Internet cơ bản
1/ Internet - Đôi điều cần biết
2/ Internet ở đâu ra, và ai chạy nó?
3/ Các tài nguyên của internet
4/ Internet có an toàn không?
5/ Internet - Bức tranh hoành tráng
6/ Nghi thức giao tiếp trên Internet
7/ Khái quát về kết nối ADSL
8/ Quy ước đặt tên file trên Internet
9/ Cơ bản về HTTP và FTP
10/ Nén ảnh cho World Wide Web
11/ Tìm hiểu Proxy, Sock & Fake Proxy, Sock
12/ Kinh nghiệm cho người mới lướt Net tại nhà
13/ Lướt web ẩn danh an toàn như thế nào?
Internet - Đôi điều cần biết
Vi vu trên Net hàng giờ mỗi ngày làm việc cũng như giải trí, nhưng thực sự bạn đã hiểu
Internet đến mức nào? Đã bao giờ bạn thắc mắc tại sao Internet sinh ra, ở đâu, và do ai tạo
nên? Thực sự “mạng toàn cầu” lớn đến mức độ nào? Bao nhiêu người đang dùng Net như
bạn?
Những câu hỏi, đáp sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mạng toàn cầu - Internet.
1. Ai sáng tạo ra cụm từ “Word Wide Web”?
World Wide Web, cụm từ viết tắt www. luôn đi kèm với địa chỉ website được sáng tạo bởi Tim
Berners-Lee, vào năm 1990.
2. Internet đã ra đời như thế nào, và tại sao?
Khởi nguồn của Internet là các máy tính IBM dùng chung vào những năm 1960 tại các trường
đại học như Dartmouth và Berkeley, Mĩ. Máy tính thời đó vẫn còn là của hiếm, và nhiều sinh
viên/giáo sư phải dùng chung một chiếc. Vệ tinh đầu tiên của loài người, Spunik cũng “đóng
góp” vào việc ra đời Internet - ngay sau khi Liên Xô phóng thành công vệ tinh năm 1957, Tổng
thống Mĩ Eisenhower thành lập ARPA nhằm thúc quá trình phát triển mạng máy tính và truyền
thông.
3. Ai là người sinh ra Internet?

Vài người tham gia quá trình hình thành Internet, và tất cả đều được coi là cha đẻ của mạng toàn
cầu này. Tuy nhiên, J.C.R. Licklider được coi là người khai sinh khái niệm mạng toàn cầu, với
khái niệm “Mạng Thiên Hà” (Galatic Network) được công bố năm 1962. Ông cũng tham gia vào
quá trình kiến thiết mạng ARPANET, tiền thân của Internet ngày nay.
4. ARPANET là gì?
ARPANET - “Advance Research Project Agency Network”, tạm dịch “Mạng nghiên cứu cơ
quan với các dự án cấp cao” - ra đời nhờ cuộc Chiến tranh Lạnh và sự kiện phóng Spunik. Bộ
Quốc phòng Mĩ cần có cách giao tiếp và chia sẻ dữ liệu giữa các máy tính trong quá trình nghiên
cứu và phát triển, và cũng là cách thuận tiện nhất để giữ liên lạc trong trường hợp bị tấn công
bằng … bom hạt nhân - kịch bản điển hình của Chiến tranh Lạnh!
5. Ethernet là gì?
Là một phương thức giao tiếp giữa các máy tính trong mạng, bắt nguồn từ ý tưởng của Bob
Metcalfe, tại Đại học Havard.
6. Chuột máy tính đầu tiên xuất hiện khi nào?
Bạn có thể lướt web bằng bàn phím, nhưng sẽ không thể thoải mái và thuận tiện như khi dùng
chuột. Chú chuột máy tính đầu tiên được ra mắt năm 1968 tại Hội chợ Fall Joint, San Fransico,
Mĩ.
7. Ai nghĩ ra cụm từ “siêu xa lộ thông tin”?
Nam June Paik là người đầu tiên sử dụng cụm từ “siêu xa lộ thông tin” vào năm 1974. Tuy
nhiên, Al Gore, Phó Tổng thống Mĩ hiện nay là người phổ biến, đồng nghĩa hoá “siêu xa lộ
thông tin” với Internet vào đầu những năm 1990.
8. Internet thực sự bùng nổ vào lúc nào?
Đầu những năm 1990, Internet thực sự phát triển mạnh mẽ, mang hình dáng như ngày nay kể từ
năm 1993.
9. Internet phát triển nhanh đến mức nào?
Rất nhanh! Radio mất 38 năm để đạt đến con số 50 triệu người dùng, 13 năm cho Tivi, và chỉ 5
năm cho Internet. (CyberAtlas.com)
10. Con số cụ thể về lượng người dùng Internet hiện tại?
35% người dùng Internet nói tiếng Anh, 65% là ngôn ngữ khác với 14% trong đó nói tiếng
Trung. Chỉ chiếm 13% dân số thế giới, nhưng Bắc Mĩ chiếm đến gần 70% lượng người dùng

Internet.
11. Quốc gia có tỉ lệ dân dùng Internet cao nhất?
Không phải Mĩ hay Đức, mà là Thuỵ Điển với 75% dân số tiếp cận được với mạng toàn cầu.
12. Thế giới mạng lớn đến mức nào?
Hệ thống lập chỉ mục của bộ máy tìm kiếm Google cho biết con số trang mạng (webpage) đã đạt
đến 8 tỉ!
13. Hệ thống danh mục website đầu tiên xuất hiện khi nào?
Chính là Google! Trước đó, Google có tên Backrub. Larry Page và Sergey Brin dùng tên này từ
lúc khai sinh dịch vụ tìm kiếm năm 1996, và chỉ đổi sang Google như chúng ta biết ngày nay vào
năm 1998. Bản thân chữ Google là từ “nói lái” của Googol, tên của con số bao gồm chữ số 1 và
100 chữ số 0 theo sau.
14. HTTP nghĩa là gì?
HyperText Transfer Protocol - tạm dịch “giao thức truyền siêu văn bản”. Đó là tên của giao thức
truyền dữ liệu qua mạng, yêu cầu có hai chương trình đầu cuối: máy chủ HTTP và máy con. Đây
là giao thức nền tảng cho các trang web tồn tại.
15. ISP là gì?
Internet Service Provider - nhà cung cấp dịch vụ Internet.
16. HTML là gì?
Hypertext Markup Language - ngôn ngữ siêu văn bản - là tên của ngôn ngữ lập trình tạo nên các
trang web và chuyển qua mạng với giao thức HTTP.
17. Một người dùng Internet thông thường làm những gì?
Theo Nielsen NetRatings, tổ chức chuyên thống kê Internet, trung bình mỗi tháng bạn thăm 59
địa chỉ mạng khác nhau, xem 1050 trang, bỏ ra 45 giây cho mỗi trang web và trung bình 25 giờ
để thực hiện toàn bộ việc này. Mỗi lần ngồi vào máy lướt web mất 51 phút.
Mạng toàn cầu Internet, như ai đó từng phát biểu, là “bất tử”. Internet chỉ mới bước qua tuổi 30,
liệu bạn đã bao giờ tưởng tượng Internet sẽ ra sao trong 100 năm, 1000 năm tới? Thời gian sẽ trả
lời…
Internet ở đâu ra, và ai chạy nó?
1. Internet đã đến từ đâu?
Internet đã bắt đầu với tên gọi là ARPANET, một dự án được xúc tiến bởi Bộ quốc

phòng Mỹ, vào năm 1969. Một hệ thống dẫn đầu cho những hệ thống khác sau này và từ đó
dần dà biến hoá thành Internet như bạn đã biết.
Vào năm 1969, Bộ quốc phòng Mỹ (DOD) đã quyết định thử nghiệm độ tin cậy của hệ
thống mạng. Họ nối các máy tính tại Bộ quốc phòng lại với nhau, các công ty nghiên cứu quân
sự và một lô các trường đại học đã tiến hành cuộc nghiên cứu dưới sự tài trợ của giới quân sự.
Mạng này được gọi là ARPANET, tên viết tắt của Advanced Research Projects Administration
(ARPA) (Uỷ ban điều nghiên cao cấp), một chi nhánh của DOD. Đầu tiên, mạng này chỉ gồm có
bốn máy tính, ba máy ở California và một máy ở Utah.
ARPANET làm việc rất tốt và chẳng bao lâu mọi trường đại học ở Mỹ đều muốn đăng ký
gia nhập. Vì thế, để tiện việc quản lý, Bộ quốc phòng đã phân nó ra làm hai loại: MILNET, dành
cho các sites hoạt động quân sự, và ARPANET mới dành cho các sites phi quân sự. Dù vậy, hai
mạng vẫn duy trì sự kết nối với nhau, bằng việc sử dụng một hệ thống được gọi là Giao thức
Internet (Internet Protocol - IP)
Bởi vì nhiều trường đại học đã chạy UNIX trên những máy tính đã được dùng trong cuộc
nghiên cứu, và nhiều trường đang nằm trên ARPANET, nên những phiên bản mới (versions) của
UNIX đã bắt đầu bao gồm luôn những phần mềm cần thiết để kết nối máy tính với ARPANET.
Không lâu sau, nhiều trường đại học đã có đến hàng ta và có trường đến hàng trăm máy tính trên
mạng ARPANET. Lưu lượng trên ARPANET bắt đầu rộ lên như nấm và các dịch vụ bắt đầu sa
lầy - Network đã không được thiết kế để lưu chuyển một khối lượng thông điệp (message) khổng
lồ như thế.
May mắn thay, National Science Foundation (NSF - Quỹ Khoa học Quốc gia) đã gia tay
cứu nguy kịp thời, NFS đã từng tài trợ cho một vài trung tâm siêu máy tính (supercomputing
center) và ước muốn có được một giải pháp để cho các nhà nghiên cứu từ khắp mọi miền đất
nước sử dụng đưọc các siêu máy tính của họ. Vì cả những lý do chính trị và kỹ thuật, ARPANET
không có đủ ngân sách để thực hiện, do vậy NSF đã thiết lập nên hệ thống mạng NSFNET thay
vào. NSFNET đã từ từ thay chân ARPANET một cách quá ư là thành công, đến nỗi ARPANET
phải âm thầm đóng cửa vào năm 1990. Các siêu máy tính của NFS chưa bao giờ tiến triển,
nhưng mạng NSFNET làm việc thật tuyệt vời.
Cũng trong thời gian đó, các công ty bắt đầu nối vào Net, và các nhà cung cấp Internet
thương mại bắt đầu bán các tài khoản (account) Internet cho công chúng. Net không còn giới hạn

trong phạm vi quân sự và học viện nữa.
Giờ đây các mạng thương mại, chẳng hạn như những mạng chạy bởi IBM, Sprint,
Performance Systems International (PIS), và Alternet, đang chiếm chỗ NSFNET với cùng một
cách thức mà NSFNET đã chiếm ngôi của ARPANET. NSFNET đang lùi dần vào bóng tối khi
những hệ thống mạng mới này bành trướng như vũ bão. Internet đang được tư nhân hoá, vì thế,
nó không còn được tài trợ trực tiếp bằng ngân sách của chính phủ nữa. Chính phủ Mỹ đang quay
lại để lên dây cót cho NSFNET giống như những gì Internet đang có được từ các nhà cung cấp
thương mại.
2.Ai làm chủ Internet?
Internet không phải là một cái gì cụ thể. Nó là một chùm các hệ thông mạng kết nối lại
với nhau, bởi thế không hề có một kẻ nào hay một tổ chức hoặc chính phủ nào dám cả gan
đứng ra làm chủ nó.
Những mạng thương mại cỡ lớn, giống như các mạng chạy bởi IBM, Sprint, PSI, và
Alternet, cung cấp một hệ thống mạng khu vực (regional network) khác lại với nhau. Các mạng
khu vực bao gồm những phân nhóm như là SURANET (được vận hành bởi Southeastern
Universities Research Association (Hiệp hội Nghiên cứu Đại học Đông Nam), và NorthWestNet
(do Northwest Academic Computing Consortium (Liên hiệp Điện toán học viện Tây Bắc). Các
mạng khu vực lại nối đến các trường đại học, các công ty lớn và các nhà cung cấp Internet - nơi
bán ra các tài khoản Internet.
Nếu bạn dùng một tài khoản SLIP hoặc PPP để truy nhập Internet, máy tính của bạn làm
chủ đang ở trên Internet và vì vậy, bạn cũng làm chủ một tý tẹo Internet!
3. Chính phủ Mỹ có đài thọ cho Internet không?
Có, trước đây vẫn thường như thế, nhưng những thành phần của Net được chính phủ
bao cấp đang bị cắt giảm dần.
Chính phủ Mỹ đã đài thọ cho NSFNET, cái xương sống của Internet, nhất là vào thời kỳ
trước năm 1990, nhưng các tổ chức kinh doanh đã hạ bệ NSFNET. Bây giờ, bộ phận chiếm tuyệt
đại đa số của Internet đang được tư nhân điều hành (dù sao thì chính phủ Mỹ cũng còn một
phần), và khi cần nối vào Internet, chính phủ sẽ phải mua lại từ một nhà cung cấp kinh doanh,
giống hệt như việc phải mua các dịch vụ điện thoại nơi những công ty kinh doanh điện thoại vậy.
4. Nó có được bộ quốc phòng hỗ trợ không?

Hết rồi!
Thực sự là hiện nay Bộ quốc phòng có một mạng riêng, bởi vì tình hình an ninh trên
Internet đã quá nổi tiếng về sự lỏng lẻo.
Sự bảo đảm an toàn không phải là vấn đề hàng đầu khi Internet được thiết kế. Do đó, khi
các "bưu kiện" thông tin đang "trên đường hành hiệp" từ trạm (Internet host) này đến trạm khác,
chúng có nhiều cơ nguy lọt vào tầm mắt "giới giang hồ thảo khấu". Nhiều hệ thống trạm (host
system) trên Internet đã không được canh phòng cẩn mật nên rất dễ bị đột nhập. Nếu bạn muốn
"nghe" một câu chuyện hay về việc xâm nhập trên Internet, hãy kiếm "cuốn" The Cuckoo's Egg
(Trứng con chim gáy) của Clifford Stoll. Trong đó, anh ta kể một câu chuyện tuyệt vời về quá
trình anh ta lần dò dấu vết và cuối cùng phát hiện ra được một băng trộm dữ liệu máy tính quốc
tế thuộc loại sừng sỏ, những thủ phạm đã xâm nhập vào hàng tá hệ thống trên Internet.
5. Vậy thì ai sẽ chịu chi phí cho Internet?
Cuối cùng, người sử dụng sẽ phải chịu thôi.
        Í nhất, đó là trên lý thuyết. Khi
bạn đăng ký một tài khoản (account) với nhà cung cấp Internet, một phần của những gì mà bạn
đang trả sẽ là lệ phí mà nhà cung cấp trang trải cho việc kết nối với Internet. Cũng tương tự như
vậy nếu bạn có một tài khoản American Online hay Compuserve - những dịch vụ kinh doanh
trực tuyến nay phải trả tiền cho những kết nối Internet của họ, và rồi họ "trấn" lệ phí đó xuống
cho bạn.
Mặt khác, hầu hết các tổ chức giáo dục và nghiên cứu đang ở trên mạng Internet, cùng với
những kết nối Internet của họ vẫn thường xuyên được chính phủ tài trợ. Trước đây, trong nhiều
trường hợp NSF đài thọ cho việc truy nhập NSFNET mà họ cung cấp cho các trường đại học.
Nhưng bây giờ, khi NSF đã phải bỏ ra một số tiền đáng kể của họ cho một tổ chức cần truy nhập
mạng, NSF vẫn bị tính tiền đối với bất kỳ ai.
Các mạng nhỏ hơn mua những kết nối tới những mạng lớn hơn, và những mạng lớn có
những điểm tập trung (meeting points) (với những cái tên như là MAE- East) tại những nơi
chúng kết nối với nhau. Theo như hiện nay, mọi trạm làm việc trên Internet đều có một chính
sách không cố định, theo đó họ chỉ đồng ý bảo đảm dòng lưu thông qua lại với mức phí tổn
không vượt quá chi phí cố định hàng tháng năm. Tuy nhiên, điều này có lẽ sẽ được thay đổi
trong tương lai.

6. Chính phủ Mỹ có cung cấp thông tin trên Internet?
Có, vô số thông tin, từ những chi nhánh của chính phủ.
Bạn có thể có được thông tin từ những cơ quan chính phủ Mỹ theo sau, chưa kể đến những
tổ chức khác: C.I.A; I.R.S; White House (Nhà Trắng); Library of Congress (Thư viện Quốc hội
Mỹ); the U.S. Congress (Quốc hội Mỹ); Office of Management and Budget (Văn phòng Quản trị
và Ngân sách); Department of Justice (Bộ Tư pháp); N.S.A mà chỉ cần gọi tên nó.
Để có một danh sách thật là đầy đủ, bạn hãy sử dụng Yahoo trên WWW và chọn
Government. Hoặc trong Web browser của bạn, chỏ vào FedWorld Home page tại:

Theo những điều có trong trang www kể trên, Fedworld Information Network được dự trù
sẽ là "địa chỉ một cửa" để bố trí, sắp xếp và phân phối những thông tin của chính phủ Mỹ cho
công chúng. Một quan điểm rất có giá trị.
7. Có công ty Internet không?
Có, nhưng nó không chạy Internet. Nó chỉ là một công ty tham vấn nhỏ.
Công ty Internet không phải là một cơ quan Internet chính thức. Nó chẳng có việc gì để làm
trong sự vận hành Internet cả (Hiệp hội Internet làm công việc đó). Công ty Internet chỉ là một
công ty đã giành được cái tên này đầu tiên, trước khi Internet trở nên một chủ đề nóng bỏng.
Quả thật , nếu bạn đọc World Wide Web home page của nó (
bạn sẽ khó lòng hình dung ra nó làm gì. (Nó chỉ cho biết rằng: "công ty Internet là một công ty
nhỏ, được chạy bởi những người bạn của chúng tôi, nó giúp cho các công ty khác tiếp thị sản
phẩm trên mạng).
8. Internic là gì?
InterNIC là Trung tâm Thông tin Công tác mạng Internet (Internet Network
Information Center). InterNIC vận hành liên kết bởi AT&T và Network Solutions và cung
cấp những dịch vụ thông tin giúp cho Internet hoạt động.
InterNIC được chia làm hai phần: Registration Service (Dịch vụ Đăng ký) và Directory and
Database Service (Dịch vụ Thư mục và Cơ sở dữ liệu).
Bộ phận Registration Service theo dõi người sử dụng theo từng tên vùng (domain name). Ví
dụ: bạn không thể sử dụng cái tên dummies.com cho tên máy của bạn bởi vì nó đã được đăng ký
trước với InterNIC rồi. ibm.com cũng vậy. Nếu bạn muốn đăng ký một vùng (domain) Internet,

bạn hãy gửi một đơn xin đăng ký bằng thư điện tử (e-mail) tới InterNIC.
Bộ phận Directory and Database Service của InterNIC cho phép bất kỳ ai trên Internet cũng
có thể thực hiện công việc tìm kiếm đủ mọi kiểu thông tin khác nhau. Chúng duy trì một
Internet white pages (những trang trắng Internet), những trang này không hữu dụng như bạn
tưởng đâu. Nó không chứa các địa chỉ thư điện tử (e-mail address) cho mọi người trên mạng
Internet, như điều bạn đang hy vọng, mà nó chỉ có các e-mail addresses của những người quản lý
(administers) máy chủ Internet.
Bạn cũng có thể truy tìm cơ sở dữ liệu của những thông tin đăng ký theo vùng của chúng để
khám phá xem ai đang làm chủ và điều hành một vùng Internet bất kỳ nào đó."Thư mục của các
thư mục" này chứa một danh sách những sản phẩm và dịch vụ có thể truy được thông qua
Internet, mặc dù trang Yahoo trên WWW đầy đủ hơn nhiều. Bạn cũng có thể kiếm được tư liệu
về chính Internet, chẳng hạn như các tài liệu RFC (Request for Comment-tham khảo ý kiến) tóm
lược những tiêu chuẩn mà nhiều dịch vụ Internet căn cứ vào. (Những thứ đó có lẽ rất cần phải
đọc, nếu bạn là người có chứng mất ngủ!).
Để có thông tin về InterNIC, bạn hãy xem xét các trang của chúng trên Net tại:
/> 9. RFC là gì?
Một RFC (Request for Comment) là một tài liệu thỉnh cầu một sự giải thích. Nhiều
chỗ mô tả những tiêu chuẩn thông dụng trên Internet hoặc những thông tin kỹ thuật có
tầm hữu dụng rộng lớn khác.
Một điều mà bạn có thể tưởng tượng ra được về Internet đều được mô tả trong RFC. Một
địa chỉ thư điện tử trông giống như cái gì? Một Web nó làm việc như thế nào? Và cách thức mà
tất cả các bộ phận bên trong của Internet làm việc đến nhau đều được mô tả trong các RFC. IETF
(Internet Engineering Task Force) gìn giữ một cơ sở dữ liệu của mọi RFC, vì thế bất kỳ ai cũng
đều có thể tham khảo chúng. Nó cũng lưu trữ các FYI (For your information) điều có thể làm
sáng tỏ những điểm khó hiểu của các RFC, và Internet-Drafts, đó là những công việc đang được
tiến hành.
Các tài nguyên của internet
Theo "INTERNET tham khảo toàn diện"
Mục đích của phần này là đưa cho bạn một khái niệm chính xác về những gì Internet cung
cấp cho bạn. Nếu bạn nhìn trên các tiêu đề ở mục lục ở sau cuốn sách này, bạn sẽ thấy mỗi cái

dựa trên một hoặc nhiều những tài nguyên này.
Thư điện tử (Electronic Mail)
Với tư cách một người dùng Internet, bạn có thể gửi và nhận các thông điệp tới bất kỳ ai trên
Internet. Hơn nữa, bạn có thể làm như thế với các hệ thống thư tín khác - như CompuServe hay
MCI Mail - có kết nối với Internet.
Tuy nhiên, thư tín không đơn giản chỉ là những thông điệp cá nhân. Bất kỳ thứ gì có thể chứa
trong một file văn bản đều có thể được gửi : file nguồn chương trình, quảng cáo, tạp chí điện tử
Khi bạn cần gửi một file nhị phân không thể trình bày như một văn bản thông thường - như
trình biên dịch (compiled computer programs) hay ảnh đồ họa - có rất nhiều công cụ để mã hóa
dữ liệu vào trong văn bản. Tại phía bên kia, người nhận giải mã dữ liệu văn bản một cách đơn
giản ra dạng ban đầu của nó.
Vì vậy, bạn có thể gửi thực sự bất kỳ kiểu dữ liệu nào tới bất kỳ ai. Hệ thống thư điện tử
Internet bản thân nó là một trục chính (và là động lực ban đầu) cho mạng máy tính.
Thâm nhập từ xa (Remote Login)
Bạn có thể dùng Telnet để thâm nhập tới một máy tính từ xa khác ở bất cứ đâu trên Internet.
Chỉ khi bạn thiết lập được một mối liên kết, bạn mới có thể nhập mạng (trong khi bạn có một tài
khoản người dùng hợp lệ trên máy tính đó). Từ khi đa số máy tính trên Internet sử dụng Unix,
chúng tôi mượn danh từ thâm nhập mạng (login) của Unix.
Một tài khoản được biết tới bởi một tên gọi là userid (User Identification). Một mã bí mật bạn
cần gõ vào để chứng tỏ đó chính là bạn, được gọi là mật mã (password). Chừng nào bạn còn có
một userid hợp lệ và mật mã, bạn có thể nhập vào bất kỳ một máy tính nào trên Internet.
Như một dịch vụ công cộng, nhiều hệ thống dịch vụ Internet được cài đặt để cho bất kỳ ai cũng
thâm nhập vào được, sử dụng tài khoản guest (khách). Ví dụ, ở Mỹ, có một hệ thống dự báo thời
tiết trên toàn quốc. Ai cũng có thể thâm nhập vào hệ thống này và kiểm tra thời tiết.
Dịch vụ Finger (Finger Service)
Hầu hết các máy tính trên Internet đều cung cấp các công cụ cho phép bạn hỏi thông tin về cá
nhân một người dùng nào đó. Dịch vụ này được biết tới với tên mô tả là Finger. Như bạn sẽ thấy,
mọi người trên Internet thường được biết tới bằng userid của họ. Ví dụ, bạn có thể tìm ra rằng
userid hardley được đăng ký cho Hardley Hahn.
Chúng tôi dùng từ "Finger" không chỉ như một danh từ, mà còn như một động từ. Ví dụ, bạn

có thể nghe ai đó hỏi: "Ai là userid TLN ?", một người thứ hai trả lời : "Tôi không biết. Sao
chúng ta không finger anh ta và tìm ra?".
Phụ thuộc vào dịch vụ finger được cài đặt như thế nào trên máy tính bạn liên hệ, bạn có thể tìm
ra những thông tin khác về một cá nhân : số điện thoại, địa chỉ văn phòng Thêm vào đó, một vài
hệ thống finger cho bạn biết một người vào mạng lần cuối khi nào, và anh ta có thư chưa đọc
không. Điều này thật thuận tiện, nếu bạn cần kiểm tra xem ai đó đã nhận một thông điệp quan
trọng hay chưa.
Cũng có một cách để bạn quy định theo ý mình một phần những gì người ta sẽ nhìn thấy khi họ
finger tới userid của bạn. Bạn có thể chỉ ra những thông tin nhất định nào bạn muốn hiện lên. Ví
dụ, một ông giáo sư có thể chỉ ra những giờ làm việc của ông ta. Một ai đó tổ chức một buổi dạ
hội có thể đưa ra các hướng tới nhà cô ta. Bạn có thể làm hiện ra các thông tin này bất cứ lúc nào
bạn muốn bằng cách finger vào userid của người đó.
Bạn cũng có thể finger một máy tính, thay vì một userid. Trong trường hợp này, máy tính sẽ đáp
lại bằng cách cho bạn thấy tóm tắt của tất cả các userid hiện thời đang thâm nhập vào (login).
Cuối cùng, một vài hệ thống finger phục vụ cho những câu hỏi chung về những thông tin nhất
định. Ví dụ, có một userid riêng và một máy tính tại Đại học Washington Seatle mà bạn có thể
finger để hiện ra thông tin về những vụ động đất gần đây.
Usenet
Usenet - Tên này viết tắt của "User's Network" (Mạng của người sử dụng) - là một trong
những lý do chính người ta sử dụng Internet. Usenet bản thân nó không phải là một mạng thực
sự. Nó là một hệ thống của những nhóm thảo luận trong đó những bài riêng được phân phối trên
toàn thế giới.
Usenet có hàng ngàn nhóm thảo luận theo nghĩa đen, do đó điều gì đó xác định cho mọi người.
Tại mỗi vị trí trên Internet (Internet site), người quản trị hệ thống quyết định cho truyền tải
hoặc không truyền tải các nhóm thảo luận Usenet. Vì vậy, Usenet không phải là dùng được ở
khắp mọi nơi. Hơn nữa, thậm chí những vị trí cung cấp phương pháp này sẽ không truyền tải mọi
nhóm thảo luận có thể nhận thấy được.
Anonymous FTP
Như chúng tôi đã đề cập trong phần trước, dịch vụ FTP cho phép bạn sao chép file từ máy tính
này sang máy tính khác. Anonymous FTP là một hệ thống, trong đó một tổ chức làm cho những

file nào đó trở thành sử dụng công cộng được. Bạn có thể truy cập một máy tính như vậy bằng
cách sử dụng userid là anonymous. Không mật mã đặc biệt nào cả.
Anonymous FTP là một trong những dịch vụ Internet quan trọng nhất. Thực sự, mọi kiểu dữ
liệu có thể được lưu trữ ở một vài nơi trên một vài máy tính, bạn đều có thể sử dụng miễn phí
được. Ví dụ, rất nhiều chương trình được sử dụng trên Internet được tạo ra và bảo trì do những
người khác nhau, phân phối những chương trình trên khắp thế giới thông qua Anonymous FTP.
Bạn cũng có thể tìm thấy tạp chí điện tử, văn bản của các nhóm thảo luận Usenet, tài liệu kỹ
thuật, và nhiều hơn nữa. Như một người sử dụng Internet còn non nớt, bạn sẽ phụ thuộc rất nhiều
vào Anonymous FTP.
Các Archie Server (Archie Servers)
Có hàng ngàn các Anonymous FTP server trên toàn thế giới, cung cấp một số lượng khổng lồ
các file. Vai trò của các Archie server là làm cho toàn bộ hệ thống trở nên quản lý được, bằng
cách giúp đỡ bạn tìm kiếm những gì bạn muốn.
Giả sử rằng bạn muốn một file xác định nào đó, chẳng hạn như một chương trình mà bạn đã
nghe nói tới. Bạn có thể dùng một Archie server để nói cho bạn biết vị trí Anonymous FTP nào
lưu trữ file đó. Khi bạn biết tên của vị trí này, thật là đơn giản để sử dụng FTP và nạp file đó
xuống (download).
Nếu bạn coi thế giới của Anonymous FTP như một thư viện toàn cầu khổng lồ, được thay đổi
liên tục, thì bạn có thể nghĩ về các Archie server như là một danh mục. Thực tế, không có các
Archie server, đa số các tài nguyên Anonymous FTP là không thể với tới.
Cái tên "Archie" được đặt ra từ ý tưởng về một "archie server". Trong sự kính trọng với một
khuynh hướng nổi tiếng của máy tính, người ta vướng bận trong những dấu hiệu cá nhân kỳ
quặc, chúng tôi thường đề cập tới "Archie" như là một người. Ví dụ, bạn có thể hỏi ai đó : "Bạn
có biết vị trí Anonymous FTP nào truyền tải tạp chí điện tử Unplastic News không ?". "Không,
tôi không biết", bạn của bạn đáp, "Sao anh không hỏi Archie"?"
Công cụ Talk (Talk Facility)
Công cụ Talk thiết lập một kết nối giữa máy tính của bạn với một máy khác. Bạn có thể dùng
mối kết nối này để gõ thông điệp đến và đi (tới khi bạn chán thì thôi).
Điều vĩ đại của Internet Talk là nó giữ cuộc đối thoại với những người nào đó, bất kể họ ở xa
tới đâu. Người khác thấy những gì bạn gõ khi bạn gõ nó, và các bạn có thể cùng gõ đồng thời,

mà không trộn lẫn các thông điệp của các bạn với nhau.
Internet Relay Chat (Cuộc trò chuyện tiếp sức Internet)
Internet Relay Chat (IRC) giống như một công cụ Talk dành cho nhiều người đồng thời. Như
bạn có thể hình dung, IRC được sử dụng thường xuyên, và cung cấp nhiều thứ hơn là một cuộc
đàm thoại đơn thuần.
Bạn có thể chiếm một phần trong những cuộc đàm thoại công cộng với một số lớn người.
Những cuộc đàm thoại này được tổ chức rời rạc với rất nhiều chủ đề hay ý tưởng. Một cách luân
phiên, bạn có thể sử dụng IRC để sắp xếp các cuộc đàm thoại riêng với những người bạn chọn,
giống như một hội nghị qua điện thoại.
Gopher
Gopher cung cấp một loạt những menu, từ đó bạn có thể truy cập thực sự vào mọi loại thông
tin văn bản, kể cả nó được cung cấp bởi tài nguyên Internet khác. Có rất nhiều hệ thống Gopher
trên Internet, mỗi cái được quản trị một cách cục bộ. Mỗi Gopher chứa bất kỳ thông tin nào mà
những người dùng Gopher cục bộ quyết định chia sẻ.
Trong khi một vài Gopher là những hệ thống đơn độc, đa số Gopher được cài đặt để kết nối tới
những Gopher khác. Ví dụ, bạn đang sử dụng một Gopher ở California. Với một sự chọn lựa đơn
giản trên menu, bạn có thể kết nối với một Gopher khác ở Châu Phi hay ở Nam Mỹ. Điều làm
cho những Gopher mạnh mẽ như vậy là bất kỳ bạn đang sử dụng Gopher nào và loại thông tin gì,
giao diện luôn là một menu đơn giản giống nhau.
Veronica và Jughead
Không ai thực sự biết có bao nhiêu Gopher trên thế giới. Nói đầy đủ là có rất nhiều, tất cả đều
có một loạt đề mục menu cung cấp thông tin và dịch vụ.
Veronica là một công cụ theo dõi rất nhiều menu Gopher trên khắp thế giới. Bạn có thể sử dụng
Veronica thực hiện việc tìm kiếm và quan sát tất cả các đề mục menu có chứa những từ khóa
nhất định (những gì bạn chỉ ra). Jughead làm cùng một việc đó với một nhóm đặc biệt của các
Gopher menu.
Kết quả tìm kiếm của Veronica hay Gopher là một custom menu, chứa những đề mục được tìm
thấy. Việc lựa chọn bất kỳ đề mục nào từ menu này sẽ tự động kết nối bạn với Gopher thích hợp,
nơi mà có thể nó ở đó. Thực ra trừ khi bạn hỏi một cách đặc biệt, bạn thậm chí không biết bạn
đang sử dụng máy tính nào, và nó ở nước nào. Thật là ngạc nhiên.

Các Wais server (Wais Servers)
Những Wais server cung cấp một phương pháp khác để tìm kiếm thông tin được trải ra trên
khắp Internet. Wais có khả năng truy cập một số lớn các cơ sở dữ liệu (data base). Để khởi đầu,
bạn nói cho Wais biết bạn muốn tìm cơ sở dữ liệu nào. Tiếp theo, bạn chỉ ra một hay nhiều từ
khóa để tìm. Wais sẽ tìm tất cả các từ trong mọi mục trong tất cả các cơ sở dữ liệu mà bạn chỉ ra.
Kết quả tìm kiếm của Wais là một danh sách các mục, được lựa chọn từ nhiều cơ sở dữ liệu, có
vẻ giống cái mà bạn thích. Wais trình bày chúng như một menu, với những đề mục thích hợp
trước. Từ danh sách này, bạn có thể yêu cầu Wais hiển thị bất kỳ mục nào hấp dẫn bạn.
Tên "Wais" là do "Wide Area Information Service" (Dịch vụ thông tin diện rộng), và được phát
âm là "Wayz".
World - Wide Web
World - Wide Web - thường được gọi là Web - là một công cụ dựa trên hypertext cho phép bạn
lấy được và hiển thị cơ sở dữ liệu bằng cách tìm từ khóa. Điều làm cho Web mạnh mẽ như vậy là
ý tưởng về hypertext : dữ liệu chứa các liên kết tới dữ liệu khác.
Chẳng hạn, khi bạn đọc một vài thông tin, bạn sẽ chú ý rằng những từ nhất định và những câu
nhất định được đánh dấu một cách đặc biệt. Bạn có thể bảo Web nhảy tới một trong những từ đó.
Nó sẽ theo mối liên kết, tìm ra thông tin thích hợp và hiển thị nó. Bằng cách này, bạn có thể nhảy
từ nơi này tới nơi khác, theo những liên kết logic trong dữ liệu.
Các thư mục White Pages
Trong phạm vi tràn ngập khắp thế giới của Internet, không có gì quan trọng hơn các địa chỉ
điện tử cá nhân. Chỉ khi bạn biết địa chỉ của ai đó, bạn mới có thể gửi thư, đàm thoại bằng Talk,
hoặc thậm chí tìm hiểu thêm về người đó bằng cách dùng Finger.
Bạn sẽ làm gì, khi mà bạn muốn liên hệ với một người, mà bạn không biết địa chỉ của họ? Bạn
sử dụng một trong số các thư mục White Pages. Dĩ nhiên tên này nhắc chúng ta nhớ về danh bạ
điện thoại.
Tuy nhiên, bản sao điện tử này lại khác xa, chủ yếu vì không có một thư mục Internet đơn lẻ. .
Không có một tổ chức hay cá nhân nào chịu trách nhiệm, nên cũng không ngạc nhiên khi không
có một nguồn trung tâm các tên và địa chỉ.
Thay vào đó, có một số thư mục White Pages khác nhau - những server có mục đích đặc biệt -
mà bạn có thể tìm một tên. Khi bạn đánh mất tờ ghi địa chỉ của ai đó trong kỳ nghỉ mới đây của

bạn. Có cơ hội là White Pages có thể giúp bạn theo dõi địa chỉ điện tử của những người quen của
bạn, trong khi anh ta hay cô ta là một người sử dụng Internet. (Và tại sao bạn lại sẽ giao thiệp với
một người không phải là người dùng Internet ?)
Các tạp chí điện tử (Electronic Magazines)
Internet được làm chủ bởi rất nhiều tạp chí xuất bản điện tử. Đó là những bài được lưu trữ như
các file văn bản, có thể truy cập từ một bài đến tất cả. Một vài tạp chí điện tử là những tờ báo
uyên bác, chủ yếu hấp dẫn những nhà chuyên môn. Những tạp chí khác làm tất cả mọi người
thích thú.
Có hai cách phân phối các tạp chí điện tử. Một vài tạp chí chứa một danh sách địa chỉ thư điện
tử (mailing list - danh sách địa chỉ e-mail của người dùng mạng). Khi một sự phát sinh mới tới,
nó được gửi tới bạn như một thông điệp mail. Các tạp chí khác được lưu trữ tại các vị trí
anonymous FTP nổi tiếng. Bạn có thể chép xuống, kể cả những gì phát sinh trước đó, bất kỳ lúc
nào bạn muốn.
Các danh sách địa chỉ thư điện tử (Mailing lists)
Một Mailing list là một hệ thống có tổ chức, trong đó một nhóm những người được gửi các
thông điệp thuộc về những chủ đề riêng biệt. Những thông điệp này có thể là các bài báo, lời giải
thích, hoặc bất kỳ cái gì thích hợp với chủ đề này.
Tất cả các Mailing list - có hàng ngàn cái như vậy - có một người nào đó chịu trách nhiệm. Bạn
có thể đặt trước hoặc thôi đặt trong danh sách này bằng cách gửi một thông điệp tới địa chỉ thích
hợp. Rất nhiều mailing list được "điều tiết", nghĩa là có ai đó quyết định những tài liệu nào được
nhận. Những danh sách khác sẽ chấp nhận và gửi đi những thông điệp từ bất kỳ ai.
Nếu bạn cảm thấy cô đơn và bị bỏ rơi, việc đặt mua một nắm các mailing list sẽ bảo đảm giữ
cho hộp thư điện tử của bạn luôn luôn đầy tới mức giới hạn.
Các BBSs của Internet
Một BBS, hay Bulletin Board System, là một kho chứa các thông điệp và các file, thường cống
hiến cho các chủ đề riêng biệt. Để sử dụng BBS, bạn kết nối tới nó, và lựa chọn nhữngđề mục từ
một loạt các menu.
Một cách tiêu biểu, một BBS sẽ được bảo trì bởi một cá nhân hoặc một tổ chức. Có vô số các
hệ thống BBS trên thế giới, đa số chúng được với tới bằng dây điện thoại. Internet có nhiều BBS
bạn có thể với tới bằng cách dùng Telnet.

Các trò chơi
Nơi nào có máy tính mà lại không có trò chơi? Tất nhiên, có rất nhiều trò chơi trên máy tính
bạn có thể chép xuống thông qua Anonymous FTP và chạy nó trên máy tính của bạn. Tuy nhiên,
cũng có nhiều trò chơi đặc biệt trên mạng, sử dụng những lợi điểm của các công cụ Internet.
Ví dụ bạn có thể chơi các trò Chess (Cờ Vua) và Go (Đi) với những người khác trên Internet.
Hoặc bạn có thể chơi trò Diplomacy (Thuật ngoại giao) bằng thư điện tử. Có thể bạn sẽ thích một
cuộc không chiến giả lập giữa các tàu vũ trụ, dựa trên Cuộc du hành Ngôi sao. Có lẽ bạn cũng sẽ
thích sử dụng kỹ năng của bạn như một lập trình viên để chơi trò Core War, một trò chơi trong
đó những người chơi sử dụng những chương trình viết bằng hợp ngữ (assembly language
program) (cho một máy tính ảo) để thống trị và điều khiển bộ nhớ của máy tính này.
Bất kỳ khuynh hướng nào của bạn, bạn đều có thể tìm thấy trên Internet. Nhưng đừng nói với
ông chủ của bạn và những nhà cầm quyền điều đó. Chắc chắn, số lượng tiền bạc và thời gian
khổng lồ được chi phí để bảo trì Internet là không được dùng hết, vì vậy chúng ta làm sửng sốt
bản thân với các trò chơi. (Hay là họ ?)
MUD
MUD, hay Multiple User Dimension, là một chương trình máy tính cung cấp thực tế ảo (virtual
reality). Để tham dự vào MUD, bạn dùng Telnet để kết nối tới một MUD server, giữ một vai trò,
và khảo sát. Khi bạn làm thế, bạn tương tác với những người khác đang diễn vai trò của họ. Nói
cách khác, MUD cho phép bạn luyện tập trí tưởng tượng và khả năng giả vờ của bạn, giống như
chơi trò Dungeons and Dragons (Ngục tối và những con rồng) hoặc thăm một quán rượu của
người độc thân.
Điều bảo đảm còn lại là MUD phức tạp, mê hoặc và gây nghiện ngay lập tức. Khi bạn đi quanh
các thực tế ảo của một MUD riêng biệt, bạn có thể nói chuyện với mọi người, giải trò xếp hình,
khám phá những nơi xa lạ (như các hang động), và thậm chí tạo ra một vài thực tế của chính bản
thân bạn.
Internet có an toàn không?
Bây giờ, Internet đã trở thành câu nói đầu môi của mọi người, các phương tiện truyền
thông (media) rất thích kể những câu chuyện kinh hoàng về nó. Chuyện kể về những sinh
viên vô trách nhiệm đã viết ra những chương trình virus máy tính rồi gieo rắc bừa bãi trên
mạng Internet đã luôn luôn là một tin tức sốt dẻo. Và hẳn bạn đã biết những câu chuyện về

các phụ nữ bị quâý rối trên Internet. Có bao nhiêu sự thật và có bao nhiêu điều phóng đại
trong những câu chuyện như vậy? Đó thực sự chỉ là những chuyện rẻ tiền.
1. Người khác có thể đọc được e-mail của tôi không?
Có, Ví dụ như: người quản lý (administrator) hệ thống của bạn sử dụng nhất đình có
thể đọc được E-mail của bạn. Và vì vậy, rất có thể là những người khác với đầy đủ sự hiểu
biết về Internet, có khả năng ngăn chặn và giải mã các thông điệp của bạn trên Internet.
Dĩ nhiên, người quản lý hệ thống có nhiều thông điệp khác tốt hơn để làm thay vì ngồi hàng
giờ để đọc các e-mail. Và có nhiều tiêu chuẩn đạo đức buộc họ không được phép làm những
chuyện như vậy, ngay cả nếu họ có thì giờ. Nhưng không phải là không có thể có một ai đó đọc
những điện văn (message) của bạn. Do vậy, bạn đừng nên viết vào luận văn bất cứ chuyện gì mà
phải bảo mật tuyệt đối. Hoặc nếu bạn muốn viết một cái gì có tính chất riêng tư, bạn nên mã hoá
(encrypt) điện văn của bạn. Đó là việc sử dụng một mật mã khiến cho điện văn của bạn trở nên
không thể đọc được đối với người nào không có một chương trình và chìa khoá giải mã của bạn.
ở Mỹ, các nhà cung cấp e-mail phải có một hợp đồng bảo mật thư tín rất chi tiết, và nó vẫn
được thúc đẩy liên tục. Nhiều nhà cung cấp đại chúng đã coi mọi e-mail đều là mật thư.
2. Có an toàn khi gửi số thẻ tín dụng (Credit card number) của tôi qua đường E-mail đặt
mua một món gì đó không?
Không bảo đảm đâu. Bởi vì như chúng tôi đã nêu rõ trong FAQ 1, người khác rất có
thể đọc được e-mail của bạn. Nói cách khác, không thể nói chắc được về chuyện gì có thể
xảy ra.
Hãy lưu ý vấn đề này: khi bạn sử dụng thẻ tín dụng tại một cửa hàng, thư ký cửa hàng có
thể viết lại số thẻ tín dụng của bạn và sau đó dùng nó để thực hiện những cuộc mua bán mà bạn
không cho phép. Hoặc kẻ xấu có thể moi móc trong sân sau của một nhà hàng và lôi ra được
những tờ giấy than phế thải có ghi số thẻ tín dụng từ mớ rác rưởi. Nhưng bạn vẫn đành phải lười
thôi chứ biết làm sao được. Tương tự như vậy, bạn có thể đánh liều gửi qua đường e-mail số thẻ
tín dụng của bạn đến một công ty trực tuyến có uy tín nào đó và chỉ còn trông cậy sự tin tưởng
của bạn vào cái công ty đó.
3. Có cách nào an toàn để thanh toán tiền trên mạng không?
Chưa có nhưng một vài hệ thống đang triển khai nó.
Các nhà buôn cũng chẳng phát rồ lên khi tiếp nhận được các số thẻ tín dụng trên Internet

đâu bởi vì họ không thể xác minh được rằng bạn có thực sự là chủ nhân của tấm thẻ đó hay
không và họ cũng chẳng biết đường nào để kiểm tra chữ ký của bạn. Những kẻ luôn đánh cắp số
thẻ tín dụng chắc chắn sẽ nhận ra rằng "công chuyện" trên mạng xem ra cũng chẳng khó khăn gì
mấy.
Commerce Net (mạng thương mại) phát triển một phương pháp mã hoá thông tin có tên là
Secure HTTP (Hyper Text Transport Protocol - Giao thức chuyển nhận siêu văn bản, một hệ
thống mà chương trình Web sử dụng để liên lạc với các Web servers). Để sử dụng Secure HTTP,
bộ trình duyệt Web của bạn phải có khả năng mã hoá thông tin mà bạn gửi và không phải mọi bộ
duyệt đều có được khả năng này - Netscape là bộ duyệt Web đầu tiên có thể mã hoá thông tin.
Secure HTTP cho phép bạn xem qua một sản phẩm trên WWW, rồi sau đó bạn điền vào một
mẫu đơn đặt hàng (order form) để mua sản phẩm đó. Bạn nhập số thẻ tín dụng của bạn vào mẫu
đơn và vì thông tin đã được mã hoá nên khi nó ngao du trên mạng, chỉ có nhà buôn mà bạn đang
đặt hàng mới có thể đọc được nó.
Công ty First Virtual Holding đã phát triển một phương thức thanh toán cho người dùng
Internet. Đầu tiên bạn thiết lập một tài khoản với First Virtual Holdings bằng cách gọi số 800 của
công ty và cho họ số thẻ tín dụng của bạn. Sau khi đã thiết lập tài khoản rồi, khi bạn mua một
món gì đó trên Internet, công ty sẽ e-mail cho bạn yêu cầu bạn xác nhận cuộc mua bán. Nếu bạn
xác nhận điều đó, tài khoản của bạn sẽ được "tính sổ". Theo những gì chúng tôi biết được, First
Virtual Holdings không phải là một ngân hàng thực thụ, nó chỉ giải quyết những cuộc chuyển
nhượng thẻ tín dụng.
Một phương pháp khác được đề xuất về việc thanh toán trên Internet là digital cash đã
được mô tả trong FAQ 4.
Bạn có thể đọc vè Commerce Net ngay trên WWW page của nó: http//www.comerce.net
Để xem trang đầu của First Virtual, hãy đến: /> 4. Digital cash là gì? có nhà băng trực tuyến không?
Digital cash hay electronic cash là tiền bạc hiện hữu dưới dạng thông tin. Thực vậy,
hầu hết số lượng tiền mặt đều chỉ tồn tại dưới dạng thông tin trong máy tính của ngân
hàng mà bạn gửi nó nhưng digital cash đã mở rộng khái niệm này để cho phép tiền mặt
của bạn cũng được hiện hữu dưới dạng thông tin trong máy tính của bạn như vậy.
Để sử dụng Digital Cash, bạn cần có phần mềm đặc biệt có thể xử lý Digital Cash và ngăn
ngừa sự giả mạo và sao chép nó. Ngân hàng của bạn chuyển một ngân khoản đến cho bạn qua

Internet và trừ đi một số tiền trong tài khoản ngân hàng của bạn. Sau đó, qua Internet bạn có thể
gửi Digital Cash để chi trả cho nhà buôn về một món hàng. Nhà buôn sẽ lại chuyển Digital Cash
của bạn đến ngân hàng của họ, nơi tiếp nhận số tiền vào khoản ngân hàng của nhà buôn.
Để sự dụng Digital Cash mọi người phải thoả thuận với nhau về cách làm việc với Digital
Cash, và những phương pháp bảo an cho sự chuyển nhận Digital Cash trên Internet phải được
thiết lập nhằm ngăn ngừa bọn giả mạo sao chép chúng. Digital Cash, một công ty của Hà Lan,
đang đề cao một loại Digital Cash được gọi là ecash, và họ thiết lập một ngân hàng Internet để
tiếp nhận ecash - The First Digital Bank. Công ty CyberCash, một công ty liên doanh của
Reston, Virginia, đang thiết lập một hệ thống tương tự lưu hành cybercash.
Bảo mật (privacy) là cả một vấn đề trong những kiểu chi trả trực tuyến - ngân hàng của bạn
có thể biết hiện giờ bạn đang mua hàng của ai, giá bao nhiêu. Một ngân hàng vô lương tâm có
thể sẽ thâu thập những thông tin này và tạo nên những danh sách thư tín về những khách hàng
mua những loại sản phẩm nhất định (hay ít nhất, từ những dạng nhà buôn nhất định) nào đó.
Để có thêm thông tin về Digital Cash hoặc để mở rộng tại khoản tại the First Digital Bank,
bạn hãy xem DigiCash Web page sau đây: /> Để xem CyberCash home page, bạn hãy đến: /> 5. Làm sao tôi có thể mã hoá điện văn trên Internet?
Phương pháp mã hoá được sử dụng rộng rãi nhất trên Internet có tên là Pretty Good
Privacy (PGP). Bạn có thể mã hoá những điện văn bạn gửi đi, nhưng những người nhận
phải hoàn toàn sẵn sàng giải mã chúng.
PGP là do Philip Zimmermann và những bạn đồng nghiệp của ông sáng tạo ra, sử dụng một
phương pháp gọi là public key encryption đã được phát minh cách đây nhiều năm bởi Martin
Hellmann và Whitfield Diffie tại trường đại học Stanford. Public Key encryption sử dụng hai
khoá, một khoá chung (public key) được công bố, và một khoá riêng (private key) chỉ có người
sử dụng được biết. Một điện văn đã được mã hoá bằng một trong hai khoá này chỉ có thể được
giải mã bằng khoá kia.
Bất kỳ ai cũng đều có thể mã hoá và gửi một điện văn đến cho bạn với public key của bạn -
bởi vì bạn là người duy nhất biết private key của bạn cho nên chỉ có một mình bạn mới có thể
giải mã và đọc nó. Bạn cũng có thể mã hoá một điện văn với private key của bạn - sau đó, bất kỳ
ai cũng có thể giải mã điện văn của bạn bằng cách sử dụng public key của bạn.Việc này cung cấp
một cách signing một điện văn - một điện văn đã được mã hoá với private key của bạn chỉ có thể
do bạn gửi đi.

Phần mềm PGP đã được xuất bản miễn phí vào năm 1991 và các chương trình mã hoá và
giải mã điện văn sử dụng PGP hiện nay đã được sử dụng rộng rãi trên Internet. Bởi vì không thể
giải được các mã đã cài, chính phủ Mỹ không hài lòng chút nào với việc sử dụng tràn lan PGP và
đã coi việc xuất khẩu những chương trình PGP là bất hợp pháp. (Dĩ nhiên là bất cứ ai ở các quốc
gia khác cũng đều có thể ftp (sử dụng giao thức chuyển tập tin để sao chép) những chương trình
này từ nhiều ftp servers khác nhau trên Internet, nhưng chính phủ đã chưa quyết định có nên kết
án hay không).
Để có thêm thông tin về PGP, bạn hãy đọc Usenet newgroup alt.security.pg. Hoặc đọc
chương 5 về Internet SECRETS, nơi hướng dẫn chi tiết cho việc tiếp nhận, cài đặt, và sử dụng
chương trình mã hoá PGP/
Để lấy một chương trình có thể mã hoá và giải mã điện văn sử dụng PGP, bạn hãy dùng ftp
để nối đến nest.dist.mit.edu, đi đến thư mục: pub/PGP và xem tập tin README (bạn phải bảo
đảm rằng bạn đã gõ chữ hoa tên đường dẫn và tên tập tin như đã thấy trên đây) đó là main
distribution site dành cho Mỹ và Canada - Dân nước khác sẽ phải tìm các ftp sites riêng của họ
để tải xuống (download) phần mềm này.
Để download phần mềm PGP sử dụng WWW, bạn hãy xem xét các trang Web này:
/> /> Câu hỏi hiếm gặp? Philip Zimmermann là ai? Tại sao ông ta lại gặp rắc rối?
Philip Zimmermann là người đã sáng tạo ra PGP. Bởi vì PGP sử dụng public key để mã hoá,
chính phủ Mỹ đã ngăn cấm việc xuất khẩu nó. Tuy nhiên phần mềm PGP lại có thể được tìm
thấy trên nhiều ftp servers ngoài nước Mỹ.
Hậu quả là, U.S. Customs Service (Cục Thuế quan Mỹ) đang điều tra Zimmermann, rõ ràng
là để xác định xem ông có phải chịu trách nhiệm về việc xuất khẩu phần mềm PGP hay không.
Zimmermann kháng cáo rằng ông chưa bao giờ dính dấp đến cái chuyện phân phối phần mềm
này cả - Ông chỉ viết nên cái thứ "vớ vẩn" đó thôi. Nhưng chính phủ "cãi lại" rằng việc tạo nên
phần mềm cho không như thế cũng chẳng khác nào xuất khẩu chúng đi.
Đa phần dân Internet đều cảm thấy rằng Mr. Zimmermann chỉ là một quân tốt thí trong một
ván cờ lớn lao hơn, đó là chính phủ Mỹ không muốn có bất kỳ hệ thống mã hoá nào được sử
dụng mà chính phủ lại không bẻ khoá được. Kết quả là, Philip Dubois, luật sư của Zimmermann
đã đứng ra cầm đầu Philip Zimmmermann Defense Fund (Quỹ Bảo vệ Philip Zimmermann) Để
có thông tin này, bạn hãy gửi e-mail tới: hoặc hãy để mắt tới trang web này:

/> 6. Nếu máy tính của tôi được nối với Internet, người khác có thể đột nhập và đánh cắp
các tập tin của tôi không?
Có lẽ không. Để giúp cho ai đó có thể đăng nhập vào máy tính đang nối với Internet
của bạn, bạn cần có một chương trình gọi là telnet server.
Đối với những kẻ đang dòm ngó tập tin của bạn cũng thế, nếu muốn tạo điều kiện cho
bạn cũng cần có một ftp server. Nếu bạn không chạy những chương trình này, rất có thể
bạn đang trong tình trạng an toàn.
Nếu bạn dùng một chương trình đầu cuối (terminal program) đăng nhập vào một tài khoản
Internet shell hoặc dịch vụ trực tuyến (ví dụ như, WinCIM để nối tới Compuserve hoặc phần
mềm America Online để nối tới America Online). Dĩ nhiên, chúng tôi đang giả định rằng bạn tin
tưởng ở dịch vụ trực tuyến chứ không lo đến phát rồ với những tập tin của bạn!
Nếu bạn sử dụng tài khoản Slip hay PPP để nối vào Internet, PC, hoặc Macintosh của bạn
thực sự đang ở trên mạng. Máy tính của bạn có thể tiếp nhận các bưu kiện (packets) thông tin từ
bất kỳ máy tính nào trên Internet. Tuy nhiên, nếu không phải là bạn đang chạy một chương trình
được thiết kế để gửi thông tin từ máy tính của bạn đến những máy tính khác (chẳng hạn như một
Telnet server hay ftp server, thì không ai có thể động đến bất kỳ một thông tin nào của bạn đâu.
Câu hỏi hiếm gặp? Chọn mật lệnh (password) cho tài khoản của tôi thế nào đây?
A! Việc này khó đây. Bạn muốn có một mật lệnh dễ nhớ, sắc sảo, cá biệt và dễ gõ phải
không. Dưới đây là một vài hướng dẫn cho việc chọn một mệnh lệnh lý tưởng:
• Chọn một mệnh lệnh mà bạn có thể nhớ nổi. Chẳng tốt đẹp gì cho bạn nếu như mật lệnh
đó phải được mã hoá trên nhiều hệ thống, một số kẻ cắp ranh ma đã hiểu rõ rằng chúng
có thể mã hoá cả một cuốn Bách khoa toàn thư, rồi đem những từ đã được mã hoá đó đối
chiếu với mật lệnh của tập tin có cài mật lệnh. Thay vì, cài một số hoặc từng đôi trong
giữa mật mã của bạn hoặc đánh vần sai nó, hoặc ngay cả làm chậm.
• Đừng đem tên tuổi, ngày tháng năm sinh của vợ chồng con cái bạn ra làm mật lệnh.
Ngoại trừ là bạn cũng muốn cho bọn kẻ cắp nhớ đến gia đình mình. Chúng ta đã học
được nơi Deborah Bodeau, một người có thẩm quyền quốc tế về sự an toàn máy tính,
rằng hầu hết các mật mã đang được sử dụng trong ngày nay đều là "xoàng". Thay vào
đó, bạn nên dùng những chữ đầu trong tên vợ chồng bạn và theo sau là ngày cưới, hay tên
của những con vật (hay tên đội bóng) mà con cái bạn yêu thích và theo sau là số nhà của

bạn.
7. Nếu tôi nạp xuống các chương trình bằng cách sử dụng FTP, không biết bọn virus có
thể tấn công máy tính của tôi không?
Thật sự là chúng có thể tấn công đấy.
Thật sự là một ý kiến tuyệt vời để chạy thường xuyên một chương trình kiểm tra virus.
Cũng vậy, bạn chỉ nên tải các chương trình từ những ftp server uy tín: những ftp server có kiểm
tra virus cho những tập tin của chúng theo một chế độ đều đặn. Khi có nghi ngờ, bạn hãy hỏi nơi
những nhóm tin Usenet thích hợp. Dưới đây là một vài ftp sites nổi tiếng và đáng tin cậy:
ftp.cica.indiana.edu
gatekeeper.dec.com
ftp.ncsa.uiuc.edu
oak.oakland.edu
sunsite.unc.edu
wuarchive.wustl.edu
8. Tôi đã đọc một đề mục về một vụ đột nhập thông qua Internet bằng cách sử dụng "IP
Spoofing" - Nó là cái gì?
IP spoofing là một mưu mẹo thông minh mà trong đó các bưu kiện thông tin trên
Internet có vẻ như đến từ một máy khác chứ không phải là máy thực sự gửi chúng.
Ví dụ: những kẻ xâm nhập thông minh có thể gửi đi những điện văn (những bưu kiện) đến
ngân hàng. Những điện văn này giả bộ như là từ một máy tính tại một chi nhánh khác của ngân
hàng đó, yêu cầu thông tin về những khách hàng của ngân hàng. Bởi vì máy tính của ngân hàng
"nghĩ" rằng những yêu cầu này đến từ một máy tính đã được ấn định để tiếp nhận thông tin
khách hàng, nó bèn đáp lại bằng những tập tin khách hàng thuộc loại bảo mật.
Thực ra, IP spoofing phức tạp hơn nhiều, vì những phương pháp dành cho những điện văn
xác thực vẫn tồn tại trên Internet.
Cũng vậy, những kẻ xâm nhập sẽ phải suy tính kỹ càng về một cách thức để chuyển vận các
thông tin hồi đáp đến máy tính của chúng thay vì máy tính giả vờ.
Để có thêm thông tin chi tiết về IP spoofing và những vấn đề bảo an khác trên Internet, bạn
hãy đọc các Usenet newsgroup alt.security, comp.security.misc, hay comp.protocol.tcp-ip. Hoặc
xem Internet Spoofing Reference page trên WWW: />emv/tubed/spoofing.html

9. Phụ nữ có bị quấy rối trên Internet không?
Chúng tôi đã từng nghe nhiều câu chuyện về đề tài này nhưng chưa hề có chuyện đó
xảy ra với những người tôi quen biết.
Nhất định là người dùng Internet cũng phải trả một giá nhỏ thôi cho việc đề phòng những kẻ
mà họ chưa bao giờ gặp và không thể thấy được. Nếu có ai đó kể cho bạn nghe một câu chuyện
thương tâm thì không có nghĩa là câu chuyện đó có thật; Và chỉ vì một địa chỉ e-mail hay một cái
tên của một chat gợi ra rằng nhân vật là phụ nữ thì cũng đâu có chắc được đó đúng là một phụ
nữ;
Nếu bạn sử dụng IRC (Internet Relay Chat) hay một dịch vụ trò chuyện khác, bạn có lẽ
nhận sẽ nhiều điện văn hết sức là riêng tư với mức độ từ nhạt nhẽo cho đến kỳ cục.
Nếu bạn là phụ nữ và khó chịu về việc nhận được những điện văn đáng ghét đó, thì dưới
đây là một vài hướng dẫn:
• Đừng sử dụng những Usenet name (tên người dùng) và Chat name (tên người trò chuyện)
nghe có vẻ nữ tính. Nếu hệ thống bạn sử dụng cho phép chọn một handle, bạn hãy chọn
cái nào không tiết lộ giới tính của bạn.
• Rõ ràng là bạn không được tiết lộ địa chỉ và số điện thoại của bạn. Bạn nên tránh cung
cấp tên gọi và thành phố của bạn, bởi vì mọi người trên Internet có thể sử dụng điện thoại
để gọi sự trợ giúp hướng dẫn.
• Nếu bạn bị mắc mứu vào những việc có liên quan tới những hồi đáp e-mail đáng ghét,
hãy đảm bảo rằng chữ ký của bạn (văn bản được tự động gắn vào e-mail của bạn) không
có chứa địa chỉ, số phone, số fax của bạn, hoặc của nơi bạn làm việc. (xem FAQ 9-17,
"Làm sao người ta tạo được những chữ ký lịch sự đó ở cuối điện văn của họ?")
• Nếu bạn thật sự khó chịu, hãy sử dụng một dịch vụ nặc danh - xem FAQ 4-12
10. Có nên cho con cái tôi sử dụng Internet không, hay chúng lại tìm thấy đủ thứ tài liệu
có tính phô bày giới tính hoặc bạo lực trên mạng?
Có rất nhiều tài liệu khiếm nhã, dâm dục, hư hỏng và cuồng loạn đang lưu hành trên
Internet, đặc biệt là trong những nhóm tin Usenet nhất định, vì vậy bạn nên giám sát
nghiêm túc việc sử dụng Internet của con bạn.
Chẳng có gì là tuyệt vời nếu đọc quyển "Cuốn theo chiều gió" bằng bộ duyệt (browser)
WWW, hay xem những vở kịch của Shakespeare và phân tích Virtual Frog sao? ồ! trang mà có

thể làm cô ta va vấp là gì? "House of Titilllation" của Brandi?
Internet còn có nhiều nữa những tài liệu hư hỏng và điên cuồng, cùng với những tài liệu rõ
ràng chỉ dành cho người lớn. Số tài liệu này xuất hiện một phần bởi vì số lượng đông đảo sinh
viên có trên mạng và bởi vì một phần Internet cung cấp một cách ý thức cho những người có sở
thích đặc biệt (như là lắp ghép cơ thể, những bài tập giới tính hiếm có) trong việc sưu tập chúng.
Nói chung, chúng tôi nghĩ rằng việc chia xẻ thông tin là rất nghiêm trọng - nhưng những tài liệu
được đăng có lẽ trần trụi và thẳng thừng hơn là những gì bạn muốn để cho con cái bạn xem; vì
thế bạn nên theo dõi khi con bạn lựa chọn từng đề mục trên mạng. Một lý do khác để giám sát
việc sử dụng mạng của con bạn là, chúng có thể làm lãng phí một số tiền đáng kể nếu sử dụng
một dịch vụ, mà bạn phải trả lệ phí theo giờ.
Một cách khác là sử dụng phần mềm khoá được để ngăn cản con cái bạn xem những tài liệu
có tính chất tình dục trắng trợn trên mạng. Để có thông tin về một vài trong số những phần mềm
trọn gói dùng để khoá đang thịnh hành, bạn hãy tra tìm trang Web này:
?
Hoặc gửi e-mail tới info@ surwatch.com để yêu cầu thông tin. Hiệp hội Internet đang thảo
luận ý kiến về một hệ thống đánh giá tất cả thông tin trên mạng Internet. Những công cụ duyệt
Web, công cụ đọc tin và những chương trình khác thậm chí đều có thể sẽ phải được hiệu chỉnh
để kiểm tra về mức độ đánh giá trước khi cho phép truy nhập thông tin. Hệ thống đánh giá không
thể nào là một sự bắt buộc vì có quá nhiều thông tin trên mạng Internet đến từ ngoài nước Mỹ,
những nơi mà luật pháp của nước Mỹ không thể đụng tới được. Nhưng nhiều nhà cung cấp tài
liệu dành cho người lớn hoan nghênh đường lối phòng ngừa trẻ em tiếp cận với nó, dù chỉ là bảo
vệ họ khỏi những vụ kiện cáo, tố tụng.
11. Nếu tôi gửi e-mail hoặc đăng bài lên Internet, người ta có thể khám phá được những
gì về tôi?
Tuỳ thuộc vào địa chỉ E-mail của bạn, những người dùng Internet khác rất có thể sẽ
biết được chính xác bạn là ai và đang sống ở đâu.
Giả sử địa chỉ E-mail của bạn là , một người nào đó không cần phải là
một khoa học gia về tên lửa cũng có thể suy ra rằng bạn đang kết nối với M.I.T., và chỉ cần liếc
qua thư mục Cambridge, Masachusetts, trong danh bạ điện thoại là có được địa chỉ và số điện
thoại của bạn. Mặt khác, giả sử địa chỉ của bạn là 712345,678@ compuserve.com, hay

joeloggs@ aol.com, kẻ nào muốn tìm ra bạn cũng hơi mệt đấy.
Nhờ vào năng lực kỳ diệu của máy tính (hay còn có thêm sự diệu kỳ nào nữa?), một vài tổ
chức đã bắt đầu thu thập tên và địa chỉ e-mail của mọi người từ các trạm tin Usenet (Usenet
postings), các trạm diễn đàn CompuServe (Compuserve forum postings), các điện văn
(messages) trên những danh sách thư tín và từ nhiều địa điểm khác, rồi chuyển những cái tên vào
một cơ sở dữ liệu rất lớn. Thực vậy, IDG books Worldwide đã xuất bản cuốn The Internet
White Pages (Những trang trắng Internet) trong năm 1994, với những danh sách của nhiều ngàn
người dùng Internet.
12. Tôi có thể gửi E-mail hoặc đăng bài nặc danh lên Usenet không?
Được, bạn có thể sử dụng một anonymous remailer.
Anonymous remailer là một máy tính trên mạng Internet, nơi tiếp nhận các điện văn e-
mail và gửi chúng nặc danh. Nó cho phép bạn gửi e-mail hay đăng bài (post article) lên nhóm tin
Usenet (Usenet newsgroups) mà không kê khai địa chỉ e-mail cũng như địa chỉ hồi đáp vì thế
không ai biết được điện văn đã do ai gửi.
Anonymous remailer sử dụng rộng rãi nhất đã hoạt động từ nhiều năm nay bởi Johan
Helsingius từ một máy tính có địa chỉ anon.penet.fi. (Nếu bạn vẫn nhớ những khu vực hai ký tự
(two letter zones) được dùng trong địa chỉ Internet, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra ngay đây là địa
chỉ ở Phần Lan). Helsilgius sử dụng một PC và phần mềm để theo dõi hàng ngàn người sử dụng
dịch vụ của ông ta. Nếu bạn đã từng đọc một Usenet newsgroups có thể gây nhiều tranh luận, có
lẽ bạn đã từng nhìn thấy các mục tin nặc danh mà người dùng đã đăng tại anon.penet.fi.
Anonymous remailer này, anon.penet.fi. là khá đặc biệt bởi vì nó đưa ra cho bạn một con
số hộp thư bưu điện mà bạn có thể sử dụng bất cứ khi nào bạn muốn gửi điện văn; rồi sau đó
người khác có thể gửi hồi đáp đến cho bạn bằng cách căn cứ vào con số của bạn. Helsigius nói
rằng ông ta tiếp nhận và làm nặc danh cho khoảng 7.000 điện văn mỗi ngày.
Tại sao người ta lại muốn gửi điện văn ẩn danh nhỉ? Một số người có lý do chính đáng - có
lẽ họ muốn gửi đến một self-help group (nhóm tự bảo vệ) dành cho các nạn nhân bị lạm dụng
tình dục mà không muốn nói rõ họ tên. Hay cũng có thể họ là những người mật báo nhưng sợ bị
trả thù. Những người khác có lý do thấp hèn hơn - Họ muốn gửi những điện văn có tính chất bôi
nhọ người khác mà không muốn bị phát hiện.
Để có thêm thông tin về anony,mous remailers, bạn hãy đọc alt.privacy và nhóm tin

alt.privacy.anon-server.Đối với thông tin của Johan Hensigius, bạn hãy gửi e-mail đến

Câu hỏi hiếm gặp? Có đúng là anon.penet.fi được điều hành bởi cảnh sát Phần Lan
không?
Hoàn toàn đúng. Đây là một câu chuyện: Có kẻ đã xâm nhập vào các hệ thống máy tính tại
Church of Scientology ở Los Angeles (chúng tôi không bịa ra chuyện này đâu) và đã đánh cắp đi
một vài tập tin đã được bảo mật, thế rồi tên kẻ cắp ấy lại đăng nặc danh (thông qua anon.penet.fi)
những tập tin này lên nhóm tin Usenet alt.religion.scientology, gây ra nhiều bất lợi cho Church
of Scientology. Johan Helsingius đã từ chối cung cấp danh tánh của kẻ đã đăng điện văn nặc
danh - Helsingius coi việc bảo vệ sự nặc danh cho khách hàng là trách nhiệm của ông đối với
cộng đồng Internet.
Tuy nhiên, Church of Scientology đã quyết định giải trình vụ việc này với cảnh sát và đã có
được một lệnh khám xét của cảnh sát Phần Lan để kiểm tra máy tính của Helsingius. Khi cảnh
sát gõ cửa nhà Helsingius vào tháng 2 năm 1995, ông ta đã làm sửng sốt cả cộng đồng Internet
bằng việc chuyển giao tông tích của những điện văn phản khoa học đó. Helsingius biện hộ rằng
nếu ông ta không làm việc đó, cảnh sát đã tịch thu các máy tính của ông và quyết định chúng là
thủ phạm nặc danh rồi.
Helsingius vẫn tiếp tục cho chạy anonymous remailer anon.penet.fi của ông, nhưng cộng
đồng Internet không còn tin tưởng vào vai trò của ông như một người giữ gìn bí mật cho họ nữa.
Nhưng người sử dụng dịch vụ nặc danh của ông hẳn vẫn được bảo mật nếu như họ không làm
bất cứ việc gì phạm pháp - Cuối cùng, Helsingius mới khai ra tông tích của thủ phạm chỉ để đáp
ứng đòi hỏi của cảnh sát.
13. Computer emergency response team (CERT) là gì?
CERT là một đội ngũ chịu trách nhiệm về vấn đề bảo an trên Internet. Nếu bạn nghĩ
rằng có ai đó đang cố tìm cách xâm nhập vào máy tính và đánh cắp các tập tin của bạn,
hãy gọi ngay cho CERT!
The Computer Emergency Response Team (CERT) được thành lập bởi Bộ Quốc Phòng Mỹ
vào năm 1988. CERT giám sát và giải quyết những vấn đề có tính chất đe dọa đến sự an ninh
trên Internet và duy trì một "đường dây nóng" (hotline) suốt 24/24 giờ. Trong năm 1994, CERT
đã giải quyết 2.241 sự cố về an ninh trên mạng. CERT cũng đưa ra 15 khuyến cáo, cảnh báo về

những mối nguy hiểm trong vấn đề an ninh và đề ra các giải pháp cho các nhà cung cấp Internet
và những nhà quản lý hệ thống tránh khỏi sự xâm nhập.
Để liên lạc với CERT, bạn hãy gửi e-mail đến Hoặc gọi số 412-268-7090
(đó là hotline hoạt động 24/24 giờ), hay dùng Web browser của bạn để xem trang Web của nó
tại: />