BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
UBND TỈNH PHÚ THỌ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG

LÊ HÙNG QUANG

QUẢN LÝ THU TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Phú Thọ, năm 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
UBND TỈNH PHÚ THỌ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG

LÊ HÙNG QUANG

QUẢN LÝ THU TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8310110

Người hướng dẫn:
1. GS. TSKH Lê Du Phong
2. PGS. TS Nguyễn Thị Nguyệt

Phú Thọ, năm 2020


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của tôi.
Các tài liệu được sử dụng trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng. Những đánh
giá, nhận định trong luận văn đều do cá nhân tơi nghiên cứu và thực hiện.
Việt Trì, ngày

tháng 05 năm 2020

Tác giả luận văn

LÊ HÙNG QUANG


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp
đỡ. Trước tiên, tơi xin chân thành bày tỏ lịng biết ơn đến Ban Giám hiệu cùng
tồn thể các Thầy, Cơ giáo Trường Đại học Hùng Vương đã nhiệt tình giảng
dạy, truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý báu trong
suốt thời gian học vừa qua.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Nguyễn Thị
Nguyệt , người đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn tơi hồn thành luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ

và cán bộ, cơng chức các phịng nghiệp vụ của Bệnh viện đã nhiệt tình giúp
đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp
những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi
trong suốt thời gian thực hiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Việt Trì, ngày

tháng 05 năm 2020

Tác giả luận văn

LÊ HÙNG QUANG


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................ iii
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ vi
DANH MỤC HÌNH ............................................................................................ vii
DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................... viii
Phần I: MỞ ĐẦU................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 3
4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu....................... 4
5. Đóng góp mới của luận văn .............................................................................. 5

6. Kết cấu của luận văn ......................................................................................... 5
7. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan tới đề tài.................................... 6
Phần II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................ 9
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ THU ĐỐI VỚI CÁC
BỆNH VIỆN CÔNG LẬP................................................................................... 9
1.1. Tổng quan quản lý thu bệnh viện công lập .................................................... 9
1.1.1. Khái quát về bệnh viện công lập ................................................................. 9
1.1.2. Quản lý thu đối với các bệnh viện công lập .............................................. 11
1.1.3. Sự cần thiết phải quản lý thu đối với các Bệnh viện công lập .................. 13
1.2 Nội dung quản lý thu tại các bệnh viện công lập .......................................... 15
1.2.1 Lập kế hoạch thu ........................................................................................ 15
1.2.2 Tổ chức thực hiện kế hoạch thu ................................................................ 20
1.2.3 Báo cáo quyết toán ..................................................................................... 23
1.2.4. Kiểm tra tình hình thực hiện công tác thu ................................................. 24
1.3. Những nhân tố cơ bản tác động đến quản lý thu bệnh viện ......................... 27


iv

1.3.1 Nhân tố khách quan .................................................................................... 27
1.3.2 Nhân tố chủ quan........................................................................................ 28
1.4 Kinh nghiệm quản lý thu của một số bệnh viện khác ................................... 29
1.4.1 Kinh nghiệm của Bệnh viện đa khoa Quảng Ninh .................................... 29
1.4.2 Kinh nghiệm của Bệnh viện Đa khoa Trà vinh .......................................... 30
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ ........................................................................... 32
2.1. Khái quát về Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ .......................................... 32
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Bệnh viện...................................... 32
2.1.3 Khái quát tình hình hoạt động của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ ...... 37
2.2. Thực trạng công tác quản lý thu Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ ........... 39

2.2.1 Lập dự toán thu........................................................................................... 39
2.2.2 Tổ chức thực hiện kế hoạch thu ................................................................. 43
2.2.3 Quyết toán thu tài chính ............................................................................. 54
2.2.4 Công tác thanh tra, kiểm tra ....................................................................... 56
2.3. Đánh giá chung về cơng tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh
Phú Thọ ............................................................................................................... 57
2.3.1 Kết quả đạt được ........................................................................................ 57
2.3.2 Hạn chế ....................................................................................................... 58
2.3.3 Nguyên nhân của hạn chế .......................................................................... 59
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ
THU TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ .................................. 62
3.1. Định hướng phát triển Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ ........................... 62
3.1.1. Định hướng phát triển chung ngành y tế ................................................... 62
3.1.2. Định hướng phát triển Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ ........................ 64
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu tại Bệnh viện Đa khoa
Tỉnh Phú Thọ ....................................................................................................... 65
3.2.1 Hồn thiện cơng tác dự toán thu tài chính đảm bảo sát thực tế ................. 65


v

3.2.2 Thực hiện các biện pháp cụ thể nhằm khai thác tối ưu nguồn thu............. 66
3.2.3 Chuẩn hóa công tác kế toán, quản lý nguồn thu ........................................ 70
3.2.4 Tăng cường thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát .................................. 72
3.3. Kiến nghị ...................................................................................................... 74
3.3.1 Kiến nghị với Nhà nước ............................................................................. 74
3.3.2 Kiến nghị với Sở Y tế tỉnh Phú Thọ........................................................... 75
Phần III: KẾT LUẬN ....................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 79



vi

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tình hình dự toán thu tài chính của Bệnh viện đa khoa Trà vinh ...... 31
Bảng 2.1: Kết quả khám chữa bệnh của Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ ......... 38
Bảng 2.3: Tình hình nguồn thu viện phí của Bệnh viện đa khoa Phú Thọ ......... 49
Bảng 2.4: Nguồn thu từ BHYT của Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ ...................... 52
Bảng 3.1: Phân công công tác kiểm tra, giám sát quản lý thu tài chính ............. 72


vii

DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ ......................... 36
Hình 2.2: Trình tự lập dự toán ngân sách hằng năm của Viện ........................... 41
Hình 2.3: Dự toán thu tài chính và tình hình thu thực tế của Bệnh viện ĐK Phú
Thọ....................................................................................................................... 43
Hình 2.4: Tình hình thu từ NSNN cấp cho Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ .... 46
Hình 2.5: Tình hình nguồn thu sự nghiệp của Bệnh viện đa khoa Phú Thọ ....... 47


viii

DANH MỤC VIẾT TẮT
BV

: Bệnh viện

BVĐK


: Bệnh viện đa khoa

CP

: Chính phủ

KCB

: Khám chữa bệnh

NSNN

: Ngân sách nhà nước

QLTC

: Quản lý tài chính


1

Phần I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nguồn tài chính đóng vai trị xương sớng trong mọi hoạt động của bất
kỳ tổ chức nào. Đối với hoạt động của bệnh viện cũng khơng nằm ngồi đặc
điểm đó, bởi lẽ bất kỳ hoạt động nào của bệnh viện cũng gắn liền với sự vận
động của dòng tiền tệ nhất định nào đó. Chính bởi vậy, quản lý thu là nội
dung quan trọng trong quản lý tài chính của bệnh viện.
Với Bệnh viện công lập - bệnh viện công, thì các khoản thu của Bệnh

viện không chỉ tới từ nguồn thu từ cung ứng dịch vụ y tế mà còn từ ng̀n tài
chính NSNN cấp và các ng̀n thu khác.
Mục tiêu quản lý thu của Bệnh viện là nhằm mục tiêu đảm bảo thu
đúng, thu đủ và phát triển nguồn thu, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu chi
tiêu, đầu tư cho sự nghiệp y tế và mục tiêu hiệu quả.
Chủ thể thực hiện quản lý thu là các nhà quản lý như trưởng phịng tài
chính - kế toán, ban giám đốc Bệnh viện, cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Hệ thống bệnh viện công lập là bộ phận quan trọng của hệ thống y tế ở
nước ta. Đây là dịch vụ công do Nhà nước chi trả một phần kinh phí, BHYT
và người bệnh cùng chi trả. Trong thời gian gần đây, các bệnh viện công lập
đang được chuyển hướng hoạt động theo cơ chế tự chủ hoạt động trong đó tự
chủ tài chính là nội dung quan trọng. Các BVCL hiện đang tiến tới tự chủ,
nguồn thu từ NSNN đang cắt giảm dần qua các năm nên việc quản lý thu tốt,
làm rõ các nguồn thu của các hoạt động nhất là hoạt động khám chữa bệnh sẽ
là căn cứ quan trọng để BVCL tính đúng, tính đủ phí dịch vụ KCB, từ đó
nâng cao chất lượng KCB và hiệu quả hoạt động của các BVCL.
Chủ trương giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính cho các
BVCL được cụ thể hoá bằng hàng loạt các Nghị quyết, quyết định, nghị định
của Đảng và Chính phủ như: Nghị định số 95/CP về thu một phần viện phí


2

đối với các cơ sở y tế công lập; Nghị định sớ 10/2002/NĐ-CP của Chính phủ
về chế độ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp có thu; Nghị định số
“

43/2006/NĐ-CP quy định về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện
nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đới với các đơn vị sự nghiệp
công và gần đây là Nghị định số 16 - 2015/NĐ - CP quy định về cơ chế tự chủ

đối với ĐVSN công lập. Ngày 15 tháng 10 năm 2012 Nhà nước đã ban hành
Nghị định số 85/2012/NĐ-CP về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đới với
các đơn vị sự nghiệp y tế công lập và giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của
các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập. Do đó, việc đảm bảo ng̀n lực tài
chính và nâng cao hiệu quả hoạt động của các bệnh viện công lập là những
vấn đề đang được quan tâm hàng đầu.

”

“Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ là bệnh viện lớn hàng đầu ở tỉnh Phú
Thọ, được xếp loại Bệnh viện hạng I với quy mô 2.000 giường bệnh, tổng số
cán bộ viên chức Bệnh viện 1.564 cán bộ, trong đó Bác sỹ và Dược sỹ Đại
học: 523 người; số điều dưỡng, NHS, KTV: 781 người; cán bộ khác: 260
người. Bệnh viện có tổng số 40 khoa, phòng, trung tâm trong đó: 08 phòng
chức năng, 06 khoa Cận lâm sàng, 17 khoa Lâm sàng và 10 Trung tâm: Trung
tâm Ung bướu; Trung tâm Đào tạo chỉ đạo tuyến; Trung tâm khám chữa bệnh
chất lượng cao; Trung tâm tim mạch; Trung tâm xét nghiệm;Trung tâm huyết
học - truyền máu; Trung tâm Y dược cổ truyền - Phục hồi chức năng; Trung
tâm Đột quỵ; Trung tâm Thận - Lọc máu; Trung tâm Sản Nhi.” (Bệnh viện đa
khoa tỉnh Phú Thọ)
Trong thời vừa qua, Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ cũng khơng nằm
ngồi xu thế chung của tự chủ hoạt động và tự chịu trách nhiệm. Trong bối
“

cảnh mới đó, công tác quản lý thu của Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ cũng
cần phải có những chuyển biến cho phù hợp. Đặc biệt là giai đoạn hiện nay,
cơng tác quản lý thu tại Bệnh viện vẫn cịn nhiều hạn chế cần phải khắc phục.


3


Mức độ thực hiện xã hội hóa còn chưa cao, khơng tận dụng ng̀n lực tài
chính, ng̀n nhân lực (hoạt động khám chữa bệnh dịch vụ, …), không nâng
”

cao được tính chủ động về tài chính (ngân sách cấp bao nhiêu phải chi bấy
nhiêu, chi phải đúng như dự toán được dụt), khơng nâng cao được tính tự
chịu trách nhiệm là nguyên nhân tạo ra sức ỷ lại, dựa dẫm vào ngân sách,….
Trước tình hình đó, đề tài nghiên cứu: “Quản lý thu tại Bệnh viện
Đa khoa Tỉnh Phú Thọ” được lựa chọn thực sự có ý nghĩa cả về lý luận
và thực tiễn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu:
Mục đích tổng quát của đề tài là dựa trên cơ sở lý luận về công tác quản
lý thu tại bệnh viện công lập để đánh giá thực trạng về công tác quản lý thu tại
Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ và đưa ra một số giải pháp hồn thiện cơng
tác quản lý thu tại bệnh viện.
Nhiệm vụ cụ thể:
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về hiệu quả quản lý thu tại bệnh viện
công lập.
- Đánh giá công tác quản lý thu Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ
nhằm phân tích khó khăn, thuận lợi, kết quả đạt được và những hạn chế trong
công tác quản lý thu tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.
- Đề xuất một sớ giải pháp nhằm hồn thiện công tác quản lý thu bệnh
viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Là công tác quản lý thu của Bệnh
viện công lập nói chung và bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ nói riêng.
Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu ở



4

bệnh viện công lập, bao gồm: Lập kế hoạch tài chính, thực hiện kế hoạch tài
chính, báo cáo quyết toán và kiểm tra tài chính bệnh viện cơng lập.
- Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng từ năm 2014 - 2018. Định hướng
nghiên cứu giải pháp đến năm 2023
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác quản lý thu tại Bệnh
viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.
4. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
4.1 Quan điểm nghiên cứu
Tuân thủ quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa
Mác - Lênin
Tuân thủ tư tưởng phát triển vì dân do dân của Bác Hồ
Tuân thủ chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước Việt Nam về đối
tượng nghiên cứu
4.2. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu
Tiếp cận hệ thống
Tiếp cận từ lý thuyết đến thực tiễn
Tiếp cận liên ngành
4.3 Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu: Dữ liệu thứ cấp được sử dụng để phân
tích cơ sở lý luận, thực trạng và xu hướng hồn thiện cơng tác quản lý thu tại
Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.
Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp được thực hiện thông qua phương
pháp phỏng vấn sâu. Đối tượng phỏng vấn bao gờm: Phó giám đớc phụ trách
cơng tác tài chính của Bệnh Viện và Trưởng phịng Tài chính kế toán của
Bệnh viện đa khoa Phú thọ. Thời gian phỏng vấn dự kiến tháng 12/2019. Nội
dung phỏng vấn chủ yếu tập trung tìm hiểu đánh giá và các khó khăn, hạn chế

trong công tác quản lý thu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ hiện nay


5

- Phương pháp tổng hợp thông tin: Thực hiện tổng quan tài liệu từ nhiều
nguồn thu thập khác nhau, tác giả đã cân nhắc và lựa chọn những nguồn
thông tin, tài liệu có tính pháp lý và đảm bảo độ tin cậy. Mục đích chính của
khảo cứu tài iệu là để tổng hợp các quan điểm, các khung lý thuyết từ các nghiên
cứu trước về những chủ đề liên quan đến quản lý thu bệnh viện công lập thành
một phân tích liền mạch, mang tính hệ thớng và nhất quán. Trên cơ sở đó, tác giả
xây dựng khung lý thuyết cho toàn bộ quá trình nghiên cứu của luận văn.
Các thơng tin thứ cấp mang tính định lượng thu thập đã được tác giả tổng
hợp dưới hình thức các biểu bảng thống kê, đồ thị thống kê được sắp xếp và
kết cấu lại phù hợp theo mục đích phân tích thực trạng của chương 2.
- Phương pháp phân tích thơng tin: Tác giả đã sử dụng các phương pháp
phân tích thơng tin, mơ tả dựa trên sơ sở tính toán các chỉ tiêu tuyệt đối, tương
đối, các chỉ số, hệ số,... để phản ánh bản chất, đặc điểm của đối tượng nghiên
cứu. Trong đó, phương pháp được sử dụng phổ biến là phương pháp so sánh.
5. Đóng góp mới của luận văn
- Về mặt lý luận và học thuật: Nêu được những vấn đề lý luận về công
tác quản lý thu ở bệnh viện công lập.
- Về mặt thực tiễn: Đánh giá thực trạng quản lý thu tại Bệnh viện Đa
“

khoa Phú Thọ. Chỉ ra những hạn chế, tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm
hồn thiện cơng tác quản lý thu tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.

”


6. Kết cấu của luận văn
Đề tài ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo sẽ
có 3 nội dung chính thơng qua 3 chương:
- Chương 1: Những vấn đề cơ bản về quản lý thu đối với các bệnh viện
công lập;
- Chương 2: Công tác quản lý thu tại Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ;
- Chương 3: Một sớ giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu tại Bệnh
viện Đa khoa Tỉnh Phú Thọ.


6

7. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan tới đề tài
Quản lý thu tại bệnh viện đã có một số công trình nghiên cứu, điển
hình như:
- Trần Kim Thanh (2015), “Hồn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh
viện Da liễu Trung Ương”, luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Kinh tế quốc
dân. Tác giả bài viết đã phân tích và đánh giá cơ chế quản lý trong ngành y tế
nói riêng, cụ thể là Bệnh viện Da liễu Trung Ương trong xu huớng chuyển
“

sang nền kinh tế thị truờng xã hội chủ nghĩa và chủ truơng xã hội hoá dịch vụ
cơng. Ng̀n tài chính của các đơn vị này không chỉ do Ngân sách Nhà nứoc
”

cấp mà từng đơn vị khai thác thêm từ các dịch vụ cung ứng cho xã hội. Từ
thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 43/2006/Nđ-Cp
của Bệnh viện Da liễu Trung Ương, tác giả đưa ra một sớ giải pháp cụ thể
nhằm hồn thiện trong đó đề cập đến vấn đề phát triển nguồn thu sự nghiệp
của đơn vị.

- Trần Thị Hoài Thương (2016), Quản lý nguồn thu sự nghiệp tại Bệnh
“

viện Da liễu Trung Ương, luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội.
Dựa trên thực trạng quản lý nguồn thu sự nghiệp tại Bệnh viện viện Da liễu

”

Trung ương, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm quản lý tốt nguồn thu
“

sự nghiệp tại Bệnh viện Da liễu Trung Ương để đáp ứng yêu cầu tự chủ tài
chính theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Giải pháp quản lý nguồn thu
”

sự nghiệp tại Bệnh viện Da liễu Trung Ương trong thời gian tới được tác giả
đề xuất bao gồm: Đổi mới về nhận thức, rà soát, sắp xếp lại tổ chức bộ máy,
năng lực đội ngũ cán bộ, nhân viên, giải pháp về chính sách tài chính, giải
pháp đổi mới cơng tác kiểm tra, kiểm soát tài chính.
- Lê Thị Chinh (2016), Hồn thiện cơng tác quản lý tài chính theo cơ
chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Hưng Yên, Đại học
Thái Nguyên. Đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý


7

tài chính theo cơ chế tự chủ cho các đơn vị có thu nói chung và trong bệnh
viện công lập nói riêng. Thông qua việc tìm hiểu thực trạng công tác quản lý
tài chính theo cơ chế tự chủ của bệnh viện y học cổ truyền tỉnh Hưng Yên,
luận văn đề xuất các giải pháp cho các cơ quan quản lý nhà nước tháo gỡ

những vướng mắc nhằm hoàn thiện cơng tác quản lý tài chính theo cơ chế tự
chủ cho các bệnh viện công một cách hiệu quả. Tác giả đưa ra 6 giải pháp:
Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ; Tận dụng và khai thác tốt nhất các nguồn
thu; Quản lý có hiệu quả các khoản chi; Làm tốt công tác quản lý và sử dụng
tài sản; Tăng cường cơng tác kiểm tra, kiểm soát tài chính trong đơn vị; Nâng
cao năng lực đội ngũ cán bộ tài chính kế toán
- Nguyễn Tuấn Anh (2019), Cơ chế quản lý tài chính các bệnh viện
quân đội ở Việt Nam, luận án tiến sỹ, Học viện Tài chính. Về mặt lý luận, tác
giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về quản lý tài chính tại các bệnh
viện quân đội. Trên cơ sở này, dựa vào số liệu thứ cấp và sơ cấp, tác giả phân
tích thực trạng cơ chế quản lý tài chính các bệnh viện quân đội ở Việt Nam từ
năm 2013 tới năm 2017. Đặc biệt, luận án còn đưa ra một sớ giải pháp nhằm
hồn thiện cơ chế quản lý tài chính các bệnh viện quân đội ở Việt Nam tới
năm 2023. Trong nghiên cứu thực trạng cơ chế quản lý tài chính các bệnh
viện quân đội ở Việt Nam, tác giả đã nghiên cứu cơ chế quản lý thu nguồn tài
chính: Quản lý ng̀n NSNN cấp; Quản lý ng̀n thu từ BHYT; Quản lý
nguồn thu từ DVYT.
- Phạm Văn Long (2014), Quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa Hà
Tĩnh, luận văn thạc sỹ, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã hệ thống
hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý tài chính của Bệnh viện cơng lập;
Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh giai
đoạn 2011 - 2014; Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh
viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2015-2020.

“

- “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ”


8


của tác giả Lê Thị Kim Oanh, Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại
học Thái Nguyên. Tác giả dựa trên lý luận và nghiên cứu thực tế tại Bệnh
viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về cơ chế
“

quản lý tài chính đới với đơn vị sự nghiệp cơng lập thuộc lĩnh vực Y tế; Đánh
giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ;
Chỉ ra những hạn chế, tồn tại và đề xuất nhằm hồn thiện cơ chế tự chủ tài
chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ. Tuy nhiên bài luận văn vẫn chưa
”

nêu được những biện pháp kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động khi
Bệnh viện áp dụng cơ chế tự chủ tài chính trong hoạt động.
Có thể nhận thấy, đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý tài
chính tại các bệnh viện cơng lập hiện nay. Các cơng trình này ít nhiều đã đề
cập tới công tác quản lý thu tại các bệnh viện như là một trong những nội
dung của quản lý tài chính.
Mặc dù vậy, chưa từng có cơng trình nghiên cứu nào đi sâu vào phân
tích, đánh giá tình hình quản lý thu của bệnh viện. Bên cạnh đó, tới nay, chưa
có công trình nào nghiên cứu về quản lý thu tại Bệnh viện đa khoa Phú Thọ.
Do đó, công trình nghiên cứu của tác giả là hồn tồn khơng trùng lắp với các
công trình nghiên cứu trước đó.


9

Phần II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ THU
ĐỐI VỚI CÁC BỆNH VIỆN CƠNG LẬP

1.1. Tổng quan quản lý thu bệnh viện cơng lập
1.1.1. Khái quát về bệnh viện công lập
“Bệnh viện hay nhà thương là cơ sở để khám và chữa trị cho bệnh
nhân khi bệnh của họ không thể chữa ở nhà hay nơi nào khác. Đây là nơi tập
trung các chuyên viên y tế gồm các bác sĩ nội và ngoại khoa, các y tá, các kỹ
thuật viên xét nghiệm cận lâm sàng” [9,11]
“Ngày nay trên đà phát triển mạnh mẽ của đất nước ta, bệnh viện đã
mang một dáng vóc mới với những chức năng mở rộng hơn rất nhiều. Cụ thể
khái niệm bệnh viện được hiểu theo nghĩa rộng: Như một tổ chức y tế trong
khu vực dân cư có đầy đủ cơ sở hạ tầng, đội ngũ nhân lực có trình độ kỹ thuật
để khám, chữa bệnh, chăm sóc và cung cấp các dịch vụ y tế cho nhu cầu
người bệnh. Đảm bảo cho người dân được chăm sóc tồn diện về mặt y tế,
đờng thời là nơi đào tạo các cán bộ y tế, và nghiên cứu y sinh học” [9,12]
Ở nước ta, bệnh viện công lập là một đơn vị sự nghiệp y tế. “Đơn vị sự
nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập
và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài
khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để
thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước
trong các lĩnh vực chun mơn y tế như: Y tế dự phịng; khám bệnh, chữa
bệnh; Điều dưỡng và phục hồi chức năng; Giám dịnh y khoa, pháp y, pháp y
tâm thần; Y dược cổ truyền; Kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế;
An tồn vệ sinh thực phẩm; Dân sớ - kế hoạch hóa gia đình; Sức khỏe sinh
sản; Truyền thông giáo dục sức khỏe” (Theo Nghị định số 85/2012/NĐ-CP
ngày 15 tháng 10 năm 2012)


10

Đối với các đơn vị sự nghiệp y tế do Trung Ương quản lý là các Bộ, cơ
quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ. Điển hình như các bệnh viện tuyến

Trung Ương chịu sự quản lý của Bộ Y tế, các bệnh viện của quân đội chịu sự
quản lý đờng thời của Bộ y tế và Bộ Q́c Phịng,…. Người có thẩm quyền
cao nhất là Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan trực thuộc
Chính Phủ.
Đới với các đơn vị sự nghiệp y tế do địa phương quản lý là Sở Y tế. Cụ
thể người có thẩm quyền quản lý cao nhất là UBND cấp tỉnh.
Như vậy “ Bệnh viện công lập là những bệnh viện do cơ quan nhà nước
có thẩm quyền thành lập. Là một đơn vị hành chính sự nghiệp cung cấp dịch
vụ cơng về y tế cho người dân, đồng thời thực hiện nghiệp vụ chuyên môn về
y tế.” (Lê Phú Vinh, 2012)
* Đặc trưng của bệnh viện công lập
- Đây là một tổ chức hoạt động phi lợi nhuận, dựa trên nguyên tắc lấy
thu bù chi và tự đảm bảo kinh phí hoạt động với ng̀n tài chính hoạt động có
một phần từ ngân sách nhà nước.
- Mục tiêu hoạt động đem lại cho người dân những dịch vụ chăm sóc
sức khỏe tớt nhất với chi phí hợp lý nhất, mang tính chất phúc lợi xã hội.
- Chức năng hoạt động chủ yếu là khám chữa bệnh cho người dân,
“

ngồi ra cịn có chức năng đào tạo nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế.

”

- Bệnh viện được tổ chức hết sức khoa học, các khâu khám bệnh, chẩn
đoán, điều trị, chăm sóc được gắn kết chặt chẽ với nhau.
* Vai trị của bệnh viện cơng lập
- Bệnh viện cơng giữ vai trị chủ đạo trong cơng tác khám chữa bệnh, đáp
ứng phần lớn dịch vụ y tế cho người dân, đảm bảo sức khỏe cơ bản cho người
dân. Qua đó, bệnh viện công lập phần đảm bảo mục tiêu phát triển Quốc gia về
con người.



11

- Bệnh viện công luôn là một tổ chức đứng đầu trong hệ thống ngành y
“

tế về cung cấp dịch vụ y tế mang tính chất phúc lợi xã hội. Đảm bảo cho
”

người dân đều được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe tớt nhất với chi phí hợp
lý, và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Đặc biệt,
“

cùng với sự phát triển nền kinh tế thị trường hiện nay, sự phân hóa giữa các
tầng lớp thu nhập ngày càng tăng. Các tổ chức y tế ngồi cơng lập đều hoạt
động vì mục đích lợi nhuận, thì vai trị của tuyến cơng lập càng được coi
”

trọng để đảm bảo tính cơng bằng trong chăm sóc sức khỏe với nhiều đối
tượng người dân trong xã hội.
- Hiện nay, theo chủ trương xã hội hóa các bệnh viện tuyến công lập,
“

thì các bệnh viện công có vai trò tiên phong trong nhiều mặt. Cụ thể là đi đầu
trong công tác nghiên cứu và phát triển các phương pháp chuẩn đoán, khám
chữa bệnh kỹ thuật cao. Là nơi đào tạo nhiều y bác sĩ giỏi cho cộng đờng.
Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính cũng giúp cho các bệnh viện công nâng cao
chất lượng khám chữa bệnh góp phần thực hiện mục tiêu phúc lợi xã hội, mà
tiến tới còn đóng góp nhất định vào ngân sách nhà nước.


”

1.1.2. Quản lý thu đối với các bệnh viện công lập
Quản lý thu bệnh viện công lập là sự tác động một cách liên tục có
“

hướng đích của chủ thể quản lý lên các nguồn thu, hoạt động thu của Bệnh
viện thông qua bốn bước: Lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện kế hoạch,
quyết toán và kiểm tra một cách công bằng và hiệu quả nhằm thực hiện mục
tiêu phúc lợi, phi lợi nhuận của Bệnh viện công.
”

Mục tiêu của quản lý thu Bệnh viện công bao gờm hai mục tiêu:
- Đảm bảo tính hiệu quả: Phương pháp tăng huy động ng̀n lực tài
“

chính Bệnh viện hợp lý, đúng luật pháp đồng thời thực hiện chi đúng, chi đủ
tùy theo năng lực tài chính của Bệnh viện nhưng phải đảm bảo các hoạt động
của Bệnh viện, đảm bảo chất lượng dịch vụ KCB cung cấp cho người dân.
Đảm bảo cân đối thu chi.

”


12

- Đảm bảo tính cơng bằng: Đảm bảo cho mọi người dân được tiếp cận
đầy đủ với dịch vụ y tế của Bệnh viện tùy theo mức độ bệnh tật. Không phân
biệt đối xử, cung cấp chất lượng dịch vụ như nhau với những người cùng mắc

bệnh như nhau.
Mục tiêu quản lý thu của Bệnh viện công lập:
- Duy trì cán cân thu chi: Đây là điều kiện tiên quyết và bắt buộc của
“

quản lý thu bệnh viện và cũng là tiêu chuẩn cho sự thành công trong cơ chế
quản lý mới - tiến tới hạch toán chi phí.

”

- Nâng cao các chỉ tiêu chất lượng về KCB: Tỷ lệ tử vong, tỷ lệ sớ
giường bệnh trên một phịng bệnh …
- Cải thiện đời sống, nâng cao điều kiện làm việc cho cán bộ y bác sỹ,
“

nhân viên Bệnh viện, tăng cường các hoạt động đời sống tinh thần cho nhân
viên, tạo động lực khuyến khích nhân viên Bệnh viện làm việc tích cực.

”

- Đầu tư tăng cường quy mơ hoạt động của Bệnh viện: Xây dựng thêm
“

cơ sở hạ tầng, các công trình, mở thêm các chuyên khoa mới để đáp ứng đầy
”

đủ nhu cầu của người dân KCB.
- Công bằng y tế: Chất lượng phục vụ như nhau cho tồn bộ các đới
tượng, khơng phân biệt đới xử giữa bệnh nhân sử dụng BHYT và bệnh nhân
không sử dụng BHYT, giữa bệnh nhân có thu nhập thấp và bệnh nhân có thu

nhập cao.
Tuy nhiên, với thực trạng của các Bệnh viện công lập nước ta hiện nay
thì không phải Bệnh viện nào cũng đủ NLTC để thực hiện tất cả các mục tiêu
trên nhất là đối với các Bệnh viện tuyến hụn cịn gặp nhiều khó khăn.
Chính vì thế, đối với các Bệnh viện tuyến huyện tùy theo năng lực tài chính,
chun mơn có thể ưu tiên thực hiện các mục tiêu trên theo thứ tự khác nhau.
Trong quá trình thực hiện các mục tiêu trên, hoạt động quản lý thu bệnh
viện phải chú ý đảm bảo cân bằng lợi ích, trách nhiệm của 4 nhóm đới tượng:
“


13

Bệnh nhân, nhân viên trong bệnh viện, Ban Giám đốc bệnh viện và Nhà nước.
Đó là:

”

- Với bệnh nhân: Người dân được hưởng lợi ích thơng qua chất lượng
“

chăm sóc và công bằng y tế, người dân cũng cần có trách nhiệm trong giám
sát, theo dõi hoạt động cung ứng dịch vụ y tế của Bệnh viện công.

”

- Với nhân viên: Lợi ích của nhân viên Bệnh viện thơng qua việc nâng
“

cao đời sống, cải thiện điều kiện làm việc. Đồng thời, nhân viên Bệnh viện

cũng phải có trách nhiệm, hồn thành cơng việc được giao, có trách nhiệm
trong việc cung ứng các dịch vụ y tế của Bệnh viện cơng.

”

- Với Ban giám đớc Bệnh viện: Hồn thành trách nhiệm thực hiện cán
“

cân thu chi, quản lý các hoạt động của Bệnh viện theo đúng mục tiêu của nhà
nước, trong khuôn khổ của pháp luật.

”

- Nhà nước: Đảm bảo BVCL pháp triển đúng định hướng, đảm bảo
“

đúng mục tiêu phát triển hệ thống BVCL.
1.1.3. Sự cần thiết phải quản lý thu đối với các Bệnh viện công lập
Thứ nhất, do yêu cầu phát triển của bệnh viện công nên phải quản lý
hiệu quả nguồn thu.
Các bệnh viện được thành lập và hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ
theo quy định của Nhà nước là cung cấp dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe cho
xã hội và trong quá trình phát triển được Nhà nước cho phép tạo nguồn thu từ
hoạt động sự nghiệp thơng qua phí, lệ phí để bù đắp một phần hoặc tồn bộ
kinh phí hoạt động.
Với tính chất đặc thù của mình, các bệnh viện công phải có các cách
thức, vận động phù hợp theo cơ chế thị trường, tuân thủ theo các quy luật
khách quan chủ yếu thông qua quy luật giá trị. Vì vậy sự vận động các quy
luật cơ bản của thị trường: Quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh, quy luật
giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ đều ảnh hưởng đến cơ chế tài chính của hoạt

động sự nghiệp


14

Để đứng vững trong cơ chế thị trường, các bệnh viên không những phải
vươn lên trong cạnh tranh chất lượng sản phẩm về trong chăm sóc sức khỏe mà
còn cạnh tranh cả về giá trị tiền tệ. Muốn vậy, các bệnh viên công cần phải có
các biện pháp quản lý thu tốt nhằm đảm bảo sao cho thu đúng, thu đủ và tăng
trưởng nguồn thu để từ đó có nguồn lực tài chính đầu tư trang thiết bị, nâng cao
trình độ chuyên môn, gia tăng chất lượng khám chữa bệnh.
Thứ hai, quản lý thu tại các bệnh viện công nhằm đảm bảo nguồn tài
chính để phát triển các hoạt động của bệnh viện cơng.
Ng̀n tài chính từ ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được nhu
cầu phát triển các hoạt động sự nghiệp và an sinh xã hội theo chủ trương của
Đảng và Nhà nước. Chính vì vậy đổi mới cơ chế tài chính đa dạng hóa các
ng̀n lực là nhu cầu cấp thiết của xã hội.
Kể từ khi có Luật Ngân sách sửa đổi thì các thủ tục, quy định liên quan
tới các định mức chi cũng đã bớt cứng nhắc nhưng tỷ trọng nguồn NSNN cấp
cho hoạt động của bệnh viện có xu hướng giảm nhất là khi nhà nước có chủ
trương xã hội hóa các lĩnh vực hoạt động sự nghiệp khai thác các nguồn thu,
tăng tiềm lực tài chính cung ứng cho các dịch vụ công xã hội.
Công tác xã hội hóa đã giảm gánh nặng chi tiêu cho NSNN đồng thời
tháo gỡ khó khăn về tài chính tạo điều kiện cho các bệnh viện có thu tăng tính
chủ động về mọi mặt để đáp ứng các nhu cầu của cơ chế thị trường và cũng
phù hợp với chính sách phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần trong
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Việc tăng cường ng̀n tài chính cũng tạo cơ sở pháp lý cho các đơn vị
hoạt động theo đúng chế độ quy định, thể chế hóa việc trả thu nhập tăng thêm
họp lý từ kết quả hoạt động sản xuất cung ứng dịch vụ và tiết kiệm chi từ

ng̀n kinh phí hoạt động thường xuyên được NSNN cấp.


15

Để đạt được mục tiêu này cần có các chính sách ưu đãi về thuế suất,
thời gian ưu đãi thuế, ưu đãi về vốn... để thu hút các nguồn lực tăng sức mạnh
của các thành phần kinh tế tham gia phát triển các hoạt động sự nghiệp trong
khi nhu cầu của xã hội ngày càng tăng, nguồn lực từ NSNN có hạn không đủ
khả năng đáp ứng.
Thứ ba, quản lý thu hiệu quả nhằm nâng cao tính tự chủ và huy động được
các nguồn tài chính
Trước đây Ngân sách nhà nước được phân bổ cho các BVCL theo định
mức chung theo khu vực KTXH. Kể từ khi có Luật NSNN sửa đổi thì các thủ
tục, quy định liên quan tới các định mức chi cũng đã bớt cứng nhắc nhưng tỷ
trọng nguồn NSNN cấp cho các bệnh viện có xu hướng giảm nhất là khi nhà
nước có chủ trương xã hội hóa các lĩnh vực hoạt động sự nghiệp khai thác các
ng̀n thu, tăng tiềm lực tài chính cung ứng cho các dịch vụ công xã hội.
Việc tăng cường nguồn thu tài chính cũng tạo cơ sở pháp lý cho các
bệnh viện hoạt động theo đúng chế độ quy định, thể chế hóa việc trả thu nhập
“

tăng thêm hợp lý từ kết quả hoạt động sản xuất cung ứng dịch vụ và tiết kiệm
chi từ ng̀n kinh phí hoạt động thường xuyên được NSNN cấp.

”

1.2 Nội dung quản lý thu tại các bệnh viện công lập
1.2.1 Lập kế hoạch thu
Lập dự toán, kế hoạch thu tài chính của bệnh viện là thơng qua các

“

nghiệp vụ tài chính để cụ thể hoá định hướng phát triển, kế hoạch thu trong
ngắn hạn của bệnh viện, trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc căn
cứ vào việc phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch năm trước, dự
toán các hoạt động chun mơn và tài chính trong năm tới, phân tích các yếu
tớ tác động của mơi trường bên ngoài và bên trong, đảm bảo được hoạt động
thường xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bước củng cố và nâng cấp cơ sở
vật chất của bệnh viện, tập trung đầu tư đúng mục tiêu ưu tiên nhằm đạt hiệu