SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬA LỖI
PHÁT ÂM DÀNH CHO HỌC SINH
LỚP 1
(File word)

1


I. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lĩnh vực áp dụng
Sáng kiến này áp dụng trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1ETrường Tiểu học Gia Hòa.
2. Vấn đề mà sáng kiến giải quyết
2.1. Tình hình chung
Năm học 2020 – 2021, lớp 1E – trường TH Gia Hịa, do tơi chủ nhiệm,
có: 31 HS. Trong đó: Nam 14 em – Nữ 17 em; 100% các em là đối tượng con
em người Kinh, các em đi học đúng độ tuổi và đã qua lớp mẫu giáo 5 tuổi nên
đã nhận được mặt chữ cái. Là năm học đầu tiên trường TH Gia Hịa thực hiện
theo chương trình giáo dục phổ thông mới – GDPT 2018 đối với lớp 1.
2.2. Những thuận lợi và khó khăn
2.2.1. Thuận lợi
a. Về phía giáo viên
Được sự quan tâm và chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo về chuyên
môn. Được tham gia bồi dưỡng tập huấn, cung cấp đủ tài liệu, phương tiện để
giáo viên nghiên cứu, học hỏi, giảng dạy. Ban giám hiệu Nhà trường và tổ
chuyên môn thường xuyên tổ chức thao giảng, dự giờ hàng tháng; tổ chức
những buổi học chuyên đề thảo luận về chuyên môn để rút ra những ý kiến hay,
những đề xuất kinh nghiệm tốt áp dụng trong việc giảng dạy.
Bản thân tôi nhiều năm liền được phân công giảng dạy lớp 1; luôn có ý
thức trách nhiệm và có kinh nghiệm trong cơng tác giảng dạy; sẵn sàng giúp đỡ

chia sẻ với đồng nghiệp về chuyên môn cũng như giúp nhau tháo gỡ những
khó khăn trong giảng dạy.
Việc áp dụng dạy học theo chương trình mới đối với mơn Tiếng việt cũng
đã góp phần tích cực trong việc khắc phục, sửa lỗi phát âm cho HS.
b. Về phía học sinh
Vào lớp Một các em đa số rất ngoan, biết vâng lời cô giáo, thích học tập
và thi đua với các bạn, dễ khích lệ động viên khen thưởng .v.v….
100% học sinh đã qua lớp Mầm non 5 tuổi nên ít nhiều gì các em cũng
được làm quen với việc học tập trên lớp.
c. Về phía phụ huynh
Đa số phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình, khơng
khốn trắng cho nhà trường và giáo viên; có sự phối hợp với giáo viên trong
việc nhắc nhở, đơn đốc con em mình như: Chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng
học tập và tạo điều kiện tốt cho con em mình đến lớp cũng như học tập ở nhà.
2.2.2. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, trong quá trình giảng dạy, bản thân tơi
vẫn cịn gặp một số khó khăn sau:
a. Về phía giáo viên
Năm học 2020 – 2021 là năm học đầu tiên thực hiện theo chương trình
giáo dục phổ thông mới – GDPT 2018 đối với lớp 1. Bản thân cịn nhiều lúng
túng khi tiếp cận chương trình và phương pháp dạy học. Phương tiện dạy học
2


của nhà trường còn hạn chế nên chưa phát huy hết hiệu quả của quá trình dạyhọc của các em. Chính vì vậy mà phần nào ảnh hưởng đến việc dạy cách phát
âm cho học sinh.
b. Về phía học sinh
Đa phần các em là con nhà lao động nên việc học tập của các em có phần
bị hạn chế, nhiều em chưa được trang bị đầy đủ sách vở, đồ dùng... khi đến lớp.
Có những học sinh việc học ở nhà lại chưa có sự kèm cặp quan tâm của gia

đình. Điều đó làm cho thời gian học và hiệu quả học tập của các em bị hạn chế
ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả học tập của các em. Phần nữa là do các em
chưa nắm được cách phát âm, vị trí phát âm của các bộ phận trong bộ máy phát
âm nên dẫn đến phát âm lệch chuẩn. Mơi trường ngơn ngữ địa phương hay trong
gia đình có người phát âm chưa chuẩn nên cũng phần nào ảnh hưởng đến các
em.
Tôi trực tiếp công tác giảng dạy trong quá trình giảng dạy cũng như tiếp
xúc với các em học sinh ở đây, tơi nhận thấy:
Các em cịn phát âm sai, nói ngọng rất nhiều, rồi đọc chưa diễn cảm, chưa
đúng ngữ điệu đọc chưa lưu lốt, trơi chảy. Các em thường mắc những lỗi phát âm
như sau:
- Về phụ âm:
+ Đọc sai /tr/ thành /ch/; đọc /s/ thành /x/; đọc /r/ thành /d/ thành /gi/;
đọc /p/ thành /b/. (Em: Minh Phương, An, Mạnh, ... )
+ Âm /t/; /th/ thành âm /c / (Em Bảo Ngọc)
- Về thanh điệu: Đọc thanh ngã (~) thành thanh sắc ( )
Ví dụ: /ngõ nhỏ/ đọc thành / ngó nhỏ/ ( Em: Bảo Ngọc, Minh Châu, Minh
Phương,Mạnh, Bùi Nhật , Hoàng Anh... )
+ Đọc thanh hỏi thành thanh nặng (.)
Ví dụ: /Câu hỏi / đọc thành /câu họi / ( Em Minh Nhật, Minh Phương,
Minh Châu, Mạnh )
- Về Vần: Đọc vần /anh/ thành vần /ăn/: ví dụ: /xanh/ đọc thành /xăn/
( Em Châu, An, Na, Lâm)
c. Về phía phụ huynh:
Một số phụ huynh trong lớp phải đi làm ăn xa, chưa quan tâm đúng mức đến
việc học tập của con em mình, chưa tạo điều kiện tốt để kèm cặp con em mình học
bài, đọc bài ở nhà. Gia đình là một mơi trường văn hố có sức mạnh to lớn trong
việc duy trì truyền thống. Vì vậy, sẽ là một trở ngại không nhỏ đối với việc rèn
luyện kĩ năng phát âm của học sinh khi cha mẹ các em phát âm không đúng.
d. Số liệu điều tra học sinh trước khi thực hiện các biện pháp sửa lỗi:

Về phụ âm
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
SL
%
SL %
14
46,4 17
54,
8

Về Vần
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
SL
%
SL %
18
58,1 13
41,
9

Về thanh điệu
Phát âm
Phát âm
đúng

sai
SL
%
SL %
21
67, 10 32,3
7
3


Với thực trạng như vậy, tơi đã tìm hiểu, nghiên cứu để tìm ra biện pháp
chữa lỗi phát âm cho học sinh nhằm khắc phục tình trạng phát âm sai trong lớp
để nâng cao chất lượng phát âm chuẩn cho học sinh. Từ đó, nâng cao chất lượng
giảng dạy. Hơn nữa, tôi nhận thấy người giáo viên tiểu học là người thầy đầu
tiên đặt nền móng trang bị cho các em ý thức về chuẩn ngơn ngữ và chuẩn văn
hố đồng thời ở trường Tiểu học có điều kiện rèn cho học sinh phát âm chuẩn,
bởi trong chương trình học có nội dung học vần, Tập đọc.
II. MƠ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN
1. Nội dung sáng kiến
1.1 Giải pháp cũ thường làm
a) Nội dung giải pháp cũ
Trước đây khi hướng dẫn học sinh phát âm và sửa lỗi phát âm tôi đã sử
dụng các giải pháp:
- Giáo viên phát âm mẫu: Bằng phát âm mẫu của mình giáo viên đưa ra
trước học sinh cách phát âm chuẩn, các âm, từ cần luyện yêu cầu học sinh phát
âm theo. Giáo viên phát âm chuẩn xác và phối hợp với kĩ thuật “ hình mơi”,
đồng thời rèn kĩ năng nghe, nhìn để học sinh nghe tiếng phát âm và quan sát
môi- miệng- lưỡi của giáo viên để phát âm đúng và dễ dàng hơn.
- Sửa lỗi phát âm thông qua việc viết chính tả: Học sinh quan sát thầy cơ,
bạn bè phát âm, sau đó tự học sinh phát âm và viết ra thành chữ ghi âm.

- Kết hợp với gia đình để điều chỉnh, sửa lỗi phát âm cho học sinh: Tôi đã gặp
trực tiếp phụ huynh để trao đổi với gia đình về từng âm mà học sinh phát âm chưa
chính xác cho phụ huynh nắm bắt được để có biện pháp rèn thêm cho các em ở nhà.
b) Ưu, nhược điểm của giải pháp cũ
Trong quá trình thực hiện vào giảng dạy, tôi nhận thấy ưu điểm, nhược
điểm của giải pháp đã thực hiện như sau:
*Ưu điểm:
- Một số em phát âm chuẩn và đọc-viết; nghe- nói đúng yêu cầu của bài
học.
- Các giải pháp trên giúp cho học sinh rèn luyện kỹ năng nghe và quan sát,
từ đó điều chỉnh cách phát âm cho đúng chuẩn theo mẫu. Thông qua bài viết của
học sinh, giáo viên cũng đã đánh giá được phần nào viêc điều chỉnh lỗi của học
sinh.
*Nhược điểm:
- Với giải pháp cũ tỉ lệ học sinh phát âm chưa chuẩn còn chiếm tỉ lệ cao.
- Học sinh chưa chủ động, chưa kiên trì sửa lỗi.
- Khi sử dụng phương pháp làm mẫu không khéo sẽ dẫn đến tình trạng
lạm dụng, tiết học sẽ nhàm chán và sẽ khơng phát huy được tính tích cực chủ
động của học sinh.
4


Để khắc phục những nhược điểm trên, tôi đã đưa ra một số giải pháp để
giải quyết vấn đề này và đã áp dụng vào thực tế, cụ thể như sau:
1.2. Một số giải pháp mới cải tiến
a) Hướng dẫn phát âm và rèn luyện tính kiên trì cho học sinh.
Như chúng ta đã biết, đối với học sinh lớp Một, các em bắt chước hoàn
toàn theo cách phát âm của giáo viên. Vì vậy, địi hỏi người giáo viên phải
thường xuyên rèn luyện cách phát âm chuẩn, đồng thời phải có những hiểu biết,
kinh nghiệm và cả kỹ năng hướng dẫn học sinh phát âm; cần dùng lời nói mạch

lạc, đơn giản để học sinh dễ hiểu và có thể tự mình phát âm đúng. Đối với những
âm - vần - tiếng dễ lẫn, giáo viên cần phải so sánh, phân biệt cụ thể cách phát âm
( môi- răng- lưỡi, đường dẫn hơi, điểm thốt hơi...). Tiếp đó, cần bồi dưỡng cho học
sinh có mong muốn, có ý thức đọc đúng chính âm càng sớm càng tốt. Giáo viên
tập cho học sinh biết quan sát mặt âm thanh lời nói của người khác và của bản
thân mình để điều chỉnh đọc, nói cho tốt.
Trong dạy phát âm cho học sinh, khi các em phát âm chưa đúng, phải điều
chỉnh nhiều lần mà vẫn chưa đạt yêu cầu, các em sẽ dễ chán nản, không muốn
luyện tập, khi ấy giáo viên cần kiên trì hướng dẫn, làm mẫu, yêu cầu học sinh
phát âm nhiều lần. Thường xuyên động viên khích lệ học sinh bằng những lời
khen, lời tuyên dương... Như vậy, học sinh sẽ nghĩ rằng mình sẽ làm được, sắp
làm được... Từ đó, các em sẽ quyết tâm hơn. Trong số học sinh của lớp có một
phần nhỏ học sinh do chưa thực sự cố gắng sửa lỗi nên chỉ phát âm một cách
nhanh chóng, đại khái cho xong. Với những em học sinh này, tôi đã nghiêm khắc
nhắc nhở để các em thấy rằng mình có khả năng học tập tốt, mình cần phải thể
hiện hết khả năng.
Rèn cho học sinh tính kiên trì là nhiệm vụ quan trọng. Bản thân người
giáo viên cũng phải rất kiên trì để hình thành tính cách ấy cho học sinh. Khi có
được lịng kiên trì, học sinh sẽ vượt qua những khó khăn khơng chỉ ở việc khắc
phục lỗi phát âm mà cịn hình thành ở các em một số đức tính tốt biết vượt qua
mọi khó khăn trong học tập, trong cuộc sống sau này để đạt tới cái đích cao
nhất. Dưới đây là một vài trường hợp cụ thể mà học sinh thường phát âm sai và
tôi đã hướng dẫn cách sửa, cách phát âm qua từng bài học của môn Tiếng Việt
1, bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống.
* Đối với sai phụ âm:
Khi dạy phần âm- chữ học sinh lớp tơi có nhiều bạn phát âm sai phụ âm,
chưa chuẩn Tiếng Việt. Dưới đây là một số trường hợp học sinh thường mắc
phải và tôi đã hướng dẫn tỉ mỉ cách phát âm của từng âm và so sánh, phân biệt cụ
thể cách phát âm (mơi- răng- lưỡi, đường dẫn hơi, điểm thốt hơi...) ngay từ đầu cho
các em, đặc biệt là những em phát âm chưa đúng. Cụ thể như sau:

5


+ Đọc sai /r/ thành /d/; đọc sai /s/ thành /x/:
(VD: Bài 21: R r; S s / Trang 54/ Tập 1/ TV 1: Khi đọc bài này một số học sinh
đọc âm, từ chưa đúng: /r/ thành /d/; đọc sai /s/ thành /x/; rổ rá đọc thành dổ dá;
cá rô đọc thành cá dô; su su đọc thành xu xu; chữ số đọc thành chữ xố)
Âm /r/: Đầu lưỡi cong chạm vào vòm miệng, bật hơi mạnh và dứt khốt
khơng kéo dài, miệng há.
Âm /d/: Đầu lưỡi (khơng cong lưỡi) đưa lên chạm vào lợi ở hàm răng trên
đẩy hơi ra, miệng há nhẹ.
Âm /s/: cắn nhẹ hai hàm răng vào nhau, tạo một âm "sì" kéo dài; há miệng
và phát tiếng (chú ý âm "sì" kéo dài liền với việc phát tiếng, không được đứt
quãng)
Âm /x/: Hai môi có chiều hướng căng ra như muốn cười và tì sát vào hàm
răng , đầu lưỡi tì vào đỉnh đầu răng của hàm dưới; hơi đưa lên khoang miệng,
tạo âm "xì" kéo dài; bật hơi và phát tiếng.
+ Đọc sai /tr/ thành /ch/:
(VD: Bài 22: Tr tr/ Trang 56/ Tập 1/ TV 1: Học sinh đọc /tr / thành / ch/; cá trê thành
cá chê; tre ngà thành che ngà)
Âm /tr/: Cong đầu lưỡi lên chạm vào vòm miệng, mặt lưỡi hơi uốn xuống
(còn gọi là phụ âm quặt lưỡi) luồng hơi bật ra tương đối mạnh, miệng há.
Âm /ch/: Mặt lưỡi chạm vào vòm miệng, đầu lưỡi chạm nhẹ vào răng
dưới, giữ hơi trong khoang miệng. Bật mạnh mặt lưỡi vào vòm miệng và phát
tiếng, miệng há nhẹ.
+ Đọc sai /gi/ thành /d/:
(VD: Bài 17: G g; Gi gi/ Trang 46/Tập 1/ TV 1: Học sinh đọc /gi/ thành /d /; giá
đỗ thành dá đỗ; cụ già thành cụ dà)
Âm /gi/: Đầu lưỡi uốn lên chạm vào phần lợi của hàm răng trên, miệng hơi
khép.

Âm /d/: Đầu lưỡi đưa lên chạm vào lợi ở hàm răng trên đẩy hơi ra miệng há
nhẹ.
+ Đọc sai / t/, / th/ thành /c/: (VD: con tôm đọc thành con côm; thơm
tho thành cơm co (1 trường hợp em Bảo Ngọc)
Âm / t/: Đầu lưỡi uốn lên chạm vào phần lợi của hàm răng trên, miệng
hơi khép, khi phát âm luồng hơi ra đằng mũi.
Âm / th/: Đầu lưỡi uốn lên chạm vào phần lợi của hàm răng trên khi phát
âm luồng hơi ra theo miệng.
Âm / c/: phần cuối lưỡi cong và chạm vào cuối vòm họng, miệng há to và
bật hơi ra.
* Đối với các trường hợp học sinh phát âm sai thanh điệu
Ngay từ đầu năm học tôi đã phát hiện nhiều học sinh lớp tôi phát âm sai
dấu thanh. Đó là lỗi phát âm rất khó sửa và cần có nhiều thời gian tập luyện nên
6


tôi đã hướng dẫn các em sửa ngay từ đầu và áp dụng xuyên suốt quá trình học
của các em. Cụ thể như sau:
- Thanh hỏi thành thanh nặng:
(VD: Bài 6: O, dấu hỏi/ Trang 24/ Tập 1/TV 1: Một số em đọc sai dấu thanh
như: bỏ đọc thành bọ; cỏ đọc thành cọ)
Khi học bài này một số em phát âm sai tiếng có thanh hỏi thành thanh
nặng. Tuy nhiên đên bài 7 các em với được học dấu thanh nặng. Nhưng tôi vẫn
hướng dẫn các em cách phát âm và phân biệt cách phát âm của các tiếng có các
thanh hỏi, thanh nặng. Và luyện tập nhiều lần đối với các em phát âm chưa
chuẩn.
Với những tiếng có thanh hỏi : Tôi hướng dẫn học sinh phát âm trầm, hơi
luyến giọng, lên cao – kéo dài hơi, có thể kèm theo động tác ngửa cổ, hướng mắt lên
trên.
Với những tiếng có thanh nặng (.): Tơi hướng dẫn học sinh phát âm nhấn

mạnh, trầm giọng xuống không kéo dài hơi, đọc dứt khoát.
- Thanh ngã thành thanh sắc:
(VD: Bài 9: Ơ, dấu ngã/ Trang 30/ Tập 1/ TV 1: Một số em đọc cỡ thành cớ; dỡ
thành dớ; đỡ bé thành đớ bé)
Dấu thanh sắc các em đã được học ngay từ bài 3 nên các em đã được thao tác
với các tiếng có thanh sắc. Tuy nhiên một số em khi học dấu ngã các em phát âm
những tiếng có thanh ngã thành thanh sắc. Tơi vẫn hướng dẫn các em thao tác nhiều
lần với tiếng có thanh ngã và thanh sắc để nhận ra sự khác biệt khi phát âm.
Với những tiếng có thanh sắc ( ): Tôi hướng dẫn học sinh phát âm nhẹ
theo chiều hướng tăng dần giọng lên cao, kéo dài hơi và không bị ngắt quãng.
Với những tiếng có thanh ngã (~): Đọc nhấn mạnh, lên cao giọng, hơi kéo
dài và luyến giọng, giọng bị đứt quãng.
* Đối với các trường hợp sai về vần:
Năm nay học theo chương trình mới, đặc biệt là môn Tiếng Việt của bộ
sách kết nối tri thức với cuộc sống. Mỗi bài học vần được chia theo nhóm, gần
nhau về âm và chữ viết để học sinh dễ nhận biết các vần thông qua so sánh sự
giống nhau và khác nhau giữa các vần để học sinh dễ đọc dễ ghi nhớ. Tuy nhiên
lại làm cho một số học sinh dễ phát âm sai vì khi phát âm với các vần giống
nhau về âm đứng trước và khác nhau âm đứng sau thì học sinh dễ bị lẫn giữa các
âm, vần. Ví dụ cụ thể như sau:
VD: Bài 48: at, ăt, ât/ Trang 108/ Tập 1/ TV1.
Khi học sinh phát âm 3 vần: at, ăt, ât thì một số học sinh đã phát âm chưa
đúng và phát âm thành ac, ăc, âc do 3 vần này đã học từ bài trước đó. Nên một
số học sinh đã nhầm lẫn khi phát âm.
Tôi đã hướng dẫn học sinh phát âm qua việc phân tích các vần, chỉ ra sự
giống nhau và khác nhau về mặt chữ viết, âm đứng sau để học sinh phân biệt.
7


Ngồi ra tơi cịn hướng dẫn học sinh phát âm, phân biệt qua khẩu hình mơi,

miệng, lưỡi. Phát âm vần at: Môi mở hơi rộng, đưa lưỡi chạm vào lợi trên. Vần
ac: mở rộng miệng, phần cuối lưỡi chạm vào cuối của vịm họng, hơi thốt ra
gần trong chân lưỡi. Các vần còn lại hướng dẫn tương tự.
Một số trường hợp học sinh lớp tơi phát âm sai vần có âm nh đọc thành n.
VD: Vần anh đọc thành vần ăn: Tôi đã hướng dẫn các em phát âm vần anh mơi
mở rộng, đầu lưỡi khơng chạm vào vịm họng, cuối lưỡi chạm nhẹ vào vòm
họng, hơi đi ra trên mặt lưỡi. Vần ăn môi mở rộng đầu lưỡi cong lên và chạm
vào lợi trên.

Hình ảnh học sinh luyện đọc.

b) Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn nhau
Hoạt động dạy- học luôn luôn được thực hiện trong mối quan hệ tương tác
giữa giáo viên với học sinh; học sinh với giáo viên và học sinh với học sinh.
Một tiết học diễn ra nếu thiếu sự tương tác giữa học sinh với học sinh thì sẽ trở
nên đơn điệu, khơng phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh đồng
thời bầu khơng khí sẽ trở nên thiếu sự nhẹ nhàng, tự nhiên; người giáo viên sẽ
không thể hiện được rõ vai trò là người chỉ dẫn để giúp các em tự tìm tịi, lĩnh
hội kiến thức.
Chính vì thế, trong quá trình rèn luyện phát âm cho học sinh, tôi luôn đặc
biệt quan tâm đến mối quan hệ tương tác giữa học sinh với học sinh; chú trọng
rèn cho các em kỹ năng nghe- nhận xét- sửa sai giúp bạn và tự sửa sai cho mình.
Các em sử dụng kỹ năng ấy thường xuyên trong các tiết học sẽ trở thành một
8


thói quen, tạo nề nếp học tập tốt. Qua quá trình nghe để nhận xét, sửa sai giúp
bạn, học sinh tự điều chỉnh sửa sai được cho mình. Đồng thời còn rèn cho các
em tác phong mạnh dạn, tự tin trong góp ý, trao đổi, trình bày ý kiến, góp phần
hình thành năng lực tự học và giải quyết vấn đề của học sinh.


Hình ảnh học sinh phát hiện và điều chỉnh phát âm cho nhau trong tiết học Tiếng Việt.

Thực hiện giải pháp "Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn
nhau" trong rèn phát âm cho học sinh thường xun, sẽ tạo được khơng khí học
tập nhẹ nhàng, thân thiện, đảm bảo được mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học. Đó cũng là cở sở để giáo viên nhận xét - đánh giá phẩm chất, năng lực của
học sinh trong đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo TT
27/2020/TT- BGD&ĐT.
c) Lựa chọn nhiều hình thức dạy thực hành cho học sinh sửa lỗi phát âm
qua các tiết Tiếng Việt và các tiết luyện tập.
Muốn học sinh phát âm đúng thì mỗi giáo viên khi luyện phát âm phải có
sự vận dụng mềm dẻo và xây dựng kế hoạch chữa lỗi phát âm cho học sinh
trong giờ tập đọc và cả giờ học khác. Tôi đã luyện cho học sinh từ thấp đến cao,
từ đơn giản đến phức tạp và có tốc độ tăng dần như: Trước tiên luyện cho các
9


em phát âm đúng các âm, vần sau đó tiến tới luyện tiếng, từ, tiếp đó là luyện
câu, đoạn, bài, từ đọc đúng đến đọc hay, đọc diễn cảm.
Trong phần luyện tập tôi chia ra nội dung bắt buộc và nội dung lựa chọn.
Đối với bài luyện đọc có nội dung bắt buộc, để luyện đọc đúng, chống nói
ngọng, tơi lựa chọn những học sinh phát âm chuẩn và sử dụng giải pháp “ Phát
hiện và điều chỉnh lẫn nhau” trong các nhóm.
VD: Cho các em luyện phân biệt l/n.
Lời chào
Đi đến nơi nào
Lời chào đi trước
Lời chào dẫn bước
Chẳng sợ lạc nhà
Lời chào kết bạn

Con đường bớt xa
Lời chào là hoa
Nở từ lòng tốt.
(Bài 2: Lời chào/ Trang 68/ Tập 2/ TV1)
Đối với bài luyện đọc này tôi cho học sinh tìm từ có âm l/ n và gạch chân các
từ ngữ đó để dễ phân biệt. Sau đó học sinh luyện đọc nhanh các từ, câu có các âm dễ
lẫn cần luyện tập trong nhóm, những học sinh phát âm chuẩn sẽ trợ giúp các bạn.
Đối với bài luyện đọc có nội dung lựa chọn, được thực hành nhiều trong
các tiết luyện tập. Tôi đưa ra một vài bài luyện đọc để học sinh thực hành. Các
em luyện nói theo nhóm, tổ dưới sự phân cơng của giáo viên. Ngồi những bài
luyện đọc, tơi đưa thêm một số bài tập lựa chọn các từ ngữ điền vào chỗ chấm
để học sinh ghi nhớ chính tả và sau đó tự luyện đọc đúng.
Ví dụ: Chọn từ ngữ đúng điền vào chỗ chấm.
Miếng (xà/ sà)……..phòng nho nhỏ
Em (sát/ xát)……....lên bàn tay
Nước máy đây (chong/ trong)…….vắt
Em rửa đôi bàn tay
Khăn mặt đây thơm (phức/ phứt)…….
Em lau khô bàn tay.
(Phạm Mai Chi sưu tầm /Trang 29 / Tập 2/Vở bài tập
TV1)
Ví dụ: Cho các em luyện đọc các dấu thanh, tôi cho các em đọc nhiều lần
các từ ngữ có dấu thanh ngã và thanh hỏi.
+ Ngã rẽ, thoải mái, thảo quả, nhỏ bé.
+ Những bông cải nở rộ nhuộm vàng cả cánh đồng.
10


Với ví dụ trên tơi đọc mẫu, hướng dẫn tỉ mỉ về cách đọc, phát âm thế nào
cho đúng. Sau đó yêu cầu học sinh thực hành và thi đua trong tổ, nhóm. Trong

q trình học sinh thực hành tơi luôn quan sát và hỗ trợ kịp thời. Tôi nhận thấy
các em tích cực thực hành, thi đua giữa các tổ và đạt kết quả tốt.
Ngồi ra tơi cịn lấy các ví dụ về các từ giống nhau nhưng khác nhau về
nghĩa. Sau đó tơi giải nghĩa những từ cho các em biết và đưa ra một số từ khác
cho các em suy nghĩ và nêu lên ý kiến của mình về cách hiểu từ và giải thích ý
nghĩa của từ.
Ví dụ: “ châu” và “ Trâu”
+ Trâu: Con trâu
+ Châu: Châu Á

Hình ảnh học sinh luyện đọc trong tiết luyện tập.

Với giải pháp này tôi nhận thấy các em tiến bộ nhiều về kĩ năng đọc và
đã khắc phục được nhiều lỗi phát âm, các em có ý thức chủ động và tích cực
phát âm chuẩn, hiệu quả giờ học được nâng cao.
d) Quan tâm rèn luyện cho học sinh mọi lúc, mọi nơi:
Để giúp cho học sinh phát âm đúng chuẩn, tôi không chỉ hướng dẫn sửa
sai cho các em trong giờ học, môn học (Tiếng Việt) mà cịn ln theo dõi uốn
nắn cho các em trong các tiết học khác, trong giờ chơi, trong hoạt động tập thể...
Bởi vì những lúc vui chơi là lúc mà các em sử dụng lời nói một cách tự nhiên
11


nhất. Tôi thường xuyên chú ý – quan sát để phát hiện những lỗi phát âm của học
sinh, kịp thời sửa chữa, từ đó tạo cho học sinh thói quen phát âm đúng ở bất cứ
nơi nào.
Quan tâm rèn luyện cho học sinh mọi lúc, mọi nơi là một trong những giải
pháp khơng kém phần quan trọng trong q trình sửa lỗi phát âm cho học sinh.
Nếu giáo viên chỉ tập trung rèn và sửa lỗi cho học sinh trong các tiết học mà
quên đi việc uốn nắn kịp thời cho các em trong các hoạt động vui chơi, thì mọi

công sức, nỗ lực cố gắng của giáo viên và học sinh lại trở về với con số
"khơng".

Hình ảnh giáo viên sửa phát âm sai cho học sinh trong giờ ra chơi.

1.3. Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến

12


Kế thừa và phát triển các giải pháp, tôi đã đưa ra một số giải pháp mới cải
tiến. Trong quá trình sửa lỗi pháp âm cho học sinh của tơi, tơi nhận thấy tính
mới của các giải pháp cụ thể như sau:
- Hướng dẫn triệt để, tỉ mỉ cách phát âm cho học sinh trong mỗi bài học.
Đối với những âm - vần - tiếng dễ lẫn, tôi so sánh, phân biệt cụ thể cách phát âm
(môi- răng- lưỡi, đường dẫn hơi, điểm thoát hơi...) để học sinh nắm chắc và ghi
nhớ được cách phát âm chuẩn từ đó học sinh luyện theo cách phát âm đó.
- Rèn cho học sinh tính kiên trì là nhiệm vụ rất quan trọng trong việc sửa
lỗi phát âm. Bởi việc khắc phục lỗi phát âm là một việc khó và cần có nhiều thời
gian, các em sẽ dễ chán nản, không muốn luyện tập khi phát âm nhiều lần mà
chưa đạt yêu cầu. Vậy nên nếu khơng kiên trì luyện tập thì việc sửa lỗi sẽ khơng
hiệu quả. Vì vậy giáo viên cần kiên trì hướng dẫn, làm mẫu, yêu cầu học sinh
phát âm nhiều lần. Thường xuyên động viên khích lệ học sinh bằng những lời
khen, lời tuyên dương để kích thích sự hứng thú và sự kiên trì. Khi có được lịng
kiên trì, học sinh sẽ vượt qua những khó khăn khơng chỉ ở việc khắc phục lỗi
phát âm mà cịn hình thành ở các em một số đức tính tốt biết vượt qua mọi khó
khăn trong học tập, trong cuộc sống sau này.
- Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn nhau là giải pháp rất
cần thiết. Nó giúp học sinh rèn được các kỹ năng nghe- nhận xét- sửa sai giúp
bạn và tự sửa sai cho mình. Các em sử dụng kỹ năng ấy thường xuyên trong các

tiết học sẽ trở thành một thói quen, tạo nề nếp học tập tốt. Đồng thời còn rèn cho
các em tác phong mạnh dạn, tự tin trong góp ý, trao đổi, trình bày ý kiến, góp
phần hình thành năng lực tự học và giải quyết vấn đề của học sinh.
- Đa dạng hình thức dạy thực hành cho học sinh sửa lỗi phát âm qua các
tiết Tiếng Việt và các tiết luyện tập đem lại hứng thú cho học sinh, giúp các em
phát âm từ dễ đến khó nên quá trình luyện tập trở nên nhẹ nhàng hơn. Ngồi ra,
học sinh được luyện đọc với nhiều ngữ liệu trong và ngoài bài học, giúp các em
khắc phục được lỗi phất âm và phát triển vốn từ.
- Không chỉ luyện phát âm chuẩn trong tiết Tiếng Việt hay luyện ở nhà
mà cần rèn luyện mọi lúc, mọi nơi. Nếu giáo viên chỉ tập trung rèn và sửa lỗi
cho học sinh trong các tiết học mà quên đi việc uốn nắn kịp thời cho các em
trong các hoạt động vui chơi, thì mọi công sức, nỗ lực cố gắng của giáo viên và
học sinh lại trở về với con số "không". Đồng thời giúp học sinh ln có ý thức
chủ động nói chuẩn Tiếng Việt và ý thức tự rèn luyện mình.
1.4. Hiệu quả
Qua một thời gian vận dụng các biện pháp nêu trên với đối tượng học
sinh lớp 1E – Trường TH Gia Hịa, tơi nhận thấy, thu được kết quả như sau:
- Việc phát âm sai của học sinh đã có những thay đổi tích cực. Các em có
ý thức sửa lỗi và biết cách sửa lỗi mỗi khi phát âm sai.
- Học sinh biết hợp tác và giúp đỡ nhau khắc phục kịp thời một số lỗi phát
âm thường gặp về âm, vần, tiếng và tiếng có thanh ngã thanh hỏi . Đặc biệt, các
em đã rất tự tin và mạnh dạn trong học tập.
13


Như vậy, những biện pháp sửa lỗi phát âm mà tôi đã áp dụng cho đối
tượng học sinh lớp 1E - Trường Tiểu học Gia Hòa đã thực sự phát huy tác dụng
và góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt. Từ việc sửa lỗi để phát
âm đúng, các em đã viết đúng chính tả.
* Số liệu điều tra học sinh sau khi thực hiện các biện pháp sửa lỗi:

Về phụ âm
Về vần
Về thanh điệu
Phát âm
Phát âm
Phát âm
Phát âm
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
đúng
sai
đúng
sai
SL
%
SL % SL
%
SL
% SL
%
SL %
29
93,5
2
6,4 28
90,3 3
9,7 28
90, 3

9,7
3
2. Khả năng áp dụng
Với giải pháp này giúp học sinh phát âm chuẩn và tự tin trong giao tiếp,
học tập đồng thời là biểu hiện của việc góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng
Việt.
Sáng kiến này áp dụng để sửa lỗi phát âm cho học sinh trong mơn Tiếng
Việt, đồng thời có thể áp dụng được với một số mơn học khác như Tốn, Tự
nhiên và Xã hội.... có thể áp dụng hiệu quả trong những điều kiện khác nhau,
các đối tượng học sinh khác nhau trong toàn huyện.
3. Kết luận và điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
3.1. Kết luận
Qua quá trình giảng dạy và áp dụng một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho
học sinh lớp 1E - Trường Tiểu học Gia Hịa, tơi thấy việc sửa lỗi phát âm cho
học sinh là một yêu cầu cấp bách và cần thiết. Bởi vì học sinh phát âm đúng sẽ
góp phần giúp các em tự tin trong giao tiếp và học tập, đồng thời là biểu hiện
của việc góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
- Với những kết quả đạt được trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp
1E - Trường Tiểu học Gia Hịa, tơi nhận thấy: Nếu tất cả giáo viên ở mọi khối lớp
trong trường đều quan tâm và vận dụng các biện pháp sửa lỗi phát âm cho học
sinh, thì khơng những sẽ dần đẩy lùi được việc phát âm sai theo chính âm mà còn
tạo được những hiệu ứng tốt về phong trào nói chuẩn Tiếng Việt. Đồng thời sẽ
góp phần khơng nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt của toàn
trường.
3.2. Điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Để Sáng kiến kinh nghiệm của tơi hồn chỉnh hơn, và có thể nhân rộng
trong tồn trường, tơi xin đưa ra các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến như
sau:
* Đối với nhà trường: Cần có kế hoạch tổ chức những hoạt động ngoại
khóa, những cuộc thi về chủ đề: "Nói và viết đúng chuẩn Tiếng Việt", từ đó tổng

hợp kết quả đánh giá và tuyên dương những tập thể lớp, những cá nhân trong
14


trường về "Nói - viết đúng chuẩn Tiếng Việt". Có như vậy hiệu quả của việc rèn
phát âm đúng cho học sinh mới cao, và phong trào thi đua của học sinh không
chỉ dừng lại ở một lớp mà được phát động trong toàn trường.
* Đối với giáo viên: Muốn sửa lỗi phát âm và nâng cao năng lực phát âm
của học sinh, trước tiên mỗi giáo viên phải nhận thức rõ vai trò, nhiệm vụ và
tầm quan trọng của việc phát âm đúng chuẩn; phải tự hồn thiện mình để trở
thành người mẫu mực, là tấm gương sáng trong cách phát âm, nói năng trước
học sinh để các em noi theo. Giáo viên phải thường xuyên trau dồi kinh nghiệm,
nhiệt tình, năng động và phải có tâm huyết với nghề nghiệp. Đặc biệt là phải tích
luỹ được vốn kiến thức phong phú về Tiếng Việt; thường xuyên nâng cao kỹ
năng đọc và phát âm cho bản thân. Trong qua trình sửa lỗi phát âm cho học sinh
địi hỏi sự khéo léo tinh tế của người thầy. Làm thế nào để học sinh thấy việc rèn
luyện cách phát âm là điều cần thiết, có lợi cho các em, đồng thời nâng cao trình
độ văn hố cho xã hội. Luyện cách phát âm cho học sinh Tiểu học, người giáo
viên phải nắm được đặc điểm tâm lý của các em, có biện pháp khen, chê kịp
thời. Khuyến khích các em ham đọc sách, báo, truyện, những ấn phẩm bổ ích để
nâng cao năng lực tự đọc, năng lực tư duy, sự hiểu biết về các mặt trong cuộc
sống. Đồng thời qua các hình thức này giáo dục tư tưởng, tình cảm cho các em,
giáo viên cần kết hợp chặt chẽ với gia đình, xã hội để dành sự quan tâm đến HS
nhiều hơn. Việc rèn phát âm cho học sinh phải ở mọi lúc, mọi nơi và liên tục.
Tuy nhiên, việc áp dụng những biện pháp này vào từng lớp cụ thể địi hỏi phải
có sự linh hoạt, kiên nhẫn của cả thầy và trị. Đây là một vấn đề khó thực hiện
song vẫn làm được nếu có sự kiên trì, có sự tìm tịi cơng phu các biện pháp
nhằm tháo gỡ. Việc sửa lỗi phát âm cho học sinh có đạt kết quả cao hay khơng
cịn phụ thuộc vào khả năng, lịng nhiệt tình của mỗi giáo viên. Tóm lại, thành
công trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh phụ thuộc vào cả thầy và trò.

* Đối với học sinh: Phải chú ý theo dõi sự hướng dẫn của giáo viên,
chăm chỉ tự tin trong học tập, phải hòa đồng cùng bạn bè, điều gì khơng hiểu
mạnh dạn hỏi thầy cơ hoặc bạn bè. Đặc biệt phải kiên trì tập luyện. Hằng ngày,
dành thời gian hợp lí cho việc luyện đọc. Ln ln có ý thức luyện phát âm
đúng, đọc chuẩn rõ ràng lưu loát rồi diễn cảm. Chịu khó tìm đọc các loại truyện
tranh trong sáng, lành mạnh, báo Măng non, báo Nhi đồng…
* Đối với gia đình: Phải thường xuyên quan tâm, chăm sóc các em cả về
trí tuệ lẫn thể chất. Hằng ngày, nên bớt chút thời gian kèm cặp các em học tập,
trang bị cho các em đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập. Bản thân ơng bà, cha mẹ
trong gia đình phải ln chuẩn mực trong lời ăn tiếng nói, trong cách phát âm.
Động viên con em kịp thời đúng lúc khi con có sự tiến bộ trong học tập. Từ đó
giúp các em thích học hơn và có ý thức phấn đấu hơn nữa.
15


Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng để giúp học sinh lớp
1E - Trường Tiểu học Gia Hòa, sửa sai lỗi phát âm và đã thu được những kết
quả khả quan. Vì năng lực có hạn nên sẽ khó tránh khỏi những thiếu xót trong
khi trình bày. Rất mong nhận được ý kiến đánh giá của Hội đồng khoa học cấp
trên và những góp ý của đồng nghiệp để những kinh nghiệm của tôi được hồn
hảo và có giá trị vận dụng cao hơn.
Tơi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
XÁC NHẬN
CỦA LÃNH ĐẠO NHÀ TRƯỜNG

……….., ngày ….. tháng 5 năm 2021.
NGƯỜI VIẾT SÁNG KIẾN

XÁC NHẬN

CỦA PHÒNG GIÁO DỤC

16