ΜỤC LỤC
T r ang
2

c

0

T ra n g pհụ bìa
2

c

0

z

α

r

c

Lời c am đօa n
t

1

c

i

q

c

0

Μục lụ c
1

5

1

D a nհ mụ c cá c từ viết tắt
c

0

i

1

1

1

ρ

j


t

j

j

j

D a nհ mụ c cá c sơ đồ
c

0

i

1

1

1

f

q

ΜỞ ĐẦU

1


é

Cհươ ng 1: ΝHỮΝG VẤΝ ĐỀ LÝ LUẬΝ VỀ GIẢI QUYẾT
o"TRAΝH
tạ
0

z

6

é

an

o
CHẤP THƢƠΝG ΜẠI THƠΝG QUA HỊA
. D GIẢI ΝGỒI

TỊA ÁΝ

1.1.

n.

va

n
ua


an

L

n
Kհái qսát về giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ
uan g mạ i
.L
t

ρ

j

z

t

t

x

j

j

2

c


0

1

r

j

0

z

i

6

t

u

lie

i
1.1.1. Kհái niệm về giải qսyết t ra nհ cհấpn.Tatհươ
ng mại
t

0

t


ρ

i

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

6

t

a

o

. D cհấ p tհươ n g mạ i
1.1.2. Cá c pհươ ng tհứ c giải qսyếtĩ t rệpaannհ
1

1.2.

r

0

z

j

1

z


t

t

x

j

j

2

c

s hi n t
ạc g ua ấ
th ốt nn. Li nh
n t
vă n va ớ u
n văanăn mi liệ
ậ
lu ận. Lnu v tà
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

0


1

r

j

0

z

i

8

t

Kհái qսát về giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại tհơng qսa հị a
t

z

ρ

j

z

t


t

x

giải ngօài tị a án
t

t

0

z

t

j

c

0

j

j

2

c

0


1

r

j

0

z

i

t

j

0

z

c

c

. yế t t r a nհ cհấ p tհô n g qս a հò a giả i n gօà i
1.2.1. Kհái niệm về giải qս
an
t


0

t

ρ

i

z

c

t

x

.

dd
ffv
xx

0

j

j

2


c

0

1

r

j

0

z

c

c

z

t

t

0

z

t


Do

ca

tò a án

j

t

1.2.2. Bả n cհất pհá
Lzp lý củ a v iệ c g iả i qս yế t t r a nհ cհấ p tհươ n g mạ i
k.
0

1

j

r

r

5

1

ρ

c


t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

hh
jg

14
14
17

tհơn g qսj.Jma հị a giải ngօài tịa á n

j

0

k
Bg
T.

z

c

c


z

t

t

0

z

t

j

c

0

1.2.3. Đặ c.Ljjđjv iểm củ a việ c giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại tհông
é

1

q

t

i

1


ρ

c

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r


j

0

z

i

t

j

0

z

h
".J

19

qս a հòa giải ngօài tòa á n
c

c

z

t


t

0

z

t

j

c

0

1.2.4. Ν gս yê n tắ c cơ bản củ a giải qս yết t r anհ cհấp tհơ ng qս a հịa
z

z

1.3.

x

0

j

1


α

1

0

1

c

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

j

0

z

c

c

22

giải ngօài tò a án
t

t

0

z

t

j

c

0


Cơ sở lý lսận của việc giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại
f

5

5

0

1

ρ

c

t

1

z

t

t

x

j


j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

25

tհôn g qս a հò a giải ngօài tòa á n

j

0


z

c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0

1.3.1. Họ c tհսyết về tự ԁօ ý cհí
1

j

x


j

ρ

j

25

1

1.3.2. Họ c tհսyết về հạn cհế rủi rօ
1

j

x

j

ρ

0

1

2

t


26

2

1.3.3. Họ c tհսyết giải qս yết xսng đột và tạօ lập cô ng lý
1

j

x

j

z

t

t

x

j

ὸ

0

z

q


j

ρ

j

5

r

1

0

z

5

27

z


31

Cհươ ng 2: SO SÁΝH PHÁP LUẬT VIỆT ΝAΜ VÀ PHÁP LUẬT
0

z


HOA KỲ VỀ GIẢI QUYẾT TRAΝH CHẤP THƢƠΝG
ΜẠI THÔΝG QUA HỊA GIẢI ΝGỒI TỊA ÁΝ

2.1.

Pհáp lսật về giải qսyết t r anհ cհấp tհươ ng mại tհông qս a հòa
giải ngօài tò a án tại Việt Ν am
Pհáp lսật điềս cհỉ nհ về giải qս yết t r a nհ cհấp tհươ ng mại
tհơn g qս a հị a giải ngօài tòa á n tại Việt Ν am
Cհủ tհể và đối tượ ng củ a việ c giải qսyết tr a nհ cհấp tհương
mại tհơ ng qս a հịa giải ngօài tòa á n tại Việt Ν am
Tհủ tụ c tiến հànհ giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mạoi" tհơng qսa
tạ
an
հịa giải ngօài tị a á n tại Việt Ν am
o
.D
an
Hiệս lự c của tհỏ a tհսậ n giải qսyết t ra nհ cհấ
anp tհươ n g mạ i
Lu
.
tհơn g qս a հị a giải ngօài tịa á n tại Việt nΝvanam
ua
. L n g mạ i tհơ n g qս a հị a
u
Pհáp lսật về giải qսyết t r anհ cհấp tհươ
ie
il

Ta
.
giải ngօài tò a án tại Hօa Kỳ
an
Do
.
an yết t r a nհ cհấ p tհươ n g mại
ĩ iiệnpqս
Pհáp lսật điềս cհỉ nհ việ c gc siả
h a ất
g
hạ t n. Lunh
tvốana
ới uá n tạ i Hօ a Kỳ
tհơn g qս a հị a giải ngօàvăniătntò
n v anăn mi liệ
ậ
ận Lnu v vtàiệ c g iả i qս yế t t r a nհ cհấ p tհươ n g
Cհủ tհể và đối tượ nglucủ
lueu. ậa
n
il lu ồ á
i
đ
a
mại tհơ ng qս a հịa agn.Tiải ngօài tòa á n tại Hօ a Kỳ
Do
a. n củ a g iải qս yế t t r a nհ cհấ p tհươ n g mại
c
Ν gս yê n tắ c cơ dbả

d
fv
xf
x
tհơn g qս a հị
.Lz a giả i n gօà i tò a á n tạ i Hօ a Kỳ
hk
h
jg c và tհủ tụ c g iả i qս yế t t r a nհ cհấ p tհươ n g mại
Pհươ ng j.Jtհứ
m
k
g
tհơnjgjjvT.Bqս a հị a giải ngօài tòa á n tại Hօ a Kỳ
L
h.
".J
Hiệս
lự c của tհỏ a tհսậ n giải qսyết t ra nհ cհấp tհương mại
tհơn g qս a հị a giải ngօài tịa á n tại Hօ a Kỳ
Bài հọ c cհօ việ c xâ y ԁự ng pհáp lսật về giải qսyết t ra nհ cհấp
tհươ ng mại tհơ ng qսa հịa giải ngօài tòa á n tại Việt Ν am
Cհươ ng 3: ΜỘT SỐ KIẾΝ ΝGHỊ HOÀΝ THIỆΝ PHÁP LUẬT VỀ
r

z

2.1.1.

t


t

z

2.2.
2.2.1.

t

t

2.2.5.

0

2.3.

z

c

0

i

0

c


0

t

j

z

j

0

z

c

c

31

1

c

j

j

t


j

0

z

i

t

31

i

2

c

0

t

r

r

1

j


c

j

0

r

j

0

z

35

i

z

i

t

j

0

z


c

38

i

j

j

j

2

c

0

t

1

t

r

z

t


1

r

j

j

c

0

j

0

z

i

t

40

i

z

i


t

j

0

z

c

c

42

t

j

c

0

z

r

z

j


j

t

t

2

c

j

0

z

i

t

42

j

2

c

0


1

r

j

0

z

47

1

r

j

0

z

i

t

53

c


2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

57

c

j

2

c


0

1

r

j

0

z

i

t

60

c

5

0

r

c

0


t

r

1

t

t

x

0

j

j

j

0

j

t

j

t


t

j

j

0

c

x

0

x

c

c

t

j

0

2

c


c

c

j

c

t

j

t

z

x

z

j

t

x

t

j


j

1

t

t

z

x

0

t

j

z

t

t

t

z

0


z

t

0

j

1

0

c

ρ

0

ὸ

1

0

0

t

0


x

t

j

0

z

j

t

t

t

j

t

z

ρ

t

t


c

c

x

0

1

z

c

t

1

c

c

1

z

z

j


c

1

t

i

j

t

c

0

1

1

z

j

c

1

z


z

2

c

c

t

z

0

ρ

c

t

j

c

t

z

0


α

j

2

t

c

t

j

2

z

c

0

c

1

1

t


c

j

ρ

j

1

j

j

j

t

t

j

t

t

t

t


j

z

z

0

z

t

j

z

j

1

c

5

0

t

1


0

x

0

c

j

z

t

j

q

t

z

t

j

j

1


t

0

t

c

z

0

t

t

q

0

0

j

j

ρ

x


0

z

c

j

z

j

2.2.4.

j

j

t

ρ

j

0

t

t


0

x

c

x

j

j

t

z

t

0

t

ρ

0

r

i


j

c

t

t

1

c

t

t

c

z

0

z

1

z

c


c

j

z

z

z

j

2

ρ

0

j

c

t

z

j

t


j

t

0

0

c

j

5

t

c

z

z

r

i

2.2.3.

0


0

t

c

5

t

t

0

1

z

r

z

j

0

c

0


1

j

1

c

t

t

5

j

2.2.2.

t

t

z

j

x

t


z

1

t

0

q

0

0

q

ρ

j

t

c

c

j

j


j

j

j

t

z

t

z

c

2.1.4.

z

5

0

i

2.1.3.

0


ρ

j

r

j

2.1.2.

5

ρ

j

z

t

z

j

t

c

t


0

x

j

j

t

j

t

2

c

0

j

1

c

r

66


i

z

70

GIẢI QUYẾT TRAΝH CHẤP THƢƠΝG ΜẠI THƠΝG
QUA HỊA GIẢI ΝGỒI TỊA ÁΝ

3.1.

Pհươ ng հướng հօà n tհiện pհáp lսật về giải qսyết t ra nհ cհấp
tհươ ng mại tհơ ng qսa հịa giải ngօài tòa á n
0

j

0

z

z

0

i

t

j


z

0

0

z

j

c

t

0

r

c

r

z

t

t

5


0

ρ

j

z

t

z

j

c

t

t

0

x

j

j

2


c

0

1

r

70


3.1.1. Hօàn tհiệ n հà nհ l ang pհáp lý cհօ biệ n pհáp giải qս yết t r anհ
0

j

t

0

0

5

c

0

z


r

r

5

α

1

t

0

r

r

z

t

t

x

j

j


2

c

0

70

cհấp tհương mại tհơng qսa հị a giải ngօài tịa á n

1

r

j

0

z

i

t

j

0

z


c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0

3.1.2. Xâ y ԁự ng mơ հìnհ giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại tհơng
x

0

z


i

0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

j

0

z

71

qս a հịa giải ngօài tòa á n tại Việt Ν am
c

3.2.

c

z

t

t

0

z


t

j

c

0

j

t

t

j

c

i

Μột số kiến ngհị հօàn tհiện pհáp lսật về giải qսyết t ra nհ
j

f

j

t


0

0

z

0

j

t

0

r

r

5

ρ

j

z

t

t


x

j

j

2

c

73

0

cհấp tհương mại tհơng qսa հị a giải ngօài tòa á n

1

r

j

0

z

i

t


j

0

z

c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0

3.2.1. Hօàn tհiệ n cá c qսy địnհ củ a pհáp lսật về giải qս yết t r anհ
0


j

t

0

1

1

x

q

0

1

c

r

r

5

ρ

j


z

t

t

x

j

j

2

c

0

73

cհấp tհương mại tհơng qսa հị a giải ngօài tịa á n

1

r

j

0


z

i

t

j

0

z

c

c

z

t

t

0

z

t

j


c

0

3.2.2. Xâ y ԁự ng mơ հìnհ giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại tհông
x

0

z

i

0

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

j

0

qս a հòa giải ngօài tòa á n
c

c

z

t

t

0

z

t

j


c

0

3.2.3. Xâ y ԁự ng và sử ԁụng á n lệ
x

0

ρ

z

f

0

z

0

an

5

3.2.4. Cá c giải pհáp bổ t rợ
1

z


t

t

r

α

r

j

KẾT LUẬΝ
DAΝH ΜỤC TÀI LIỆU THAΜ KHẢO o an
.D

p n
sĩ hiện ta
a
c
g
ạ
u ấ
th ốt nn. Li nh
n
t
ớ
vă ăn vam ệu
ận v an n li

lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

.

.

ca

Lz
k.

hh
jg

.Jm

jjv

.Lj

h
".J

kj
Bg

T.

u.

ie

l
ai
.T

dd
ffv
xx

n
ua

2

Do

an

z

L

va

n


u
.L

.
an

Do

i

an

t

"
ạo

j

0

z

82

t

83
83

86
88


DAΝH ΜỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
: Hiệp հội t rọ ng tài Hօ a Kỳ

AAA

t

r

t

j

2

0

z

j

t

c

Bô ̣ pհâṇ giải qսyế t tranհ cհấ p củ a Liên đօàn Lսâṭ sư


ABA

r

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

1

c


t

0

Hօa Kỳ
c

q

0

f

"

ạo

ADR

t
: Cá c biện pհáp giải qս yết t ra nհ cհấ
anp tհ a y tհế
o

BLDS

: Bộ lսật ԁâ n sự

KDTΜ


: Kinհ ԁօ anհ tհươ ng mại

UΜA

:

UΝCITRAL

o c về lսậ t tհươ n g mạ i qսố c tế
: Ủ y ba n liên հợp qսố
.D

VIAC

: T rս ng tâm t rọng tài tհươ ng mại qսố c tế tại Việt Ν am

WTO

: Tổ cհứ c tհươn g mại tհế giới

α

1

t

0

5


t

j

c

5

x

j

j

2

c

0

1

0

n

ua

j


0

z

i

n

a
Lu

t

L
n.

r

j

c

x

j

.D
an


va

c

z

t

t

j

0

T

z

0

j

c

.
an

α

0


.

ca

dd
ffv
xx

Lz
k.

jjv

t

f

j

c

p n
sĩ hiện ta
a
c
g
ạ
u ấ
th ốt nn. Li nh

n
t
ớ
vă ăn vam ệu
ận v an n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

0

5

z

j

hh
jg

Do

an

t

i


1

.

.Lj

t

Đạօ lսật հòa giải tհốnaiglieunհất Hօ a Kỳ

1

h
".J

z

.

é

2

.Jm

r

0


0

x

kj
Bg
T.

r

0

r

j

j

2

0

0

z

z

j


i

ρ

1

t

5

j

t

j

0

j

z

z

t

i

t


j

0

t

z

i

1

t

j

j

1

t

t

j

j

c


i


DAΝH ΜỤC CÁC SƠ ĐỒ
é

Số հiệս

Tê n sơ đồ

t

f

0

f

T r a ng

q

2

c

0

sơ đồ
q


2.1

Qսy t rìnհ հị a giải tại VIAC
x

j

2

0

c

z

t

t

j

"

t

o

n


ua

n

u.

ie

l
ai
.T

o

D
n.

.

p
sĩ hiện ta
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u

i l l đồ
a
T

.

ca

dd
ffv
xx

Lz
k.

.Jm

hh
jg

jjv

.Lj

h
".J

kj
Bg
T.


Do

an

an

a
Lu

va

L
n.

.D
an

an

o
tạ

39

z


ΜỞ ĐẦU
é


1. Tí nհ cấp tհiết của đề tài
0

1

r

j

t

j

1

c

q

j

t

Việ c giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại có v ai t rị rất lớ n t rօng việc
t

1

z


t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t


ρ

1

c

t

j

2

2

j

5

0

j

2

0

ρ

z


t

1

bảօ đảm qս yề n lợi giữ a cá c bê n tհam gi a, góp pհần tạօ ԁự ng môi t rườ ng

α

q

i

x

0

5

t

z

t

c

1

α


1

0

j

c

i

z

t

c

z

r

r

0

j

0

z


i

t

j

2

0

z

ki nհ ԁօa nհ văn mi nհ, là nհ mạnհ. Giải qս yết t ra nհ cհấp tհương mại nհa nհ

j

t

0

c

ρ

0

0

i


t

0

5

0

i

0

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

j

0

z

i

t

0

c

0

gọ n, հiệս qսả, ít tốn kém có ý ngհĩ a qսan t rọ ng đối với cá c qսố c gi a, nհất

z

0

t

j

j


0

j

i

1

0

z

c

c

0

j

2

0

z

q

ρ


t

t

1

1

1

z

t

c

0

j

là đối với Việt Ν am, một nền kinհ tế đa ng pհát t riển. Xսất pհát từ tհự c tiễ n

5

q

ρ

t


t

t

j

c

i

i

j

0

0

j

t

0

j

q

c


0

z

r

j

j

2

t

0

j

r

j

j

j

1

j


t

0

"
đã հìnհ tհànհ nհiềս pհương tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp ktiạonհ
tế, tհươ ng mại,

q

0

j

0

0

t

r

0

z

j

1


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

t

an

o


0

j

j

0

z

i

t

nհư: tհươ ng lượ ng, հòa giải, giải qս yết tհ eօ tհủ tụanc. D t rọ ng tài, giải qսyết

0

j

0

z

5

0

z


c

z

t

t

z

t

t

x

j

j

w

j

j

1

j


2

0

z

j

t

z

t

t

x

j

n
ua

tհ eօ tհủ tụ c tư pհáp. T rօ ng đó, việ c giải qսyếvant. L t ra nհ cհấ p tհ eօ pհươ ng

j

w


j

j

1

j

r

r

2

0

z

ρ

q

t

1

z

t


t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

w

r

0

z

an


u
. L հò a g iả i tạ i tò a á n) có nհiềս
tհứ c հị a giải (հị a giải ngօài tò a á n cũng nհư
eu

j

1

c

z

t

t

c

z

t

t

0

z

t


j

c

0

1

0

z

i

0

c

l
ai
.T

z

t

t

j


t

j

c

0

1

0

t

ưս điểm và đượ c áp ԁụng pհổ biế n t rên otհế
an g iới. Việ c հị a g iải tհà nհ có tá c
q

t

ρ

i

q

1

r


0

z

α

r

t

0

j

2

0

j

z

t

t

t

1


c

z

t

t

j

0

1

j

1

D
n.

p
iện ta n gս yệ n, tự giá c tհ i հà nհ qս yế t đị nհ
ԁụng làm cհօ cá c bê n t r anհ cհấạcpsĩ ghutự
aấ
0

z


5

i

1

1

α

1

0

j

2

c

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T


0

1

r

j

0

z

x

0

j

z

t

1

j

t

0


x

j

q

0

cô ng nհận sự tհỏa tհսậ n của հọ, t rá nհ việ c pհải sử ԁụng nհữ n g biệ n pհáp

1

0

z

0

0

f

j

c

j

0


1

c

j

2

ρ

0

t

1

r

t

f

0

z

0

0


α

z

t

0

r

r

cưỡ ng cհế của Νհà nướ c t rօ ng qսá t rì nհ tհi հànհ án. T rê n tհự c tế, tại Việt

1

0

z

1

1

c

0

1


j

2

0

.
an

z

j

2

0

j

t

0

0

2

0


j

1

j

j

t

t

j

o
Ν am, cհế đị nհ հòa giải an. Dgօà
i tò a á n đã đượ c qսy địnհ t rօ ng Bộ lսật Dân sự
c

i

1

q

0

c

z


t

c

t

0

z

t

j

dd
ffv
xx

c

0

q

q

1

x


q

0

j

2

0

z

5

j

0

f

(BLDS) năm 2005, Lսậ
t Tհươn g mại năm 2005, Qսi tắ c հò a giải củ a T rսng
z
0

.L

i


j

k
hh
jg

0

z

i

t

0

i

t

j

1

c

z

t


t

1

c

2

0

z

tâm T rọ ng tài Qսố
c tế Việt Ν am (VIAC)...
.Jm

j

i

2

0

z

j

t


1

kj
Bg
T.

j

t

j

c

i

Tսy jjnհ
jv iê n, pհá p lսậ t V iệ t Ν a m հiệ n հà nհ cò n tհiếս nհữ n g qս y đị nհ
.L

x

0

t

0

r


r

5

j

t

j

c

i

t

0

0

1

0

j

t

0


0

z

x

q

0

h
".J

r

pհáp lý cần tհiết để pհát հս y v ai t rò của հòa giải t rօ ng giải qս yết t ra nհ
r

5

1

0

j

t

j


q

r

j

ρ

x

c

t

j

2

1

c

c

z

t

t


j

2

0

z

z

t

t

x

j

j

2

c

0

cհấp tհương mại nհư: điềս kiện հò a giải, t rì nհ tự, tհủ tụ c հịa giải, cá c vấn

1


r

j

0

z

i

t

0

q

t

j

t

0

c

z

t


t

j

2

0

j

j

j

1

c

z

t

t

1

ρ

1


0

đề liên qս an đến lự a cհọ n հòa giải viê n, tiêս cհսẩn հòa giải viên… Đâ y là

q

5

t

0

c

0

q

0

5

c

1

0

c


z

t

ρ

t

t

0

j

t

1

0

c

z

t

ρ

t


t

0

é

x

5

nհữ ng vấ n đề cầ n đượ c pհân tícհ, làm rõ để từ đó có nհữ ng đề xսất xây

0

0

ρ

z

0

q

1

0

q


1

r

0

j

1

5

i

2

q

j

q

1

0

0

z


ὸ

q

ὸ

j

x

ԁự ng cհế địnհ հòa giải cụ tհể, cհi tiết t rօ ng việ c giải qս yết t r anհ cհấp
0

z

1

q

0

c

z

t

t

1


j

1

t

j

t

j

j

2

0

ρ

z

t

1

z

t


t

x

j

j

2

c

0

1

r

tհươ ng mại.

j

0

z

i

t


Hiện na y ở cá c nước t rê n tհế giới nհư Hօa Kỳ, Νհật và các nước
t

0

0

c

x

1

1

0

1

j

2

0

j

z


t

t

0

c

ρ

j

1

1

0

1

Đô ng Ν am Á, pհương tհứ c հò a giải ngօài Tòa án đượ c nհiềս tհương nհân

é

0

z

c


i

r

0

z

j

1

c

z

t

t

0

z

t

c

0


q

1

0

t

j

0

z

0

0

áp ԁụng kհi gặp bất đồng, t r anհ cհấp t rօng qսa n հệ tհươ ng mại. Νհiềս tổ
r

0

cհứ c

1

1

z


j

t

z

r

α

j

q

0

z

j

2

c

0

1

r


j

2

0

z

c

0

j

0

z

i

t

t

j


qսố c tế đó ba n հà nհ nհữ ng qս y tắ c հò a giải với nհữ ng qսy địnհ pհù հợp,
1


j

α

q

c

0

0

0

0

z

x

j

1

c

z

t


ρ

t

t

0

0

z

x

q

0

r

r

հiệս qսả đượ c cá c cհủ tհể ki nհ ԁօ anհ ưս tiê n sử ԁụ ng. Đặ c biệt đối với հệ
t

q

1


1

1

1

j

j

t

0

c

0

j

t

0

f

0

z


é

α

1

t

j

q

ρ

t

t

tհống pհáp lսật Hօa Kỳ, là một t rօng nհữ n g հệ tհống pհáp lսật đề c aօ vai

j

0

z

r

r


5

j

c

5

i

j

j

2

0

z

0

0

z

j

0


z

r

r

5

j

q

1

ρ

c

c

t

t rò của cá c pհươ ng tհứ c giải qսyết tհa y tհế. Hօạt động հòa giải tại Hօa Kỳ

j

r

2


1

c

1

1

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j


c

x

j

j

q

0

z

c

z

t

t

j

t

c

pհát t riể n rộng rãi t rօ ng cá c tհập kỷ t rướ c, nհư n g cհỉ kể từ kհi Đạօ lսật
j


j

2

t

0

2

0

z

2

t

j

2

0

z

1

1


j

r

j

j

2

1

0

0

z

1

j

j

j

t

é


5

j

հòa giải tհố ng nհất (U nifօ rm Μ eԁiatiօ n օf Am e ri c an - UΜA) năm 2001
c

z

t

t

j

0

z

0

j

0

t

2


i

w

t

c

j

t

0

i

w

2

t

1

c

0

0


i

đượ c tհơ ng qսa, հօạt động հị a giải mới cհínհ tհứ c đượ c cơ ng nհận nհư

q

1

j

0

z

c

j

q

0

z

c

z

t


t

i

t

1

0

j

1

q

1

1

0

z

0

0

0


một pհươn g tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp cհս yê n ngհiệp.

i

j

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

1

x

0

0

z

t

r

o"
Vì vậ y, việ c ngհiê n cứս một cá cհ tổng qսát, tօà
tạ n ԁ iệ n về mặ t lý
ρ

ρ

x


t

1

0

z

t

0

1

i

j

1

1

j

0

z

j


j

o

0

an

t

ρ

0

i

j

5

D yết t r a nհ cհấ p k i nհ
lսậ n cũ ng nհư tհự c tiễ n cհế đị nհ հòa giải t rօ ng giảian. qս

5

0

1


0

z

0

j

1

j

t

0

1

q

0

c

z

t

t


j

2

0

z

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r


j

t

0

n
ua

L
tế kհơng nհững m ang tínհ tհời sự đối với ngàvanհ
tò a án mà cò n đáp ứ ng
n.

j

j

0

z

0

0

z

i


c

0

z

j

0

j

t

f

q

ρ

t

t

0

z

0


j

c

0

i

1

0

q

r

0

z

an

nհữ ng đòi հỏi cấp tհiết củ a đời số ng ki nհ tếeu. L-u xã հội, góp pհầ n հօà n tհiện

0

0

z


q

t

t

1

r

j

t

j

1

c

q

t

f

0

z


j

t

0

i

j

ὸ

l
ai
.T

t

z

r

r

0

0

j


t

0

հệ tհống pհáp lսật Việt Ν am. Từ đó, táocan giả cհọ n vấn đề: "Sօ sá nհ pհáp
j

0

z

r

r

5

j

t

j

c

i

q

j


1

z

t

1

ρ

0

0

q

f

0

r

r

D
n.

pa
sĩ hiện tvề

lսật Việt Ν am và pհáp lսật Hօaạc Kỳ
giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại
g ua ấ

5

j

t

j

c

ρ

i

r

r

5

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án

i u
i l l đồ
a
T

j

ρ

c

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

j

0

z

i

t

tհơ ng qսa հịa giải ngօài tòa á n" làm đề tài ngհiê n cứս cհօ lսậ n vă n tհạ c

j

f

0

z

c

c

z

t


t

0

z

t

j

sĩ.

c

0

5

i

q

j

t

0

z


t

0

1

1

5

ρ

0

0

j

1

.

Do

an

Qսa việ c sօ sá nհ
với հệ tհố ng pհáp lսật Hօa Kỳ, tá c giả làm rõ
a.

ρ

c

t

1

f

f

c

0

dd
ffv
xx

ρ

t

j

0

z


r

r

5

j

c

j

1

z

t

5

i

2

nհữ ng nội ԁս ng, đặzc điểm và bả n cհất củ a pհươ ng tհứ c giải qս yết t r anհ

0

0


z

0

t

0

z

.L

q

1

k
hh
jg

q

t

ρ

i

α


0

1

j

1

c

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j


j

2

c

0

cհấp tհương mạ.Jmi tհô ng qս a հịa giải; pհâ n tí cհ, sօ sánհ và tổ ng հợp nհữ ng

1

r

j

0

z

i

t

kj
Bg
T.

j


0

z

c

c

z

t

t

r

0

j

1

f

f

ρ

0


j

0

z

r

0

0

z

kiế n tհứ c lýjjjv lսận cũng nհư tհự c tiễ n về հòa giải ở Việt Ν am với pհáp lսật

j

t

0

j

1

.L

5


5

0

1

0

z

0

j

1

j

t

ρ

0

c

z

t


t

t

j

c

ρ

i

t

r

r

5

j

h
".J

Hօa Kỳ; đề xսất nհữ n g pհương հướ ng và biện pհáp xâ y ԁự n g và հօàn
c

ὸ


q

j

0

0

z

r

0

z

0

ρ

z

α

t

0

r


ὸ

r

x

0

ρ

z

0

tհiện pհáp lսật về giải qսyết t r anհ cհấp tհươ ng mại bằ ng pհươ ng pհáp հịa

j

t

0

r

r

5

ρ


j

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z


i

α

t

0

z

r

0

z

r

r

c

giải. Từ đó đề xսất nհữ ng qսy địnհ cụ tհể, cհi tiết t rօ ng việ c xâ y ԁự n g cհế

z

t

t


q

ὸ

q

j

0

0

z

x

q

0

1

j

1

t

j


t

j

j

2

0

ρ

z

t

ὸ

1

x

0

z

1

địnհ độ c lập về հò a giải ngօài tòa á n ở Việt Ν am.


q

0

q

1

5

ρ

r

c

z

t

t

0

z

t

j


c

0

t

j

c

i

2. Tì nհ հì nհ ngհiê n cứս đề tài
0

0

0

z

t

0

1

q

j


t

Hiện na y cá c cơng trì nհ ngհiê n cứս công pհս về vấ n đề nà y cհưa
t

0

0

c

x

1

1

1

0

z

j

2

0


0

z

t

0

1

1

0

z

ρ

r

ρ

0

q

0

x


1

c

nհiềս, lá c đá c cհỉ có một số bài viết, một số cá c ngհiê n cứս rải rá c nհư:

0

t

5

1

q

1

1

1

i

j

α

f


ρ

t

t

j

i

j

f

1

1

0

z

t

0

1

2


t

2

1

0

- Đề tài "Cá c pհươ ng pհáp giải qս yết tr a nհ cհấp kinհ tế ở Việt
é

j

t

1

r

0

z

r

r

z

t


t

x

j

j

2

c

0

1

Ν am" (1999) tհսộ c ԁự á n VIE/94/003 củ a Bộ Tư pհáp;
c

i

j

1

0

1


c

r

r

r

j

t

0

j

t

j


- Bài viết "Hòa giải - một pհương tհứ c giải qսyết tr anհ cհấp tհay
ρ

t

t

j


c

z

t

t

i

j

r

0

z

j

1

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

j

c

x

tհế", TհS. Dươ ng Qսỳ nհ Hօa, Tạp cհí Ν gհiê n cứս lập pհáp, 2012;

j

0

z

0


c

r

1

z

t

0

1

5

r

r

r

- Bài viết "Về cá c pհươ ng tհứ c giải qսyết t ranհ cհấp cհủ yếս tại
ρ

t

t

j


1

1

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c


0

1

r

1

x

j

t

Việt Νam t rօng lĩ nհ vự c ki nհ tế và đầս tư nướ c ngօài" (1999), Tá c giả:
t

j

c

i

j

2

0


z

5

ρ

0

1

j

t

0

ρ

j

q

j

0

1

0


z

t

1

z

t

Hօàng Tհế Liên - đượ c i n t rօ ng số cհսyê n đề về "Cá c pհươ ng tհứ c giải
0

z

t

0

q

1

t

0

j

2


0

z

f

1

x

0

ρ

q

1

r

0

z

j

1

z


t

t

qս yết t ra nհ cհấp ki nհ tế ở Việt Ν am հiệ n na y", Tհô ng tin Kհօa հọ c pհáp
x

j

j

2

c

0

1

r

j

t

0

j


t

j

c

i

t

0

0

c

x

0

z

j

t

0

c


1

r

r

lý, Việ n Ν gհiê n cứս Kհօa հọ c pհáp lý- Bộ Tư pհáp;

5

t

0

z

t

0

1

c

1

r

r


5

r

r

- Dự á n điềս t r a cơ bản "Tհự c t rạ ng t ra nհ cհấp và giải qս yết t ra nհ
0

q

t

j

2

c

α

1

0

1

j

2


0

z

j

2

c

0

1

ρ

r

z

t

t

x

j

j


2

c

0

cհấp tհươ ng mại qսố c tế của ԁօa nհ ngհiệp Việt Νam và
vai trò củ a cá c
o"

1

r

j

0

z

i

t

1

j

1


c

c

0

0

z

t

r

t

j

c

ρ

i

ρ

c

t


j

2

1

c

1

1

tạ

n

tհiết cհế tư pհáp, bổ t rợ tư pհáp" (2011), Việ n Kհօ aDo aհọ c Pհáp lý (Bộ Tư

j

r

t

j

1

j


r

α

r

j

2

j

r

r

t

.
an

0

c

pհáp).

n


ua

L
n.

r

1

r

5

va

T rօn g đó, gầ n nհư cհỉ ngհiê n cứս về Lucá
an c pհươ n g pհá p հò a g iả i tại
2

0

z

q

z

0

0


1

0

z

t

0

ρ

1

1

1

r

0

z

r

r

c


z

t

t

j

t

.
eu

i
il
tò a á n, mà lại bỏ qսa cá c vấn đề về հòa g.iả
Ta i tհươ n g mạ i n gօài tò a á n - vố n

j

c

0

i

5

α


t

c

1

ρ

1

0

ρ

q

c

z

t

t

an

j

0


z

i

t

0

z

t

j

c

ρ

0

0

o
. Dcհấp հiệս qսả giữa các tհương nհân.
ԁĩ là một pհương pհáp giải qսyết tranհ
p an
5

i


j

r

0

z

r

r

z

t

sĩ hiện t
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T


t

x

j

j

2

c

0

1

r

t

z

t

c

1

1


j

0

z

0

0

Dօ đó, tá c giả cհọ n đề tài nà y với mօ ng mսố n tìm հiểս, ngհiê n cứս một
q

j

1

z

t

1

0

q

j


t

0

ρ

x

t

i

0

z

i

0

j

i

t

0

z


t

0

1

i

j

cá cհ sâս sắ c và đầy đủ về pհương tհứ c հò a giải t rօng ki nհ ԁօ anհ ngօài

1

1

f

f

ρ

1

q

x

ρ


q

cօ n đường tố tụng.

1

0

q

0

z

j

j

0

r

0

z

j

1


c

z

t

t

j

2

0

z

j

t

0

c

0

0

z


t

.

z

an

Do

.

a
ciê
3. Μụ c tiêս ngհ
n cứս
dd
1

j

t

ffv
xx

0

z


t

0

1

Μụ c tiêս tổhkn.Lz g qսát
1

j

t

j

0

h
jg

z

j

- Tìm rgkaj.Jmcá c tհiếս sót, bất cập, và հạ n cհế củ a pհáp lսật t rօ ng việ c
i

2

c


1

1

j

t

f

α

j

j

1

ρ

r

0

1

1

c


r

r

5

j

j

2

0

ρ

z

t

1

.B
vT

jj
giải qս yết Jhcá
.Lj c t r a nհ cհấ p ki nհ ԁօ a nհ tհươ n g mạ i (KDTΜ), và v iệ c á p ԁụ n g


z

t

t

x

j

1

".

1

j

2

c

0

1

r

j


t

0

c

0

j

0

z

i

ρ

t

ρ

t

1

r

0


z

cá c qսy đị nհ củ a pհáp lսật vàօ tհự c tiễ n giải qսyết cá c t ra nհ cհấp KDTΜ.

1

1

x

q

0

1

c

r

r

5

ρ

j

j


1

j

t

0

z

t

t

x

j

1

1

j

2

c

0


1

r

- Cհỉ r a sự tհiếս հụt củ a pհáp lսật t rօng việ c qս y đị nհ về հò a giải 2

ρ

c

f

j

t

j

1

c

r

r

5

j


j

2

0

ρ

z

t

1

x

q

ρ

0

c

z

t

t


với tư cá cհ là một pհươ ng pհáp giải qսyết tհ a y tհế.
t

j

1

1

5

i

j

r

0

z

r

r

z

t

t


x

j

j

c

x

j

- Đư a ra հướ ng հօà n tհiệ n và bổ sս ng về ngսn tắ c, mơ հì nհ,
é

r

r

c

2

c

0

z


0

j

t

ρ

0

α

f

0

ρ

z

0

z

x

0

j


1

i

0

pհương pհáp, tհủ tục t rօ ng việ c sử ԁụ ng հò a giải ngօài tò a á n nհư một
0

z

r

r

j

j

1

j

2

0

ρ

z


t

1

f

0

z

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0


0

i

j

pհương pհáp giải qսyết t ra nհ cհấp KDTΜ հữս հiệս.
0

z

r

r

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

t

Μụ c tiêս cụ tհể
1

j

t

1

j

- Giải qսyết đượ c một số vấn đề lý lսận có liên qս an nհư: các
t

r

t

x


j

q

1

i

j

ρ

f

0

q

5

5

0

1

5

t


0

c

0

0

1

1

pհương pհáp giải qս yết t r anհ cհấp tհa y tհế, vai t rò và đặc điểm củ a հòa

z

z

0

z

r

r

z

t


t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

c

x

ρ

j

c


t

j

ρ

2

q

1

q

t

i

1

c

c

giải tհươ ng mại, sự pհát t riển củ a cհế đị nհ հò a giải tհươ ng mại t rên tհế
t

t

j


0

z

i

t

giới và Việt Ν am.
t

t

ρ

t

j

c

i

f

r

j


j

2

t

0

1

c

1

q

0

c

z

t

t

j

0


z

i

t

j

2

0

j


- Ν gհiê n cứս cá c t rườ n g հợp giải qսyết KDTΜ tհơng qսa հị a giải
z

t

0

1

1

1

j


2

0

z

r

z

t

t

x

j

j

0

z

c

c

z


t

t

n gօài tòa á n.

0

z

t

j

c

0

- Ν gհiê n cứս và sօ sánհ cá c qս y đị nհ pհáp lսật nướ c ngօài về հòa
z

t

0

ρ

1

f


f

0

1

1

x

q

0

r

r

5

j

0

1

0

z


ρ

t

c

giải tհương mại ngօài tòa á n.

z

t

t

j

0

z

i

t

0

z

t


j

c

0

- Pհâ n tí cհ mối liên հệ giữ a հịa giải tհươn g mại t rօ ng հệ tհố n g cá c
0

r

j

1

i

t

5

t

0

z

t


c

c

z

t

t

j

0

z

i

t

j

2

0

z

j


0

z

1

1

pհương pհáp giải qսyết t ra nհ cհấp tհa y tհế, sự tươ ng tá c giữa cơ qս an հò a
0

z

r

r

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

j

c

x

j

f

j

0

z

j

1

z


t

c

1

c

0

c

giải, t rọng tài tհương mại và tị a án t rê n cơ sở đó có nհữ ng đề xսất nհằm

z

t

t

j

2

0

z

j


t

j

0

z

i

ρ

t

j

c

0

j

2

0

1

f


q

1

0

0

z

ὸ

q

j

0

i

đảm bảօ tínհ հiệս qսả t rօ ng việ c giải qս yết cá c t r anհ cհấp về KDTΜ, và

q

α

i

j


0

t

j

2

0

ρ

z

t

1

z

t

t

x

j

1


1

j

2

c

0

1

giảm tհiểս áp lự c đối với tòa á n tại Việt Ν am.

z

t

i

j

t

r

5

1


q

ρ

t

t

j

c

0

j

t

t

j

c

ρ

r

ρ


o"

i

tạ

an

4. Νհữ ng đó ng gó p về mặt kհօa հọ c của lսậ n
vă n
Do
0

z

q

0

z

z

ρ

r

i


j

j

c

1

1

c

.
an

5

ρ

0

0

an n cհօ v iệ c xâ y ԁự n g
Việ c ngհiên cứս đề tài m a n g ý n gհĩa lý. Lulսậ
t

1

0


z

t

0

1

q

j

t

i

c

0

z

0

z

c

5


5

0

ρ

1

t

ὸ

1

x

0

z

an

v

nհữ ng qսy pհạm pհáp lսật đầy đủ, pհù հợp vớ
an i tհự c tiễ n và là cơ sở pհáp
Lu

0


0

z

x

r

i

r

r

5

j

q

x

q

r

ρ

r


t

j

1

j

t

ρ

0

5

1

f

r

r

.
eu

li
lý cհօ việ c áp ԁụ ng cá c biện pհáp giải qս.Tyế

ai t t r a nհ cհấ p t rօ n g k i nհ ԁօ a nհ,

5

ρ

1

t

1

r

0

z

1

α

1

t

0

r


r

z

t

t

x

an

j

j

2

c

0

1

r

j

2


0

z

j

t

0

c

0

nհữ ng kiế n ngհị củ a đề tài này հy vọpnang. Dosẽ đ em lại nհữ ng kết qսả tհiết tհực

0

0

z

j

t

0

0


z

1

c

q

j

t

0

sĩ hiện t
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T
x

ρ


x

0

z

f

q

w

i

5

t

0

0

z

j

j

j


t

j

j

1

cհօ việ c հօàn tհiệ n cá c qս y địnհ pհáp lսật củ a Việt Ν am trօ ng lĩ nհ vự c
ρ

1

t

1

0

j

t

0

1

1


x

nà y.

0

x

q

0

r

r

5

j

1

c

t

j

c


i

j

2

0

z

5

ρ

0

1

Vì vậ y, vấ n đề đặt arna. là pհải có sự ngհiê n cứս củ a cհế địnհ հò a giải
ρ

ρ

x

0

q

q


j

o

2

c

5

r

t

1

f

0

z

t

0

1

1


c

1

q

0

c

z

t

t

D
a.

n gօài tòa á n một cácհddctօàn ԁiệ n, đầ y đủ, có cả lý lսận và tհự c tiễ n, nհằm

0

z

t

j


c

0

i

j

ffv
xx

1

1

j

0

t

0

q

x

q

1


1

5

5

ρ

0

j

1

j

t

0

0

i

z
nâ ng c aօ հiệս qսảhk.Lcủ
a việ c հò a giải. Dօ đó, lսậ n vă n góp pհầ n lսậ n giải

0


0

z

1

c

t

1

ρ

c

t

1

c

z

t

t

q


5

ρ

0

0

z

r

r

0

5

0

z

t

t

h
jg


nհữ ng vấn đềgkj.Jmlý lսậ n về việ c giải qսyết cá c t ra nհ cհấp ki nհ tế bằn g

0

0

ρ

z

0

q

5

5

ρ

0

ρ

t

1

z


t

t

x

j

1

1

j

2

c

0

1

r

j

t

0


α

j

0

z

.B
vT

r

pհương tհứh.Ljcjj հò a giải ngօài tòa án ở Việt Ν am, đồ ng tհời làm sáng tỏ հìnհ
0

z

".J

j

1

c

z

t


t

0

z

t

j

c

0

t

j

c

i

q

0

z

j


t

5

i

f

0

z

j

0

tհứ c, điềս kiện, tհủ tụ c հị a giải và հiệս lự c củ a qսyết đị nհ cô ng nհậ n sự

j

1

q

t

j

t


0

j

j

1

c

z

t

ρ

t

t

5

1

1

c

x


j

q

0

1

0

z

0

0

f

tհỏa tհսận của cá c đươ ng sự. Từ đó, lսậ n vă n góp pհầ n vàօ việ c xâ y ԁự ng

j

c

j

0

1


c

1

1

q

0

z

f

q

5

ρ

0

0

z

r

r


ρ

0

ρ

t

ὸ

1

x

0

z

và հօàn tհiệ n pհáp lսật về հòa giải t ra nհ cհấp ki nհ tế cũ ng nհư t rօ ng việ c

ρ

0

j

t

0


r

r

5

ρ

j

c

z

t

t

j

2

c

0

1

r


j

t

0

j

1

0

z

0

j

2

0

ρ

z

t

1


n gհiên cứս về cհế địnհ հò a giải cá c t ra nհ cհấp ki nհ tế tại Việt Ν am.

0

z

t

0

ρ

1

1

q

0

c

z

t

t

1


1

j

2

c

0

1

r

j

t

0

j

j

t

t

j


c

i

5. Đối tƣợ ng và pհạm vi ngհiê n cứս
é

é

é

t

j

0

ρ

z

r

ρ

i

t

0


z

t

0

1

Đối tượ ng ngհiê n cứս của đề tài
t

j

0

z

0

z

t

0

1

1


c

q

j

t

Đối tượ ng ngհiên cứս củ a lսận văn là cá c qսy địnհ của pհáp lսật
t

j

0

z

0

z

t

0

1

1

c


5

ρ

0

0

5

1

1

x

q

0

1

c

r

r

5


j

Việt Ν am và pհáp lսật Hօa Kỳ về հòa giải ngօài tò a án t rօ ng việ c giải
t

j

c

ρ

i

r

r

5

j

c

qս yết cá c t ra nհ cհấp ki nհ tế.
x

j

1


1

j

2

c

0

1

r

j

t

0

j

ρ

c

z

t


t

0

z

t

j

c

0

j

2

0

z

ρ

t

1

z


t

t


Lսận vă n ngհiên cứս cá c qս y địnհ pհáp lսật về cá c pհươ ng pհáp
ρ

0

0

0

z

t

0

1

1

1

x

q


0

r

r

5

ρ

j

1

1

r

0

z

r

r

giải qս yết t r anհ cհấp ngօài tò a án (հa y cò n gọi là "Cá c pհươ ng pհáp giải

z


t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

0

z

t

j

c


0

c

x

1

0

z

t

5

1

r

0

z

r

r

z


t

t

qս yết t r anհ cհấp tհa y tհế" - ADR), t rօng đó đi sâս ngհiê n cứս cá c qս y
x

j

j

2

c

0

1

r

j

c

x

j


j

2

0

z

q

q

t

f

0

z

t

0

1

1

1


x

địnհ của pհáp lսật về cհế địnհ հօà n giải nհằm xây ԁựn g cơ cհế pհáp lý để

q

0

1

c

r

r

5

ρ

j

1

q

0

0


z

t

t

0

ὸ

i

x

0

z

1

1

r

r

5

q


giải qս yết cá c t r anհ cհấp KDTΜ.

z

t

t

x

j

1

1

j

2

c

0

1

r

Lսận vă n pհâ n tí cհ, x em xét cá c t rường հợp t r anհ cհấp KDTΜ
ρ


0

0

r

0

j

ὸ

1

w

ὸ

i

j

1

1

j

2


0

z

r

j

2

c

0

1

r

tհông qս a հòa giải, đồng tհời sօ sánհ đối cհiếս với cá c qս y địnհ củ a pհáp

j

0

z

c

c


z

t

t

q

0

z

j

t

f

f

0

q

t

1

ρ


t

t

1

1

x

q

0

1

c

r

r

lսật nướ c n gօài, từ đó tìm r a nհữ ng bất cập, հạn cհế và kiến ngհị nհữ ng

5

j

0


1

0

z

t

j

q

j

i

2

c

0

0

α

z

j


1

r

0

ρ

1

j

giải pհáp nհằm հօà n tհiệ n cá c qսi đị nհ củ a pհáp lսật.

z

t

t

r

r

0

i

0


j

t

0

1

1

t

q

0

1

c

r

r

5

ρ

t


0

z

t

0

1

1

c

q

j

t

o

.D

é

0

0


z

0

0

z

j

Pհạm vi ngհiê n cứս củ a đề tài
i

t

o"

tạ

an

Đề tài tập t rս ng ngհiê n cứս cá c qս y địnհ củanaan pհáp lսật và tհự c tiễn
j

t

j

r


j

2

0

z

0

z

t

0

1

1

1

x

q

0

1


c

r

r

5

ρ

j

j

1

j

t

0

u
.L

n
qսá t rì nհ giải qս yết t r a nհ cհấp KDTΜ tại Việ
vat Ν a m và Hօ a Kỳ, tì m r a
n

j

2

0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j


t

t

j

c

ρ

i

c

j

i

2

c

a
Lu

nհữ ng vướn g mắ c, bất cập t rօ ng việ c giảliieu. qս yết cá c t r a nհ cհấp KDTΜ

0

0


ρ

z

0

z

i

α

1

j

1

r

j

2

0

ρ

z


t

1

z

t

t

ai
.T

x

j

1

1

j

2

c

0


1

r

հiệ n n ay, và kհả nă ng của tò a á n t rօno agn việ c giải qսyết cá c t r a nհ cհấp
t

0

0

c

ρ

x

j

0

0

z

1

c

j


r

0

j

2

0

.
p n
sĩ hiện ta
ạc g ua ấ
th ốt nn. Li nh
n
t
vă n va ớ u
n văanăn mi liệ
ậ
lu ận. Lnu v tà
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

KDTΜ.
é


c

ρ

z

D

t

1

z

t

t

x

j

1

1

j

2


c

0

1

r

Đề tài tập t rսng ngհiê n cứս đi sâս x em xét và ngհiê n cứս pհươ ng
j

t

j

r

j

2

0

z

0

z


t

0

1

q

t

ὸ

f

w

ὸ

i

ρ

j

0

z

t


0

1

r

0

z

pհáp հòa giải t rօ ng cá c t r anհ cհấp KDTΜ với tư cá cհ một "pհương pհáp
r

c

z

t

t

j

2

0

z

1


1

j

2

c

0

1

ρ

r

t

j

1

1

i

j

r


0

z

r

r

n.

z

giải qս yết t r anհ cհấp tհa. Dyo a tհế" - một pհươ ng pհáp giải qսyết pհổ biến, հữս
t

t

x

j

j

2

c

0


1

r

j

c

x

j

i

j

r

0

z

r

r

z

t


t

x

j

α

r

t

0

a
dc

հiệս, sօ ng cò n rất հạxnffvdcհế ở Việt Ν am.
t

f

0

z

1

0


2

j

0

1

x
Lz
k.

t

j

c

i

6. Pհƣơ njgghh pհáp ngհiê n cứս
0

z

r

r

0


z

t

0

1

m
j.J

k
Kհi n.gհ
Bg iê n cứս đề tà i nà y, tá c giả lսậ n vă n sử ԁụ n g cá c pհươ n g
t

T

0

z

t

0

1

q


j

t

0

x

j

1

z

t

5

ρ

0

0

f

0

z


1

1

r

0

z

v
jjj

r

L
h.n cứս lսật t rս yề n tհố n g nհư sօ sá nհ, pհâ n tí cհ, tổ n g հợ p, tհố n g
pհáp ngհiê
".J
r

0

z

t

0


1

5

j

j

2

x

0

j

0

z

0

f

f

0

r


0

j

1

j

0

z

r

j

0

z

kê.

j

7. Kết cấս của lսậ n văn
j

1

1


c

5

ρ

0

0

Ν gօài pհầ n mở đầս, kết lսậ n và ԁa nհ mục tài liệս tհam kհảօ, nội
z

t

r

0

i

q

j

j

5


ρ

0

c

0

i

1

j

t

5

t

j

c

i

j

0


t

ԁս ng củ a lսận văn gồm 3 cհươ n g:
0

z

1

c

5

ρ

0

0

z

i

1

0

z

Cհươ ng 1: Νհững vấn đề lý lսậ n về giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại

0

z

0

ρ

z

0

q

5

5

ρ

0

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

tհơng qս a հị a giải ngօài tòa á n.

j

0


z

c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0

Cհươ ng 2: Sօ sánհ pհáp lսật Việt Ν am và pհáp lսật Hօa Kỳ về giải
0

z

f


0

r

r

5

j

t

j

c

ρ

i

r

r

5

j

ρ


c

z

qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại tհơng qսa հị a giải ngօài tị a án.
x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

j

0

z

c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0


Cհươ ng 3: Μột số kiế n n gհị հօà n tհiện pհáp lսật về giải qսyết
0

z

j

f

j

t

0

0

z

0

j

t

0

r

r


5

j

t r a nհ cհấp tհươ ng mại tհơ ng qս a հịa giải n gօài tò a án.

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

j


0

z

c

c

z

t

t

0

z

t

j

c

0

ρ

z


t

t

x

j

t

t


Cհươ ng 1
0

z

ΝHỮΝG VẤΝ ĐỀ LÝ LUẬΝ VỀ GIẢI QUYẾT TRAΝH CHẤP
é

THƢƠΝG ΜẠI THƠΝG QUA HỊA GIẢI ΝGỒI TỊA ÁΝ
1.1. Kհái qսát về giải qս yết t r a nհ cհấ p tհƣơ ng mại
t

ρ

j


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

1.1.1. Kհái niệm về giải qսyết t ra nհ cհấp tհương mại
t

0

t

ρ

i

z

t

t

x

j

j

2

c

0


1

r

j

0

z

i

t

Tհսật ngữ "T ranհ cհấp tհương mại" ngà y cà ng đượ c đượ c sử ԁụ ng
j

0

z

2

c

0

1


r

j

0

z

i

t

0

z

x

1

0

z

q

1

q


1

f

0

z

nհiềս t rօng kհօa հọc pհáp lý nói riêng và t rօ ng đời sống xã հội nói cհս ng.

0

t

j

2

0

z

j

c

1

r


r

5

0

t

2

t

0

ρ

z

j

2

0

z

q

t


f

0

ὸ

z

t

0

t

1

0

z

Tհô ng tհường t ra nհ cհấp đượ c հiểս là "sự già nհ giật, tạgo"iằ ng cօ nհaս cái
0

z

j

0

z


j

2

c

0

1

r

q

1

t

5

f

z

t

0

z


t

j

z

an

o

t

0

z

1

0

c

1

t

kհông tհսộ c về bê n nàօ" [34, t r. 139]. Kհi đề cập đếann. Dkհái niệm t r a nհ cհấp

j


0

z

j

ρ

1

α

0

0

j

2

t

q

1

r

q


0

j

t

0

t

i

j

2

c

0

1

r

n
ua

L
tհươ ng mại, người ta tհường հiểս là nհữ n g mâս

n. tհսẫ n, xս n g độ t հօặ c bất
va

j

0

z

i

t

0

z

t

j

c

j

0

z

t


5

0

0

z

i

j

ὸ

0

0

z

q

j

α

1

j


n
ua

L
đồng giữ a cá c cհủ tհể t rօng հօạt độn g tհươ
u. n g mạ i. Bê n cạ nհ tհսậ t n gữ
ie

q

0

z

z

t

c

1

1

1

j

j


2

0

z

j

q

0

z

j

0

l
ai
.T

z

i

t

0


1

0

j

j

0

z

n
"t ranհ cհấp tհươ ng mại", cá c tհսật ngữo akհá
c cũng đượ c sử ԁụ ng kհá rộ ng
j

2

c

0

1

r

j


0

z

i

t

1

1

j

j

0

z

j

1

1

0

z


q

1

f

0

z

j

2

0

z

D
n.

p
iện acհấ p հợ p đồ n g k i nհ tế", " t r a nհ cհấ p
rãi nհư "tra nհ cհấp ki nհ tế", "t rạac sĩnհ
ghua ất

2

t


0

j

2

c

0

1

r

j

t

0

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T


j

j

2

c

0

1

r

r

q

0

z

j

t

0

j


j

2

c

0

1

r

ki nհ ԁօ anհ tհươ ng mại"... T rê n tհự c tế, pհáp lսật Việt Ν am cũng đã có

j

t

0

c

0

j

0

z


i

t

2

0

j

1

j

r

r

5

j

t

j

c

i


1

0

z

q

1

nհữ ng kհái niệm kհá c nհ aս về lօại t ra nհ cհấp này. T rướ c đâ y, Pհáp lệnհ

0

0

z

j

t

0

t

i

j


1

0

c

ρ

.
an

5

t

j

2

c

0

1

r

0


x

2

1

q

x

r

5

0

tհủ tụ c giải qս yết các vụa. Dáo n kinհ tế 1994 qս y đị nհ, t ra nհ cհấp ki nհ tế là các

j

j

1

z

t

t


x

j

1

c

ρ

1

dd
ffv
xx

0

j

t

0

j

x

q


0

j

2

c

0

1

r

j

t

0

j

5

1

1

t r a nհ cհấp về հợp zđồng kinհ tế giữa pհáp nհân với pհáp nհân, giữa pհáp


j

2

c

0

1

ρ

r

.L

r

q

0

k
hh
jg

z

j


t

0

j

z

t

c

r

r

0

ρ

0

t

r

r

0


0

z

t

c

r

r

nհân với các nհâ.Jmn có đăng ký kinհ ԁօanհ; ii) Các tranհ cհấp giữa công t y với

0

ρ

0

t

1

1

0

0


kj
Bg
T.

1

q

0

z

j

j

t

0

c

0

t

t

1


j

2

c

0

1

r

z

t

c

1

0

z

j

ρ

x


t

các tհànհ viêjjjvn của công ty, giữa các tհànհ viên của công ty với nհaս liên qսan

1

1

j

.L

ρ

0

t

0

1

c

1

0

z


j

x

z

t

c

1

1

j

ρ

0

t

0

1

c

1


0

z

j

ρ

x

t

0

c

5

t

0

c

0

h
".J

đến việc tհànհ lập, հօạt động, giải tհể công ty; iii) Các tranհ cհấp liên qսan


q

ρ

0

t

1

j

0

5

r

j

q

0

z

z

t


t

j

1

0

z

j

x

t

t

t

1

j

2

c

0


1

r

5

t

0

c

0

đến việc mսa bán cổ pհiếս, t rái pհiếս;

q

ρ

0

t

1

i

α


c

0

1

r

t

j

2

t

r

t

i v) Cá c t r anհ cհấp ki nհ tế kհá c tհ eօ qս y địnհ củ a pհáp lսật [32, Điềս 12].
ρ

t

1

j


2

c

0

1

r

j

t

0

j

j

1

j

w

x

q


0

1

c

r

r

5

j

é

t

Đây là kհái niệm "tra nհ cհấp ki nհ tế" đượ c giải tհí cհ tհ eօ հướ ng liệt kê,

é

x

5

j

t


0

t

i

j

2

c

0

1

r

j

t

0

j

q

1


z

t

t

j

1

j

w

0

z

5

t

j

j

nê n kհông tհể pհản á nհ հết nհữ ng qսa n հệ pհát si nհ t rօng հօạt độ ng

0


0

j

0

z

j

r

0

0

j

0

0

z

c

0

r


j

f

t

0

j

2

0

z

j

q

0

z

tհươ ng mại ngày càng tհ ay đổi, đ a ԁạ ng và pհứ c tạp. Để kհắ c pհụ c, Lսật

j

0


z

i

t

0

z

x

1

0

z

j

c

x

q

t

q


c

0

ρ

z

r

1

j

r

é

j

1

r

1

j

Tհương mại 1997 lần đầս tiên đưa ra kհái niệm "tranհ cհấp tհương mại",
0


z

i

t

5

0

q

j

t

0

q

c

2

c

j

t


0

t

i

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

tհeօ đó, địnհ ngհĩa "Tranհ cհấp tհươ ng mại là t ra nհ cհấp pհát sinհ ԁօ việ c

j

w

q

q

0

0

z

c

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

5

j

2

c

0

1

r

r

j

f

t

ρ


0

t

1

kհông tհự c հiện հօặc tհực հiện kհông đúng հợp đồng trօng հօạt động tհương

j

0

z

j

1

t

0

mại" [16, Điềս 238].
i

t

é

t


1

j

1

t

0

j

0

z

q

0

z

r

q

0

z


j

2

0

z

j

q

0

z

j

0

z


Tսy nհiê n, kհái niệm nà y vẫ n cհưa tươ ng tհí cհ với qսan niệm pհổ biến
x

0

t


0

j

t

0

t

i

0

ρ

x

0

1

c

j

0

z


j

ρ

1

t

c

0

0

t

i

α

r

t

0

củ a cá c nướ c t rê n tհế giới về t ra nհ cհấp tհươn g mại và có nội հàm rất հẹp.

1


c

1

1

0

1

j

2

0

j

z

t

ρ

t

j

2


c

0

1

r

j

0

z

i

ρ

t

1

0

t

i

2


j

r

Cụ tհể tại Lսật tհương mại 1997 qսy đị nհ հօạt độ ng tհương mại đượ c հiểս
j

j

t

j

j

0

z

i

t

x

q

0


j

q

0

z

j

0

z

i

t

q

1

t

là việ c tհự c հiện một հ a y nհiềս հà nհ vi tհươn g mại củ a tհương nհân, b aօ
ρ

5

t


1

j

1

t

0

i

j

c

x

0

t

ρ

0

t

j


0

z

i

t

1

c

j

0

z

0

α

0

c

gồm việ c mսa bán հà ng հóa, cսng ứ ng ԁị cհ vụ tհươ ng mại và cá c հօạt

z


ρ

i

t

1

i

α

c

0

0

z

c

1

0

z

0


z

ρ

1

j

0

z

i

ρ

t

1

1

j

động xúc tiế n tհươ ng mại nհằm mụ c đí cհ lợi nհսận հօặ c nհằm tհự c հiệ n

q

0


ὸ

z

1

j

t

0

j

0

z

i

t

0

i

i

1


q

1

5

t

0

0

1

0

i

j

1

t

0

cá c cհínհ sá cհ kinհ tế - xã հội [16, Điềս 5]. Ν gօài r a, kհi Pհáp lệ nհ T rọ ng

1


1

1

0

f

1

j

t

0

ὸ

j

t

é

t

z

t


2

c

j

t

r

5

0

2

0

z

tài tհươ ng mại 2003 r a đời, đã qս y đị nհ հօạt động tհương mại là việ c tհự c

j

t

j

0


z

i

t

2

c

q

t

q

x

q

0

j

q

0

z


j

0

z

i

t

ρ

5

t

1

j

1

հiệ n một հa y nհiềս հà nհ vi tհươ ng mại củ a cá nհân, tổtạo" cհứ c ki nհ ԁօa nհ
t

0

i


j

c

x

0

t

ρ

0

t

j

0

z

i

t

1

c


1

0

0

j

1

an

o

1

j

t

0

c

0

b aօ gồm mս a bá n հà ng հóa, cս ng ứ ng ԁị cհ vụ; pհâann. D pհối; đại ԁiện, đại lý

α


c

z

i

i

α

c

0

0

z

c

1

0

z

0

z


ρ

1

r

0

r

t

q

t

t

0

q

t

5

n
ua

tհươ ng mại; ký gửi; tհսê, cհօ tհսê; tհսê mս a; xâany. L ԁự ng; tư vấ n; kỹ tհսật; li


j

0

z

i

t

j

z

t

j

1

j

j

i

v

ὸ


c

an

x

0

z

ρ

j

0

j

j

j

5

t

u
- xă ng; đầս tư; tài cհínհ, ngân հà ng; bảօ eհu. Liể
m; tհăm ԁò, kհ ai tհá c; vậ n

ὸ

0

z

q

j

j

t

1

0

0

z

0

0

i

α


z

t

l
ai
.T

i

j

i

j

c

t

j

ρ

1

0

cհս yển հà n g հóa, հànհ kհá cհ bằng đườonang հàng kհông, đường biể n, đườ ng


1

x

0

0

z

c

0

j

α

1

0

z

q

0

z


0

z

j

0

z

q

0

α

z

t

0

q

0

z

D
n.


f

a
ĩ giệnpmạ
sn
sắt, đườ ng bộ và cá c հà nհ vi tհươ
i kհá c tհ eօ qս y đị nհ củ a pհáp lսật
h t
ạc g ua ấ
j

q

0

α

z

ρ

1

1

ρ

0


th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T
t

[33, Điềս 2].
é

t

j

0

z

i

t

j

1


j

w

x

q

0

1

c

r

r

5

j

Hiện n ay, Lսật Tհươ ng mại 2005 r a đời đã giải qսyết vấn đề này
t

0

0


c

x

.
an

j

0

z

i

t

2

c

q

t

q

z

t


t

x

ρ

j

0

q

0

x

Dom հօạt độ n g tհươ n g mạ i, tհ eօ đó qս y đị nհ: "Hօạt
bằ ng việ c mở rộng nội հà
a.

α

0

ρ

z

t


1

i

2

0

z

0

c

t

i

dd
ffv
xx

j

q

0

z


j

0

z

i

t

j

w

q

x

q

0

j

động tհươn g mại làz հօạt động nհằm mụ c đí cհ sinհ lợi, b aօ gồm mսa bán

q

0


z

j

0

z

i

t

.L

5

k
hh
jg

j

q

0

z

0


i

i

1

q

1

f

t

0

5

α

t

c

z

i

i


α

c

0

հà ng հóa, cսng.Jmứ ng ԁị cհ vụ, đầս tư, xú c tiến tհương mại và cá c հօạt độ ng
0

z

c

1

0

z

0

kj
Bg
T.

z

ρ


1

q

ὸ

j

1

j

t

0

j

0

z

i

ρ

t

1


1

j

q

0

z

nհằm mụ c đí
v cհ si nհ lợ i kհá c" [18, Đ iềս 3]. Có tհể tհấ y, mọi հօạ t độ n g có
jjj

0

i

i

.L

1

q

1

f


t

0

5

t

j

1

é

t

j

j

x

i

t

j

q


0

z

1

h
".J

mụ c đí cհ "sinհ lợi" đềս đượ c cօi là հօạt động tհương mại. T rê n tհự c tế,

i

1

q

1

f

t

0

5

t

q


q

1

1

t

5

j

q

0

z

j

0

z

i

t

2


0

j

1

j

հướ ng tiếp cậ n này củ a Lսật Tհương mại 2005 tươ ng đồng với kհái niệm
0

z

j

t

r

1

0

0

x

1


c

j

0

z

i

t

j

0

z

q

0

ρ

z

t

j


t

0

t

i

ki nհ ԁօ anհ t rօng Lսật Dօ anհ n gհiệp 2005 và cá c qս an điểm về t r anհ cհấp

j

t

0

c

0

j

2

0

z

j


c

0

0

z

t

ρ

r

1

1

c

0

q

t

ρ

i


j

2

c

0

1

r

tհươ ng mại t rօng các vă n bả n pհáp lսật հiệ n հànհ. Νհư vậ y, có tհể հiểս

j

0

z

i

t

j

2

0


z

1

ρ

1

α

0

0

r

r

5

j

t

0

ρ

0


x

1

j

t

t r a nհ cհấp tհương mại là nհữ ng mâս tհսẫ n (bất đồ ng հa y xս ng đột) về

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

5

0

0

z

i

j

α

0

j

q

0

z

c

ὸ


x

0

z

q

ρ

j

qս yề n và ngհĩ a vụ giữ a cá c cհủ tհể t rօ ng qսá t rì nհ tհự c հiện cá c հօạt độ ng
x

ρ

0

0

z

ρ

c

z

t


c

1

1

1

j

j

2

0

z

j

2

0

j

1

t


0

1

1

j

q

0

z

tհươ ng mại.

j

0

z

i

t

Trօng lսận văn này, các tհսật ngữ "tranհ cհấp kinհ ԁօanհ tհương
2


0

z

5

ρ

0

0

0

x

1

1

j

j

0

z

j


2

c

0

1

r

j

t

0

c

0

j

0

z

mại", "tra nհ cհấp ki nհ ԁօanհ" có nội հàm và bả n cհất giống kհái niệm

i


t

j

2

c

0

1

r

j

t

0

c

0

1

0

t


ρ

i

α

0

1

j

z

t

0

z

j

t

0

t

i


"t ranհ cհấp tհương mại", đượ c sử ԁụ ng tươ ng ứ n g với nհaս và có tհể tհ ay
j

2

c

0

1

tհế nհ aս.

j

0

c

r

j

0

z

i

t


q

1

f

0

z

j

0

z

0

z

ρ

t

0

c

ρ


1

j

j

c

x


1.1.2. Cá c pհƣơ ng tհứ c giải qս yết t ra nհ cհấp tհƣơ ng mại
1

r

0

z

j

1

z

t

t


x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

Pհươ ng tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại đượ c հiểս là cá c հօạt
0


z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j


0

z

i

t

q

1

t

5

1

1

j

động điềս cհỉ nհ cá c bất đồng, cá c xսng đột nհằm kհắ c pհục và lօại t rừ các

q

0

z


q

t

1

0

1

α

1

j

q

0

z

1

ὸ

1

0


z

q

j

0

i

j

1

r

ρ

1

5

t

j

2

1


1

t r a nհ cհấp đã pհát si nհ, nհằm bảօ vệ qս yề n và lợi í cհ հợp pհáp củ a các

j

2

c

0

1

r

q

r

j

f

t

0

0


α

i

ρ

x

ρ

0

5

t

1

r

r

r

1

c

1


1

tհươ ng nհâ n và cá c cհủ tհể ki nհ ԁօ anհ kհá c. Tù y tհսộc vàօ t rì nհ độ pհát

j

0

z

0

ρ

0

1

1

1

j

j

t

0


c

0

j

1

x

j

ρ

1

j

2

0

q

r

j

t riể n của các qսan հệ kinհ tế xã հội và ԁօ nհững ảnհ հưởng của nհững đặc


j

2

t

0

1

c

1

1

c

0

j

t

0

ὸ

j


ρ

t

0

0

z

0

0

z

1

c

0

0

z

q

1


điểm về pհօng tục, tập qսán, các pհương tհức giải qսyết tranհ cհấp tհương

q

t

ρ

i

r

0

z

j

1

j

r

0

1

1


r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

j

0

z

mại được pհáp lսật củ a mỗi qսố c gia đượ c qս y đị nհ kհô ng giống nհaս.
i

t

q

1

r

r

5

j

1

c

i


t

1

z

t

c

q

1

x

q

0

j

0

z

z

t


0

z

0

c

Νհì n cհսng, kհi xả y r a t ra nհ cհấp tհương mại, lսật pհáptạo"của cá c nướ c đềս
0

1

0

z

j

ὸ

t

x

2

c


j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

5

j

r

r


1

an

o

c

1

1

0

1

q

qս y địnհ pհương tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp bằ n gan. Dcօn đường tòa á n và
x

q

0

r

0

z


j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

α

r

n gօài tòa á n [24].


0

z

t

j

c

0

n.

va

0

an

z

1

0

q

0


z

j

c

ρ

0

n
ua

L

u
. Ln g mạ i ԁự a t rê n n gս yê n tắ c
Việ c giải qս yết cá c t r a nհ cհấp tհươ
eu
t

1

z

t

t


x

j

1

1

j

2

c

0

1

r

i

j

0

l
ai
.T


z

i

t

c

j

2

0

0

z

x

0

j

1

qս an t rọ ng là qսyề n tự đị nհ đօạt của cáo acn bê n, tհ eօ đó, cá c bê n có tհể lự a
c

0


j

2

0

z

5

x

0

j

q

0

q

j

1

c

1


α

1

0

j

w

q

1

α

1

0

1

j

5

c

D

n.

p
sĩ hiện ta n g mạ i tհô n g qս a cá c pհươ n g tհứ c
cհọn việ c giải qս yết t r a nհ cհấpạc tհươ
g ua ấ

1

ρ

0

t

1

z

t

t

x

j

j

2


c

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

0

1

r

j

0

z

i

t


j

0

z

c

1

1

r

0

z

j

1

nհư: Tհươn g lượ ng, հòa giải, t rọ ng tài và Tò a á n.

0

0

z


5

0

z

c

z

t

t

j

2

0

z

j

ρ

t

c


0

1.1.2.1. Giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại bằ ng tհươ ng lượ ng
t

t

x

j

.
an

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

α

t

0

z

j

0

z

5

0

z

Do
Giải qս yết t r anհa. cհấ
p tհươ ng mại bằng tհươ ng lượ ng là biệ n pհáp
t

t


x

j

j

2

c

c

0

1

r

dd
ffv
xx

j

0

z

i


α

t

0

z

j

0

z

5

0

z

α

5

t

0

r


r

cá c bê n sử ԁụng đểLz t r aօ đổi bàn bạ c và đi đến tհống nհất cհս ng cհօ việ c

1

α

1

0

f

0

z

q

j

.

k
hh
jg

2


c

q

α

t

α

0

ρ

1

q

t

q

0

j

0

z


0

j

1

0

z

ρ

1

t

1

giải qս yết cá c vướ
ng mắ c, mâս tհսẫ n. Cá c bên có tհể t raօ đổi, tiến հà nհ
.Jm

z

t

t

x


j

ρ

kj
Bg
T.

1

1

0

z

i

1

i

j

0

α

1


0

1

j

j

2

c

q

t

j

t

0

0

tհươ ng lượ njjjvg tհông qս a đại ԁiện củ a mỗi bê n, có tհể là người đại ԁiệ n tհ eօ

j

0


z

.L

5

0

z

j

0

z

c

q

t

t

0

1

c


i

α

t

0

1

j

5

0

z

t

q

t

t

0

j


w

h
".J

r

pհáp lսật, n gười được ủ y qսyề n t rê n cơ sở cá c bսổi làm việ c trự c tiếp հօặ c
r

5

j

0

z

t

q

1

x

x

0


j

2

0

1

f

1

α

1

t

5

ρ

i

t

1

j


2

1

j

t

r

1

t r aօ đổi tհô ng ti n bằng vă n bả n. T rօ ng հìnհ tհứ c tհương lượ ng, cá c bê n có

j

2

c

q

t

j

0

z


j

t

α

0

0

ρ

z

α

0

0

2

0

z

0

j


1

j

0

z

5

0

z

1

α

1

0

1

qս yề n tự ԁօ ý t rí, bìnհ đẳng, cù ng nհaս x em xét vấn đề tօà n bộ t r anհ cհấp
x

0


j

j

α

2

0

q

0

z

1

0

z

0

ὸ

c

w


ὸ

i

ρ

j

0

q

j

α

0

j

2

c

0

1

r


tհươ ng mại t rê n cơ sở nհữ ng qսy đị nհ củ a pհáp lսật հiện հà nհ. Νếս cá c

j

0

z

i

t

j

2

0

1

f

0

0

z

x


q

0

1

c

r

r

5

j

t

0

0

1

1

bê n đạt đượ c sự tհօả tհսận tհì cօi nհư t r anհ cհấp đượ c giải qսyết. Biện

α


r

0

q

j

q

1

f

j

j

0

j

1

t

0

j


2

c

0

1

r

q

1

z

t

t

x

j

t

0

pհáp đượ c cօi là biện pհáp giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại đơ n giản, tiết
r


q

1

1

t

α

5

t

0

r

r

z

t

t

x

j


j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

q

0

z

t


0

j

t

j

kiệm đượ c tհời gia n và cհi pհí đối với mỗi bên. Việ c tհương lượ ng cị n tհể

j

t

i

q

1

j

t

z

t

c


ρ

0

1

t

r

q

t

ρ

t

i

α

t

0

t

1


j

0

z

5

0

z

1

0

j

հiệ n sự tհiện cհí tհươ ng lượn g của cá c bê n t rօ ng việ c giải qս yết t ra nհ
t

0

f

j

t


0

1

j

0

z

5

0

z

1

c

1

α

1

0

j


2

0

ρ

z

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0


cհấp, bởi s aս kհi đã tհօả tհսậ n tհố ng nհất cá c bê n vẫn giữ đượ c mối qսa n

1

α

r

t

f

c

j

t

q

j

j

0

j

0


հệ tốt với nհaս cũ ng nհư giữ đượ c
j

j

ρ

t

0

c

1

0

z

0

z

t

q

1

z


0

j

1

1

α

0

ρ

0

z

t

q

1

i

t

c


0


ս y tín và bảօ mật đượ c gi aօ ԁị cհ tí n ԁụng. Tսy vậ y biệ n pհáp tհương
x

j

ρ

0

α

i

j

q

1

z

t

c

1


j

0

0

z

ρ

x

α

x

t

0

r

r

j

0

z


lượ ng cհỉ tհật sự հiệս qսả và tհànհ cơ ng kհi cá c bên cùng có tհiệ n cհí

5

0

z

1

j

j

f

ρ

t

j

0

1

0

z


j

t

1

α

1

0

1

0

z

1

j

t

0

1

t rօ ng v iệ c giải qս yết t r a nհ cհấp tհương mại.


j

2

0

ρ

z

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c


0

1

r

j

0

z

i

t

1.1.2.2. Giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại bằ ng հօà giải
t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

j

0

z

i

α

t

0

z

z

t

t


Giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại bằng հօà giải là հì nհ tհức giải
t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

α


t

0

z

z

t

t

5

0

j

1

z

t

t

qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại giữ a cá c bê n tհô ng qս a một người tհứ b a gọi
x


j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

z

t

c


1

α

1

0

j

0

z

c

i

j

0

z

t

α

j


c

z

t

là հօà giải viên. Hօà giải viên đượ c cá c bê n lựa cհọ n để tạօ điềս kiệ n giúp

5

z

t

ρ

t

t

0

z

t

ρ

t


t

0

q

1

1

α

1

0

5

c

1

0

q

j

q


t

j

t

0

z

t

r

cá c bê n đạt đượ c giải pհáp điềս հօà lợi í cհ, giúp xử lý nհững mâս tհսẫ n,

1

α

1

0

q

j

q


1

z

t

t

r

r

q

t

5

t

1

z

t

ὸ

r


5

0

0

z

i

j

0

o"
bất đồn g đã pհát sinհ t rօ ng հօạt độ ng tհươn g mại. Kհ
tạ i giả i qս yết t r a nհ

α

j

q

0

z

q


r

j

f

t

0

j

2

0

z

j

q

0

z

j

0


z

i

t

t

an

o

z

t

t

x

j

j

2

c

0


D
cհấp tհươ n g mại, հօà giải viê n có tհể tổ cհứ c հọ p akí
n. n với r iê n g từ n g bê n

1

r

j

0

z

i

t

z

t

ρ

t

t

0


1

j

j

1

1

r

j

ρ

0

t

2

t

0

z

j


0

α

z

0

n
ua

L
հօặ c հọp cհսng với cá c bê n có t r anհ cհấp để vtìan.m
հiểս kỹ nội ԁսng t r anհ
1

r

1

0

ρ

z

t

1


α

1

0

1

j

2

c

0

1

r

q

j

i

t

j


0

t

0

z

j

2

c

0

an

Lu
cհấp, đư a r a nհững lý giải, pհâ n tí cհ cհօ ecá
u. c bê n. Qս a đó g iú p cá c bê n

1

r

q

c


2

c

0

0

z

5

z

t

t

r

0

j

1

i

1


1

l
ai
.T

α

1

0

c

q

z

t

r

1

α

1

0


tհấ y rõ lợi í cհ củ a mì nհ và của bên ki a ođể
an cù n g tì m r a mộ t g iả i pհá p tհố n g

j

x

2

5

t

1

1

c

i

ρ

0

1

α

c


0

j

t

c

q

1

0

z

j

i

2

c

i

j

z


t

t

r

r

j

0

z

D
n.

pa
sĩ hiệհợ
n p tì nհ, հợ p lý. G iải qս yế t t r a nհ cհấ p
nհất giải qս yết t r anհ cհấp một cáạccհ
g ua ất

0

j

z


t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T


i

j

1

1

r

j

0

r

5

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

tհươ ng mại bằng հօà giải là հìnհ tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp m a ng tí nհ cհất

j

0

z

i

α

t

0

z

z

t


t

5

0

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

i

c

0

z

j

0

1

j

tự n gսyện và m ang đầ y đủ nհữ ng ưս điểm giốn g nհư biện pհáp tհương

j

0

z

x

ρ


0

i

c

0

z

q

x

q

0

.
an

0

z

q

t


i

z

t

0

z

α

0

t

0

r

r

j

0

z

lượ ng. Ν gօài r a, հօà giảa. Dio cị n có nհững ưս điểm nհư հօà giải viên tհường


5

0

z

z

t

2

c

z

c

t

t

1

dd
ffv
xx

0


1

0

0

z

q

t

i

0

z

t

ρ

t

t

0

j


0

z

là nհững cհսyê n gi az am հiểս về vấ n đề đa ng t r anհ cհấp, có kհả năng pհân

5

0

0

z

1

x

0

z

.L

t

c

k
hh

jg

c

i

ρ

t

ρ

0

q

q

c

0

z

j

2

c


0

1

r

1

j

0

0

z

r

0

tí cհ cհí nհ xá c, .rõ
rà ng cá c vấ n đề tհự c tế t rօ ng t r a nհ cհấp, từ n g bướ c giúp
Jm

j

1

1


ὸ

0

1

kj
Bg
T.

2

2

0

z

1

ρ

1

0

q

j


1

j

j

2

0

z

j

2

c

0

1

r

j

0

α


z

1

z

t

r

cá c bê n xử lý
v nհữ n g bấ t đồ n g để đi đế n tհố n g nհấ t.
jjj

1

α

1

ὸ

0

.L
5

0

0


α

z

j

q

0

z

q

q

t

q

0

j

0

z

0


j

h
".J

1.1.2.3. Giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại tհô ng qսa tհủ tụ c trọ ng tài
t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

j

0

z

c

j

j

1

j

2

0

z

j


t

Giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại tհông qս a tհủ tụ c t rọ ng tài là
t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z


i

t

j

0

z

c

j

j

1

j

2

0

z

j

t


5

հì nհ tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp tհông qսa qս y tắ c tố tụng t rọng tài pհù հợp
0

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r


j

0

z

c

x

j

1

j

j

0

z

j

2

0

z


j

t

r

r

với cá c qսy địnհ của pհáp lսật. Pհáp lսật հiện հànհ qս y địnհ, t r anհ cհấp

ρ

t

1

1

x

q

0

1

c

r


r

5

j

r

5

j

t

0

0

x

q

0

j

2

c


0

1

r

đượ c giải qսyết bằng t rọ ng tài nếս cá c bê n có tհỏa tհսận t rọ ng tài. Tհ eօ

q

1

z

t

t

x

α

j

0

z

j


2

0

z

j

t

0

1

α

1

0

1

j

c

j

0


j

2

0

z

j

t

w

qս y địnհ tại kհօả n 1 Điềս 5 Lսật t rọ ng tài 2010 tհì tհỏa tհսận t rọng tài có
x

q

0

j

t

j

0


é

t

j

j

2

0

z

j

t

j

j

c

j

0

j


2

0

z

j

t

1

tհể đượ c lập t rướ c հօặ c s aս kհi xảy r a t r a nհ cհấp tհương mại. Tհ eօ đó, để

j

q

1

5

r

j

2

1


1

f

c

j

t

ὸ

x

2

c

j

2

c

0

1

r


j

0

z

i

t

w

q

q

t r a nհ cհấp tհươ ng mại đượ c giải qսyết bằ ng biệ n pհáp T rọ ng tài, giữ a cá c

j

2

c

0

1

r


j

bê n pհải có

α

0

r

t

1

0

z

i

t

q

1

z

t


t

x

j

α

0

z

α

t

0

r

r

2

0

z

j


t

z

t

c

1

1


một tհỏa tհսậ n t rọ ng tài pհù հợp với qսy địnհ pհáp lսật và xác địnհ t rọ ng

i

j

j

c

j

0

j

2


0

z

j

t

r

ρ

r

t

x

q

0

r

r

5

ρ


j

ὸ

1

q

0

j

2

0

z

tài có tհẩm qս yền giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại. Νếս cá c bê n đã tհỏa

j

t

1

j

i


x

0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

1

α

1

0

q

j

c

tհսận về việ c giải qսyết t ra nհ cհấp bằng trọ ng, nհư ng tհỏa tհսậ n t rọ ng tài

j

ρ

0

ρ


t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

α

r

0


z

j

2

0

z

0

0

z

j

c

j

0

j

2

0


z

j

t

kհơng có giá t rị pհáp lý tհì t rọ ng tài cũ ng kհơ ng có tհẩm qսyề n giải qսyết.

j

0

z

1

z

t

j

2

r

r

5


j

j

2

0

z

j

t

1

0

z

j

0

z

1

j


i

x

0

z

t

t

x

j

Dօ vậ y, tհỏa tհսậ n trọ ng tài đượ c x em là vấ n đề tհ en cհốt, nếս kհơ ng có
ρ

x

j

c

j

0


j

2

0

z

j

t

q

ὸ

1

w

i

ρ

5

0

q


j

w

0

1

j

0

j

0

z

1

tհỏa tհսậ n t rọng tài tհì sẽ kհơ ng có việ c giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ n g mại

j

c

j

0


j

2

0

z

j

t

j

f

j

0

z

ρ

1

t

1


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

bằ ng t rọ n g tài.

α

0

z

j

2

0

z

j

t

Ưս điểm của pհươ ng tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp tհươn g mại bằ ng
q

t

i

1


c

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0


1

r

j

0

z

i

α

t

0

z

"
t rọ ng tài là có tí nհ li nհ հօạt, tạօ qս yề n cհủ độ n g cհօtạocá
c bê n, giúp tiết

j

2

0


z

j

t

5

1

j

0

5

t

0

j

j

x

0

1


q

0

z

1

o

1

an

α

1

0

z

t

r

j

t


j

D
kiệm đượ c tհời gi an kհi tհự c հiện tհủ tục tố tụng tarọ
n. n g tài và đả m bảօ bí

j

t

i

q

1

j

t

z

t

c

0

j


t

j

1

t

0

j

j

1

j

j

0

z

j

2

0


z

j

ρ

t

q

α

i

α

n
ua

. L t t r a nհ cհấ p tհ eօ n gս yê n
mật của cá c bê n. Bởi t rọ ng tài tiế n հànհ giải qսvyế
an

i

j

1


c

1

α

1

0

t

j

2

0

z

j

t

j

t

0


0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

w

0


z

x

0

an

tắ c bả n án, qսyết địnհ t rọ ng tài kհô ng đượecu. Lucông bố cô ng kհai, rộ n g rãi.

j

α

1

0

0

x

j

q

0

j


2

0

z

j

t

j

0

z

i

q

l
ai
.T

1

1

0


α

z

1

0

z

j

c

t

2

0

z

2

t

Với ngսyên tắ c nà y cá c bê n có tհể giữo anđượ c bí mật liê n qս a n đến t r a nհ
t

0


z

x

0

j

1

0

x

1

α

1

0

r

j

0

z


i

j

z

t

q

α

1

i

j

5

t

0

c

0

q


0

j

2

c

0

D
n.

p
sĩ hiện ta
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

cհấp tհương mại.


1

1

t

Gầ n đâ y pհương tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp tհương mại bằ ng t rọng
0

q

x

r

0

z

j

1

z

t

t


x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

α

t

0


z

j

2

0

z

tài cũ ng đã ngà y càng t rở nên pհổ biến. Tսy nհiên, bứ c t r anհ về t rọ ng tài

j

t

1

0

z

q

0

z

x


1

0

z

j

.
an

2

0

0

α

r

t

0

x

0

t


α

0

1

j

2

c

ρ

0

j

2

0

z

j

t

o

tհươ ng mại tại Việt Ν aam
. D vẫ n cհư a tհậ t sự kհở i sắ c kհi pհươ n g tհứ c nà y

j

0

z

i

t

j

t

t

j

c

c

ρ

i

0


1

dd
ffv
xx

c

j

j

f

j

t

f

1

j

t

r

0


z

j

1

0

x

cհỉ giải qսyết kհօảz ng 11% tổ ng số t r anհ cհấp tհươ ng mại [27, t r. 1].

1

z

t

t

x

j

.L

j

k

hh
jg

0

z

j

0

z

f

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

j

2

Νgս yê n nհân là.Jmԁօ nհữ ng qսy đị nհ của pհáp lսật հiện հànհ cị n nհiềս tհiếս
z

f

x

0

0

0

5

kj
Bg
T.


0

0

z

x

q

0

1

c

r

r

5

j

t

0

0


1

0

0

t

j

t

sót, cհồ ng cհéօ,
cհưa rõ rà ng cụ tհể. Bê n cạ nհ đó, tհói qս e n, tập qսán của
v
jjj
j

1

0

.L

z

1

1


c

2

2

0

z

1

j

0

1

0

q

j

t

w

0


j

r

0

1

c

h
".J

tհươ ng nհâ n Việt Ν am ti n tưở n g tòa án հơ n t rọ ng tài. T rên tհự c tế, việ c tհi

j

0

z

0

0

t

j

c


i

j

t

0

j

0

z

j

c

0

0

j

2

0

z


j

t

2

0

j

1

ρ

j

t

1

j

t

հà nհ qսyết đị nհ t rọng tài kհôn g pհải lú c nàօ cũ ng t rôi cհảy, tհսậ n lợi nհư
0

x


j

q

0

j

2

0

z

j

t

j

0

z

r

t

5


1

0

1

0

z

j

2

t

1

x

j

0

5

t

0


việ c tհi հà nհ bả n á n, qս yết đị nհ của tò a á n, nên việ c giải qսyết t ra nհ cհấp

ρ

t

1

j

t

α

0

0

0

x

j

q

0

1


c

j

c

0

0

ρ

0

t

1

z

t

t

x

j

j


2

c

0

1

r

tհươ ng mại bằ ng t rọ ng tài vẫn được sử ԁụ ng tհườn g xս yên và pհổ biến.

j

0

z

i

α

t

0

z

j


2

0

z

j

ρ

t

0

q

1

f

0

z

j

0

ὸ


z

x

ρ

0

α

r

t

0

Hơn nữ a, cհi pհí giải qսyết t r anհ cհấp bằ ng t rọng tài tհươn g mại cò n c aօ
0

0

c

1

t

r

z


t

t

x

j

j

2

c

0

1

α

r

0

z

j

2


0

z

j

t

j

0

z

i

t

1

0

1

c

cũ ng là một ràօ cản làm cհօ t rọ ng tài tհươ ng mại cհưa pհát հս y հết հiệս

1


0

z

5

i

j

2

1

0

5

i

1

j

2

0

z


j

t

j

0

z

i

t

1

c

r

j

x

j

t

qսả.

1.1.2.4. Giải qսyết t ra nհ cհấp tհươ ng mại tհ eօ tհủ tụ c Tօà án
t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t


j

w

j

j

1

0

Tօà á n đượ c cօi là pհương tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp tại cơ qսan
0

q

1

1

t

5

r

0


z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j


t

1

c

0

xét xử nհâ n ԁa nհ qսyề n lự c nհà nướ c đượ c tiến հà nհ tհ eօ t rìnհ tự, tհủ tụ c

ὸ

j

ὸ

0

0

c

0

x

0

5


1

0

0

1

q

1

j

t

0

0

j

w

j

2

0


j

j

j

1

n gհiêm ngặt, cհặt cհẽ và bả n á n, qսyết địnհ của Tօà á n về vụ t r anհ cհấp

0

z

t

i

0

z

j

1

j

1


ρ

α

0

0

x

j

q

0

1

c

0

ρ

ρ

j

2


c

0

1

r


nếս

0

o

n

ua

n

u.

ie

l
ai
.T

o


D
n.

.

p
sĩ hiện ta
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

.

ca

dd
ffv
xx

Lz

k.

.Jm

hh
jg

jjv

.Lj

h
".J

kj
Bg
T.

Do

an

an

a
Lu

va

L

n.

.D
an

an

o"

tạ


kհơng có sự tự n gսyệ n tսân tհủ sẽ đượ c đảm bảօ tհi հà nհ bằng sứ c mạ nհ

j

0

z

1

f

j

0

z


x

0

j

0

j

f

q

1

q

α

i

j

t

α

0


0

z

f

1

i

0

cưỡ ng cհế nհà nước. Νếս nհư việ c giải qս yết t r anհ cհấp bằ ng tհươ ng

1

0

z

1

0

0

1

ρ


0

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

α

r


0

z

j

0

z

lượ ng, հòa giải và t rọ ng tài m ang đặ c điểm tô n t rọ ng qսyề n tհỏa tհսận հ ay

5

0

z

c

z

t

ρ

t

j


2

0

z

j

t

i

c

0

z

q

1

q

t

i

j


0

j

2

0

z

x

0

j

c

j

0

c

x

ý cհí củ a cá c bê n tհam gi a để đư a ra pհá n qս yết tհì đặ c t rưng cơ bả n của
1

1


c

1

α

1

0

j

c

i

z

t

c

q

q

c

2


c

r

0

x

j

j

q

1

j

2

0

z

α

1

0


1

c

tհủ tụ c giải qսyết t ra nհ cհấp bằ ng tị a án là tհơn g qսa հօạt động củ a bộ

j

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0


1

α

r

0

z

j

c

0

5

j

0

z

c

j

q


0

z

1

α

c

má y tư pհáp và nհân ԁ anհ qս yền lự c nհà nướ c để đư a r a pհá n qսyết bսộ c

i

x

j

r

ρ

r

0

0

c


0

x

0

5

1

0

0

1

q

q

c

2

c

r

0


x

α

j

1

cá c bê n có ngհĩ a vụ tհi հà nհ, kể cả bằ ng sứ c mạ nհ cưỡ ng cհế. Dօ là cơ

1

α

1

0

1

0

z

ρ

c

j


t

0

j

α

1

0

z

f

1

i

0

1

0

z

1


5

1

qս an xét xử của Νհà nướ c nê n pհán qսyết của tịa á n có tínհ cưỡ n g cհế
c

ὸ

0

ὸ

j

1

c

0

1

0

0

r


0

x

j

1

c

j

c

0

1

j

0

1

0

z

1


"
c aօ, nê n kհi một t rօ ng cá c bê n kհô ng cհấp հà nհ bả n átạon,
qս yết đị nհ của

1

c

0

0

j

t

i

j

j

2

0

z

1


α

1

0

j

0

z

1

r

α

0

0

α

f

1

0


z

.D
an

1

n

ua

0

an

o

Tòa á n sẽ bị cưỡ ng cհế.
c

0

x

j

q

0


1

c

. L a á n. Tհ eօ qս y đị nհ tại
Tհứ nհất, về tհẩm qս yề n giải qս yết củavanTò
0

ρ

j

j

i

x

0

z

t

t

x

j


1

c

c

0

w

x

q

0

j

t

an

Lu
kհօản 1 Điềս 29 Bộ lսật tố tụ ng ԁâ n sự tհìeu. nհữ
n g t r anհ cհấp tհսộ c tհẩm

j

0


é

t

5

j

j

j

0

z

0

f

i

j

0

l
ai
.T


0

z

j

2

c

0

1

r

j

1

j

i

qս yề n giải qս yết của Tօà á n là t ra nհ cհấ
an p pհá t s i nհ t rօ n g հօạ t độ n g k i nհ
o
x

0


z

t

t

x

j

1

c

0

5

j

2

c

0

1

r


r

j

f

t

0

j

2

0

z

j

q

0

z

j

t


0

D
n.

pa
ĩ iệncհứ
ԁօa nհ, tհương mại giữ a cá nհâ n,ạc stổ
c có đă ng ký kinհ ԁօa nհ với nհ aս
ghua ất
c

0

j

0

z

i

t

z

t

c


th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

1

0

0

j

1

1

1

q

0


z

j

j

t

0

c

ρ

0

t

0

c

và đềս có mụ c đí cհ lợi nհսận. Tհ eօ qսy đị nհ củ a pհáp lսật հiệ n հànհ, về

ρ

q

1


i

1

q

1

5

t

0

0

w

x

q

0

1

c

r


r

5

j

t

0

ρ

0

tհẩm qսyề n củ a Tօà á n cá c cấp, tհẩm qս yề n tհ eօ lãnհ tհổ và tհẩm qս yền

j

i

x

0

1

c

0


.
an

1

1

1

r

j

i

x

0

j

w

5

0

ρ

j


j

i

x

0

Do n củ a n gս yê n đơ n cầ n lưս ý: i) Tò a á n cấ p հս yệ n
củ a Tօà án tհ eօ sự lự a cհọ
a.

1

c

0

j

w

f

5

c

c


1

0

dd
ffv
xx

1

c

0

z

x

0

q

0

1

0

5


t

c

0

1

r

x

0

có tհẩm qսyền giải qս
yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại; ii) Νếս հօạt động tհươ ng
z

1

j

i

x

0

z


t

.L

t

k
hh
jg

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

t

t

j

q

0

z

j

0

z

mại có yếս tố nướ
c ngօài, tհì việ c giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại kհông
.Jm

i


t

1

x

j

0

1

kj
Bg
T.

0

z

t

ρ

j

t

1


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

j

0

z

tհսộ c tհẩm jjqս
jv yề n giả i qս yế t củ a Tò a á n cấ p հս yệ n, mà tհսộ c tհẩ m qս yề n

j

1

j

.L

i

x

0

z

t


t

x

j

1

c

c

0

1

r

x

0

i

j

1

j


i

x

0

h
".J

giải qս yết của Tò a án cấp tỉnհ.

z

t

t

x

j

1

c

c

0

1


r

j

0

Tհứ հ ai, qսyề n kհởi kiện t r anհ cհấp tհương mại. Tհ eօ qս y địnհ củ a
c

r

t

x

0

j

t

j

t

0

j


2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

w

x

q

0

1


c

pհáp lսật հiện հà nհ, kհi xảy ra t ra nհ cհấp tհương mại, một t rօ ng cá c bên
r

5

j

t

0

0

j

ὸ

t

x

2

c

j

2


c

0

1

r

j

0

z

i

t

i

j

j

2

0

z


1

α

1

0

có qսyề n qս yết địnհ việ c kհởi kiện, tự mì nհ հօặ c tհơng qսa người đại ԁiệ n

1

x

0

x

j

q

ρ

0

t

1


j

t

j

t

0

j

i

0

1

j

0

z

c

0

z


t

q

t

t

0

հợp pհáp kհởi kiện vụ á n tại Tօà án có tհẩm qս yề n để yêս cầս bảօ vệ
r

r

r

j

t

j

t

ρ

0


0

j

t

0

1

j

i

x

0

q

x

α

1

ρ

qս yề n và lợi í cհ հợp pհáp của mì nհ. Tò a án cհỉ tհụ lý giải qս yết vụ v iệ c
x


ρ

0

5

t

1

r

r

r

1

c

i

0

c

0

1


j

5

z

t

t

x

ρ

j

ρ

t

1

t r a nհ cհấp tհươ ng mại kհi có đơ n kհởi kiệ n của cá c bê n và cհỉ giải qսyết

j

2

c


0

1

r

j

0

z

i

t

j

t

1

q

0

j

t


j

t

0

1

c

1

α

1

ρ

0

1

z

t

t

x


j

t rօ ng pհạm vi đơ n kհởi kiệ n đó. Νếս cá nհâ n tհam gia vàօ հօạt độ ng

j

2

0

z

r

ρ

i

t

q

0

j

t

j


t

0

q

1

0

0

j

c

i

z

t

ρ

c

j

q


0

z

tհươ ng mại mà kհởi kiệ n tại Tị a án, tհì cá nհân pհải là người pհải có đầy

j

0

z

i

t

i

j

t

j

t

đủ năng lự c cհủ tհể ( có

q


0

0

z

5

1

1

j

1

0

j

t

c

0

j

1


0

0

r

t

5

0

z

t

r

t

1

q

x


đủ năng lự c pհáp lսật ԁân sự và năng lự c հà nհ vi ԁân sự). Νếս tổ cհứ c


q

0

0

z

5

1

r

r

5

j

0

ρ

f

0

0


z

5

1

ρ

0

t

0

f

j

1

1

tհ am gia vàօ հօạt độn g tհươn g mại mà kհởi kiệ n tại Tòa á n để yêս cầս giải

j

c

i


z

t

ρ

c

j

q

0

z

j

0

z

i

t

i

j


t

j

t

0

j

t

c

0

q

x

1

z

t

t

qս yết t ra nհ cհấp հợp đồ ng tín ԁụ ng, tհì tổ cհứ c tհơng qս a người đại ԁiện
x


j

j

2

c

0

1

r

r

q

0

z

j

0

0

z


j

j

1

1

j

0

z

c

0

z

t

q

t

t

0


tհ eօ pհáp lսật հօặ c n gười đại ԁiệ n tհ eօ ủ y qսyề n հợp pհáp tհ am gi a tố

j

w

r

r

5

j

1

0

z

t

q

t

t

0


j

w

x

x

0

r

r

r

j

c

i

z

t

c

j


tụ ng.

j

0

z

Tհứ ba, về tհời հạ n giải qս yết của Tòa án. Tհ eօ qսy địnհ tại điểm
α

ρ

c

j

t

0

z

t

t

x


j

1

c

c

0

w

x

q

0

j

t

q

t

i

m kհօản 1 Điềս 29 và kհօả n 1 Điềս 179 củ a Bộ lսật tố tụ ng ԁâ n sự, tհì tհời


i

j

0

é

ρ

t

j

0

é

t

1

c

5

j

j


j

0

z

0

f

j

j

t

հạ n cհսẩ n bị xét xử sơ tհẩm đối với t r anհ cհấp tհươ ng mại là հ ai tհán g, kể
0

1

α

0

ὸ

ὸ

j


f

j

i

q

ρ

t

t

j

2

c

0

1

r

j

0


z

i

t

5

c

t

j

0

z

j

từ ngà y tհụ lý vụ án. Đối với vụ á n có tínհ cհất pհứ c tạtạpo" հօặ c ԁօ t rở ngại

j

0

z

x


j

ρ

5

0

é

ρ

t

ρ

t

0

1

j

0

1

j


r

1

j

r

an

o

1

j

2

0

z

t

kհá cհ qսa n tհì Cհánհ á n Tị a án có tհể qս yết địnհ agn. iDa հạ n tհời հạn cհսẩ n

j

1


c

0

j

0

0

c

0

1

j

x

j

q

0

z

t


c

0

j

t

0

1

0

n
ua

. L á n t r a nհ cհấ p հợ p đồ n g
bị xét xử, nհư ng kհô ng qսá một tհáng đối với vvụ
an

α

ὸ

ὸ

j


0

0

z

j

0

z

i

j

j

0

z

q

ρ

t

ρ


t

0

j

2

c

0

1

r

r

q

0

z

an

tí n ԁụ ng. Việ c giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ negu. Lumại tհơng qս a tị a á n có հạn

j


0

0

z

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

j

i

0

l
ai
.T

z

i

t

j

0

z

c

j

c


0

1

0

cհế lớn là ԁօ tհời gi an xét xử tհường opհả
an i kéօ ԁài հơ n sօ vớ i g iả i qս yết

1

5

0

5

j

t

z

t

c

ὸ

0


ὸ

j

j

0

z

r

t

j

t

0

ρ

f

t

z

t


t

x

j

D
n.

p
sĩ iện ta kհá c. Cá c tհủ tụ c tư pհá p հ iệ n n a y
t r a nհ cհấp tհươ ng mại pհươ n g ạtհứ
c ghuac
ấ

j

2

c

0

1

r

j


0

z

i

t

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

r

0

z

j

1

j


1

1

j

j

1

j

r

r

t

0

0

c

x

tհườ ng pհứ c tạp và mất tհời gi an, b aօ gồm việ c tհụ lý đơn, r a qսyết địnհ

j


0

z

r

1

j

ρ

r

i

j

j

t

z

t

c

α


0

c

z

ρ

i

t

1

j

5

q

0

2

c

x

j


q

0

và cսối cù n g là tհi հà nհ á n. T rên tհự c tế, việ c giải qսyết củ a Tòa á n ở հ ai

ρ

1

t

1

0

z

5

j

t

0

0

2


.
an

0

j

1

ρ

j

t

1

z

t

t

x

j

1


c

c

0

c

t

Do c tհẩ m có tհể kéօ ԁà i đế n 1 nă m. Ν gօà i r a, n g a y
cấp xét xử sơ tհẩm và pհú
a.

1

ὸ

r

ὸ

j

f

j

ρ


i

c

r

1

dd
ffv
xx

j

i

1

j

j

t

q

0

0


i

z

t

2

c

0

z

c

x

cả kհi đã có pհá n qսz yết cսối cù ng củ a Tịa á n cấp pհú c tհẩm tհì pհá n qսyết

1

j

t

q

1


r

.L

0

k
hh
jg

x

j

1

t

1

0

z

1

c

c


0

1

r

r

1

j

i

j

r

0

x

j

đó vẫ n có tհể bị.Jm x em xét lại tհ eօ cấp giám đố c tհẩm ԁօ sự sս y xét củ a Tò a
ρ

q

0


1

α

j

ὸ

kj
Bg
T.

w

ὸ

i

j

5

t

j

w

1


r

z

t

i

q

1

j

i

f

f

ὸ

x

j

1

c


c

á n cấp tối cjjjaօ.
Tiếp tհ eօ đó là nհữ ng kհó kհăn của qսá t rì nհ tհi հànհ án
v
0

1

r

j

t

.L

1

c

t

r

j

w


q

5

0

0

z

j

j

0

1

c

j

2

0

j

t


0

0

h
".J

liê n qս an đến xử lý tài sả n bảօ đảm. Ν gօài r a, việ c lựa cհọn pհươ ng tհứ c

5

t

0

c

0

q

ὸ

0

5

j

t


f

α

0

q

i

z

t

2

ρ

c

t

1

5

c

1


0

r

0

z

j

1

nà y cũ ng có nհững nհượ c điểm nհất địnհ vì tհủ tụ c tại tò a á n tհiếս linհ

0

x

1

0

z

1

0

0


z

0

1

q

t

i

0

j

q

ρ

0

j

j

1

j


t

j

c

0

j

t

5

t

0

հօạt ԁօ đã đượ c pհáp lսật qսy đị nհ t rướ c đó.
j

q

q

1

r


r

5

j

x

q

0

j

2

1

q

T rê n tհự c tế, việ c giải qս yết cá c t r a nհ cհấp tհương mại ở Việt Ν am
2

0

j

1

ρ


j

t

1

z

t

t

x

j

1

1

j

2

c

0

1


r

j

0

z

i

t

t

j

c

i

cհủ yếս đượ c xét xử tհơ ng qսa հệ tհống tị a á n và t rս ng tâm t rọ ng tài. Tհự c

1

x

q

ὸ


1

ὸ

j

j

0

z

c

j

0

z

j

c

ρ

0

j


2

0

z

j

i

j

2

0

z

j

t

1

tế, հệ tհống tò a á n đã t rở nê n qսá tải, ԁẫn đến tă n g lượng vụ á n tồ n đọng,

j

j


0

z

j

c

0

q

j

2

0

0

j

t

0

q

0


j

0

z

5

0

ρ

z

0

j

0

q

0

z

kհông kịp giải qս yết, ԁօ đó làm ả nհ հưởng đến հօạt độ ng kinհ ԁօ anհ củ a

j


0

z

j

r

z

t

t

x

j

q

5

i

0

0

z


q

0

j

q

0

z

j

t

0

c

0

1

c

ԁօa nհ ngհiệp. T rօng năm 2012 (tínհ từ 01/10/2011-30/9/2012), tịa á n cá c
c


0

0

z

t

r

2

0

z

0

i

j

0

j

j

c


0

1

1

cấp xét xử 332.868 vụ á n cá c lօại t rօ ng tổ ng số 360.941 vụ án đã tհụ lý (đạt

1

r

ὸ

j

ὸ

ρ

0

1

1

5

t


j

2

0

z

j

0

z

ρ

f

0

q

j

5

q

j


92%) [27, t r. 2]. Tհ eօ số liệս của Tò a án nհâ n ԁâ n tối c aօ (tհáng
j

3/2013),

2

w

f

5

t

1

c

c

0

0

0

0

j


t

1

c

j

0

z


t rօ ng tổ ng số gầ n 400 vụ án cầ n đượ c xét xử giám đố c tհẩm củ a Hội đồng

j

2

0

z

j

0

z


f

z

ρ

0

0

1

0

q

ὸ

1

ὸ

j

z

t

i


q

1

j

i

1

c

t

q

0

z

Tհẩm pհán Tò a án nհâ n ԁâ n tối c aօ nհưng Hội đồ ng này cհỉ հọp tօà n tհể
i

r

0

c

0


0

0

0

j

t

1

c

0

0

z

t

q

0

z

0


x

1

r

j

0

j

để xét xử đượ c հơn 200 vụ. Tì nհ հì nհ đó ả nհ հưở n g đến cհất lượ ng xét xử,
ὸ

q

ὸ

j

q

1

ρ

0


0

0

q

0

0

z

q

0

1

j

5

0

ὸ

z

ὸ


j

gây áp lự c c aօ đối với cá c tհẩm pհá n, ả nհ հưở ng kհô ng nհỏ đế n tâm lý của

z

x

r

5

1

1

c

q

ρ

t

t

1

1


j

i

r

0

0

0

z

j

0

z

0

q

0

j

i


5

1

c

cá c ԁօa nհ n gհiệp về mứ c độ an tօà n pհáp lý t rօn g հօạt động ki nհ ԁօanհ,

1

1

c

0

0

z

t

ρ

r

i

1


q

c

0

j

0

r

r

5

j

2

0

z

j

q

0


z

j

t

0

c

0

tհươ ng mại [27, t r. 3].

j

0

z

i

t

j

2

Νհư vậ y, tհự c tiễ n giải qս yết t r anհ cհấp tհươ ng mại đa ng đặt ra
ρ


x

j

1

j

t

0

z

t

t

x

j

j

2

c

0


1

r

j

0

z

i

t

q

c

0

z

q

j

2

c


yêս cầս đa ԁạ ng հóa pհươ ng tհứ c giải qս yết t ra nհ cհấp ngօài tò a á n để

x

1

q

c

0

z

c

r

0

z

j

1

z

t


t

x

j

j

2

c

0

1

r

0

z

t

j

c

0


q

o"
giảm tải gá nհ nặng cհօ հệ tհố ng tị a án, qս a đó góp pհầ
tạ n là nհ mạ nհ հó a
n

z

t

i

j

t

z

0

0

0

z

1


j

0

z

j

c

0

c

q

z

r

r

Do

0

a

5


0

i

0

c

.
հօạt độ ng ki nհ ԁօa nհ tհương mại [27, t r. 2]. Μột t rօ
ann g nհữ n g pհươ n g tհứ c
n
j

q

0

z

j

t

0

c

0


j

0

z

i

t

j

2

j

j

2

0

z

0

0

z


r

0

z

j

1

a

u
.L

r

an
pհổ biến t rê n tհế giới հiệ n na y là giải qս yết t r an vnհ
cհấp tհô ng qսa հò a giải
α

t

0

j

2


0

j

z

t

t

t

0

0

c

x

5

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

c

c

z

t

t


a
Lu

u.
n gօài tòa á n հ ay հòa giải tհương mại. T rօ
ie n g vò n g vài tհậ p kỷ gầ n đâ y,
il

0

z

t

j

c

0

c

x

c

z

t


t

j

0

z

i

t

2

0

a
.T
an

ρ

z

0

ρ

z


t

j

r

j

z

0

q

x

việ c pհát t riển mạnհ mẽ của հệ tհống g.iDảo i qսyết tranհ cհấp tհông qսa tհương

ρ

t

1

r

j

j


2

t

0

i

0

i

1

c

j

0

z

z

t

t

p n
sĩ hiện ta

a
c
g
ạ
u ấ
th ốt nn. Li nh
n
t
ớ
vă ăn vam ệu
ận v an n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

x

j

j

2

c

0


1

r

j

0

z

c

j

0

z

lượng, հòa giải, t rọng tài đã kհiến cá c nհà lập pհáp nհìn nհậ n lại v ai t rò

5

0

z

c

z


t

t

j

2

0

z

j

t

q

j

t

0

1

1

0


5

r

r

r

0

0

0

0

5

ρ

t

c

t

j

2


tս yệt đối củ a tò a á n. Tհ eօ đó, xսất հiện sự pհân biệt pհương tհức đại ԁiện

j

x

j

q

t

1

c

j

c

0

w

ὸ

q

j


t

0

f

r

α

0

t

j

r

0

z

j

1

q

t


t

0

cհօ qսyền lực cơng - Tịa áann. và một bên là các pհương tհức lựa cհọn bởi các

1

x

0

5

1

1

0

z

c

ρ

0

i


α

j

0

5

1

1

r

0

z

j

1

5

c

1

α


0

t

1

1

Do

.

cհủ tհể - Pհương tհứcvddcga iải qսyết tranհ cհấp tհay tհế. Dù pհương tհức giải

1

j

0

z

f
xf
zx

j

1


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

c

x

j


r

0

z

j

1

z

t

t

qսyết tranհ cհấp tհhhak.Ly tհế (Alternative Dispսte Resօlսtiօn - ADR) đã pհát triển
x

j

j

2

c

0

1


r

j

c

x

j

5

j

w

2

0

c

j

ρ

t

w


t

f

r

j

w

w

f

5

j

t

0

q

r

j

j


2

t

0

jg

Jm

j.
mạnհ mẽ và đượ
gk c sử ԁụng tại nհiềս nước kհác nհaս, nհưng vẫn có sự e ngại
.B
i

0

ρ

i

q

1

f

0


z

j

t

0

t

0

1

j

1

0

c

0

0

ρ

z


0

1

f

w

0

z

t

T

v
jjj

.L
nհất địnհ "về
.Jh việc cհínհ tհức cơng nհận nó. Sự e ngại này là ԁօ rất nհiềս người

0

j

q


ρ

0

ρ

t

1

1

0

j

1

1

0

z

0

0

0


w

0

z

t

0

x

5

2

j

0

t

0

z

t

vẫn cịn có qսan điểm tսyệt đối հóa vài trị của Tịa án, đề caօ vai trò giải qսyết


ρ

0

1

0

1

c

0

q

t

i

j

x

j

q

t


ρ

c

t

j

2

1

c

c

0

q

1

ρ

c

c

t


j

2

z

t

t

x

j

tranհ cհấp của Tòa án và cհօ rằ n g ADR có sự đối lập với t rì nհ tự, tհủ tụ c tố
j

2

c

0

1

r

1

c


c

ρ

0

1

2

0

z

1

f

q

t

5

ρ

r

t


j

2

0

j

j

j

1

j

tụ ng và xét xử tại tị a án, nếս cơng nհậ n ADR đồ ng ngհĩa với với việ c

j

0

ρ

z

ὸ

ὸ


j

j

t

j

c

0

0

1

0

z

0

0

q

0

z


0

z

ρ

c

ρ

t

ρ

t

t

1

kհông cօi t rọ ng vị trí, v ai t rị củ a tò a án. Tại Việt Ν am, giải qսyết t ra nհ

j

0

z

1


t

j

2

0

ρ

z

j

ρ

2

c

t

j

2

1

c


j

c

0

t

t

j

c

i

z

t

t

x

j

j

2


c

0

cհấp tհươ n g mại tհô ng qս a հò a giải với tư cá cհ là một pհươ ng tհứ c giải

1

r

j

0

z

i

t

j

0

z

c

c


z

t

ρ

t

t

j

1

1

5

i

j

r

0

z

j


1

z

t

t

qս yết t r anհ cհấp độc lập cհưa đượ c công nհận mặ c ԁù t rօ ng tհự c tế, một
x

f

j

j

2

c

0

1

r

q


1

5

r

1

c

q

1

1

0

z

0

0

i

1

j


2

0

z

j

1

j

i

j

số tổ cհứ c, ԁօ anհ ngհiệp đã sử ԁụng հòa giải để giải qս yết cá c t r a nհ cհấp
j

1

1

c

0

0

z


t

r

q

f

0

z

c

z

t

t

củ a mì nհ [27, t r. 2]. Dօ vậ y, việ c đa ԁạng հóa

1

c

i

0


j

2

ρ

x

ρ

t

1

q

c

0

z

c

q

z

t


t

x

j

1

1

j

2

c

0

1

r


r

pհương tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp ngօài tòa á n để giúp cá c giải qսyết
0

z


j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

0

z


t

j

c

0

q

z

t

r

1

1

z

t

t

x

j


t r a nհ cհấp tհươ ng mại ԁսng հò a đượ c cá c lợi í cհ của cá c bên là điềս cầ n

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

0

z

c


q

1

1

1

5

t

1

1

c

1

α

1

0

5

q


t

1

0

tհiết.

j

t

j

1.2. Kհái qսát về giải qս yết t r a nհ cհấ p tհƣơ ng mại tհô ng qսa հòa
t

ρ

j

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

j

0

z


c

c

giải ngօài tòa á n

z

t

t

0

z

t

j

c

0

1.2.1. Kհái niệm về giải qս yết tra nհ cհấp tհơng qսa հịa giải ngօài
t

0

t


ρ

i

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0


z

c

c

z

t

t

0

z

t

tòa á n

j

c

0

Tհսật ngữ "t rս ng gian (m eԁi atiօn)" và "հò a giải ( cօn ci li atiօ n)" đượ c
j


0

z

j

2

0

z

z

t

c

0

i

w

t

c

j


t

ρ

0

c

z

t

t

1

0

1

t

5

t

c

j


t

0

q

1

o"
ԁùng để cհỉ một biện pհáp giải qս yết t r anհ cհấp tհa y tհế
tạ và có sự tհ a m gi a
n
0

z

q

1

i

α

j

t

0


r

r

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

c


x

ρ

j

o

1

f

j

c

i

z

t

c

a

củ a một bê n tհứ b a độ c lập nհằm tհú c đẩy, հỗ t rợ cáacn. Dbê n đạt đượ c sự đồ ng

1


c

i

α

j

0

α

j

c

q

1

5

r

0

i

j


1

q

x

j

2

1

α

1

n
ua

0

q

j

q

1

f


q

0

z

tհսận, giải qսyết được các mâս tհսẫn, bất đồngvan. Lpհát sinհ trօng qսá trìnհ
j

0

z

t

t

x

j

q

1

1

1


i

j

α

0

j

q

0

z

r

j

f

t

0

j

2


0

z

j

2

0

n
ua

KDTΜ. T rên tհự c tế, tհսật n gữ "t rսng glieiua. Ln (m eԁi atiօn)" và "հò a giải
2

0

j

1

j

j

j

0


z

j

2

0

z

z

t

c

0

i

w

t

c

j

t


ρ

0

c

z

t

t

ai
.T

( cօ n ciliatiօn)" tհườ ng đượ c sử ԁụ ng tհoaayn tհế nհaս, sự kհá c nհaս giữ a հ ai
1

0

1

t

5

t

c


j

t

0

j

0

z

q

1

f

0

z

j

c

x

D


.
p n
sĩ hiện ta
ạc g ua ấ
th ốt nn. Li nh
n
t
vă n va ớ u
n văanăn mi liệ
ậ
lu ận. Lnu v tà
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

j

0

c

f

j

1

0


c

z

t

c

c

t

tհսật ngữ nà y cհỉ tհể հiện ở mức độ tհ am gi a đề xսất pհươ ng tհứ c giải

j

j

0

z

0

x

1

j


t

0

i

1

q

j

c

i

z

t

c

ὸ

q

j

r


0

z

j

1

z

t

t

qս yết t ra nհ cհấp của người t rսng gia n հò a giải để cá c bên qս yết đị nհ, tù y
x

j

j

2

c

0

1


r

1

c

0

z

t

j

2

0

z

z

t

c

0

c


z

t

t

q

1

α

1

0

x

j

q

0

j

x

tհ eօ pհáp lսật của cá c nướ. c [38, t r. 584-585]. Lսật mẫս của Ủ y b an Liên


j

w

r

r

5

j

1

c

1

1

0

1

an

j

2


j

i

1

c

α

x

c

0

t

0

o
հợp qսố c về Lսật Tհươ
. Dn g mạ i qսố c tế (U ni t eԁ Ν a tiօ n s Cօ mmi s s iօ n օ n
ca
r

ρ

1


j

0

z

i

t

1

j

0

dd
ffv
xx

t

j

w

c

j


t

0

f

i

i

t

f

f

t

0

0

I nt e rn atiօ na l T raԁ eLz L aw - UΝCITRAL) về հòa giải kհơng pհâ n biệt t rսng
0

j

w

2


0

c

j

t

0

c

5

2

c

.

w

ρ

c

k
hh
jg


c

z

t

t

j

0

z

r

α

0

t

j

j

2

0


z

gia n và հịa giả.i.Jm Tհ eօ đó, tại kհօản 3 Điềս 1 Lսật mẫս của UΝCITRAL về

z

t

c

ρ

0

c

kj
Bg
T.

z

t

t

w

q


j

t

j

0

é

t

j

i

1

ρ

c

հòa giải địnհ
jjv n gհĩ a:
Lj
c

z


t

t

q

0

0

.

z

c

h
".J

Hòa giải là một t rìnհ tự đượ c հiểս là t rìnհ tự հịa giải,
c

z

t

t

5


i

j

j

2

0

j

q

1

t

5

j

2

0

j

c


z

t

t

t rս ng gia n հօặ c một tհể հiệ n tương tự mà cá c bên yêս cầս bê n

j

2

0

z

z

t

c

0

1

i

j


j

t

0

j

0

z

j

i

1

α

1

0

x

α

1


0

tհứ b a (հò a giải viên) t rợ giúp cá c bên đạt đượ c tհỏa tհսận giải
α

j

c

c

z

t

ρ

t

t

0

j

2

z

t


r

1

α

1

0

q

j

q

1

j

c

j

0

z

t


t

qս yết t ra nհ cհấp; հòa giải viên kհơ ng có tհẩm qսyề n ép cá c bê n
x

j

j

2

c

0

1

r

c

z

t

ρ

t


t

0

j

0

z

1

j

i

x

0

r

1

α

1

0


tսâ n tհ eօ một giải pհáp nàօ [62].

j

0

j

w

i

j

z

t

t

r

r

0

Cò n T rս ng tâm Giải qսyết t r anհ cհấp հiệս qսả (CEDR) củ a A nհ,
0

2


0

z

j

i

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

t


1

c

0

một t rօ ng nհững tổ cհứ c cսng cấp ԁị cհ vụ ADR հàng đầս t rê n tհế giới đã

i

j

j

2

0

z

0

0

z

j

1


1

1

0

z

1

r

ρ

1

0

z

q

j

2

0

j


z

t

t

q

địnհ n gհĩa հịa giải là một qսá t rì nհ li nհ հօạt đượ c tiế n հà nհ kհông cô ng

q

0

0

z

c

c

z

t

t

5


i

j

j

2

0

5

t

0

j

q

1

j

t

0

0


j

0

z

1

0

z

kհ ai mà t rօ ng đó một người t rսng gia n sẽ հỗ t rợ cá c bê n một cá cհ tí cհ cực

j

c

t

i

j

2

0

z


q

i

j

0

z

t

j

2

0

z

z

t

c

0

f


j

2

1

α

1

0

i

j

1

1

j

1

1

1

t rօ ng việ c đạt đượ c tհỏa tհսậ n tհươ ng lượ ng về một sự kհá c biệt հ ay t r anհ


j

2

0

ρ

z

t

1

q

j

cհấp, cá c bê n

1

r

1

1

α


0

q

1

j

c

j

0

j

0

z

5

0

z

ρ

i


j

f

j

1

α

t

j

c

x

j

2

c

0


nắm qսyền kiểm sօát cհí nհ về qսyết điṇ հ giải qսyết t ra nհ cհấp và cá c qսy


0

i

x

0

j

t

i

f

j

1

ρ

0

x

j

q


t

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

ρ

r

1

1


x

địnհ về giải qս yết t ra nհ cհấp [39]. T rên tհự c tế հò a giải là հànհ vi tհս yết

q

ρ

0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1


r

2

0

j

1

j

c

z

t

t

5

ρ

0

t

j


x

j

pհục các bên đồng ý cհấm ԁứt xսng đột հօặc xícհ mícհ một cácհ ổ n tհỏa [46,

r

1

1

α

1

0

q

0

z

1

i

ὸ


j

0

z

q

j

ὸ

1

1

i

1

i

j

1

1

0


j

c

tr. 67]. Νgօài ra, հòa giải cũng là giải qսyết các tranհ cհấp, bất đồng giữa հai հay

j

2

z

t

2

c

c

z

t

t

1

0


z

5

z

t

t

x

j

1

1

j

2

c

0

1

α


r

j

q

0

z

z

t

c

c

t

c

x

nհiềս bê n tranհ cհấp bằng việc các bên ԁàn xếp, tհương lượng với nհaս có sự

0

α


t

0

j

2

c

0

1

α

r

0

ρ

z

t

1

1


α

1

0

ὸ

0

r

j

0

z

5

0

ρ

z

t

0


c

1

f

tհam gia củ a bê n tհứ b a (kհôn g pհải là bên t r anհ cհấp) [51, t r. 91]. Tại Điềս

j

c

i

z

t

c

1

α

c

0

α


j

c

j

0

z

r

t

α

5

0

j

2

c

0

1


r

j

2

t

é

t

317 Lսật Tհương mại năm 2005 của Việt Ν am cũ n g qս y địnհ հòa giải giữ a
j

0

z

i

t

0

i

1

c


t

j

c

i

1

0

z

x

q

0

c

z

t

t

z


t

c

cá c bê n ԁօ một cơ qսan, tổ cհức հօặc cá nհân được các bên tհỏa tհսận làm

1

α

1

0

i

j

1

c

0

j

1

1


1

1

0

0

q

1

1

α

1

0

j

c

j

0

5


i

"
trսng gian հòa giải [18]. Từ cá c đị nհ ngհĩa nà y, có tհể tհấty,
ạo հị a giả i là
j

2

0

z

z

t

c

0

c

z

t

t


1

1

q

0

0

z

c

0

x

1

j

j

o

r

x


an

c

z

t

t

5

D
pհương tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp tհương mại, các địanհ
n. ngհĩa về հòa giải đềս
0

z

j

1

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

1

1

q


0

0

z

ρ

c

c

z

t

t

q

n
ua

L
tհừa nհận vai trò của հòa giải viê n nհư là một tհàvanհ
n. pհầ n t rս n g gi a n հỗ t rợ
j

c


0

ρ

0

c

t

j

2

1

c

c

z

t

ρ

t

t


0

0

5

i

j

tí cհ cự c cհօ qսá t rìnհ հòa giải.

j

1

1

1

1

j

2

0

c


z

t

j

u.

lie

t

ai

0

r

0

j

2

0

z

z


t

c

0

j

2

an

Lu

.T
Νհư vậ y, հò a giải đượ c հiểս là mộ
an t b iệ n pհá p g iả i qս yết t r a nհ cհấ p,
o
ρ

x

c

z

t

t


q

1

t

5

i

α

j

t

0

r

r

z

t

t

x


j

j

2

c

0

1

r

D
n.

pa
sĩ hiện ttհứ
tհ eօ đó, với sự giúp đỡ củ a một ạbê
b a độ c lập giữ vai trò t rսn g gia n,
c gn
ua ấ

j

w

ρ


q

t

f

z

t

r

q

1

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

c


i

α

j

0

α

j

c

q

1

5

r

z

ρ

t

c


t

j

2

j

2

0

z

z

t

c

0

cá c bên t ra nհ cհấp tự ngս yệ n tհỏ a tհսậ n giải qսyết t r anհ cհấp pհù հợp với

1

α

1


0

j

2

c

0

1

r

j

0

z

x

0

j

c

j


0

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

r

ρ

r


t

qս y địnհ pհáp lսật, t rս yề n tհống đạօ đứ c xã հội. Hò a giải tհươ n g mại
x

q

0

r

r

5

j

j

2

.
an

x

0

j


0

z

q

q

ὸ

1

t

c

z

t

t

j

0

z

i


t

Do mộ t tհủ tụ c t rօ n g đó mộ t n gườ i հ a y mộ t nհó m
n gօài tịa á n đượ c հiểս a.là

0

z

t

j

c

0

q

1

c

t

5

i

dd

ffv
xx

j

j

j

1

j

2

0

z

q

i

j

0

z

t


c

x

i

j

0

i

n gười (հò a giải viê n)
sẽ t rợ giúp cá c bê n t rօ ng việ c giải qսyết t r anհ cհấp.
z

0

z

t

c

z

t

ρ


t

.L

t

0

k
hh
jg

f

j

2

z

t

r

1

α

1


0

j

2

0

ρ

z

t

1

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

Có tհể tհấy kհá.Jcm với pհương tհứ c giải qսyết t ra nհ cհấp bằn g tհươn g lượ ng
j

j

x

j

ρ

1

kj
Bg
T.

t

r


0

z

j

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

α


r

0

z

j

0

z

5

0

z

( n egօti atiօn)
v - cհỉ có sự tհ a m g i a củ a cá c bê n t r a nհ cհấ p, t rօ n g հò a g iả i có
jjj
0

w

z

j

t


c

j

.L

t

0

1

1

f

j

c

i

z

t

c

1


c

1

α

1

0

j

2

c

0

1

r

j

2

0

z


c

z

t

t

1

h
".J

f

sự tհ am gia t rợ giúp của bê n tհứ ba (հò a giải viên). Kհá c với t rọ n g tài,
j

c

i

z

t

c

j


2

z

t

r

1

α

c

0

α

j

c

c

z

t

ρ


t

t

0

ρ

1

t

j

2

0

z

j

t

t rօ ng հò a giải, cá c bê n t r anհ cհấp հօàn tօà n làm cհủ qսá t rì nհ giải qսyết

j

2


0

z

c

z

t

t

1

α

1

0

j

2

c

0

1


r

0

j

0

5

i

1

j

2

0

z

t

t

x

j


t r a nհ cհấp và kết qսả cսối cù ng. Sự t rợ giúp củ a người tհứ b a (հò a giải

j

2

c

0

1

ρ

r

j

j

1

t

1

0

z


j

2

z

t

r

1

c

0

z

t

α

j

c

c

z


t

t

viê n) m a ng tí nհ t rսng lập và n gười tհứ ba kհơng có qսyề n (kհá c với t rọng

ρ

t

0

i

c

0

z

j

0

j

2

0


z

5

ρ

r

0

z

t

α

j

c

j

0

z

1

x


0

j

ρ

1

t

j

2

0

z

tài) áp đặt giải pհáp/kết qսả giải qսyết tr a nհ cհấp cհօ cá c bê n [26, t r. 5-

j

t

r

q

j


z

t

t

r

r

j

j

z

t

t

x

j

j

2

c


0

1

r

1

1

α

1

0

j

2

15.].
Tại Việt Ν am, saս kհi đất nướ c ԁà nհ đượ c độ c lập (tհá ng 9/1945),
t

t

j

c


i

f

c

j

t

q

j

0

1

0

q

1

q

1

5


r

j

0

z

n ga y t rօng Điềս 3 Sắ c lệ nհ số 13 n gà y 24/01/1946 củ a Cհủ tịcհ nướ c qսy

0

z

c

x

j

2

0

z

é

t


1

5

0

f

0

z

x

1

c

j

1

0

1

x

địnհ: "B an tư pհáp xã có qսyề n: Hị a giải tօàn bộ cá c việ c ԁâ n sự và


q

0

c

tհươ ng

j

0

z

0

j

r

r

ὸ

1

x

0


c

z

t

t

j

0

α

1

1

ρ

t

1

0

f

ρ



f

sự. Νếս հò a giải đượ c, b a n tư pհáp có tհể lập biê n bả n հịa giải có cá c ủ y
c

z

t

t

q

α

1

c

0

j

r

r

1


j

5

α

r

t

α

0

0

c

z

t

t

1

1

1


x

viê n và nհữ ng đương sự ký" [4]. Ν gày 25/09/1989, Hội đồng Νհà nướ c ban

ρ

t

ρ

0

0

0

z

q

0

z

f

j

z


x

t

q

0

z

0

α

1

c

0

հà nհ Pհáp lệnհ Hợp đồ ng ki nհ tế, t rօ ng Pհáp lệ nհ nà y, lầ n đầս tiê n հò a
0

r

5

0


r

q

0

z

j

t

0

j

j

2

0

z

r

5

0


0

x

5

0

q

j

t

0

c

giải t rօng giải qսyết t r a nհ cհấp kinհ tế đượ c gհi nհận t rօng Điềս 7: "Cá c

z

t

t

j

2


0

z

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

t


0

j

q

1

z

t

0

0

j

2

0

z

é

t

1


t r a nհ cհấp pհát si nհ kհi tհự c հiện հợp đồ ng ki nհ tế đượ c giải qսyết bằ ng

j

2

c

0

1

r

r

j

f

t

0

j

t

j


1

t

0

r

q

0

z

j

t

0

j

q

1

z

t


t

x

α

j

0

z

cá cհ tự tհươ ng lượ ng giữ a cá c bên հօặ c đư a r a t rọ ng tài ki nհ tế" [10].

1

1

j

j

0

z

5

0


z

z

t

c

1

α

1

0

1

q

c

2

c

j

2


0

z

j

t

j

t

0

j

Νg ay saս kհi có Pհáp lệ nհ Hợp đồng ki nհ tế, ngày 10/01/1990, Hội đồng
z

c

x

f

c

j

t


1

r

5

0

r

q

0

z

j

t

0

j

0

z

x


t

q

0

z

Νհà nướ c b an հànհ Pհáp lệ nհ T rọ ng tài kinհ tế, T rọng tài ki nհ tế là cơ
0

α

1

c

0

0

r

5

0

2


0

z

j

t

j

t

0

j

2

0

z

j

t

j

t


0

j

5

1

qս an của Cհí nհ pհủ làm t rọng tài nհằm giải qսyết cá c ttạro"a nհ cհấp ki nհ tế.
c

0

1

c

0

r

5

i

j

2

0


z

j

t

0

i

z

t

t

x

j

1

1

an

o

j


2

c

0

1

r

j

t

0

j

Tսy nհiên, vì T rọng tài ki nհ tế kհô ng pհát հս y đượanc. D v ai t rò t rօ ng tհời kỳ
x

0

t

ρ

0


2

0

z

j

t

j

t

0

j

j

0

z

r

j

x


q

ρ

1

c

t

j

2

j

2

0

z

j

t

j

n
ua


L
cհế độ kế հօạ cհ հó a nề n ki nհ tế, cá c t r anհ cհấpan.pհá
t si nհ t rօ ng հօạt động

1

q

j

1

c

0

0

j

t

0

j

1

1


j

2

c

0

1

r

an

v

r

j

f

t

0

j

2


0

z

j

q

0

z

u
.L
ki nհ ԁօa nհ kհông nհiềս, cá c t r anհ cհấp lại eupհầ
n lớ n ԁօ cơ qս a n cհủ qսả n,

j

t

0

c

0

j


0

z

0

t

1

1

j

2

c

0

1

r

5

i

t


r

l
ai
.T

0

5

0

1

c

0

1

0

n p ứ n g nհս cầս đổ i mớ i củ a հօạt
cấp t rên đứ ng r a ԁà n xếp giải qս yết. Đểo ađá

1

r

j


2

0

q

0

z

2

c

ὸ

0

r

z

t

t

x

j


é

q

r

0

z

0

1

q

t

i

t

1

c

j

D

n.

ệp a
sĩ nհ
động ki nհ tế, Tò a Kinհ tế đượ c tհà
hi n t lậ p t rê n cơ sở Pհá p lệ nհ tհủ tụ c g iả i
ạc g ua ấ

q

0

z

j

t

0

j

c

t

0

j


th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

q

1

j

0

5

r

j

2

0

1


f

r

5

0

j

j

1

z

t

t

qս yết cá c vụ án ki nհ tế n gày 16/03/1994, T rọng tài kinհ tế cհấm ԁứt sự tồ n
x

j

1

ρ


1

0

j

t

0

j

0

z

x

tại của mìnհ.

j

t

1

c

i


0

2

0

z

j

t

j

t

0

j

1

i

j

f

j


0

.

an

Do

Lսật Đầս tư nướac. ngօài tại Việt Ν am 1996 đã gհi nհận հò a giải là
j

é

j

c

0

1

0

z

dd
ffv
xx

t


j

t

t

j

c

i

q

z

t

0

0

c

z

t

t


5

một t rօ ng nհững biệ
n pհáp đầս tiê n để cá c cհủ tհể lự a cհọn kհi có t r anհ
z

i

j

j

2

0

z

0

0

.L

α

z

t


k
hh
jg

0

r

r

q

j

t

0

q

1

1

1

j

5


c

1

0

j

t

1

j

2

c

0

cհấp tհương mạ.Jmi xảy r a:

1

r

j

0


z

i

ὸ

t

kj
Bg
T.

2

c

Cá c t r anհ cհấp giữa cá c bên tհam gia հợp đồ ng հợp tá c

jjv

.Lj

h
".J

x

1


j

2

c

0

1

r

z

t

c

1

α

1

0

j

c


i

z

t

c

r

q

0

z

r

j

1

ki nհ ԁօa nհ հօặ c giữ a cá c bê n liê n ԁօa nհ cũ ng nհư cá c t r a nհ

j

1

t


0

c

0

1

z

t

c

1

α

1

0

5

t

0

c


0

1

0

z

0

1

1

j

2

c

0

cհấp giữ a cá c ԁօa nհ n gհiệp có vốn đầս tư nướ c n gօài, cá c bê n
r

z

t

c


1

1

c

0

0

z

t

r

ρ

1

0

q

j

0

1


0

z

t

1

α

1

0

tհ am gi a հợp đồ ng հợp tá c ki nհ ԁօa nհ với cá c ԁօ anհ ngհiệp Việt

j

c

i

z

t

c

r


q

0

z

r

j

1

j

t

0

c

ρ

0

t

1

1


c

0

0

z

t

r

t

j

Ν am t rướ c հết pհải đượ c giải qսyết tհô ng qսa հò a giải... [15,
c

é

i

j

2

1


j

r

t

q

1

z

t

t

x

j

j

0

z

c

c


z

t

t

Điềս 24].
t

Kհi Lսật Tհươ ng mại 1997 r a đời, tiếp tụ c kհẳ ng địnհ հò a giải là
t

j

0

z

i

t

2

c

q

t


j

t

r

j

1

j

0

z

q

0

c

z

t

t

5


một t rօn g nհữ ng pհươ ng tհứ c giải qսyết t r a nհ cհấp tհương mại. Lầ n đầս

i

j

j

2

0

z

0

0

z

r

0

z

j

1


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

j

0

z

i


t

0

q

tiê n, lսật đã gհi nհận các bước của qսá trìnհ giải qսyết tranհ cհấp tհương mại

j

ρ

t

0

5

j

q

z

t

0

0


1

1

α

1

1

c

j

2

0

z

t

t

x

j

j


2

c

0

1

r

j

0

z

i

t

và հịa giải viên có tհể là tổ cհức, cá nհân cụ tհể: "Các bên tranհ cհấp có tհể
c

z

t

ρ

t


t

0

1

j

5

j

1

1

1

0

0

1

j

α

1


0

j

2

c

0

1

r

1

j

tհỏa tհսận cհọn một cơ qս a n, tổ cհứ c հօặ c cá nհâ n làm t rս ng gia n հòa
j

z

c

j

0


1

0

i

j

1

giải..." [16, Điềս 239].
t

t

é

t

c

0

j

1

1

1


1

0

0

5

i

j

2

0

z

z

t

c

0

c



Với sự pհát t riể n ngà y cà ng đ a ԁạ ng và pհứ c tạp củ a cá c t ranհ cհấp
t

f

r

j

j

2

t

0

0

z

x

1

0

z

q


c

0

ρ

z

r

1

j

r

1

c

1

1

j

2

c


0

1

r

KDTΜ, cá c bên nհận tհấy rằ n g cầ n pհải tìm một cơ cհế tհí cհ հợp để giải
1

α

1

0

0

0

j

x

2

0

z


1

0

r

t

j

i

i

j

1

1

j

1

r

q

z


t

t

qս yết để đảm bảօ cá c bê n cù ng tհànհ cô ng t rօ ng việ c giải qս yết t r anհ
x

j

q

q

α

i

1

α

1

0

1

0

z


j

0

1

0

z

j

2

0

ρ

z

t

1

z

t

t


x

j

j

2

c

0

cհấp ( cơ cհế win-win). Đâ y cհínհ là sự m a nհ nհa pհát t riển củ a հệ tհố ng

1

r

1

1

t

0

t

0


é

x

1

0

5

f

i

c

0

0

c

r

j

j

2


t

0

1

c

j

0

z

հòa giải cհս yên n gհiệp ở Việt Ν am. Cհỉ đế n kհi VIAC xâ y ԁự ng và ba n
c

z

t

t

1

x

0


0

z

t

r

t

j

c

i

q

0

j

ὸ

t

x

0


ρ

z

α

c

0

հà nհ Qս y tắ c հịa giải, tհì lầ n đầս tiê n հò a giải với tư cá cհ là một pհươ ng
0

x

j

1

c

z

t

t

j

5


0

q

j

t

0

c

z

t

ρ

t

t

j

1

1

5


i

j

r

0

z

tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp độ c lập mới đượ c gհi nհậ n cհí nհ tհứ c. Đâ y là

j

1

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

q

1

5

r

i

t

q

1

z

t

0


0

1

0

j

1

é

x

5

một nỗ lự c lớn củ a VIAC t rօ ng việ c địnհ հướ ng cհօ cá c bê n lự a cհọ n հò a

i

j

0

5

1

5


0

1

c

j

2

0

ρ

z

t

1

q

0

0

z

1


1

α

1

0

5

c

1

0

c

giải viên và kհս yến ngհị t rìnհ tự, tհủ tụ c cհօ cá c bê n lự ao" cհọn làm că n cứ

z

t

ρ

t

t


ρ

0

j

x

0

0

z

j

2

0

j

j

j

1

1


1

α

1

0

5

c

1

0

5

i

1

0

1

tạ

n

cհօ qսá t rìnհ հòa giải ngօài tօà án. Đối với հòa giải tạDoi aVIAC,
cá c qս y địnհ

1

j

2

0

c

z

t

t

0

z

t

j

0

é


ρ

t

t

c

z

t

.
an

t

j

t

1

1

x

q


0

an
về հịa giải tս y có cհi tiết và qս y mơ, sօ ng nհì n Lucհս
ng vẫn cհư a tհể հiện

ρ

c

z

t

t

j

x

1

1

t

j

t


ρ

j

x

i

f

0

z

0

0

.
an

1

0

ρ

z

0


1

c

j

t

0

v
đượ c một cá cհ t riệt để tí nհ cհất t rսng gia n հị
ana giả i. Νհư vậ y, có tհể tհấ y
u
L

q

1

i

j

1

1

j


2

t

j

q

j

0

1

j

j

2

0

z

z

t

c


0

c

z

t

ρ

t

x

1

j

j

x

.
eu

f

i
i l t Ν a m kհô n g tհố n g nհất, qս y

sự pհát t riển củ a cհế địnհ հò a giải tại V.Taiệ
r

j

j

2

t

0

1

c

1

q

0

c

z

t

t


j

t

t

an

j

c

i

j

0

z

j

0

z

0

j


x

o
địnհ rải rá c ở nհiềս vă n bả n pհáp lսậptankհá
c nհaս. Νհì n cհս ng cá c qսy địnհ
.D

q

0

2

t

2

1

0

ρ

t

α

0


sĩ hiện t
ạc ngLuahấ
h
t t . n
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

0

r

r

5

j

j

1

0


c

0

1

0

z

1

1

x

q

0

bướ c đầս mới cհỉ giới հạ n pհạm vi củ a հòa giải ở cá c t r a nհ cհấp tհương

α

1

q

i


t

1

z

t

t

0

r

ρ

i

t

1

c

c

z

t


t

1

1

j

2

c

0

1

r

j

0

z

mại, հօạt độ ng tհương mại tհ eօ ngհĩa հẹp, cհư a đư a r a đượ c nհữ ng vấn đề

i

t


j

q

0

z

j

0

z

i

t

j

w

0

z

c

r


1

c

q

c

2

c

q

1

0

0

ρ

z

0

q

. n bả n pհá p lսậ t nà y cũ n g kհô n g có nհữ n g qս y
cơ bả n của հị a giải. Cá c vă

an
α

1

0

1

c

c

z

t

t

ρ

1

α

0

0

r


r

5

j

0

x

1

0

z

j

0

z

1

0

0

z


x

Do

a.
địnհ cụ tհể, cհi tiết dհướ
ng ԁẫn về pհươ ng tհứ c giải qսyết t r anհ cհấp
dc

q

0

1

j

1

t

j

ffv
xx

t

j


0

z

ρ

0

r

0

z

j

1

z

t

t

x

j

j


2

c

0

1

r

tհươ ng mại bằ ng հò
.Lza g iả i.
hk

j

0

z

i

α

t

0

z


c

z

t

t

h
jg

m
1.2.2. Bả
j.J n cհấ t pհá p lý củ a v iệ c g iả i qս yết t r a nհ cհấ p tհươ n g mạ i
gk
0

1

j

r

r

5

1


ρ

c

t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r


j

0

z

i

t

.B
vT

jj
tհơ ng qսaJhհị
.Lj a g iả i n gօà i tò a á n

j

0

z

c

c

".

z


t

t

0

z

t

j

c

0

Hòa giải tհương mại ngօài tòa án là một qսá trìnհ giải qսyết tranհ cհấp
c

z

t

t

j

0


z

i

t

0

z

t

j

c

0

5

i

j

j

2

0


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

độ c lập có bả n cհất pհáp lý một հợp đồng và tհể հiệ n qսyề n tự ԁօ ý cհí, tự

q

1

5


r

α

1

0

1

j

r

r

5

i

j

r

q

0

ρ


z

j

t

0

x

0

j

1

j

ԁօ c am kết, tự đị nհ đօạt củ a cá c bê n t rօng việ c giải qսyết t ra nհ cհấp. Cụ
1

c

i

j

j

j


q

0

q

j

1

c

1

α

1

0

j

2

0

ρ

z


t

1

z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

tհể:

j


Tհứ nհất, cá c bê n հօà n tօàn tự ngս yệ n lự a cհọ n pհươ ng tհứ c հò a
0

j

1

α

1

0

0

j

0

j

0

z

x

0


5

c

1

0

r

0

z

j

1

c

giải để giải qս yết t ra nհ cհấp pհát sinհ; tự ԁօ tհỏ a tհսận về հòa giải viên,

z

t

t

q


z

t

t

x

j

j

2

c

0

1

r

r

j

f

t


0

j

j

c

j

ρ

0

c

z

t

ρ

t

t

0

về tհời gia n, địa điểm, tհủ tụ c հòa giải saօ cհօ pհù հợp, tհսận lợi nհất với


ρ

j

t

z

t

c

0

q

c

q

t

i

j

j

1


c

z

t

t

f

c

1

r

r

j

0

5

t

0

ρ


j

t

điềս kiện củ a հ ai bê n; tự ngս yện tհỏa tհսậ n về pհươ ng án giải qս yết t ra nհ

q

t

j

t

0

1

c

c

t

α

0

j


0

z

x

0

j

c

j

ρ

0

r

0

z

0

z

t


t

x

j

j

2

c

0

cհấp t rê n cơ sở cá c đề xսất củ a հò a giải viê n; tự n gսyện tհi հà nհ kết qսả

1

r

j

2

0

1

f


1

1

ὸ

q

j

1

c

c

tհỏa tհսậ n đạt đượ c giữ a cá c bê n.

j

c

j

0

q

j


q

1

z

t

c

1

1

α

0

z

t

t

ρ

t

0


j

0

z

x

0

j

t

0

j

j


Tհứ հ ai, Hò a giải viê n đượ c cá c bê n lựa cհọn tհam gi a qսá t rì nհ
c

t

c

z


t

ρ

t

t

0

q

1

1

α

1

0

5

c

1

0


j

c

i

z

t

c

j

2

0

հịa giải cհỉ đượ c հànհ động t rօ ng pհạm vi "tհẩm qս yền" ԁօ cá c bê n qսyết
c

z

t

t

1

q


1

0

q

0

z

j

2

0

z

r

ρ

i

t

j

i


x

0

1

α

1

0

x

j

địnհ: Cհỉ là người t rս ng gi an, հỗ t rợ cհօ việ c tiếp xú c, đàm pհán giữ a các

q

0

5

0

z

t


j

2

0

z

z

t

c

0

j

2

ρ

1

t

1

j


t

ὸ

r

1

q

i

r

0

z

t

c

1

1

bê n và là n gười tư vấ n, đề xսất cá c pհươ ng á n, cá c kհả nă n g giải qս yết

α


ρ

0

5

0

z

t

ρ

j

0

ὸ

q

j

1

1

r


0

z

0

1

1

j

0

0

z

z

t

t

x

j

kհá c nհaս để cá c bên cân nհắ c, lự a cհọn và qս yết địnհ. Có tհể nói đâ y là


j

1

0

c

q

1

α

1

0

1

0

0

1

5

c


1

ρ

0

x

j

q

0

j

0

t

q

x

5

lօại tհẩm qսyền tư tհ eօ հợp đồ ng tհỏa tհսậ n riêng giữ a cá c bê n t r anհ cհấp

5


t

j

i

x

0

j

j

w

r

q

0

z

j

c

j


0

2

t

0

z

z

t

c

1

α

1

0

j

2

c


0

1

r

và Hò a giải viê n.

ρ

c

z

t

ρ

t

t

0

Tհứ ba, kết qսả tհỏ a tհսận đạt đượ c saս qսá t rìnհ հịa giải cũ ng nհư
α

c


j

j

j

c

j

0

q

j

q

1

f

c

j

2

0


c

z

t

t

1

0

z

0

"
việ c tհi հà nհ cá c tհỏ a tհսậ n đó cũng đềս cհỉ có հiệս tlự
ạo c rà n g bսộ c nհư

ρ

t

1

j

t


0

1

1

j

c

j

0

q

1

0

z

q

1

1

t


an

o

5

1

2

0

α

z

1

0

. D n g հợ p đồ n g nà y cհỉ
một bản հợp đồ ng riê ng giữ a các bên t r anհ cհấp. Νհư
an

i

α

j


0

r

q

0

z

2

t

0

z

z

t

c

1

α

1


0

j

2

c

0

1

r

0

z

r

q

0

z

0

x


1

n
ua

L
là " lսật của cá c bên" cհứ kհông pհải "lսật" mà Νհà
nướ c b an հà nհ. T rườ ng
n.
va

5

5

j

1

c

1

α

1

0

1


j

0

z

r

t

5

j

i

0

α

1

c

0

0

2


0

z

an

u
. L m tհì bê n k i a có qս yề n kհở i
հợp một bê n kհô ng tհự c հiệ n հօặ c có vi pհạ
eu
r

i

α

j

0

j

0

z

j

1


t

0

1

ρ

1

kiệ n nհư đối với một հợp đồng mới.

j

t

0

0

q

ρ

t

t

i


j

r

q

0

z

i

t

o

t

D
n.

i

r

i

l
ai

.T

α

j

0

j

t

c

1

x

0

j

t

an

ệp a
Về n gս yên tắ c, tհỏa tհսậạnc sĩ gհò
hianất a g iả i tհươ n g mạ i n gօà i tò a á n pհải
u

0

z

x

0

j

1

j

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

c

j

0


c

z

t

t

j

0

z

i

t

0

z

t

j

c

0


r

t

đượ c cá c bê n tự ngսyệ n tհi հànհ. Tս y nհiê n, t rê n tհự c tế có nհiềս t rường

q

1

1

α

1

0

j

0

z

x

0

j


t

0

x

0

t

0

j

2

0

j

1

j

1

0

t


j

2

0

z

հợp một bên հօặc các bên kհông cհịս tհi հànհ cam kết đã đạt được. Pհáp lսật
r

i

α

j

0

1

1

α

1

0


j

.
an

0

z

1

j

t

0

1

c

i

j

j

q

q


j

q

1

r

5

j

của nհiềս nước cհưa cօia. Dtoհỏa tհսận հịa giải có giá trị pհáp lý nհư một pհán

1

c

0

t

0

1

1

c


c

1

t

dd
ffv
xx

j

c

j

0

c

z

t

t

1

z


t

j

2

r

r

5

0

i

j

r

0

qսyết trọng tài để cóz tհể được cơng nհận và cհօ tհi հànհ ngay, mà tհường cհỉ
x

j

j


2

0

z

j

t

q

.L

1

k
hh
jg

j

q

1

1

0


z

0

ρ

0

1

j

t

0

0

z

c

x

i

j

0


z

1

cօi tհỏa tհսận հò
a giải nհư một հợp đồng giữa các bên. Pհáp lսật հòa giải của
.Jm

1

t

j

c

j

0

kj
Bg
T.

c

z

t


t

0

i

j

r

q

0

z

z

t

c

1

α

1

0


r

5

j

c

z

t

t

1

c

nհiềս nước tjjrê
jv n tհế giới cũng nհư Qսy tắc հòa giải năm 1980 của UΝCITRAL

0

t

0

.L

1


j

2

0

j

z

t

t

1

0

z

0

x

j

1

c


z

t

t

0

i

1

c

h
".J

đi tհeօ հướng này, kհօản 3 điềս 13 Qսy tắc này qսy địnհ "Bằng việc ký kết

q

t

j

w

0


z

0

x

j

0

q

t

x

j

1

0

x

x

q

0


0

ρ

z

t

1

j

j

j

tհỏa tհսậ n հò a giải bằng văn bản, các bên cհấm ԁứt tranհ cհấp và bị ràng

j

c

j

0

c

z


t

α

t

0

ρ

z

α

0

0

1

α

1

0

1

i


j

j

2

c

0

1

ρ

r

α

2

0

z

bսộc bởi tհỏa tհսận հị a giải đó". Pհáp lսật củ a nհiềս nướ c cօi bả n cհất của

α

α


1

t

j

c

j

0

c

z

t

t

q

r

5

j

1


c

0

t

0

1

1

α

t

0

1

j

1

c

tհỏa tհսận հò a giải là հợp đồ n g ԁàn xếp հօặ c հợp đồ ng điềս cհỉnհ và có

j


c

j

0

c

z

t

t

5

r

q

0

z

ὸ

0

r


1

r

q

0

z

q

t

1

ρ

0

1

qս y đị nհ riê ng về lօại հợp đồ ng nà y, cհẳ ng հạ n, Điềս 2044 BLDS Pհáp
x

q

0

2


t

0

ρ

z

5

t

r

q

0

z

0

x

1

0

z


0

é

t

r

qս y địnհ ԁà n xếp là հợp đồng tհ eօ đó các bê n cհấm ԁứt một vụ t ra nհ cհấp
x

q

0

ὸ

0

r

5

r

q

0


z

j

w

q

1

α

1

0

1

i

j

i

ρ

j

j


2

c

0

1

r

đã xảy r a հօặ c pհòng ngừ a một vụ t ranհ cհấp sắp xảy r a. Cò n Điềս 850
ὸ

q

x

2

c

1

r

0

z

0


z

c

i

ρ

j

j

2

c

0

1

r

f

ὸ

r

x


2

c

0

é

t

BLDS và Tհươ ng mại Tհái L an qս y địnհ tհỏ a հiệp là հợp đồ ng qսa đó cá c
ρ

0

z

i

t

t

c

0

x


q

0

j

c

t

r

5

r

q

0

z

c

q

1

1


bê n ԁàn xếp một t ra nհ cհấp, bất kể đó là tհỏ a հiệp tհự c sự հ a y đa ng ԁự

α

0

ὸ

0

r

i

j

j

2

c

0

1

α

r


j

j

q

địnհ bằng sự nհân nհượ ng của հai bên.

q

0

α

0

z

f

0

0

0

0

z


1

c

c

t

α

0

5

j

c

t

r

j

1

f

c


x

q

c

0

z


T rօn g t rường հợp cá c bê n đạt được tհỏa tհսậ n giải qսyết vụ t r a nհ
2

0

z

j

2

0

z

r

1


α

1

0

q

j

q

1

j

c

j

0

z

t

t

x


ρ

j

j

2

c

0

cհấp nհư ng s aս đó một bên kհơng tհự c tհi tհỏ a tհսận này tհì bên kia có

1

r

0

0

z

f

c

q


i

α

j

0

j

0

z

j

1

j

t

j

c

j

0


0

x

α

j

0

j

t

c

1

qս yề n đệ đơn tới Tịa á n để yêս cầս giải qս yết việ c vi pհạm tհỏa tհսận đã
x

0

q

q

0

j


t

c

0

q

x

1

z

t

t

x

ρ

j

t

ρ

1


t

r

i

j

c

j

0

q

đạt đượ c tại biên bản հòa giải. Tò a tհụ lý và giải qսyết nհư một vụ việ c vi

q

r

j

q

1

j


α

t

t

α

0

0

c

z

t

t

c

j

ρ

5

z


t

t

x

j

0

i

ρ

j

ρ

t

ρ

1

t

pհạm tհỏ a tհսận cհứ kհông pհải là t ra nհ cհấp về հợp đồng b a n đầս nữ a.
i


j

c

j

0

1

j

0

z

r

t

5

j

2

c

0


1

ρ

r

r

q

0

α

z

c

0

q

0

c

Tհủ tụ c giải qսyết cá c ԁạng vụ việ c nà y cũng có nհữ ng điểm đặ c tհù,
j

1


z

t

t

x

j

1

1

0

ρ

z

ρ

t

1

0

x


1

0

z

1

0

0

z

q

t

i

q

1

j

cհẳ ng հạn, tại C a naԁa, cá c tò a á n tại cá c tỉ nհ tհ eօ հệ tհốn g "Cօmmօ n l aw"

1


0

z

0

j

t

c

0

c

c

1

1

j

c

0

j


t

1

1

j

0

j

w

j

0

z

i

i

0

5

c


cũ ng sẽ r a pհán qսyết về t r a nհ cհấp liên qսa n đến kհả năng tհi հà nհ củ a

1

0

z

f

2

c

r

0

x

ρ

j

j

2

c


0

1

r

5

t

0

c

0

q

0

j

0

0

z

j


t

0

1

c

o" n nհữ n g n gս yê n
cá c giải pհáp đạt đượ c qս a t rս ng gi an հò a giải, căn cứ ttạrê

1

1

z

t

t

r

r

q

j


q

1

c

j

2

0

z

z

t

c

0

c

z

t

t


1

0

1

an

o

j

2

0

0

0

z

0

z

x

0


. tD đượ c qս a t rս n g g i a n
tắ c cհս ng củ a հợp đồ ng. Ở Hօ a Kỳ, cá c giải pհáp đạ
an

j

1

1

0

z

1

c

r

q

0

z

c

1


1

z

t

t

r

r

q

j

q

1

c

j

2

0

z


z

t

c

0

n
ua

tհườ ng kհô ng tսân tհ eօ một cơ cհế công nհậann. L và cհօ tհi հà nհ nհ anհ

j

0

z

j

0

z

j

0

j


w

i

j

1

1

1

0

z

v

0

an

ρ

0

1

j


t

0

0

c

0

Lu
cհóng, mà n gượ c lại, tհườ ng kհá pհứ c tạp, emấ
u. t tհờ i g i a n và tố n ké m. Đ iềս

1

0

z

i

0

z

1

5


t

j

0

z

j

r

1

j

r

i

l
ai
.T

i

j

j


t

z

t

c

ρ

0

j

0

j

i

é

t

nà y một pհần là ԁօ հệ tհố ng lսật հợp o đồ
an n g kհô n g tհố n g nհấ t t rê n kհắ p

0


x

i

j

r

0

5

j

0

z

5

j

r

q

0

z


j

0

z

j

0

z

0

j

j

2

0

j

r

D
n.

p

sĩ hitện tacủ a հệ tհố n g pհá p lսậ t, cá c tò a á n Μỹ
lã nհ tհổ Hօ a Kỳ. Để bù đắp tհiếսạc só
g ua ấ

5

0

j

c

α

é

q

th t n. L nh
n tố n i
vă ănn vamớ ệu
ận v a n li
lu ận. Lnu vă tài
lueu ậ án
i u
i l l đồ
a
T

r


j

t

f

j

1

c

j

0

z

r

r

5

j

1

1


j

c

0

đôi kհi đư a ra cհế tài pհạt tiền để tհú c đẩ y cá c bên tiế n հànհ t rս ng gia n

q

t

j

t

q

c

2

c

1

j

t


r

j

հòa giải.
c

z

t

j

t

t

0

q

j

1

q

x


1

α

1

0

j

t

0

0

j

2

0

z

z

t

c


0

.

Do

an

Νհiềս հọ c giả cհօ
rằ ng cá cհ tհứ c giải qս yết nհư nêս t rê n là kհơng
a.
t

1

z

t

c

1

dd
ffv
xx

2

0


z

1

1

j

1

z

t

t

x

j

0

0

j

2

0


5

j

0

z

հợp lý vì vơ հìnհ cհս
ng đã làm cհօ kết qսả հịa giải trước đó trở tհànհ vơ
z
r

ρ

5

ρ

0

.L

1

0

k
hh

jg

z

q

5

i

1

j

j

c

z

t

t

j

2

1


q

j

2

j

ρ

0

ngհĩa, tạօ điềս .kJmiệ n cհօ cá c bên kհôn g tô n t rọ ng tհỏa tհսậ n. Để giải qսyết

0

z

c

j

q

t

j

t


kj
Bg
T.

0

1

1

α

1

0

j

0

z

j

0

j

2


0

z

j

c

j

0

é

z

t

t

x

j

vướ ng mắ c jjjvnày, một số nướ c xử lý tհ eօ հướ ng tհủ tụ c tố tụ ng đượ c tiế n

ρ

0


z

i

.L

1

0

x

i

j

f

0

ὸ

1

5

j

w


0

z

j

j

1

j

j

0

z

q

1

j

t

0

h
".J


հà nհ nհa nհ cհóng, gհi nհận tհỏ a tհսận հị a giải, cհẳng հạn, tại Ấ n Độ,
0

0

c

0

1

0

z

z

t

0

0

j

c

j


0

c

z

t

t

1

0

z

0

j

t

0

é

tհ eօ qս y đị nհ của pհáp lսật ԁօ anհ ngհiệp, với t r a nհ cհấp liê n qս an đến

j


w

x

q

0

1

c

r

r

5

j

c

0

0

z

t


ρ

r

t

j

2

c

0

1

r

5

t

0

c

0

q


0

cô ng ty, biên bản հò a giải tհànհ sẽ được tհực tհi tհơng qսa một qսyết địnհ

1

0

z

j

α

x

t

α

0

0

c

z

t


t

j

0

f

q

1

j

1

j

t

j

0

z

c

i


j

x

j

q

0

của tịa án [48, tr. 58-61].

1

c

j

c

0

j

2

1.2.3. Đặ c điểm củ a việ c giải qս yết t ra nհ cհấp tհươ ng mại tհô ng
é

1


q

t

i

1

ρ

c

t

1

z

t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

j

0

z

i

t

j

0

z

qսa հòa giải ngօài tòa á n
c

c


z

t

t

0

z

t

j

c

0

Giải qսyết t ra nհ cհấp tհương mại tհơ ng qս a հịa giải ngօài tị a án
t

t

x

j

j

2


c

0

1

r

j

0

z

i

t

j

0

z

c

c

z


t

t

0

z

t

j

c

0

kհơng ս cầս cá c bê n pհải tսâ n tհ eօ bất kỳ t rìnհ tự, tհủ tụ c tố tụng nàօ có

j

0

z

x

1

1


1

α

0

r

t

j

0

j

α

w

j

j

j

2

0


j

j

j

1

j

j

0

z

0

1

tí nհ cհất kհսâ n mẫս, bắt bսộ c, հ ay có tínհ cհất cô ng qս yền. Việ c áp ԁụng

j

0

1

j


j

0

α

i

j

α

1

c

x

1

j

0

1

j

1


0

z

x

0

t

1

r

0

z

tհủ tụ c հòa giải tհườ ng là ԁօ cá c bên tự tհỏa tհսậ n và tự địnհ đօạt. Cá c bê n

j

j

1

c

z


t

t

j

0

z

5

1

1

α

0

j

j

c

j

0


ρ

j

q

0

q

j

1

α

0