BO
BO
GI~O DUC V~ D~O TAO
Y T~
TRUONG DAI HOC Y DU'QC C~N THO
LE
KIM THOA
NGHI~N C~U DAC DIEM L~M S~NG, PH~N DO
D~NH GI K~T QU~ DI~U TRI SA SINH DUC B~NG
PH~U THU4T CAT TU' CUNG NG~ ~M DAO
PHUONG PH~P CROSSEN
Chuyen ng~nh: SAN PHU KHOA
M? s6: 62.72.0\
•
•
s
LUAN AN CHUYEN KH A
CAP
Nguoi huong d~n khoa hoe:
G S . T S . PHAM VAN LINH
BS.CKII. NGUYEN THI
C~n Tho, n~m 2 0 1 5
HUE
t
L~I CAM DOAN
Toi xin cam doan to~n b~ c~ng trinh nghi~n cu c~a ti
l~ trung thuc,
duoc the hi~n nghi~m t~c, khong vi pham y d~c v~ k~t qua~ nghi~n c~u c~a
t~i chua ting dug ai c~ng b~ true d~y.
Tc
L~
gi lu@n
n
KIM THOA
I
I
LOI C~M ON
D~ ho~n th~nh chuong trinh hoc v~ lu~n ~n n~y, t~i xin bay t~ long bi~t
on s~u s~c d~n:
- GS.TS Pham Vin Linh, hi~u tru~ng Truong Dai Hoc Y Duoc C~n
Tho. Th~y d~ nhi~t tinh hung d~n v~ gip d6 t6i ho~n th~nh lu~n
~n.
- Xin ch~an th~nh cm on BS.CKII Nguy~n Thi Hu~ d hu~ng d~n v~
g~p
y
cho t~i
s
a
ch~a lu~n ~n.
- Xin ch~n th~nh cm on:
PGS.TS Dim Van Curong
PGS.TS Pham Van N~ng
PGS.TS Nguy~n Van Lam
PGS.TS Nguy~n Van Qui
BS.CKII V6 Dong Hai
TS.BS VO Huynh Trang
da dong g~p
y ki~n quy b~u v~ tao di~u ki~n cho t~i ho~n th~nh lu~n ~n.
- Xin ch~n th~nh c~m on Ban Ch nhi~m v~ c~c gi~ng vi~n
B
m~n
San Truong Dai Hoc Y Dugc C~n Tho.
- C~m on BGD,
Phong K~ Hoach Tng Hop, khoa S~n, khoa Gay me
h~i src B~nh vin Da Khoa Vinh Long d~ tao di~u kin cho t~i hoc t~p trong
su~t th~i gian qua.
- Ch~n th~nh cam on gia dinh v~ ban b~ d~ gip d~, d~ng vi~n t~i ho~n
th~nh chuong trinh hoc.
Can Tho, ng~y 7 th~ng 1 0 n~m 2 0 1 5
Le
Kim Thoa
1j
MUC LUC
Trang ph bia
Loi cam doan
Loi
c
m on
Mc Iuc
Danh muc c~c ky hi~u,
c
c
ch~ vi~t tit
D~i chi~u c~c thu@t ng~ Anh - Vi~t
Danh muc c~c bang
Danh muc cc hinh v~.
D4T VAN DE
..
Muc teu n
l
gh . .
,
1en cuu
:
.
2
Chuong 1 : TONG QUAN TAI L IE U . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1 . 1 . Ga..
a.1 p
h"'
.,,.
'
'
h"
au tur cung va san c ?U
.
3
1 . 1 . 1 . Gi~i ph~u tr cung
3
1 . 1 . 2 . Gi~i ph~u san ch~u nt
4
1.2. Khai ni�m v� sa sinh d1,1c
·········
7
1.3.Nguy~n nh~n, co ch~ sa sinh dc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a . . . . . a . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1 . 3 . 1 Nguyen nhan
8
1 .3 . 2 . Ca ch@
9
1. 4 . L 5.
,
.
.
s
>
ha:
d6
.±.
A
an
9 va yeu to
am sang va p
±.
en quan
.
10
'
, 1 .4 . 1 . Lam sang
.-
10
I
1.4.2. Phan d9
12
'
1 . 4 . 3 . Y~u t~ lien quan
I
15
,
\1.5. Tinh hinh m~c b~nh m~c b~nh sa t?ng ch?u
16
� . 5 . 1. Ty I� mac b�nh sa t?ng c h ? u • · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · : · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 6
1 . 5 . 2 . Ty l& ph~u thu~t sa tang c h @ u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 1 7
I
t . 6 . Di�u
ttj
18
iv
1 . 6 . 1 . N6i khoa
;
18
1.6.2. DiSu tti bfulg phiu thu?t
20
Churong 2: D
I TUONG V~ PHUONG PHAP NGHI~N C U . .. . . .. . .. . . . 25
2 . 1 . D6i tUQilg
25
2 . 1 . 1 . D6i tUQilg nghien cuu
25
2 . 1. 2 . Tieu chuful ch9n miu
25
2 . 1. 3 . Tieu chuful lo:;ii trir
25
2 . 1 .4 . Dia di Sm nghien cuu
26
2.2. Phuong phap nghi~n c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a . . . . . . . . . . . . . . 26
2 . 2 . 1 . Thi@t k@ nghien cuu
26
2.2.2. Miu nghien cuu
26
2.2.3. Phuong phap ch9n miu
26
2.2.4. N9i dung nghien cuu
26
v~ k thu~t thu th~p
2.2.5. Phuong ph~p
s~ l i ~ u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34
l i ~ u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
cu...................................................................
45
Chuong 3: K~T QU~ NGHI~N C ~U . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . .
46
2.2.6.
2.3.
3 . 1 .
. 3 . 2 .
dvc
Ph~n
Dao
duc
D
c
va
u t6
Ti~n
3.2.2.
D�c
3 . 2 . 3 . Di)
.2.4.
3.3.
K~t
c~n
c
qua
s~
nhi~n
b~nh
n
lie
nh~n
nh~n
lam
dv
u t6
lie
sa
sinh
sa
sinh
dc
due,
..............................a...................
dc
di~m
l~m
sang,
mc
d
sa
uan
4
nh~n
sa
sinh
duc...................................................
ng
c
4
D
c
uan
55
q
hiu thu?t.
57
p
di~m
.1. 1. T u f> i
c~a
48
55
Chuong 4: BA.N LU�
4.1.
8
53
sa
n
46
sinh
q
b~nh
sinh
y@
ly
b~nh
c~a
iSm
d
sa
Ca
c~a
y@
3.2.1.
3
c~a
c~n
cac
x~
trong
di~m
Ti~n
v~
tich
b~nh
nh~n
6
6
sa
sinh
d u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
66
4 . 1. 2 . Ngh@ nghi�p
67
4 . 1 . 3 . Nai s6ng
4.2. Ti~n c~n, d~c di~m lam sang, ph~n d~
67
v~
cc y~u t6 lien q u an . . . . .. . . . .. .. . . . 68
4 . 2 . 1 . Ti~n c
n
68
4.2.2. D~c di Sm lam sang
73
4 . 2 . 3 . Phan d9 sa sinh dl)C
75
4.2.4. Cac ySu t6 lien quan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 76
4.3. K~t qu~ ph�u thu�t.
KETLU�
:
77
87
KIEN NGHJ · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 88
T~i lieu tham kh~o
..
•
T
T T
DANH MUC CAC TU' VI~
Ti~ng Vi@t
dao
AD
:
BN
: B~nh nh~n
BVDK
: Benh vi~n da khoa
CTC
: C~ t cung
ECG
: Dien tim
Am
mac tu cung
NMTC
i
: N
PTNS
: Ph~u thu~t n~i soi
POP
: Pelvic organ prolapse
SA
: Si~u ~m
SSD
: Sa sinh duc
TSM
: T~ng sinh m6n
TC
:
T
cung
Ti~ng Anh
AUGS
Society
: American Urogynecologic
ICS
ety
: International Continence Soci
NIH
: National Institutes of Health
POP-Q
tification
: Pelvic Organ Prolapse Quan
SGS
eons
: Society of Gynecologic Surg
DI CHI~U C
C THU~T NG~ ANH- VIET
Pelvic organ prolapse
Sa tang ch@u
Pelvic Organ Prolapse Quantification Ph~n loai sa tang ch~u
t
International Continence Society
Hi~p h~i ki~m so~t ti~u ti~n qu~c
American Urogynecologic Society
Hip h@i ni~u khoa Hoa
Society of Gynecologic Surgeons
Hi&p h~i c~c b~c si ph~u thu~t phu khoa
Anterior
Tru~c, th~nh tru~c
Apex
Dinh
Posterior
Sau, th~nh sau
Total vaginal length
T~ng chi~u d~i ~m dao
National Institutes of Health
Vien y t~ qu~c gia
Ky
DANH MUC CAC B~NG
Trang
Bang 3 . 1
Tu6i
46
Bang 3.2 Ngh~ n gh i ~ p . .. . . . .. .. . . . . .'
47
Bang 3.3
Noi sinh s6ng
47
Bang 3 .4
Ly do v~o vi~n...... ::
48
Bang 3.5
Tin c~n b~nh n~i kh o a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Bang 3 . 6
Ti~n cin ph&u thu?it
B~ng 3 . 7
Ti~n c~n b~nh phu kh o a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Bang 3 . 8
S61:ln sanh
Bang 3.9
Kho~ng c~ch sanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1
50
51
Bang 3 . 1 0
C~ch thc s a nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
B~ng 3 . 1 1
Sang ch~n t~ng sinh m~n lc s anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Bang 3 . 1 2
Dau, n~ng bung d u ~ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a . . . . . . . . . . . . 53
B~ng 3 . 1 3
Su xu~t hi~n c~a kh~i sa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
B~ng 3 . 1 4
Tri~u chng r~i loan ti~u t i ~ n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
B~ng 3 . 1 5
Trieu chng r~i loan ti~u h a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Bang 3 . 1 6
D
B~ng 3 . 1 7
Li~n quan gi~a ph~n
d SSD v~ tu 6 i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a . . . . . . . . . . . . . .. . . .
Li~n
d@
Bang
3.18
B~ng
3.19
B~ng
3.20
Bang
3.21
ang 3.22
sa sinh d\lC
Li~n
Li~n
quan
quan
quan
Phuong
55
gi~a
gi~a
ph~n
gi~a
ph~p
phan
ph~n
v~
cam
d$
SSD
SSD
v~
v~
ngh~
s6
l~n
..
55
nghip.............................
56
s an h . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .
56
T S M. . . .. . . . .. . . . . . . . .. .
57
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . .
57
................as...so...so..o.do...a...............
58
d6
SSD
trong
v~
ph~u
tin
c~n
thu@t
r~ch
B
Th~i gian ph~u thu@t
B~ng 3.23
Luong mu m~t trong ph~u t h u ~ t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . 58
Bang 3.24
Cc tai bi~n trong ph~u th u ~ t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Ix
B~ng 3.25
Th~i gian ti~u ti~n sau rt ~ng thong t i ~ u . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
B~ng 3.26
Th~i gian trung ti~n sau ph~u thu~t . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 60
B~ng 3.27
Th~i gian dau sau ph~u th u ~ t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
B~ng 3.28
Khng sinh di~u tri sau ph~u t h u ~ t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 6 1
B~ng 3.29
C~c bi~n chng sau ph~u thu~t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1
B~ng 3 . 3 0
C~c tri~u ch~ng c~i thi~n sau ph~u thu~t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Bang 3 .3 1
Thai gian nim vi�n
62
B~ng 3 . 3 2 Tinh trang c~i thi~n tri~u chng ti~t ni~u khi ti kh m . .. . . . . . .. . . . . . . . . 63
Bang 3.33
Tinh trang c~i thi~n tri~u chng ti~u h
a khi t~i kh am . .. . . . . . . . . . . . . . 63
Bang 3 . 3 4
Su l~nh v~t t h u on g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
B~ng 3 . 3 5
Bi~n ching v~ tri~u ch'mng bt thuong khi t~i kh ~ m . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 64
B~ng 3 . 3 6 . Dinh gi~ k~t qu~ ph~u th u ~ t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
C
C
DANH MUC
HINH
V~
Trang
Hinh 1 . 1 . C~c dang tu th~
tr
cung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Hinh 1 . 2 . Ba tang ch~u d~u c~ ngu~n
g
c tr 6
nh 6 p . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 5
nh 1 . 3 . D~y ch@u v~ ho~nh ni~u d u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 . . . . . . . . . 6
nh 1 . 4 : H~ th~ng ph~n d@
Baden-Walker H al fw a y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2
nh 1 . 5 : Cc di~m m ~ c . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3
nh 1 . 6: Do di~m Aa va B a v a C
14
Hinh 1 . 7 : Do chi~u d~i am d a 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s o s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4
Hinh 1 . 8 : C~c dang vong n~ng
d
t ~m
dao.....................................................
19
·
nh
2.1.
Rach
Hinh
2.2.
M~
2.3.
Ct
d~y
2.4.
C
t
ho~n
?J.
quanh
co
tu cung
3 7
'
]
ti
c~ng
r
Hinh
s a u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
38
cung.................................................................
39
tru~c
v~
«
ch~ng
tu
'
l
Hinh
to~n
t~
cun
Hinh 2 . 5 . Khau kin phuc mac
g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
40
.
'
'
Hinh 2 . 6 . Phuc h~i th~nh tru~c v~ th~nh sau ~m d a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
I
I
D~T VAN DE
Sa sinh duc hay con goi l~ sa tang trong v~ng ch@u do h~ th~ng n~ng d~
c~c co quan trong v~ng ch@u bi suy y~u. Sa sinh duc l~ b~nh
l
thu~ng
g
p
ph nt d6 tu6i ti~n man kinh v~ m~n kinh. B~nh gay ~nh hu~ng d~n sc khoe
v~ ch~t luong cu~c song ca b~nh nh~n vi c~c tri~u chng thu~ng x~y ra tr~n
du~ng ti~t ni~u nhu s~n ti~u, ti~u kh~ng tu ch~, ti~u kh6. Tr~n du~ng ti~u h
a
gay t~o bn, m~t
r
n
hoc tc n~ng v~ng h@u m~n ho~c c~c tri~u ch(ng tai
ch~ do co s~t, di lai bi tr~ ngai v~ kh~ khan trong giao hop [1],[2],[3].
C~ nhi~u phuong php di~u tri sa sinh duc ty theo mc d@ n~ng nhe,
tu~i, tinh trang
duc.
s
c
kh~e, b~nh
l
di k~m v~ mong mu~n duy tri quan h~ tinh
C~c phuong ph~p di~u trj bao gom n~i khoa nhu t~p v~t ly s~n ch~u,
Estrogen tai ch6, ho~c d~t vong n~ng trong ~m dao; C~c phuong php
di~u tri
ngoai khoa dugc ~p dung ph bi~n nhu Le Forts, Manchester, Crossen, treo tu
cung v~o mom nh~ xuong cng hoc ph~u thu~t n~i soi treo ti cung v~o mom
nh6 [8]. G~n day nh~t v~o nh~ng n~m 2 0 1 0 1~ PTNS treo
t cung trc ti~p l~n
th~nh bung [7] hay d~t m~nh gh~p tong hop [ 9 ] , [ 1 3 ] . M~i phuong ph~p d~u
c~ nh~ng m~t tich cc v~ han ch~ nh~t djnh v~ d~n d~n duoc c~i thi~n theo
h~i gian. Ng~y nay v~i
s ti~n b@ c
a khoa hoc, kinh t~ ph~t tri~n, nhu c~u
ang cao ch~t luong cu~c song d~ duoc phu n~ quan t~m nhi~u hon, ho d~
~a duoc mc cm x~u h6 d~ di khim s~m hon v~ ha chon phuong ph~p
h~u thu~t t~t hon, it x~m l~n, d~m b~o tinh th~m my v~ c~i thi~n duoc nhi~u
ri~u ch(ng hon n~n da d~t ra nhi~u th~ th~ch cho c~c b~c si l~m sang. Vi cu
r~c giai ph~u s~n ch~u phc tap, c~c tang v~ng ch@u c~ tuong quan mt thi~t
~i nhau. N~n khi c~ m~t c~u trc n~o d~ c~a s~n ch~u bi ph v~ c6 th~ lam
a tang m~
n
nang d~ v~ c~ th~ k~o theo
u sa th~nh tru~c
~m
s
sa cc tang kh~c trong vung ch@u
dao k~m theo sa b~ng quang, sa th~nh sau ~m dao k~m
2
theo trc trang hay n~ng n~ hon, it
gp
hon c~ th~ sa k~t hop v~ sa c~ ru@t
non.
Tai Bnh vi~n da khoa Vinh Long m~i n~m c~ kho~ng 40 trubong hop
sa sinh duc nh~p vi~n ph~u thu~t v~ duoc ~p dung phuong ph~p ph~u thu~t
Crossen vi mu~n di~u tri bing phuong ph~p m~ it xam l~n hon nhu ph~u
thu~t n~i soi treo t~ cung v~o mom nh~ xuong cng hay d~t m~nh gh~p di
h~i ph~i c~ ph~u thu~t vi~n thu~n thuc, ky thu@t cao v~ chi phi
d
t
ti~n vi v~y
kh~ng ph~i b~nh nh~n n~o c~ng c~ th~ d~p ng dugc.
Xu~t ph~t ti tinh hinh the t~ tai don vi v~ d~ d~p ng nhu c~u c~a
ngu~i b~nh. T nhi~u n~m qua B~nh vi~n d~ ~p dung phuong php di~u tri sa
sinh duc b~ng ph~u thu~t
c
t
t~ cung ng~ ~m dao bing phuong ph~p Crossen
nhung chua c~ m@t c~ng trinh n~o d~ d~nh gi~ k~t qu~ di~u trj sa sinh duc
bing phuong ph~p nay. Vi th~ ching t~i ti~n hanh nghi~n cu
nh
m
tim hi~u
dc tinh lam sang, d~ sa sinh duc v~ k~t qu~ di~u trj bing phuong ph~p ph~u
thu~t tr~n.
MUC TIU NGHIN CU
- M~ t~ d~c di~m lam s~ng, mc d~ sa sinh duc theo h~ th~ng ph~n d$
POP- Q v~
cc
y~u t6 lien quan.
- D~nh gi~ k~t qu~ di~u
tri sa sinh due b~ng ph~u thu~t cit tr cung ng~
am dao phuong php Crossen tai Bnh Vien Da Khoa Vinh Long tr thing
4/2014 d~n
th~ng 6/2015.
3
Churong I
T~NG QUAN TI LI~U
1.1. GI~I PH~U T~ CUNG
1.1.1. Gi~i ph~u
tr
V~ S~N CHAU
[3]
cung
T~ cung l~ co quan sinh
duc trong n~m trong ti~u khung du~i phc
mac, gi~a bang quang v~ true tr~ng. Hinh th~ ngo~i l~ m@t hinh non cut gom
3 ph~n th~n, eo v~ c6. Than tr cung c~ hinh thang, d~y tr~n, 2 b~n c~ 2 sung
n~i ti~p vi v~i tr(ng v~ l~ noi b~m c~a c~c day ch~ng
t cung bu~ng trng v~
day ch~ng tr~n. Binh thu~ng kich thudc d~i kho~ng 4cm, r@ng 4,5cm. Than ti
cung thu~ng gap ra tru~c so v~i true c~ tu cung
dao m@t g~c 90 d6. Khi ngu~i ph n~
~ tu
m
t g~c 120 d@ v~ tao v~i ~m
th~ ding, tu cung
thuong c~a n~ trong ti~u khung m~ khong bi roi v~o
ch~c c~ djnh v~ng eo - c~ t~ cung v~ nh~ng
t6
~m
~
vi tri binh
dao l~ nho nh~ng t~
chc c~ djnh vng th~n t~
cung. Nh~ng t~ chic c~ djnh n~y bao g~m h~ thong n~ng d~, h~ thong treo v~
he th~ng dinh hung.
- H¢ th~ng n~ng d6: T cung v~ vom ~m dao ta tr~n m@t m~ng ch~n
c~u tao b~i 2 1~p co gm nh~ng b~ co n~ng h~u m~n v~ co n~ng c~a s~n h~i
~m xu~t pht tu 2 b~n dan ch~o v~o nhau d~ tao th~nh n
t th trung tam d~y
ch~u. H~ thong n~ng d~ ch y~u l~
s~n ch@u tao th~nh nut trung
t~m
l~p
co n~ng h@u mon v~ l~p co n~ng c~a
d~y ch@u.
- H~ th~ng treo: T~ cung treo trong ti~u khung nh~ h~ thong d~y ch~ng
b~m v~o vng c~ tu cung d~ l~ c~c d~y ch~ng ti cung cng, day ch~ng ngang
CTC v~ d~y ch~ng v~ - bang quang - tu cung. Ngo~i ra gi~a ~m dao bang
quang v~
~m
dao true tr~ng lai duoc li~n k~t b~i nhi~u loagi c~n (c~n Halban,
c~n tru~c trc tr~ng).
4
- H th~ng dinh hung: H th~ng di n h
bam v~o
hung ch~
y~u
l~ day ch~ng
tu cung nhu day ch~ng tron v~ day ch~ng r@ng gi~ cho tu cung g@p
goc v~i co tu cung v~ c~ t~ cung g@p go v~i true c~a
th~ ding @p luc ~ bung tac dong I~n
so v~i CTC va CTC g~n
mt
dao. Nhu v~y
sau ti cung lam cho
nhu th~ng goc v~i
thong dinh hung nay giup cho tu cung
~m
c
true am dao.
o
tu
tu cung g@p lai
N
i cch khic
tc dung nhu m@t ci n~t bit l~
h
am
dao mt cch tu nhi~n tr~nh duoc tinh trang sa tu cung.
C~c murc
D3
do d~
D62
d '
sau
D61
d
Binh
/ throng
Nhg tr th~ thay doi
Binh thurcng
Binh thurcng
Binh throng
/
?
4
G~p sau
�
D c3 r a s au
Hinh 1.I. Cdc dang tr th~ tcung [ I O ]
1.1.2. Gi~i ph~u s~n ch~u ni
1.1.2.1. Ph6i thai hoe
Ving s~n
ch~u
n~ bao gom cc c~u
trc nhu h~ xuong, co, mac n~i
ch@u v~ cc d~y ch~ng c~ ch~c nng n~ng d~, treo gi~ cc tang ch~u nhu tu
eung @m dao, bong di, ni~u dao v~ h@u m~n true tr~ng. Do trong th~i ky pht
tri~n phoi thai, c~ ba tang nay c~ chung m@t ngu~n goc ph~i hoc l~
6
nh~p,
5
l th~ n
m
thu@c n~i bi ph~i. V~o kho~ng cu~i tu~n
d~u tu~n l~ th~ su, v~ch
niu true trang (con goi l~ vch ni~u sinh due) di t~r tr~n xu~ng v~ c h i a
th~nh
hai
ph~n:
ph~n
sau
l~
xoang
true tr~ng,
sau
nay
phat tri~n
Vi
v~y khi
am
mot tang ch~u bi sa, nh~t l~ tr~n ngu~i
truong th~nh, thi hai tang kia it nhi~u c~ng bi
v~n
thuong
g~p
sa
sinh
duc
luon
nh~p
th~nh
m~n true trang; ph~n tru~c l~ xoang ni~u due pht tri~n th~nh tu cung
v~ bong d
i ni~u dao.
~
di
kem
h~u
dao
n~
~nh huong. Tr~n lam sang, ta
theo
r~i
loan
ti~u
(son
ti~u,
ti~u
g @ p . . . ) , dai ti~n (ti0 b6n) [52]
Tu~n 7
Xoang ni~u duc
nhop
(Coac~)
.
-1
=
.
" . .
Vachmeu tuc trang
..... �.
Truc tr~ng
2\.
+ ii , +
Hinh 1.2. Ba tang ch~u d~u
c
nguon g~c ti
6
nh6p [52]
1.1.2.2. Ph~n ving s~n ch~u n~
San ch~u l~ vung ph~n m~m n~m du~i c~ng b i t kin duong ra c~a khung
ch@u.
S~n
duoe
ch@u
ph~n
th~nh
s~n
ch~u
ph~ng ding ngang qua n
t th~ trung tam.
m~t lop m6
li~n
san ch@u sau
c
k~t goi
tru~c
v~
s~n
ch~u
sau
bi
mt
Sn ch~u true duoc che ph~ boi
la mac s~n ch~u c~ ~m dao
v~ ni~u dao xuy~n qua,
~ng h~u mon xuyen qua.
1.1.2.3. Gi~i phu sin ch~u ni
S~n ch@u bao gom
cc
c~u tr~c nhu h~ xuong, h~ co, mac n~i ch~u v~
cc day ch~ng. Xuong cung cap ch~ bm cho co v~ c~c day ch~ng c~ng gai,
ph~c hop day ch~ng chinh tu cung c~ng. Co n~ng d~ s~n ch@u bao gom cc
co c~a ho~nh ch~u v~ ho~nh ni~u due. Cc co c~a hoanh ch@u gom cc nhm
6
co n~ng h~u m~n c~ ch~c n~ng che ph~ l~i ra c~a s~n ch~u sau, hoat dong h~a
hop doi
c
c
~ng v~i
co c~a th~nh bung, dam nh~n tr~ch nhim n~ng d~ c~
tang ch@u v~ tang bung, duy tri su c~n bing c~a
p
hue n@i bung [68]
Co hong cut l~ co ch~ y~u c~a nh~m co n~ng h@u m~n, c vai tr~ chinh
trong
n~ng d~
c
c
tang ch~u. Khi co th~ ding th~ng ban co n~ng n~m ngang
n~ng d~ true tr~ng v~ 2/3 tr~n c~a ~m dao. Theo Ahmed Shafik ph~c hop co
n~ng h@u m~n c~ th~ chia lam hai ph~n: Ph~n n~m ngang l~ ban co n~ng (gom
2 c o mu cut v~ hong eut) v~ ph~n th~ng ding l~ ~ng co n~ng (gom co mu true
tr~ng v~ d~i treo) [ 1 8 ] .
C~c co c~a hoanh ni~u due hay con goi l~ m~ng s~n ch~u true che phu
ngo
ra
c~a s~n ch~u
tru~
c~ ni~u dao v~ ~m dao xuy~n qua. C~u tao boi m~t
tam mo lien k~t d~y c~ ch~c n~ng n~ng d~ ni~u dao.
v~
cc
v~
l~
d~y
soi
c h ~n g
collagen,
n
m
c~
ngay
ch~c
du~i
n~ng
p
h
c
n~ng
mac
d~
bao
tang
Cc
gom
ch@u
va
co
c
c co
ni~u
Mt du~i c~a
Co ngang day
ho~nh ni~u due
ch~u nong
c~a
tron,
dao
Truing t~m gan
Mac dui c~a
c~a d~y ch~u
Co nang
h~u mon
mac
ho~nh ch~u
(d~ cit)
Co th~t ngoii
h~u mon
Hinh 1.3: D
y ch@u v~ ho~nh ni@~u duc [ 1 O ]
soi
[20]
n~i
ch@u
dan
h~i
7
KH~I
1.2.
NI~M
V~
SA DINH DUC
Sa sinh duc hay con goi l~ sa tang ch~u (POP: Pelvic organ prolapse)
do tinh trang suy y~u c~a h~ thong n~ng d~ d~y ch@u, d~n d~n
s tut xu~ng
c~a c~c co quan trong d~y ch~u ra kh~i vi tri binh thuong c~a n~ v~o ~m dao
[2],[3].
Theo dinh nghia nay c~c loai sa tang v~ng ch@u duoc phan ra bao gom:
- Sa b~ng quang: Thu~ng duoc m~ t~ nhu sa th~nh tru~c
~m
dao.
- Sa c6 bang quang: C~ hay kh~ng k~m theo sa bang quang v~ ni~u dao
qu~ di dong.
t
- Sa t~ cung: Sa
tr cung.
cung v~ c~
- Sa mom c~t: Sau c~t t cung.
- Sa trc tr~ng: Sa ph~n du~i th~nh sau ~m dao.
- Sa ru~t:
~m
Sa ti c~ng trc trang
dao, ph~n tr~n ca th~nh sau ~m
dao, kh~i sa thuong cha quai ru@t non.
- Sa th~nh tru~c, sa th~nh sau
~m
dao.
Sa tang ch@u l~ m@t b~nh hay g~p ~nh hu~ng d~n hang tri~u phu n~.
Hang
tang.
nhu
ra
l~
c~n
sa
i~n
t
tang
~
Trong
c~u
d~n
s
nm
Hoa
d~
ph~u
hi~u
tang
b
Ky
d6
tu6i
th
u
t
bi~t
ch@u
c~
8 0 - 8 5
s~a
s~u
kho~ng
ch~a
r@ng
nh~m
chi~m
lai
hon
ng~n
200.000
[21],
v~
ch~n
ty 1
19%
th~
sinh
tri~n
nh~p
v~n
ly
c~a
vi~n
v~
30%
d~
quan
b~nh
b~nh
ph~u
c~c
ly
thu~t
trong
trong
y~u
n~y.
t
s~
vi
nay
duoc
lien
Ng~y
sa
c~
d
t
quan
nay
v
i
ca khoa hoc d~ c~ nhi~u phuong ph~p di~u trj sa sinh duc hay sa
ch@u nhung
d~ c~ m@t phuong ph~p t~i
m@t v~n d~ kh~ n~m b~t duoc v~ c~n c~
ni~u khoa.
Vi
ph~u
ph~t
nh~n
1 1 % -
[49].
gi~i
sy
b~nh
s
uu
cho ngu~i b~nh v~n
ph~i hop ca c~c nh~
sn
con
l~
khoa v~
8
1.3. NGUY~N NH~N, CO CH~ SA SINH DUC
1.3.1. Nguy~n nh~n sa sinh
de
Nguyen nh~n sa tang ch@u hay sa sinh duc con chua hi~u bi~t d~y d~
thuong do b~m sinh ho~c m~c ph~i [40].
1.3.1.1. Nguy~n nh@n bam sinh
C~c nguy~n nh~n b~m sinh thu~ng do b~t thuong c~u trc co san ch~u
v~ b~t thuong v~ th~n kinh ~nh hu~ng d~n s~c co hoc do co dja ~m y~u vi
b~nh m~n tinh. Nguy~n nh~n n~y g~p
~ phu
n~ chua sinh de, thu~ng l~ sa
CTC do CTC ai [21./31.[251,[361.159].
1.3.1.2. Nguy~n nh@n
mc ph~i
C~c nguy~n nh~n m~c ph~i thu~ng do t~t c~ c~c nguy~n nh~n c~ lien
quan d~n s~n khoa, mang thai sanh de, t~n thuong du~ng sinh duc l
c sanh
nhu sanh gi~p, nh~t l~ sanh gip b~ng Forceps [54],[74], man kinh thi~u hut
n6i ti~t ho~c tinh trang tang ~p luc 6 bung thuong xuy~n nhu b~nh ph6i t~c
nghen mn tinh COPD, t~o b~n kinh ni~n lam t~n thuong c~c c~u trc s~n
ch@u.
Nguy~n nh@n s@n khoa v~
cc
sang ch@n s~n khoa
C~c t~n thuong ving day ch~u thuong lien quan ch~t ch~ vi vi~c mang
thai sanh de v~ sang ch~n duo~ng sinh due trong l
c sanh. H~u qu c~a ton
thuong cc c~n co v~ day ch~ng vung d~y ch~u s~ d~n d~n sa sinh duc [2],
[3],[55],[59].
- Sanh som, sanh d~y, sanh nhi~u l~n l~ y~u t~ nguy co cao nh~t.
- Chuyn da qu d~i lam cho
~m
dao c~ng qu~
mc.
- Th~i gian chuy~n da qu~ nhanh lam cho AD chua dugc chu~n bi t6t.
- Sanh kh~ do c~ t~ cung, r~n qu~ s~m khi c~
-
-
Sanh
D~
con
sanh
n
n
g
c~n
kh~ng
sanh
ding
kh~.
ky
thu~t.
t cung chua
mo
tron.
9
- Can thi~p th~ thut trong luc sanh th~ bao ho~c khong ding chi dinh,
k
di~u kin,
thu@t: Gi~c hut, Forceps [ 1 4 ] .
- R~ch t~ng sinh m~n khong phuc h~i ho~c phuc h~i kh6ng ding c~ch,
r~ch tang sinh m~n phc tap.
Nguy~n nh@n do tu~i gi~ v~
mn
kinh
Do sy y~u k~m ch~t luong n~ng d~ ca c~c
gi~ v~
s
t
ch~c do tho~i h~a tu~i
thi~u hut c~c hormon sinh duc sau m~n kinh lam c~c soi co teo di,
xo cng v~ m~t tinh d~n h~i. Theo Rodriguez - Colorado S v~ c~ng s c~
kho~ng 80% b&nh x~y ra sau tu6i m~n kinh [3],[59],[65].
1.3.2. Co ch~ sa sinh due
San ch~u duoc coi nhu l~ mt d~y v~ng ch~c d~ cha dung v~ chong
d~ cho c~c co quan trong ~ bung. C~c t~ chc n~ng d nay bao gom m@t phe
hop c~c co, can v~ day ch~ng. D~ l~ c~u tr~c d~y ch~u, h~ th~ng treo, nang
d~, c~ djnh v~ vi tri dc bi~t ca t~ cung lam cho ch~ng khong bi sa ra ngo~i.
Khi m~t kh~ n~ng ho~c y~u k~m ch~t luong,
c~c t~ ch~c n~y do c~c nguy~n
nh~n kh
c nhau s~ dua den sa sinh duc [31,[6].
H@
thong n~ng d~
H
th~ng nang d~ bao
~m. Khi ~p luc
gom co nang h@u m~n v~ co n~ng ca s~n hi
~ bung t~ng len,
co n~ng h@u m~n co lai l~m m
t th~ trung tam
v~ th~nh sau ~m dao bi k~o l~n bit ~m dao lai.
Co n~ng h~u m~n l~ ph~n chju
~p luc chinh. N~u ch~t luong co n~ng h@u m~n k~m, ~m dao kh~ng duoc bit
lai, th~nh tru~c ~m dao se l~ noi chiu ~p luc gin ra v~ tut xu~ng.
Hg
He
th~ng treo
th~ng treo
l~ h~ th~ng
cc
ch~ng ti cung cing, d~y ch~ng ngang
- t~
cung, c~n co, m
lien k~t gi~a
day
c t~
~m
ch~ng bm v~o
c~ t~
cung:
day
cung, day ch~ng mu - bang quang
dao bang quang v~
~m
dao trc trang.
10
H
th~ng cc day ch~ng n~y git
ct
cung tai
ch6,
n~u chng suy y~u s~ d~n
t~i sa ti cung.
H@
thong djnh ling
Chung ch~ y~u l~
cc
d~y ch~ng r@ng c~ nhi~m
v~
c t
d~y ch~ng bm v~o th~n ti cung: D~y ch~ng tr~n,
v
gi~ cho th~n ti cung g@p g~c so v~i
cung g@p g~c so v~i truc c~a ~m dao. Vi v~y,
~ tu th~
c t
ding,
cung
p l
e
trong ~ bung s~ t~c d@ng l~n m~t sau c~a tu cung l~m cho tu cung g@p lai so
vi c~ t~ cung v~ c~ tr cung g~n nhu th~ng g~c vi truc ~m dao. To~n b~ h~
thong dinh hung n~y gip cho tu cung nhu m@t c~i n
t bit ~m dao.
H@u qu~ sw y~u k~m ch@t lwong co, day ch~ng
Khi c~c d~y ch~ng bi gi~n, t cung khong con n~m dung trc. Khi co
n~ng h@u m~n bi gi~m st cht luong co rt, cc d~y ch~ng
k~o l~n
d
~m
dao kh~ng th~
bit am dao nh~m khang lai ~p lc ~ bung, ti cung m~t c~c lien he
l~n c~n s~ bi tut ra ngo~i
~ c~c m~c
d@ kh~c nhau, k~m theo v~i n~ l~ ni~u dao
v~ th~nh tru~c ~m dao - bang quang; truc tr~ng v~ th~nh sau ~m dao
tr
trang v~ ru@t non.
1.4. L~M S~NG, PH~N DQ V~ C~C Y~U
T
LI~N QUAN
1.4.1. L~m sang
T~y theo m~c d~ sa v~ tang sa, b~nh nhn d~n s~m hay mu@n, r~i loan
chc n~ng c~c co quan nhi~u hay it m~ c~ bi~u hi~n lam sang kh~c nhau.
Nhi~u phu n~ sa sinh duc mc d~ nhe kh~ng tri~u ch~ng, c~c tri~u ch(ng ph6
bi~n l~ mt kh6i phinh hay sa ra ngo~i ~m dao [80].
- Ly do d~n khm: Trong da s~ truong hop b~nh nh~n d~n kh~m vi m@t
kh~i sa h~n ra ngo~i ~m dao ho~c kh~i sa xu~t hin khi g~ng s~c hoc di lai
nhi~u.
- C~c tri~u ch~ng co n~ng m~ bnh nh~n thu~ng than phi~n nhu:
11
B~nh nh~n th~y kh~i sa h~n ra ngo~i ~m dao lam di lai, sinh hoat kh~
kh~n ho~c giao hop kh~. Ho~c kh~i sa xu~t hi~n khi g~ng s~c nhu ho,
rn,
h
c
hoi...
Dau bung:
Thu~ng bnh nh~n c~m th~y dau n~ng bung du~i,
nhi~u khi di lai ho~c g~ng sc cng v~i
s
dau
tut xu~ng nhi~u hon ca kh
i sa.
Dau lung hoc cm gi~c dau m~i vung th~t lung.
Ti~u
kh6ng
ki~m
so~t:
Ti~u
khong
ki~m
so~t khi
gng
s~c,
ti~u
khong h~t, s~n ti~u, ti~u nhi~u l~n ho~c ti~u d~m. Theo b~o co c~a INH (US)
c
d~n 3 8 % phu
n~
tr~n 60 tu~i m~c ch(ng ti~u kh
n
g ki~m so~t v~ th~ ph6
bi~n nh~t l~ ti~u khong ki~m sot khi g~ng
sc, 29% th~ k~t hop gi~a ti~u
khong ki~m so~t khi g~ng sc v~ ti~u nhi~u l~n, ti~u gap, s~n ti~u v~ ti~u d~m,
dang bang quang t~ng hoat v~ 22% ti~u nhi~u l~n, ti~u g~p [47].
n~ d~ m~n kinh thuong g~p tri~u ch~ng ti~u g~t,
0
nh~ng phu
vi~m du~ng ti~t ni~u do
thi~u hut n~i ti~t Estrogen.
Tri~u ch~ng tr~n dung ti~u h~a: B~nh nh~n thu~ng c~ d~u hi~u t~o
b~n, tieu kh~ ho~c ti~u khong h~t [35].
- Kh~m lam sang: Kh~m b~nh nh~n
~ c~c
tu th~ dmng, ng~i, n~m tu th~
s~n khoa ho~c l~m c~c nghi~m ph~p gang sc.
Quan sat: Quan s~t vung TSM, ~m dao c~ th~ nhin th~y m~t kh~i sa
h~n ra ngo~i ~m dao k~m theo vi~m lo~t ch~y mu do co s~t, hoc vi~m lo~t
c~
th~
tu cung. Ni~m mac ~m dao kh~ teo hay sing h~a. Ho~c m@t kh~i sa th@p
~m
dao, khi lam nghi~m phap gng
s
c
kh~i sa xu~t hi~n nhi~u hon hoc
khi g~ng sc b~nh nh~n s~ c~ tri~u ch(ng s~n ti~u.
Kh~m ~m dao:
CTC phi dai, CTC d~i, sa th~nh truc ~m dao - sa
bang quang, sa th~nh sau ~m dao sa truc trang. T~ cung kich thu~c to hoc
teo nh~,
s
di d@ng c~a
t~
cung v~ kh~i sa c6'th d~ dang hoc kh~ kh~n.
12
Kham TSM c6 th~ t
h
y seo x~u
~ t~ng
sinh m~n v~
s
co th~t ca co
vong h@u m~n y~u.
1.4.2. Phn d¢
C~ nhi~u phuong ph~p d~nh gi~ mc d~ sa t~ don gin d~n phc tap.
M~t phuong ph~p d~ d~nh gi~
m
c d
sa sinh due m~ duoc nhi~u nh~ l~m
sang trong nu~c s~ dung l~ h~ th~ng ph~n
hay
h~
h
d
Baden Walker HalWay (4 d@)
thong ph~n loai POP-Q. G~n day tr~n th~ gi~i ngu~i ta hay d~ cap d~n
thong phan
loai
POP-Q
n~y
trong
c~c
nghi~n
cu
khoa hoc
phuong phap n~y c~n sy do dac ti mi n~n tr~n l~m sang it khi
s
dung.
1.4.2.1. Theo h@ thong Baden Walker Halfway
D6
1 : Sa d~n gi~a chi~u d~i ~m dao.
D
2: Sa tr du~i di~m gi~a chi~u d~i ~m dao d~n m~ng trinh.
D
3 : Sa du~i m~ng trinh ra d~n n~a chi~u d~i ~m dao.
D
4: Sa to~n b~ hay qu~ d~n n~a chi~u d~i ~m dao ra ngo~i.
n3/
0
A
--1---
...
2Na chi~u dii AD
1
Do l
d~n ming trinh
4
--,-p
~
n ma~ng trinh
...
2
D 2
--!-Q m~n1g trinh
3
Dos
Sa to~n b
Hinh 1.4:
H~ thong phdn d6 Baden-Walker Halfway
[22]
nhung
vi
1 3
1.4.2.2. Theo h~ thong POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification) duoe
ti~u chu~n ha thu~t ng~ v~ sa sinh due v~o nm 1993 boi:
ICS (International Continence Society)
AUGS (American Urogynecologic Society)
SGS (Society of Gynecologic Surgeons)
Duoc su dung r@ng r~i tr~n
th~
gii do: Chinh xc, di dn duoc su thong
nh~t trong ph~n loai. D
nh gi duoe nhi~u y~u t~ ng dung tot trong c~
lam s~ng v~ nghi~n c~ru. Ti~u chu~n dung trong b
o co khoa hoc
Phan
• D
d@ Sa
tang theo POP-Q [ 1 6 ]
0: Khong SSD
- Aa, Bb, B p : 3cm tr~n mang trinh
- C h a y D: tvl - 2 c m
C, D < t v l
• Do I : B > 1em tr~n mang trinh (Ba, Bp)
• D@ II: B < Iem tr~n m~ng trinh den m~ng trinh (Ba, Bp)
• D@ II: B > 1 c m du~i m~ng trinh den < tvI - 2cm (Ba, Bp)
• D6 IV: Sa ton b6, B
>
(tvl-2) (Ba, Bp)
3cm
-xcm
Hymen
+xcm
h
«
pb
Hinh 1.5 C
c diem m~c [ 1 6 ]
20
14
•
Hinh 1.6: Do di~m Aa v~ Ba va C [ 1 6 ]
Hinh 1 . 7
V
i
cc
di~m moc
v~
Do chi~u di am dao [ 1 6 ]
di~m do nhw sau
Cc di~m m~c
+ Thanh tru~c (Anterior): Aa, Ba
+ Dinh ( A p e x ) : C, D
+ Thanh sau (Posterior): Ap, B p
Do trong trang th~i BN duoc thu gin ti da