HOC VIEN CHINH TRI QUOC GIA
HO CHI MINH

BO GIAO DUC
VA DAO TAO

DINH XUAN THAO

JZ/

GIAO DUC PHAP LUAT TRONG CAC
TRUONG DAI HOC, TRUNG HOC CHUYEN

NGHIEP VA DAY NGHE (KHONG CHUYEN
LUAT) 0 NUdC TA HIEN NAY

"

Chuyen nganh : Ly luan Nha nude va Phap quyen
Ma so

: 5.05.01

LUAN AN PHO TIEN SI KHOA HOC LUAT HOC

Ngircri huong (Un khoa hoc:

1. PGS.PTS Tran Ngoc Duong
2. PTS. Hoang The Lien

HA NOI - 1996

LCfl CAM DOAN

Toi xin cam do an day Id cong trinh

nghien cftu cua rieng toi. Cdc so lieu, ket
qua neu trong luan an Id trung thuc va ch tea
■■ I

tiaig dico’c ai cong bo trong bat ky cong trinh

Dinh Xuan Thao


trr vi tri tO'i cao cua phap luat trong Nha nude

51

phap quy6n.

1.2.3. Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc,

trung hoc chuyOn nghiOp va day nghO bat nguon
tir vi&c d£ cao nhan t6 con ngudi.

56

1.2.4. Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc,
trung hoc chuyfcn nghifcp va day nghd bat nguon


tir muc tifeu giao due, dho tao con ngudi phat triOn
toan diOn.

Chuang 2

61

Giao due phap luat trong cac truong dai hoc,

trung hoc chuyen nghiep va day nghe ■ Thue
trang va bai hoc kinh nghiem.

2.1.

71

Thue trang giao due phap luat trong cac

trudng dai hoc. trung hoc chuyen nghiep va day

nghe d nude ta hien nay.

71

2.1.1. Thue trang va nhu cdu hi du bidt phap luat

cua hoc sinh, sinh vi&n.

72


2.1.2. Tinh hinh thuc hien phap luat cua hoc sinh,
sinh vi£n.

2.1.3. Tinh hinh giao due phap luat trong nha trucmg.

2.2.

77
82

Bai hoc kinh nghiem cua nude ta va cua mot so

nude ve giao due phap luat trong nha truong.

90

2.2.1. MOt s<5 kinh nghiOm budc dau rut ra tir cOng
tac giao due phap luat trpng nha trudng d nude ta.

90


2.2.2 MOt sd kinh nghiOm giao due phap luat trong nha

trudng a mOt si nude .

96

Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc,


Chuang 3

trung hoc chuyen nghiep va day nghe ■ Phuong
huong va giai phap.

118

Phuong huong tang cudng giao due phap luat

3.1.

trong cac truang dai hoc, trung hoc chuyen
nghiep va day nghe.

, i

118

3.1.1. DOi mdi quan didm va nhan th ire giao due

phap luat trong cac trudng trudng dai hoc,
trung hoc chuyOn nghiOp va day nghd.

119

3.1.2. Xac dinh dung dan cac hinli th ire plurong
phap truyOn tai tri thuc phap lual phu hop

-


vdi cac doi tuong, cac loai hinh trudng lop.

121

3.1.3. Dao tao, boi dudng dOi ngu giao viOn day
phap luat trong cac trirdng dai hoc. trung

hoc chuy&n nghiOp va day nghd.

«

127

3.1.4. DOi mcri va hoan thien co' chd id chuc th ire

hiOn giao due phap luat trong cac trudng
dai hoc, trung hoc chuyOn nghiep va day nghd.

3.2.

129

Cac giai phap tSng cudng giao due phap luat trong
cac trudng dai hoc, trung hoc chuyen nghiep va
day nghe.
3.2.1. Xay dung chuong trinh giao due phap luat trong
cac trudng dai hoc, trung hoc chuvOn nghiep va

132



MUC LUC
Trang

1

Ma dau

Chuang 1

Giao due phap luat trong cac truong dai hoc,

trung hoc chuyen nghiep va day nghe (khong

chuyen luat) - Hinh thuc dac biet quan trong

cua giao due phap luat.
1.1.

7

Khai niem va cac tinh chat ddc thii cua giao

due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung
hoc chuyen nghiep va day nghe.

7

1.1.1. Khai ni&m, vai tro giao due phap luat noi


8

chung trong vide ndng cao y there phap luat
va van hoa phap ly cua cOng dan.

1.1.2. Cac dac thu co ban cua giao due phap luat

19

trong cac truong dai hoc, trung hoc chuydn
nghidp va day nghd.

Tinh tat yeu khach quan cua giao due phap luat

trong cac truong dai hoc. trung hoc chuyen nghiep
va day nghe.

45

1.2.1. Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc,

trung hoc chuydn nghiep va day nghd bat nguon

tir vai tro cua phap luat trong llnh vuc kinh td.
1.2.2. Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc,
trung hoc chuyen nghiep va day nghd bat ngudn

45



day ngh£.

132

3.2.2 T6 chuc bi&n soan mdt h& thOng sach giao khoa

va sach tham khao day du, khoa hoc .
3.2.3 Tich cue boi ducmg, dao tao giao vi6n day phap luat.

143

145

3.2.4 Xay dung co ch£phd'i hop t6 chuc thuc hien giao »

due phap luat trong cac truong dai hoc va trung hoc

chuyen nghiCp khOng chuyen luat.

147

K^t luan

150

Danh muc lai lieu tham khao

152


Phu luc

162


mOdau
1. TINH CAP THIET CUA DE TAI
Thuc tien ddi moi va phat trie’n ndn kinh te hang hoa nhieu thanh phan
theo dinh hudng xa hdi chu nghla a nude ta dang dat ra ddi hoi cap bach phai
dong thdi cai each sau sac bo may Nha nude, cai each hanh chmh, cai each tu
phap theo hudng xay dung Nha nude phap quydn Viet Nam cua dan, do dan,

vi dan va mdt xa hdi edng dan trong do "quydn edng dan, quydn con ngudi va
* tu do ca nhan duoc dam bao bang phap luat, duoc thuc hien trong khudn khd

phap luat va chi bi rang budc boi phap luat " ( Chien luge On dinh va phat
trie'n kinh te - xa hdi deh nam 2000).

Doi sdng phap luat sdi dong nhung nam gan day da va dang bdc lo

ngay cang gay gat mau thuan giua toe dd, su dau tu xay dung, ban hanh cac
van ban phap luat ngay mol gia tang de dap ung qua trinh ddi moi vdi su han
che trong td chuc thuc hien phap luat vdi trinh dd van hoa phap ly va y thuc
phap luat cua nhan dan lao ddng con tha'p kern. De’ giai quydt mau thuan ay,

vide ddi moi va tang curing edng tac giao due phap luat dang la doi hoi cap
. bach - can huy dong, sir dung moi hinh thuc, moi lire luong va phuong tien de
nang cao hieu qua giao due phap luat.

Giao due phap luat trong cac nha truring co vi tri dac biet quan trong trong

cac hinh thuc, con during giao due phap luat noi chung, co y nghia chieh luge

trong vide hinh thanh mdt each vung chac nhung the he cong dan - ngudi lao
ddng dap ung cac ydu cdu ciia xa hdi hien tai va tuong lai. Do do, trong hon

10 nam qua, Dang va Chmh Phu da ra nhieu Nghi quydt, chi thi trong do

khang dinh mdl hinh thuc, bien phap co ban; chieh luge va huu hieu de xay

dung va ndng cao y thuc phap luat ciia nhan dan la " dua viec giao due phap


- 2 -

luat vao cac truang hoc, cac cap hoc, tir phd thdng dan dai hoc, trung hoc

chuyan nghidp va cac trudng cua cac doan tha' nhan dan ..."
Nha truang chung ta co nhiem vu xay dung cho th a ha tre nhan each
ngudi edng dan, ngudi lao ddng, ngudi chu tuang lai xung dang cua da't nude,

cua dan tdc, biat song, lao ddng va hoc tap trong xa hdi d6i moi vdi mudn van

mdi quan ha da dang. Muon vay, mdt trong nhung van da co tdm quan trong
dac biat la lam cho hoc sinh, sinh vian dan dan hinh thanh duac mdt each tu
giac nhung hanli vi ung xu theo nhung chua’n muc xa hdi nha't dinh trong do

cd chua’n muc phap luat. Vi vay, hia’u biat phap luat la mdt bd phan quan trong
khdng tha’ thia'u duac cua hoc van phd thOng dan dai hoc va giao due phap
luat cho hoc sinh, sinh vian hien nay la mdt nhu cdu buc thiat nhin dudi goc


do ddi tuang cua giao due.

Tir nhan th ire tren, cac co quan chuc nang da phd'i hop tirng budc tria’n
khai viec dua giao due phap lual vao cac nha trudng thudc he thdng giao due
qudc dan song song vdi tian trinh cai each giao due a hd phd thdng va ddi mdi

cac chuang trinh. muc tiau a he dai hoc, trung hoc chuyan nghiep va day
ngha. Tuy nhien, cho den nay mdi chi cd he cac trudng phd thdng da cd
chuang trinh, ndi dung giao due phap luat thdng nha't trong toan qudc thanh

mdt mdn hoc chinh khoa - mon " Giao due edng dan"; con trong cac trudng
dai hoc, trung hoc chuyan nghiep va day ngha chua xay dung duac chuang
trinh quoc gia va giao due phap luat vdi tinh each la mdt mdn hoc chinh khoa

va dang gap lung tung trong viec lira chon ndi dung, phuang phap cho phu

hap tung loai dd'i tuang hoc tap cung nhu viec dao tao, sir dung ddi ngu giao
vian giao due phap luat trong cac nha trudng. Vi vay nghian cuu tang cudng
giao due phap luat trong cac nha trudng dai hoc, trung hoc chuyan nghiep va

day ngh£ la yau cau buc thiat.


Vdi nhung ly do tren, de tai: " Giao due phap luat trong cac trudng dai
hoc, trung hoc chuyen nghiep va day nghe (khdng chuyen luat) d nude ta hien

nay " co y nghla ly luan va thuc tian cap-bach.

2. TINH HINH NGHlfiN CUU
Hi£n nay, giao due phap luat duoc xem la mdt dang giao due co tarn


quan trong dac biet de’ nang cao y thuc phap luat cua can bd va nhan dan, ndn

da co nhieu edng trinh khoa hoc nghien cuu. Ve phuong dien khoa hoc phap
ly, truce day da co mdt sd luan an pho tie'n s7 luat hoc nhu: cac luan an pho

tie’n si khoa hoc Luat hoc "Y thuc phap luat va giao due phap luat a Viet
Nam" cua Nguyen Dinh Ldc (bao ve d nude ngoai nam 1977); " Giao due y

thuc phap luat vdi viec tang cudng phap che xa hdi chu nghla " cua Tran
Ngoc Duong (bao ve d nude ngoai nam 1988); "Giao due phap luat cho hoc

sinh trong nha trudng pho thong d nude ta hien nay" cua Le Quy Dinh (bao ve

trong nude'nam 1991); gan day, nhieu de tai khoa hoc cap Bd, cap Nha nude

da ra ddi nhu : " Mdt sd van de ly luan va thuc tien ve giao due phap luat
trong edng cudc ddi mdi" (De tai khoa hoc cap Bd nam 1994 cua Bd Tu

phap); "Tim kiem mo hinh phd bieh giao due phap luat cd hieu qua trong mdt
sd dan tdc it ngudi" (De tai klioa hoc cap Bd nam 1995 cua Bd Tu phap);

"Xay dung y thuc va ldi song theo phap luat" cua Dao Tri Uc (chuong trinh
klioa hoc edng nghe cap nha nude KX - 07, De tai KX - 07 - 17); "Tdi pham d

Viet Nam, thuc trang, nguyen nhan va giai phap" (D£ tai KX - 04 - 14, Nha
xua't ban Cdng an nhan dan - Ha Ndi 1994); " Thuc trang pham tdi cua hoc
sinh, sinh vien trong may nam gan day va van de giao due phap luat trong nha

trudng" (Tdng luan cua Vuong Thanh Huong va Nguyen Minh Due - Vien


Nghien cuu phat trie’n giao due, Ha Ndi 1995); "Ban v6 giao due phap luat"


• 4-

cua Trdn Ngoc Duong va Duong Thanh Mai ( Nha xua't ban Chinh tri quoc

gia, Ha Ndi 1995); "Van d£ giao due phap luat trong cac trudng trung hoc

chuydn nghiep va day ngh£" cua Ld Ngoc Lan (Tap chi Dai hoc va Giao due
chuyen nghidp sd 6 nam 1994); "Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc
khdng chuydn vdi vide cau true lai kidn there dao tao d bac dai hoc" cua Ld

Vidt Khuyd'n (Tap chi Dai hoc va giao due chuyen nghidp sd 5 nam 1995)
v.v...
Tuy nhidn;cac edng trinh. bai vidt ndu trdn chi dd cap tung mat, tung

khia canh cua giao due phap luat noi chung ma chua di sau nghidn cuu giao
due phap luat trong nha trudng. Vi thd, day la edng trinh ddu tidn nghidn cuu
mdt each co ban chuydn sau va co hd thdng ca vd co so ly luan (khai nidm,

dac trung va cau true bdn trong cua giao due phap luat) ca thuc tidn giao due

phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc va day nghd d nude ta hien nay.

3. MUC DICH VA NHIEM VV CUA LUAN AN
Muc dich ciia luan an la gop phan lam sang to co so ly luan va thuc tidn

giao due phap luat noi chung, giao due phap luat trong nha trudng noi ridng.

Trdn co so do, rut ra nhung kdfluan. dd xuai nhdm gop phan tang cudng giao

due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghidp va day nghd
d nude ta hien nay.

Dd thuc hien muc dich trdn, luan an cd cac nhiem vu sau day:
• Phan tich, lam rd khai nidm va cac tinh cha't dac thu ciia giao due
phap luat trong cac trudng dai hoc. trung hoc chuydn nghiep va day nghd

khdng chuydn luat.
• Due kdt cac kinh nghiem va bai hoc thuc tidn ciia viec giao due phap
luat trong nha trudng.


- 5 -

• De xuat cac phuong huong va giai phap de’ tang cudng giao due phap
luat trong nha trudng.

• Xay dung ndi dung khung chuong trinh chung cho giao due phap luat
trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuyen nghiep va day nghe khdng chuyen

luat.

4. DOI TUONG VA PHAM VI NGHlfiN CLJU CUA LUAN AN.
Luan an nghien cuu bao quat chung ve giao due phap luat trong cac nha
trudng thuoc he thdng giao due qudc dan, trdn co so do di sau nghien cuu giao

due phap luat d cac trudng dai hoc, trung hoc chuyan nghiep va day nghe
(khdng chuyen luat). 0 bac dai hoc se nghien cuu theo cac nhom trudng khoa


hoc tu nhien, khoa hoc xa hoi, khoa hoc nhan van; dao tao dai cuong, dao tao

chuyen nganh. 0 bac trung hoc chuyen nghiep va day nghe cung nghien cuu
theo nhom trudng, nhom nganh dao tao. Tu ddi tuang de co dinh hudng, dinh
luang noi dung giao due phu hap va dam bao tinh lien thdng, hap ly giua cac

bac hoc(tir phd thdng den dai hoc).

5. PHUONG PHAP NGHIEN CUU
Luan an duac thuc hien trdn co so van dung nhung quan diem co ban
cua Dang Cong San Viet Nam vd viec de cao vai tro cua phap luat trong xay
dung Nha nude phap quydn; de cao nhan td con ngudi, dao tao con ngudi phal

trie’n toan dien phuc vu su nghiep edng nghiep hoa, hien dai hoa da't nude.

Luan an kdt hop cac phuong phap nghien cuu thudng dung nhu phuong phap
bidn chung duy vat, lich su, phan lich so sanh, long hap vdi phuong phap didu

tra xa hoi hoc phap luat, phuong phap thi diem va phuong phap phan tich tdng


u

hap d6? chon loc, k£ thua nhung kinh nghiem cu va moi, trong va ngoai nude
v& linh vuc dang nghten cuu va thu nghidm...

6. DONG GOP MOl vfi MAT KHOA HQC CUA LU£N AN
- Lu&n an la edng trinh dau ti&n nghidn ctru mdt each co he thd'ng co so


ly luan, ndi dung, cau true giao due phap luat ndi chung, dac biSt la giao due

phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghifcp va day nghd, qua
do chi ra su khac biSt va tinh ddc lap tuang ddi giira no vdi cac dang giao due
khac co liSn quan nhu giao due chinh tri, giao due dao due, giao due van hoa.
I

- Van dung li luan giao due ndi chung va giao due phap luat ndi ridng,
luan an phat hidn va ph fm tich nhung dac thu co ban cua giao due phap luat
trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghiep va day nghd. Nhung dac
thu nay cd y nghia quan trong trong viec chi dao hoat ddng giao due phap

luat.

- Tr^n co so khai quat thuc trang giao due phap luat trong nha trudng,

luan an ndu ldn mdt so' dd xud't vd phuong hudng va giai phap dd’ tang cudng
giao due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghiep va day
ngh£, trong do cd viec thid't kd' chuong trinh mdu cho cac trudng nay.

- Kdt qua cua luan an cd thd su dung trong viec chi dao thuc tiSn day va

hoc phap luat trong cac loai hinh dao tao d nude ta hien nay.

7. k£'t cau cua luan an
Ngoai phan md ddu, luan an cd 3 chuong, 6 tiSt, kdt luan, danh muc tai
lieu tham khao va 2 phu luc.


- 7-


CHUONG1
GIAO DUC PHAP LUAT TRONG CAC TRUING DAI HOC,
TRUNG HOC CHUYfiN NGHlfiP VA DAY NGH£ (KHONG

CHUYfiN LUAT) - HINH THlTC DAC BI$T QUAN TRONG
CUA GIAO DUC PHAP LUAT.

1.1.

KHAI NlfeM VA CAC TINH CHAT DAC THU CUA GIAO DUC

PHAP LUAT TRONG CAC TRUONG DAI HQC, TRUNG HQC CHUYfiN
NGHlfiP VA DAY NGHlL

Giao due phap luat la mdt van dd dang duoc cac co quan Nha nude, cac

cap, cac nganh, cac t6 chuc xa hdi va cac doan thd’ qudn chung quan tarn. Bao
cao chmh tri cua Ban chap hanh Trung uong Dang tai Hdi nghi dai bidu toan
quoc giua nhiem ky khoa VII da ndu rd:" Tang cudng giao due phap luat,

n&ng cao hid’u bid't va y thuc tdn trong phap luat, sdng va lam vide theo Hidn
phap va phap luat, bao dam cho phap luat duoc thi hanh mdt each nghidm

minh, thdng nha't va edng bang"-[79, tr.57-58]. Giao due phap luat vua la hoat

ddng thuc tidn vua la mdt khoa hoc, vi vay khi nghidn cuu, tim hid’u van d£
nay, trudc hdt phai d£ cap tdi cac khai nidm, pham tru co ban cua khoa hoc
giao due phap luat. Trdn co so do, dd'i chidu vdi thuc tidn giao due phap luat


trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghidp va day ngh6 dd rut. ra
nhung ndt dac thu cua giao due phap luat trong pham vi nghidn cuu cua dd tai

luan an.


- 8 -

1.1.1. Khai niem, vai trd giao due phap luat noi chung trong viec nang cao

y thuc phap luat va van hoa phap ly cua edng dan.
Mdt trong nhung van dd co ban cua ly luan giao due phap luat la lam rd

ban chat, muc dich va vai trd cua giao due phap luat. Ben vi, viec vach ra
phuong hudng - lira chon ndi dung, hinh thirc, phuong, phap giao due phap
luat phu thudc vao viec xac dinh dung dan cac vah d6 co ban do.

a) Khai niem giao due phap luat
Theo sach bao phap ly nude ngoai, chu ydu la cac edng trinh nghidn

cuu cua cac tac gia Lidn Xo cu va cac nude Ddng Au mai chung ta nghidn cuu

trudc day cung nhu sach bao, tai lieu hdi thao cua mdt sd tie gia phuong Tay
ddu cho ring "Hoat dong tuydn truydn, phd bie'n, giao due, dao tao phap luat

nhu la nhung nhiem vu nang cao van hoa phap luat, y thuic phap luat cua nhan
din" [61,tr. 335].

0 nude ta, cho ddn nay nhung van d£ ly luan vd gfao> due phap luat
chua dupe nghidn cuu mdt each day du va he thong. Vi vay, khai niem giao

due phap luit la gi, ban chai cua no nhu thd nao van chua co quan niem rd

rang, nhat quan. Trong sach bao va trong thuc tidn hien nay dang ton tai mpt
sd quan niem khac nhau vd giao due phap luat.

Thu nhat, cd ngudi cho rang giao due phap luat liai mdt bd phan ciia giao
due chinh tri, tu tudng va giao due dao due. Nghia la neu. ti£n hanh giao due
chinh tri, tu tudng, dao due tdt thi trdn thuc td co tbd dat dupe su tdn trong

phap luat cua edng dan. Hay ndi each khac, su hinh thanh y thuc phap luat
cua edng din dupe xem la "san phim phu " cua qua trinh giao due chinh tri
hay giao due dao due. Giao due phap luil khong dupe dat ra nhu mdt hoat

ddng ddc lap du la tuong ddi trong hd thdng giao due ndi ch.ung.
Thu hai, mdt sd ngudi lai dong nhat giao due phap luat vdi tuyen
truydn, ph6 bidn hay giai thich phap luit. Do chi la edng vide cua mdt sd co


- 9-

quan .chuyen trach, cua cac phuong tidn thdng tin dai chung cua bd may tuydn

truy6n.
Thur ba, co ngudi lai cho rang giao due phap luat ddng nghla vdi day va

hoc phap luat o cac nha trudng, con viec tuydn truydn, phd bidn phap luat d.

ngoai xa hdi khdng phai la giao due phap luat.
Thu tu, mdt sd ngudi khac lai cho rang khdng co khai niem giao due


phap luat. Phap luat la cac quy tac co tinh bat budc chung, moi ngudi phai co
nghia vu tuan thu. Do do, khdng can dat van de giao due phap luat, ma chi co
phd bie'n phap luat de moi ngudi tu tim hie’u.

Tat ca cac quan niCm ndi Iren "deu la phie'n dien, gian don, mdt chidu,

chua tha'y het dac thu cua su tac ddng hoac gia tri xa hdi vd'n cd cua phap luat'
Vi vay, "da vo tinh hoac cd v ha thap vai trd va gia tri xa hdi cua phap lual "
[27,tr.7], khdng tao ra kha nang trie’n khai va nang cao hieu qua cua hoat ddng
giao due phap lual irong l hire lien.
Trong khoa hoc phap ly, giao due phap luat dune hieu theo cac ndi

dung co ban sau:

- Thu nha’t, su hinh thanh y thuc cua con ngudi la qua trinh anh huong

tac ddng thdng nha't cua cac dieu kien khach quan va cac nhan td chu quan,
trong do cac didu kien khach quan chi la nhung nhan td anh huong con cac

nhan td chu quan la nhung nhan td tac ddng. Nhan td’ anh huong co the la tu
phat theo chidu nay hoac theo chidu khac, con nhan td' tac ddng bao gid cung

la tu giac, co y thuc, co chu dinh theo mdt huong xac dinh. Hoat ddng giao
due phap luat chinh la su lac ddng cua nhan td chu quan ma trudc het la hoat
ddng giao due dinh huong. cd td chuc, cd chit dinh thanh mdt hd thdng cua
nhidu chu the (cac co quan Dang. Nha nude, cac td chuc xa hdi

3ai dac thu trong mdi quan he vdi giao due ndi chung,la "cai chung



- 10-

bid'n. Giao due phap luat co nhung net dac thu khac mdt each tuong ddi vdi
cac dang giao due khac d cac didm sau:

+ MOt la, giao due phap luat co muc dich ridng cua minh. Do la hoat
ddng nham hinh thanh tri thuc, tinh cam va thoi quen xu su phu hop vdi quy
dinh cua phap luat, lam cho edng dan tu giac tuan thu phap luat, co y thuc

phap luat cao gop phan tang cudng hidu qua cua phap luat.
+ Hai la, giao due phap luat co ndi dung ridng. Do la su tac ddng dinh
hudng vdi ndi dung co ban la chuydn tai tri thuc cua nhan loai ndi chung, cua
/

J

mdt Nha nude ndi ridng vd hai hidn tuong Nha nude va phap luat ma trong dd
phap luat thuc dinh hien hanh cua Nha nude la bd phan co ban quan trong
nha't.
+ Ba la, xel Iren cac yeu lo chu thd, khach thd, ddi tuong, hinh thuc va

phuong phap cua giao due phap luai cung cd net ridng. Chang han nhu so vdi
cac dang giao due khac ihi giao due phap luat la qua trinh tac dong thudng

xuydn, lidn tuc, lau dai hon chu khdng phai la su tac dong mdt lan cua chu thd’
Idn ddi tuong giao due. Vi thd', giao due phap luat tro thanh soi chi do xuydn

qua gia dinh, trudng hoc, cac tap thd lao ddng, cac td chuc Dang, Nha nude va

doan thd xa hdi. Nhan id con ngudi vdi hanh vi va hanh ddng hop phap ddng


vai tro chu dao trong qua trinh tac dong qua lai giua ngudi giao due (chu thd’)
vdi ngudi dupe giao due (doi tuong). Ngudi dupe giao due la ngudi chiu su
tac ddng co td chuc dinh hudng cua cac thong tin phap luat. Vi thd mdt van dd

dat ra la ngudi giao due phai hidu bid't dupe trinh dd, dac bidt la dac didm

nh^n than cua ngudi dupe giao due phap luat. Ddng thdi, ngudi giao due can
phai nam vung tri thuc phap luat, bid't each truydn tai nd va la ta'm guong, la

hinh mau trong vice tuan theo phap luat. Bdi vi, trong giao due phap luat
nguydn tac "anh hay lam gidng nhu tdi" co anh hudng to Ion do'i vdi ngudi


Tir nhirng dac thu ndi trdn, khdng thd xem giao due phap luat ddng nha't

veri khai nidm "hinh thanh y thuc phap luat " cua ca nhan. Su hinh thanh y
thde phap luat la san pham cua didu kidn khach quan lln su tac ddng dinh
hucmg cua nhan td chu quan vao y thuc con ngudi. Nhu vay, giao due phap
luat chi la mdt ydu td cua qua trinh hinh thanh y thuc phap luat o ca nhan con

ngudi va ddng vai tro chu dao trong qua trinh ay. Giao due phap' luat chinh la

qua trinh tac ddng cua nhan td chu quan. Hai khai nidm giao due phap luat va

hinh thanh y th ire phap luat khdng ddng nha't vd ban chat nhung co quan hd
mat thidt vdi nhau. Hinh thanh y thuc phap luat cd ndi ham rdng hon giao due
phap luat. Viec phan biCt nay ddi vdi nude ta cang cd £ nghia vd mat ly luan

va thuc tidn, khi ma tri thirc, tinh cam va thoi quen xu sir theo phap luat chua

cd dieu kidn vd mat khach quan day du va thuan led thi vai tro cua nhan td chu

quan hdt sue quan trong. Khdng th£ chd dcd, y lai vao cac didu kidn khach
quan ma phai bang nd lire chu quan tuc la bang hoat ddng cd td chuc, cd dinh
hudng, -co y thuc tu giac cao ciia chu thd giao due nham hinh thanh tri thuc,

tinh cam va thoi quen phap luat d ddi tuemg giao due.

Tom lai qua nhung phan tich tr&n cd thd kdt luan: Giao due phap luat la
hoat ddng dinh hudng cd td chuc, cd chu dinh cua chu thd giao due tac ddng
ldn ddi tuong giao due mol each cd he thdng va thudng xuv&n nham muc dich

hinh thanh d ho tri thuc phap lv. tinh cam va hanh vi phu hop vdi cac ddi hdi
cua hd thdng phap luat hien hanh.
Vdi quan nidm vd ban chat cua giao due phap luat nhu da nOu trOn, d

nude ta trong didu kidn hidn nay, viec trang bi tri thuc phap luat, xay dung

tinh cam va thoi quen phap luat cho nhan dan lao ddng la trach nhiem cua cac

Id chirc Dang, ciia tai ca cac co quan trong bd may Nha nude, ciia cac td chuc

xa hdi, td chuc kinh td... (chu th 6’ ciia giao due ), trong do, trudc hdt thudc vd
he thdng cac co quan cd chirc nang giao due, dao tao con ngudi.


- 12 -

Day la mdt loai cong viec rdt kho khan va phurc tap doi hoi phai co
nhi£u phuong phap va hinh thuc phong phu phu hop vdi tung loai ddi tuong

khac nhau, tuy thuoc vao tinh hinh cu thd trong moi giai doan nhat dinh. Dac

bi6t trong didu kien va hoan canh cua nude ta, mdt nude di Un tu san xudt nho
Un chu nghia xa hoi, co so kinh td va tu tudng chua thdng nhdt, nhung nhan

td moi, dUu kien moi da xudl hien va phat tridn, nhung nhung kho khan vd
kinh td va nhung han chd trong nlUn thuc, cung nhu su anh hudng cua nhung

tan tich, nhung tap quan lac hau con ton tai thi cong tac giao due dd nang cao
y thuc phap luat cho nhan dan lai cang phai duoc chu trong nhidu hon.
Vdi khai nUm ndu trdn, giao due phap luat la mdt trong nhung mat xich
quan trong cd y nghia dac biet cua su tang cudng phap chd xa hoi chu nghia.

Bdi vi giao due phap luat la nham hinh thanh y thuc tdn trong, tuAn thu phap
luat cho moi cong dan, la nham phai huy vai trd va hieu luc cua phap luat
trong cong cudc xay dung va bao ve Td quOc Vidl Nam xa hdi chu nghia.

Hien nay. chung ta dang tung birdc ph an dau nham hoan thien co cha
quan lv xa hdi bang phap luat, trong phuong hudng do giao due phap luat giu
mdt vai trd dac biet quan trong, vi do la khau dau tidn dd tao ra tidn d£ y thuc

cho phuong hudng cd kha nang .trd thanh hien thuc trong doi sdng xa hoi.

Thuc td trong thdi gian qua cho thay su coi nhe va thidu nang dong

trong cong tac giao due phap luat la mot trong nhung nguydn nhan dan ddn
tinh trang y thuc phap luat cua nhan dan con thap kem, "phap luat va ky

cuong cua Nha nude bi vi pham ngay cang phd bidn" [76,tr.26J. Didu do dat
ra cho chung ta su can thidt phai .than thuc y nghia mang tarn chidn luoc cua

cong tac giao due phap luat trong sudl ca qua trinh each mang xa hdi chu

nghia. Nd la mdt bo phan dac biet quan trong cua chidn luoc con ngudi hien

nay cua Dang va Nha nude la.


- 13 ■

b) Vai tro cua. giao due phap luat trong viec nang cao y thuc phap luat

va van hoa phap ly cua edng dan.

Vai tro cua giao due phap luat trade h£t bat nguon tir vai tro va gia tri
xa hdi cua phap luat. Ndu nhu phap luat la phuong tidn hang dau dd Nha nude
quan ly xa hdi, la phuong tien dd mdi edng dan bao vd quydn va led ich hop
phap cua minh thi giao due phap luat giup cho cac co quan, nhan vidn Nha

nude va edng dan bidt su dung phuong tidn dd. d nude ta, khi ma dai da sd'

dan cu chua bidt sir dung phuong tidn phap luat thi giao due phap luat cang
ddng vai tro quan trong.
Vai tro cua giao due phap luat con xua't phat tir ban chat cua nd. Giao
due phap luat la qua trinh tac ddng nham hinh thanh tri thtre phap ly, tinh cam

va hanh vi phu hop vdi cac doi hoi cua he thd'ng phap luat hien hanh. Vi vay,
kdt qua dal dupe cac muc dich do su tac dong dinh hudng la da gop phan xay

dung y thuc phap luat va van hoa phap ly cua edng dan.
Trong nhung nam gdn day cung vdi thanh tuu budc dau cua su nghidp

ddi mdi va do chmh su nghidp ddi mdi doi hdi, trong xa hdi ta da ddn dan

xua't hien nhu cau va lpi ich chung "song va lam viec theo Hidn phap va phap
luat". Nhu cau va lpi ich dd khdng nhung bat nguon tu nhung ddi hdi cua vide
nang cao hieu luc va hidu qua quan ly Nha nude, tang cudng phap chd ma con

bat nguon tu nhung ddi hdi phai nang cao trinh dd van hoa phap ly cho moi
edng dan.

Do la khai nidm rdng hon y thuc phap luat. y thuc phap luat chi la mdt bd
phan cua van hoa phap ly. Van hoa phap ly quy dinh trinh dd y thuc phap luat

tinh dn dinh cua tral tu phap luat trong nude. Van hoa phap ly ciia mdi nude
phu thudc vao van hoa phap ly cua moi ca nhan edng dan. Mdt. ca nhan cd van


- 14 -

quan didm, thai dd cua con ngudi ddi vdi phap luat hidn hanh, phap luat da

qna’va phap luat can phai co; nd phan anh quan nidm cua con ngudi vd quydn
va nghla vu, vd tinh hop phap hay khdng hop phap cua cac hanh vi xu su, vd
tinh edng bang hay khdng edng bang cua nhung quy pham phap luat; nd ddi

hoi su hi du bidt phap luat, thi hanh phap luat va su can thidt hoan thidn hoac
thay ddi phap luat liidn hanh.
Mdi quan hd giua y thuc phap luat vdi van hoa phap ly va giao due
phap luat trudc hdt bic’u hien thdng qua chuc nang ciia y thuc phap luat va
chuc nang cua van hoa phap ly. Van hoa phap ly cd ba chuc nang co ban la


thdng tin, tarn ly va id chuc; con y thuc phap luat cd ba chuc nang co ban la

phan anh, nhan thuc va didu chinh.


■ 15 -

Chuc nang phan anh cua y thuc phap luat duoc thd hidn o su phan anh
ddi sdng phap luat. Ddi song phap luat co pham vi rdng ldn, tinh chai da

dang, phuc tap la khach thd phan anh .cua y thuc phap luat - bao gom: he
thdng cac van ban phap luat, cac tai lidu, cac an pham va thdng tin phap ly,

tinh trang phap chd', edng tac Id chuc, thi hanh va ap dung phap luat cua cac
co quan Nha nude, tap thd xa hoi, thai dd, hanh vi cua cac t&ng ldp nhan dan

ddi vdi phap luat hidn hanh... Cac ydu td' trdn khi tac ddng vao cac giac quan
con ngudi, duoc con ngudi ghi nhan bang cac cam giac, tri giac dd’ hinh thanh
cac bid’u tuong, khai nidm. Khai niem la hinh thuc bidu hidn cua cac tri thde

ma con ngudi co duoc nho phan anh cac hien tuong phap luat trong xa hdi.

Cac tri thuc cang phong phu lu'e la con ngudi cang hid’u bidt day du, chinh xac
khach thd - ddi sdng phap luat va trinh do y thuc cua chu thd ngay cang nang
cao. Didu nay dung nhu lidn sT Dao Tri Uc da khdng dinh:" Su hidu bidt phap
luat cua nhan dan la ydu id dau lien dd hinh thanh y thuc phap luat. Phap luat

su hidu bid't vd phap luat. tri thuc phap luat " [75,tr.30-31]. Hidn nay luong tri
thuc phap luat nay d edng dan nude ta con qua it di, ndn trdn thuc td ho lung


tung trong viec bao vd quvdn va- lpi ich hop phap cua minh, khdng co nhung
xir su tich cue trong viec dau tranh vdi nhung hanh vi vi pham phap luat va tdi

pham. Giao due phap luat se. hinh thanh he thong tri thirc phap luat cho edng
dan>hinh thanh nidm tin phap luat, hinh thanh nhung hanh vi tich cue xa hdi

va hop phap. Ddng thdi thuc hien cac chuc nang thdng tin, tarn ly va td chuc

cua van hoa phap ly cung gop phan thuc hidn cac chirc nang phan anh, nhan

thuc phap luat.

Su tac ddng thdng tin cua van hoa phap ly ldn cac quan he xa hdi chu

ydu bang su truydn ba cac thdng tin thdng qua cac hidn tuong phap If khac


- 16 -

nhau. Gia tri xa hdi cua cac thdng tin nay la o chd phan anh vai tro td chuc
cac quan hd xa hdi bing phuong tien phap luat, phan anh thai dd cua Kha nude
va xa hdi ddi vdi cac su kien phap If cu thd’. Nliung thdng tin nay tao ra kha

nang hinh thanh or edng dan nhung tri thuc phap luat cin thidt vd ban cha't cua

Nha nude, cua phap luat, vd cac kidn thuc phap ly cu thd\ Nhu vay, dd hinh
thanh y thuc phap luat dung din, nang cao trinh dd van hoa phap ly cua xa hoi
can phai lua chon va xac dinh dung dan ndi dung cua cac thdng tin phap luat.

Chuc nang tam li ciia van hoa phap ly ddng vai tro quan trong trong


vide hinh thanh cac quan didm, quan nidm, long tin vao phap luat cua cong
dan. Dd la qua trinh nhan thuc ddi sdng xa hdi vdi tat ca cac mat kinh td,
chinh tri, van hoa xa hdi... dudi goc dd phap ly. Tir dd lam co so cho viec dinh

ra cac quy tac xu sir can thidt va tat ydu dd Nha nude thuc hien chuc nang

quan ly xa hdi bang phap luat cd hieu qua. Bdi vi, su tac ddng tam ly tich cue

cua van hoa phap ly Idn v thuc ciia ca nhan edng dan chi xay ra klii nhung
nguydn tac phap ly xa hoi chu nghla thd hien trong cac hien tuong phap ly cu
thd phu hop vdi nhung mong muon, ddi hdi, loi ich va y chi cua nhan dan. Vi

thd cung cd va thuc hien dung dan cac nguydn tac phap ly can ban nhu: Tat ca
edng dan ddu binh dang trudc phap luat; bao ve quydn va loi ich hop phap ciia
I

moi edng dan; edng bang xa hoi ... la nhung tac ddng tam ly tich cue cua van
hoa phap ly ldn y thuc phap luat cua ngudi lao ddng. Nguqc lai, nhung bidu

hidn tidu cue, vi pham cac nguydn tac trdn, dac bidt la nhung vi pham cua cac
co quan bao ve phap luat va cua cac can bd dang vidn cd chuc cd quydn la

nhung tac ddng tam ly tidu cue ddi vdi viec hinh thanh y thuc phap luat d

edng dan. Hien nay, nhung vi pham thd bao, tram trong va kdo dai nhung

nguydn tac ndi trdn trong cac vu, viec cu thd ciia ddi sdng xa hdi o nude ta la



■ 17-

lao ddng. Trudc tinh hinh do, tang cudng giao due phap luat la ddi hoi cap
bach va cd y nghia thuc tidn sau sac.

Chuc nang td chuc cua van hoa phap ly thd? hien 0 qua trinh didu chinh
va bao vd cac quan he phap luat ciia cac co quan Hha nude, cac t6 chuc xa hdi

va cua edng dan theo trat tu phap ly hidn hanh. Su tac ddng td chfrc cua van
hoa phap ly ddi vdi qua trinh dan chu hoa thudng duqc thuc hidn bang cac
bidn phap giup dd phap ly nhu luat su, tu van phap ty, dich vu phap ly ... Hidn

nay d nude ta mang ludi giup dd phap ly con qua mong va mdi me, c£n duqc
quan tarn xay dung va phai tridn cung vdi tidn trinh cai each tu phap va tang

cudng giao due phap luat.

Dd xay dung y thuc phap luat va nang cao van hoa phap ly cho nhan
dan can phai sir dung ddng bd, long hop tat ca cac phuong tien, phuong phap
va hinh thuc giao due phap luat, trong do day va hoc phap luat trong cac

trudng hoc la hinh thuc va phuong lien quan trong trong hd thdng giao due
phap luat ma cac phan tidp theo cua luan an nay se trinh bay.

Hien nay, trong cac van ban cua Dang va Nha nude ta da khang dinh
giao due phap luat la mdt phuong hudng giao due ddc lap, ddng thoi chi rd:

"coi trong edng tac giao due, tuydn truydn, giai thich phap luat. Dua vide day
phap luat vao he thdng cac trudng cua Dang, cua Nha nude (kd? ca cac trudng


phd thdng, dai hoc), cua cac doan thd nhan dan... Can sir dung nhidu hinh thuc

va bidn phap dd giao due, nang cao y thuc phap luat va lam tu v£n phap luat

cho nhan dan " [76,tr. 121 ].
Dd dat. duqc muc dich giao due phap luat ma trudc hdt, trang bi cac tri
thuc phap luat cho edng dan edn phai sir dung t6ng hop nhidu hinh thuc va
phuong tien, trong do day va hoc phap luat trong nha trudng la hinh thirc giao

due phap luat quan trong dac bidt.
JAI HOU LUAT TP.HCM

THU V8EN

•

’


16 -

Hinh thuc - Theo ttr didn Tiding Viet la cai chua dung hoac bidu hidn ndi
dung, la each thd’ hien, each didu hanh mdt hoat ddng [73,tr.427J. Trong giao

due hoc, khai niem " hinh thuc giao due

duoc hidu la cac hinh thuc td chuc

hoat ddng phoi hop giua ngudi giao due va ngudi duoc giao due. Tu co so
trdn, cac chuydn gia phap ly thudng quan niem:"Hinh thuc giao due phap luat


" la cac dang hoat ddng cu thd dd td chuc qua trinh giao due phap luat, dd’ thd

hidn ndi dung giao due phap luat , nhu: Day va hoc phap luat trong cac nha

trudng; tuydn truydn, giai thich phap luat thdng qua bao chi, phuong tidn
thdng tin dai chung; phd bidn, ndi chuyen phap luat tai cac co quan nha nude,

td chuc qudn chung, dia ban dan cu, cac hdi nghi, hdi thao phap luat; cac cau
lac bd phap luat, cac ddi thdng tin cd ddng phap luat, cac cudc thi tim hidu

phap luat; giao due phap luat trong cac hoat ddng lap phap, hanh phap va tu
phap cua cac co quan nha nude (Qudc hdi, Chinh phu, Toa an, Vien kid’m sat);

td chuc nghd nghiep phap luat (td hoa giai, dich vu, tu van phap luat ).

Giao due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuydn nghidp

va day nghd la qua trinh td chuc giao due phap luat, chuyd'n tai ndi dung giao
due phap luat cho hoc sinh, sinh vidn - mdt loai ddi tuong dac biet, d trong

mdt mdi trudng dac biet va se giu cac vi tri dac bidt trong tuong lai ... Vi vay,
giao due phap luat trong cac trudng nay la mdt hinh thuc giao due phap luat

dac bidt quan trpng, la ddi hoi khach quan.
Giao due phap luat ndi chung, giao due phap luat trong nha trudng noi

ridng la mdt dang giao due cu thd trong he thdng giao due ndi chung va giao

due van hoa, do dd " edng lac giao due phap luat can dupe dat trong sir nghiep


.giao due, xay dung ndn van hoa ndi chung. Trinh dd van hoa, hoc thuc chung
cua xa hdi cang cao thi trinh do van hoa phap ly cang cao, bdi vi van hoa

phap ly la mdt bd phan cua ndn van hoa ndi chung. Mat khac, khi ndn van hoa


- 19-

chung phat tridn cao se tao ra nhung didu kien td't hon de7 phat trie’n van hoa
phap ly "[29,tr.3O4]. Giao due phap luat trong nha trudng, d cac nude la hinh

there truydn thdng, duoc su dung phd bie'n tu lau, nhu d Lien Xd (cu) va mOt
sd nude Ddng Au da su dung rdng rai hinh thuc nay tu nhung nam dau cua
thap ky 70, con d nude ta, cho deh nam 1980, tai Hdi nghi lan thd 8 Ban chap

hanh Trung uong Dang khoa IV (thang 9 - 1980) mdi chu truang dua vide day
phap luat vao he thdng cac trudng cua Dang, cua Nha nude, cua cac doan the
nhan dan. Tuy cd mudn so vdi cac nude, nhung hinh there giao due phap luat

nay d nude ta dang duoc tridn khai va cd ko't qua budc ddu, song viec day va
hoc phap luat trong cac trudng, nha't la d cac trudng dai hoc, trung hoc chuyen
nghiep va day nghd con mang tinh chap va, thie'u co sd khoa hoc.
De" khac phuc tinh trang dd can phai nghien cuu ly luan, tdng ke't thuc

tidn de sdm xay dung mdt ch trong trinh qudc gia vd giao due phap luat trong

cac trudng khdng chuyen luat (cac trudng pho thong, trung hoc chuyen nghiep
va day nghd, dai hoc, cac trudng Dang va doan thd (doan thanh nien, Cdng


doan, Phu nu)).
Trong khuon klid dd tai luan an chi tap trung nghien cuu chu ydu giao

due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc chuyen nghiep va day nghd,
nen trade tien edn lam rd cac tinh chat dac thu cua giao due phap luat trong

cac trudng nay.

1.1.2.Cac dac thu co ban cua giao due phap luat trong cac trudng dai
hoc, trung hoc chuyen nghiep va day nghe.
Tren co so xac dinh ban cha't, vai tro ciia giao due phap luat, edn lam rd
ndi ham cau true ben trong ciia giao due phap luat ndi chung, tir dd rat ra

nhung net dac thu cua giao due phap luat trong cac trudng dai hoc, trung hoc