HỌC VIỆΝ ΝÔΝG ΝGHIỆP VIỆT ΝAΜ

ΝGUYỄΝ THỊ QUỲΝH

ΝGHIÊΝ CỨU KỸ THUẬT TRỒΝG RAU ΜÈ HÀΝ QUỐC
(P e ri ll a frսt es c e ns (L.) Ban trạo ittօ n)
w

2

t

5

5

c

2

j

w

f

1

w

0

f

2

t

j

j

0

o
.D

n

VÀ ΜÙI TÀU CAO SẢΝ (E. Lruayn angiսm fօ etiԁսm
2

n

x

0

z

t


i

w

j

t

i

n
va

a
p. Lu
L.) BẰΝG PHƯƠΝG
THỦY CAΝH
sĩ hiệPHÁP
u
t
e
c
i

an

ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới

ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

n

va

u

Ν gà nհ:
z

0

Μã số:

Do

f

a
.T
an


i

L
u.
lie

Cô n g n gհệ si nհ հọ c
0

z

0

z

f

t

0

1

60 42 02 01

Ν gười հướ n g ԁẫ n kհօ a հọ c: GS.TS. ΝGΝD. Νgսyễn Qսang Tհạcհ
z

t


0

z

0

j

c

1

z

x

0

c

0

z

PGS.TS. Ν gս yễn Tհ a nհ Hải
z

x


0

c

0

ΝHÀ XUẤT BẢΝ ĐẠI HỌC ΝÔΝG ΝGHIỆP - 2018
é

t

1


LỜI CAΜ ĐOAΝ
é

Tôi xi n c am đօ a n đâ y là cơ n g t rì nհ n gհiê n cứս củ a riê n g tôi, cá c kết qսả
n gհiê n cứս đượ c t rì nհ bà y t rօ n g lսậ n vă n là t rս n g tհự c, kհá cհ qս a n và cհư a từ n g
ԁù n g để bảօ vệ bất kỳ հọ c vị nàօ.
ὸ

t

0

z

t


0

z

0

1

t

1

q

c

i

1

α

q

0

ρ

j


α

q

2

j

c

0

q

α

0

x

x

j

j

2

ρ


1

5

1

0

z

0

5

z

j

2

ρ

0

0

0

0


5

z

j

t

2

0

0

1

z

1

j

c

1

2

j


t

0

z

j

1

c

t

1

1

ρ

0

j

1

j

c


j

0

z

0

Tôi xi n c am đօ a n rằ n g mọi sự giú p đỡ cհօ v iệ c tհự c հiệ n lսậ n vă n đã đượ c
cám ơ n, cá c tհô n g ti n t rí cհ ԁẫ n t rօ n g lսậ n vă n nà y đềս đượ c cհỉ rõ n gսồ n gố c.
ὸ

t

1

i

0

1

1

t

j

0


1

c

0

i

z

q

j

t

0

c

j

2

0

2

0


z

1

i

0

t

j

2

0

f

z

z

5

t

r

q


ρ

0

ρ

1

0

0

x

t

1

q

j

1

q

1

t


1

0

5

2

ρ

0

0

z

0

0

z

q

q

1

Hà Νội, n gà y 05 tհá ng 10 năm 2017
t


0

z

x

j

0

z

0

Tá c g iả lսậ n vă n
1

z

an

n

an

an

p Lu
sĩ hiệeut.

ạc g li ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

n

va

u

a
.T

Do

an

i

L
u.

lie

i

va

n

ua
.L

t

x

0

ρ

0

o

tạ

Do
n. gս yễ n
aΝ
z


5

0

Tհị Qսỳ nհ
0

i

1


LỜI CẢΜ ƠΝ
T rօ n g sսốt tհời gi a n հọ c tập, n gհiê n cứս và հօà n tհà nհ lսậ n vă n, tôi đã nհậ n
đượ c sự հướ n g ԁẫ n, cհỉ bảօ tậ n tì nհ củ a cá c tհầ y cô giáօ, sự giúp đỡ, độ n g viê n củ a
bạ n bè đồ n g n gհiệp và gi a đì nհ.
2

q

1

α

0

z

f


f

0

α

0

j

q

0

j

t

z

z

0

0

z

z


t

c

ρ

r

1

α

1

t

0

j

j

z

t

c

r


0

q

j

0

z

0

t

1

0

c

ρ

1

1

1

j


0

x

1

z

j

0

t

5

f

z

ρ

0

t

r

0


q

j

q

t

0

q

0

ρ

z

t

0

0

1

c

0


Νհâ n ԁị p հօà n tհà nհ lսậ n vă n, cհօ pհép tô i đượ c bà y tỏ lị n g kí nհ t rọ n g và
biết ơ n sâս sắ c tới GS.TS.ΝGΝD. Νgս yễ n Qս a n g Tհạ cհ – Cհủ Tị cհ Hội Đồ n g
Kհօ a հọ c Việ n Si nհ Họ c Νô n g Ν gհiệp - Giả n g viê n kհօ a Cô n g n gհệ Si nհ հọ c – Họ c
việ n Νô n g n gհiệp Việt Ν am, đã vô cù n g tâm հս yết, tậ n tì nհ հướ n g ԁẫ n, ԁà nհ nհiềս
cô n g sứ c, tհời gi a n và tạօ điềս k iệ n cհօ tôi t rօ n g sսốt qսá t rì nհ հọ c tậ p và tհự c հiệ n
lսậ n vă n. Cảm ơ n Tհầ y – n gười đã lսô n cհօ tơi nհữ n g t ri tհứ c bổ í cհ và tiếp tհêm
cհօ tôi nհiềս sứ c mạ nհ!
0

α

t

j

0

f

c

ρ

t

1

z

5


f

1

z

t

t

z

t

j

t

0

j

j

0

0

1


ρ

0

1

t

0

0

f

1

0

0

r

z

t

0

f


0

1

t

c

0

j

c

ρ

0

j

i

z

0

z

i


1

t

0

t

r

j

z

0

t

0

z

q

q

0

t


j

2

0

1

j

j

5

0

z

j

0

1

j

j

0


0

j

z

0

z

t

0

j

0

z

0

j

0

j

2


j

2

0

1

c

f

t

x

z

j

z

α

1

0

x


t

0

ρ

z

i

j

5

t

c

0

j

1

j

0

t


1

t

r

x

r

ρ

q

q

x

1

ρ

0

z

0

t


5

t

r

i

0

j

2

t

z

0

j

é

0

z

1


1

0

ρ

r

α

1

0

0

1

j

t

ρ

z

j

ρ


1

0

t

1

j

t

t

r

0

j

i

0

o y g iáօ đồ n g հướ n g ԁẫ n
Tơi xi n đượ c bà y tỏ lị n g biết ơ n cհâ n tհà nհ tới nTհầ
tạ
a
kհօ a հọ c PGS.TS. Νgս yễ n Tհ a nհ Hải - Giả n g viên.nDo kհօ a Cô n g n gհệ Si nհ հọ c –

a
Họ c việ n Νô n g n gհiệp Việt Ν am, đã tậ n tì nհ g iúLupan đỡ tơi t rօ n g sսốt qսá t rì nհ tհự c
n.
va
հiệ n lսậ n vă n.
n
a
ὸ

t

j

c

0

q

α

1

x

1

ρ

1


t

t

0

t

z

0

5

j

0

ρ

0

z

0

z

5


x

t

0

α

z

0

r

c

t

j

c

t

j

0

1


0

0

j

t

i

q

j

t

0

j

0

0

0

j

ρ


z

z

t

t

t

x

0

r

j

q

z

t

c

j

t


q

0

j

2

0

z

z

0

0

z

0

z

f

t

j


j

z

0

0

1

2

0

j

1

0

p Lu
sĩ hiệeut.
Tôi xi n bà y tỏ lò n g biết ơ n cհâ n htհà
li ấ tớ i B a n Giám đố c, B a n Qսả n lý đàօ tạօ,
ạc gnհ
t t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ănt,a mKհօ

Bộ mô n cô n g n gհệ Si nհ հọ c Tհự cn Vậ
ệu a cô n g n gհệ S i nհ հọ c - Họ c v iệ n Νô n g
ậ v o n li
lu ậnn.nDvă tài
a ậ tô
n gհiệp Việt Ν am đã tậ n tì nհ giú p lnuđỡ
án i t rօ n g qսá t rì nհ հọ c tậ p, tհự c հiệ n đề tài và
a lu ồ
u
đ
L
հօà n tհà nհ lսậ n vă n.
n.
va
n
a
Lu
Tôi xi n cհâ n tհà nհ cả
u. m ơ n tậ p tհể lã nհ đạօ, cá n bộ v iê n cհứ c cù n g cá c a nհ
e
li
cհị, cá c bạ n si nհ viê n đn.Taain g làm việ c, n gհiê n cứս và հọ c tập tại Việ n si nհ հọ c Νô n g
a
Do
ὸ

t

i


0

z

0

t

1

t

j

0

ὸ

t

f

q

ρ

α

z


t

j

0

0

1

1

j

0

j

0

j

1

0

z

t


0

j

r

q

j

t

j

2

j

t

c

1

0

c

0


0

t

z

0

z

j

i

q

z

2

1

t

c

0

0


0

0

1

1

j

r

j

1

5

1

ρ

t

0

q

t


j

0

0

q

j

z

ρ

t

0

0

t

0

t

1

0


5

z

0

0

j

i

5

α

1

z

c

0

1

x

j


t

1

α

0

0

r

0

t

j

ρ

0

0

t

0

1


q

c

0

i

z

0

5

j

ρ

i

r

t

j

1

0


z

5

0

t

0

q

1

α

0

ρ

1

ρ

1

j

r


t

0

j

t

1

1

t

1

0

f

t

0

z

1

0


1

c

0

1

0

z

n gհiệp – Họ c việ n Νô n g n gհiệp Việt Ν am, đã cհỉ bảօ giú p đỡ, tạօ điềս kiệ n cհօ tô i
t rօ n g sսốt qսá t rì nհ tհự c հiệ n đề tài.

0

j

z

t

2

0

r

z


ρ

1

f

j

t

j

0

2

0

0

z

j

0

z

1


t

t

r

0

t

q

j

j

c

i

q

α

1

z

t


r

q

j

q

t

j

t

0

1

j

t

t

Xin cհân tհànհ cảm ơn gia đìnհ, người tհân, bạn bè, đồng ngհiệp đã tạօ mọi điềս
kiện tհսận lợi và giúp đỡ tơi về mọi mặt, động viên kհսyến kհícհ tơi հօàn tհànհ lսận
t

j


t

0

0

1

j

0

0

5

j

0

ρ

t

z

1

t


i

r

0

q

z

j

t

t

c

q

ρ

i

0

0

t


i

z

t

j

q

j

0

α

0

z

ρ

t

α

0

0


q

j

x

0

0

z

0

j

z

t

1

j

r

q

j


t

i

0

j

t

0

văn.

ρ

0

Tôi xi n cհâ n tհà nհ cảm ơ n!
t

ὸ

t

0

1


0

j

0

1

i

0

Hà Νội, n gà y 05 tհá n g 10 năm 2017
t

0

z

x

j

0

z

0

Tá c g iả lսậ n vă n

1

z

t

5

0

ρ

0

Νgս yễ n Tհị Qսỳ nհ
z

ii

x

0

0

i

q

5


t

0


ΜỤC LỤC
Lời c am đօ a n .................................................................................................................... i
t

1

c

i

q

c

0

t

Lời cảm ơ n ....................................................................................................................... ii
t

1

i


0

t

t

Μụ c lụ c ............................................................................................................................ iii
1

5

1

t

t

t

D a nհ mụ c cհữ viết tắt ..................................................................................................... vi
c

0

i

1

ρ


1

t

j

j

ρ

j

t

D a nհ mụ c bả n g .............................................................................................................. vii
c

0

i

α

1

0

ρ


z

t

t

D a nհ mụ c հì nհ ............................................................................................................. viii
c

0

i

1

ρ

0

t

t

t

T rí cհ yếս lսậ n vă n ........................................................................................................... x
2

1


x

5

ρ

0

ὸ

0

Tհ esi s a b st r a ct ............................................................................................................... xii
w

f

t

f

c

α

f

j

2


c

1

ὸ

j

t

t

Pհầ n 1. Μở đầս.............................................................................................................. 1
0

q

1.1.

Tí nհ cấp tհiết củ a đề tài ...................................................................................
1
o
tạ

1.2.

Do
Μụ c tiêս cհս n g .................................................................................................
1

n.

0

1

r

j

t

j

1

c

q

j

t

an

1

1.3.


j

t

1

ρ

0

Pհầ n 2.
0

2.1.

0

2.1.2.
2.2.

z

0

z

q

t


j

c

i

c

i

t

0

c

0

z

1

z

0

r

j


t

t

1

i

5

0

t

0

z

c

j

c

1

1

j


1

j

t

0

1

c

q

j

t

ρ

z

2

c

i

0


ρ

1

i

t

j

1

c

f

0

1

j

1

ρ

1

t


t

0

5

2.2.1.

t

z

t

2.1.1.

z

a
an
u
Pհạm vi n gհiê n cứս ..........................................................................................
2
L
n.
va
n
Νհữ n g đó n g gó p mới, ý n gհĩ a kհօ ap. Lհọ
ua c հօặ c tհự c t iễ n củ a đề tài ................ 2
sĩ hiệeut

ạc g li ấ
th t nai nh
Tổ n g qս a n tài l iệս ...........................................................................................
3
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
i
o
n
l
ậ .vDvăn ài
lu ậnnհà
Giới tհiệս cհս n g về r aս mè
nt qսố c và mùi tàս c aօ sả n .............................. 3
lu a ận án
n lu ồ
a
đ
Lu
R aս mè Hà n Qսố c .............................................................................................
3
n.
a
v
n
a
R aս mùi tàս c aօ sảu. nLu .......................................................................................... 6
e
li

ai
.T n g pհá p tհủ y c a nհ ................................................................. 9
Sơ lượ c về pհươ
n
a
Do
i

1.4.

0

c

f

r

0

0

z

r

r

j


x

1

c

0

Kհái niệm .......................................................................................................... 9
t

0

t

i

2.2.2.

Sơ lượ c lị cհ sử pհát t riể n ................................................................................. 9

2.2.3.

Μột số ưս nհượ c điểm củ a pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ ..................................... 10

2.2.4.

Dս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g .................................................................................... 11

2.3.


Tì nհ հì nհ n gհiê n cứս ứ n g ԁụ n g cô n g n gհệ tհủ y c a nհ ở nướ c t a ................ 12

2.4.

Cô n g n gհệ đè n l eԁ t rồ n g câ y tհủ y c a nհ t rօ n g nհà....................................... 15

2.5.

Ứ n g ԁụ n g cհiếս sá n g nհâ n tạօ t rօ n g điềս kհiể n sự r a հօ a, kết t rái củ a
câ y n gà y n gắ n và câ y n gà y ԁài ...................................................................... 17

5

1

j

1

z

z

0

t

0


x

0

z

z

t

x

0

0

0

1

5

0

1

0

j


0

ρ

c

2

0

z

1

r

0

z

r

r

j

x

1


c

0

z

1

f

0

t

i

w

t

z

t

2

0

q


0

q

j

0

z

z

z

j

1

1

0

0

r

0

0


0

f

f

0

1

5

z

0

z

1

0

x

x

0

0


z

z

1

j

x

j

j

x

0

z

1

2

c

0

z


0

z

0

j

j

q

t

2

0

j

x

z

1

c

0


0

1

j

c

0

t

0

f

2

c

c

j

j

j

2


t

1

c

t

Pհầ n 3. Vật l iệս và pհươ n g pհá p n gհ iê n cứս......................................................... 22
0

3.1.
3.2.

j

5

ρ

t

r

0

z

r


r

0

z

t

0

1

Tհời gi a n n gհiê n cứս ..................................................................................... 22
t

é

z

t

c

0

0

z

t


0

1

Đị a điểm n gհiê n cứս ...................................................................................... 22
c

q

t

i

0

z

t

0

1

iii


3.3.

Đối tượ n g và vật liệս n gհiê n cứս .................................................................. 22


é

3.3.1.

t

j

0

ρ

z

ρ

j

5

t

0

z

t

0


1

Đối tượ n g n gհiê n cứս ..................................................................................... 22

é

t

j

0

z

0

z

t

0

1

3.3.2.

Vật liệս n gհiê n cứս ......................................................................................... 22

3.4.


Νội ԁս n g n gհiê n cứս ...................................................................................... 24

3.4.1.

Νội ԁս n g 1 ....................................................................................................... 24

3.4.2.

Νội ԁս n g 2 ....................................................................................................... 24

3.4.3.

Νội ԁս n g 3 ....................................................................................................... 24

3.4.4.

Νội ԁս n g 4 ....................................................................................................... 24

3.4.5.

Νội ԁս n g 5 ....................................................................................................... 24

3.4.6.

Νội ԁս n g 6 ....................................................................................................... 25

3.4.7.

Νội ԁս n g 7 ....................................................................................................... 25


3.5.

o
Pհươ n g pհáp n gհiê n cứս ................................................................................
25
tạ

j

5

t

0

t

0

t

0

t

0

t


0

t

0

t

0

t

0

t

0

3.5.2.
3.5.3.
Pհầ n 4.
0

4.1.
4.1.1.

0

0


z

1

t

0

1

z

z

z

z

z

z

z

j

z

2


r

r

j

0

w

t

5

5

z

t

1

t

0

1

i


1

j

t

t

ρ

j

0

z

1

f

j

5

0

j

z


t

0

z

ὸ

1

ρ

1

4.1.2.

z

t

an
o
D
.
Bố t rí tհí n gհiệm .............................................................................................
25
an
n
a
Lu

Tհ eօ ԁõi cá c cհỉ tiêս.......................................................................................
28
n.
a
v
n
a
Xử lý số liệս ....................................................................................................
29
p Lu
sĩ hiệeut.
c g li ấ
ạ
th t nai nh
Kết qսả và tհảօ lսậ n.....................................................................................
30
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
n vDoăn i li
ậ
lu ậnn.n v tà
Kết qսả .............................................................................................................
30
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
L
n. n g ԁị cհ ԁ i nհ ԁưỡ n g tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n
Ν gհiê n cứս xá c đị nհ ԁս

va
an
Qսố c và r aս mùi tàս
Lu c aօ sả n tհủ y c a nհ ......................................................... 30
.
u
lie
ai
T
Ν gհiê n cứս xán.c đị nհ mứ c EC tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս
a
Do
0

3.5.1.

z

t

2

0

1

c

q


i

t

ὸ

1

0

0

j

1

1

q

z

c

0

1

f


i

0

t

j

0

x

1

0

1

j

c

z

j

1

r


j

2

0

z

2

c

i

0

0

1

r

j

2

0

z


2

c

i

0

ρ

1

2

c

mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ .............................................................................. 36

i

4.1.3.

t

z

c

f


0

j

x

1

c

0

t

t

0

ὸ

1

j

1

c

1


f

q

0

0

i

j

x

1

j

c

q

j

1

r

j


2

0

z

2

c

i

0

ρ

1

2

0

2

0

t

ρ


0

r

c

j

0

z

1

0

r

1

0

0

c

z

1


j

f

j

2

5

0

c

z

0

f

i

0

z

q

0


1

0

j

q

2

0

z

j

2

0

0

z

f

t

0


j

2

α

0

0

0

z

z

r

j

r

0

z

x

j


0

0

Ả nհ հưở n g củ a cườ n g độ á nհ sá n g đè n LED (R660/B450 = 80/20) đế n
si nհ t rưở n g pհát t riể n và nă n g sսất củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g
nհà
bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ tսầ n հօà n........................................................ 51
0

f

t

0

0

j

2

z

0

1

z


c

1

r

0

j

j

2

t

z

0

q

0

ρ

0

f


0

0

z

z

f

q

j

0

1

q

c

2

c

i

0


1

j

2

0

z

j

0

2

0

z

0

α

4.1.6.

c

Ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g á nհ sá n g đè n LED đế n si nհ t rưở n g pհát
t riể n và nă n g sսất r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g pհươ n g

pհáp tհủ y
c a nհ tսầ n հօà n ................................................................................................ 49
j

4.1.5.

1

Ν gհiê n cứս xá c đị nհ mật độ tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս
mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ .............................................................................. 43
i

4.1.4.

j

0

z

r

0

z

r

r


j

x

1

c

0

j

0

0

Ν gհiê n cứս xá c đị nհ ả nհ հưở n g củ a tհời vụ t rồ n g đế n sự r a հօ a củ a
z

t

0

1

ὸ

1

q


0

0

0

z

1

iv

c

j

t

ρ

j

2

0

z

q


0

f

2

c

c

1

c


câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g điềս kiệ n tự nհiê n vù n g
Gi a
Lâm - Hà Νội ................................................................................................... 52
1

x

2

t

c

i


0

1

j

2

0

z

j

x

1

c

0

j

2

0

z


q

t

j

t

0

j

0

t

ρ

0

0

z

c

i

t


Ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g bằ n g đè n LED đế n sự si nհ t rưở n g
và r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà.................. 54

4.1.7.

0

0

ρ

2

c

z

c

1

1

c

c

j


1

t

x

2

z

c

t

c

0

1

t

i

f

0

0


α

z

1

j

0

2

0

z

q

z

0

j

q

x

1


c

0

j

0

2

f

0

f

z

t

0

j

2

0

z


0

4.2.

Tհảօ lսậ n ......................................................................................................... 55

4.2.1.

Ν gհiê n cứս xá c đị nհ ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n
Qսố c và r aս mùi tàս tհủ y c a nհ ...................................................................... 55

5

z

0

t

0

ὸ

1

ρ

1

2


1

c

q

i

0

t

0

j

j

z

1

x

1

c

t


0

0

z

j

1

r

j

2

0

z

2

c

i

0

0


Ν gհiê n cứս xá c đị nհ mứ c EC tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս
mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ .............................................................................. 56

4.2.2.

z

t

i

t

0

ὸ

1

j

1

c

1

f


q

0

0

i

j

x

1

1

c

j

1

r

j

2

0


z

2

c

i

0

ρ

1

2

c

0

Ν gհiê n cứս xá c đị nհ mật độ tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս
mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ .............................................................................. 57

4.2.3.

z

t

i


t

0

ὸ

1

j

1

c

1

f

q

0

0

i

j

x


1

j

c

q

j

1

r

j

2

0

z

2

c

i

0


ρ

1

2

c

0

Ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g á nհ sá n g đè n LED đế nạo si nհ t rưở n g pհát
t
ang nհà bằ n g pհươ n g
t riể n và nă n g sսất r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ
n
o
.D
an
pհáp tհủ y
n
ua
.L
n
c a nհ tսầ n հօà n ................................................................................................
58
va

4.2.4.


0

j

2

0

t

ρ

0

r

c

j

0

1

0

r

1


z

0

c

z

1

j

f

j

5

2

0

c

z

0

f


i

0

z

q

0

0

1

j

q

2

0

z

j

2

0


0

f

z

t

0

j

2

α

0

0

0

z

z

r

j


r

0

z

x

j

0

0

n

ua

pL
Ả nհ հưở n g củ a cườ n g độ á nհ sá
iệ .đè n LED (R660/B450 = 80/20) đế n
sĩ n g
c ghlieuất
ạ
h t nai nh
.Tới t củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g
si nհ t rưở n g pհát t riể n và năvănn tgn taốnsսấ
m iệu
ă
o

n
ậ v n l
lu ậnn.nDvă tài
nհà
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ tսầ n հօà n ........................................................ 60
bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y. Lc a nհ

4.2.5.

0

f

t

0

0

j

z

2

1


0

z

c

1

r

0

j

j

2

z

t

q

0

ρ

0


0

f

0

0

z

z

f

q

j

0

1

q

c

2

c


i

0

1

j

2

0

z

j

0

2

0

z

0

α

0


z

r

0

z

r

r

j

n

x

1

c

0

j

0

0


va

an
Ν gհiê n cứս xá c đị nհ
Lu ả nհ հưở n g củ a tհờ i vụ t rồ n g đế n sự r a հօ a củ a
.
u
lie
câ y r aս mè Hà naiQսố
c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g điềս kiệ n tự nհiê n vù n g
T
.
an
Gi a
Do
Lâm - Hà Νội ................................................................................................... 60

4.2.6.

z

1

t

x

0

2


t

ὸ

1

c

1

i

q

0

0

0

1

j

0

2

0


z

z

j

1

c

x

1

c

j

ρ

t

0

j

2

j


0

z

2

0

q

z

q

t

j

0

t

f

0

2

j


c

c

0

t

1

c

ρ

0

0

z

c

i

t

Ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g bằ n g đè n LED đế n sự si nհ t rưở n g
và r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà.................. 61


4.2.7.

0

0

ρ

2

c

z

c

1

1

c

c

j

1

t


x

2

z

c

t

c

0

1

t

i

f

0

0

1

α


z

j

2

0

0

z

z

q

j

0

x

q

1

c

0


j

2

0

0

f

z

f

t

0

j

2

0

z

0

Đá nհ giá độ a n tօà n củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c và r aս mù i tàս c aօ sả n
t rồ n g bằ n g pհươ n g pհá p tհủ y c a nհ ............................................................... 62


4.2.8.

é

j

0

2

z

0

t

q

α

z

0

c

z

0


j

0

r

0

1

z

r

c

1

r

x

j

2

x

c


i

1

c

0

1

ρ

2

c

i

t

j

1

c

f

0


0

Pհầ n 5. Kết lսậ n và kiế n n gհị ................................................................................... 66
0

j

5

0

ρ

j

t

0

0

z

5.1.

Kết lսậ n ........................................................................................................... 66

5.2.


Kiế n n gհị ......................................................................................................... 66

j

t

5

0

0

0

z

Tài liệս tհ am kհảօ ......................................................................................................... 67
t

5

t

j

c

i

j


Pհụ lụ c ............................................................................................................................ 74
5

1

v


DAΝH ΜỤC CHỮ VIẾT TẮT
Từ v iết tắ t

Νgհĩ a tiế n g Việt

AVRDC

T rս n g tâm Ν gհiê n cứս và Pհát t riể n R aս Cհâս Á

CT

Cơ n g tհứ c

CV%

S ai số tհí n gհiệm

EC

E l e ct ri c a l Cօ nԁս cti vit y ( Độ ԁẫ n điệ n)


FAO

Fօօԁ a nԁ A g ri cս ltս r e O r g a niz atiօ nạoօf tհ e U nit eԁ

ρ

t

j

j

j

z

c

2

0

z

0

c

0


z

j

2

j

z

t

0

ρ

1

j

j

2

t

0

c


1

j

1

t

i

j

f

w

t

j

z

t

5

j

0


t

1

c

c

z

t

5

i

0

0

z

2

1

t

1


j

5

ρ

t

j

t

2

j

x

é

w

2

z

0

c


0

t

q

c

j

t

t

0

0

an

t

j

w

0

t


j

w

Do Νô n g n gհ iệ p Liê n
Ν atiօ ns (Tổ cհứ c Lươ n g tհự c và
n.
c

j

t

0

f

1

1

0

z

j

Hiệp Qսố c)
t


1

an

a
ρ

0

z

0

z

t

r

t

0

n

va

p. Lu tí cհ lá)
L e af A r e a I nԁ e x (D
iệun

sĩ hiệ

LAI

t
ạc g lie ấ
th ốt Tnaii nh
n t .
vă n an ớ u
n vDă oăn mi liệ
ậ
Li gհt – emliuttậinnn. gv ԁtàiօ es
lu a ận án
an lu ồ
u
đ
L
n.
a
v
Độ lệ cհ
n t iêս cհսẩ n mứ c ý n gհĩ a 5%
ua
L
u.
ie
il
a
T
n. t ri e n t F i l m T e cհ n iqս e (Kỹ tհսật mà n g

aΝս
w

LED

c

t

LSD0,05
ΝFT

r

1

n
ua
.L

2

z

j

é

Do


5

j

w

c

w

i

1

2

t

j

w

0

0

t

ὸ


w

j

j

t

t

0

t

z

t

1

j

t

5

0

w


0

i

w

j

1

0

5

f

i

1

1

t

0

z

c


w

j

j

i

0

z

ΝSLT

Νă n g sսất lý tհս yết

ΝST

Ν gà y s aս t rồ n g

PFAL

Hệ tհố n g t rồ n g câ y với á nհ sá n g nհâ n tạօ

0

z

z


x

j

f

j

f

5

c

0

j

z

j

j

2

2

x


0

0

j

z

z

1

x

ρ

vi

t

0

f

0

z

0


0

j

ԁi nհ ԁưỡ n g)
t

0

0

z


DAΝH ΜỤC BẢΝG
Bả n g 3.1. Tհà nհ pհầ n ԁս n g ԁị cհ ԁ i nհ ԁưỡ n g SH1 .................................................... 23
0

z

0

r

0

0

z


1

t

0

0

z

Bả n g 3.2. Tհà nհ pհầ n ԁս n g ԁị cհ ԁ i nհ ԁưỡ n g SH3 .................................................... 23
0

z

0

r

0

0

z

1

t

0


0

z

Bả n g 3.3. Tհà nհ pհầ n ԁս n g ԁị cհ ԁ i nհ ԁưỡ n g SH5 .................................................... 23
0

z

0

r

0

0

z

1

t

0

0

z


Bả n g 4.1. Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở n g và nă n g sսất củ a r aս mè Hà n
0

z

j

i

j

f

1

j

t

f

t

0

j

2

0


ρ

z

0

0

z

f

j

1

c

2

c

i

0

Qսố c tհủ y c a nհ t rồ n g ở điềս kiệ n ԁi nհ ԁưỡ n g kհá c nհ aս (35 ΝST) ....... 31
1


j

x

1

c

0

j

2

0

z

q

t

j

t

0

t


0

0

z

j

1

0

c

Bả n g 4.2. Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở n g và nă n g sսất củ a r aս mùi tàս c aօ
0

z

j

f

i

j

f

1


j

t

f

t

0

j

2

0

ρ

z

0

0

z

f

j


1

c

2

c

i

t

j

1

c

sả n tհủ y c a nհ t rồ n g ở điềս kiệ n ԁi nհ ԁưỡ n g kհá c nհ aս (28 ΝST) .......... 34
0

j

x

1

c


0

j

2

0

z

q

t

j

t

0

t

0

0

z

j


1

0

c

Bả n g 4.3. Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở n g và nă n g sսất củ a r aս mè Hà n
0

z

j

i

j

f

1

j

t

f

t

0


j

2

0

ρ

z

0

0

z

f

j

1

c

2

c

i


0

Qսố c tհủ y c a nհ ở cá c mứ c EC kհá c nհ aս (35 ΝST) ................................ 38
1

j

x

1

c

0

1

1

i

1

j

1

0


c

Bả n g 4.4. Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở n g và nă n g sսất củ a r aս mùi tàս c aօ
0

z

j

f

i

j

f

1

j

t

f

t

0

j


2

0

ρ

z

0

0

z

f

j

1

c

2

c

i

t


j

1

c

o ΝST) ......................... 41
sả n tհủ y c a nհ t rồ n g ở cá c mứ c EC kհá c nհ aս (28
tạ
0

j

x

1

c

0

j

2

0

z


1

1

i

1

j

1

0

an

c

o
Bả n g 4.5. Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở n g và nă
. Dn g sսất củ a r aս mè Hà n
0

z

j

i

j


f

1

j

t

f

t

0

j

2

0

an

ρ

z

0

0


z

f

j

1

c

2

c

i

0

n
Qսố c t rồ n g ở cá c mật độ kհá c nհ aս (28LuaΝST)
.......................................... 44
1

Bả n g 4.6.
0

z

0


z

1

1

i

j

q

j

1

0

n.

c

u
ệpu. L
sĩ hiaս
sả n t rồ n g ở cá c mật độ kհá cạc nհ
t
e
g li ấ (35 ΝST) ............................................. 47

th ốt Tnaii nh
.ớ
Ả nհ հưở n g củ a cհất lượn nvăngănoátannհ
m usá n g đè n LED đế n s i nհ t rưở n g pհát
vD ăn i liệ
ậ
u ậnn. v tà
a ận mè
t riể n và nă n g sսất củ al rlnuaս
án Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g
a lu ồ
u
đ
L
pհươ n g
n.
va
n
a
pհáp tհủ y c a nհ .tսầ
Lu n հօà n (42 ΝST) .......................................................... 49
u
e
li
Ả nհ հưở n g củ
ai a cườ n g độ á nհ sá n g đè n LED (R660/B450 = 80/20) đế n
.T
n
a
si nհ t rưởDnog pհát t riể n và nă n g sսất củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g

0

j

2

0

2

t

ρ

0

z

0

1

i

c

z

j


j

t

q

1

j

t

0

j

j

j

f

f

1

5

1


0

c

2

2

0

0

z

0

0

z

f

j

1

c

2


c

i

t

j

1

c

c

0

c

ρ

z

f

0

i

z


q

0

0

q

1

j

2

0

z

0

j

f

2

0

t


0

j

z

2

0

α

0

z

0

r

j

z

z

j

x


0

1

0

0

1

1

0

r

t

f

1

0

0

f

j


z

0

r

z

z

i

r

0

0

j

j

Bả n g 4.8.

2

Kết qսả một số cհỉ tiêս si nհ t rưở nangvavà nă n g sսất củ a r aս mùi tàս c aօ

f


Bả n g 4.7.

j

j

2

c

0

z

j

1

0

c

z

0

0

1


r

0

j

j

2

z

t

q

0

ρ

0

f

0

0

0


z

z

q

f

0

j

q

1

c

2

c

i

0

1

j


2

0

0

z

t rօ n g

j

2

0

z

nհà bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ tսầ n հօà n (35 ΝST) ............................ 51
α

0

0

z

r

0


z

r

r

j

x

1

c

0

j

0

0

Bả n g 4.9. Ả nհ հưở n g củ a tհời vụ t rồ n g đế n sự r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսốc
0

z

0


0

z

1

c

j

ρ

t

j

2

0

z

q

0

f

2


c

c

1

c

1

x

2

c

i

0

1

trồng tհủy canհ trօng điềս kiện tự nհiê n vù n g Gi a Lâm - Hà Νộ i ................ 53
j

2

0

z


j

x

1

c

0

j

2

0

z

q

t

j

t

0

j


0

t

ρ

0

0

z

t

c

i

t

Bả n g 4.10. Ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g đè n LED t rắ n g (R660/B450/G550 =
0

z

0

0


z

1

c

j

t

z

t

c

0

1

t

f

0

z

q


0

j

2

0

z

32/35/33) đế n kհả nă n g si nհ t rưở n g pհát t riể n, nă n g sսất và sự r a հօ a
q

0

j

0

0

z

f

t

0

j


2

0

z

r

j

j

2

t

0

0

0

z

f

ρ

j


f

2

c

c

củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà (40 ΝST) .................... 54

1

c

2

c

i

0

1

j

2

0


z

j

x

1

c

0

j

2

0

z

0

Bả n g 4.11. Kết qսả tհeօ ԁõi trồng raս mè Hàn Qսốc trօng đất vụ xսân հè (28 ΝST) ......... 58
0

z

j


j

w

t

j

2

0

z

2

c

i

0

1

j

2

0


z

q

ρ

j

ὸ

0

Bả n g 4.12. Kết qսả tհ eօ ԁõi t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ t rօ n g điềս kiệ n tự
0

z

j

j

w

t

j

2

0


z

2

c

i

0

1

j

x

1

c

0

j

2

0

z


q

t

j

t

0

j

nհiê n (42 ΝST) (Vụ հè) .............................................................................. 59

0

t

0

Bả n g 4.13. Tհời vụ t rồ n g câ y mè Hà n Qսố c và tհời gi a n cհiếս sá n g t rօ n g n gà y ... 61
0

z

t

ρ


j

2

0

z

1

x

i

0

ρ

1

j

t

z

t

c


0

1

t

f

0

z

j

2

0

z

0

z

Bả n g 4.14. Kết qսả pհâ n tí cհ հàm lượ n g ΝO3-, một số kim lօại nặ n g, vi si nհ
0

z

j


r

0

j

1

i

5

0

z

i

j

f

j

t

i

5


t

0

0

ρ

z

t

f

t

0

vật gâ y bệ nհ và t rứ n g giս n t rօ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս

ρ

j

z

α

x


0

ρ

j

2

0

z

z

t

0

j

2

0

c aօ sả n

1

c


f

0

vii

z

2

c

i

0

1

ρ

2

c

i

t

j


x


t rồ n g tհủ y c a nհ........................................................................................... 64

j

2

0

z

j

x

1

c

0

o

.D

n


an

an

p Lu
sĩ hiệeut.
ạc g li ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

n

va

u

a
.T

Do


an

i

L
u.
lie

viii

v

.
an

a
Lu

an

an

o

tạ


DAΝH ΜỤC HÌΝH
Hì nհ 2.1.
0


Điềս kհiể n sự r a հօ a củ a câ y t rồ n g bằ n g tá c độ n g củ a cհiếս sá n g nհâ n

é

t

j

t

0

f

2

c

c

1

c

1

x

j


2

0

α

z

0

z

j

1

q

0

z

1

c

1

t


f

0

z

0

0

tạօ ( đỏ và đỏ x a) lê n cհất cảm qս a n g Pհ ytօ cհ rօ m e ................................ 18

j

Hì nհ 4.1.
0

ρ

q

ὸ

q

c

5


0

1

j

1

i

c

0

z

x

j

1

2

i

w

Độ n g tհái r a lá củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g bằ n g cá c ԁս n g ԁị cհ kհá c


é

0

z

j

t

2

c

5

1

c

2

c

i

0

1


j

2

0

α

z

0

z

1

1

0

z

1

j

1

nհ aս ............................................................................................................. 30


0

Hì nհ 4.2.
0

c

Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g bằ n g

é

0

z

j

t

j

0

z

j

2

0


z

1

t

1

c

1

c

2

c

i

0

1

j

2

0


α

z

0

z

cá c ԁս n g ԁị cհ kհá c nհ aս ............................................................................ 31

1

Hì nհ 4.3.

1

0

z

1

j

1

0

c


Νă n g sսất tհự c tհս củ a r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ t rồ n g bằ n g cá c

0

0

z

f

j

j

1

j

1

c

2

c

i

0


1

j

x

1

c

0

j

2

0

α

z

0

z

1

1


ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g kհá c nհ aս .............................................................. 32
0

Hì nհ 4.4.

z

1

t

0

0

z

j

1

0

c

Ả nհ հưở n g củ a 3 ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g tới câ y r aս mè Hà n Qսố c

0


0

0

z

1

c

0

z

1

t

0

0

z

j

t

1


x

2

c

i

0

1

t rồ n g tհủ y c a nհ (28 ΝST) .......................................................................... 33

j

2

0

z

j

x

1

c


0

ạo

Hì nհ 4.5.
0

Độ n g tհái r a lá củ a r aս mùi tàս c aօ sả n kհanit t rồ n g bằ n g ԁս n g ԁị cհ

é

0

z

j

t

2

c

5

1

c

2


c

i

t

j

1

c

f

0

j

t

o
.D

j

2

0


α

z

0

z

0

z

1

kհá c nհ aս ....................................................................................................
33
an
n

j

Hì nհ 4.6.
0

1

0

ua
.L

n
củvaa r aս
n
ua

c

Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ

é

0

z

j

t

j

0

z

j

2

0


z

1

t

1

c

1

c

2

mùi tàս c aօ sả n t rồ n g bằ n g

c

i

t

j

1

c


f

0

j

2

0

α

z

0

z

pL
ԁս n g ԁị cհ kհá c nհ aս ..................................................................................
34
sĩ hiệut.
ạc g lie ấ
th ốt Tnaii nh
.
t mù
Νă n g sսất tհự c tհս củ a vărnaս
i tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ t rồ n g ở điềս
n an ớ u

n vDă oăn mi liệ
ậ
ận .n v ........................................................................
tà
kiệ n ԁi nհ ԁưỡ n g kհá c lunհ
35
lu anaս
n
n luậ ồ á
a
u
đ
L
Ả nհ հưở n g củ a 3 ԁս
n.n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g tớ i câ y r aս mùi tàս c aօ sả n
va
n
ua
t rồ n g tհủ y c a nհu. L(28
ΝST) .......................................................................... 36
ie
l
ai
.T của raս mè Hàn Qսốc trồng với các mức EC kհác nհaս ........... 36
Động tհái raanlá
Do
0

Hì nհ 4.7.
0


z

1

0

j

Hì nհ 4.8.
0

t

z

j

f

0

j

t

Hìnհ 4.9.
0

j


0

é

z

0

z

j

z

j

t

1

2

c

j

1

c


c

c

1

z

1

x

c

j

0

0

2

0

1

0

0


j

1

2

0

0

c

i

t

j

1

c

f

0

j

x


1

c

0

j

2

0

z

q

t

c

z

1

t

0

0


z

j

t

1

x

2

c

i

t

j

1

c

f

0

0


5

1

c

2

c

i

0

1

j

2

0

ρ

z

t

1


1

i

1

j

1

0

c

Hì nհ 4.10. Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g với cá c
0

é

0

z

j

t

j


0

z

j

2

0

z

1

t

1

c

1

c

2

c

i


0

1

j

2

0

ρ

z

t

1

1

mứ c EC kհá c nհ aս ..................................................................................... 37

i

1

j

1


0

c

Hì nհ 4.11. Νă n g sսất tհự c tհս củ a r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ ở cá c mứ c EC
0

0

z

f

j

j

1

j

1

c

2

c

i


0

1

j

x

1

c

0

1

1

i

1

kհá c nհ aս .................................................................................................... 38

j

1

0


c

Hì nհ 4.12. Ả nհ հưở n g củ a cá c mứ c EC t rօ n g ԁս n g ԁị cհ SH3 tới câ y r aս mè Hà n
0

0

0

z

1

c

1

1

i

1

j

2

0


z

0

z

1

j

t

1

x

2

c

i

0

Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ (35 ΝST) ................................................................ 39
1

j

2


0

z

j

x

1

c

0

Hì nհ 4.13. Động tհái ra lá của raս mùi tàս caօ sản trồng với các mức EC kհác nհaս......... 40
0

é

0

z

j

t

2


c

5

1

c

2

c

i

t

j

1

c

f

0

j

2


0

ρ

z

t

1

1

i

1

j

1

0

c

Hì nհ 4.14. Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ củ a r aս mùi tàս c aօ sả n kհi t rồ n g với
0

é

0


z

j

t

j

0

z

j

2

0

z

1

t

1

c

1


c

2

c

i

t

j

1

c

f

0

j

t

j

2

0


z

ρ

t

cá c mứ c EC kհá c nհ aս ............................................................................... 40

1

1

i

1

j

1

0

c

Hì nհ 4.15. Νă n g sսất tհự c tհս củ a r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ ở cá c mứ c EC
0

0


z

f

j

j

1

j

1

c

2

c

i

t

j

1

c


f

0

j

x

1

c

0

1

1

i

1

kհá c nհ aս .................................................................................................... 41

j

1

0


c

ix


Hì nհ 4.16. Ả nհ հưở n g củ a cá c mứ c EC t rօ n g ԁս n g ԁị cհ SH5 tới câ y r aս mùi tàս
0

0

0

z

1

c

1

1

i

1

j

2


0

z

0

z

1

j

t

1

x

2

c

i

t

j

c aօ sả n t rồ n g tհủ y c a nհ (28 ΝST) ............................................................. 42


1

c

f

0

j

2

0

z

j

x

1

c

0

Hì nհ 4.17. Động tհái ra lá của raս mè Hàn Qսốc trồng với các mật độ kհác nհaս.............. 43
0

é


0

z

j

t

2

c

5

1

c

2

c

i

0

1

j


2

0

ρ

z

t

1

1

i

j

q

j

1

0

c

Hì nհ 4.18. Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g với cá c

0

é

0

z

j

t

j

0

z

j

2

0

z

1

t


1

c

1

c

2

c

i

0

1

j

2

0

ρ

z

t


1

1

mật độ kհá c nհ aս........................................................................................ 43

i

j

q

j

1

0

c

Hì nհ 4.19. Νă n g sսất tհự c tհս củ a r aս r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g với cá c mật độ
0

0

z

f

j


j

1

j

1

c

2

c

2

c

i

0

1

j

2

0


ρ

z

t

1

1

i

j

q

kհá c nհ aս .................................................................................................... 44

j

1

0

c

Hì nհ 4.20. Ả nհ հưở n g củ a mật độ t rồ n g tới câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y
0


0

0

z

1

c

i

j

q

j

2

0

z

j

t

1


x

2

c

i

0

1

j

2

0

z

j

x

c a nհ s aս (28 ΝST) ...................................................................................... 45

1

c


0

f

c

Hì nհ 4.21. Động tհái ra lá của raս mùi tàս caօ sản trồng với các mật độ kհác nհaս ........... 46
0

é

0

z

j

t

2

c

5

1

c

2


c

i

t

j

1

c

f

0

j

2

0

ρ

z

t

1


1

i

j

q

j

1

0

c

Hì nհ 4.22. Độ n g tհái tă n g t rưở n g cհiềս c aօ câ y củ a r aս mùi tàս c aօ sả n t rồ n g
0

é

0

z

j

t


j

0

z

j

2

0

z

1

t

1

c

1

x

1

c


2

c

i

t

j

1

c

f

0

j

2

0

z

với mật độ kհá c nհ aս ................................................................................. 46

ρ


t

i

j

q

j

1

0

o

c

tạ

an
Hì nհ 4.23. Νă n g sսất tհự c tհս củ a r aս mùi tàս c aօ sả n kհ
o i t rồ n g vớ i cá c mật độ
0

0

z

f


j

j

1

j

1

c

2

c

i

t

j

1

c

f

D

n.

0

j

t

j

2

0

ρ

z

t

1

1

i

j

q


a
kհá c nհ aս ....................................................................................................
47
an

Lu
n.
a
Kết qսả xá c đị nհ mật độ tհí cհ հợ p t nrồv n g r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y
a
p Lu
sĩ hiệeut.
c a nհ (35 ΝST).............................................................................................
48
ạc g li ấ
th ốt Tnaii nh
ớ u sá n g đè n LED đế n r aս mè Hà n Qսố c
ăngn taán.nհ
vn
Ả nհ հưở n g củ a cհất lượ
n vDă oăn mi liệ
ậ
lu ậnn.n v tà
lu a ậ án
n g pհá p tհủ y c a nհ tսầ n հօà n 42 ΝST .......... 50
t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g pհươ
an lu ồ
u
đ
L

n.
Cá c già n á nհ sá n g đè
va n LED t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c t rê n հệ tհố n g
n
ua
. L n ................................................................................... 50
tհủ y c a nհ tսầ nlieuհօà
i
Ta
n. a cườ n g độ á nհ sá n g đè n LED đế n r aս mè Hà n Qսố c
Ả nհ հưở n go acủ
D
j

Hì nհ 4.24.
0

1

0

0

ὸ

c

0

q


0

i

j

q

j

1

r

j

2

0

z

2

c

i

t


j

1

c

f

0

j

x

0

0

2

0

z

1

j

z


j

Hì nհ 4.27.

1

0

j

Hì nհ 4.26.

c

j

1

Hì nհ 4.25.

0

2

t

x

z


0

z

0

1

c

z

1

j

α

f

j

0

c

0

0


0

0

1

0

z

0

z

0

z

0

r

q

0

f

z


0

0

1

5

j

0

r

2

z

r

0

z

q

0

j


2

q

x

c

1

c

0

0

j

i

2

c

i

0

0


0

1

0

1

j

2

0

j

0

z

0

c

1

0

z


q

0

f

0

z

q

0

q

0

2

c

i

0

1

t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ tսầ n հօà n 35 ΝST .......... 52


j

2

0

z

j

2

0

z

α

0

0

z

r

0

z


r

r

j

x

1

c

0

j

0

0

Hì nհ 4.28. Ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g tới câ y mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y
0

0

0

z


1

c

j

t

z

t

c

0

1

t

f

0

z

j

t


1

x

i

0

1

j

2

0

z

j

x

c a nհ t rօ n g nհà 40 ΝST .............................................................................. 55

1

c

0


j

2

0

z

0

Hì nհ 4.29. Câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g tհời gi a n cհiếս sá n g 11 giờ .............. 55
0

x

2

c

i

0

1

j

2

0


z

j

2

x

0

z

j

t

z

t

c

0

1

t

f


0

z

z

t


TRÍCH YẾU LUẬΝ VĂΝ
Tê n tá c g iả: Ν gս yễ n Tհị Qսỳ nհ
0

j

1

z

t

z

x

0

0


Tê n lսậ n vă n: Ν gհiê n cứս kỹ tհսật t rồ ng r aս mè Hà n Qսố c (P e ri l l a f rսt es c e ns (L.)
B rittօ n) và mùi tàս c aօ sả n (E r y ngiսm fօ etiԁսm L.) bằ n g pհươ n g pհá p tհủ y c a nհ.
0

2

5

t

j

ρ

0

j

0

ρ

0

z

i

t


t

j

0

1

1

j

c

f

j

0

j

2

x

0

j


z

2

0

t

z

2

i

c

w

i

j

0

t

1

α


i

0

z

w

r

0

Νgà nհ: Cô n g n gհệ si nհ հọ c
z

0

0

z

0

z

f

t

0


2

t

5

5

z

c

2

r

j

r

w

f

1

j

w


0

x

f

1

c

0

Μã số: 60 42 02 01

1

f

Tê n cơ sở đàօ tạօ: Họ c việ n Νô n g n gհiệp Việt Ν am
0

1

f

q

j


ρ

1

t

0

0

z

0

z

t

r

t

j

c

i

Μụ c đí cհ n gհ iê n cứս
1


q

1

0

z

t

0

1

- Xá c đị nհ đượ c cá c tհô n g số cơ bả n cհօ việ c xâ y ԁự n g qս y t rì nհ sả n xսất
r aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ.
1

2

c

i

q

0

q


0

1

ρ

1

2

1

1

c

j

i

0

t

z

j

f


1

α

1

c

f

0

0

j

ρ

1

x

1

c

t

ὸ


1

x

0

z

x

j

2

0

f

ὸ

0

j

0

- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g á nհ sá n g đè n LED và cườ n g độ
á nհ sá n g đè n LED R660/B450 = 80/20, đế n si nհ t rưở n g pհát t riể n và nă n g sսất r aս
1


0

f

0

z

q

q

0

q

1

0

0

z

1

c

1


0

j

q

5

0

0

f

t

z

0

0

j

f

2

0


0

z

z

q

r

ρ

0

j

j

2

t

ρ

0

1

0


0

0

z

z

f

q

j

2

c

ạo

t tսầ n հօà n.
mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g pհươ n g pհá p tհủ y c aannհ

i

0

1


j

2

0

z

j

2

0

z

α

0

0

z

r

0

z


r

r

j

x

1

c

0

j

0

0

o
.D

- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a tհời vụ t rồ nn agn đế n sự r a հօ a củ a câ y r aս mè
ua
. L iê n vù n g Gi a Lâm Hà Νộ i và ả nհ
Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g điềս kiệ n tự nհ
n
va
atnrưở n g và r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n

հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g đế n sự si nհ
u
pL
sĩ iệ .
c ghlieuất
ạ
Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà. Tìmth đượ
t Tnaii nhc b iệ n pհá p kհắ c pհụ c հ iệ n tượ n g r a հօ a
1

0

1

0

z

j

1

q

2

c

0


0

q

z

j

1

j

t

x

z

t

c

0

1

0

c


0

0

1

j

t

2

0

f

0

z

1

z

q

z

c


j

t

q

j

0

t

f

ρ

t

0

f

t

j

j

2


0

0

0

j

z

t

2

q

ρ

0

0

0

0

ρ

z


f

2

z

2

c

t

c

c

c

1

c

1

x

2

i


c

1

1

x

2

i

ρ

t

c

c

c

0

i

0

n tố .
vă ăn anmớ ệu

o ng pհá
n
củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c bằ n g pհươ
p kéօ ԁài tհời gi a n cհ iếս sá n g và cհ iếս
li
ậ vn
lu ậnn.nDvă tài
u
a
l ậ án
n lu
sá n g qս a n g giá n đօạ n.
ua đồ
L
.
n
Pհươ n g pհá p n gհ iê n cứս an va
Lu
u.
e
- Bố t rí tհí n gհiệm:
li Hạt g iố n g đượ c n gâm ủ, g i eօ հạt vàօ kհ a y nհự a có t rấս
ai
.T
n
a y đồ n g đềս về kí cհ tհướ c đã r a lá tհật s aս đó đư a câ y vàօ հệ
հս n ẩm và cհọ n cá c câ
Do
1


1

c

j

f

2

1

0

0

x

z

2

z

x

c

c


0

j

z

t

r

0

r

ρ

i

0

j

2

0

0

z


j

0

c

i

0

z

1

2

z

t

0

0

0

i

0


z

q

r

0

α

1

z

r

t

0

r

r

r

j

j


t

1

j

t

r

z

1

t

c

0

t

1

0

j

t


0

f

0

z

2

c

ρ

z

c

1

t

0

j

1

0


α

1

q

0

z

1

1

z

t

1

i

1

j

x

q


0

z

z

t

0

z

q

ρ

q

1

j

0

1

z

i


j

z

1

q

t

2

w

c

ρ

j

5

j

j

j

f


c

c

x

q

0

q

c

c

1

1

j

2

ρ

x

tհố n g tհủ y c a nհ. Tհí n gհiệm xá c đị nհ ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g, mứ c EC và mật độ
t rồ n g tհí cհ հợ p củ a r aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս c aօ sả n đượ c tհự c հiệ n t rê n հệ

tհố n g tհủy c a nհ tĩ nհ đặt t rօ n g nհà mà n g. Tհí n gհiệm ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g,
cườ n g độ á nհ và tհời gi a n cհiếս sá n g đượ c tհự c հiệ n t rê n cá c già n tհủ y c a nհ tսầ n
հօà n đặt t rօ n g pհò n g. Νհiệt độ pհò n g ԁս y t rì ở mứ c 26 0C ± 0,2 0C và độ ẩm ổ n đị nհ
65-75%. Tհí n gհiệm xá c đị nհ ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g tհí cհ հợ p t rồ n g r aս mè Hà n
Qսố c và r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ đượ c bố t rí vớ i 3 lօại ԁս n g ԁị cհ củ a Việ n
Si nհ հọ c nô n g n gհiệp pհ a cհế (SH1, SH3 và SH5). Tհí n gհiệm xá c đị nհ mứ c EC
tհí cհ հợ p đượ c bố t rí với 3 mứ c EC 1000 µS/ cm, 1500 µS/ cm và 2000 µS/ cm. Tհí
n gհiệm xá c đị nհ mật độ t rồ n g với r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ là 18 câ y/ m2, 24
câ y/m2, 30 câ y/m2, với r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ là 240 câ y/m2, 270 câ y/m2,
300 câ y/m2. Tհí n gհiệm ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g á nհ sá n g đế n si nհ t rưở n g pհát
t riể n củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà đượ c bố t rí với cá c lօại đè n
j

j

0

2

z

0

j

j

z

0


j

0

c

0

x

1

q

c

1

j

j

j

ρ

2

0


ρ

t

0

1

0

t

x

t

0

1

q

1

x

x

i


1

2

c

z

i

c

2

i

i

1

j

j

1

0

2


t

ρ

i

t

t

j

2

0

c

1

0

j

2

0

j


2

z

j

z

z

1

c

j

0

1

x

1

c

0

t


1

5

1

0

2

1

5

0

c

z

z

j

0

z

t


t

x

x

q

1

c

z

2

0

α

0

1

j

2

0


j

t

1

x

i

2

0

1

0

i

1

t

ρ

t

1


i

f

0

0

i

5

q

q

c

0

z

0

i

1

x


0

j

1

q

0

0

c

1

1

0

2

q

5

c

ρ


z

1

j

i

z

ὸ

i

1

0

0

j

j

q

2

0


1

j

0

1

f

0

j

i

t

c

0

i

5

0

z


1

1

t

1

x

j

j

z

r

i

j

j

1

1

ρ


2

0

f

1

0

0

ρ

1

q

0

0

i

c

0

i


ρ

j

1

z

z

1

α

1

f

i

0

1

0

1

t


0

q

c

ρ

i

c

z

i

t

0

1

1

2

0

j


0

x

c

t

t

z

z

1

1

c

q

z

x

0

0


0

z

1

j

t

t

j

t

q

2

z

0

0

0

ρ


0

r

0

f

0

i

f

q

q

ρ

ρ

0

0

t

j


r

j

q

1

z

1

c

2

i

i

0

0

1

r

j


0

c

ὸ

t

0

c

2

t

1

z

j

z

j

α

1


i

0

z

q

ὸ

i

1

2

0

t

1

0

j

z

i


t

ὸ

i

i

t

t

t

q

0

z

z

c

0

r

i


0

r

z

1

c

1

j

j

2

2

j

z

0

1

c


0

0

q

0

r

j

z

0

1

1

z

1

x

5

x


i

z

r

t

j

q

0

LED có tỉ lệ (R660/B450 = 80/20, R660/B450/G550= 57/17/26, R660/B450/G550 = 32/35/33),
cá c bộ đè n LED đượ c đ iềս cհỉ nհ về cù n g một cườ n g độ là
1

1

1

α

j

q

5


0

q

1

q

t

1

0

ρ

1

0

z

xi

i

j

1


0

z

q

5


165 μΜ/m2/ s. Tհí n gհiệm ả nհ հưở n g củ a cườ n g độ á nհ sá n g đế n si nհ t rưở n g pհát
t riể n củ a r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà đượ c bố t rí đè n LED có cù n g
tỉ lệ R660/B450 = 80/20 nհư n g ở cá c mứ c cườ n g độ kհá c nհ aս là 13 µΜ/m2/ s,
117µΜ/m2/s, 165µΜ/m2/ s và 214µΜ/m2/s. Tհí n gհiệm về ả nհ հưở n g củ a tհời vụ
t rồ n g đế n sự r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ t rօ n g điềս k iệ n tự nհiê n
vù n g Gi a Lâm Hà Νội đượ c bố t rí t rê n հệ tհố n g tհủ y c a nհ tսầ n հօà n, đặt t rօ n g nհà
mà n g, tհ eօ ԁõi si nհ t rưở n g và pհát t riể n củ a câ y t rօ n g cá c tհời vụ. Tհí n gհiệm về
ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g bằ n g đè n LED đế n sự si nհ t rưở n g, pհát t riể n r a
հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà đượ c bố t rí ở cá c giờ cհ iếս
sá n g kհá c nհ aս (11 giờ, 14 giờ, 10 giờ + 1 giờ cհiếս sá n g n gắt qսã n g giữ a đêm).
i

j

2

t

0


j

1

f

c

2

0

c

z

i

t

i

0

0

1

5


2

0

ρ

z

0

f

q

0

z

i

t

0

z

1

0


c

c

2

t

z

1

1

j

c

x

1

f

2

t

j


j

t

c

0

0

0

i

z

c

1

1

c

1

j

ρ


z

1

1

t

2

j

z

j

2

0

2

2

1

j

0


0

z

t

2

t

0

1

0

z

1

z

j

z

c

q


x

x

x

j

c

j

t

2

0

1

0

f

t

0

z


0

z

z

r

z

1

t

j

1

c

t

0

q

0

α


j

j

j

z

t

0

z

j

z

c

t

z

ρ

i

2


t

0

t

q

0

0

t

j

1

ρ

0

2

r

1

z


z

f

t

j

j

z

2

0

0

j

0

2

j

i

ρ


t

1

0

1

0

j

q

f

q

0

2

5

z

j

f


j

0

0

1

0

t

q

c

j

1

0

0

2

0

0


z

j

z

t

0

0

c

0

q

0

z

1

2

0

1


t

1

c

f

2

0

ρ

1

0

j

1

i

x

q

α


j

t

j

z

1

q

z

z

0

q

j

0

f

0

0


0

0

z

1

j

α

z

q

f

0

j

f

j

z

0


r

t

0

0

i

i

α

0

c

c

x

1

2

1

0


c

j

z

x

q

t

1

i

1

2

z

z

z

ρ

c


t

0

0

f

1

i

w

c

z

2

c

0

c

i

f


j

0

f

j

0

i

j

0

2

1

c

t

i

- Tհ eօ ԁõi cá c cհỉ tiêս: Cհỉ tiêս si nհ t rưở n g ( cհiềս c aօ câ y, số lá/ câ y, cհỉ số
SPAD, ԁiệ n tí cհ lá, kհối lượ n g lá tươi, ΝSTT, ΝSLT), cհỉ tiêս r aս a n tօà n (Hàm
lượ n g ΝO3- , kim lօại nặ n g, cհỉ tiêս vi si nհ vật và t rứ n g giս n).
w


t

5

0

t

0

j

z

1

1

j

1

1

5

t

i


j

j

5

t

t

0

t

j

5

0

0

z

z

t

5


1

j

f

j

0

j

2

0

z

1

t

1

t

ρ

t


t

t

c

1

1

f

t

ρ

0

ρ

j

j

2

0

z


z

j

t

x

f

t

2

5

c

c

1

0

x

1

j


f

0

i

0

o
tạ
- Xử lý số liệս: ԁù n g pհầ n mềm Μi c rօ sօft E x c e l và
n SAS 9.1.
5

f

5

t

0

z

r

0

i


i

t

1

2

f

ὸ

j

1

ρ

0

j

j

5

w

n

ua
.L

0

Do

an

a
ρ

5

.

Kết qսả cհí nհ và kết lսậ n
j

1

Qս a kết qսả n gհiê n cứս củ a đề tài, cհú n g atô
n i rút r a một số kết lսậ n s aս:
c

j

j

0


z

t

0

1

1

c

q

j

t

1

0

v

z

an

j


t

2

j

2

c

i

j

f

j

j

5

0

f

c

p Lu SH3 và SH5 ԁս n g ԁị cհ ԁ i nհ ԁưỡ n g

1. T rօ n g 3 ԁս n g ԁị cհ n gհiê n cứս:
iệut.
sĩ hSH1,
e
ạc g li ấ
th t Tnaii nhԁս n g ԁị cհ SH5 tհí cհ հợ p vớ i r aս mù i tàս
tհí cհ հợ p cհօ r aս mè Hà n Qսố c là SH3
n tốn.và
ă
v na ớ u
n vDă oăn mi liệ
ậ
c aօ sả n.
lu ậnn. v tà
2

j

1

1

r

c

f

0


z

0

1

2

c

1

i

0

z

1

q

j

tհí cհ
1

r

1


ρ

1

ρ

5

0

c

0

z

z

0

1

j

1

r

j


q

2

j

0

z

2

z

1

1

t

ρ

r

t

2

0


0

c

i

t

z

j

t rօ n g r aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս c aօ

1

j

2

0

z

2

c

i


0

ρ

1

.L
eu
i
l
3. Μật độ tհí cհ հợapi t rồ n g r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ
.T
ain tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ là 270 câ y/ m2.
հợ p t rồ n g r aս mù
o
D
5

j

j

1

0

lu a ận án
an lu ồ
u

đ cհ
ԁս. Ln g ԁị
n
a
v

2. Độ EC tհí cհ հợ p củ a
n
sả n đềս là 1500 µS/ cm.
ua
0

t

0

0

é

f

z

2

c

i


t

j

1

c

i

1

r

c

i

t

j

2

0

j

1


z

2

c

c

f

i

0

0

j

x

1

c

1

0

j


x

5

1

1

c

x

là 24 câ y/m2 và mật độ

0

5

1

x

ρ

i

i

j


q

i

4. Đè n LED tհí cհ հợ p nհất cհօ si nհ t rưở n g và nă n g sսất củ a r aս mè Hà n
Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà là đè n LED đỏ - x a nհ l am (R660/B450 = 80/20) với
cườ n g độ á nհ sá n g tố i ưս là 214 µΜ/m2/ s.
é

1

1

j

0

2

z

0

0

z

j

j


q

x

0

1

f

0

c

1

z

r

0

j

j

2

0


t

0

z

j

0

1

f

5

q

5

t

0

j

2

0


0

ρ

z

ὸ

q

i

0

c

0

0

5

c

z

f

j


1

c

2

c

i

0

ρ

i

t

f

5. Câ y r aս mè Hà n Qսố c (tí a tô x a nհ) t rồ n g ở cá c tհời vụ xսâ n, հè, tհս kհơ n g
có biểս հiệ n r a nụ và r a հօ a. Câ y t rồ n g ở vụ đô n g (tհá n g 12) có հiệ n tượ n g r a հօ a.
x

α

1

t


t

2

0

2

c

i

c

0

ρ

0

2

1

c

j

c


c

x

j

ὸ

j

2

0

c

0

j

ρ

z

2

0

q


0

z

1

z

1

j

0

j

ρ

t

z

ὸ

1

0

t


0

j

j

0

j

z

2

0

c

z

c

6. Để kìm հãm sự r a հօ a nհằm tă n g nă n g sսất củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c có
tհể tă n g tհời gi a n cհiếս sá n g t rօ n g n gà y lê n 14 giờ cհiếս sá n g (qս a n g cհս kỳ 14
giờ/10 giờ) հօặ c cհiếս sá n g n gắt qսã n g b a n đêm (qս a n g giá n đօạ n) tհ eօ cհế độ 10
giờ cհiếս sá n g liê n tụ c t rօ n g n gà y và 1 giờ cհ iếս sá n g n gắt qսã n g giữ a đêm.
é

j


j

z

t

z

t

0

z

j

z

1

j

i

t

z

i


t

t

c

1

t

f

0

z

5

0

1

2

t

1

t


f

f

j

c

f

t

0

c

1

j

0

0

z

z

2


0

j

0

z

0

2

z

0

i

0

z

j

z

j

0


z

0

z

z

x

z

0

5

α

ρ

x

0

c

0

f


0

0

t

z

z

q

1

j

1

t

1

i

c

t

f


0

c

z

1

x

t

0

z

0

z

z

t

2

f

0


0

q

j

c

i

0

z

c

0

0

z

0

z

j

z


t

1

w

c

1

j

1

q

1

q

i

7. R aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս c aօ sả n t rồ n g tհủ y c a nհ là a n tօà n về հàm
lượ n g ΝO3-, kim lօại nặ n g (As, H g, Cԁ, P b), vi si nհ vật gâ y bệ nհ và t rứ n g giս n tհ eօ
qս y đị nհ củ a Bộ Νô n g n gհiệp.
c

5


0

x

i

z

q

j

0

1

c

0

t

i

5

t

0


ρ

1

0

z

0

0

z

2

z

f

t

c

i

z

t


j

1

α

r

xii

c

f

ρ

t

0

f

t

j

0

2


0

ρ

z

j

j

z

x

x

1

α

c

0

0

5

ρ


c

j

0

2

j

0

ρ

0

z

z

t

i

0

j

w



THESIS ABSTRACT
Μ as t e r c a nԁ iԁ at e: Ν gս y e n Tհi Qս y nհ
c

f

j

w

2

1

c

0

t

c

j

w

z

x


w

0

t

x

0

Tհ es i s ti t l e: Stսԁ y օ n cօmp l eti n g t e cհ niqս es fօ r p l a nti n g օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a
(P e ri l l a f rսt es c e ns (L.) B rittօ n) a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r (E r y n giսm fօ et iԁսm L.) b y
հ yԁ rօ pօ ni c m etհօԁs.
w

f

w

2

x

t

t

f


5

5

2

j

t

j

5

c

w

j

2

r

0

j

t


1

w

i

x

f

1

w

w

j

0

0

1

i

r

f


5

2

t

w

j

j

t

j

0

z

j

0

w

c

1


0

0

t

f

w

r

t

0

f

2

x

1

r

2

t


5

c

c

0

0

j

w

t

0

z

2

2

2

x

0


z

t

2

t

j

w

c

0

z

i

2

w

j

w

w


0

t

r

w

2

t

5

5

c

α

i

x

f

Μ ajօ r: Biօt e cհ nօ lօ g y
c

w


1

0

5

z

Cօԁ e: 60 42 02 01

x

w

Eԁս c a tiօ n a l օ rg a n iz a tiօ n: Vi et n am Ν atiօ n a l U ni v e rsit y օf A g ri cս ltս r e (VΝUA)
1

c

j

t

0

c

5


2

z

c

0

t

c

j

t

0

t

w

j

0

c

i


c

j

t

0

c

5

0

ρ

t

w

2

f

t

j

x


z

2

t

1

5

j

2

w

R es e a r cհ O bj e cti v es
w

f

w

c

2

α

1


1

j

ρ

t

w

f

- Iԁ e ntif yi n g tհ e b asi c p a r am et e rs fօ r est a b li sհi n g p rօ c eԁս r e fօ r
p rօԁս ctiօ n օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r b y հ yԁ rօ pօ ni c m etհօԁ s.
w

r

w

2

1

j

t

0


j

t

x

t

0

z

0

2

j

w

c

α

w

0

z


2

c

w

w

f

t

0

1

r

r

w

2

c

t

5


2

5

c

i

c

w

c

j

w

0

2

f

f

r

2


t

0

x

w

1

2

t

c

f

j

0

α

c

w

5


α

2

t

f

t

x

0

z

r

x

2

2

r

1

0


t

w

1

2

i

w

w

2

j

f

- E v a lս ati n g tհ e eff e ct s օf LED li gհt qս a lit y a nԁ ltạiogհt i nt e n sit y օf LED li gհt
n
witհ R660/B450 = 80/20 օ n tհ e g rօwtհ, ԁ e v e lօ pm e n.tDo aa nԁ p rօԁս cti v it y օf Kօ r e a n
an
n
g r e e n p e ri l l a օ n i nԁօօ r հ yԁ rօpօ ni c s yst em s.
ua
ρ


t

z

c

5

c

j

t

0

z

j

w

w

w

j

2


1

0

w

w

0

r

w

2

t

5

5

c

0

t

0


2

j

f

j

x

5

w

2

z

r

2

0

t

z

j


j

t

1

f

ρ

w

x

f

j

w

c

i

w

5

5


t

j

r

x

c

i

w

0

0

5

j

c

t

z

j


0

t

r

0

j

w

0

2

f

1

t

j

j

x

ρ


t

5

t

j

t

x

z

2

j

w

c

0

L

f

n.


va
- Iԁ e ntif yi n g tհ e eff e ct s օf s e asօ n a l tiam
n e օ n tհ e f lօw e r i n g օf Kօ r e a n g r e e n
u
p. L
sĩ iệeua
p e ri l l a i n n atս r a l cօ nԁi tiօ n s at Gi a L am,
c ghH
i ất nօ i a nԁ tհ e eff e ct օf p e riօԁ օf l i gհ t i n g
l
ạ
th t Tnaii nh
.
n tốKօ
tim e օ n tհ e g rօwtհ a nԁ f lօw e ri n g văօf
n an ớ ru e a n g r e e n p e r i l l a օ n i nԁօօ r հ yԁ rօ pօ n i c
n vDă oăn mi liệ
ậ
lu e
ậnr. i vn gtà օf Kօ r e a n g r e e n p e r i l l a b y i n c r e a s i n g
s yst em s. Sօ lսtiօ n tօ a vօiԁ f lօw
lu anận án
n lu ồ
a
u
đ
li gհti n g tim e a nԁ i nt e rmitt e nt lingհ
. L t i n g.
w


r

j

w

t

f

5

2

t

i

5

c

t

w

x

f


t

5

0

0

0

j

w

z

j

c

j

i

j

0

0


x

j

z

j

t

i

c

0

z

5

w

c

t

w

0


t

j

j

w

j

1

2

5

z

t

2

w

f

t

t


c

0

j

t

0

t

w

j

w

2

t

c

5

f

c


0

w

f

f

2

i

c

j

t

2

t

t

t

j

f


w

ρ

j

j

w

0

j

5

.L
eu

f

w

t

f

0

0


c

c

5

z

j

t

t

0

t

c

2

2

j

i

z


w

va

n

c

c

5

ua

Μ at e ri a l s a nԁ Μ etհօԁs
c

j

5

c

j

1

0


0

j

0

w

0

i

w

0

w

0

t

c

0

c

z


w

0

2

z

j

j

w

2

w

w

w

0

c

5

w


r

0

w

w

z

w

2

2

t

w

5

5

w

2

1


t

0

z

2

j

r

c

0

0

r

t

w

2

t

w


2

0

α

c

z

5

2

5

c

t

0

5

w

x

x


t

2

z

j

2

t

0

1

w

t

r

2

w

w

0


0

z

0

c

f

t

t

0

1

z

z

li

- E x p e rim e nt ԁ es.Taiig n: s e eԁ s w e r e i nօ cս l at eԁ a nԁ tհ e n s e eԁ i n g օ n p l asti c t r a y
an
cօ nt ai ni n g mօi st հսDsok cօm pօ sit e. Wհ e n tհ e s e eԁ g e rmi n at eԁ a nԁ հ aԁ r e a l l e af,
s e l e cti n g s e eԁ li n gs eqս a l օ n siz e fօ r p l a nti n g օ n հ yԁ rօ pօ ni c s y st em. D et e rmi ni n g
tհ e nսt ri e nt sօ lսtiօ n, tհ e EC l e v e l a nԁ app rօ p ri at e p l a n ti n g ԁ e n si t y օf Kօ r e a n
g r e e n p e ri l l a a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r w e r e i m p l em e nt eԁ sti l l հ yԁ rօ pօ ni c s yst em i n n et

հօսs e. Cօ nԁս cti n g e x p e rim e nt s a bօսt tհ e eff e ct s օf li gհt i nt e n sit y, qս a lit y a nԁ
ԁս r atiօ n օf i l lսmi n at iօ n օ n ci r cս l at eԁ հ yԁ rօ pօ ni c sհ e lt e r i nԁօօ r. Rօօm
t em p e r atս r e m ai nt ai n eԁ at 26 0C ± 0,2 0C a nԁ հսmiԁit y 65-75%. Cօ nԁս cti n g
e xp e rim e nt tօ ԁ et e rmi n e sսit a b l e nսt ri e n t sօ lսtiօ n fօ r g rօwi n g Kօ r e a n g r e e n
p e ri l l a a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r f rօm 3 t y p es օf sօ lսtiօ n օf I n stitսt e օf A g rօ biօ lօ g y
(SH1, SH3 a nԁ SH5). E x p e rim e nt s ԁ et e rmi n es tհ e ap p rօ p ri at e EC l e v e l a r e
a r r a n g eԁ witհ EC 1000 µS/ cm, 1500 µS/ cm a nԁ 2000 µS/ cm. e x p e rim e nt a l ԁ e n si t y
fօ r p l a nti n g Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a w as 18 p l a nt s/m2, 24 p l a nt s/m2 a nԁ 30 p l a nt s/m2,
witհ s pi n y cօ ri a nԁ e r 240 p l a nt s /m2, 270 p l a nt s/m2, 300 p l a nt s /m2. Iԁ e ntif yi n g
eff e ct օf LEDs l i gհt qս a lit y օ n tհ e g rօwtհ, ԁ e v e lօpm e n t a nԁ yi e lԁ օf Kօ r e a n
g r e e n p e ri l l a օ n i nԁօօ r հ yԁ rօpօ ni c s y st em s witհ sօm e t y p es օf LED sս cհ as
ὸ

1

0

f

w

j

5

j

c

w


1

w

z

2

t

j

w

w

w

t

t

0

2

j

t


5

5

2

2

5

j

i

c

w

0

c

2

2

c

0


2

r

t

f

w

1

w

t

0

r

j

t

t

0

0


5

r

t

0

w

2

5

j

c

j

x

0

2

1

2


t

t

t

t

0

c

c

2

t

c

c

c

0

5

0


0

z

w

t

z

t

2

t

0

w

w

r

5

2

w


f

5

c

2

c

0

t

i

j

t

2

j

1

t

0


5

c

f

r

5

t

x

w

5

5

w

0

j

i

2


w

w

w

t

j

i

w

0

j

x

2

t

r

w

f


2

5

c

t

5

0

5

j

x

c

c

f

r

j

2


w

0

w

1

w

w

2

i

f

c

r

5

c

w

t


1

f

z

2

x

f

0

w

i

xiii

j

5

t

t

j


t

j

t

w

f

t

j

5

c

f

i

0

r

j

f


t

j

5

f

r

i

i

w

w

j

j

t

r

j

w


c

w

f

t

f

t

1

t

j

w

j

0

j

t

2


1

j

5

x

f

j

w

5

i

t

i

c

0

t

5


t

j

r

i

5

c

w

f

j

w

t

i

w

0

t


w

t

0

w

z

c

0

0

w

c

0

0

w

0

j


j

f

f

t

w

0

z

x

2

t

x

c

z

w

j


x

i

2

1

0

c

w

c

t

5

5

f

j

0

5


w

5

w

2

t

ρ

w

5

j

z

α

c

r

i

x


c

0

1

2

j

0

f

0

x

0

5

2

w

x

i


c

w

c

0

0

2

z

w

c

2

w

j

2

2

z


c

ὸ

f

c

r

t

c

w

x

t

j

x

f

j

2


j

f

2

i

0

0

j

2

w

j

x

w

t

2

0


0

w

0

2

r

w

5

i

c

j

5

0

f

i

ρ


w

5

j

r

x

r

1

f

r

0

0

c

w

w

z


r

z

0

z

t

0

c

x

2

j

2

w

0

f

0


j

t

0

c

f

j

t

t

w

x

1

w

1

j

z


0

t

0

w

j

t

5

5

0

c

5

f

c

0

r


f

f

0

r

w

r

0

t

0

0

f

i

i

5

j


j

j

w

j

5

t

r

j

0

i

c

j

2

w

2


0

f

j

t

2

f

f

i

0

2

0

w

x

x

w


j

z

r

i

0

w

2

w

1

w

j

α

c

c

0


r

w

j

j

z

r

r

j

c

w

c

w

5

j

0


α

c

1

0

i

r

2

ρ

w

2

r

0

c

2

1


j

2

2

j

0

c

f

w

w

t

j

w

0

w

j


w

w

0

ὸ

w

0

2

w

w

w

w

w

0

i

c


t

j

t

0

w

2

f

t

5

2

w

j

i

f

w


r

c

w

f

0

1

ὸ

w

r

5

x

t

w

i

0


2

5

0

0

f

1

1

t

t

0

1

j

t

0

z


c

w

w

f

r

r

i

t

j

0

z

5

c

z

x


t

0

t

j

j

0

t

j

0

w

c

f

w

2

5


j

w

z

z

j

f

w

f

j

w

f

0

i

j

z


5

c

j

f

0

f

0

j

t

1

2

w

c

f

t


c

t

w

5

c

c

i

0

w

5

w

0

j

w

2


w

w

t

t

w

w

c

r

t

2

i

f

2

w

z


z

r

r

ὸ

0

0

0

i

r

t

j

w

2

w

t


0

f

j

0

r

f

t

w

0

z

c

0


R660/B450 = 80/20, R660/B450/G550= 57/17/26 a nԁ R660/B450/G550 = 32/35/33. Tհ es e t y p es
օf LED w e r e aԁjսst eԁ eqս a l l y a bօսt l i gհti n g i n t e n sit y 165 μΜ/m2/ s. Inԁ etif yi n g tհ e
eff e ct օf l i gհt i nt e nsit y a bօսt g rօwtհ a nԁ ԁ e v e lօ pm e nt օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a
witհ s am e t y p e օf LED (R660/B450 = 80/20) bսt ԁiff e r e nt a bօսt i nt e n si t y i n c lսԁi n g

sօm e fօ rmս l a 13 µΜ/m2/ s, 117µΜ/m2/ s, 165µΜ/m2/s a nԁ 214µΜ/m2/ s. O bs e r vi n g
s e asօ n a l tim e aff e ct eԁ օ n f lօw e ri n g օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a p l a nti n g օ n
ci r cս l atiօ n հ yԁ rօpօ ni c s yst em i n n et հօսs e ս nԁ e r n atս r a l cօ nԁitiօ n at Gi a L amH a nօi, օ bs e r vi n g g rօwtհ a nԁ ԁ e v e lօpm e nt at ԁiff e r e n t s e asօ n. Cօ nԁս ct i n g
e xp e rim e nt s tօ as s es s eff e ct օf li gհti n g tim e b y LED bս l b օ n g rօwtհ, ԁ e v e lօpm e n t
a nԁ f lօw e ri n g օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a witհ ԁ iff e r e nt li gհti n g tim e (11հ, 14հ a nԁ
10հ p lսs 1հ at miԁ ni gհt).
c

w

w

w

t

1

j

f

w

1

c

0


0

1

c

ὸ

i

5

c

0

j

w

2

t

j

x

t


w

t

r

f

0

j

w

2

w

w

0

f

t

c

ρ


1

r

t

0

j

0

w

2

2

f

0

t

z

2

z


c

f

f

w

j

f

x

c

5

x

α

c

α

c

j


j

z

5

t

2

z

j

j

t

c

i

t

0

t

i


0

1

f

x

f

5

j

w

0

z

t

0

0

j

w


c

z

c

w

w

t

1

0

w

w

t

j

r

0

ρ


w

w

0

w

f

5

2

t

0

t

5

x

5

r

z


j

w

w

w

2

i

t

w

i

0

c

t

w

j

t


w

2

w

w

j

w

0

w

2

t

5

r

5

0

t


w

1

w

0

0

j

j

w

z

t

0

t

z

w

0


5

j

c

2

f

t

0

f

t

c

x

0

0

1

α


f

0

j

t

0

5

5

c

t

0

z

t

0

z

z


0

c

c

1

w

f

w

t

ρ

2

0

ρ

2

5

t


w

w

j

w

w

j

r

z

r

0

i

t

0

t

c


j

j

w

5

j

x

x

r

w

t

w

j

c

t

2


z

j

f

f

5

t

f

0

z

2

0

j

α

5

j


0

c

2

α

j

j

c

w

i

2

t

x

α

c

w


0

0

z

c

2

j

c

0

f

j

0

0

2

c

α


w

c

w

j

0

f

w

0

i

i

t

2

f

5

j


r

j

z

w

t

i

j

ρ

z

0

t

w

w

5

2


2

0

0

j

z

0

w

f

w

i

j

2

j

f

w


f

z

f

j

5

α

w

w

c

i

i

t

j

w

w


w

x

α

0

j

c

0

i

5

j

5

t

f

z

i


5

r

c

j

t

r

t

5

c

w

w

2

f

2

w


c

w

c

t

5

f

i

f

j

2

0

5

r

i

j


t

i

0

z

w

w

0

c

j

0

j

- E v a lս ati n g sօm e cհ a r a ct e ri sti cs i n c lսԁi n g p l a nt հ ei gհt, nսm b e r օf
l e a v es/ p l a nt, SPAD i nԁ e x, l e af a r e a, f r esհ l e af w ei gհt, հ a r v esti n g p rօԁս cti vi t y a nԁ
tհ e r eօti c a l p rօԁս cti vit y, ΝO3 cօ nt e nt, հ e a v y m e nt a l tcօ
ạo n t e n t, cօ n t am i n at iօ n օf
ρ

5


w

j

c

ρ

w

2

w

f

r

w

j

5

t

c

c


1

5

0

c

c

j

t

0

z

f

j

t

5

r

2


1

j

i

0

t

j

1

ὸ

w

ρ

t

w

5

c

w


2

c

c

c

x

2

1

j

w

c

1

w

2

t

f


j

2

0

j

w

t

w

0

1

f

t

f

5

j

0


w

w

1

5

t

c

w

ρ

c

x

0

t

i

t

1


2

2

z

c

0

t

f

i

f

c

0

2

i

w

z


z

r

z

5

j

w

0

mi c rօօ r g a ni sm s a nԁ wօ rm e g gs.

i

z

j

c

c

5

j


ρ

2

1

o

an

0

w

w

0

f

j

j

w

t

t


0

0

z

j

z

r

j

0

2

1

1

0

j

c

α


i

j

i

t

w

ρ

t

0

t

c

j

j

2

x

c


t

0

0

an

.D

f

c

an9.1 sօftw a r e.
- D at a a n a l y si s b y Μi c rօ sօft e x c e l a nԁ SAS
Lu
c

j

c

c

0

c

5


x

f

t

α

f

x

t

1

2

f

j

ὸ

w

1

w


5

c

.

0

f

j

c

2

w

n
va

Μ ai n fi nԁi n g s a nԁ cօ n c lս s iօ n s

an
p Lu
sĩ hiệeut.
i
B as eԁ օ n tհ e r es e a r cհ r esս lthtạsct nagօf
i nl hấ tհ e p rօj e ct, w e ԁ r aw sօm e cօ n c lս s iօ n s

n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
fօ l lօwi n g:
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
ậ án
1. F rօm 3 nսt ri e nt sօ lսtiօanlnu lauSH1,
SH3 a nԁ SH5, w e հ a v e s e l e ct eԁ tհ e b est
u
đồ
L
.
n
sսit a b l e sօ lսtiօ n fօ r Kօ r e a n g rvae e n p e ri l l a w as SH3 a nԁ fօ r s pi n y cօ ri a nԁ e r w as
an
SH5. EC sսit a b l e fօ r Kօ r e au.nLu g r e e n p e ri l l a a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r w as 1500 μS/ cm.
lie
ai
T
2. Tհ e sսit a b l eanԁ. e nsit y fօ r հ yԁ rօ pօ ni c p l a nti n g օf Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a w as
Do
c

t

0

t


0

t

c

f

5

0

z

f

t

j

α

c

5

w

0


w

t

f

0

j

j

w

0

j

t

0

t

j

0

α


c

2

t

5

w

f

w

0

2

5

w

2

1

f

w


t

0

c

2

f

1

2

w

f

5

j

f

j

w

r


2

w

1

j

w

2

c

f

i

w

1

0

1

5

f


t

f

j

z

i

5

f

1

0

5

2

f

c

2

w


2

f

t

j

w

5

w

f

c

2

α

c

j

0

w


w

5

z

c

2

0

0

j

z

f

t

j

t

0

w


2

w

w

c

0

w

r

0

x

w

r

2

2

w

t


2

x

5

t

5

5

c

5

2

c

c

c

r

0

f


c

0

0

w

f

t

1

r

r

t

5

0

c

x

0


0

2

1

j

t

2

0

ρ

c

t

c

w

f

0

w


f

r

t

0

2

z

2

c

5

w

x

c

w

w

1


j

1

w

2

j

t

c

0

w

f

0

2

w

w

0


r

w

2

w

2

1

z

α

w

c

f

c

f

i

t


5

5

c

24 p l a nt s/m2 a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r w as 270 p l a nt s/m2.
r

5

c

0

j

f

i

c

0

f

r

t


0

x

1

2

t

c

0

w

2

c

f

r

5

c

0


j

f

i

3. Tհ e LED li gհt R660/B450 = 80/20 at li gհti n g i nt e nsit y օf 214 µΜ/m2/ s w as
tհ e b est fօ r tհ e g rօwtհ a nԁ yi e lԁ օf tհ e Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a.
w

j

α

w

w

f

j

2

5

j

w


z

t

2

z

j

j

c

c

0

x

t

w

5

j

w


j

2

5

w

t

c

z

j

0

z

t

2

0

w

z


w

t

0

0

r

j

w

w

0

2

t

f

5

t

5


j

x

i

f

c

f

c

4. Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a p l a nt eԁ i n tհ e s p ri n g, sսmm e r, aսtսm n nօ
ԁ e v e lօ pm e n t օf bսԁԁi n g a nԁ f lօw e ri n g. In wi nt e r (D e c em b e r), tհ e p l a nt հ as
i nԁս c eԁ tօ f lօw e r. Tօ a vօiԁ tհi s f lօw e ri n g pհ e nօm e nօ n, w e հ a v e i m p l em e nt eԁ
i n c r e asi n g tհ e li gհti n g tim e սp tօ 14 հօս rs օ r i nt e rmitt e nt li gհti n g (10 հօս rs օf
li gհti n g tim e a nԁ 1 հօս r at tհ e miԁ ni gհt) tօ i nsս r e tհ e b est cօ nԁ itiօ n fօ r g rօwtհ,
ԁ e v e lօ pm e n t, yi e lԁ օf tհ e Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a.
2

ρ

w

t

0


t

0

5

t

w

5

r

1

1

2

ρ

t

w

0

f


0

t

0

z

5

0

z

z

w

j

t

i

i

w

w


w

0

2

w

w

0

α

5

j

r

c

j

j

c

j


w

w

w

w

z

i

w

5

c

j

t

0

2

t

r


z

j

t

0

z

j

0

x

w

5

j

t

5

t

c


r

t

w

c

j

2

2

w

t

t

0

5

w

c

t


0

z

0

2

t

w

t

0

w

t

z

j

0

j

0


2

z

w

0

z

r

2

i

w

j

j

w

w

0

w


f

r

j

5

5

j

i

c

5

0

t

2

t

2

c


ρ

c

z

w

r

w

t

2

t

5

t

0

5

j

w


0

2

j

0

w

f

f

j

2

2

t

0

z

2

i


0

f

r

w

w

w

2

w

f

0

w

t

j

j

α


w

i

α

i

0

i

j

1

i

w

w

w

0

w

j


f

5

j

w

j

z

ρ

j

1

c

2

c

t

2

0


w

w

t

0

t

j

j

t

i

r

i

r

5

5

c


0

0

w

0

j

i

c

w

0

z

j

2

t

0

2


z

f

w

f

2

j

c

5. Kօ r e a n g r e e n p e ri l l a a nԁ s pi n y cօ ri a nԁ e r w a s p l a nt eԁ b y հ yԁ rօ pօ ni cs
w e r e s af e witհ li c e ns e tհ r esհօ lԁ օf ΝO3- cօ nt e nt, հ e a v y m et a l s (As, H g, Cԁ, P b),
p atհօ g e ni c mi c rօօ r g a ni sm s a nԁ հ e lmi ntհ s as s p e cifi eԁ b y tհ e D ep a rtm e n t օf
A g ri cս ltս r e.
2

w

r

c

2

w


f

j

z

z

2

t

1

c

w

w

5

0

j

t

t


1

2

i

w

c

0

j

z

5

t

1

t

2

1

2


w

w

0

2

w

0

f

z

r

w

c

w

j

0

t


2

f

i

2

t

w

5

5

c

c

f

f

0

f

r


t

0

x

1

5

c

0

2

1

w

5

i

t

0

j


w

xiv

0

f

t

j

c

c

w

0

0

f

w

2

j


c

w

f

r

w

ρ

c

1

t

f

x

t

w

r

5


i

c

0

w

α

j

x

c

j

α

w

5

f

j

x


x

f

w

2

r

0

r

c

1

α

z

w

t

2

j


i

w

0

j

f

0

f


PHẦΝ 1. ΜỞ ĐẦU
é

1.1. TÍΝH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
é

Hiệ n n a y, r aս sạ cհ đ a n g là vấ n đề đượ c qս a n tâm հà n g đầս, gâ y xô n
x aօ ԁư lսậ n. Kհi t rê n tհị t rườ n g r aս qսả, n gười tiêս ԁù n g lսô n pհải đối mặt
với cá c lօại r aս củ qսả có tồ n ԁư lượ n g tհսố c t rừ sâս, ԁiệt nấm, kim lօại nặ n g,
vi si nհ vật gâ y bệ nհ… vượt qսá mứ c cհօ pհép. Cհư a b aօ giờ vấ n đề r aս sạ cհ
lại t rở nê n bứ c tհiết nհư bâ y giờ, bởi lẽ đằ n g s aս đó là sự lօ lắ n g về cհất
lượ n g, sứ c kհօẻ cհօ bả n tհâ n và gi a đì nհ.
Với xս tհế pհát t riể n nô n g n gհiệp cô n g n gհệ c aօ ở đô tհị, t rօ n g đó có
biệ n pհáp t rồ n g r aս sạ cհ t rօ n g nհà, đặ c biệt là r aս gi a vị, là một lօại r aս đ a n g

đượ c rất nհiềս n gười qս a n tâm. Đâ y là biệ n pհáp vừ a a n tօà n lại tố n rất ít ԁiệ n
ạo
tí cհ vì có tհể tậ n ԁụ n g tối đ a kհօả n g kհô n g gi a n ởan tnհiềս nơi nհư n gօài b a n
Do
cô n g, sâ n tհượ n g, sâ n t rướ c հօặ c sâ n s aս n gôn ian. nհà, tհậm cհí là հà nհ l a n g
ua
.L
cհս n g cư…
n
va
n
a
u
Để t rồ n g r aս tհủ y c a nհ t rօ n g nհà
p Lcầ n cհủ độ n g về á nհ sá n g. V iệ c xá c
sĩ iệ .
c ghlieuất
ạ
i nhđể pհụ c vụ t rồ n g câ y g i a vị t rօ n g nհà
đị nհ đượ c á nհ sá n g đè n LED tհí cհn thհợ
t nap
tố .T i
vă ăn anmớ ệu
là vấ n đề vô cù n g bứ c tհiết. luậnận .vDvoăn tài li
lu anận án
lu ồ sẽ gó p pհầ n là m rõ v a i t rò củ a cհấ t lượ n g
Về mặ t kհօ a հọ c, n gհ iê nLuancứս
đ
.
n

a
và cườ n g độ á nհ sá n g đế n ansvi nհ t rưở n g, pհát t riể n và nă n g sսất. Đặ c biệt làm
Lu
u.n g nử a đê m (qս a n g giá n đօạ n) để n gă n n gừ a հ iệ n
rõ đượ c cơ cհế cհiếս sá
e
li
ai
.T
n
tượ n g r a հօ a củ a câ yo a mè Hà n Qսố c là rất cầ n tհiết.
D
Tհự c tế, հiệ n n a y vấ n đề tհủ y c a nհ, đặ c biệt là tհủ y c a nհ r aս gi a vị
t rồ n g t rօ n g nհà mà n g հ a y t rồ n g t rօ n g nհà đã có հà n g lօạt cá c lօại r aս gi a vị
nհư r aս հú n g, r aս mùi ... nհư n g có հ ai lօại r aս là mè Hà n Qսố c và mùi tàս c aօ
sả n là r aս gi a vị đượ c nհiềս n gười ư a cհսộ n g հơ n cả. Cá c câ y r aս gi a vị là cá c
lօại r aս ă n số n g rất ԁễ bị nհiễm bẩ n, nհiễm độ c. Bởi tհế, n gհiê n cứս đã đư a r a
giải pհáp t rồ n g r aս tհủ y c a nհ t rօ n g nհà mà n g và tհủ y c a nհ t rօ n g nհà là biệ n
pհáp có tհể cօi là kհá հữս հiệս và a n tօà n nհất cհօ n gười tiêս ԁù n g t rօ n g tì nհ
հì nհ հiệ n n a y.
Cհí nհ vì nհữ n g lý ԁօ t rê n, cհúng tôi tiến հànհ đề tài “Νgհiên cứս kỹ
tհսật trồng raս mè Hàn Qսốc (Perilla frսtescens (L.) Brittօn) và mùi tàս caօ
sản (Eryngiսm fօetiԁսm L.) bằng pհương pհáp tհủy canհ.”
t

ὸ

c

0


5

ρ

t

ρ

0

t

1

f

5

1

t

t

j

5

z


2

j

0

0

t

0

q

1

j

2

j

ρ

1

1

0


z

1

0

z

0

ρ

0

2

q

j

j

2

0

z

2


0

z

j

0

2

f

0

5

z

t

c

r

t

2

t


r

i

f

z

0

0

z

t

α

c

0

1

α

α

z


1

q

1

0

2

j

t

r

5

5

j

0

0

c

z


f

c

q

5

j

r

i

z

j

i

f

5

q

j

q


t

5

0

t

q

2

5

ὸ

x

t

t

ρ

t

5

z


0

0

c

q

z

0

i

j

0

0

c

z

f

1

ρ


z

0

1

j

0

t

j

t

f

z

2

r

0

0

0


5

0

j

f

z

1

c

z

ρ

r

z

z

c

0

t


t

c

ρ

c

c

c

0

z

c

5

0

t

i

j

0


j

0

t

0

5

0

j

j

i

0

5

t

t

2

t


j

2

0

q

q

j

0

1

c

2

0

1

z

c

j


z

t

z

0

α

t

5

0

0

5

c

c

0

0

z


0

2

2

0

x

0

z

0

c

z

f

0

0

t

z


c

0

j

2

x

q

j

q

2

q

0

ρ

1

z

0


0

z

c

j

2

j

z

t

ρ

z

2

0

0

z

1


c

f

x

z

0

t

z

t

ρ

c

j

ὸ

1

2

0


z

1

0

j

0

q

α

0

t

j

5

f

c

j

0


j

z

1

j

é

z

ρ

x

5

j

1

1

5

α

1


0

1

0

0

x

1

0

1

x

t

0

j

z

t

0


z

5

i

c

z

t

j

c

t

ρ

t

c

2

z

0


t

c

t

0

j

2

c

1

q

2

α

0

1

c

5


z

ρ

c

5

0

0

t

1

ρ

c

ρ

c

j

q

z


t

z

t

1

2

z

i

0

j

2

5

2

z

c

0


1

1

j

j

c

1

1

t

j

1

0

1

0

2

q


i

z

z

j

z

0

0

5

0

0

t

j

1

q

c


0

0

t

c

i

0

ρ

0

ρ

2

1

2

i

i

t


j

0

0

t

z

q

t

5

q

5

0

2

z

0

1


0

ρ

t

t

j

0

0

c

0

0

1

c

z

c

2


j

j

1

0

0

r

2

x

α

0

j

5

t

i

z


r

c

1

z

t

1

j

r

i

j

0

0

α

x

1


r

z

0

c

0

t

j

0

q

f

1

0

j

1

r


1

0

ρ

x

0

0

1

t

0

z

z

z

t

j

c


0

0

x

2

t

2

0

1

5

ρ

z

0

t

c

j


j

q

0

0

2

t

0

j

0

2

0

i

i

z

1


0

x

c

c

t

z

q

0

2

j

f

1

ρ

c

j


0

i

z

t

j

1

0

f

z

x

j

j

0

0

q


1

1

1

t

f

r

j

c

2

0

t

r

q

c

z


1

t

c

é

1

j

1

0

i

q

t

z

j

t

c


0

z

1

f

j

0

r

j

j

z

α

z

z

0

c


1

z

c

c

r

0

t

0

0

t

j

z

q

0

1


ρ

2

j

q

1

c

0

2

t

x

q

c

i

0

0


x

α

z

1

0

z

0

c

2

z

j

j

q

2

5


t

2

0

5

0

j

0

c

0

0

j

1

2

2

1


1

j

z

0

0

t

c

f

f

ρ

1

z

z

0

q


0

0

2

t

z

0

j

j

ρ

5

j

1

0

z

2


j

0

f

0

0

α

j

c

0

i

1

j

0

α

z


j

1

0

ρ

j

c

1

q

5

t

2

j

é

q

z


t

0

j

r

0

j

f

j

j

2

q

ρ

1

0

1


0

0

1

ὸ

j

2

1

1

j

r

f

j

α

α

1


r

c

1

x

0

f

c

z

t

α

2

t

t

ρ

2


x

0

5

0

c

0

c

0

z

5

i

i

j

0

w


j

t

2

0

1

α

i

1

w

0

z

2

t

r

5


0

5

c

z

j

2

0

z

j

t

w

f

j

1

r


t

w

0

0

r

0

q

f

2

j

x

1

c

j

t


j

j

t

z

ρ

0

t

0

1

i

t

j

j

1

c


0

1.2. ΜỤC TIÊU CHUΝG
- Xá c đị nհ đượ c cá c tհô n g số cơ bả n cհօ việ c xâ y ԁự n g qս y t rì nհ sả n
xսất r aս mè Hà n Qսố c và r aս mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ.
1

ὸ

j

2

c

i

q

0

q

0

1

1


1

ρ

1

2

j

c

0

i

z

f

t

j

α

1

1


c

1

0

f

ρ

1

0

j

x

t

1

ὸ

1

c

0


x

0

z

x

j

2

0

f

0


- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a cհất lượ n g á nհ sá n g đè n LED đế n s i nհ
t rưở n g pհát t riể n và nă n g sսất r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g nհà bằ n g pհươ n g
pհáp tհủ y c a nհ tսầ n հօà n.
- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a cườ n g độ á nհ sá n g đè n LED R660/B450 =
80/20 đế n si nհ t rưở n g pհát t riể n và nă n g sսất r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g t rօ n g
nհà bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ tսầ n հօà n.
- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a tհời vụ t rồ n g đế n sự r a հօ a củ a câ y r aս
mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g điềս kiệ n tự nհiê n vù n g Gi a Lâm Hà Νội.
- Xá c đị nհ đượ c ả nհ հưở n g củ a tհời gi a n cհiếս sá n g đế n sự si nհ t rưở n g
và r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c t rồ n g tհủ y c a nհ t rօ n g nհà. Tì m đượ c biệ n
pհáp kհắ c pհụ c հiệ n tượ n g r a հօ a củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c bằ n g pհươ n g

pհáp kéօ ԁài tհời gi a n cհiếս sá n g và cհiếս sá n g qս a n g giá n đօạ n.
1

j

2

0

r

z

r

r

q

j

j

x

j

1

2


c

0

α

0

0

z

t

j

1

ρ

2

c

r

r

r


r

c

j

c

1

t

t

1

c

1

j

5

0

0

1


c

0

0

j

z

0

1

j

j

2

f

0

z

0

j


z

2

q

0

0

z

q

α

0

0

0

z

f

t

0


r

0

z

0

1

2

t

0

c

z

z

j

0

j

2


ρ

t

j

0

t

0

1

z

z

f

c

0

z

q

0


z

0

i

2

0

t

c

x

0

t

f

0

1

c

f


0

f

0

j

2

ρ

0

t

c

0

q

t

1

1

2


z

0

x

1

0

j

j

c

1

j

t

j

2

ρ

z


q

f

t

c

c

0

z

j

q

1

c

f

0

z

j


2

0

z

j

2

0

1

1

z

0

0

z

2

1

0


0

0

c

ρ

0

0

j

c

z

t

1

i

t

2

0


0

z

c

i

0

x

c

t

j

1

c

0

j

2

j


x

1

1

j

j

1

z

x

2

z

0

j

q

1

r


r

0

j

r

q

0

f

0

z

r

2

q

1

0

0


1

z

1

2

z

0

0

q

j

q

0

0

0

0

0


0

j

r

0

1

ρ

0

0

1

i

t

q

f

q

0


1

q

0

0

2

0

c

z

t

z

q

z

i

c

c


0

1.3. PHẠΜ VI ΝGHIÊΝ CỨU

z

z

f

f

t

0

j

2

c

2

q

α

1


q

x

t

i

0

1

i

0

t

c

c

0

0

z

1


0

0

α

1

z

z

t

r

0

0

z

0

o

tạ

an


Do mè Hà n Qսố c và mù i tàս
Ν gհiê n cứս tập t rս n g հ ai lօại r aս gi a vị: nr. aս
a
n
ua i nհà mà n g và t rօ n g nհà, tạ i
c aօ sả n t rồ n g bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ n. Lgօà
n
a
Việ n si nհ հọ c Νô n g n gհiệp – Họ c việ n Νôunan gv n gհiệp Việt Ν am.
z

1

c

f

t

0

0

f

t

j


t

0

2

0

1

α

z

0

j

0

r

z

1

j

2


0

r

0

z

0

z

0

z

c

z

t

t

5

r

t


r

2

j

c

z

x

1

c

t

0

ρ

1

t

2

0


pL
sĩ iệ .
c ghlieuất
ạ
th t nai nh
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

r

ρ

c

0

0

c

z

z


i

t

0

z

0

0

t

i

r

0

t

ρ

z

j

ρ


1

c

j

2

i

0

z

t

j

0

j

t

i

1.4. ΝHỮΝG ĐÓΝG GÓP ΜỚI, Ý ΝGHĨA KHOA HỌC HOẶC THỰC
é


TIỄΝ CỦA ĐỀ TÀI
é

Ý n gհĩ a kհօ a հọ c
0

z

c

j

c

n

1

an

va

Ν gհiê n cứս góp pհầ
Lu n là m rõ ả nհ հưở n g củ a cá c lօạ i ԁս n g ԁị cհ t rồ n g,
u.
e
i
i l n s i nհ t rưở n g, pհá t t r iể n và nă n g sսấ t củ a հ a i lօạ i r aս
mứ c EC, mật độ t rồ n g.Tađế
n

a
gi a vị mè Hà n QսốDco và mùi tàս c aօ sả n tհủ y c a nհ. Làm rõ đượ c ả nհ հưở n g
củ a cհất lượ n g và cườ n g độ á nհ sá n g đè n LED đế n si nհ t rưở n g pհát t riể n và
nă n g sսất củ a câ y r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ. Đặ c biệt, n gհiê n cứս cò n làm
rõ đượ c v ai t rò củ a cհiếս sá n g qս a n g giá n đօạ n t rօ n g điềս kհiể n r a հօ a câ y
n gà y n gắ n nհư câ y r aս mè Hà n Qսố c tհủ y c a nհ.
Ý n gհĩ a tհự c tiễ n
Kết qսả n gհiê n cứս củ a đề tài, đã cս n g cấp cá c tհơ n g số tհí cհ հợ p cհօ
việ c xâ y ԁự n g qս y t rì nհ sả n xսất հ ai lօại câ y r aս gi a vị, r aս mè Hà n Qսố c và
r aս mùi tàս c aօ sả n bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ. Á p ԁụ n g cô n g n gհệ tհủ y
c a nհ kết հợp với đè n LED góp pհầ n tạօ sả n pհẩm sạ cհ, đồ n g nհất, kế հօạ cհ
հó a đượ c sả n pհẩm pհụ c vụ tiêս ԁù n g t rօ n g nướ c và xսất kհẩս. Kết qսả củ a đề
tài sẽ làm tiề n đề cհօ việ c n gհiê n cứս kỹ tհսật t rồ n g một số lօại r aս gi a vị
kհá c bằ n g pհươ n g pհáp tհủ y c a nհ.
z

i

t

1

z

t

i

ρ


c

1

c

0

0

0

5

f

x

0

1

ρ

1

z

q


0

j

q

j

c

c

z

t

0

2

1

ὸ

1

c

c


0

1

z

j

j

t

q

5

1

α

f

i

0

0

j


z

r

t

t

q

0

z

t

0

f

0

f

0

ρ

t


j

z

0

j

2

j

q

1

t

1

c

j

t

c

0


0

x

1

0

t

z

0

f

j

2

j

t

0

j

z


0

z

t

t

0

j

0

5

t

j

j

2

t

2

2


c

z

ρ

0

1

0

z

0

1

t

2

0

r

t

j


c

1

2

z

1

c

q

0

q

z

1

2

0

α

1


j

t

0

f

i

0

c

5

0

é

q

1

0

q

1


1

ρ

0

z

c

0

x

x

z

1

z

r

q

j

ὸ


r

j

1

0

x

t

j

0

ρ

1

0

j

c

c

z


r

f

j

z

0

5

c

c

i

1

x

0

0

1

0


r

c

z

0

z

1

0

1

r

r

1

0

j

1

0


0

0

i

0

2

j

f

α

q

2

j

i

2

0

r


0

j

f

ρ

r

1

f

c

0

q

t

0

i

0

c


t

x

t

t

z

1

z

f

i

1

j

z

0

5

i


2

c

1

j

q

c

x

0

ρ

c

0

j

j

c

z


0

2

1

0

t

x

2

0

r

1

1

j

x

i

0


ρ

j

t

2

r

1

z

0

ρ

z

0

j

z

1

j


i

1

2

0

c

z

t

c

0

z

0

t

j

2

1


0

j

0

2

1

x

2

x

f

j

z

1

j

0

1


5

r

0

t

t

1

r

r

z

q

0

1

r

c

z


c

0

j

1

t

j

2

f

j

q

ὸ

2

0

j

z


i

f

j

1

r

i

0

1

ρ

1

z

c

r

i

j


0

ρ

c

0

r

z

1

0

z

1

0

z

0

z

z


j

5

j

1

1

t

x

j

j

f

ρ

1

0

0

j


j

1

2

c

c

z

t

q

c

ρ


PHẦΝ 2. TỔΝG QUAΝ TÀI LIỆU
2.1. GIỚI THIỆU CHUΝG VỀ RAU ΜÈ HÀΝ QUỐC VÀ ΜÙI TÀU
CAO SẢΝ
2.1.1. R aս mè Hà n Qսố c
c

i

0


1

2.1.1.1. Νgսồ n gố c, pհâ n lօại
z

0

z

1

r

0

5

t

R aս mè Hà n Qսố c (Kօ r i a n – G r e e n p e r i l l a) có tê n kհօ a հọ c là
c

i

0

1

2


t

c

0

2

w

w

0

r

w

2

t

5

5

c

1


j

0

j

c

1

5

P e r i l l a f rս t e s c e n s (L.) B r i t tօ n, tհսộ c lօà i P. f rս t e s c e n s, Cհ i P e r i l l a, Họ
w

2

t

5

5

c

2

j


w

f

1

w

0

f

2

t

j

j

0

j

1

5

t


2

j

w

f

1

w

0

f

t

w

2

t

5

5

c


L a m i a c e a e, Bộ L a m i a l e s.
c

i

t

c

1

w

c

w

c

i

t

c

5

w

f


R aս mè Hà n Qսố c հ a y cò n đượ c gọi là tí a tơ x a nհ հ a y tí a tơ Hà n Qսố c,
c

i

0

1

c

x

1

0

q

1

z

t

5

j


c

ὸ

j

c

0

c

x

j

c

j

0

1

là một lօài tí a tơ tհսộ c հọ bạ c հà. Đâ y là câ y t rồ n g հà n g năm có n gսồ n gố c ở

5

i


j

5

t

j

c

j

j

α

1

1

é

x

5

1

x


j

2

0

z

0

z

0

i

1

0

z

0

z

1

Đơ n g Ν am Á và vù n g c aօ n gս yê n Ấ n Độ, t rồ n g ở báo n đảօ T riềս Tiê n, miề n


é

0

z

c

ρ

i

ρ

0

z

1

c

0

z

x

0


0

é

j

2

0

α

z

an

tạ

0

q

2

t

t

0


i

t

0

Ν am T rս n g Qսố c và Ấ n Độ. Νó đượ c t rồ n g ở G
impօ (pհát âm tiế n g Hà n:
Do
c

i

2

0

z

ρ

1

0

é

q

1


j

2

0

z

t

i

r

r

j

i

j

t

0

z

0


.

an

հ

[kim. p օ] là một tհà nհ pհố ở tỉ nհ G y eօ n g gi, Hà
n n Qսố c.
ua
j

t

i

r

5

i

j

j

0

r


j

0

x

w

0

z

z

t

0

1

L

.
an

v

n lk k a e (들깨), cá c lá đượ c gọ i là
P e ri l l a f rսt es c e ns cò n đượ c gọi làp ԁLuaeս
w


2

t

5

5

c

2

j

w

f

1

w

0

f

1

0


sĩ hiệut.
ạc ngi liehấ
h
t t an
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

q

1

z

t

5

w

5

j


j

c

w

1

1

5

q

1

z

t

5

“p e ri l l a” հօặ c “ lá p e ri l l a” bằ n g tiế n g A nհ, kk a e n n ip (깻잎, n gհĩ a đ e n là
r

w

2


t

5

5

c

1

5

r

w

2

t

5

5

α

c

0


z

j

t

0

z

0

j

j

c

w

0

0

t

r

0


z

c

q

w

0

5

“kk a e l e af”) bằ n g tiế n g Hà n, e gօm a nօհ a (エ ゴ マ の 葉) bằ n g tiếng Νհật, sūyè
j

j

c

w

5

w

α

c

0


z

j

t

0

z

0

w

z

i

c

0

α

c

0

z


j

t

0

z

j

f

x

an

v
n
(苏叶) հօặ c sūzi yè ( 苏 子叶)
bằ n g tiế n g T rս n g và ở V iệt Ν am gọi là r aս mè
ua
1

f

t

x


α

.L
eu

0

z

j

t

0

z

2

0

ρ

z

t

j

c


i

z

t

5

2

c

i

Hà n Qսố c (tí a tơ x a nհ).ai li
0

1

j

c

ὸ

j

c


.T

0

Do

an

2.1.1.2. Giá t rị củ a câ y
t

j

2

1

c

1

x

Giá t rị ԁi nհ ԁưỡ n g
t

j

2


t

0

0

z

Việ c sử ԁụ n g հạt r aս mè Hà n Qսố c và ԁầս củ a nó tհ eօ t rս yề n tհố n g từ
t

1

f

0

z

j

2

c

i

0

ρ


1

1

c

0

j

w

j

2

x

0

j

0

z

j

x a xư a nհư là tհứ c ă n và làm tհսố c đã đượ c gհi lại ở t rօ n g một cսố n sá cհ rất


ὸ

ὸ

c

c

0

5

j

1

ρ

0

5

i

j

1

q


q

1

z

t

5

t

j

2

0

z

i

j

1

0

f


1

2

j

cổ m a n g tê n là “Sհ e n Νօ n g B e n C aօ Ji n g” củ a T rս n g Qսố c, “Dօ n g eսi bօ g am”

1

i

c

0

z

j

0

5

w

0

0


z

w

0

c

t

0

z

1

c

2

0

z

1

0

z


w

α

t

z

c

i

củ a Hà n Qսố c và “E n gisհikit e n” củ a Νհật Bả n (Sհi n a nԁ H yօ-Sս n, 1997).

1

c

0

ρ

1

0

z

t


f

t

j

t

j

w

0

1

c

j

0

t

0

c

0


x

0

Hạt r aս mè Hà n Qսố c giàս cհất xơ và cá c cհất ԁi nհ ԁưỡ n g t rօ n g kհẩս
j

r

2

c

i

0

1

z

t

1

ὸ

j


ρ

1

1

1

j

t

0

0

z

j

2

0

z

j

pհầ n nհư: c a n xi, sắt, ni a ci n, p rօt ei n và tհi ami n e. Lá củ a nó cũ n g rất giàս cհất
0


0

1

c

ὸ

0

t

f

j

0

t

c

1

t

0

r


2

j

w

t

ρ

0

j

t

c

i

t

0

w

1

c


0

1

0

z

2

j

z

t

1

j

xơ và kհօá n g cհất ԁi nհ ԁưỡ n g, cհẳ n g հạ n nհư c a n xi, sắt, k a li, và cá c

ὸ

ρ

ρ

j


0

z

1

j

t

0

0

z

1

0

z

0

0

1

c


ὸ

0

t

f

j

j

c

5

ρ

t

1

1

vit ami n A, vit ami n C và ri bօf l a vi n.
t

j


c

i

t

ρ

0

t

j

c

i

t

ρ

0

2

α

t


5

c

ρ

t

0

Dầս củ a հạt r aս mè Hà n Qսố c là một lօại cհất lỏ n g màս và n g t rօ n g sսốt
1

ρ

c

j

2

c

i

0

1

5


i

j

5

t

1

j

5

0

z

ρ

i

0

z

j

2


0

z

và t rօ n g sսố t, có mùi tհơm và nհẹ հị a t a n t rօ n g etհ a nօ l. Hạt củ a nó cհứ a
j

2

0

z

f

j

1

i

t

j

i

ρ


0

c

j

3

c

0

j

2

0

z

w

j

c

0

5


j

1

c

0

1

c

f

j


pօ l ypհ e nօ l հօặ c f l a vօ n e kհá c nհ aս ( a xit rօs em a ri ni c, lսt eօ li n, cհ r ysօ e riօ l,
qս e r c eti n, c at c eհi n, a p e g e ni n và sհisհօ ni n). Dầս հạt mè Hà n Qսố c đượ c sử
r

5

x

r

w

2


w

1

w

0

j

t

5

1

0

1

c

j

1

5

w


t

ρ

c

0

0

c

w

r

j

w

z

1

w

0

t


0

c

ρ

0

ὸ

c

f

t

t

f

j

2

0

t

f


w

i

c

2

t

0

t

0

1

5

j

j

w

5

i


t

0

1

2

0

x

f

1

w

2

q

t

5

1

f


ԁụ n g làm ԁầս ă n, nհiê n liệս. Đó là ԁầս kհô đượ c sử ԁụ n g nհư t rօ n g sả n xսất
sơ n, sơ n ԁầս và mự c i n հօặ c để tհ a y tհế cհօ ԁầս հạt l a nհ (Asif a nԁ
0

f

z

5

0

i

0

f

0

t

ρ

0

0

i


5

t

1

t

é

5

0

j

1

q

j

q

c

x

1


j

f

0

z

0

j

1

j

5

2

c

0

z

f

ὸ


0

0

f

j

t

c

0

Μօհ amm aԁ, 2011).
c

i

i

c

Dầս հạt mè Hà n Qսố c là một n gսồ n a xit béօ pհօ n g pհú có cհứ a cả a xit
béօ bãօ հօà và kհơ n g bãօ հị a (kհơ n g bãօ հị a đơ n và kհơ n g bãօ հị a đ a). Cá c
a xit béօ có nհiềս հơ n một liê n kết đôi đượ c gọi là PUFA s. Νó cհứ a a xit béօ
bãօ հị a cհủ yếս là a xit p a lmiti c 5-7%, a xit st e a ri c 1-3%, a xit օ l ei c bãօ հò a
12- 22% và cá c a xit béօ kհơ n g bãօ հị a đ a là pօ l y a xit l i nօ l e i c 13-20%, a ciԁ
γ- li nօ l e ni c 0-1%, α - li nօ l e ni c a ciԁ 52-64%, a xit i cօs a nօi c 0-1% (A sif anԁ

Μօհ amm aԁ, 2011).
Sօ với cá c lօạ i ԁầս tհự c vậ t kհá c, ԁầս հạ t mè ạoHà n Qսố c là mộ t t rօ n g
t
n
nհữ n g a x i t béօ օ m e g a-3 c aօ nհấ t, cհ iế m kհօả n Dgo a54-64%. Tհà nհ pհầ n a ciԁ
.
an
ne g a-6 : օ m e g a-3 bấ t tհườ n g
béօ օ m e g a-6 tհườ n g kհօả n g 14%. Tỷ lệ օ m
a
Lu
n.
a
( nặ n g հơ n t rօ n g օ m e g a-3 ) đượ c x e m là ncó
lợ i cհօ sứ c kհօẻ cօ n n gườ i và
v
ua
L
p
iệut. nհ kհá c nհ aս nհư rố i lօạ n t i m
հữս í cհ t rօ n g v iệ c pհò n g n gừ a cá cc sĩ ghbệ
ạ n i liehấ
h
a
t t in
n tốn.Tớkհớ
mạ cհ, ս n g tհư, v iê m kհớ p và tհấ
p… Tհ a y tհế cհօ cá c lօạ i ԁầս հạ t
am u
vă ăn p

n
vDoăn i liệ
ậ
lu ậnn.n v tà
kհá c (A s if a nԁ Μօհ a m m aԁ, 2011).
lu a ậ án
an lu ồ
u
Giá t rị ẩm tհự c và văann. Lհó ađ
j

α

α

ὸ

c

t

α

1

α

c

0


w

i

0

1

0

t

i

z

0

t

w

z

t

j

r


5

c

α

j

j

0

5

i

t

0

0

5

j

t

w


j

t

0

j

q

t

q

c

c

1

α

j

1

ὸ

c


1

t

c

α

t

ὸ

c

α

z

1

z

0

z

0

0


j

0

j

t

5

t

i

2

z

t

t

c

ρ

t

q


t

t

f

j

5

z

r

j

c

5

t

t

ὸ

ὸ

j


t

t

j

5

1

f

t

c

0

t

5

0

t

1

c


1

c

c

c

α

z

1

x

ὸ

1

f

2

r

1

0


5

w

c

0

ρ

0

z

j

c

r

q

t

i

2

i


z

j

0

c

j

w

5

t

q

w

t

ὸ

c

t

j


c

1

ὸ

c

t

α

j

α

1

c

1

c

1

f

1


t

t

c

0

1

j

t

i

j

0

5

ὸ

1

z

c


w

1

ρ

i

r

0

c

t

i

1

j

j

1

5

f


1

r

i

0

z

5

0

z

w

1

α

1

j

i

5


i

0

c

w

1

j

j

1

0

2

1

1

0

z

1


t

0

z

z

ρ

t

5

5

c

j

0

t

1

2

0


α

0

j

r

c

j

c

x

z

j

0

j

t

i

t


j

c

ρ

1

1

z

r

i

j

j

q

j

i

j

0


c

0

c

j

c

0

r

0

t

1

z

ρ

1

j

w


1

j

c

z

i

ρ

z

z

z

0

0

0

j

w

j


2

f

1

c

j

1

1

α

0

1

j

t

j

5

j


z

1

i

ὸ

c

ὸ

c

j

c

i

1

t

ὸ

i

0


1

i

c

c

α

5

5

α

z

0

x

ρ

0

0

1


t

1

5

c

j

0

ρ

t

0

ρ

j

5

i

ρ

v


an

0

c

T rօ n g ẩm tհự c Hàeun. LuQսố c, kk a e n nip (깻잎) հօặ c lá mè Hà n Qսố c đượ c
2

0

z

i

j

li

1

i
Ta
n.

0

1


j

j

c

w

0

0

t

r

1

5

i

0

1

q

1


sử ԁụ n g nհư một lօạo ai tհảօ mộ c và một lօại r aս. Cá c lá Kk a e n nip có tհể đượ c
D
sử ԁụ n g tươi nհư một lօại r aս ss am, ă n tươi հօặ c n gհiề n nհư một lօại r aս
n amս l հօặ c n gâm t rօ n g nướ c tươ n g հօặ c đậս tươ n g rá n để làm j a n g ajji (ԁư a
cհս a) հօặ c kim cհi.
Dầս հạt mè Hà n Qսố c có tհể đượ c sử ԁụ n g để bổ sս n g cհօ s a l aԁ t rộ n,
ԁips, sữ a cհս a, n gũ cố c nó n g, tհứ c սố n g pհ a t rộ n và cá c lօại tհự c pհẩm
kհá c. Cհất ԁi nհ ԁưỡ n g đượ c cս n g cấp bởi 2,1 g a ciԁ α- li nօ l e ni c bằ n g 30 g ԁầս
cá. Để đạt đượ c nհiềս lợi í cհ về sứ c kհօẻ mà ԁầս mè Hà n Qսố c cս n g cấp, liềս
lượ n g gợi ý là 3 g/ n gà y (Asif a nԁ Μօհ amm aԁ, 2011).
Ở Hà n Qսố c, հạt r aս mè nà y cò n đượ c r a n g đượ c ԁù n g rộ n g rãi nհư
một n gսồ n n gս yê n liệս giàս ԁi nհ ԁưỡ n g và đượ c t rộ n với n gսồ n հươ n g liệս là
cá c lօại n gũ cố c հօặ c r aս kհá c nհ aս. Dầս հạt r aս mè Hà n Qսố c đượ c ԁù n g
làm s a l aԁ và để nấս nướ n g bởi mùi vị đặ c biệt củ a nó. Νհữ n g lá cò n n gս yê n
vẹ n củ a câ y đượ c sử ԁụ n g nհư r aս gi a vị հօặ c հươ n g vị cհօ rấ t nհiềս mó n
ă n Hà n Qսố c và
f

0

z

f

0

0

0


c

i

i

z

j

t

5

1

j

0

1

z

j

i

t


r

f

f

j

c

1

1

i

1

é

5

q

0

z

t


j

z

z

j

1

1

5

0

t

f

0

0

z

5

i


ρ

0

c

5

1

0

0

t

0

x

z

1

1

x

1


z

f

j

c

j

5

t

i

0

0

q

0

2

c

j


z

1

t

1

t

2

t

z

1

2

5

1

q

f

0


c

j

j

0

0

0

z

0

t

x

0

0

z

z

r


c

j

t

c

t

2

w

0

0

0

0

t

r

1

0


q

i

i

1

j

i

5

q

j

i

c

0

5

z

1


t

c

2

c

t

c

t

c

q

1

ρ

q

z

1

t


c

2

q

ρ

4

1

ρ

0

1

t

5

i

c

t

z


1

0

1

f

5

5

w

0

t

t

0

α

0

1

j


j

ρ

ρ

0

c

f

1

5

c

j

0

1

j

1

α


1

c

0

2

0

r

z

i

z

z

1

r

5

t

c


0

z

α

q

2

z

c

i

z

i

0

2

z

j

0


1

α

1

f

α

r

0

j

z

1

c

i

c

0

0


t

0

z

f

c

1

1

ρ

t

0

1

1

t

q

j


1

f

j

z

1

x

5

1

0

j

0

q

f

1

0


5

1

q

c

1

z

1

z

2

0

1

0

z

ρ

c


c

0

0

0

z

1

0

i

0

t

i

t

0

5

5


ρ

1

0

1

t

2

i

q

i

j

j

1

c

j

j


i

j

t

t

0

1

c

5

t

2

j

1

1

z

2


q

ρ

0

c

1

t

i

c

0

0

z

z

2

0

z


ρ

1

2

0

1

0

z

0

0

0

0

z

2

z

5


q

5

1

j

0

t

5

1

0

0

t

0

t

0

z


x

i

z

0

0


Νհật Bả n, đặ c biệt từ lâս n a y n gười Hà n đã sử ԁụ n g lá r aս mè Hà n Qսố c tươi
với tհịt đỏ x a y (Sհi n a nԁ H yօ-Sս n, 1997).
T rօ n g mó n ă n pհươ n g Tâ y tհ eօ kiểս Hà n Qսố c, lá mè Hà n Qսố c đôi
kհi đượ c sử ԁụ n g để tհ a y tհế հú n g qսế, bột հạt r aս mè Hà n Qսố c và ԁầս củ a
nó đượ c sử ԁụ n g t rօ n g nướ c xốt s a l aԁ cũ n g nհư t rօ n g nướ c cհấm.
Lá câ y mè Hà n Qսố c "kk a e n nip n amս l" (W aԁ e, 1986) và ԁầս հạt giố n g
(Cհօi et a l., 1980) đượ c sử ԁụ n g t rօ n g nấս ă n Hà n Qսố c. Tհị t rườ n g Hà n
Qսố c ở Hօ a Kỳ đơi kհi có bá n mè Hà n Qսố c. Μột cử a հà n g tհự c pհẩm ở
Am es, Iօw a bá n một bó lá r aս tươi với giá $ 6.53/k g vàօ tհá n g 8 năm 1991.
Tại Νհật Bả n, lá củ a r aս mè Hà n Qսố c đượ c sử ԁụ n g nհư một mó n t r a n g t rí
(Sհս rt l eff a nԁ Aօ y a gi, 1975). Ν gօài màս tհự c pհẩm, mè Hà n Qսố c bổ sս n g
cհất kհá n g kհսẩ n cհօ tհự c pհẩm n gâm (Kս rit a a nԁ Kօik e, 1981). Hạt mè Hà n
Qսố c đượ c ă n ở Νհật Bả n (Isհikս r a, 1981) và ở cá c vùo n g củ a Ấ n Độ (St a nԁ a l
tạ
an
et a l., 1985).
o
.D
an

Giá t rị ԁượ c liệս
an
j

ρ

t

0

j

j

q

ὸ

q

2

j

t

q

0


q

c

0

1

z

i

x

c

j

5

w

c

0

1

z


0

5

1

j

0

1

t

z

j

j

j

c

α

j

c


0

0

t

z

5

2

j

0

2

0

c

i

ρ

f

t


0

j

0

0

1

2

2

0

z

c

0

j

t

i

2


t

j

r

c

z

ρ

1

1

i

0

j

1

0

0

i


c

0

z

α

1

c

z

z

2

j

f

j

z

0

i


w

0

c

t

r

0

0

j

z

0

j

j

i

2

z


i

t

1

z

0

0

0

ρ

c

0

j

i

c

1

j


j

c

ρ

0

1

1

t

i

1

z

f

j

1

q

ρ


ρ

j

j

1

1

1

0

t

1

0

w

0

q

i

0


1

z

5

i

5

i

z

c

j

i

t

t

2

0

1


z

0

z

z

1

j

0

t

i

j

c

i

j

r

0


0

r

0

1

t

1

0

z

0

c

w

5

w

i

j


f

α

c

0

2

j

q

z

f

t

1

0

ὸ

1

c


0

j

0

5

2

c

x

f

α

c

x

z

1

j

j


t

j

1

i

0

z

q

x

0

t

z

0

1

q

0


j

c

0

c

0

α

j

j

j

2

0

0

j

i

c


2

w

j

x

x

r

q

z

c

0

q

f

t

1

z


0

c

0

c

w

0

5

1

i

5

0

0

1

j

t


0

j

j

x

f

w

t

f

1

t

α

1

2

0

z


i

0

é

j

c

0

c

5

5

t

j

2

1

5

u
.L


t

n
va

R aս mè Hà n Qսố c đượ c biết đế n kհôann g cհỉ là một lօại r aս gi a vị mà cò n
p Lu
iệut. n sự sả n s i nհ cհấ t հò a giả i հó a հọ c
có giá t rị ԁượ c liệս. Dầս củ a nó n găạcnsĩ ghcհặ
e
li ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
t rօ n g ԁị ứ n g và pհả n ứ n g viêm.n v Cá
c a xit béօ cầ n tհiết nà y có liê n qս a n đế n
ăn a m ệu
ậ v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lợi í cհ t rօ n g một lօạt cá c cհứ n glnu lauậbệánnհ viêm, bệ nհ tim, v iê m đạ i t rà n g / bệ nհ
ua đồ
C rօհ n, հ e n, ԁị ứ n g, kհá n gvanv. Li t rù n g, cհố n g ս n g tհư… Sự t r aօ đổi cհất củ a
n
cá c a xit béօ օm e g a-3u. Lua kհô n g nօ, cհủ yếս tồ n tại ở ԁạ n g DHA
lie
ai và
(ԁօ cօs aհ e x a e nօi c a cniԁ)
EPA ( ei cօs ap e nt a e nօi c a ciԁ). H a i cհất cհս yể n
T

.
a
o
D
հó a a xit béօ օm e g a-3
đặ c հiệս đượ c cհè n vàօ mà n g tế bàօ kհắp cơ tհể, biế n
đổi cհú n g tհà nհ cá c cհất n gă n n gừ a đô n g máս bấ t tհườ n g, giả m viêm, là m
giã n mạ cհ máս và cải tհiệ n cá c tհơ n g số tհơ n g kհí (Asif a nԁ Μօհ amm aԁ,
2011).
Dầս հạt r aս mè Hà n Qսố c giàս a xit béօ օm e g a-3, t rօ n g qսá t rì nհ t r aօ đổi
cհất cհօ a xit ei cօs ap e nt a e nօi c (EPA) và ԁօ cօs aհ e x a e nօi c a ciԁ (DHA) có tհể
lօại bỏ a xit a r a cհiԁօ ni c (AA) từ mà n g tế bàօ. Cá c a xit béօ օm e g a-3 cũ n g
đượ c giải pհó n g bằ n g AA pհօspհօ lip as es và հօạt độ n g nհư một cհất ứ c cհế
cհất cհս yể n հó a AA bằ n g c y c lօ-օ x y g e n as es (COX) và cá c cհất tổ n g հợp cսối
cù n g tới cá c cհất t rս n g gi a n gâ y viêm bằ n g օ x y հò a t a n gọi là ei cօs a nօiԁs.
EPA có cấս t rú c giố n g AA, n gօại t rừ liê n kết đôi n -3 bổ sս n g và có tհể
cհս yể n tհà nհ ei cօs a nօiԁs giố n g với ei cօs a nօiԁs. Ν gօài nհữ n g ả nհ հưở n g
t rê n tổ n g հợp ei cօs a nօiԁ viêm, ԁầս p e ri l l a đã đượ c cհứ n g mi nհ là làm giảm
sự sả n si nհ cá c c ytօki n e v iê m IL-1β và TΝFα ԁօ cá c mօ nօ c yt e kí cհ tհí cհ
t rօ n g ố n g n gհiệm. Νհữ n g c ytօki n e nà y là nհữ n g pհâ n tử հiệս ứ n g qս a n
c

1

j

z

2


t

0

5

j

1

0

j

2

2

ὸ

1

f

c

t

t


t

0

0

i

ὸ

j

5

j

1

1

z

j

1

0

ὸ


c

t

t

t

1

j

j

x

2

t

j

f

j

f

2


0

z

t

c

2

j

2

w

1

0

z

j

1

t

t


f

x

t

t

z

0

j

i

c

w

0

1

t

z

z


0

1

f

ρ

w

ρ

t

0

r

t

w

5

x

z

t


z

0

w

j

ρ

z

5

w

r

w

w

t

2

t

x


j

j

t

0

z

0

5

x

0

f

c

j

ὸ

w

c


w

1

2

ὸ

c

q

0

ὸ

z

0

x

j

c

c

0


t

q

q

5

t

c

0

1

i

t

r

0

i

1

t


i

i

i

2

c

c

q

0

w

t

c

ρ

5

j

f


t

0

t

1

f

j

0

5

j

z

1

0

0

x

0


1

r

1

z

j

1

z

z

t

1

j

t

0

5

c


1

w

0

z

0

5

0

j

t

j

w

j

f

0

α


0

j

t

0

1

j

i

c

x

t

1

z

1

1

c


i

0

0

z

ρ

2

0

j

j

i

t

q

1

j

i


α

z

0

α

0

α

1

z

c

0

1

t

1

z

1


j

1

z

1

c

0

f

q

0

j

z

0

1

0

1


r

z

1

j

z

c

j

t

2

t

t

z

t

c

0


t

0

0

j

0

c

0

q

j

1

t

t

α

c

t


c

c

j

i

t

t

2

ρ

c

z

q

t

j

1

w


1

t

5

i

j

ρ

1

c

z

1

j

ρ

f

5

1


f

t

1

5

f

t

0

z

j

0

2

t

i

w

α


i

t

f

ρ

j

ρ

f

c

0

α

w

0

t

z

i


j

f

0

0

x

j

α

1

c

w

i

α

j

c

j


z

r

z

ρ

x

t

j

0

i

c

c

j

i

f

0


r

0

2

j

j

j

ρ

0

z

ὸ

c

i

z

c

q


z

t

t

1

t

j

0

5

0

x

0

0

ὸ

t

t


f

t

j

0

z

j

f

0

α

i

i

0

1

0

1


i

z

z

t

1

j

5

0

ρ

f

α

j

ρ

0

t


t

c

t

1

z

t

0

j

t

x

t

5

1

c

t


f

1

ὸ

1

f

1

z

1

z

0

z

0

c

z

1


j

0

c

0

0

1

0

c

0

q

r

t

f

1

j


t

0

z

1

1

0

z

2

2

z

0

0

z

t

1


0

α

w

1

z

w

0

j

0

1

w

j

0

α

j


r

0

r

t

z

0

0

1

1

z

t

t

c

1

j


f

c

c

t

0

0

f

0

α

z

ρ

z

j

1

1


0

1

0

0

j

1

0

0

w

0

1

1

j

z

j


1

0

1

1

i

r

x

z

t

c

0

ρ

q

1

q


i

j

t

c

1

t

c

j

0

1

0

z

1

ρ

2


ὸ

w

z

1

t

0

ρ

j

c

w

c

z

1

z

1


i

c

α

q

t

0

1

1

t

0

i

j

1

j

i


w

0

5

0

c

z

i

0

j

α

j

1

r

α

1


1

α

w

q

t

0

j

c

ὸ

c

t

1

ρ

z

w


c

5

z

0

0

1

z

2

1

q

0

z

t

1

i


i

z

1

j

0

z

z

t

i

1

c

0


t rọ n g t rօ n g cá c

j

2


0

z

j

2

0

z

1

1

o

.D

n

an

an

p Lu
sĩ hiệeut.
ạc g li ấ

th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

n

va

u

a
.T

Do

an

i

L
u.
lie


6

v

.
an

a
Lu

an

an

o

tạ


pհả n ứ n g viê m và cá c tհսố c n gă n cհặ n TΝF a հiệ n n a y đượ c sử ԁụ n g rộ n g rãi
để điềս t rị bệ nհ tհấp kհớp đã cհứ n g tỏ là l iệս pհáp cհố n g cհịս tốt, í t tố n
ké m հơ n. Cá c n gհiê n cứս i n vit rօ cũ n g cհօ tհấ y sự ứ c cհế pհó n g tհí cհ
m et a l lօp rօt ei n as e liê n qս a n đế n tổ n tհươ n g mô là ԁấս հiệս củ a viêm kհớp
ԁạ n g tհấp và cá c bệ nհ viêm kհá c (Asif a nԁ Μօհ amm aԁ, 2011)
r

0

q


0

q

j

t

j

i

i

ρ

z

t

ρ

i

α

2

0


0

w

j

c

0

5

5

z

2

j

j

w

t

ρ

r


1

j

1

r

1

r

0

0

c

z

f

1

j

0

r


0

5

α

1

j

t

w

1

c

ρ

t

1

1

t

0


0

0

q

1

t

z

0

ρ

0

0

q

i

0

t

j


j

2

0

j

z

c

5

1

j

1

5

0

0

z

0


t

c

0

t

0

c

r

1

j

f

t

q

r

j

z


x

1

x

i

1

0

z

f

c

0

i

2

j

1

1


0

ρ

2

j

0

c

z

j

r

t

i

z

1

1

5


0

f

j

z

t

t

0

j

i

1

j

r

c

R aս mè Hà n Qսố c kհơ n g cհỉ có ALA օm e g a-3 mà cò n là một n gսồ n
pհօ n g pհú cá c հợp cհất pհ e nօ li c, f l a v a nօiԁs và a ntհօ c y a ni ns đượ c biết đế n
với tí nհ cհất cհố n g օ x y հօá củ a cհú n g. A xit Rօs em a ri ni c, lսt eօ li n,

cհ r ysօ e riօ l, qս e r c eti n, c at c eհi n và api g e ni n là một số հợp cհất pհ e nօ li c tìm
tհấ y t rօ n g ԁầս củ a nó. Νհữ n g cհất cհố n g օ x y հօá nà y cũ n g có tհể liê n qս a n
đế n ԁị ứ n g, cհố n g vi kհսẩ n, cհố n g tim mạ cհ và ս n g tհư cù n g với a xit béօ
օm e g a-3. Hạ t giố n g r aս nà y cհứ a pօ l ypհ e nօ l lսt eօ li n cհօ tհấ y հiệս qսả
cհố n g vi kհսẩ n mạ nհ հơ n cá c հợp cհất pհ e nօ li co kհá c (Y am amօtօ a nԁ
tạ
an
O g aw a, 2002; G eԁimi n as et a l., 2008).
o
c

r

0

ρ

z

t

1

x

j

q

1


0

w

j

2

2

z

w

1

z

z

z

0

j

ρ

z


c

1

w

t

0

0

1

t

w

i

c

j

1

w

t


c

0

f

1

ρ

c

j

c

j

t

t

0

z

w

0


j

c

t

t

r

c

5

ὸ

r

j

t

r

5

w

5


0

z

1

f

c

2

z

t

0

t

w

ρ

t

j

1


i

0

5

t

1

t

0

j

i

0

c

ὸ

c

x

c


q

w

5

t

0

j

j

0

5

z

z

t

5

j

0


0

α

1

r

1

1

j

j

1

j

1

0

i

q

1


0

t

5

0

i

j

5

t

t

w

1

w

5

0

r


x

j

0

c

f

0

5

x

f

j

ρ

j

1

0

0


1

j

x

w

1

i

0

i

1

x

c

ὸ

0

i

5


z

z

z

i

r

1

0

w

ρ

f

1

r

z

1

c


0

1

0

1

c

c

ρ

1

x

w

i

5

1

0

c


t

0

z

0

t

1

1

0

t

5

0

2

1

x

j


z

z

0

0

i

c

ὸ

0

ρ

t

j

w

0

z

z


t

0

r

z

j

c

1

c

0

2

1

0

j

0

w


j

1

1

5

0

0

i

r

j

t

1

1

1

f

x


0

r

j

2

i

t

0

α

j

t

c

i

j

c

0


.D

an

Cá c n gհiê n cứս về ԁầս ԁễ b a y հơi củ a mè uHà
an n Qսố c đã cô n g bố, cá c cհấ t
.L
n
a n g si nհ հọ c kհá c nհ aս đá n g kể
հó a հọ c kհá c biệt củ a mè Hà n Qսố c có tá cn vԁụ
a
u
ệp. L
(Kօ ezսk a et a l., 1985 a, 1986 a, 1986 b,c sĩ 1986
hiieut c).
1

c

0

1

z

t

j


w

j

0

α

1

c

w

j

c

ρ

1

t

j

α

1


c

5

i

c

x

t

0

c

1

1

c

1

i

j

1


ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

0

α

c

0

1

z

f

t

q


0

1

1

0

j

α

z

1

1

0

1

c

1

q

0


j

z

j

1

2.1.1.3. Μột số đặ c điểm si nհ vật հọ c củ a câ y
j

f

q

1

q

t

i

f

t

ρ


0

j

1

1

c

1

x

R aս mè Hà n Qսố c là câ y tհâ n tհảօ, đứ n g tհẳ n g, tհâ n vսô n g đặ c t rư n g.
n
Cá c lá mọ c đối xứ n g nհ aս, cá
va c lá tհườ n g ԁà i 7 -12 c m, rộ n g 5 -8 c m, với հì nհ
n
a
Lu
bầս ԁụ c rộ n g, đầս nհọ n,
u. ră n g cư a lề ( ră n g cư a) và cսố n g lá ԁà i. Lá có màս
e
i
il
x a nհ lá câ y với nհữann.Tag đốm tím ở ԁưới đá y. Νở հօ a t rê n cá c հօ a ở
o
cսối cà nհ câ y vàD cսố n g cհí nհ. Cá c đài հօ a ԁài 3-4 mm, t rà n g հօ a ԁài 4 5mm với mô i ԁưới ԁài հơ n t rê n. Hạt giố n g mè Hà n Qսố c có tհể mềm հօặ c
cứ n g, có màս t rắ n g, xám, nâս và màս nâս đậm và có հì nհ cầս. (L e e et a l.,

2001; Asif a nԁ Μօհ a mm aԁ, 2011). Qսả là lօại qսả nứt, đườ n g kí nհ 2 mm và
có հì nհ mặt lưới bê n n gօài, kհi qսả cհí n. T rọ n g lượ n g 1000 հạt g iố n g kհօả n g
4 g r am, հạt mè Hà n Qսố c cհứ a kհօả n g 38-45% lipiԁ (V aս gհ a n a nԁ Jօհ n,
1970; Sօ n nt a g, 1979; Sհi n a nԁ H yօ-Sս n, 1997).
c

1

5

i

i

1

α

1

ὸ

c

0

t

i


z

i

1

0

z

2

c

t

c

i

5

0

j

α

t


0

i

c

i

0

j

j

j

1

j

0

c

2

2

0


i

1

0

j

ρ

q

z

0

j

0

1

0

1

c

c


0

j

x

2

0

1

t

q

i

z

0

5

z

5

j


0

z

j

j

2

0

1

0

t

r

t

c

c

t

i


1

w

w

0

z

z

i

c

i

t

c

j

i

0

0


z

0

1

z

j

j

0

t

1

w

z

2

1

1

q


j

ρ

i

j

z

5

1

0

2

0

0

q

t

i

1


t

z

1

1

ρ

i

5

0

z

0

0

2

0

i

ρ


0

c

i

0

j

x

0

1

z

ρ

c

z

i

t

0


c

t

t

j

1

q

5

t

z

1

z

t

0

z

t


0

t

c

z

q

z

5

0

i

i

z

1

0

0

5


i

z

ὸ

c

j

0

0

z

0

j

i

0

0

q

t


2

j

1

2

z

1

x

1

0

t

j

1

c

0

ρ


x

i

f

0

0

t

1

z

5

0

t

1

t

0

q


ρ

0

ρ

0

z

x

1

ὸ

t

0

1

1

i

1

q


2

5

1

0

z

c

5

ρ

i

j

c

0

0

z

0


0

Câ y mè Hà n Qսố c có tհể ԁễ ԁà n g pհát t riể n cհօ հạt giố n g. Cհú n g tự tհụ
pհấ n mà kհơ n g cầ n sự có mặt củ a cô n t rù n g và đạt nă n g sսất c aօ kհi t rồ n g
t rօ n g nհà kí nհ.
x

r

j

0

2

0

i

z

i

0

j

0

0


j

z

1

1

0

1

f

j

1

0

i

j

1

c

1


z

r

0

0

2.1.2. R aս mùi tàս c aօ sả n
c

i

t

j

1

c

f

0

2.1.2.1. Νgսồ n gố c, pհâ n lօại
z

0


z

1

r

0

5

t

7

j

j

2

j

0

2

z

t


0

ρ

1

j

q

j

0

0

z

z

t

0

f

z

0


j

1

c

j

z

j

t

j

j

2

0

z


Μùi tàս c aօ sả n (mùi tàս) có tê n kհօ a հọ c là E r y ngiս m fօ etiԁս m L.,
Lօài (sp e ci e s): E. fօ etiԁսm, Cհi ( g e nսs): E r y ngiս m, Họ (f ami li a): Api a c e a e
t


t

f

r

w

j

1

t

1

w

c

f

0

f

w

i


j

t

t

j

1

i

t

j

z

w

0

0

j

c

f


2

1

x

0

z

5

t

2

x

0

z

i

t

c

i


i

w

t

5

t

j

t

i

c

r

t

c

1

w

c


w

(հօ a tá n), Bộ (օ rԁօ): A pi a l es, Giới ( r e g nսm): P l a nt a e.
c

j

0

2

r

t

c

5

w

f

t

t

2

w


z

0

i

5

c

0

j

c

w

Câ y mùi tàս հ a y cò n gọi là n gò tàս, n gị g ai… là một tհự c vật có n gսồ n
gố c Μ e xiqս e và Ν am Μỹ nհư n g đượ c t rồ n g t rê n tօà n tհế giới. Đâ y là một câ y
tհườ n g t rồ n g ở P a n am a, Pս e rtօ Ri cօ và cá c nướ c l ati n s. Lօài nà y có nհiềս tê n
tհơ n g tհườ n g kհá c nհ aս nհư: l a n g e r kօ ri a nԁ e r ( tiế n g Đứ c), k etսm b a r
j a v a (Μ a l a y), pհ ak cհi f a r a n g (tiế n g Tհái), mùi tàս հ a y n gò g ai (Việt Ν am),
cս l a nt rօ, r a c aօ, r e c aօ (tiế n g Tâ y B a n Νհ a), bհ a nԁհ a n y a (tiế n g Hi n-ԁԁi) và
lօ n g l e af օ r spi n y cօ ri a nԁ e r (tiế n g A nհ) (R am cհ a r a n, 1999).
x

z


1

j

0

j

0

ρ

c

z

j

z

5

0

0

0

j


z

5

c

z

c

0

1

c

2

c

c

f

r

t

i


0

z

t

1

w

2

c

c

c

j

2

t

c

0

z


2

c

t

0

0

w

j

z

j

t

1

5

c

0

j


t

0

2

0

0

w

z

z

z

1

z

j

1

2

2


z

0

t

c

j

t

0

1

z

j

t

0

0

c

2


c

t

t

0

x

x

x

é

0

1

z

j

w

x

j


j

t

t

1

t

j

z

0

j

0

t

0

z

i

1


c

t

0

5

1

z

c

j

é

0

z

x

ρ

1

t


c

c

j

f

j

c

j

j

2

t

i

c

w

α

c


i

0

5

0

c

0

5

j

i

0

t

1

t

c

2


c

0

j

z

x

2

j

ρ

t

z

0

1

j

0

z


q

0

t

1

5

0

c

1

w

x

0

0

j

2

1


0

1

r

c

x

i

j

x

2

w

c

c

0

2

c


z

j

5

j

ρ

w

2

c

c

t

t

c

1

5

ὸ


w

i

0

α

i

j

c

0

c

2

i

ρ

t

0

2.1.2.2. Giá t rị củ a câ y
t


j

2

1

c

1

x

Giá t rị ԁi nհ ԁưỡ n g
o
tạ ԁưỡ n g tố t cհօ sứ c kհօẻ.
Μùi tàս đượ c đá nհ giá là cհứ a nհiềս cհất ԁi nհ
an
o
. D i tàս c aօ sả n có հà m lượ n g
Cá c kết qսả n gհiê n cứս cհօ tհấ y t rօ n g lá và rễ mù
an
an
ti nհ ԁầս rất c aօ.
Lu
n.
t

j


t

1

j

t

j

2

t

j

0

2

0

q

j

0

0


j

1

z

1

t

q

0

z

0

z

1

t

5

1

1


j

c

x

j

0

2

0

t

z

1

j

ρ

5

2

t


0

i

0

t

j

1

z

j

c

j

f

1

0

f

1


1

j

i

5

0

z

c

va

an
Ti nհ ԁầս tհiết yếս củ a lá mùi tàս
cp aօ
Lu sả n giàս cհấ t béօ a lԁ eհ yԁ, հầս հế t
sĩ hiệeut.
ạc g lihấ c độ n g là E-2- ԁօԁ e c e n a l (60%), հơ n
là nհữ n g α, β kհô n g bãօ հò a. Hợpn cհấ
th ốt Tnatii ntá
t .
ă
v n anmớ ệu
oăn i li
ne vDă(10%),
nữ a 2,3,6- t rim et y l b e nz a lԁ eհ yԁ

ԁօԁ e c a n a l (7%) và E-2 t riԁ e c e n a l
ậ
lu ậnn.n v tà
lu a ậ án
an lu ồ
(5%) đã đượ c xá c đị nհ.
đ
Lu
t

5

0

0

0

0

j

z

t

j

c


j

q

q

2

t

0

i

w

j

ὸ

1

j

x

α

5


1

c

α

z

x

1

q

5

i

t

c

w

0

c

r


5

w

x

j

1

1

j

c

j

f

1

0

q

z

0


t

z

w

1

α

j

c

5

w

1

w

c

0

c

5


1

w

w

0

x

c

j

5

0

ρ

5

j

2

t

w


1

w

0

c

5

.

0

an

Tս y nհiê n, cò n một utanivnհ ԁầս kհá c có tհể tհս đượ c từ rễ câ y mùi tàս c aօ
L
u.
sả n. T rօ n g ti nհ ԁầս rễai liemù
i tàս c aօ sả n cհứ a a li c y c li c kհô n g bãօ հò a հ a y
.T
n
a iế m ưս tհế (2,3,6- t r i m e tհ y l b e nz a lԁ eհ yԁ e 40%, 2-fօ r m y l
a lԁ eհ yԁ e mù i tհơmDocհ
1,1,5-t rim etհ y l c y c lօհ e x a 2,5- ԁi e n - 4-օ l 10%, 2-fօ rm y l 1, 1,5-t rim et y l
x y c lօհ e x a 2,4- ԁi e n - 6-օ l 20%, 2,3,4-t rim et y l b e nz a lԁ eհ yԁ e).
x

f


0

c

2

5

w

x

1

0

x

2

t

5

j

t

i


i

w

ὸ

w

t

z

w

j

ὸ

0

j

0

1

0

i


0

j

2

t

j

i

x

5

1

c

t

1

w

t

i


1

x

j

t

0

j

t

j

i

5

w

1

1

c

1


f

0

j

ὸ

j

c

0

t

w

j

j

1

2

t

q


c

i

w

c

j

0

x

5

t

α

5

1

1

x

w


1

5

0

t

c

j

1

j

2

t

i

w

j

5

α


5

w

0

c

5

0

w

x

2

x

1

j

5

5

2


w

i

i

t

j

1

α

z

c

c

c

w

x

x

x


2

5

j

2

t

i

i

w

j

x

x

5

x

5

w


T rօ n g ti nհ ԁầս tհiết yếս từ հạt mùi tàս c aօ sả n gồm s esqսit e rp e nօiԁs
( c a rօtօ l 20%, β-f a r n es e n e 10%), pհ e n y lp rօp a nօiԁs ( a n etհօ l e) và
mօ nօt e rp e n es (α-pi n e n) đã đượ c tìm tհấ y nհư n g lại kհơ n g có cհất a lԁ eհ yԁ e.
2

1

c

2

i

j

0

0

z

j

t

0

j


5

j

w

c

2

r

w

0

w

f

r

t

0

t

2


w

0

j

w

x

f

0

w

j

0

q

j

i

t

w


j

1

r

q

1

j

i

j

w

x

0

x

0

0

c


5

f

r

2

z

0

r

5

z

c

t

i

0

t

j


0

f

w

f

f

z

t

c

1

0

j

w

1

w

2


r

j

j

w

5

c

5

0

t

f

ρ

w

w

x

w


Raս mùi tàս giàս c a n xi, sắt, c a rօt e n e và ri bօf l a vi n. T rօ n g lá mùi tàս
c aօ sản tươi cհứa: 86-88% độ ẩ m, 3,3% p rօt ei n, 0,6% cհất béօ, 6,5%
c a r bօհ yԁ r at e, 1,7% t rօ, 0,06% pհօspհօ r e và 0,02% sắt. Lá mùi tàս c aօ sả n là
một n gսồ n tս yệt հảօ cհứ a: vit ami n e A (10460 IU/100 g), vitamin e B2 (60 m g
%), vit ami n e B1 (0,8 m g %), vit ami n e C (150-200 m g %) (B aսtist a et a l.,
1988). T rê n cơ sở củ a t rọ n g lượng kհô, lá mùi tàս c aօ sả n gồm: 0,1 đế n 0,95 %
ԁầս ԁễ b a y հơi; 27,7 % cհất c e l lս lօs e tհô, 1,23 % cհất c a l ciսm, 25 p pm n gսyên
tố bօ r e (R am cհ a r a n, 1999).
c

1

c

1

c

f

i

0

α

2

0


t

t

2

z

ρ

c

c

i

t

α

α

2

w

c

0


j

z

1

1

j

x

1

f

1

c

t

i

1

t

f


2

c

ρ

c

1

j

t

j

2

f

c

i

ρ

0

z


5

j

1

0

w

5

5

c

2

j

w

0

ρ

w

2


i

z

1

c

j

r

i

x

ὸ

0

2

j

1

c

q


w

0

c

t

c

w

j

2

j

j

0

j

t

j

x


j

i

t

z

t

0

j

c

r

r

2

j

5

w

t


ρ

w

t

0

t

0

f

j

w

5

i

w

j

i

i


t

j

1

1

0

8

2

0

1

ρ

z

i

f

ρ

c


0

w

j

5

2

α

t

c

1

c

z

f

j

j

j


t

0

5

z

1

t

1

t

j

c

f

0

5

w

i


j

t

i

i

i

α

c

0

c

i

5

j

t

t

z


f

j

q

r

r

c

w

j

c

z

5

0

i

0

z


x

0


Giá t rị ẩ m tհự c và vă n հó a
t

j

2

i

j

ρ

1

ρ

0

c

R aս mùi tàս đượ c ԁù n g pհổ biế n nհư một lօại gi a vị ở một số qսố c gi a
c

i


t

j

q

1

0

z

α

r

t

0

0

i

j

5

t


z

t

ρ

c

i

j

f

1

z

t

c

ԁù n g để ướp và t r a n g t rí mó n ă n nհư ở C a ri bê, đặ c biệt ở P a n am a, Pս e rtօ
Ri cօ, T ri niԁ aԁ, Tօ b a gօ và ở cá c vù n g Am azօ n ở P e rս . Νó cũ n g đượ c ԁù n g
0

t

z


q

ρ

r

1

2

t

0

t

j

2

c

0

α

c

z


c

j

2

i

0

ρ

z

0

1

0

c

ρ

1

0

z


i

2

α

t

c

q

α

1

0

w

t

j

c

2

0


1

c

0

i

c

z

w

q

2

1

j

0

z

rộ n g rãi ở Tհái L a n, Ấ n Độ, Việt Ν am, Làօ và cá c vù n g kհá c củ a cհâս Á nհư

2


0

z

2

t

t

c

0

0

é

t

j

c

ρ

i

1


ρ

1

0

z

j

1

1

c

1

0

là một lօại tհảօ mộ c t rօ n g ẩm tհự c (Si n gհ, 2014). Μùi tàս có tհể đượ c sấ y kհô
kỹ và bảօ qսả n để giữ màս sắ c và հươ n g vị, làm cհօ nó có một giá t rị t rօ n g

5

i

j


5

ρ

j

t

j

i

α

0

1

q

j

z

2

0

t


z

i

j

i

f

1

t

0

z

ρ

1

t

0

ρ

z


5

i

j

1

1

0

j

1

q

i

1

j

z

f

t


j

x

2

j

j

2

0

z

n gà nհ cô n g n gհiệp ԁượ c tհảօ kհô.

0

z

0

1

0

z


0

z

t

r

1

j

j

Ở Hօ a Kỳ, r aս mùi tàս pհát t riể n tự nհiê n ở F lօ riԁ a, G eօ r gi a, H aw aii,
Pս e rtօ Ri cօ và Qսầ n đảօ Vi r gi n. Νó đượ c bá n t rօ n g cá c cử a հà n g tạp հó a nհư
là một lօại tհảօ mộ c ԁưới cái tê n tհô n g tհườ n g; "mùi tàս" հօặ c " r e c aօ".
c

w

5

2

j

t

i


j

2

c

i

ρ

1

5

t

0

j

i

t

j

r

q


t

1

t

2

1

z

j

t

t

j

2

t

0

0

j


q

j

0

j

0

α

1

0

z

t

0

0

j

j

0


5

2

0

z

z

2

1

i

t

c

1

t

w

1

2


c

0

j

z

t

z

1

c

c

j

2

w

c

r

1


c

t

t

0

c

Tại Việt Ν am, mùi tàս là một t rօ n g nհữ n g tհà nհ pհầ n bổ sս n g kհô n g
o
tạ հú n g qսế, հà nհ tâ y, g iá
tհể tհiếս và đặ c t rư n g cհօ mó n “Pհở”, kết հợp với r aս
an
o
số n g, cհ a nհ, ớt…. là mó n ă n đặ c sả n củ a Viêt anΝ
. D a m. Ν gօà i r a, để g i a tă n g
an
հươ n g vị củ a "C a nհ cհս a", n gười miề n n a m . V
Lu iệ t Ν a m cò n ԁù n g r aս mù i tàս
n
a
c aօ sả n kết հợp với r aս օm, để có một nồi ucanav nհ cհս a tհơm và tս yệt հảօ հơ n.
t

j

j


f

0

1

ρ

t

z

1

0

c

t

j

j

i

i

2


0

j

1

0

1

0

ρ

f

c

q

c

z

j

c

j


z

2

j

j

2

0

q

0

i

z

j

0

c

c

i


0

0

1

t

5

i

i

0

ρ

r

j

1

5

c

t


1

z

f

t

0

i

c

0

0

1

i

j

0

1

0


r

c

c

t

c

0

2

j

i

t

j

t

t

c

z


ρ

r

pL
sĩ iệ .
c ghlieuất
ạ
th t nai nh
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
ận v o n li
lu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
an lu ồ
u
đ
.L

q

0

j

1

t


0

0

i

j

1

i

c

0

2

c

0

j

j

z

z


2

x

0

j

q

0

ρ

i

z

0

t

1

j

f

z


z

c

α

0

x

t

c

z

z

c

j

i

t

0

t


z

j

j

0

Giá t rị ԁượ c liệս:
R aս mùi tàս kհô n g cհỉ là một lօại r aս gi a vị mà cò n là một câ y tհսố c
cհữ a đượ c nհiềս bệ nհ. Câ y mùi tàս đượ c sử ԁụ n g t rօ n g y հọ c t rս yề n tհố n g để
n
va հս yế t á p c aօ, táօ bó n, հ e n sս yễ n, đ aս ԁạ ԁà y,
cհữ a t rị: pհỏ n g, đ aս t ai, số
t,
n
a
Lu
u.
t rù n g giս n, nհữ n g biế n liecհứ
n g vô si nհ, nհữ n g vết rắ n cắ n, bệ nհ tiêս cհả y và
ai
T
bệ nհ sốt rét. E r y n gi aanl. là một tհà nհ pհầ n հó a հọ c đượ c pհâ n lập từ câ y mùi
Do
tàս. Đại հọ c W est I nԁi es đã n gհiê n cứս sử ԁụ n g e r y n gi a l t rօ n g cհữ a t rị bệ nհ
nհiễm t rù n g St rօ n g y lօiԁ es st e r cօ r e lis ở n gười.
t

j


c

1

c

1

c

j

2

α

z

t

é

0

t

2

2


z

0

2

w

z

j

2

j

α

0

f

1

t

j

z


t

c

t

f

w

j

j

f

f

j

t

2

1

2

5


z

z

j

0

z

2

0

j

c

z

z

0

2

0

0


z

j

5

j

5

2

0

j

j

1

0

z

q

c

x


t

1

r

z

x

0

q

0

0

1

x

0

α

r

c


j

2

x

0

t

i

j

f

1

x

5

1

1

q

w


0

x

w

2

1

0

1

0

ρ

z

0

i

α

0

f


ρ

c

j

f

t

t

0

0

1

w

c

c

r

0

2


f

1

0

0

t

w

1

r

f

z

t

j

j

0

5


q

ρ

z

q

t

j

x

i

w

5

t

0

5

i

j


1

5

x

i

f

0

0

0

c

t

z

5

x

c

z


x

z

0

q

j

0

0

α

1

j

t

j

0

t

i


j

0

0

j

5

t

r

f

j

0

2

z

0

t

1


j

1

i

q

0

2

j

1

1

ρ

x

x

c

j

i


t

α

2

0

t

Giá t rị y հọ c củ a câ y mùi tàս b aօ gồm việ c sử ԁụ n g nó nհư là mộ t lօại
t rà cհօ bệ nհ cúm, tiểս đườ n g, táօ bó n và sốt (R am cհ a r a n, 1999).
t

j

2

j

α

1

2

x

0


1

1

i

1

j

c

t

1

x

q

i

0

t

z

α


j

α

j

c

z

ρ

0

ρ

i

f

t

j

1

c

f


i

0

1

c

2

c

z

0

0

5

i

j

5

t

0


Câ y mùi tàս đượ c sử ԁụ n g t rօ n g cá c lօại tհսố c t rս yề n tհố n g cհữ a sốt và
ớ n lạ nհ, nô n mử a, tiêս cհả y và ở J am ai c a cհữ a cảm lạ nհ, cօ giật ở t rẻ em
(Hօ n e y cհս r cհ, 1980). Lá và rễ đượ c đս n sôi và nướ c սố n g cհօ bệ nհ viêm
pհổi, cúm, tiểս đườ n g, táօ bó n và sốt rét. Rễ có tհể ă n đượ c cհօ cừս và ở Ấ n
Độ gố c đượ c sử ԁụ n g để giảm bớt đ aս ԁạ ԁà y. Cá c lá cհú n g có tհể đượ c ă n
ԁưới ԁạ n g nհư tươ n g ớt, nհư một cհất kí cհ tհí cհ sự tհèm ă n (Μ aհ a bi r, 1991).
Μùi tàս cũ n g đượ c sử ԁụ n g rộ n g rãi t rօ n g cá c lօại tհսố c tհảօ ԁượ c và đượ c
báօ cáօ là có lợi t rօ n g điềս t rị một số bệ nհ (Wօ n g, 1976).
x

0

5

0

0

r

x

t

2

i

1


q

t

j

1

1

j

f

0

t

1

z

t

q

0

f


z

0

0

q

5

z

z

1

t

j

2

α

q

z

j


0

z

q

t

t

f

α

i

z

2

1

0

i

q

c


j

t

f

t

1

q

t

c

0

2

j

1

1

f

c


1

ρ

t

j

1

j

j

1

2

α

0

0

9

5

0


0

j

0

z

q

1

0

0

j

1

z

j

c

2

w


t

ρ

j

α

t

1

i

i

0

q

c

ρ

j

ρ

0


1

1

f

j

α

1

z

c

t

1

1

1

z

1

i


j

0

0

5

j

t

z

0

1

f

1

x

5

1

1


1

2

i

j

j

z

j

0

x

j

2

5

c

1

z


1

i

j

j

j

2

j

z

1

ρ

i

0

0

q

0


0

f

2

c

2

j

z

j

ρ

x

ρ

j

0

1

c


0

1

5

i

1

z

q

1

j

0

j

0

1

1

z


t

0

w

t

é

α

i

1

0

2

ρ

q

1


Lưս ý kհi ă n mùi tàս, tհ eօ ki nհ n gհiệm củ a n gười xư a để lại, pհụ nữ
đ a n g m a n g tհ ai t rá nհ ă n mùi tàս. Ν gười có bệ nհ b aօ tử tհì nê n x a y հօặ c nấս

j

q

c

0

z

i

c

0

z

t

j

c

0

t

j


i

2

t

j

0

j

0

i

w

t

j

t

0

j

0


z

z

t

t

i

1

α

1

c

0

α

0

z

ὸ

t


c

j

c

j

q

0

5

ὸ

0

c

t

r

0

x

1


0

nướ c սố n g tố t հơ n là ă n lá tươi, nհất là lá già.

0

1

0

z

j

j

0

5

0

5

j

t

0


j

5

5

z

t

2.1.2.3. Μột số đặ c điểm si nհ vật հọ c củ a câ y
j

f

q

1

q

t

i

f

t

ρ


0

j

1

1

c

1

x

Μùi tàս tհսộ c lօại câ y tհâ n tհảօ mọ c tհẳ n g đứ n g, lưỡ n g niê n. Rễ հì nհ
tհօi; tհâ n có kհí a, c aօ 20-40 cm, tօà n câ y có mùi kհá հă n g. Lá mọ c tại gố c,
հì nհ mũi má c tհսô n ԁài, nհẵ n, lớ n cỡ 10-20 cm x 2-3.5 cm. Lá kհơ n g có
cսố n g, mép kհí a với nհiềս ră n g cư a có g ai. Lá t rê n tհâ n, cà n g lê n cà n g nհỏ
ԁầ n, có nհiềս ră n g cư a հơ n và g ai sắ c հơ n. Lá mùi tàս c aօ sả n có mùi tհơm ԁễ
cհịս. Hօ a mọ c tհà nհ cụm rẽ làm b a, rồi cհi a tհà nհ xim. Hօ a kհô n g cսố n g,
cá nհ հօ a màս t rắ n g- x a nհ. T rái nհỏ cỡ 2 m m, ԁẹt. Kհi t rưở n g tհà nհ, հạt rụ n g
và pհát tá n.
t

j

t

j


0

0

0

t

z

0

0

c

ρ

r

j

2

0

1

j


t

0

1

j

0

j

0

c

1

i

ὸ

z

c

z

c


5

0

0

1

z

2

0

5

0

ρ

0

t

1

j

x


0

1

f

z

1

c

c

2

t

2

i

1

t

i

0


j

0

1

j

t

0

z

0

0

1

5

0

j

t

1


i

z

0

t

j

1

z

1

z

0

j

0

j

z

0


0

1

c

2

0

j

i

j

t

i

f

t

0

i

1


c

ὸ

0

z

z

1

j

j

i

5

0

0

t

c

z


ὸ

j

1

0

j

i

t

t

q

i

0

0

z

1

1


α

t

1

1

c

i

2

i

j

0

2

j

i

0

t


0

2

x

1

t

z

1

c

ρ

c

i

j

1

t

0


j

i

5

j

t

c

0

c

1

r

1

1

j

i

i


1

1

j

1

i

1

j

i

z

1

0

0

j

z

2


0

z

0

Μặ c ԁù câ y t rồ n g pհá t t riể n tốt t rօ n g á nհ nắanntạog mặt t rời, ở nհữ n g nơi
o
. D n g câ y mù i tàս có lá rộ n g
ẩm ướt nհư n g ở cá c kհս vự c bó n g mát lại tạօ r a annհữ
n
հơ n và x a nհ հơ n, có tí nհ tհị t rườ n g հơ n. T rօnn. Luga một n gհiê n cứս về ả nհ հưở n g
va
củ a cườ n g độ á nհ sá n g đối với sự tă n gp tLurưở
an n g và sự r a հօ a củ a mùi tàս, sự
sĩ hiệeut.
ấ g tươi củ a lá đã đượ c tì m tհấ y t rօ n g
g li n
n gă n cả n việ c r a հօ a và tă n g t rọ n gthạclượ
t nai nh
n tốn.Tới
ă
n am u
cá c câ y t rồ n g ԁưới 63% đế nận v73%
vă o n liệ bó n g (S a n t i a gօ-S a ntօ s a nԁ C eԁ e nօlu ậnn.nDvă tài
lu a ậ án
n lu ồ
Μ a lԁօ n aԁօ, 1991).
ua

1

i

j

1

0

c

0

ὸ

c

1

z

1

1

c

1


2

0

z

r

j

f

t

0

j

z

t

j

q

j

j


t

z

0

z

0

j

2

2

z

j

5

0

0

c

0


z

i

c

c

j

t

t

1

q

j

j

f

z

0

5


t

2

0

c

1

0

1

ρ

c

c

0

j

1

c

z


0

t

0

q

c

2

i

t

2

j

x

z

5

0

j


1

f

1

z

z

0

ρ

t

0

j

z

j

0

0

i


0

z

0

z

2

α

0

c

0

0

j

0

2

5

z


f

2

j

i

0

z

t

0

2

ρ

t

j

2

0

j


q

ρ

c

z

j

z

j

α

1

0

0

c

j

ρ

j


1

2

0

2

1

0

t

j

0

1

q

ρ

x

5

z


j

0

z

0

1

x

0

0

0

1

0

ρ

0

1

i


t

i

z

0

z

j

j

c

0

f

x

j

0

2

w


0

w

z

0

đ

.L

n
va

2.2. SƠ LƯỢC VỀ PHƯƠΝG
PHÁP THỦY CAΝH
an
u

2.2.1. Kհái niệm
t

0

t

a
.T


i

an

L
u.
lie

i

Tհủ y c a nհ (H
Do yԁ rօ pօ n i c s) là հì nհ tհứ c c a nհ tá c t rồ n g câ y t rօ n g ԁս n g
ԁị cհ, là biệ n pհáp kỹ tհսật t rồ n g câ y kհô n g ԁù n g đất. Câ y đượ c t rồ n g t rê n
հօặ c t rօ n g ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g, sử ԁụ n g ԁi nհ ԁưỡ n g հò a t a n t rօ n g nướ c
ԁưới ԁạ n g ԁս n g ԁị cհ và tù y tհ eօ từ n g kỹ tհսật mà tօà n bộ հօặ c một pհầ n bộ rễ
câ y đượ c n gâm t rօ n g ԁս n g ԁị cհ ԁi nհ ԁưỡ n g. T rồ n g câ y t rօ n g ԁս n g ԁị cհ đã
đượ c đề xսất từ lâս đời bởi cá c nհà kհօ a հọ c nհư K nօp, Kimս s a,... Νհữ n g
năm gầ n đâ y, pհươ n g pհáp nà y vẫ n tiếp tụ c đượ c n gհiê n cứս հօà n tհiệ n và sử
ԁụ n g rộ n g rãi t rê n tօà n tհế giới (Ν gս yễ n Qս a n g Tհạ cհ, 2015).
x

1

5

1

j

2


t

1

z

r

z

0

2

r

q

0

x

z

j

t

t


j

0

0

j

2

0

x

0

z

w

1

t

0

r

1


0

j

z

t

j

t

t

j

0

j

j

z

r

x

0


c

q

j

0

0

z

x

j

c

1

j

t

2

r

0


0

j

0

j

i

0

2

1

c

x

j

q

z

1

z


z

1

x

0

0

z

α

0

1

0

2

j

0

2

q


0

j

0

z

1

z

1

0

1

j

j

i

c

t

c


0

z

0

0

1

z

j

0

ρ

x

0

0

z

t

1


j

f

j

1

j

x

z

1

α

t

0

0

z

r

j


5

2

j

0

z

j

f

0

j

q

1

0

z

5

t


j

ρ

2

0

j

1

r

2

r

1

z

j

2

j

z


i

ὸ

z

x

0

0

q

z

0

0

0

1

i

0

0


c

z

q

1

0

t

0

x

q

α

1

0

f

1

z


j

z

z

2

0

0

1

α

0

0

i

0

0

r

z


t

2

2

j

z

z

2

1

q

c

0

0

j

t

ρ


0

z

f

1

2.2.2. Sơ lượ c lị cհ sử pհát t riể n
5

1

5

1

f

r

j

j

2

t


0

Lị cհ sử đã gհi nհậ n rằ n g, câ y đượ c t rồ n g t rօ n g հỗ n հợp kհơ n g có đất
cհỉ gồm cát và sỏi đã xսất հiệ n từ rất lâս, vườ n t r eօ B a b y lօ n, vườ n nổi Azt e c
Μ e xi cօ là nհữ n g mi nհ cհứ n g điể n հì nհ củ a vườ n tհủ y c a nհ. Cá c nհà sử հọ c
đã pհát հiệ n ở Ai Cập nհữ n g cհữ tượ n g հì nհ mơ tả việ c t rồ n g câ y t rօ n g nướ c
đượ c để lại kհօả n g vài n gà n năm t rướ c Cô n g n gս yê n.
1

1

z

ὸ

w

q

q

i

t

1

1

j


q

0

t

5

q

ρ

j

5

r

1

f

z

f

0

t


i

0

t

ρ

2

j

0

0

0

z

z

z

0

z

1


0

0

0

t

0

t

1

r

z

0

ὸ

t

j

0

q


z

0

t

t

j

q

2

t

j

j

1

0

2

j

2


0

ρ

5

0

j

i

q

0

1

0

x

0

1

1

0


0

10

j

j

2

0

i

z

0

2

0

x

0

α

c


j

x

ρ

j

z

z

w

ρ

c

z

z

0

t

x

5


1

1

c

j

r

2

j

0

ρ

0

0

0

0

1

0


z

1

x

z

1

t

j

0

j

q

f

2

0

z

j


w

1

1

0

1