong quan ly
Nha nude v£ chain sdc va bao ve sue klioe nhan
dan


48

2.1

Phap che xa hoi clni nghia Irong llnh vuc bao ve
sue khoe nhan dan la plnrong phap quan ly Nha
nude trong llnh vuc bao ve sue klioe nhan dan

50

2.2

Phap ch£ irong llnh vuc bao e sue klioe nhan dan
la phuong phap kcl hop nghli vu dao due vdi nghia
vu phap ly

57

2.3

Phap che irong llnh vuc bao e sue klioe nhan dan
la phuong phap phal buy sue manli cong dong, xa
hoi hoa trong chain sdc va bao ve sue klioe nhan
dan

60

Tiet 2:



Ch iron g 2

Thue (rang phap che trong Ihil, vuc cham soc va
bao ve sue khdc nhan dan d nude ta

67

Tiet 1

Thue trang xay dung phap luat vd bao ve sue khde
nhan dan

67

Tlet 2

Thue trang thi hanh phap luA- va xu ly vi pham
phap luat va toi pham trong fjnh vuc bao ve sue
khde nhan dan

80

2.1

Thue trang tuan lliii phap luat \ iec cham soc va bao
ve sue khoe nhan dan

80

2.2


Thue trang xu ly vi pham phap luat va toi pham
trong linh vuc bao ve sue khdc nhan dan

95

Chirons 3

Phuong hirdng va giai phap co ban tang cudng
phap ch£ ve bao ve sue khdc nhan dan d nude la
hien nay

98

Tiet 1

Tinh tat yeu khach quan cua \ iec tang cudng phap
che trong quan ly Nha nude ve bao ve sue khde
nhan dan .

98

1.1

Tang cudng phap che trong quan ly Nha nude v£
bao ve sue khdc nhan dan bat igudn tu doi hoi cua
nen kinh te thi trirdng dinh hue ng xa hoi chu nghia

103


1.2

Tang cudng phap chd' trong q tan ly Nha nude vd
bao ve sue khde nhan dan bat ngudn tu doi hoi d£
cao nhfm to con ngudi trong si nghiep cdng nghiep
hoa, hien dai hda.

106

1.3

Tang cudng phap che trong q an ly Nha nude vd
bao ve sue khdc nhan dan bill lguon tir doi hoi d£
cao vai tro phap luat trong' x ly dung Nha nude
phap quyen

108

Tang cudng phap che trong qu.in ly Nha nude vd
bao ve sue khde - phtrong hirdng va giai phap

114

Tiet 2


Doi moi va hoan lliicn phap luat tren cac mat chi’i
yeu ve bao ve sire klioe: phong benh, chua benh,
hanh nglie v, duoc nr nhan.


‘ 114

2.2

Doi moi va hoan thien bo may quan lv Nha nude ve
bao ve sue klioe nhan dan.

125

2.3

Xu ly nghiem minli kip llidi. cac vi pharn phap luat
trong quan ly Nha nude ve bao ve sue klioe nhan
dan.

132

2.4

Nang cao y thirc phap luat olio cac chu th£ quan ly
Nha nude ve boa ve sue klioe nhan drin.

133

luan an

149

Ketluan cua
Phu luc


Tai lieu thani khao

152


PHAN MO DAU
1. Tinh cap thiet cua de tai:

nhan dan giam sut nhifiu, benh tAt chua dupe khong che. Chien ltrcrc kinh td-

xa hoi den nam 2000, dat con ngudi vao vi tri trung tarn, ph An dau cho con

Nha nude la.
Lu At Bao ve sue khoe nhan dan, Bo Lu at ddu tidn ve y t£ (ke tu ngay

dan 16c Viet Nam doc lap den nay) dupe Quoc hoi Klioa VII thong qua lai ky
hop thd 5 ngay 30/6/1989. Quydn va nghia vu cong dan, trach nhiem cua Nha
nude va cac to elide quan cliung Irong viec bao ve sdc klioe nhan dan da dupe
luat phap hoa. Nhung cho den nay, trong thuc t£, Luat bao ve sdc klioe nhan

dan, cung nhu cac luat dinh khac co lidn quan ddn viec bao ve sdc klioe nhan

dan chua di vao cuoc song dupe bao nhieu.
Do hoan canli licli sir cua dat nude, to elide va chinh sach chiu anh
hudng cua thdi ky quan lidu bao cap nay cliuydn sang n&n kinh t£ thi trudng
co su quan ly cua Nha nude dang boc lo nhieu nhupc di£m ca trdn binh dien
ly luan, cung nhu tliuc lidn, ca Iren mat van ban phap luat va to elide thuc
hien. Phap die xa hoi chu nghia trong quail lv Nha nude vd cham sdc va bao


ve sdc khoe nhan dan efin pliai dupe lang cudng, la mot ydu cAu bdc xue va

kliach quan.


Bao vc sue klioe nhan dan cd noi dung rat rong. Nhin dudi pliuong dien
phap luat va phap che bao ve sue klioe nhan dan bao gom bao hidm xa hoi,

moi trudng. hanh nglie y dupe, plioiig benh va chua benh, tracli nliieni Nha
nude, xa hoi va edng dan, trong plioiig benh va chua benh..... Thue tidn doi

mdi may nam qua chi ra rfuig phap luat, phap che xa hoi chu nghia tren llnli
vuc bao ve sue klioe bi budng long, nhidu bid’u hien tifiu cue xuat hien. Vi vay

de giu vung ban chat Nha nude ciia dan do dan va vi dan, chong nguy co

cliech hudng xa hoi chu nghia khong the khong tang cudng phap ch£ xa hoi
chu nghia tren llnh vuc nay.
Hien nay Nha nude la dang tirng budc xay dung Nha nude phap quydn.
Nha nude phap quyen khong nhung de cao vai tro cua phap luat ma con de

cao nhan to con ngudi, xem con ngudi va cac quyen cua no la nhung gia tri
cao quy nlial can phai dupe bao ve va dieu chiTih bAng phap luat. Bao ve sue
klioe nhan dan, lion bat ky llnh vuc nao cua ddi song xa hoi, li£n quan true
tiep va thiet than den con ngudi va cac quyen ciia con ngudi. Vi vay xay dung
Nha nude phap quyen Viet Nam, khong thd’ khong tang cudng phap ch£ xa hoi
cliii nghia trong llnh vuc bao ve sue khoe nhan dan.

■f


Tu nhung ly do Iren, de tai: "Tang cudngphap chexa hoi chu nghia.
trong ITnh vuc bao ve sue khoe nhan clan o' nude la hien nay" cd y nghia ly
luan va thuc tidn cap bach.
2. Tinh liinh nghien cirii de tai:

Do tinh chat cap thi&t cua van de bao ve sue klioe cua nhan dan n&n d
nude ta cd kliong it sacli bao viel chuyOn ve van d£ nay.

Dirdi goc do klioa hoc phap ly may nam gan day rai rac tren cac tap chi:
Thanh Ira nha nude, Dan chii - phap luat. Nha nude va phap luat..... cd mdt so

r


3

- Xae dinh noi ham cua khai niem phap che xa hoi chii nghla trong linh

vuc bao ve sue khde cua nhan dan.
- Phan tich vai tro ciia phap che xa hoi chii nghla trong linh vuc bao ve

she khde trong didu kien kinh te thi trirdng, xay dung Nha nude phap quydn d
nude ta.

- Darth gia dung thuc trang thuc hien phap luat thuc dinh ve bao ve sue

khde nh^n dan d nude la thdi gian qua va hien nay.

gidi, hinli thanh he thong quan diem ly luan, phuong phap luan tang cudng


phap che trong quan ly Nha nude vd chain soc ve bao ve sue khde nhan dan
trong didu kien ndn kinh te thi trirdng d nude la.
- Tim kidm nhung phuong hirdng va giai phap co ban lam co so cho

viec hoan thien va tang cudng phap chd' xa hoi chii nghla trong viec quan ly
Nha nude ve y te.

•».

4. Pham vi nghien ciiu:
Phap ch# trong linh vuc bao vd sire khde nhan dan cd noi dung rat rdng - luftn

an chi tap trung di sau vao nhung van dd ly luan va thuc ti6n cap bach nh#t.


r

4

Do la xem xel phap che trong llnh vuc bao ve sire khoe cua nhan dan trdn hai
in al co ban nhu:

+ Phong benh va chua benh.

+ Hanh nglie y diroc.
5. Phuong phap nghien ciru:

Co so ly luan ciia luan an la nhung nguyen ly va luan diem khoa hoc
Dang va Nha nude the hien irong: "Cuong llnh xay dung dal nude trong
ky qua do", "Chien liroc on dinh va phal tridn kinh le xa hoi d£n nam


Luan an diroc thuc hien Iren co so van dung long hop cac phuong phap

duy vat bien chung va duy vat lich sir, phuong phap ph fin Itch va tong hop,
phuong phap so sanh ket hop 16 gich va lich sir trong qua trinh phan lich va
luan giai cac van de dal ra.

Trong qua trinh thuc hien co tien hanh khao sat thuc tiln tai cac vimg

cu dan khac nhau (thanh pho, dong bang, vung xa, vung sau...), sir dung cac
so lieu thong ke cua nghanh y le, thuong birth xa hoi, cac bai vid't cua tac gia
trong va ngoai nude va phap luat cua mot so nude.
6. Dong gop moi cua luan an:
- Day la cong trinh dau lien nghien cuu van de bao ve sire klioe nhan

dan dudi goc do cua khoa hoc phap ly - Do vay trudc lien luan an da de cap

van de mot each lie thong cac kliai niem phap luat va phap ch£ v£ bao ve sire
klioe nhan dan, vai iro ciia phap luat va phap ch£ ve bao ve sire klioe nhan dan

Irong Nha nude phap quven va irong dieu kien kinh le thi trudng dinh hudng

XHCN. Dac biet luan an da chi ra cac dac diem cua phap che trong llnh vuc


bao ve sue khoe nhan dan. Nhung khai niem. pham tru phap ly trong linh vuc
bao ve sue khdc nhan dan co y nghla ly luan thiet thuc.


6


i

Ch inmg 1

i

I’HAP CUE XA HOI CHII NGHiA 1RONG LlNH VQC BAO v£ sUC KHOE
NHAN DAN - PHUONG PHAP CO BAN QUAN LY NHA NUOC TRONG Dlfiu
KIEN KINH TE TUI TRUONG DINH HUONG XA IIQI CHU NGIllA VA XAY
DUNG NHA NUOC PIIAP QUYEN.

Tiet 1: Phap che xa hoi chii nghia trong llnh vuc bao ve sue khbe nhan
dan - Khai niem va nhung die trung

Phap che xa hoi chii nghia la mol llnh vuc dupe nghiOn cuu kha sfiu sac
trong khoa hoc phap ly ciia cac nude xa hoi chii nghia irudc day. Nhi£u edng

trinh khoa hoc da phal irie’n va lam phong phu hoc thuydt Mac-Ldnin ve phap
ch 61
Ly luan Mac - Lenin ve nha nude va phap luat chi ra iTuig: Phap che xa
hoi chu nghia la mot hien I iron g xa hoi phong phu va phirc tap. Noi ham cua

khai niem rat rong. Trong cac moi quan he khac nhau, Phap chd co noi dung

rieng cua minh.
Mac ddu phap che xa hoi chii nghia la mot khai niem co noi ham phong

phu, nhung hau hdl trong cac dinh nghia khoa hoc deu nhan manh d£n mdt
dac trung co ban nhat ciia phap che, do la su luan thii mdt each triet de cac


W pham phap luat ciia cac lo chu’c chfnh Iri - xa hdi, cac co quan nha nude,
cac id chuc kinh le, cac ca nhan co irach nhiem va ciia moi cong dan. Co thd

khai quat nhung noi dung co ban ciia phap che Xa hoi chu nghia, thirdng dupe

su dung trong cac lai lieu khoa hoc nhu sau:


7

- Phap che la mot nguyen tdc co ban ve Io chuc va boat ddng cua nha
nude xa hoi chii nglua.
- Phap che la mol phuong phap quan Iv nha nude, phuong phap thuc

hien nhung nhiem vu chuven cliinh giai cap. mot bo phan caii thanh cua dan
chii va chuycn chinh.

- Hoac la. mac du phap lual va phap chtf co moi quan. he khong tach rdi
nhau, nhung chung la nhung hien lupng doc lap, phap luat la co so cua phap

ch£.

Vd th hoc linh cua phap che noi chung. C. Mac va Ph. Anghen thudng
nhan rnanh trong lac pham cua minh: "Phap ch£ la su luan thu luat cua nhung
nguoi tham gia cac quan he xa hoi" |2, trang 675].

6 nude la trong cac bai vie'l cling thudng cd su dong nhat hay lan Ion
giua phap luat va phap che. Nhung nhin chung, cac nha khoa hoc deu thong
nhat ve noi ham co ban ciia khai niem phap che Xa hoi chu nghla la su tuan

thu mdt each trie! de, nghiem khdc nhung menh lenh hay doi hoi cua phap
luat. Dd hid’u sau sdc hon ban chat ciia phap che Xa hdi chii nghla, noi dung

cua no con cd y nghla trong dieu kien doi mdi d nude ta hien nay hay khong,

cun phai tiep can ly luan ctia nhung nha kinh dien ciia chii nghla Mac-Ldnin
Va nhung luan diem khoa hoc khac ve van de nay.


8

r

1 .1. Quan diem cua chu nglna Mac - Le nin va cac luan diem khoa

hoc khac ve phap che xa hoi chu nghia
I

1.1.1. Hoc thuyet Mac - Le nin ve phap che va sir van dung.
V.I Lenin la ngudi dfiu lien dira ra cac luan diem co ban vd phap che Xa

hoi chu nghia. Ngay tu nam thu' 2 cua nha nude Xo vi&'l, LGnin da vidt "So
I

thao dd cuong quydt dinh ve viec luan thii dung phap luat" - De cuong nay da
trd thanh co so dd ra nghi quyet v6 vice Ion trong nghidm chinh phap chd.
Nam 1922 trong buc thu "Ban ve che do true thuoc song trung va phap ch£",

Ldnin da dua ra nhung luan didm co ban lam co so cho phap chd Xa hoi chu


nghia, d day. Ngudi da neu I6n nhung noi dung co ban vd phap chd Xa hoi
chu nghia.
Trong boi canh each mang Nga mdi thanh cong, mdt chinh sach kinh

t£ mot dao luat, sdc lenh dupe ban hanh va thuc hien la mot cudc dau tranh
giai cap het sue gian kho. Ben canh sir thu dich ciia cac thd luc phan each

mang con la sir can trd cua benh hanh chinh quan lieu trong bo may nha nude

va hien tupng khong luan thu cac dao'luat cua chinh quydn xd vidt trong ddi

song xa hoi. Mot su that ma Lenin da noi ra la: " Chung ta dang song trong
tinh trang ma dau dau cung cd nhung hien tupng khdng tdn trong phap luat,

va anh hudng ciia dia phuong la mol trong nhirng trd ngai ldn nhat ... cho
cong cuoc thidl lap phap che" [9, trang 2341.
Ngudi thuong gdn viec cung cd quydn luc nha nude, quydn luc ciia

nhan dan vdi viec cling cd phap chd each mang, phap chd Xa hoi chu nghia.
V.I Lenin cho rang " Didu kien ciia mot chinh quyen vung vang va chac chan

cang lien bp. sir trao doi ciia dan chung cang phat Iridn, thi phai cap bach de
ra klia’u hieu kien quydt phai cd phap chd each mang rong ldn..." [3 tr. 404]


9

Thu nhat:

Trong cac co quan bao vd phap chef, vice to chi'rc va hoat


dong cua no phai tren co so bao ve ch£ do thuc hien phap luftl thong nhat
trong ca nude cong hoa. Vi vav, V.I Lenin cho rftng to clnrc Vien kiem sat

theo nguydn lde "Song trung true thudc" nhu cac co quan nha nude khac la

mol sai lam. Vien kiem sat theo V.I Lenin la co quan kidTn sal loan bo chd' dd
luan thii phap luat cua cac co quan nha nude, vien chdc nha nude va moi cong

dan. No bao dam cho " bat cu’ quyd't dinh nao ciia belt cir mol co quan hanh
chinh dia phirong nao cung khong di ngirqc lai phap luat [9, trang 233]. Cho

nen " Vien kiem sal dia phirong chi true thudc vao Trung uang" [9, trang
236].

Theo Ur lirdng nay ciia C. Mac "phap luat khong th6 cao han ch£ do

kinh t£ va sir phai trid'n van hoa ciia xa hoi, phap luat phai la sir bidu hien ciia
lqi ich va nhu cau chung ciia xa hoi do phirong lliirc san xual nhat dinh sinh

ra". [5, tr. 963]. Tir tir tirdng nay co the rut ra mdt so kd't luan sau:

- Co thd’ xem luan diem trdn la phirong phap ludn chi dao hoat ddng
xay dung phap lual. Su vi pham phap luat trong hoat dong xay dung phap luat,
theo VI. Lenin khong kem phan nguy hai han so vdi viec khong thuc hien

nhung doi hoi ciia lual irong qua irinh hoat dong ap dung phap luftt. Su thuc
hien cac van ban phap lual trai vdi cac dao lual, trai vdi cac quy ludt phat tri^n

xa hoi, trai vdi y chi va lai ich ciia nhan dan se mang ddn thiet hai cho xa hdi.


C. Mac cho rang phai thuc hien "Nhiem vu pha vd tat ca nhung quy£n luc co
l,nh chat dia phirong, lanh tho, l hanh thi va tinh dd’ lao ra sir thong nhat". [7,
tr. 153]
“ Tinh toi cao ciia cac dao luat trong he thong cac van ban quy pham

Phap luat. Day la mdt doi hoi trong hoc thuydi phap ch^ ciia Ldnin. Doi hoi
' y bat nguon tir cho cac
anh yv chi
va chii
ciuv&i ciia
cac dao
dao luat
lual nhan
phan anh
chi va
chu quy£n
ciia loan
toan


10

thC nhan dan. dieu chinh cac quan he xa hoi co ban quan trong va on dinh

trong Nha nude, nd phai dung dau lie thong cac van ban quy pham phap luat .

Do vay tat ca cac van ban phap luat kliac can phai duoc hinh thanh tren co so

Hien phap va cac dao luat co ban lao thanh mot he tlid'ng thong nhat cac van


ban quy pham phap luat trong ca nude. Tilth thu bac ciia cac van ban quy
pham phap luat la nhan to dam bao cho linh thong nhat va toi cao ciia cac dao

luat klii xay dung cung nhu thuc hien phap luat trong pham vi ca nude.

- Phap die ph an anh moi quan lie lac dong dieu chinh cua phap luat doi
vdi ch£ do xa hoi, che do chinh tri. vdi phuong phap thuc hien quydn luc

chinh tri, to chuc lao dong quyen lire.

Le nin cho rAng phap che Xa hoi chii nghla khong thd co diroc nd'u thieii
dan chii. Khong the cd dan chii chan chinh 6 ben ngoai hay ben trdn phap luat

va trong moi lien ket vdi sir long quyen, bat chap phap luat. Do do viec thuc
hien trong doi song nhung nguyen tdc dan chii phai duoc xac dinh trong hfe'n

phap va cac dao luat. Ngirqc lai, trang thai phap luat cua dal nude lai phu
thuoc vao muc do hoan thicn dan chii trong doi song nha nude va xa hoi. Dieu

do, tlieo Lenin, bat buoc to chuc va boat dong ciia bo may Nha nude cung nhu
cac to chuc chinh tri xa hoi phai dua vao phap luat, luan thu phap luat va gdn

vdi trach nhiem phap ly ve nhung vi pham cac quy tdc phap luat. Dd dam bao
thuc hien nguyen tdc nay phai lien hanh kiem tra, thanh tra, ki&n sat va giam
sat to chuc va boat dong lao dong quyen luc mot each thudng xuydi.
- Trang thai phap che trong xa hoi, lien quan true tiep vdi nhan dao,
cong bdng xa hoi. dia vi binh dang ciia con ngirdi. Phap che la phuong phap

dam bao va bao ve cac quyen ciia con ngudi. linh khong dung hop vdi cac

bieu hien long quyen. khong phap luat. Tu ludng ve phap che Xa hoi chu

nghla ciia V.I. Le nin diroc the hien sau sdc trong Sac lenh Thang Mudi dau


1 1

r

lien do Ngudi soan lhao . Theo sang kien ciia Le nin, lai Dai hoi bal ihudng
cac Xo Viel Nga lan thu’ VI. lhang 11 nam 1917, da xem xdt van de phap ch£

va thong qua Nghi quyel lich sirve viec luan ihii mot each nghidm chinh cac
dao luat cua chinh quyen Xo Viel. Tu lirong do ve sau dupe Ngudi nhan manh

Irong buc ihu giii Cong nhan va Ndng dan chien lining bon CdntsAc. Trong do,
Ngudi vidl: "Phai luan lheo liing li lung ly nhung luftt le va menh lenh cua
chinh quyen Xo viet va don doc moi ngudi luan lheo" [9, Ir. 178]. Mol trong
nhung tai lieu co ban cua Lenin viet ve phap chtf la buc Ihu gui Bd Chinh tri

Ban chap hanh Dang cong san Bon se vich Nga " ve song .trung true thuoc va
phap ch£". Nhung tu liro'ng phap che trong buc ihu nay cua Ngudi chdng

nhung co y nghia ihuc lien Irong viec xay dung bo may Nha nude ma con co y
nghia trong vice soan thao ve phuong dien ly luan cac vftn de ve phap ch£ Xa

hoi chu nghia.
Doi vdi VI. Le nin, dieu quan Irong khdng chi 0 chd cac dao luat dupe
ban hanh dap ung su phai Irien ciia xa hoi va cac doi hoi ciia quan chung nhAn
.


*

dan lao dong, ma didu chinh yeii hon la dua cac dao luat do vao ddi song, lam
cho nd tuan Ihii mol each chinh xac Iriel de vdi tat ca moi ngudi.

Tlu'c hai: Ve chat lupng ciia phap luat irong moi quan he vdi phap ch£:
Trong cac lac pham ciia minh, Lenin nhan manh viec hinh thanh va phat trid'n

phap luat phai gfm chai vdi phap che va irong moi quan he khdng tach rdi vdi

SV tuan Ihii phap luat trong thuc le. Trang lhai didu chinh va on dinh cua cac
quart he xa hoi bfing su lac dong ciia cac quy pham phap luat chi co th£ dat

dupe nhd su luan thu mol each day du nghiem minh cac quy pham do. Ngupc
thieu phap luat co chai lupng lol (dap ling su lien bo va phai trid’n ciia xa •
hoi va cac doi hoi ciia dai da so quan chung nhan dan) ihi phap ch# cung( mat
y nghia ciia minh. Song moi quan he chai che giua phap luat va phap che ,


12

Rhong co_nghla phap lual la mol veil lo lao ndn phap che ma la lien de lai yeii

cua phap che. Den lirpl minh, phap che lai trd nen tat yeu doi vdi phap luat.
Thic'u sir luan ihu phap che, phap luat se khong co kha nang there hien tinh

quy dinh xa hoi ciia minh. Cac dao lual tot la dieu kien dam bao cho sir luan
thii nd. Nhirng dong iho'i phap lual lot cung se Ird ndn mfil gia tri khi thid'u sir


luan Ihu nd Iren thuc le. Do vay, phap lual la dieu kien vat chai ciia phap che,

no ton tai doc lap va song song vdi phap che.
Theo Lenin, pluip che la mol Irong nhirng nhan lo quan trong ciia viec
hinh thanh phap lual. Noi each khac, sir luan Ihu mot each nghiem chinh cac
quy pham phap luat cd I inh bdl buoc khong chi doi vdi cac chii th£ hoat dong

ap dung phap lual ma con doi vdi ca cac chii the hoat dong sang tao phap luat.
Vdi noi dung nay. qua trinh sang lao phap luat ciia cac co quan Nha mrdc cd
lham quyen chi dirpe Ihirc hien va xac dinh irong sir phu hop hoan loan vdi

cac doi hdi ciia phap che Xa hoi chii nghia ma khong dirpe phdp virpt ra ngoai

tha’m quyen ciia minh va cung khong dirpe bieu hien trong nhirng hinh thurc
phap luat tiiy lien ma phai do Hien phap quy dinh. Chinh vi th£ klii neu dac
trirng vd tinh xa hoi ciia cac dao lual C. Mac da cho ding: "Nha lam luat

khong lam ra lual , khdng sang lao ra nd, ma chi cong thirc hoa nd. Nha lam
lual chi phan anh vao trong cac dao lual linh sinh dong tu giac cac quy luat

noi tai cua cac quan he linh thin" |5, ir. 192].

Cd the van dung nhung noi dung co ban ciia hoc thuyei phap chd' Xa
hoi chu nghia ciia chii nghia Mac - Lenin Irong dieu kien ngdy nay nhu: sau:

Mot Id: Tinh toi cao cua cac dao lual Irong he thong cac van ban quv

pham phap lual. .



r

13


14

Hai Id: Phap che Id sir man ihu vd chap lidnh nghiem chinh phap luat
doi vdi moi 1 lidnh vien irong xd hoi.

Xuat phai lir ban chai va nhung dac diem dac thu cua Nha nude va phap
luat xa hoi clni nghia va nguyen tfic moi cong dan deu binh dang trudc phap
luat, phap che xa hoi chu nghia doi hoi phai cd linh thong nhat ve nhan there

va to chirc thuc hien phap luat Iren quy mo loan quoc, khdng chap nhan nhung

dac quyen va bicl le vd nguyen lac. Thuc hien tot ydu cdu nay la dieu kien
quan trong de Ihidl lap mol tral lu ky cuong. Irong do co quan cap dirdi phai
phuc tung co quan cap Iren, lqi ich cua dia phuong phai phu hop vdi lpi ich
qudc gia, ca nhan co quyen lu do dan chu nhung phai ton trong quyen cua
nhung clni the khac. Bao dam nguyen I Ac phap che thong nhat la dieu kien de

xoa bo tu tudng cue bd, ban vi. dia phuong clni nghia tu do vd chinh phu, bao
dam cong bang xa hoi. Tuy nhien cung khdng ndn liieu ding linh thong nhat

cua phap che xa hoi clni nghia loai bo hoan loan su efin thiel phai tinh den

nhung didu kien va hoan canh cu the’ 6 tung noi, lung vung. Trong qua trinh
xay dung va Id chu'c thuc hien phap luat, cung co phap che cung edn phai xem


xet nhung dieu kien va hoan canh cu the. lim ra nhung hinh thuc va phuong
phap phu hop de dua phap luat vao ddi song vdi hicu qua cao nhat ma khdng

vi pham phap luat, khdng xam hai den linh I hong nhat cua phap che. "Phap
che khdng the Id phap che cua linh Caluga hope linh Ca - da dup'c, md phai Id

phap che duy nhat cho loan nu'bc Nga vd cho cd loan the lien bang cua cac
audc cong hoa Xd viel nda" 111. lr.232].

Ba Id: Phap Chela phap lud! dupe ihuc hien irong doi song xd hoi.


15
V

xa hoi- Nhung phap luat dupe xay dung nhu the nao la kel qua ciia qua trinh
hoal dong chii quan ciia eon ngirdi. Khong lhe cd co so vung elide de cung co
ndn phap che neu khong chii y dun nhung bien phap bao dam cho cac co quan

cd trach nhiem xay dung phap lual. cd dii kha nang va didu kien dd hoan ihien
he thong phap lual.
T6 chirc va thuc hien phap lual la mol mat quan trong cua nen phap

chd. Kdl qua ciia viec to chirc va thuc hien phap lual la mdl.lrong nhung tidu
chudn de xac dinh linh chai ciia nen phap che xa hoi chii nghla. Vi vay mdt
trong nhirng ydu can dal ra la muon cung cd va tang cudng phap chd thi phai
i

bao dam cho cac co quan id chirc thuc hien phap luftl hoal ddng cd hieu qua.
, Bon Id: Phap che xa hdi chii nghla cd quan he mat ihiet vdi che dd dan

chu xa hdi chu nghia.

Trong moi quan he nay (Jan chu xa hoi chu nghla la co so de cung cd
nen phap che xa hpi chu nghla. dong Ihdi phap chd xa hoi chii nghla la ydu to

can thidt khong the lliieu dupe de cung co va mo rong ndn dan chu xa hdi,

phat huy quyen lam chii ciia nhan dan lao dong. Co thd khdng dinh rdng dan
chu xa hoi chii nghla la nen lang virng chdc nhat de duy tri va thuc hien nhung
nguydn tdc cua chd' do dan chii xa hoi chii nghla, lao ra linh lo chirc ky luM,

thidt lAp ky cuong ciia xa hdi. bao dam cdng bfmg xa hdi dupe thd hien 0 su
lham gia ciia dong dao qufin chung vao quan ly cac cdng viec nha nude va xa

hoi, vao viec kiem Ira, giam sat boat dong ciia bd may nha nude. Nhung dac
diem nay dong Ihdi cung noi len net khac bicl can ban vd ban chai ciia phap

ehe xa hoi chit nghla vdi phap che lir san.
♦

Nam Id: Phap chexd hoi chu nghia Id nguyen tdc xu su cua cdng dan.
I


6

r

La nguyen ide xir sir ciia edng dan phap chd xa hoi chii nghia doi hoi
trirdc hel moi edng dan phai Ion Irong phap lual mol each triel de. phai xu su


theo dung yeu cau ciia phap lual. Moi edng dan ion irong va lu giac thuc hien
nghieni chinh va iriel de phap lual la dieu kien co ban de bao dam cong bdng

xa hoi, thuc hien nguyen tdc moi ngird deu binh dang Irudc phap lual, la dieu

kien cho moi ngudi duoc lu do phai Lien. Mal khac, trong chii nghia xa hoi
nhan dan lao dong la ngudi chii dal nude, cho 11611 nguySn tdc phap che xa hoi

chii nghia con doi hdi moi ngudi edng dan cd irach nhiem lham gia vao quan
ly cac edng vice nha nude, bao dam ihirc hien nguyen tdc phap che bdng cac

hinh tln'rc nhu kiem Ira, giam sal hoal dong ciia cac co quan nha nude va cac
lo elide xa hoi. dau Iranh chong vi pham phap luat, phap ch£...

Sau Id: Phap che .xd hdi chii nghia lei nguyen ide id chuc cua Nha
nude, cua cac id elide chinh iri .xd hdi vd cac doan the quan chung.

Trong chu nghia xa hoi , cac to chuc chinh Iri - xa hdi va cac doan thd
quan chung luon d.uoc Dang cong san va Nha nude quan lam lao didu kien de

cac to chirc do phai irien va phai huy vai trd ciia minh trong quan ly nha nude,

quan ly xa hoi. Mdi to chuc va doan thG dd cd nhung phuong phap, hinh thde

va nguyen tdc hoat dong rieng phu hop vdi doi I uong cua l6 elide minh.
Nhung du duoc l6 chuc dirdi hinh I hire nao va du su dung nhung phuong phap

va nguyen tdc nao chang niia Ihi nguydn ide phap ch£ xa hoi chu nghia cung
phai duoc ton irong mol each day du. Bdi vi moi thanh vidn ciia lo chuc hay


^°an the do trirdc hel la mol cong dan, cho nen ho luon chiu sir lac dong cua

nha nude, phai ion Irong nguyen ide phap che xa hoi chu nghia , mal khac cac
* hinh thanh va hoal dong Iren pham vi lanli thd ciia nha nude, lham gia
i- id c'h Uc
v^() *z
Cac cluan he xa hoi, Irong dd cd cac moi quan he co ban do Nha nude xac
L- lip va h’
•
'
•»
,,
°ao v^‘ V
* vaY cac 1^ chuc va doan the dd cung khong the Ihoal ly
i


1 7

nguydn tdc phap che xa hdi chu nglna duoc. Cac to chuc chinh tri - xa hoi va

cac doan the quan chung cd trach nhiem dong vien giao due cac hoi vidn va

nhung ngudi thudc gio’i minh ldn trong va trici de ihuc hien phap luat ciia nha
nude. Dong thdi trong khi de ra phuong hirdng Id chuc va boat dong ciia id

clnrc minh cac id chuc chinh tri - xa hl i va cac doan the quan chung pluii dua
I


tren co sd cac quy dinh cua phap luat, phai bao dam cho cac hoal dong ciia td
elide minh ndm trong pham vi ma phap luat cho phep.

Bay Id: Moi lifo'ng quan gi.t(u phap clievc linh hop ly.
Cac quy pham phap luat bao gid cung chi’ rd cho cac chu the cua cac

quan he xa hoi can phai xir sir nhu lhe nao trong nhung didu kien. hoan canh
nhat dinh. Nhung nhung quy pham phap luat do khdng the du linh trirdc dupe
nhung dac diem ciia lirng trudng hop hay tung linh huong cu the ciia cuoc

song, chung chi vach ra nhung quy I de chung. Viec (hire hien cac quy tdc
chung do bao gid cung la qua trinh sang tao phuc lap. Viec nang cao hieu qua
didu chinh cua phap luat doi hoi phai chap hanh nghidm chinh phap luat va

doi hoi phai chap hanh mol each hop ly nhat.
Su thong nhat bien chung giua tinh hop phap va tinh hop ly la mot trong

nhung dac diem cua viec quan ly xa hoi mol each khoa hoc. Co nhung trudng
hop, phap luat quy dinh nhung quy tac xir sir chung duy nhat, trong trudng
hop do, klii chap hanh quy pham phap luat. ngudi chap hanh khdng duoc lam
theo y ridng ciia minh. khdng duoc luy y lira ch-m kha nang xir sir,. Viec tuan
lheo va chap hanh nghiem chinh cac quy pham diam phap luat vu'a the hien

linh hop phap va dong thdi la hop ly nhat.

l a mol nguyen lac ciia phap che xa hoi chu nghia, linh hop ly dupe the
—JbidiL.d.jJi.Jira chon.kha nang xir sir cu the', tu m' >t hay nhieu kha nang xu su
DAI HUC LUaT TP. HOM |
"thu; vsen


>


18

r

ma quy pham phap lual cho phep. Trong moi inrdng hop rieng biel, khi co

nhieu kha nang khac nhan de xu str ihi bao gid cung co kha nang hop ly nhat.
Nhan ihirc dung ddn moi lirong quail giua phap che va linh hop ly sc

giup cho nhung ngudi lham gia cac quan lie xa hdi luon luon doi chi&u hoal
dong cua minh vdi nhung \ in ban phap lual. irong gidi han nhirng van ban

phap luat do cho phep ngudi la lira chon nhung bien phap thuc hien co hieu
qua nhat nham dal dirpe muc dicii ciia phap lual.

Tu sir phan lich Iren cd ihu rut ra dinh nghia phap che xa hoi chii nghia
nhu sau: Phap che xd hdi chii nghia Id nidi che dd dqc biel cua ddi sd'ng
chinh tri - xd hdi , Irong dd lai cd cac co' quan nha nude, id chuc kinh te, to

chuc xd hoi, nhan vien nha nude, cac to chuc xd hdi vd moi cong ddn deu phai

Ion trong vd thuc liien phap lual nidi cdcli nghiem chinh trie! de vd chinh xdc.
"Moi hanh dong xam pham loi ich ciia Nha nude, quyen, lpi ich cua tap thd?

cua cong dan deu bi xu ly lheo phap lual" [dieu 12. HP92].

1.1.2. Hoc thuyet phap che xa hoi chu nghia trong dieu kien xay

dung nha nuoc phap quyen 6 nude ta:

Nhung nam gan day. lliual ngu phap die xa hoi chu nghia it dupe su
dung, vai Iro va noi dung ciia nd dang cd nhirng quan niem khac nhau. Trong
hoi canh chinh Iri va xa hoi quoc le phuc lap. da dang, cung nhu Irong didu

kien doi mdi
trudc day la dieu de hieu. Trong khi ban vd khai niem Nha nude phap quyen,

cd hai quan niem vd phap che xa hoi chii nghia:
Thir nhat: Trong dieu kien xay dung nha nude phap quyen, khai niem
Phap che xa hoi chii nghia lu mal di va khong con noi dung rieng cua minh.


19

Thd hai: Hoc thuyet Nha nude phap quyen cd noi ham chinh iri - phap
ly pliong phu bao qual lion khai niem phap che. Kliai niem phap che khong
mat di ma trd thanh noi dung, nguven tdc va la bo plian khong the lliieu ciia
hoc thuyet Nha nude phap quyen.

Chung toi ling lid quan diem ill if hai, bdi vi giua hoc ihuy el Nha nude

phap quydn vdi hoc thuyet phap che cd moi quail lie rat chat che.
Trtfd’c hel:

Ca hai hoc lliuyet deu dd cao gia tri cua Hien phap va cac

dao luat trong ddi song xa hdi. Hien phap va cacdao luat la phuong lien Io
elide lao dong quyen luc Nha nirdc, plian dinh cac quydn va xac dinh moi


quan he giua chung de lien hanli kiem tra. kiem sat, thanh tra giam sat nliAm

han che su long quyen. lam quyen Irong td chuc va boat dong ciia bo may
Nha nude. Dong ihdi gia iri ctia I lien phap va cac dao luat con la phuong lien

huu hieu de bao ve quyen va lqi ich hop phap cua con ngudi, plian dinh moi
quan he giua quyen lire Nha nude vdi quyen cua ca nhan con ngudi. Xdt ve

phuong dieu phap lv gia Iri ciia Hien phap va cac dao lual con lhe hien d chd

la nhan to dam bao sir thong nhat va phdi hop ciia ca he thong phap luat. Cac
van ban phap quy (dudi lual) khong duoc Irai vdi Hien phap va cac dao luat.

Vi the ca hai hoc ihuyel deu nhan manh chat lirpng cua cac dao lual. Lual

trong Nha nude phap quyen cung nhu irong hoc lliuydt phap chd la luat phai
phu hop vdi sir lien bo xa hdi. lhe hien y chi ciia nhan dan, ghi nhan dung din
cac gia tri cua xa hoi.

Hui la: Hien phap va cac dao lual vdi noi dung noi Iren, phai trd thanh
hien thuc trong doi song xa hoi. De lam diroc dieu do ca hai hoc thuyet deu

nhan manh trach nhiem ciia Nha nude trong vic. luan thu cac dao luat. Hien
Phap cung nhu cac dao lual do Nha nude dal ra, nhung sau khi ra ddi nd lai co

linh doc lap Urong ddi so vdi Nha nude. Dieu do co nghla la Nha nude noi


r


20

chung, cac ca quan Nha nude noi rieng phai luan llni cac dao lual. Nha nude

phap quyen cung nhu phap che deu de cao Irach nhiem ciia Nha nude trong
viec luan thu cac dao lual do minh dat ra hoac ihua nhan.

Ba la: Nhan id con ngudi chang nhung la mdl trong nhung noi dung co
I
ban cua hoc thuyel Mac - Lenin noi chung ma con la noi dung ciia hoc tliuydl

phap che xa hoi clni nghia. De cao gia tri con ngudi nhin dudi phuong dien
phap chd xa hoi clni nghia chinh la giai quyel dung dfin moi quan he giua
quydn luc Nha nude vdi ca nhan con ngudi. Dam bao quy&n luc Nha nude
khdng xam pham den quyen va lqi ich hop phap ciia ca nhan con ngudi la mot

trong nhung doi hoi ciia phap che xa hoi clni nghia, dong thdi la mot trong

nhung tu tudng ciia hoc llniyel Nha nude phap quyen.
Bon la: De cao phap lual irong doi song xa hoi va Nha nude la mot

trong nhung noi dung co ban ciia hoc thuyel Nha nude phap quydn. Con tang
cuong phap che xa hoi clni nghia ve Ihuc chat cung la d£ cao linh hien thuc

ciia phap lual irong to chuc va boat dong ciia bo may Nha nude cung nhu
trong xu su ciia moi ngudi dan la doi hoi tlnrdng xuydn va tat yeu theo quan

niem ciia hoc thuyel phap ch£.
Tuy nhien, xel ve nguon gdc ra doi, pham vi nghidn ciru , phuong phap


lidp edn thi mdi hoc thuydl cd nhung dac Ihii rieng biet. Neu chi xem phap ch£
xa hdi chu nghia la sir tuan llni phap luftl trong thuc t£ thi hoc thuyd't Nha
nude phap quyen cd pham vi nghien cuu rong lion, dd cap den nhidu mat khac

nhau ve moi quan lie giua Nha nude va phap luat. Ngupc lai, neu xem phap

che Xa hoi clni nghia la mol hoc lliuyel ma irong do trang thai tuan thu phap
luat tren thuc le chi la mol noi dung, thi giua hai hoc thuydl cd su dan xen
nhau v£ nhieu mat. Trong do. hoc llnivel ve phap che xa hoi clni nghia la noi

dung trung lam ciia lie tu ludng ve Nha nude phap quydn.