BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
NGUYỄN ĐỨC THÌN
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÂN ĐỒN,
TỈNH QUẢNG NINH
CHUYÊN NGHÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ NGÀNH: 8310110
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐOÀN THỊ HÂN
Hà Nội, 2020
i
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Quản lý kinh tế "Nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn,
tỉnh Quảng Ninh", là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất
kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.
Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ cơng trình nghiên
cứu nào đã cơng bố, tơi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận
đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.
Hà Nội, ngày …tháng 04 năm 2020
Người cam đoan
Nguyễn Đức Thìn
ii
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, quý thầy, cô khoa
Sau đại học cùng lãnh đạo các phòng, khoa, ban của Trường Đại học Lâm
Nghiệp Việt Nam, q thầy cơ đã tận tình giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ tơi
trong suốt q trình học tập, nghiên cứu tại Trường.
Đặc biệt, tơi tỏ lịng biết ơn sâu sắc và kính trọng đến TS. Đồn Thị
Hân, người đã tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi
trong suốt q trình thực hiện và hồn thiện luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn đến Ban lãnh đạo, Phòng GD&ĐT, huyện
Vân Đồn; Cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường tiểu học tại huyện Vân
Đồn đã cung cấp số liệu, giúp tôi hồn thành các phiếu điều tra, tìm hiểu tại
huyện.
Tơi xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên,
tạo điều kiện để tôi tham gia học tập và nghiên cứu.
Mặc dù đã cố gắng, nhưng do khả năng của bản thân còn hạn chế nên
luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót. Xin kính mong nhận được sự góp
ý của q thầy cơ và các bạn để nội dung của luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng 05 năm 2020
Học viên
Nguyễn Đức Thìn
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ....................................................................... viii
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC....................................................................... 4
1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .................... 4
1.1.1. Một số vấn đề cơ bản về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học ...... 4
1.1.2. Chất lượng và các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên
tiểu học........................................................................................................ 9
1.1.3. Các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học.... 14
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học .. 19
1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiêu học 22
1.2.1. Kinh nghiệm của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh, ....................... 22
1.2.2. Kinh nghiệm của trường tiểu học Phong Cốc- Thị xã Quảng Yên,
tỉnh Quảng Ninh. ...................................................................................... 24
1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho huyện Vân Đồn ...................................... 28
Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU30
2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Vân Đồn ............................................. 30
2.1.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội huyện
Vân Đồn .................................................................................................... 30
2.1.2. Đặc điểm về giáo dục và đào tạo cấp tiểu học huyện Vân Đồn..... 33
2.1.3. Huy động nguồn lực xã hội nhằm nâng cao chất lượng giáo dục . 37
2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................ 38
iv
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu khảo sát ............................... 38
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ........................................... 38
2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu .............................................................. 39
2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu ....................................................... 39
2.2.5. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn ............................... 40
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 41
3.1. Thực trạng về tổ chức quản lý chất lượng giáo viên tiểu học trên địa
bàn huyện Vân Đồn ............................................................................... 41
3.1.1. Quản lý tổ chức hoạt động giảng dạy của giáo viên tiểu học ........ 41
3.1.2. Tổ chức đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn .. 44
3.2. Thực trạng về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Đồn ..................................................................................... 45
3.2.1. Thể lực của giáo viên tiểu học ........................................................ 45
3.2.2. Về trí lực của giáo viên tiểu học ..................................................... 46
3.2.3. Về tâm lực ....................................................................................... 49
3.2.4. Các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học.... 53
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên tiểu học huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. .................................. 61
3.3.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục huyện Vân Đồn
.................................................................................................................. 61
3.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ở địa phương ......................................... 62
3.3.3. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ............................................................ 62
3.3.4. Chế độ đãi ngộ ................................................................................ 64
3.3.5. Công tác kiểm tra, đánh giá ........................................................... 65
3.3.6. Công tác tuyên dương, khen thưởng, kỷ luật .................................. 66
3.3.7. Điều kiện và môi trường làm việc .................................................. 67
3.4. Đánh giá chung về công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
tiểu học huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh ............................................. 68
v
3.4.1. Ưu điểm........................................................................................... 68
3.4.2. Hạn chế, tồn tại............................................................................... 68
3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế, tồn tại .................................................. 70
3.5. Các định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ....................... 72
3.5.1. Định hướng ..................................................................................... 72
3.5.2. Giải pháp nâng cao chất lượng của đội ngũ Giáo viên tiểu học ... 73
KẾT LUẬN .................................................................................................... 85
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 87
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết đầy đủ
Viết tắt
BHXH
Bảo hiểm xã hội
BHYT
Bảo hiểm y tế
CBQL
Cán bộ quản lý
CNH, HĐH
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
CSVC
Cơ sở vật chất
ĐNGV
Đội ngũ giáo viên
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GVTH
Giáo viên tiểu học
GV
Giáo viên
GVG
Giáo viên giỏi
HS
Học sinh
TH
Tiểu học
UBND
Ủy ban nhân dân
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường, lớp, học sinh cấp tiểu học ................... 34
Bảng 2.2: Kết quả các môn học, hoạt động giáo dục trong năm học 2018 2019 ......................................................................................................... 36
Bảng 3.1: Đội ngũ cán bộ và giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn . 44
Bảng 3.2: Cơ cấu đội ngũ cán bộ giáo viên tiểu học trên địa bàn .................. 45
Bảng 3.3: Trình độ chuyên môn đội ngũ giáo viên tiểu học làm quản lí........ 47
Bảng 3.4: Trình độ đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vân Đồn ..................... 47
Bảng 3.5: Trình độ lý luận chính trị đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Đồn................................................................................................ 50
Bảng 3.6: Về trình độ tin học, ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên tiểu học trên
địa bàn huyện Vân Đồn ................................................................................... 56
Bảng 3.7: Kết quả đánh giá và xếp loại viên chức giáo viên tiểu học ............ 58
Bảng 3.8: Kết quả đánh giá đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Vân Đồn........ 59
Bảng 3.9: Các danh hiệu khen thưởng hàng năm của giáo viên tiểu học ....... 60
Bảng 3.10: Kết quả đánh giá về năng lực của giáo viên tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Đồn................................................................................................ 63
Bảng 3.11: Kết quả khảo sát về các chính sách đãi ngộ, thù lao với giáo viên
tiểu học ............................................................................................................ 64
Bảng 3.12: Qua khảo sát thu thập thông tin về thái độ trách nhiệm và đạo đức
của đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn .......................... 65
Bảng 3.13: Kết quả khảo sát về điều kiện và môi trường làm việc cho giáo
viên tiểu học .................................................................................................... 67
viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH
Sơ đồ 1.1. Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học........................................... 11
Hình 3.1: Kết quả đánh giá giáo viên giỏi hàng năm cấp tiểu học huyện Vân
Đồn .................................................................................................................. 49
Hình 3.2: Số lượng đảng viên trong đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Đồn................................................................................................ 52
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ban hành Chương
trình giáo dục phổ thơng tổng thể, trong đó thể hiện rõ sự thay đổi mang
tính đột phá khi chương trình được thiết kế theo tiếp cận hình thành, phát
triển phẩm chất và năng lực học sinh. Chương trình giáo dục tiểu học giúp
học sinh hình thành và phát triển những yếu tố căn bản đặt nền móng cho
sự phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định
hướng chính vào giáo dục về giá trị bản thân, gia đình, cộng đồng và
những thói quen, nề nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt. Để đạt được
mục tiêu này, chương trình đưa ra điều kiện thực hiện đối với đội ngũ giáo
viên (ĐNGV) cả về số lượng và chất lượng. Để chương trình mới được
triển khai hiệu quả, ĐNGV phổ thơng nói chung, giáo viên tiểu học nói
riêng đóng vai trị quan trọng, quyết định đến sự thành công của đổi mới.
Trước yêu cầu đó, ngành Giáo dục đã và đang từng bước đào tạo và bồi
dưỡng ĐNGV các cấp để đội ngũ này đạt chuẩn về phẩm chất và năng lực
dạy học đáp ứng được yêu cầu của chương trình.
Trong những năm gần đây, đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) trên
địa bàn huyện Vân Đồn đã từng bước phát triển về quy mơ lẫn chất lượng,
đã có những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, trước tình hình mới, nâng cao
chất lượng đội ngũ Giáo viên tiểu học sao cho phù hợp với thực tế của địa
phương là yêu cầu cấp thiết.
Trong những năm qua, bên cạnh những kết quả đã đạt được, tình hình
đội ngũ và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện
Vân Đồn vẫn còn nhiều hạn chế. Cụ thể như: Một bộ phận không nhỏ giáo
viên và CBQL chưa nhận thức được đầy đủ tầm quan trọng của việc phát
triển đội ngũ Giáo viên tiểu học, sự phối hợp trong việc quy hoạch, lập kế
hoạch cịn chưa đồng bộ, thiếu chặt chẽ; tình trạng thiếu GV trên địa bàn
2
huyện vẫn cịn, nhiều trường vẫn phải kí hợp đồng thêm với GV ở bên ngồi.
GV dạy nhiều mơn phải dạy những bộ môn như: âm nhạc, Mĩ thuật, Thế
dục...nên hiệu quả giảng dạy chưa cao. Công tác tuyển dụng chưa thật sự thu
hút được nhiều giáo viên giỏi về công tác tại huyện; công tác đào tạo, bồi
dưỡng chưa được quan tâm đúng mức, ...
Xuất phát từ những lý do khách quan và chủ quan như trên, tôi chọn đề
tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện
Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
trên địa bàn huyện Vân Đồn làm cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
+ Hệ thống hoá được cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ
giáo viên tiểu học.
+ Đánh giá được thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên
địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
+ Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu
học trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
+ Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu
học trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân Đồn, tỉnh
Quảng Ninh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
+ Phạm vi về nội dung: Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa
bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Trong quá trình thưc hiện đề tài, tác
3
giả tập trung nghiên cứu đội ngũ giáo viên trong các trường tiểu học trên địa
bàn huyện thuộc quản lý của Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Vân Đồn.
+ Phạm vi về không gian: Huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
+ Phạm vi về thời gian: Số liệu thứ cấp thu thập từ 2017 – 2019, số liệu
sơ cấp thu thập tháng 3/2020.
4. Nội dung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học.
- Đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Vân
Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
- Yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa
bàn huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
- Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và mục lục,
nội dung của Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ giáo viên
tiểu học;
Chương 2: Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu;
Chương 3: Kết quả nghiên cứu.
4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
1.1.1. Một số vấn đề cơ bản về chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
1.1.1.1. Một số khái niệm
* Giáo viên
Theo từ điển Tiếng Việt, Giáo viên là người dạy học ở bậc phổ thông
hoặc tương đương.
Giáo viên là người lao động trí óc chun nghiệp, địi hỏi tính khoa
học, tính nghệ thuật và tính sáng tạo.
* Nhà giáo
Nhà giáo là những người làm nhiệm vụ giảng dạy trong nhà trường và
các cơ sở giáo dục khác thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ
thông, giáo dục nghề nghiệp gọi chung là giáo viên. Giáo viên trường tiểu học
là người làm công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường gồm: Hiệu
trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên bộ môn, giáo viên tổng phụ trách Đội thiếu
niên tiền phong Hồ Chí Minh. (Luật giáo dục 2005).
* Đội ngũ giáo viên
Đội ngũ: "là khối đông người được tập hợp và tổ chức thành một lực
lượng có quy củ; có cùng chức năng hoặc nghề nghiệp”.
Cũng có thể hiểu đội ngũ là một tập hợp có trật tự bên trong (hay bên
ngồi), có liên hệ hoặc tác động lẫn nhau.
Đội ngũ là một tập hợp những cá nhân có liên hệ với nhau, tạo thành sự
thống nhất ổn định, có tính chỉnh thể, có những thuộc tính và những quy luật
tích hợp.
5
Đội ngũ giáo viên: Theo Điều 70, Luật Giáo dục sửa đổi – năm 2005:
“Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở
giáo dục khác. Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục
phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; nhà giáo giảng dạy ở các cơ
sở giáo dục đại học gọi là giảng viên”.
Trong phạm vi đề tài này, đề cập đến đội ngũ GV. “Đội ngũ giáo viên
là những chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục, họ nắm tri thức và hiểu biết dạy
học và giáo dục như thế nào và có khả năng cống hiến toàn bộ tài năng và sức
lực của họ cho sự nghiệp giáo dục... Nếu chỉ đề cập đến đặc điểm của ngành
thì đội ngũ đó chủ yếu là đội ngũ GV và đội ngũ CBQL”.
* Giáo viên tiểu học
Giáo viên nói chung và giáo viên tiểu học nói riêng phải có tiêu chuẩn:
- Phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt;
- Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ;
- Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp;
- Lý lịch bản thân rõ ràng.
Đội ngũ giáo viên tiểu học là tập hợp những người thực hiện hoạt động
dạy học - giáo dục trong các nhà trường, cơ sở giáo dục ở bậc tiểu học có đầy
đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và nghiệp vụ theo quy định.
Theo duy định của Điều lệ trường Tiểu học (2010): “Mỗi lớp học có
một giáo viên chủ nhiệm phụ trách giảng dạy một hoặc nhiều môn học. Biên
chế giáo viên một lớp theo quy định hiện hành của nhà nước,…”
Như vậy, hầu hết giáo viên tiểu học phải dạy nhiều mơn học kể cả mơn
có tính chất năng khiếu. Do đó, địi hỏi người giáo viên tiểu học phải đa tài,
năng động thì mới thích ứng được với yêu cầu của bậc học.
* Trường Tiểu học
Giáo dục tiểu học là một cấp học trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Giáo dục tiểu học là giáo dục bắt buộc.
6
Trường tiểu học là cơ sở giáo dục của cấp tiểu học, cấp học nối tiếp cấp
mầm non của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh hệ thống phổ
thơng. Trường Tiểu học có tư cách pháp nhân và hệ thống con dấu riêng, chức
năng nhiệm vụ theo điều trường tiểu học.
1.1.1.2. Quản lý trường Tiểu học
Quản lý nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân nói chung và với
cấp học tiểu học nói riêng, được tổ chức theo các loại hình sau đây:
- Trường cơng lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng CSVC, bảo
đảm kinh phí cho các nhiệm vụ chi thường xuyên;
- Trường dân lập do cộng đồng dân cư ở cơ sở thành lập, đầu tư xây
dựng CSVC và bảo đảm kinh phí hoạt động.
- Trường tư thục do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp,
tổ chức kinh tế hoặc cá nhân thành lập, đầu tư xây dựng CSVC và bảo đảm
kinh phí hoạt động bằng vốn ngoài ngân sách Nhà nước.
Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân thuộc mọi loại hình đều
được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự
nghiệp giáo dục.
Nhà nước tạo điều kiện để trường cơng lập giữ vai trị nịng cốt trong
hệ thống giáo dục quốc dân. Điều kiện, thủ tục và thẩm quyền thành lập hoặc
cho phép thành lập nhà trường được quy định tại Điều 50 và Điều 51 của Luật
Giáo dục.
Giáo dục tiểu học được thực hiện trong 05 năm học, từ lớp một đến hết
lớp năm. Tuổi của học sinh vào học lớp một là 06 tuổi và được tính theo năm;
Mục tiêu của giáo dục tiểu học: Giáo dục tiểu học nhằm hình thành cơ
sở ban đầu cho sự phát triển về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, năng lực
của học sinh; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục tiểu học:
Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh nền tảng phát triển tồn
diện về thể chất, tình cảm, kỹ năng xã hội; có hiểu biết đơn giản, cần thiết về
7
tự nhiên, xã hội và con người; có nhận thức đạo đức xã hội; có kỹ năng cơ
bản về nghe, nói, đọc, viết và tính tốn; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ
gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật;
Phương pháp giáo dục tiểu học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc trưng từng môn học, lớp học và
đặc điểm đối tượng học sinh; bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học
tập, kỹ năng hợp tác, khả năng tư duy độc lập; phát triển toàn diện phẩm chất
và năng lực của người học; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thơng vào q trình giáo dục.
1.1.1.3. Cơng tác tuyển dụng và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tiểu học
“Tuyển dụng là cơng việc xét chọn người thích hợp và nhận vào làm việc”.
Quy trình này gắn liền với các thông tin về yêu cầu và mô tả công việc,
đơn xin việc của ứng viên, sự cân nhắc lựa chọn ứng viên và cuối cùng là
quyết định ứng viên phù hợp để đưa vào bộ máy hoạt động của nhà trường.
Nhiệm vụ của tuyển dụng đội ngũ Giáo viên tiểu học là xúc tiến các
hoạt động nhằm thu hút các ứng viên thích hợp cho nhà trường. “Các yêu
cầu về công bằng và dân chủ trong việc lựa chọn các ứng viên ngày càng
được chú trọng, làm cho quy trình lựa chọn GV ngày càng trở nên chặt chẽ,
hợp lý hơn”.
Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tiểu học là hai quá trình tác
động đến đội ngũ GV nhằm trang bị mới hoặc trang bị thêm kiến thức, kỹ
năng cho họ với mục đích hồn thiện, nâng cao khả năng hoạt động nghề
nghiệp và các các hoạt động thực tiễn khác trong một lĩnh vực nhất định.
Đào tạo bao gồm các hoạt động nhằm mục đích nâng cao năng lực
chuyên môn hay kỹ năng sư phạm của GV trong hoạt động nghề nghiệp.
“Đào tạo là một loạt các hoạt động được tổ chức có hệ thống để trang bị cho
người lao động nhận thức, kỹ năng tay nghề và động lực thực hiện công việc”.
Đào tạo giúp trang bị cho GV những nhận thức và kỹ năng thực tiễn,
8
nó giúp cho GV thực hiện tốt hơn các cơng việc hiện tại. Ích lợi của cơng tác
đào tạo khơng chỉ dừng lại ở chỗ trang bị cho đội ngũ GV các kỹ năng nghề
nghiệp hiện tại mà còn phát triển họ lên một nấc cao hơn để đảm nhận trọng
trách trong tương lai.
Nhu cầu đào tạo bắt nguồn từ nhu cầu giải quyết các tồn tại hiện tại và
vượt qua những thử thách trong tương lai. Trong bối cảnh đất nước hội nhập
kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV
cần được chú trọng.
Đào tạo và phát triển đội ngũ GV có thể được triển khai một cách chính
thức hay khơng chính thức. Hình thức đào tạo chính thức liên quan đến những
hướng dẫn thực hiện một công việc mới hay đảm bảo đáp ứng những thay đổi
về công nghệ và quy trình. Đào tạo chính thức được triển khai bởi các chun
gia nguồn nhân lực; đào tạo khơng chính thức được thực hiện trong quá trình
giảng dạy.
Đào tạo và phát triển đội ngũ GV trong các trường tiểu học, các cơ sở
giáo dục nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về trình độ, về cơ cấu và
số lượng giáo viên.
1.1.1.4. Quản lý và phân công công tác, đánh giá đội ngũ giáo viên tiểu học
Phân công công tác là giao trách nhiệm cho một GV nào đó thực hiện
hoặc đảm trách một cơng việc có mục đích cụ thể, rõ ràng, trong thời gian
nhất định. Người phân công phải có nhiệm vụ theo dõi, kiểm tra, đơn đốc, kịp
thời uốn nắn những sai lệch nhằm giúp GV được phân cơng hồn thành tốt
nhiệm vụ được giao.
Đầu năm học, Hiệu trưởng phân công chuyên môn và yêu cầu GV xây
dựng kế hoạch giảng dạy của mình dựa trên các nhiệm vụ đã được phân công.
Hàng năm, Hiệu trưởng tổ chức đánh giá phân loại khả năng giảng dạy và
những công tác khác của GV trong trường dựa trên kết quả hoạt động giảng
dạy, NCKH, học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và ý kiến đánh
giá của tổ bộ môn.
9
Theo PGS.TS Võ Xuân Đàn: “Quản lý giáo viên không đồng nghĩa với
quản lý cơng chức nói chung. Thành cơng của sự QL là khơng làm cơng chức
hố đội ngũ GV. Phải để cho họ được khoảng trời tự do trong hoạt động và
sáng tạo khoa học, điều kiện quan trọng để GV hoàn thành nhiệm vụ được
giao. Với ý nghĩa đó, quản lý giáo viên đồng nghĩa với QL chất lượng”.
Đánh giá giáo viên:
Một trong những yếu tố quan trọng quyết định trực tiếp hiệu quả GD
chính là trình độ của đội ngũ GV được thể hiện qua năng lực giảng dạy và
NCKH của họ. Bộ GD&ĐT đã đề ra các tiêu chuẩn về trình độ chun mơn,
chức danh khoa học, phẩm chất chính trị, năng lực sư phạm và năng lực
NCKH.
Trình độ chun mơn của người GV thường được xác định qua các văn
bằng mà họ đạt được. Tuy nhiên, trên thực tế bằng cấp chỉ là một trong những
tiêu chí cần có, điều quan trọng hơn là năng lực giảng dạy, khả năng truyền
đạt tri thức với hiệu suất cao và năng lực NCKH. Bản lĩnh và uy tín khoa học
của người GV được coi là một trong những thước đo quan trọng khi đánh giá,
phân loại GV. Cơ sở đánh giá năng lực NCKH của GV phải dựa vào những
sản phẩm trí tuệ của họ sáng tạo ra.
Thực tế hiện nay, cách đánh giá GV thường chú trọng đến công tác
giảng dạy, chưa quan tâm nhiều đến năng lực NCKH của GV. Việc đánh giá
giáo viên được thực hiện hàng năm, hoặc khi có kế hoạch đột xuất.
1.1.2. Chất lượng và các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu
học
1.1.2.1. Chất lượng
Chất lượng là một phạm trù trừu lượng, nó mang tính chất định tính và
khó định lượng, chúng ta khơng thể cân đo đong đếm được. Dưới mỗi cách
tiếp cận khác nhau thì quan niệm về chất lượng cũng khác nhau. Theo từ điển
tiếng Việt, chất lượng được xem là: “Cái tạo nên phẩm chất, giá trị của mỗi
10
con người, một sự vật, một sự việc. Đây là cách đánh giá một con người, một
sự vật trong cái đơn nhất, cái tính độc lập của nó.
Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học bao gồm các yêu cầu cơ bản về
phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, kiến thức kỹ năng sư phạm mà giáo
viên tiểu học cần phải đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu của giáo dục tiểu
học, các yêu cầu này được quy định rõ trong chuẩn nghề nghiệp giáo viên
tiểu học .
Trong thời kỳ CNH-HĐH đất nước, yêu cầu chất lượng đối với cán bộ,
công chức, viên chức ngày càng cao, nhất là đối với lĩnh vực giáo dục, địi hỏi
người thầy khơng những có trình độ, phẩm chất theo tiêu chuẩn mà còn phải
gương mẫu, đi tiên phong về lý luận và thực tiễn, có tinh thần kỷ luật rất cao,
có tư duy khoa học, lý luận sắc bén, dám nghĩ, dám chịu trách nhiệm, ln
gắn bó với tập thể, với cộng đồng, có kỹ năng tốt trong việc kết hợp tri thức
khoa học, kinh nghiệm, kỹ năng thực tiễn một cách nhạy bén, linh hoạt, đồng
thời luôn chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối, chính sách của
Đảng và Nhà nước.
Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo
dục. Tuy nhiên, vai trị đó chỉ có thể thực hiện đầy đủ khi đội ngũ này thực sự
có chất lượng. Một đội ngũ giáo viên có chất lượng thực sự phải bao hàm các
thành viên có đủ phẩm chất năng lực. Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ giáo viên
không thể quan niệm chỉ là cộng lại chất lượng của mỗi con người.
Chất lượng của đội ngũ giáo viên tiểu học ngồi những yếu tố nêu trên
cịn phụ thuộc vào cơ cấu, đó là tỷ lệ hợp lý giữa các độ tuổi, không tồn tại
một cách biệt lập mà phải đặt trong một chỉnh thể thống nhất của cả đội ngũ.
Vì vậy, quan niệm chất lượng phải được đặt trong mối quan hệ biện chứng
giữa chất lượng của từng thầy cô với chất lượng của cả đội ngũ.
Đi sâu nghiên cứu đội ngũ giáo viên tiểu học, từ những phân tích trên
có thể hiểu chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học như sau:
11
Chất lượng đội ngũ giao viên tiểu học là tổng hợp các giá trị bên trong
của đội ngũ giáo viên tiểu học ; được biểu hiện ở khả năng đáp ứng mục tiêu,
yêu cầu giáo dục ở bậc tiểu học và các tiêu chuẩn về đạo đức, tác phong,
chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên tiểu học mà nhà nước ngành quy định.
Dưới dạng sơ đồ được biểu hiện qua sơ đồ 1.1.
Chất lượng
giáo viên
tiểu học
Sơ đồ 1.1: Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học được hiểu bao gồm 5 yếu tố trên,
các yếu tố có mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại bổ sung cho nhau, hợp
thành một hệ thống hồn chỉnh.
1.1.2.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng giáo viên tiểu học
* Thể lực.
Tiêu chí về sức khỏe của đội ngũ giáo viên xem là tiêu chí quan trọng
để đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên. Vì sức khoẻ được hiểu là sự phát
triển hài hòa của con người về mặt thể chất lẫn tinh thần. Sức khoẻ là tổng
hoà nhiều yếu tố được tạo bởi bên trong và bên ngoài, thể chất và tinh thần.
Sức khỏe cơ thể là sự cường tráng, là năng lực lao động chân tay. Sức khỏe
12
tinh thần là sự dẻo dai của hoạt động thần kinh, là khả năng vận động trí tuệ,
biến tư duy thành hoạt động thực tiễn.
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong điều kiện áp lực công việc
lớn, yêu cầu địi hỏi cơng việc ngày càng cao, người giáo viên cần phải có
một sức khỏe tốt để có thể đảm đương nhiệm vụ, một thế hệ giáo viên đủ sức
khỏe, đủ khả năng thích nghi và có sức bền nghề nghiệp nhằm đón đầu địi
hỏi của xã hội, mong mỏi của phụ huynh về lớp nhà giáo hiện đại, có sức
khỏe, quyết tâm nghề. Đây cũng là Tiêu chí định hướng đào tạo cung cấp
nguồn nhân lực trong ngành giáo dục đủ sức khỏe, đủ khả năng thích nghi và
có sức bền nghề cao, nên tiêu chí sức khỏe là quan trọng.
Các tiêu chỉ đánh giá thể lực:
- Sức khỏe thể chất: Đối với chỉ tiêu sức khỏe, thường phải khảo
nghiệm thực tế như cân đo, thực hiện các kiểm tra về sức khỏe,... từ đó đánh
giá dựa trên những tiêu chuẩn nhất định. Sức khỏe có tác động rất lớn đến
năng suất lao động của giáo viên khi họ tham gia hoạt động kinh tế cũng như
khi chưa tham gia hoạt động kinh tế, trong học tập cũng như trong các công
việc nội trợ của bộ phận không tham gia hoạt động kinh tế, sức khỏe cũng ảnh
hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp thu, khả năng sáng tạo trong công việc và
học tập. Sức khỏe của con người chịu tác động của nhiều yếu tố: tự nhiên,
kinh tế, xã hội và được phản ánh bằng một hệ thống các chỉ tiêu bao gồm các
chỉ tiêu cơ bản về sức khỏe, các chỉ tiêu về bệnh tật và các chỉ tiêu về cơ sở
vật chất, các điều kiện bảo vệ và chăm sóc sức khỏe.
- Sức khỏe tinh thần: Là hiện thân của sự thỏa mãn về mặt giao tiếp xã
hội, tình cảm và tinh thần. Nó được thể hiện ở sự sảng khoái, ở cảm giác dễ
chịu, cảm xúc vui tươi, thanh thản, ở những ý nghĩ lạc quan, yêu đời, ở những
quan niệm sống tích cực, dũng cảm, chủ động; ở khả năng chống lại những
quan niệm bi quan và lối sống không lành mạnh.
13
- Sức khoẻ xã hội: Sức khỏe xã hội thể hiện ở sự thoải mái trong các
mối quan hệ chằng chịt, phức tạp giữa các thành viên như gia đình, nhà
trường, bạn bè, xóm làng, nơi cơng cộng, cơ quan, tổ chức. Nó thể hiện ở sự
được tán thành và chấp nhận- của xã hội. Càng hoà nhập với mọi người, được
mọi người đồng cảm, yêu mến càng có sức khỏe xã hội tốt và ngược lại.
* Trí lực
Bên cạnh thể lực, trí lực là một yếu tố quan trọng của nguồn nhân lực.
Sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ yêu cầu đội ngũ giáo viên
phải có trình độ học vấn cơ bản, trình độ chun mơn và kỹ năng, phương
pháp dạy học tốt để có khả năng tiếp thu và áp dụng công nghệ mới. Làm việc
chủ động, linh hoạt, sáng tạo, sử dụng các công cụ phương tiện lao động hiện
đại, tiên tiến để phát huy hiệu quả trong công tác giáo dục và đào tạo.
Tiêu chí đánh giá trí lực: là Năng lực giảng dạy. Năng lực giảng dạy
của đội ngũ giáo viên được hiểu là hệ thống những tri thức kỹ năng mà giáo
viên được trang bị để tiến hành hoạt động sư phạm có hiệu quả. Kỹ năng của
người giáo viên được hiểu là khả năng vận dụng những kiến thức thu được
vào trong hoạt động sư phạm và biến nó thành kỹ xảo.
* Về tâm lực
Theo Chương II của Quy định về đạo đức nhà giáo kèm theo Quyết
định số 16/2008/QĐ-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 16
tháng 7 năm 2008, thì đạo đức nhà giáo được quy định như sau:
- Phẩm chất chính trị: Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; thi hành nhiệm vụ theo đúng
quy định của pháp luật. Không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ lý
luận chính trị để vận dụng vào hoạt động giảng dạy, giáo dục và đáp ứng yêu
cầu nhiệm vụ được giao. Có ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hành nghiêm sự điều
động, phân công của tổ chức; có ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung.
Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ cơng dân, tích cực tham gia các hoạt động
chính trị, xã hội.
14
- Đạo đức nghề nghiệp: Tâm huyết với nghề nghiệp, có ý thức giữ gìn
danh dự, lương tâm nhà giáo; có tinh thần đồn kết, thương u, giúp đỡ đồng
nghiệp trong cuộc sống và trong cơng tác; có lịng nhân ái, bao dung, độ lượng,
đối xử hoà nhã với người học, đồng nghiệp; sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp chính đáng của người học, đồng nghiệp và cộng đồng.
- Giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo: Không lợi dụng chức
vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi trái pháp luật, quy chế, quy định; khơng
gây khó khăn, phiền hà đối với người học và nhân dân. Khơng trù dập, chèn
ép và có thái độ thiên vị, phân biệt đối xử, thành kiến người học; không tiếp
tay, bao che cho những hành vi tiêu cực trong giảng dạy, học tập, rèn luyện
của người học và đồng nghiệp.
- Tham gia các hoạt động khác của nhà trường: Bên cạnh nhiệm vụ
chính là giảng dạy, giáo viên cần phải nỗ lực tự bồi dưỡng bản thân, tham gia
vào các tổ chức chính quyền, tham gia quản lý, tham gia tổ chức Đảng và
đoàn thể. Đây là một lĩnh vực mà hầu như chưa được quan tâm khi đánh giá
giáo viên ở nước ta trong thời gian qua.
- Mức độ gắn bó của giáo viên với nhà trường: Khi một giáo viên có
động lực thì họ sẽ ln làm việc hết mình và tự nguyện gắn bó lâu dài với nhà
trường. Do vậy có thể khẳng định rằng mức độ gắn bó của giáo viên với nhà
trường phản ánh kết quả của công tác tạo động lực.
1.1.3. Các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
1.1.3.1. Tuyển dụng đội ngũ giáo viên tiểu học
- Vai trò của tuyển dụng giáo viên: Tuyển dụng đội ngũ giáo viên tiểu
học, đây được coi là bước quan trọng, quyết định chất lượng đội ngũ giáo
viên tiểu học. Trong việc tuyển dụng, tổ chức phải theo nguyên tắc đúng số
lượng - đúng người - đúng lúc - đúng thời hạn.
Công tác tuyển dụng giáo viên tiểu học được coi là khâu quan trọng
trong quá trinh quản trị nhân sự, có ý nghĩa đặc biệt, quyết định đến chất
15
lượng của ĐNGV của bất kỳ một cơ sở giáo dục, đào tạo nào. Chất lượng
giáo viên tiểu học có ảnh hướng lớn tới chất lượng nhân lực chung của cơ
sở đào tạo. Lựa chọn giáo viên tiểu học xứng đáng và phù hợp với nhu cầu
là yếu tố quyết định cho bộ máy của cơ sở đào tạo vận hành thông suốt, nếu
thiếu nhân lực là ĐNGV sẽ thiếu đi lượng người cần thiết để hoạt động
hiệu quả.
- Yêu cầu trong công tác tuyển dụng giáo viên tiểu học: giáo viên tiểu
học trước đây và thời kỳ hiện nay có nhiều thay đổi. Trong quy định của Luật
giáo dục mới phải có bằng đại học.
- Nguyên tắc trong tuyển dụng: Xuất phát từ yêu cầu công việc mà
tuyển dụng phù hợp; Đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định; Đảm bảo tính cơng
khai, dân chủ, bình đẳng và khách quan. Đồng thời, số lượng cũng như cơ cấu
của vị trí GV cần tuyển dụng được xác định theo quy hoạch phát triển ĐNGV
và dựa trên yêu cầu của nhu cầu tuyển dụng.
- Tổ chức tuyển dụng:
Quá trình tuyển dụng phải dựa vào kế hoạch phát triển nhân lực của
Nhà trường và phải tuyển dụng được các ứng viên đáp ứng được các tiêu
chuẩn chung của Nhà nước, của Ngành và quy định riêng của đơn vị, phù hợp
với nhu cầu của vị trí tuyển dụng.
Việc tuyển dụng phải căn cứ Luật giáo dục, luật viên chức, Nghị định
29/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý
viên chức; Thông tư 16/2012/TT-BNV ngày 28/12/2012 của Bộ trưởng Bộ
Nội vụ về ban hành Quy chế thi tuyển, xét tuyển viên chức; …
1.1.3.2. Đào tạo và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
- Mục đích của đào tạo và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học: Theo
Nghị định số 18/2010/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng công chức nhằm mục
tiêu trang bị kiến thức, kỹ năng, phương pháp thực hiện nhiệm vụ, công vụ;
16
góp phần xây dựng đội ngũ chuyên nghiệp có đủ năng lực xây dựng nền hành
chính tiên tiến, hiện đại. Mặt khác,
- Hình thức Đào tạo và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
+ Bồi dưỡng thường xuyên: là hình thức bồi dưỡng phổ biến vì nó
phù hợp với đặc điểm công việc của giáo viên tiểu học và điều kiện của
Nhà trường. Việc bồi dưỡng thường xuyên thường thông qua các đợt tập
huấn, dự giờ.
+ Bồi dưỡng định kì: với mục đích giúp giáo viên tiểu học được cập
nhập tri thức thường xuyên tránh sự lạc hậu.
+ Bồi dưỡng nâng cao: tập trung chủ yếu vào các giáo viên tiểu học
nòng cốt chủ chốt, các giáo viên tiểu học nguồn của Nhà trường.
1.1.3.3. Bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên tiểu học
Căn cứ Nghị định số 41/2012/NĐ-CP ngày 08 tháng 5 năm 2012 của
Chính phủ quy định về vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập và theo
thông tư số 16/2017/TT-BGDĐT của Bộ giáo dục và đào tạo ngày 12 tháng 7
năm 2017 quy định về việc hướng dẫn danh mục vị trí việc làm và định mức
số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục thì bố trí, sử dụng giáo viên
tiểu học được hiểu là quá trình sắp xếp giáo viên tiểu học vào các vị trí cơng
việc phù hợp chuyên môn đào tạo nhằm phát huy tối đa năng lực và khả năng
chun mơn nghiệp vụ hiện có của giáo viên tiểu học theo yêu cầu công việc
của Nhà trường.
- Yêu cầu Bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên tiểu học :
+ Bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên tiểu học phải có quy hoạch, có xác
định trước, tương ứng với vị trí được xác định trước khi tuyển dụng và có trao
đổi về năng lực, sở trường của người giáo viên tiểu học sao cho hài hịa.
+ Bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên tiểu học phải đảm bảo nguyên tắc
“dùng người đúng chỗ, đúng việc, đúng năng lực”.