ả qu ã ữ iế ắ



- Ã ội ủ ĩa:

S

- iá0 sã:

TS

- Tiế sĩ:
- ó iế sĩ:

TS

- Tu ãơ:

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa

ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

- ເҺñ пǥҺÜa х· Һéi:

TW

- à uấ ả:



- iai ấ ô sả:

S

- ô iệ óa, iệ đại
óa:
- ủ ĩa ã ả:

T

- Đế quố ủ ĩa:

ĐQ


- ເҺđ пǥҺÜa х· Һéi k̟Һ0a Һäເ :
- ΡҺỉ ƚҺ«пǥ ƚгuпǥ Һäເ :

1

ເПҺ, Һ§Һ

ເПХҺK̟Һ
ΡTTҺ


mở đầu
1. Lý d0 ọ đ ài
T0 quá ì d ã à iữ ã, ụ ữ iệ am đà ó ữ
đó ó 0 l à0 s iệ ấ ã, ãờ ồ ủa dâ ộ. ó ấ
iu ụ ữ đà ả uộ đời mì 0 s số ò ủa Tổ quố, đ lại
ữ ấm ãơ mÃi mÃi sá ời 0 lị sử ụ ữ iệ am. ồi
í ọ - ụ ữ - là ữ ãời quế đị đế s á i iố
òi, ạ ia
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s

luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân vn
do nu
cz

đì, s á i sả uấ Ã ội ã s ổ đị í ị đấ ã.
Tiế u ữ qua đim đ đắ ủa ủ ĩa Má - Lêi í
ứ à u ố ố đẹ ủa dâ ộ, ừ ki a đời đế a, Đả ộ sả
iệ am luô 0i ọ í ứ, 0 đó ó í ứ ữ.
Đại ội lầ ứ I ủa Đả ộ sả iệ am (1986) đà đ a đãờ lối
đổi mi 0à diệ ủa đấ ã, 0 đó đặ iệ 0i ọ ai ò ủa í ứ,
0i liê mi ô ô í ứ là ả í ị ủa à ã ộ 0à
iệ am.
i i ầ ấ, Đả à à ã a đà a iu ă ả qua ọ
iế liê qua đế iệ â a0 ai ò đội í ứ: ị quế TW 4
(k0á II), ă kiệ Đại ội Đả lầ ứ III, I, s ấ mạ iá0
dụ - Đà0 ạ0 là quố sá à đầu, là độ l qua ọ 0 ời k đẩ
mạ ô iệ 0á (), iệ đại 0á( Đ) đấ ã... T0 ì ì
đó ai ò đội
í ứ ói u, đội í ứ ữ ói iê 0 lĩ iá0 dụ Đà0 ạ0 lại à đãợ ý.
2


ã á địa ãơ 0 ả ã, đ á i ki ế, Ã ội...
đi lê a ằ i á ỉ ká, ỉ ia Lai à ải 0i ọ à á
u ai ò ủa đội í ứ ói u, đội í ứ ữ ói iê. S0


Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

k̟Һ«пǥ

3


ải l à0 ế diễ a ã ý muố ủa 0 ãời. Mặ dù đà ó
iu ố ắ s0 ở ỉ ia Lai ẫ ả a ì ạ ãa ó ậ ứ đầ
đủ à ữ iải á ữu iệu đ á u ai ò ủa đội í ứ ói
u, đội í ứ ữ ói iê... ằm đá ứ êu ầu ủa s iệ đổi

mi. Là mộ ỉ Tâ uê ki ế - Ã ội ò ặ iu kó kă, ki
í đầu ã 0 iá0 dụ đà0 ạ0 ò ạ ẹ, mạ lãi á ãờ a0 đẳ à
Tu ọ uê iệ ở ia Lai ãa ó điu kiệ á i ã á địa
ãơ ká 0 ả ã.

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 n v c nhõn vn
do nu
cz

ấ đ đặ a là làm ế à0 đ đội í ứ ữ ia Lai iệ
ố ứ ă ủa mì, ó ố iế đãợ iu ấ ài ă à í uệ
0 địa ãơ, đấ ã đa là ấ đ ă ở ủa số đô ụ ữ, đặ iệ
là ụ ữ í ứ ia Lai đa 0ạ độ 0 lĩ iá0 dụ - Đà0
ạ0 à ữ ãời qua âm đế ấ đ ê.

Đ ó ầ à0 iế ói u ủa đội í ứ ữ ỉ ia
Lai, ôi ọ đ ài: "á u ai ò ủa đội í ứ ữ
0 á ãờ a0 đẳ à Tu ọ uê iệ ở ỉ ia Lai iệ
a - T ạ à iải á" làm luậ ă Tạ sĩ uê à K
ủa mì.
2. Tì ì iê ứu
S ã ị a su 0 ủa mộ quố ia ụ uộ ấ l à0
iệ à ầm qu sử dụ à đÃi ộ đội í ứ ủa mì ã ế à0.
ì ậ, ấ đ í ứ ói u, ầ l í ứ ói iê, ị í ai
ò ầ l
í ứ 0 á mạ , đà đãợ á à ki đi ủa ủ ĩa Má 4


Lêi đ ậ 0 iu á ẩm.
ở ã a, ấ đ í ứ luô u s qua âm ủa á ấ là đạ0
Đả, à ã à s ìm òi iê ứu ủa á à k0a ọ i ữ
kía ạ ká au. Đó là ữ ă kiệ ủa Đả ại Đại ội 0à quố

Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z th
Lun vlun caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa

ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

(lÇп IѴ,

5


, II, I), ữ ài iế, ài ói uệ ủa ồ ủ ị à á đồ í lÃ
đạ0 Đả à à ã í ứ. Đế a, á ô ì iê ứu
í ứ, í ứ ữ đà đãợ ô ố ãơ đối 0 . à ấ đ à ó
mộ số ài iế -: á u ai ò ủa á à k0a ọ ữ 0 ô
uộ đổi mi iệ a" ủa S. Lê Ti, Tạ í K0a ọ ụ ữ số
2/1993; ữ
độ l mi ủa á à k0a ọ ữ 0 ơ ế ị -ờ. TS. Lê Tị
Muội, Tạ í K0a ọ ụ ữ số 2/1994; Tí ứ iệ am iễ
à i ọ, ạm Tấ D0, í ị quố ia, á 4/1995; ai
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo

n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

ò ủa á à k0a ọ ữ 0 ki ế ị -ờ ở iệ am, Tạ
í K̟Һ0a Һäເ ѵὸ ρҺơ п÷, sè 2/1996; “T- ƚ-ëпǥ Һå í Mi iá0 dụ í
ứ k0a ọ 0 â dâ, Tầ Tọ L-u, Tạ í Si 0ạ lý luậ số
6/1996; á iu ủa

đồ í Tãơ Tị Mỹ 0a, í ã TW Đả, ủ ị ội liê iệ ụ
ữ iệ am ại ội ả0 â a0 ă l quả lý ủa ụ ữ 0 ơ ế
ị -ờ, à ội 9/2/1996; ụ ữ am ia là đạ0 quả lý, iệ
K0a ọ la0 độ à á ấ đ Ã ội iê ứu k0a ọ la0 độ ữ,
í ị Quố ia à Пéi, 1997; “Méƚ sè ѵÊп ®ὸ ѵὸ ƚгÝ ƚҺøເ ѴiƯƚ
Пam”, TS. uễ Ta Tuấ, í ị quố ia, à ội, 1998; ia
đì à -ời ụ ữ, Lê Mi, La0 độ ăm 2000 à iu ô ì
ká.
ội du ủa ữ ô ì ê ấ đa dạ, đ ậ đế iu ó độ
ká au ủa ấ đ í ứ. T0 đó, á ô ì iê ứu ấ đ
ê ó ia à á óm sau:
Mộ là: iê ứu ai ò, ị í ủa í ứ đối i s ρҺ¸ƚ ƚгiόп ເđa
6



đấ ã qua á iai đ0ạ lị sử. à ấ đ à ó mộ số ài iế ã:
Ki í ứ là uồ l á i ủa a Ta Kôi 0 ằ
ếu a iế kai á im ă ủa l lãợ í ứ, 0i ọ là uồ l

Lu
Lu n
v
Lun vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ρҺ¸ƚ

7



i ì ắ ắ a sẽ ặ ái đãợ ữ à ô 0 s iệ
, Đ đấ ã.
á i đấ - a à ữ e0 đị - ủa
Tủ ã a ă Kải 0 ằ: Muố đãa iệ am 0á kỏi
ạ: là ã ô iệ 0, đấ ẹ, ãời đô, ài uê ó ạ
ì độ l ơ ả i a ãợ qua ử á ấ là ý í kiê ãờ à
í uệ sá ạ0 ủa dâ ộ a đãợ á u ê ả ă 0á iệ am.
T0 đó iệm ụ lị sử l la0 đãợ đặ lê ai á à í ứ.
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhõn vn
do nu
cz

Tô i í ứ ẻ ài ă ủa à Ta Mi đă ê á0 Quâ

đội â dâ, a à 20/08/2004 lại đ ậ đế í ứ ở ó độ mi. 0ài
iệ à Ta Mi mô ả uổi ái đ-ờ ại Quố ử iám ủa 112
-ơ mặ si iê iêu iu ê á lĩ à ố iệ ủ k0a ại ầ
50 ãờ

đại ọ, a0 đẳ ê địa à à ố à ội, á iả đà êu lê su
ĩ ủa si iê í sá iêu i đÃi sĩ, ữ í sá đÃ
iệ à ãa iệ, ọă ò ấ ậ ki sử dụ đối i đội í ứ
ẻ. ài iế ò ấ mạ Tài ă à ƚгÝ ƚ ເđa ƚҺÕ ҺƯ ƚгỴ ເҺØ ເã ý пǥҺÜa
k̟Һi ®em ρҺơເ ѵơ ເҺ0 sὺ пǥҺiƯρ ь¶0 ѵƯ ®éເ lËρ dâ ộ, á i ki ế Ã
ội". S iệ , Đ đấ ã ò đòi ỏi á em ải kô ừ ọ
ậ, đứ, luệ ài
đ ụ ụ ổ quố, ụ ụ â dâ.
Tí ứ i Đả, Đả i í ứ 0 s iệ iải ó à
â d đấ - ủa S. TS. uễ ă Ká ỉ õ: Dâ ộ a â
ọ i ô à ô i í ứ, ữ i ài ủa đấ ã S
8


iệ ẻ a ủa Đả, ủa dâ ộ kô à ô ếu kô đãợ
s ủ ộ í
à am ia đô đả0 ủa í ứ. ô ì đà â í qua đim ủ
ĩa Má - Lêi í ứ à ai ò ủa ọ 0 s iệ á mạ ủa
iai ấ ô sả; ii iệu kái quá í ƚҺøເ ѴiÖƚ Пam ƚҺêi ρҺ0пǥ k̟iÕп,

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc

n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân vn
do nu
cz

ữ đó

9


ó ủa ọ 0 â d à á i ă óa dâ ộ, 0 0
à0 iải ó dâ ộ (ã ki ó Đả) ã ì à ữ ọa
độ ủa í ứ iệ am dãi s là đạ0 ủa Đả à ủ ị ồ í
Mi. Đặ iệ á ẩm đà êu ậ s qua âm ủa ủ ị ồ í Mi, ủa
Đả, à ã
đối i í ứ, đà0 ạ0, ồi dã, â d đội í ứ á mạ đá
ứ ữ đòi ỏi ủa ời k đẩ mạ , Đ đấ ã.
ai là, óm á ài iế ai ò ị í ủa í ứ ữ 0 , Đ
Lu
Lu ận

vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 n v c nhõn vn
do nu
cz

đấ ã. á ô ì iê ứu iêu iu óm à ồm ó: ụ ữ
am ia là đạ0 quả lý ủa Tầ Tị Tu òa à Tậ á ộ Tu âm
iê ứu k0a ọ la0 độ ữ đà ỉ a ằ 0 dù ở ấ k -ơ ị à0,
làm ô iệ ì ì ãời ụ ữ luô ỏ õ ai ò à ă l ủa ii mì.
Tá iả ê ơ sở ìm iu ạ à ữ í sá đối i la0 độ ữ,
ấ là 0 lĩ là đạ0 quả lý ằm đá iá đ ạ ủa
ụ ữ 0 lĩ à, đà đãa a mộ số iải á â a0 ă l ủa
ụ ữ 0 ô á là đạ0, quả lý.
â d đội á ộ ữ đá ứ êu ầu s iệ , Đ đấ
- ủa TS. T-ơ Tị Mi Tô đă ê Tạ í Lị sử Đả
(số 2/2004, a 9) iê ứu í ứ ữ ê lĩ á ộ là đạ0 là
ữ. ài iế đà ứ mi: ụ ữ à à ãở à, đảm ậ iu

ị í qua ọ 0 ộ má là đạ0 ủa Đả, í qu á ấ ừ
Tu ãơ đế ơ sở, số ữ 0 a ấ à Tu ãơ Đả à
à ă lê, ừ đó
đãa a ữ iải á ă ả ằm â d đội á ộ ữ 0 ời k
10


mi.
ài á iu ủa Tứ -ở ộ iá0 dụ - Đà0 ạ0 Đặ Tị u
Mai, đă ê á0 iá0 dụ - Tời đại a à 16/10/2004 đà ỉ a L
ả l ấ ủa ụ ữ à iá0 dụ - Đà0 ạ0 ó ầ í là ừ

Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu

cz

ρҺÝa ເҺñ

11


qua ủa ị em, ừ đó Tứ -ở kẳ đị muố à ô ị em
ải ãợ qua ở ại ấ, l ãơ lê, ý ứ ă l ì độ ả
â
Tổ kế 9 ăm iệ ỉ ị 37 ủa a í ã ô á á ộ
ữ - á0 Đà ẵ - a à 12/11/2003 đà ỉ a ữ ã u ủa í
ứ ữ. Tỷ lệ á ộ ữ đãợ ử đi đà0 ạ0, ồi dã iệ ụ uê mô
ă ơ s0 i ã. Đà0 ạ0 sau đại ọ 10,71%, đà0 ạ0 đại ọ 56,18%,
đà0

Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v

i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

ạ0 u a0 ấ, ử â í ị iếm 27,54%, ê ạ đó êu a
mộ số ạ ế 0 ô á á ộ ữ.

a là, óm á ài iế đ ậ đế iế lãợ á i í uệ 0 ãời
ở ế kỷ I:

uẩ ị sẵ sà ®éi пǥὸ ƚгÝ ƚҺøເ mίi ®đ søເ ®đ ƚµi”, ьµi á iu ủa
đồ í Đỗ Mãời, đă ê á0 iá0 dụ - ời đại số 42/2003 đà kẳ
đị iệ am ầ ải uẩ ị sẵ sà đội í ứ mi đủ sứ đủ ài
ê ơ sở â í ầm qua ọ ủa í ứ à ạ í ứ iệ a.
ội ả0 quố ế ụ ữ 0 iế lãợ á i 0 ãời ở ế
kỷ I đãợ ổ ứ ừ à 14 đế à 16/9/2000 ại à ội. ội ả0 ậ
u à0 3 lĩ í: Tiế ậ ủ đ ê ì diệ lý luậ à lị sử,
ì ì
đội uê ia k0a ọ ữ iệ a à mộ số ãơ ã iải á
0 à mai. Đặ iệ, ội ả0 ấ mạ iải á Tă -ờ ợ á
đà0 ạ0 quố ế, ấ là đà0 ạ0 a0 ọ 0 ữ, iá0 dụ ầ đãợ ắ i
ki ế mà ã ế 0i à ãờ ã mộ iế ế 0 uỗi ƚҺiÕƚ ເҺÕ
12


ủa ki ế quố dâ. iá0 dụ kô ữ ạ0 uồ â l mà ò
là ỗ má ạ0 iệ lµm” ເđa х· Һéi.


Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

Ьèп là óm ài iế đ ậ ì đẳ am ữ 0 lĩ iá0 dụ:

13


ì đẳ am ữ 0 lĩ iá0 dụ - Đà0 ạ0 ủa TS. Lê
Tị i Ti ậ ậ ê á0 â dâ điệ ử (3/12/2003). Tá iả đÃ
êu ậ
đãợ ữ à u đà đạ đãợ ở iệ am 0 lĩ iá0 dụ -:
Đạ ỉ lệ ấ a0 0 ãời iế ữ ả am à ữ kắ ụ ệ â iệ đối

ử i ụ ữ ki iệ ãơ ì u ấ iá0 dụ ơ ả, ó ấ
lãợ 0 0à dâ iá0 dụ đại ọ à ê đại ọ đãợ mở ộ dầ ả ai
ía 0 ả am à ữ. Tá iả kẳ đị ó đ-ợ điu à là d0 iệ am
đà kơi dậ s đa dạ 0 á ì ứ à ãơ á iá0 dụ Lu
Lu n
v
Lun vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

đà0 ạ0. ờ ậ, ụ ữ ẳ ữ đà ỗ ợ đ iệ á ứ ă
sả suấ, ái sả uấ mà ò đãợ ãở lợi ừ iu í sá đặ iệ,
kuế kí ọ í am ia quá ì iá0 dụ - đà0 ạ0 à đà0 ạ0
d-i iu ì ứ.

ì u, ữ ô ì iê ứu í ứ ở ã a ãa ải
là iu, ò ấ í á iả à đế í ứ ữ à ầu ã ãa ó đ ài à0

uê à ạ à ữ iải á ằm á u ai ò đội
í ứ ữ 0 á ãờ uê iệ ở ỉ ia Lai iệ a. ì ế,
ôi ọ
đ ài "á u ai ò ủa đội í ứ ữ 0 á ãờ a0 đẳ à
Tu ọ uê пǥҺiƯρ ë ƚØпҺ Ǥia l¹i ҺiƯп пaɣ - ƚҺὺເ ƚг¹пǥ à iải á"
làm
đ ài iê ứu 0 luậ ă ủa mì.
3. Mụ đí, iệm ụ iê ứu
3.1. Mụ đí
14


Mụ đí iê ứu ủa luậ ă là kả0 sá ạ à đãa a mộ
số iải á ằm á u ai ò ủa đội í ứ ữ 0 á ãờ a0
đẳ à u ọ uê iệ ở ỉ Ǥia Lai ҺiƯп пaɣ.
3.2. ПҺiƯm ѵơ
- ҺƯ ƚҺèпǥ Һ0¸ méƚ số qua đim ủa ủ ĩa Má - Lêi, ã ãở
ồ í Mi à Đả ộ sả iệ am ị í ai ò ủa ầ l í ứ,

Lu
Lu n
v
Lun vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s

luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ƚг0пǥ

15


đó ó đội í ứ ữ 0 ô uộ đổi mi, iệ , Đ đấ
ã.
- Kả0 sá ạ đội í ứ ữ 0 á ãờ a0 đẳ
à u ọ uê iệ ủa ỉ ia Lai.
- ã đầu êu lê ãơ ã à mộ số iải á đ á u ai
ò ủa đội í ứ ữ ia Lai 0 s iệ đổi mi.
4. Đối ãợ à ạm i iê ứu
4.1. Đối ãợ iê ứu
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo

n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

Đội í ứ ữ - á ộ iả dạ, á ộ iê ứu k0a ọ, á
ộ quả lý ại á ãờ uê iệ.
4.2. ạm i iê ứu

D0 ạ ế ã liệu, ời ia à kuô kổ đ ài, Luậ ă ủ
ếu iê ứu, â í ai ò ủa í ứ ữ ại mộ số ãờ a0 đẳ à
Tu ọ uê iệ ở ỉ ia Lai iệ a (k0ả 5 ăm ầ đâ)
5. ãơ á iê ứu
Luậ ă đãợ iệ ê ơ sở lý luậ ủa ủ ĩa Má - Lêi à
ã ãở ồ í Mi, á ă kiệ ủa Đả ộ sả iệ am đội í
ứ...
T0 quá ì iệ, á iả ó kế ừa ữ à u iê
ứu ủa á à k0a ọ đi ã, qua á ô ì 0ặ á ài iế đà đãợ
ô ố ó liê qua đế đ ài.
Luậ ă ậ dụ ãơ á lôí - lị sử, điu a à ội ọ,
kế ợ â í ổ ợ...
16



6. Đó ó ủa luậ ă
Luậ ă làm õ ạ ủa đội í ứ ữ 0 á ãờ a0
đẳ à u ọ uê iệ ở ỉ ia Lai iệ a.
Đ uấ mộ số iải á à kiế ị ằm á u ai ò ủa đội
í ứ ữ ại á ãờ a0 đẳ à u ọ uê iệ ở ỉ ia Lai
iệ a.
7. Kế ấu ủa luậ ă

du luậ ă ồm 3 ãơ.

Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z th
Lun vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz


0ài ầ mở đầu, kế luậ à da mụ ài liệu am kả0, ội

ãơ 1: ị í ai ò ủa ầ l í ứ à đội í ứ ữ 0
ô uộ đổi mi, iệ , Đ đấ ã.

ãơ 2: T ạ à u ã á i ủa đội í ứ ữ
0 á ãờ a0 đẳ à Tu ọ uê iệ ỉ ia Lai.

ãơ 3: ãơ ã à mộ số iải á ằm á u ai ò đội
í ứ ữ 0 á ãờ a0 đẳ à u Һäເ ເҺuɣªп пǥҺiƯρ ë ƚØпҺ
Ǥia Lai ҺiƯп пaɣ.

17


ãơ 1
ị í, ai ò ủa ầ l í ứ
à đội í ứ ữ 0 ô uộ đổi mi,
iệ ô iệ 0á, iệ đại 0á đấ
ã
1.1. kái iệm í ứ, ầ l í ứ à í ứ ữ ã a
Từ ki a đời, í ứ đà ở à "mộ l lãợ à ội đặ iệ",
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
ăn z thạ

Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

lµ пǥп lὺເ ƚгÝ ƚ quaп ƚгäпǥ kô iếu đối i s á i ki ế Ã
ội ở mỗi quố ia à ê ạm i quố ế 0 mọi ời đại. ọ ó ai ò
0 l 0 iệ sá ạ0 a ữ iá ị ă 0á, i ầ, đem lại ữ
à u qua ọ 0 k0a ọ - kỹ uậ, ó ầ đẩ s iế ộ
à ội...

S0, í ứ là ì ? ã ế à0 đãợ ọi là í ứ ẫ đa ò
ấ iu qua đim ká au ội du ủa uậ ữ à. ó s ká au
đó là d0 ở mỗi ời đại ká au, ữ uẩ m iê í ứ
ká au. Điu à đãợ á k0a 0à ã ủa á - Tậ 10 ó êu: "Tí
ứ là mộ ạm ù lị sử. T0 á ã ká au, ứ ă ủa í
ứ ká au. T0 á ời đại ká au, kái iệm í ứ ká
au. T0 đời số Ã ội, í ứ ó ị í ấ đị" [12, .14].
Đi ãợ dò ời ia, lị sử iệ am đà ừ ồ ại mộ ời k
mà ở đó í ứ là ữ ụ Đồ 0. ọ ấ uở ấ ủ ếu là ữ iá
ị đạ0
đứ đãợ i 0 sá ủa á ậ á i à ãời ầ ằ ẩm

18


ấ, u í à ă l ủa mì sẽ u lại 0 ế ệ sau ữ ội du
ấ. Tời ấ, ó ãời đi ọ đ kiếm "dăm a ái ữ", kẻ ó í ơ ì ố
ắ dùi mài ki sử đ kiếm 0 mì mộ ứ sắ à0 đó 0 iê ạ,
ọ ọ là đ làm qua à ó là đ " ia, ị quố". ằ ấ ƚµi lόເ

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ cấo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ьÊɣ ǥiê гÊƚ ҺiÕm


19


ê ai ó ă ằ à đu đãợ em là í ứ. à a ki mà k0a ọ
ô ệ á i ã Ã0, quế đị ì độ á i ủa mỗi quố
ia ì iệ ó ấm ằ ố iệ TT ãa đãợ em là í
ứ.Ã ội iệ a, iếu ì độ ọ ấ ãơ đãơ i ì độ đại
ọ ì ẳ
0i là í ứ. ở ã a à iu ã ká á đị ằ ấ ủa í ứ là
đãợ đà0 ạ0 ừ ậ a0 đẳ ở lê. ằ ấ ỉ là mộ dấu iệu, 0 ế
ó ữ ãời ì độ ọ ấ a0 ã kô iữ ai ò là í ứ,
s d0 ọ đi à0 ã la0 độ ủa óm à ội ká 0ặ đa ãơ i
Lu
Lu n
v
Lun vn123d
n voc
n
n z th
Lun vlun caỏo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu

cz

møເ ®é la0 độ ủa í ứ. ã ậ ă ằ đại ọ à sau đại ọ
ỉ là điu kiệ ầ ứ ãa đủ đ ở à í ứ.
Từ đi Tiế ọ ì 0i í ứ là 0à ộ ữ ãời la0 độ ằ
í ó. Tí ứ là ậ đ0à Ã ội ồm ữ -ời làm la0 độ í ó.
ii í ứ a0 ồm kỹ sã, kỹ uậ iê, ầ uố, luậ sã, ệ sỹ ầ
iá0 à -ời làm ô á k0a ọ, mộ ộ ậ l iê ứ [42,
.598]. Qua
đim à ó ữ ỗ ãa ợ lý, ấ là dù ó 0 iai đ0ạ iệ
a, ởi ì la0 độ í ó a0 ồm ả la0 độ í ó iả đơ à la0 độ í ó
ứ ạ, 0ài ộ ậ l là í ứ ì la0 độ í ó ò a0 ồm mộ ộ
ậ l á iê ứ, ữ ãời ®iὸu k̟Һiόп ҺƯ ƚҺèпǥ m¸ɣ ƚὺ ®éпǥ (ьÊm
пόƚ , ƚҺe0 dõi,
điu ỉ), ữ ãời à d0 ô iệ ủa ọ ủ ếu là ừa à
ê kô ấ iế ọ ải ó ì độ ọ ấ a0. Đâ là điu kiệ â
iệ la0
độ í ó i la0 độ ứ ạ ủa í ứ. ì ậ ếu đem đồ ấ í
20


ứ i ữ ãời la0 độ í ó sẽ kô ấ é đặ ù ủa í ứ.
Từ đi ủ ĩa ộ sả k0a ọ đị ĩa í ứ ãơ
ã õ ơ: "Tí ứ là mộ óm à ội a0 ồm ữ ãời uê
làm la0 độ í ó ứ ạ à ó ọ ấ uê mô ầ iế ເҺ0
пǥµпҺ la0

Lu
Lu ận
vă

Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ cấo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

®éпǥ ®ã. Sὺ ồ ại ủa í ứ i í á là mộ óm à ội đặ iệ ắ li

21


i s â ô la0 độ Ã ội iữa la0 độ í ó à la0 độ â a"
[41, .360].
.I. Lêi ì 0 ằ: "Tí ứ a0 àm kô ỉ ữ à ã
á mà ôi mà ò a0 àm ấ ả mọi ãời ó ọ ứ, á đại iu ủa
ữ d0 ói u, á đại iu ủa la0 độ í ó" [23, .372].
ủ ị ồ í Mi ki à luậ đế kái iệm í ứ, ãời
đà kẳ đị: "La0 độ í ó là ai? là ầ iá0, ầ uố, kỹ sã,
ữ à k0a ọ, ă ệ, ữ ãời làm ьµп ǥiÊɣ... ເã пҺiƯm ѵơ

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

гÊƚ quaп ƚгäпǥ ƚг0пǥ sὺ пǥҺiƯρ k̟Һ¸пǥ ເҺiÕп, k̟iÕп qເ, 0 ô uộ 0à
à á mạ dâ ủ mi đ iế lê " [24, .202-203].
ấ đ í ứ ò đãợ ủ ị ồ í Mi đ ậ đế 0 á ẩm
"Sửa đổi lối làm iệ" (10/1947). ãời 0 ằ: "Mộ ãời í ứ 0à
0à ải đem i ứ á dụ à0 ế ếu kô ỉ là "í ứ" mộ
ửa..." [8, .565]. Te0 ã ãở ủa ãời, ầ ải đãa í ứ i â
dâ. ãời í ứ á mạ ải là ãời í ứ â dâ, đem ài ă
ụ ụ Tổ quố, ụ ụ â dâ. ãời í ứ â dâ e0 ồ ủ ị
ải ừa ó ă l uê mô, ải ừa iế ậ dụ ữ kiế ứ
ủa mì à0 iễ,

đem lại iệu quả a0 0 ô iệ...
ì u á qua đim ê í ứ dù ở ó độ à a kía
ạ ká ì đu ổi lê ữ dấu iệu ơ ả mà qua đó
a ó á đị đãợ ế à0 là í ứ. Đó là la0 độ í ó à
ì độ ọ ấ. Tí ứ là mộ ầ l à ội đặ iệ là ãời la0 độ
í ó ứ ạ ở ƚг×пҺ
22


độ a0. ỉ ó ữ ãời ó mứ độ ọ ấ ấ đị mi ở à í ứ.
ì ế ki đị ĩa í ứ, ôi ấ ằ ầ ải da à0 ai uộ
í ơ ả sau:
ải đạ đế ì độ ọ ấ ấ đị (ừ a0 đẳ ở lê)

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ

23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

•

23


ã

ải la0 độ í ó à ma í sá ạ0.

Từ đâ, ó đị ĩa í ứ ã sau: Tí ứ là ầ l à ội
a0 ồm ữ ãời la0 độ í ó, ó ì độ ọ ấ ấ đị, ó kả
ă sá ạ0 i ứ k0a ọ, iế u u á à ậ dụ i ứ k0a
ọ à0 sả uấ à đời số Ã ội ụ ụ lợi í 0 ãời. La0 độ í
ứ ma í độ lậ, sá ạ0 a0.
Từ s ìm iu kái iệm í ứ, ầ l í ứ ê, ôi
muố ã đầu ậ dạ ãời í ứ ữ, ộ ậ í ứ ữ ã ƚa.
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n

uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

TгÝ ƚҺøເ п÷ ѴiƯƚ am ằm 0 ơ ấu ợ à ủa ầ l í
ứ iệ am, ọ ma 0 mì đầ đủ ữ đặ ã ơ ả ủa l
lãợ í ứ. Tu iê, ọ ẫ ó ữ é đặ ù â iệ i ữ
ãời í ứ. é đặ ù ma ả í iê mà à a k0a ọ
diễ đạ ằ uậ ữ ii í (a là iố- se) à ữ đặ ù ma
í Ã ội đãợ diễ ả ằ uậ ữ ii (eđe). Tã á í ứ à ã
á ữ ắ ó ữu ơ 0 mỗi ãời í ứ ữ ã a, uộ ôi ải
iế ậ ừ ai ía. ỉ iu í ứ ữ iệ am ó đầ đủ đặ ã miêu
ả ủa ãời í ứ là đ ã ãa đủ, ò ải ìm iu ọ ở ã á
(ãơ diệ) ữ. Tứ là ừ ó độ ii í, ọ là mộ ộ ậ ụ ữ iệ
am. ọ ó ữ é đặ ù, ữ iê ứ ii í ká i í ứ
am. é ả mặ iê à mặ Ã ội, ọ đa ặ ở ại iu ơ s0
i am í ứ. Đó í là ữ á
độ đa làm iảm ă l à ai ò 0ạ độ í uệ, sá ạ0 ủa ộ
ậ à.
ã ậ, í ứ ữ iệ am ã ế là ữ í ứ. ọ là ộ
24


ậ qua ọ ạ0 ê s ù ậu ủa đội í ứ iệ am. iệ ại

à 0 ãơ lai ọ đa à sẽ ó mặ ê ấ ả á lĩ mà ã
kia ỉ dà iê 0 am ii à 0 quá ì á i ủa mì, ọ

Lu
Lu n
v
Lun vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

sẽ ó ữ đặ

25