Mở đầu
I. Lí do chọn đề tài
Theo AX.Macarenco "quá trình giáo dục không chỉ diễn ra trong lớp
học mà còn tiếp diễn trên từng mét vuông của chúng ta theo đúng nghĩa của từ
này". Thật vậy, quá trình giáo dục không chỉ là quá trình lên lớp của giáo viên
mà quá trình giáo dục phải diễn ra mọi lúc, mọi nơi và dới nhiều hình thức
khác nhau. Giáo dục để làm sao "phát huy đợc tính tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của học sinh; các em phải có những kiến thức thích hợp với bậc học,
biết vận dụng những kiến thức đó vào thực tiễn cuộc sống, có phơng pháp,
động cơ học tập đúng đắn và đợc phát triển về mặt năng khiếu; tác động đến
tình cảm; đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh"[57]
Để nâng cao chất lợng giáo dục nói chung và giáo dục tiểu học nói
riêng, giáo viên phải biết nâng cao chất lợng dạy học nội khoá đồng thời phải
biết tổ chức hoạt động ngoại khoá bộ môn, biết kết hợp việc häc tËp cđa häc
sinh trong nhµ trêng víi viƯc vËn dơng kiÕn thøc cđa häc sinh trong thùc tiƠn
cc sèng của các em.
Hoạt động ngoại khoá các bộ môn và hoạt động ngoài nhà trờng bao
gồm các mặt văn hoá khác nhau ngoài giờ học nội khoá của học sinh là những
hoạt động có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc đạt tới mục đích và
nhiệm vụ giáo dục học sinh.
Hoạt động ngoại khoá bộ môn là một hình thức giáo dục gắn liền hơn
nữa việc giáo dục của nhà trờng với giáo dục của xà hội, của gia đình, việc
học tập trong nhà trờng với hành động trong thực tiễn.
Cho đến nay đà có nhiều công trình nghiên cứu việc tổ chức hoạt động
ngoại khoá và tất cả đều cho rằng: hoạt động ngoại khoá có ý nghĩa vô cùng
đặc biệt vì nó huy động đợc sự tham gia cđa tÊt c¶ häc sinh trong líp, trong
khèi, trong trờng tham gia. Không chỉ vậy nó còn đòi hỏi học sinh phải vận
dụng những kiến thức đà học ở lớp chính khoá một cách tổng hợp, đầy đủ,
linh hoạt, nhạy bén, qua đó các kiến thức sẽ đợc liên hệ với thực tiễn sinh
động, sẽ đợc củng cố sâu sắc hơn. Nếu tổ chức tốt hoạt động ngoại khoá sẽ là
động cơ kích thích hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá, mở rộng hiểu biết của

học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành kĩ năng, thái độ, hành vi
cho học sinh.
Thực tế ở nhà trờng Tiểu học hiện nay, việc tổ chức hoạt động ngoại
khoá về môn học nói chung và về môn toán nói riêng cha đợc quan tâm đúng
mức, thậm chí có trờng còn cha một lần tổ chức. Điều này cũng có nhiều
nguyên nhân: giáo viên cha ý thức đầy đủ vai trò, tác dụng của các hoạt động
ngoại khoá, hiểu biết của họ về ngoại khoá còn đơn giản, phiến diÖn, thËm chÝ
1


có ngời còn hỏi rằng: ngoại khoá là hình thức học tập hay vui chơi? Việc dạy
thêm, bồi dỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém có phải là hoạt động
ngoại khoá hay không? Điều này thể hiện một sự thật: chúng ta cha hiểu thấu
đáo đợc khái niệm ngoại khoá, cha thấy đợc vị trí của nó trong quá trình dạy
học.
Mặt khác, Toán học là môn học cực kì quan trọng trong nhà trờng và là
một môn học có tính trừu tợng cao nhất đối với học sinh tiĨu häc. NÕu chóng
ta chØ d¹y cho häc sinh những con số, những phép tính, khái niệm, công thức,
quy tắc... để giải quyết những bài toán trong chơng trình, biết làm toán đúng
để làm bài kiểm tra, để thi học kì thì quả thực môn toán là môn học quá khô
khan và đơn điệu. Các em sẽ không thấy đợc những lợi ích của việc học toán
cũng nh thấy đợc mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn cuộc sống hằng ngày,
không thấy đợc điều thú vị của những con số, những phép tính, những bài
toán. Nhiều khi, hoạt động ngoại khoá toán học có tác dụng nh một cú hích
ban đầu, làm học sinh say mê đi vào con đờng hoạt động khoa học và đạt đợc
những thành công nhất định.
Vì tất cả những lí do trên đây, việc nghiên cứu tổ chức các hoạt động
ngoại khoá Toán học ở nhà trờng Tiểu học hiện nay vẫn là một trong những
vấn đề cần tiếp tục giải quyết cả về mặt lí luận lẫn thực tiễn để góp phần nâng
cao hiệu quả dạy học Toán ở Tiểu học.

Để thực hiện hoạt động ngoại khoá Toán học thuận lợi và đạt hiệu quả
cao, nhất là khi tổ chức cho học sinh tiểu học giáo viên cần biết cách sử dụng
những phơng tiện hỗ trợ hoạt động đúng lúc, đúng chỗ và đúng cách. Chế tạo
và khai thác những phơng tiện phục vụ cho hoạt động ngoại khoá nh: các tài
liệu in ấn, các đồ dùng toán học, các phơng tiện kĩ thuật, đặc biệt là với sự hỗ
trợ của công nghệ thông tin trong một số hình thức ngoại khoá.
Ngày nay việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phơng
pháp dạy học, các hoạt động ngoại khoá ở nhà trờng Tiểu học vẫn còn là vấn
đề mới mẻ. Tuy nhiên, từ thực tiễn dạy học cho thấy, công nghệ thông tin đÃ
đợc xác định là phơng tiện dạy học hiện đại giúp cho đối tợng nhận thức đợc
bộc lộ một cách trực quan, sinh động, có hình ảnh; mô phỏng những quá trình,
hiện tợng tự nhiên, xà hội có liên quan đến toán học: quá trình hình thành và
phát triển các chữ số, các hình hình học. mà giáo viên không thể thực hiện. mà giáo viên không thể thực hiện
đợc; kích thích sự hứng thú tham gia, tìm tòi, khám phá của học sinh. Tất cả
đợc khai thác và sử dụng nh một công cụ hỗ trợ nhằm nâng cao chất lợng dạy
học nói chung và chất lợng hoạt động ngoại khoá Toán nói riêng.
Với những lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài "tổ chức
hoạt động ngoại khoá toán học với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin "
2


II. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu, xây dựng một số hình thức hoạt động ngoại khoá toán học
trong nhà trờng Tiểu học với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và nhằm củng
cố, mở rộng và nâng cao các tri thức về toán học; rèn luyện các kĩ năng tính
toán, thực hành toán; phát triển trí tuệ, óc sáng tạo, rèn luyện t duy, kích thích,
bồi dỡng hứng thú, niềm đam mê Toán học cho học sinh.
III. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng đợc các hình thức hoạt động ngoại khoá toán học với sự
hỗ trợ của công nghệ thông tin có nội dung phù hợp, phong phú và hấp dẫn thì

hiệu quả của việc dạy học môn toán ở Tiểu học sẽ đợc nâng cao đồng thời
kích thích đợc sự say mê, yêu thích của học sinh với môn toán. Từ đó phát huy
đợc vai trò chủ động, tích cực của học sinh trong học tập.
IV. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Chúng tôi thực hiện đề tài này với các nhiệm vụ sau:
1. Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc tổ chức hoạt động ngoại khoá Toán
học ở Tiểu học.
2. Tìm hiểu thực tế việc dạy học toán và thực trạng hoạt động ngoại
khoá về Toán học cho học sinh ở trờng Tiểu học hiện nay.
3. Nghiên cứu khả năng hỗ trợ của công nghệ thông tin trong việc tổ
chức các hoạt động ngoại khoá Toán học.
4. Xây dựng các hình thức hoạt động ngoại khoá Toán học với sự hỗ trợ
của công nghệ thông tin.
5. Thực nghiệm s phạm để kiểm tra tính khả thi của các hình thức ngoại
khoá đà xây dựng. Sơ bộ đánh giá kết quả của mỗi hình thức ngoại khoá về
mặt hứng thú, chất lợng kiến thức, khả năng phát huy tính tích cực, chủ động,
năng lực t duy của học sinh.
V. Phơng pháp nghiên cứu đề tài
Để hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu trên, chúng tôi đà sử dụng các phơng pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây:
1. Nghiên cứu tài liệu
Đọc, phân tích và tổng hợp các tài liệu về tâm lí học, giáo dục học, lí
luận dạy học, dạy học toán ở tiểu học, lí luận về tổ chức hoạt động ngoại khoá
toán học trong nhà truờng phổ thông, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
dạy học trong nhà trờng tiểu học để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài. Từ đó
giúp chúng tôi có căn cứ để xác định đợc các khả năng, tiêu chí lựa chọn các
hình thức tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học và phơng pháp tiến hành
các tiêu chí đó.
2. Phơng pháp điều tra, khảo sát thực tế dạy học toán ở Tiểu học.
3



Qua viƯc dù giê, pháng vÊn, ®iỊu tra b»ng phiÕu chúng tôi tìm hiểu thực
trạng sử dụng các phơng pháp dạy học toán ở Tiểu học, tìm ra cái khó khăn và
hạn chế của giáo viên khi tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học. Đây chính
là cơ sở thực tiễn cho việc xây dựng các hình thức hoạt động ngoại khoá toán
học phù hợp với trình độ, năng lực và hứng thú của giáo viên cũng nh học
sinh.
Và cũng qua điều tra, khảo sát chúng tôi có thể kiểm tra đợc tính khả
thi của từng hình thức hoạt động ngoại khoá đà xây dựng, từ đó bổ sung, sửa
chữa và hoàn thiện các hình thức ngoại khoá đó để nó có thể thực sự phát huy
đợc tác dụng và đem lại hiệu quả thực sự trong dạy học toán ở tiểu học.
3. Thực nghiệm s phạm
4. Xây dựng một số hình thức tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học
với nội dung phù hợp, hình thức phong phú, đa dạng và hấp dẫn với sự hỗ trợ
của công nghệ thông tin.
5. Nghiên cứu sản phẩm: nghiên cứu, phân tích kế hoạch hoạt động
ngoại khoá Toán học của giáo viên và các sản phẩm hoạt động của học sinh
sau khi tham gia hoạt động ngoại khoá Toán học.
6. Thống kê toán học: tiến hành xử lí số liệu thu đợc một cách khách
quan.
VI. Đối tợng nghiên cứu của đề tài:
Đối tợng nghiên cứu của đề tài này là hoạt động của giáo viên và đặc
biệt là hoạt động của học sinh trong các hoạt động ngoại khoá Toán học.
VII. Những đóng góp mới của luận văn
1. làm sáng tỏ những vấn đề lý luận của việc tổ chức hoạt động ngoại
khoá toán học ỏ tiểu học với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin
2. khái quát đợc thực trạng về việc tổ chức hoạt động ngoại khoá toán
học hiện nay ở một số trờng tiểu học.
3. trình bày khái quát, quy trình và một số lu ý khi tổ chức các hoạt
động ngoại khoá toán học với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin.

4. thiết kế và su tầm một số trò chơi toán học, cuộc thi đố vui toán học,
những câu chuyện toán học với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin.
5. tiến hành thực nghiệm ở 1 trờng tiểu học thuộc thành phố Đà Nẵng.
VII. Cấu trúc của luận văn: gồm có ba phần
- Phần mở đầu
- Phần nội dung: có 3 chơng
+ chơng I: cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
+ chơng II: tổ chức hoạt động ngoại khoá Toán với sự hỗ trợ
của công nghệ thông tin
4


+ Chơng III: Thực nghiệm s phạm
- Phần kết luận
Ngoài ra còn có phần: tài liệu tham khảo và phần phụ lục.

NộI DUNG
Chơng I
Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
I. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Hoạt động ngoại khoá là một hoạt động không thể thiếu đợc trong nhµ
trêng nãi chung vµ nhµ trêng tiĨu häc nãi riêng, trẻ càng nhỏ thì hoạt động
ngoài giờ lên lớp lại càng quan trọng. Hoạt động ngoại khoá Toán học cũng
vậy, nó cũng đóng một vai trò không nhỏ trong việc hình thành nhân cách cho
học sinh. Cho đến nay đà có một số công trình nghiên cứu về ngoại khoá toán
học nh: "hoạt động ngoại khoá về toán học ở trờng phổ thông cấp II- III" của
Quốc Trinh, "Phơng pháp dạy học toán" của Nguyễn Bá Kim nhng chỉ dành
cho phổ thông cấp II-III. ở tiểu học có một số công trình nghiên cứu về hoạt
động ngoại khoá nh: "công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp" của Nguyễn Hữu
Hợp, Nguyễn Dục Quang; "tổ chức hoạt động vui chơi ở Tiểu học nhằm phát

triển tâm lực, trí tuệ và thể lực cho học sinh" của Hà Nhật Thăng và còng chØ
5


dừng lại ở mức độ các hoạt động vui chơi ngoài trời nói chung chứ cha đi vào
bộ môn cụ thể nào.
hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu học đà đợc các nhà nghiên cứu
giáo dục nớc ta đề cập đến nh trong cuốn "tài liệu bồi dỡng thờng xuyên cho
giáo viên tiểu học chu kì III (2003 - 2007)" (tập 2); "Một số vấn đề về nội
dung và phơng pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học" - sách bồi dỡng thờng
xuyên chu kì 1997 - 2000 cho giáo dục tiểu học; "phơng pháp dạy học toán (giáo trình đào tạo giáo viên tiểu học hệ CĐSP và SP 12 +2)" của Bộ Giáo dục
và Đào tạo, "phơng pháp dạy học môn toán ở tiểu học" của Đỗ trung hiệu,
đỗ đình hoan, vũ dơng thuỵ, Vũ Quốc Chung nhng chỉ nói khái quát chung
về ngoại khoá toán chứ cha đa ra một quy trình hoạt động cụ thể. Ngoài những
bài viết về hoạt động ngoại khoá toán học ở trên thì có thể kể đến một số
công trình về trò chơi toán học dành cho học sinh tiểu học mà giáo viên có thể
tham khảo trong việc tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học cho học sinh
tiểu học nh: "hệ thống trò chơi củng cố 5 mạch kiến thức toán học ở tiểu học"
của Trần Ngọc Lan, "ảo thuật và đố vui toán học" Nguyễn Đức Tấn. mà giáo viên không thể thực hiệnTuy
nhiên, đó là những công trình nghiên cứu về trò chơi toán học, còn công trình
nghiên cứu về hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu học với sự hỗ trợ của
công nghệ thông tin thì hoàn toàn mới mẻ, vì lẽ đó chúng tôi quyết định
nghiên cứu đề tài này nhằm làm rõ hơn hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu
học.
II. Cơ sở lí luận
1. Những định hớng chung của việc đổi mới phơng pháp dạy học toán ở
Tiểu học
1.1 Đặt vấn đề
Các thành tựu của các trờng phái tâm lí học hiện đại đà khẳng định:
nhân cách của con ngời chỉ có thể phát triển bằng hoạt động và trong các hoạt

động của chính bản thân ngời đó. Nhân cách của con ngời nh thế nào đó là kết
quả của quá trình hoạt động của ngời đó: một ngời chỉ hoạt động theo kiểu rập
khuôn, bắt chớc, tái hiện thì chắc chắn kết quả sẽ là ngời thiếu năng động,
sáng tạo. Vì vậy, muốn đào tạo những con ngời năng động, sáng tạo thì trong
dạy học nói chung, dạy học toán nói riêng cần tổ chức các hoạt động học tập
tích cực, sáng tạo, hoạt động vui chơi, hoạt động tập thể nhằm tích cực hoá
ngời học - Đó cũng là định hớng dạy học hiện nay trong giáo dục.
1.2 Dạy học tích cực hoá ngời học
Trong giai đoạn hiện nay, giáo viên không phải là ngời cung cấp cho
học sinh tri thức mà quan trọng là hình thành ở các em khả năng tự học, nhu
cầu thờng xuyên học tập, thu nhËn tri thøc vµ vËn dơng chóng vµo häc tËp,
6


thực tiễn. Công việc học tập đòi hỏi học sinh phải có một động cơ đặc biệt
thúc đẩy các em có nhu cầu tiếp thu tri thức, từ đó hình thành khả năng, lòng
ham muốn học tập và cuối cùng là khả năng độc lập tiếp thu tri thức. Muốn
học sinh có đợc động cơ học tập thì hơn ai hết ngời giáo viên cần có những
phơng pháp, hình thức dạy học phù hợp, đa học sinh vào những hoạt động có
mục đích, có kế hoạch.
Dạy học tích cực hoá ngời học là phơng pháp dạy học hớng vào việc tổ
chức cho ngời học học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích
cực, sáng tạo.
Hoạt động hoá ngời học tức là xác lập vị trí chủ thể của ngời học, đảm
bảo tính tự giác, tích cực và sáng tạo của ngời học. học sinh chỉ có thể phát
huy đợc tính sáng tạo trong hoạt động và bằng hoạt động. Mặt khác, tích cực
hoá ngời học sẽ hình thành ở học sinh những động cơ tích cực, nhu cầu thực
hiện một cách sáng tạo và tận tâm đối với nhiệm vụ của mình; hình thành tính
tích cực hoạt ®éng trÝ t, ph¸t triĨn c¸c phÈm chÊt t duy: tính độc lập, óc sáng
tạo, óc phê phán, linh hoạt, nhanh trí và các phẩm chất quan trọng khác nh:

tính ham hiểu biết, óc quan sát, năng lực làm việc, đạo đức, cảm xúc . mà giáo viên không thể thực hiện" hoạt
động học tập đợc hình thành không chỉ trong quá trình nắm vững tri thức khoa
học mà còn hình thành trong quá trình giáo dục lao động, trong quá trình giáo
dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ và giáo dục thể chất"[22]
để đạt đợc điều đó, ngời giáo viên không chỉ biết tổ chức hoạt động học
tập mà còn biết tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí, hoạt động lao động. mà giáo viên không thể thực hiện
một cách có hiệu quả, biết chế tạo và khai thác tất cả các phơng tiện dạy học
từ tài liệu sách giáo khoa đến sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền
thông.
Nh vậy, dạy học tích cực hoá ngời học là phơng pháp có thể đáp ứng đợc các yêu cầu cơ bản của mục tiêu giáo dục mới trong thời kì đổi mới theo
định hớng XHCN. đó là sự kết hợp giữa t tởng và thành tựu giáo dục hiện đại
của thế giới với truyền thống hiếu học và tiến bộ của dân tộc Việt Nam.
1.3 Đổi mới phơng pháp dạy học toán ở tiểu học
theo định hớng tích cực hoá ngời học, trong quá trình dạy học toán,
giáo viên là ngời tổ chức, hớng dẫn cho học sinh hoạt động, còn học sinh là
ngời trực tiếp hoạt động để giải quyết nhiệm vụ học tập của mình.
giáo viên tổ chức hớng dẫn học sinh huy động vốn hiểu biết và kinh
nghiệm của bản thân để häc sinh tù chiÕm lÜnh tri thøc míi, thùc hµnh, vận
dụng vào học tập và thực tiễn. điều này đòi hỏi ngời giáo viên phải thực sự có
năng lực tổ chức, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn để có thể giải
quyết kịp thời những tình huống có thể xảy ra trong quá trình hoạt động của
7


học sinh. Và mọi học sinh đều phải tham gia hoạt động tích cực, chủ động và
độc lập suy nghĩ, sáng tạo dới sự điều khiển, hớng dẫn, tổ chức của giáo viên.
học sinh phải là ngời hoạt động, chủ thể của tất cả các hoạt động trên lớp.
Khi hớng dẫn tổ chức các hoạt động của học sinh, giáo viên phải vận
dụng một cách hợp lí các mặt tích cực của các phơng pháp dạy học khác nhau
nhằm giúp học sinh huy động kiến thức: quan sát, thảo luận, hỏi đáp, trò

chơi. mà giáo viên không thể thực hiện, từ đó giải quyết các vấn đề trong học tập và thực tiễn cuộc sống.
Nh vậy, đổi mới phơng pháp dạy học toán không có nghĩa là loại bỏ các
phơng pháp dạy học truyền thống mà là vận dụng tất cả phơng pháp truyền
thống và không truyền thống (phát hiện và giải quyết vấn đề, kiến tạo, tơng
tác nhóm,..) tạo điều kiện cho từng học sinh đợc tham gia giải quyết vấn đề,
tiếp nhận tri thức mới, hình thành phơng pháp học tập, phơng pháp phát hiện
và giải quyết vấn đề trong học tập và trong cuộc sống.
đổi mới phơng pháp dạy học toán là một quá trình lâu dài và tuỳ thuộc
vào điều kiện hoàn cảnh ở từng địa phơng, trờng lớp, trình độ học sinh và từng
môn học cụ thể để có sự đổi mới phơng pháp dạy học phù hợp.
một số hình thức tổ chức hoạt động học toán theo định hớng đổi mới
phơng pháp dạy học.
- hoạt động cá nhân
- hoạt động theo nhóm
- hoạt động theo lớp
- tổ chức trò chơi học tập
- hoạt động ngoại khoá toán học
2. Hoạt động ngoại khoá toán học ở Tiểu học
2.1 Hoạt động ngoại khoá
Để nâng cao chất lợng dạy học nói chung ngời giáo viên cần phải tổ
chức tốt cả hoạt động chính khoá trên lớp lẫn hoạt động ngoại khoá. Hoạt
động chính khoá trên lớp và hoạt động ngoại khoá là hai bộ phận hữu cơ hợp
thành một thể thống nhất trong quá trình giáo dục. hoạt động ngoại khoá sẽ là
nơi mà các em sẽ đợc khắc sâu kiến thức đà học trên lớp chính khoá, nơi các
em đợc giao lu, học hỏi, thể hiện những hiểu biết, sở trờng của mình, qua đó
các em có điều kiện khẳng định bản thân và có động cơ, mục đích học tập
đúng đắn. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho giáo viên trong quá trình lên lớp
chính khoá.
Hoạt động ngoại khoá bộ môn là hình thức hoạt động học tập ngoài giờ
lên lớp có tổ chức, có kế hoạch, có phơng hớng xác định; đợc học sinh tiến

hành theo nguyên tắc tự nguyện ở ngoài giờ lên lớp chính khoá dới sự tổ chức,
hớng dẫn, điều khiển của giáo viên nhằm bổ sung, củng cố, mở rộng và nâng
8


cao kiến thức và kĩ năng bộ môn đà đợc học trong chơng trình chính khoá;
đồng thời giáo dục học sinh một cách toàn diện.
Nh vậy, hoạt động ngoại khoá bộ môn là một hình thức giáo dục gắn
liền hơn nữa việc giáo dục của nhà trờng với giáo dục của gia đình, của xà hội;
việc học tập trong nhà trờng với việc học tập và hành động trong thực tiễn; và
có thể xem đó nh là một hình thức dạy học quan trọng trong nhà trờng nói
chung và trờng Tiểu học nói riêng.
2.2 Mục đích, tác dụng của hoạt động ngoại khoá toán học ở Tiểu học
với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin
Với t cách là một hình thức hoạt động học tập ngoài giờ lên lớp, hoạt
động ngoại khoá Toán học ở Tiểu học phải đạt đợc những mục đích sau đây:
(1) Phục vụ tốt mục đích và nhiệm vụ dạy học nói chung và dạy học
Toán nói riêng ở trờng Tiểu học. Giáo dục tiểu học phải nhằm hình thành cho
học sinh "những cơ sở ban đầu nhng rất quan trọng cho sự hình thành và phát
triển nhân cách ngời công dân, ngời lao động trong tơng lai; chuẩn bị cho các
em về mặt đạo ®øc, trÝ t, thÈm mÜ, thĨ chÊt vµ lao ®éng để tiếp tục học lên
trung học hoặc đi vào cuộc sống lao động và tiếp tục học theo nhu cầu và
nguyện vọng bằng những hình thức thích hợp" [19]. xuất phát từ mục đích
trên, hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu học phải xoay quanh các vấn đề
sau:
- Chú trọng rèn luyện óc thông minh, phơng pháp suy nghĩ độc lập, khả
năng phát hiện và giải quyết vấn đề. Tạo cơ sở thuận lợi cho việc đổi mới phơng pháp dạy học ở tiểu học: phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
học sinh, bồi dỡng phơng pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức
vào thực tế.
- góp phần rèn luyện tinh thần trách nhiệm, ý thức gắn bó với tập thể.

Thông qua hoạt động ngoại khoá học sinh vừa khẳng định đợc khả năng, vừa
xác định đợc vai trò của mình trớc tập thể, đồng thời hoạt động ngoại khoá
còn tạo ra một môi trờng sống mới mà ở đó học sinh hoà nhập vào một cách tự
nhiên, vui vẻ, thoả mái và tự nguyện và đó sẽ là cơ hội cho các em mở rộng
quan hệ: quan hệ với bạn khác lớp, với các thầy cô giáo khác...
- Giúp học sinh trau dồi đạo đức, rèn luyện thể lực, bồi dỡng óc thẩm
mĩ. Qua việc tham gia các trò chơi toán học, đố vui để học, thi giải toán vui sẽ
giáo dục đợc các em tính kỉ luật, tính dũng cảm, kiên trì, nhẫn nại, lòng trung
thực, rèn luyện cho các em những kĩ năng, kĩ xảo vận động: mạnh, nhanh,
khéo, bền. Đó là những đức tính cần thiết của con ngời trong xà hội.
(2) Phục vụ cho mục tiêu giáo dục toµn diƯn

9


Thông qua hoạt động ngoại khoá toán, học sinh vừa củng cố đợc
những tri thức, kĩ năng toán học trên lớp vừa đợc nâng cao mở rộng những
hiểu biết, khả năng t duy, sáng tạo và khả năng vận dụng của toán học trong
thực tiễn mà trong phạm vi giờ học nội khoá không cho phép.
Chẳng hạn, trong giờ học về "phân số" giáo viên không có đủ thời gian
để nói với học sinh về sự ra đời của "phân số" cũng nh của "số tự nhiên" hay
kể những câu chuyện lí thú về các nhà toán học nổi tiếng đợc.
Qua buổi ngoại khoá, giáo viên có thể bồi dỡng thêm cho học sinh phơng pháp giải toán, học toán cũng nh phơng pháp học tập các môn học khác.
(3) Làm cho học sinh yêu thích môn toán
Gây hứng thú học toán cho học sinh là một trong những biện pháp nâng
cao chất lợng dạy học môn toán. Với những hình thức hoạt động phong phú
và đa dạng, hoạt động ngoại khoá toán học dễ dàng kích thích bồi dỡng nhu
cầu và hứng thú học toán, yêu thích môn toán của học sinh. Bên cạnh đó, hoạt
động ngoại khoá giúp các em cảm thấy thoả mái, dễ chịu và phục hồi sức lực
sau những giờ học căng thẳng.

(4) Góp phần phát hiện và bồi dỡng học sinh có năng khiếu về toán để
đào tạo cho đất nớc những mầm non nhân tài. Đây là một nhiệm vụ giáo dục
mà nhà trờng tiểu học phải coi trọng.
Hoạt động ngoại khoá Toán rất có điều kiện để phát hiện và bồi dỡng
học sinh có năng khiếu về toán và có thể xem hoạt động ngoại khoá toán là
"vờn ơm" những "mầm xanh nhân tài toán học" cho tơng lai. Giáo viên cần
phát hiện sớm những học sinh có năng khiếu để có kế hoạch bồi dỡng kịp thời,
tránh tình trạng thui chột, mai một năng khiếu toán học của các em.
Nh vậy hoạt động ngoại khoá toán học có mục đích và ý nghĩa rất lớn.
Đó là một hình thức để nâng cao chất lợng giảng dạy và học tập môn toán, là
một biện pháp để thực hiện việc kết hợp giáo dục nhà trờng với giáo dục của
gia đình và xà hội, để gắn liền lí luận với thực tiễn.
(5) kích thích học sinh lòng ham thích tiếp cận với công nghệ thông tin
khi tham gia các hoạt động ngoại khoá có sự hỗ trợ của công nghệ
thông tin học sinh có cơ hội đợc tiếp xúc, học tập trên máy vi tính, dễ phát
triển tính năng động, phát triển t duy kĩ thuật và kích thích óc sáng tạo trong
khoa học kĩ thuật ở trẻ.
2.3 Đặc điểm của hoạt động ngoại khoá toán học ở Tiểu học
Hoạt động ngoại khoá toán học đợc phân biệt với các hình thức tổ chức
dạy học khác bởi những đặc điểm chủ yếu sau:

1
0


- Víi nhiƯm vơ cđng cè, bỉ sung nh÷ng kiÕn thức, kĩ năng toán học cho
chính khoá, hoạt động ngoại khoá toán học là hoạt động ngoài giờ lên lớp,
không đợc quy định trong chơng trình chính khoá.
- Hoạt động ngoại khoá toán học là hoạt động tự nguyện của cá nhân
học sinh hay của một nhóm học sinh có cùng sở thích, hứng thú về một vấn đề

nào đó của nội dung học tập. Và là một hoạt động tự quản, toàn thể các thành
viên cùng nhau hoạt động vì mục đích chung với tinh thần tự giác, tích cực.
Việc tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học đợc xây dựng dựa trên lòng yêu
thích môn học và ham muốn tìm tòi sáng tạo của học sinh. Từ đó tạo điều kiện
cho tài năng đợc nảy nở và phát triển. Số lợng học sinh tham gia ngoại khoá là
không hạn chế, không phân biệt học sinh giỏi, yếu kém.
- Hoạt động ngoại khoá toán học phải đợc tổ chức với mục đích thiết
thực, có kế hoạch hợp lí, có sự phân công cụ thể, có những điều kiện vật chất
tối thiểu cần thiết.
- Trong hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu học giáo viên phải là ngời
hớng dẫn, tổ chức và có thể trong nhiều trờng hợp giáo viên còn là ngời chỉ
đạo, điều khiển các hoạt động này.
- Về mặt hình thức tổ chức, hoạt động ngoại khoá cần phong phú, đa
dạng, sinh động và mới lạ. Nếu chỉ gây hứng thú lúc đầu, về sau lại rập khuôn
thì học sinh dễ chán, đặc biệt là với học sinh tiểu học cần phải coi trọng điều
này.
- Về nội dung, hoạt động ngoại khoá toán không bị hạn chế trong
phạm vi chơng trình dạy học chính khoá mà nó có thể dựa vào những kiến
thức nội khoá để mở rộng, đào sâu ở mức độ vừa phải, vừa sức với trình độ
nhận thức của học sinh.
- Là hoạt động với ý nghĩa vui chơi là chính nên hoạt động ngoại khoá
không có sự kiểm tra, đánh giá kết quả bằng các hình thức nh trên lớp học
chính khoá (nh cho điểm) mà dựa vào các yếu tố:
+ Sản phẩm của buổi ngoại khoá
+ Tính tích cực và tự lực của học sinh
+ Kết quả đợc đánh giá công khai
+ không cho điểm nhng phải có hình thức động viên, khuyến khích kịp
thời nh: biểu dơng, tặng phần thởng.
- Trong quá trình tiến hành các hoạt động ngoại khoá, cần gây đợc d
luận xà hội lành mạnh và thu hút đợc sự hỗ trợ, phối hợp của các lực lợng giáo

dục khác: xà hội và gia đình học sinh, Đoàn thanh niên, câu lạc bộ thiếu
niên- nhi đồng.

1
1


Nh vậy hoạt động ngoại khoá là một hình thức tổ chức học tập đặc thù,
không giống với các hình thức dạy học khác cũng không phải là phụ đạo häc
sinh yÕu hay båi dìng häc sinh giái, bëi lÏ việc phụ đạo học sinh yếu và bồi dỡng học sinh giái t thc vµo tÝnh chÊt vµ nhiƯm vơ của từng trờng mà tính
chất bắt buộc nhiều hay ít, còn hoạt động ngoại khoá thì hoàn toàn không bắt
buộc. Và chính vì không bắt buộc nên hoạt động ngoại khoá có phát huy đợc
tác dụng hay không trớc hết phụ thuộc vào lòng yêu nghề, yêu trẻ, sự nhận
thức đúng đắn, sự năng nổ, năng lực tổ chức của ngời thầy và sự hứng thú,
niềm say mê, nhiệt tình tham gia của học sinh.
3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học
Trẻ em có nhu cầu lớn trong hoạt động và tiếp xúc, song việc hoạt động
ngoài giờ lên lớp, sự tiếp xúc hằng ngày của trẻ với môi trờng xung quanh,
giao tiếp mọi ngời chỉ là ngẫu nhiên, bộc phát, hoàn toàn không chủ động. Tổ
chức cho trẻ đợc hoạt động cả về trí tuệ lẫn thể chất, tạo môi trờng cho các em
tiếp xúc, giao tiếp bạn bè, thầy cô một cách tự nhiên, có nội dung, có phơng
pháp, có kế hoạch phục vụ mục đích giáo dục đề ra. Muốn nâng cao hoạt động
giáo dục cần nắm vững đặc điểm phát triển của học sinh.
Có rất nhiều công trình nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lí của học sinh
tiểu học. ở đây chúng tôi chỉ nghiên cứu đặc điểm tâm sinh lí có thể ảnh hởng
đến quá trình hoạt động ngoại khoá toán học của học sinh.
(1) Tính hay tò mò, thích khám phá, giàu trí tởng tợng.
Đó là một đặc điểm tâm lí nổi trội của trẻ, luôn thích thú tìm hiểu,
khám phá trớc những hiện tợng mới lạ trong thế giới tự nhiên và xà hội. Với
những hiểu biết cha đầy đủ, cha sâu, các em cha thể giải thích đợc và luôn đặt

câu hỏi "vì sao?": "Vì sao hình này gọi là hình vuông, hình kia là hình chữ
nhật", "vì sao thế này mà không thế kia?"...Tất cả những sự kiện, hiện tợng gì
trong thời điểm này cũng đều để lại những ấn tợng sâu sắc đối với các em.
Đặc điểm trên của trẻ vừa có mặt tích cực vừa thể hiện sự hạn chế về mặt tâm
lí. Cần khai khác những đặc điểm này của trẻ trong quá trình dạy học cũng
nh quá trình tổ chức các hoạt động gi¸o dơc kh¸c nh»m ph¸t triĨn trÝ t, ãc
suy nghÜ, khả năng sáng tạo nh các hoạt động tạo hình, giải những câu đố, bài
toán vui, trò chơi trí tuệ.
(2) Tính dễ hng phấn nhng cũng dễ chán nản, thiếu kiên trì, bền bỉ.
Khi tham gia hoạt động hoặc làm việc gì đó nếu có sự khích lệ từ bạn
bè, giáo viên, cha mẹ, dù là nhỏ nhng sẽ dễ dàng kích thích sự nhiệt tình, lòng
say mê của các em. Tuy nhiên, khi gặp thất bại, rủi ro các em lại rất dễ chán
nản, thậm chí là bi quan, dỗi hờn, bỏ cuộc ngay. Chính vì vậy, trong quá trình
tổ chức hoạt động ngoại khoá cần chú ý đặc điểm này của trẻ để có sự động
1
2


viên khích lệ kịp thời, tạo ra hứng thú hoạt động cho trẻ ngay lúc đầu, chú ý
thay đổi các hình thức hoạt động phù hợp với lứa tuổi.
(3) Năng lực hoạt động của trẻ
Về mặt tâm lí, lứa tuổi tiểu học là lứa tuổi có những biểu hiện thất thêng nhÊt, do sù cha hoµn thiƯn cđa n·o bé, cơ thể đang trên đà phát triển, hiểu
biết về thực tế cuộc sống còn hạn chế nên các em cha kiểm soát đợc hành
động của mình. ở tuổi này trẻ thờng hiếu động, vụng về trong hoạt động; vui
chơi giải trí, hoạt động tay chân nhu cầu cần thiết đối với các em. Do đó, khi
tổ chức hoạt động ngoại khoá cần tổ chức những hoạt động vừa mang tính trí
tuệ vừa tạo điều kiện cho trẻ đợc hoạt động và những hoạt động này cần phải
hớng cho trẻ tính kỉ luật, cẩn thận, khéo léo và bền bỉ, kiên trì, đồng thời tạo ra
môi trờng tốt cho những nhân tố tích cực có điều kiện phát triển đúng hớng và
trở nên bền vững theo quy luật của quá trình phát triển nhân cách.


4. Công nghệ thông tin và truyền thông
Sự bùng nổ của công nghệ thông tin và truyền thông đà và đang tác
động mạnh mẽ đến sự phát triển của tất cả các ngành trong đời sống xà hội.
Và công nghệ thông tin và truyền thông đà cung cấp rất nhiều điều kiện thuận
lợi cho việc đổi mới nội dung, phơng pháp dạy học và các hình thức hoạt động
khác trong nhà trờng nói chung và trờng tiểu học nói riêng.
4.1 khái niệm
Với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của tin học đà tạo ra mối liên hệ
khắn khít giữa 3 ngành: Tin học- Điện tử- Viễn thông và ba lĩnh vực này dần
dần trở thành một thể thống nhất, dẫn đến thuật ngữ "Công nghệ thông tin" đợc sử dụng phổ biến từ những năm 90. Năm 1997, nớc ta bắt đầu chính thức
tham gia kết nối mạng internet toàn cầu, và bắt đầu từ đây nớc ta sử dụng
thuật ngữ "công nghệ thông tin và truyền thông" mà giới tin học thờng gọi là
ICTs (Information and comunication teachnologies)
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục đà trở
thành một chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nớc ta: "Đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học,
bậc học, ngành học. Phát triển các hình thức đào tạo từ xa phục vụ cho nhu
cầu học tập của toàn xà hội. Đặc biệt tập trung phát triển mạng máy tính phục
vụ cho giáo dục và đào tạo, kết nối Internet tới tất cả các cơ sở giáo dục và đào
tạo" (Chỉ thị số 58 - CT/TW ngày 17 tháng 10 năm 2000 của Bộ Chính trị,
Ban chấp hành Trung ơng Đảng Cộng sản ViÖt Nam)

1
3


"Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin và truyền thông có
tác động mạnh mẽ làm thay đổi nội dung phơng pháp, phơng thức dạy và học.
Công nghệ thông tin và truyền thông là phơng tiện để tiÕn tíi mét x· héi häc

tËp" (ChØ thÞ sè 29/2001/CT - BGD&ĐT ngày 30 tháng 7 năm 2001 của Bộ trởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cờng giảng đạy, đào tạo và ứng dụng
Công nghệ thông tin trong ngành Giáo dục giai đoạn 2001- 2005)
Ngày nay, công nghệ thông tin đợc sử dụng rộng rÃi trong nhà trờng
nhằm khai thác những u điểm về mặt kĩ thuật và tiềm năng của công nghệ này
hỗ trợ cho quá trình dạy học.
4.2 Sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và tuyền thông trong dạy học
Tiểu học
Với những điểm mạnh của mình, công nghệ thông tin hỗ trợ rất nhiều
trong quá trình dạy học cũng nh các hoạt động khác trong nhà trờng.
Những điểm mạnh của công nghệ thông tin đợc ngành giáo dục khai
thác là:
(1) Kĩ thuật đồ hoạ
Với tính năng cực kì thông minh, tinh xảo, máy vi tính có thể mô phỏng
nhiều quá trình, nhiều hiện tợng trong tự nhiên, xà hội và trong cơ thể con ngời mà không thể hoặc không nên để xảy ra trong điều kiện nhà trờng nh : sự
nảy mầm của hạt, sự sinh trởng của cây, hoạt động của hệ tuần hoàn, hệ bài
tiết, sự chuyển động của trái đất xung quanh mặt trời. mà giáo viên không thể thực hiện.Việc mô phỏng nh thế
có thể giúp nhà trờng tránh đợc những thí nghiệm nguy hiểm, vợt qua những
hạn chế về thời gian, không gian hoặc chi phí. Hoặc tạo ra những trò chơi học
tập thú vị, hấp dẫn, đòi hỏi sự tập trung làm việc của đa giác quan sÏ gióp c¸c
em ph¸t triĨn trÝ t, rÌn lun trí nhớ, sự khéo léo linh hoạt trong hoạt động,
đồng thời giúp các em củng cố và nâng cao kiến thức.
(2) Với sự phát triển mạnh mẽ của các phần mềm chuyên dụng đà tạo
điều kiện thuận lợi cho ngời sử dụng nh: soạn thảo văn bản, giáo án
( Microsoft Word), bản tính điện tử (Microsoft Excel), phần mềm trình diễn
(Microsoft Power Point, Platin Violet). mà giáo viên không thể thực hiện..
4.3 Môi trờng dạy học đa phơng tiện
4.3.1. Khái niệm thiết bị dạy học
Theo Lotx Klinbơ (Đức) thì thiết bị dạy học (hay còn gọi là đồ dùng
dạy học, thiết bị giáo dục, dụng cụ...) là tất cả những phơng tiện vật chất cần
thiết cho giáo viên và học sinh tổ chức và tiến hành hợp lý, có hiệu quả quá

trình giáo dỡng và giáo dục ở các môn học, cấp học.
Theo các chuyên gia thiết bị giáo dục của Việt Nam: thiết bị dạy học là
thuật ngữ chỉ một vật thể hoặc một tập hợp đối tợng vật chất mà ngời giáo
1
4


viên sử dụng với t cách là phơng tiện điều khiển hoạt động nhận thức của học
sinh, còn đối với học sinh thì đó là các nguồn tri thức, là các phơng tiện giúp
học sinh lĩnh hội các khái niệm, định luật, thuyết khoa học vv... hình thành ở
họ các kỹ năng, kỹ xảo, đảm bảo phục vụ mục đích dạy học.
Nh vậy có thể hiểu: thiết bị dạy học là hệ thống đối tợng vật chất và tất
cả những phơng tiện kỹ thuật đợc giáo viên và học sinh sử dụng trong quá
trình dạy học.
4.3.2. Các loại hình thiết bị dạy học.
Hiện nay trong danh mục thiết bị dạy học trờng phổ thông Việt Nam
mà Bộ GD&ĐT đà ban hành bao gồm các loại hình chính nh sau:
- Tranh ảnh giáo khoa
- Bản đồ giáo khoa
- Mô hình, Mẫu vật
- Dụng cụ
- Phim đèn chiếu
- Bản trong dùng cho máy chiếu qua đầu
- Băng, đĩa ghi âm
- Băng hình, đĩa hình
- Phần mềm dạy học
- Giáo án điện tử, Bài giảng điện tử, Giáo án kỹ thuật số, Phòng thí
nghiệm ảo, Trang Web học tập
Tất cả các hệ thống đó ngời ta quen gọi là hệ thống thiết bị dạy học đa
phơng tiện (HTTBDHĐPT)

So với các thiết bị dạy học truyền thống thì hệ thống thiết bị dạy học đa
phơng tiện có một số đặc điểm khác, đó là:
Mỗi hệ thống thiết bị dạy học đa phơng tiện bao gồm 2 khối: Khối
mang thông tin và Khối chuyển tải thông tin tơng ứng.
Khối mang thông tin
Khối chuyển tải thông tin tơng ứng
Phim Slide, phim chiếu bóng ----> Máy chiếu Slide, máy chiếu phim
Bản trong
Băng, đĩa ghi âm

----> Máy chiếu qua đầu
----> Radio Cassette, Đầu đĩa CD, Máy

tính
Băng, đĩa ghi hình
chiếu đa năng, Màn chiếu
Phần mềm dạy học
chiếu, Bảng kỹ thuật số
Giáo án điện tử, Bài giảng

----> Video, Đầu đĩa hình, Máy tính, Máy
----> Máy tính, Máy chiếu đa năng, Mµn

1
5


®iƯn tư, Gi¸o ¸n kü tht sè,
Trang Web häc tËp
----> Máy tính, Máy chiếu đa năng, Màn

chiếu, Bảng kỹ thuật số
.....
Do sự bùng nổ của công nghệ thông tin và truyền thông (ICTs) nên
ngày nay có rất nhiều các thiết bị ứng dụng CNTT&TT đà đợc đa vào nhà trờng - đó cũng là một đặc điểm cơ bản và mới khi triển khai chơng trình và
sách giáo khoa mới.
4.3.3. Phơng tiện dạy học.
Phơng tiện là tất cả những gì dùng để tiến hành công việc, đợc cảm
nhận bằng giác quan, nhng không phải bằng t duy (nh tình cảm, tri thức. mà giáo viên không thể thực hiện)
Phơng tiện dạy học là toàn bộ các trang thiết bị, máy, bộ su tập, sách tài
liệu có trong dạy học đợc coi là công cụ làm việc của thầy và trò.
4.3.4. Phơng tiện nghe nhìn.
Trong dạy học, khi nói tới nghe nhìn ngời ta nghĩ tới sự tham khảo
nhờ các thiết bị, để ngời thầy đa hình ảnh hiện thực cho lớp học, bổ sung
thông tin qua trung gian các loại thiết bị: máy chiếu phim, máy chiếu băng
video, máy chiếu ảnh, máy chiếu phản xạ, băng hình, băng tiếng, CD
ROM. Ta không nên coi nghe nhìn là sự trợ giúp thứ yếu. Chính thông tin
qua nghe nhìn tạo ra sự nhớ trong trí nhớ lâu dài, góp phần xây dựng nên ý
thức. Hơn nữa, nghe nhìn là cơ sở cho suy nghĩ, quan sát phân tích phê
phán, hình thành tính phán xét, nếu nh đợc khai thác một cách hợp lý.
Theo nghĩa rộng, nói tới nghe nhìn trong dạy học là nói tới tất cả
những phơng tiện dạy học liên quan tới thính giác và thị giác của học sinh dù
có hay không có trang thiết bị. Vậy nghe nhìn trong dạy học là nói tới các
phơng tiện dạy học hiện đại. Nhng phơng tiện dạy học hiện đại nh: ảnh chiếu,
phim, băng hình, băng tiếng, truyền hình, đĩa CD ROM, đĩa DVD. mà giáo viên không thể thực hiện giúp
cho ngời thầy đa đợc những hình ảnh hiện thực cho lớp học. Chính ngời
thầy có trách nhiệm khi sử dụng phơng tiện nghe nhìn sẽ tạo ra đợc sự nhớ
trong trí nhớ lâu dài, góp phần xây dựng nên ý thức, hoặc đơn thuần chỉ tạo đợc sự chiếu hình ảnh giải trí. Cũng chính ngời thầy tạo cơ sở thuận lợi và khởi
sắc cho khả năng cảm thụ và phê phán.
Trong đào tạo giáo viên, có sử dụng phơng tiện nghe - nhìn, công cụ ghi
hình để ghi lại diễn trình giảng dạy, ứng xử trên lớp để khi chiếu lại giáo viên

tự quan sát, tự đánh giá và tự hiệu chỉnh khả năng s phạm của mình, rèn luyện
và nâng cao năng lực s phạm, thay đổi phơng pháp dạy học nhằm nâng cao
chất lợng dạy học ở tiểu học.
4.3.5. Băng hình và đĩa hình giáo khoa.
1
6


Băng hình là băng từ tính ghi lại đồng thời các tín hiệu hình ảnh và âm
thanh về các sự vật, hiện tợng... bằng máy quay (Video Camera) và đợc phát
lại bằng đầu máy Video.
Băng hình còn đợc gọi là phim Video.
Băng hình giáo khoa là băng hình mang chức năng của thiết bị dạy học,
nội dung băng đợc biên soạn theo nội dung sách giáo khoa nhằm mục đích
nâng cao hiệu quả quá trình dạy và học.
Băng hình đà đợc nghiên cứu và ứng dụng từ lâu ở các nớc phát triển
nh ở Vơng Quốc Anh từ 1927, Mĩ từ 1950, Nhật từ 1950... Nớc ta cho đến
năm 1980 mới nghiên cứu và vào đầu những năm 1990, băng hình giáo khoa
mới đợc đa vào nhà trờng.
Ngày nay, do thành tựu của công nghệ thông tin mà ngời ta đà có thể
chuyển băng hình sử dụng cho máy Video thành đĩa hình (VCD, DVD) sử
dụng cho máy đầu đĩa VCD hoặc máy tính rất thuận tiện cho quá trình sử
dụng cũng nh bảo quản mà giá thành lại rẻ hơn băng hình.
Vai trò của băng, đĩa hình trong quá trình dạy học.
+ Cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ đối tợng cần nghiên cứu.
+ Mang tính trực quan cao, bởi những sự vật và hiện tợng trong băng
phần lớn là những sự vật, hiện tợng thực.
+ Nhờ tính động nên có sức truyền cảm rất cao đối với häc sinh.
Cïng mét lóc, häc sinh võa cã thĨ quan sát đợc sự vật, hiện tợng lại vừa nghe
đợc âm thanh từ sự vật, hiện tợng đó.

+ Hợp lí hóa quá trình hoạt động dạy và học.
+ Ưu thế nổi bật của băng, đĩa hình là nhờ kĩ thuật ghi và phát lại hình
mà ngời ta có thể:
- Làm chậm lại các biến đổi quá nhanh mà mắt thờng khó quan sát
- Làm nhanh lên các biến đổi quá chậm nh: Nghiên cứu quá trình một
bông hoa nở, sự phát triển của một bào thai...
- Nghiên cứu các hiện tợng quá xa hoặc nguy hiểm không thể đến gần
- Tạo đợc các thí nghiệm ảo mà học sinh không thể tiến hành trực tiếp
nh các thí nghiêm hóa học rất độc hại,...
- Mô hình hóa đợc các quá trình hoặc các biến đổi cực nhanh
+ Tất cả những u điểm trên đà làm thỏa mÃn nhu cầu nhận thức của HS.
Tuy nhiên băng, đĩa hình cùng với khối chuyển tải thông tin là đầu Video, đầu
đĩa hình và máy tính là những loại hình thiết bị dạy học rất đắt tiền mà trong
điều kiện kinh tế hiện nay không phải trờng phổ thông nào cũng có thể sắm đợc.

1
7


III. TìM HIểU THựC TRạNG CủA VIệC Tổ CHứC HOạT Động
ngoại khoá toán học ở tiểu học
Để tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học với sự hỗ trợ của công nghệ
thông tin đạt hiệu quả, trớc hết chúng tôi đi vào tìm hiểu thực trạng của việc tổ
chức hoạt động ngoại khoá toán học ở một số trờng tiểu học.
Chúng tôi tiến hành thăm dò ý kiến của 92 giáo viên lớp 4 và 5 thuộc 7
trờng tiểu học về việc tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu học hiện
nay. Đó là các trờng:
- 12 giáo viên trờng tiểu học Hoà Nhơn - Huyện Hoà Vang - TP Đà
Nẵng
- 10 giáo viên trờng tiểu học Hoà Phú- Huyện Hoà Vang - TP Đà Nẵng

- 12 giáo viên trờng tiểu học phù đổng - Q. Hải Châu - TP Đà Nẵng
- 16 giáo viên trờng tiểu học Trần Văn Ơn- Q. Hải Châu - TP Đà Nẵng
- 10 giáo viên trờng tiểu học Trần Thị Lý- Q. Hải Châu - TP Đà Nẵng
- 16 giáo viên trờng tiểu học bế văn đàn- Q. Thanh Khê - TP Đà Nẵng
- 16 giáo viên trờng tiểu học Trần Cao Vân - Q. Thanh Khê- TP Đà
Nẵng
1. Mục đích thăm dò ý kiến
tìm hiểu thực tế việc tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu
học về hình thức, nội dung, phơng pháp và kĩ thuật của giáo viên trong quá
trình tổ chức cũng nh những khó khăn và kết quả đạt đợc của hoạt động ngoại
khoá.
2. Kết quả thăm dò
dựa trên kết quả thu đợc của 92 phiếu hợp lệ, chúng tôi đà tiến hành
tổng hợp và đánh giá kết quả nh sau:
2.1 nhận thức của giáo viên về hoạt động ngoại khoá toán học ở tiểu
học
về khái niệm hoạt động ngoại khoá, có 96,7% giáo viên đợc khảo sát
đà trả lời: "hoạt động ngoại khoá là tất cả các hoạt động ngoài giờ lên lớp,
không nằm trong chơng trình quy định và đợc học sinh tham gia một cách tự
nguyện", số còn lại thì cho rằng "Hoạt động ngoại khoá là hoạt động vui chơi
ngoài giờ lên lớp mà giáo viên tổ chức cho học sinh". điều này chứng tỏ rằng
phần lớn giáo viên chúng ta đà có nhận thức đúng đắn về khái niệm hoạt động
ngoại khoá nhng cha thực sự đầy đủ và sâu sắc. cũng chính vì điều này mà có
một số giáo viên chỉ tổ chức mỗi trò chơi trong suốt quá trình hoạt động ngoại
khoá của năm.
Về vị trí và tầm quan trọng của hoạt động ngoại khoá toán học: có đến
100% giáo viên không đồng ý với ý kiến cho rằng "dạy học toán chỉ cần trên
1
8



lớp là đủ" và "học sinh rất thích tham gia các hoạt động ngoại khoá toán
học". và cũng theo các giáo viên này, hoạt động ngoại khoá toán học rất cần
thiết và có tác dụng rất to lớn trong việc dạy học toán ở tiểu học vì "hoạt
động ngoại khoá toán học góp phần củng cố và mở rộng kiến thức, kĩ năng
toán học đà học"(100%) đồng thời qua hoạt động ngoại khoá toán học "học
sinh đợc rèn luyện và thể hiện phẩm chất đạo đức"(86,9%), "kích thích lòng
say mê, yêu thích môn toán của học sinh"(76%). Ngoài ra, hoạt động ngoại
khoá toán học còn "tạo điều kiện cho học sinh đợc học tập và sinh hoạt tập
thể"(100%), "rèn luyện óc thông minh và hoạt động trí tuệ"(65%) và "giúp
học sinh thấy đợc mối liên hệ giữa toán học và thực tiễn" (54%). chính vì lẽ
đó hoạt động ngoại khoá toán là hoạt động rất cần thiết và cần đợc thực hiện
ở trờng tiểu học.
Về việc tổ chức ngoại khoá toán học với mức độ nh thế nào để đạt đợc
hiệu quả cao thì chúng tôi đà đa ra câu hỏi 2 để tìm hiểu và thu đợc kết quả
nh sau: 69,6% giáo viên cho rằng nên tổ chức thờng xuyên vì nh thế "các em
sẽ đợc ôn tập, củng cố kiến thức, kĩ năng toán, từ đó các em sÏ cã høng thó
trong häc tËp", "t¹o ra sù liỊn mạch trong việc củng cố, ôn tập kiến thức, kĩ
năng ®ång thêi t¹o ra nÕp sinh ho¹t tËp thĨ ®Ịu đặn, nề nếp, có tổ chức", "hoạt
động thờng xuyên sẽ mang lại nhiều lợi ích không chỉ về kiến thức, kĩ năng
mà còn về thái độ, hành vi, thể chất. mà giáo viên không thể thực hiện". tuy nhiên cũng có đến 30,4% giáo
viên cho rằng không nên tổ chức thờng xuyên vì "mất thời gian tự học của học
sinh", "giáo viên không có thời gian để đầu t vào việc tổ chức hoạt động ngoại
khóa" và "hoạt động ngoại khoá toán chỉ tổ chức đợc ở một số bài nên không
thể tổ chức thờng xuyên đợc". Tất cả những điều này cũng đà nói lên đợc rằng
giáo viên tiểu học chúng ta đà nhận thức đợc tầm quan trọng của hoạt động
ngoại khoá toán học trong quá trình dạy học và phát triển nhân cách của học
sinh.
Khi đi sâu vào tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của giáo viên khi
tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học, chúng tôi thu đợc kết quả nh sau:

Về thuận lợi:
một trong những thuận lợi lớn nhất mà các giáo viên ®Ịu thõa nhËn ®ã
lµ: "häc sinh rÊt høng thó tham gia và tích cực hoạt động", học sinh tiểu học
thật sự rất vui, sung sớng khi đợc tham gia các hoạt động ngoại khoá, do đó
các em tham gia rất nhiệt tình và hăng say. thuận lợi thứ hai, đó là hoạt động
ngoại khoá "không bị ràng buộc bởi thời khoá biểu và tính chất của bài học"
(84,8%), do đặc điểm là hoạt động ngoài giờ lên lớp nên giáo viên hoàn toàn
chủ động trong việc lên kế hoạch tổ chức, sắp xếp thời gian sinh hoạt, nội
dung sinh hoạt, hình thức sinh hoạt phù hợp với tình hình chung cđa líp cđa
1
9


mình. cũng chính vì lí do đó mà việc thực hiện mục tiêu dạy học môn học rất
dễ và có 56,5% giáo viên chúng tôi điều tra đồng ý với ý kiến này. ngoài ra
"sự ủng hộ nhiệt tình của phụ huynh học sinh và các lực lợng giáo dục khác"
cũng góp phần không nhỏ vào sự thành công của hoạt động ngoại
khoá(54,3%). Bên cạnh những thuận lợi đó thì khi tổ chức hoạt động ngoại
khoá giáo viên gặp cũng không ít những khó khăn
Khó khăn lớn nhất mà các giáo viên gặp phải khi tổ chức hoạt động
ngoại khoá là "không có kinh phí và cơ sở vật chất"(82,6%), đây là nguyên
nhân chính mà các giáo viên cho rằng "muốn tổ chức các cuộc thi có sự chuẩn
bị chu đáo, hình thức phong phú, đa dạng hấp dẫn cũng khó, do đó chúng tôi
chỉ tổ chức hoạt động đơn giản, gọn nhẹ". và một số khó khăn cũng cần quan
tâm đến nh: "không có tài liệu tham khảo"(82,6%), "học sinh còn nhỏ, cha có
kinh nghiệm" (17,4%), "khó khăn trong việc kết hợp với các lực lợng giáo dục
khác"(30%).
Nh vậy có thể nói hoạt động ngoại khoá là hoạt động hết sức cần thiết ở
nhà trờng nói chung và trờng tiểu học nói riêng, nhng sự thành công của nó
còn phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố chủ quan (bản thân giáo viên) và khách

quan (điều kiện, hoàn cảnh trờng lớp, địa phơng). mà giáo viên không thể thực hiện.
2.2 Về hình thức tổ chức hoạt động ngoại khoá toán học
Trong số 92 giáo viên chúng tôi điều tra, phỏng vấn thì phần lớn là tiến
hành hoạt động ngoại khoá: tổ chức đọc sách báo toán (78%), lập sổ tay toán
học (100%), tổ chức giải bài tập toán đố, toán nâng cao (89,1%), kể chuyện
toán học (26,1% ). Số giáo viên tổ chức các cuộc thi đố vui toán học, trò chơi
ngoại khoá toán học rất ít và mức độ tổ chức cũng chỉ là thỉnh thoảng, chủ
yếu là do nhà trờng yêu cầu. trong 63% giáo viên thỉnh thoảng tổ chức đố vui
toán học thì có 19,6% là tổ chức những cuộc thi đố vui toán học có sự chuẩn
bị và dàn dựng công phu, trò chơi toán học ngoại khoá thì có 25,7% là thờng
xuyên tổ chức. Trang Web toán học thì hoàn toàn không có trong suy nghĩ của
các giáo viên mà chúng tôi điều tra, thậm chí một số giáo viên còn hỏi trang
Web là cái gì?, điều này cũng dễ hiểu, việc đa tin học trong nhà trờng tiểu
học ở nớc ta chỉ mới bắt đầu trong những năm gần đây, số trờng nối mạng
Internet trong thành phố Đà Nẵng rất ít, cha phổ biến. Do đó việc các giáo
viên cha tiếp cận kịp thời cũng là điều tất nhiên, đặc biệt là các giáo viên lớn
tuổi. Một điều đáng buồn là rất nhiều giáo viên lúng túng khi chúng tôi hỏi
những tiết sinh hoạt tập thể buổi chiều các cô thờng tổ chức hoạt động gì cho
trẻ? câu trả lời chỉ là tổ chức cho học sinh hát trong lớp thôi, cho các em
chơi những trò chơi vận động ở ngoài trời, còn một số rất ít giáo viên thì tổ
2
0