Công nghệ nano composite
Công nghệ nano, đọc là công nghệ nanô, (tiếng Anh: nanotechnology) là
ngành công nghệ liên quan đến việc thiết kế, phân tích, chế tạo và ứng dụng
các cấu trúc, thiết bị và hệ thống bằng việc điều khiển hình dáng, kích thước
trên quy mô nanômét(nm, 1 nm = 10
-9
m). Ranh giới giữa công nghệ nano
và khoa học nano đôi khi không rõ ràng, tuy nhiên chúng đều có chung đối
tượng là vật liệu nano.
Chữ nano, gốc Hy Lạp, được gắn vào trước các đơn vị đo để tạo ra đơn vị
ước giảm đi 1 tỷ lần(10-9). Ví dụ : nanogam = 1 phần tỷ của gam ; nanomet
= 1 phần tỷ mét. Công nghệ nano là công nghệ xử lý vật chất ở mức
nanomet. Công nghệ nano tìm cách lấy phân tử đơn nguyên tử nhỏ để lắp
ráp ra những vật to kích cỡ bình thường để sử dụng, đây là cách làm từ nhỏ
đến to khác với cách làm thông thường từ trên xuống dưới, từ to đến nhỏ.
Vật liệu nanocomposite là loại vật liệu nano có ứng dụng rộng rãi cả trong
kỹ thuật và dân dụng. Nanocomposite bao gồm cả ba loại nền kim lọai, nền
gốm và nền polymer. Ở đây, ta chỉ đề cập chủ yếu đến nanocomposite trên
cơ sở chất nền là polymer.
Vật liệu nanocomposite polymer : là loại vật liệu composite-polymer với
hàm lượng chất gia cường thấp ( 1-7%) và chất gia cường này phải ở kích
thước nanomet.
Pha gia cường ở kích thước nanomet được sử dụng trong lĩnh vực
nanocomposite thường là hạt nano và ống carbon (carbon nanotube). Các
phương pháp được sử dụng phổ biến hiện nay để chế tạo vật liệu
nanocomposite polymer là phương pháp insitu, nóng chảy, nhũ tương và
phương pháp dung dịch
Định nghĩa composite:
Những vật liệu compozit đơn giản đã có từ rất xa xưa. Khoảng 5000 năm
trước công nguyên con người đã biết trộn những viên đá nhỏ vào đất trước
khi làm gạch để tránh bị cong vênh khi phơi nắng. Và điền hình về compozit

chính là hợp chất được dùng để ướp xác của người Ai Cập.
Chính thiên nhiên đã tạo ra cấu trúc composite trước tiên, đó là thân cây gỗ,
có cấu trúc composite, gồm nhiều sợi xenlulo dài được kết nối với nhau
bằng licnin. Kết quả của sự liên kết hài hoà ấy là thân cây vừa bền và dẻo-
một cấu trúc composite lý tưởng.
Người Hy Lạp cổ cũng đã biết lấy mật ong trộn với đất, đá, cát sỏi làm vật
liệu xây dựng. Và ở Việt Nam, ngày xưa truyền lại cách làm nhà bằng bùn
trộn với rơm băm nhỏ để trát vách nhà, khi khô tạo ra lớp vật liệu cứng, mát
về mùa hè và ấm vào mùa đông
Mặc dù composite là vật liệu đã có từ lâu, nhưng ngành khoa học về vật liệu
composite chỉ mới hình thành gắn với sự xuất hiện trong công nghệ chế tạo
tên lửa ở Mỹ từ những năm 1950. Từ đó đến nay, khoa học công nghệ vật
liệu composite đã phát triển trên toàn thế giới và có khi thuật ngữ "vật liệu
mới" đồng nghĩa với "vật liệu composite
Thành phần và cấu tạo :
Nhìn chung, mỗi vật liệu composite gồm một hay nhiều pha gián đoạn
được phân bố trong một pha liên tục duy nhất. (Pha là một loại vật liệu thành
phần nằm trong cấu trúc của vật liệu composite.) Pha liên tục gọi là vật liệu
nền (matrix), thường làm nhiệm vụ liên kết các pha gián đoạn lại. Pha gián
đoạn được gọi là cốt hay vật liệu tăng cường (reinforcement) được trộn vào
pha nền làm tăng cơ tính, tính kết dính, chống mòn, chống xước
Thành phần cốt
Nhóm sợi khoáng chất: sợi thủy tinh, sợi cacbon, sợi gốm; nhóm sợi tổng
hợp ổn định nhiệt: sợi Kermel, sợi Nomex, sợi Kynol, sợi Apyeil. Các nhóm
sợi khác ít phổ biến hơn: sợi gốc thực vật (gỗ, xenlulô): giấy, sợi đay, sợi
gai, sợi dứa, sơ dừa, ; sợi gốc khoáng chất: sợi Amiăng, sợi Silic, ; sợi
nhựa tổng hợp: sợi polyeste (tergal, dacron, térylène, ), sợi polyamit, ; sợi
kim loại: thép, đồng, nhôm,
Sợi thuỷ tinh
Sợi thủy tinh, được kéo ra từ các loại thủy tinh kéo sợi được (thủy tinh dệt),

có đường kính nhỏ vài chục micro mét. Khi đó các sợi này sẽ mất những
nhược điểm của thủy tinh khối, như: giòn, dễ nứt gẫy, mà trở nên có nhiều
ưu điểm cơ học hơn. Thành phần của thủy tinh dệt có thể chứa thêm những
khoáng chất như: silic, nhôm, magiê, tạo ra các loại sợi thủy tinh khác
nhau như: sợi thủy tinh E (dẫn điện tốt), sợi thủy tinh D (cách điện tốt), sợi
thủy tinh A (hàm lượng kiềm cao), sợi thủy tinh C (độ bền hóa cao), sợi thủy
tinh R và sợi thủy tinh S (độ bền cơ học cao). Loại thủy tinh E là loại phổ
biến, các loại khác thường ít (chiếm 1%) được sử dụng trong các ứng dụng
riêng biệt.
Sợi Bazan
Sợi hữu cơ
Các loại sợi hữu cơ phổ biến:
• Sợi kenvlar cấu tạo từ hợp chất hữu cơ cao phân tử aramit, được gia
công bằng phương pháp tổng hợp ở nhiệt độ thấp (-10 °C), tiếp theo được
kéo ra thành sợi trong dung dịch, cuối cùng được sử lý nhiệt để tăng mô
đun đàn hồi. Sợi kenvlar và tất cả các sợi làm từ aramit khác như:
Twaron, Technora, có giá thành thấp hơn sợi thủy tinh như cơ tính lại
thấp hơn: các loại sợi aramit thường có độ bền nén, uốn thấp và dễ biến
dạng cắt giữa các lớp.
Sợi Cacbon
Sợi cacbon chính là sợi graphit (than chì), có cấu trúc tinh thể bề mặt, tạo
thành các lớp liên kết với nhau, nhưng cách nhau khoảng 3,35 A°. Các
nguyên tử cacbon liên kết với nhau, trong một mặt phẳng, thành mạng tinh
thể hình lục lăng, với khoảng cách giữa các nguyên tử trong mỗi lớp là 1,42
A°. Sợi cacbon có cơ tính tương đối cao, có loại gần tương đương với sợi
thủy tinh, lại có khả năng chịu nhiệt cực tốt.
Sợi Bor
Sợi Bor hay Bore (ký hiệu hóa học là B), là một dạng sợi gốm thu được nhờ
phương pháp kết tủa. Sản phẩm thương mại của loại sợi này có thể ở các
dạng: dây sợi dài gồm nhiều sợi nhỏ song song, băng đã tẩm thấm dùng để

quấn ống, vải đồng phương.
Sợi Cacbua Silic
Sợi Cacbua Silic (công thức hóa học là: SiC) cũng là một loại sợi gốm thu
được nhờ kết tủa.
Sợi kim loại
Sợi ngắn và các hạt phân tán
Cốt vải
Cốt vải là tổ hợp thành bề mặt (tấm), của vật liệu cốt sợi, được thực hiện
bằng công nghệ dệt. Các kỹ thuật dệt vải truyền thống thường hay dùng là:
kiểu dệt lụa trơn, kiểu dệt xa tanh, kiểu dệt vân chéo, kiểu dệt vải mô đun
cao, kiểu dệt đồng phương. Kiểu dệt là cách đan sợi, hay còn gọi là kiểu
chéo sợi. Kỹ thuật dệt cao cấp còn có các kiểu dệt đa phương như: bện, tết,
và kiểu dệt thể tích tạo nên vải đa phương.
Vật liệu nền
Chất liệu nền polyme nhiệt rắn
Nhựa polyeste và nhóm nhựa cô đặc như: nhựa phenol, nhựa furan, nhựa
amin, nhựa epoxy. Nhựa epoxy được sử dụng nhiều (sau polyeste không
no)trong công nghiệp composite. Do những đặc tính cơ học cao của nhựa
epoxy,người ta sử dụng nó để tạo ra các composite có độ bền cao dùng cho
nghành chế tạo máy bay,vũ trụ,tên lửa v.v Nhựa epoxy có những đặc tính
cơ học như (kéo,nén,uốn,va đập và từ biến v.v ) hơn polyeste.
Chất liệu nền polyme nhiệt dẻo
Nền của vật liệu là nhựa nhiệt dẻo như: PVC, nhựa polyetylen, nhựa
polypropylen, nhựa polyamit,
Chất liệu nền cacbon
Chất liệu nền kim loại
Vật liệu compozit nền kim loại có modun đàn hồi rất cao có thể lên tới 110
GPa. Do đó đòi hỏi chất gia cường cũng có modun cao. Các kim loại được
sử dụng nhiều là: nhôm, niken, đồng.
Phân loại

Vật liệu nano là vật liệu trong đó ít nhất một chiều có kích thước nano mét.
Về trạng thái của vật liệu, người ta phân chia thành ba trạng
thái, rắn, lỏng và khí. Vật liệu nano được tập trung nghiên cứu hiện nay, chủ
yếu là vật liệu rắn, sau đó mới đến chất lỏng và khí. Về hình dáng vật liệu,
người ta phân ra thành các loại sau:
 Vật liệu nano không chiều (cả ba chiều đều có kích thước nano, không
còn chiều tự do nào cho điện tử), ví dụ, đám nano,hạt nano
 Vật liệu nano một chiều là vật liệu trong đó hai chiều có kích thước
nano, điện tử được tự do trên một chiều (hai chiều cầm tù), ví dụ, dây
nano, ống nano,
 Vật liệu nano hai chiều là vật liệu trong đó một chiều có kích thước
nano, hai chiều tự do, ví dụ, màng mỏng,
 Ngoài ra còn có vật liệu có cấu trúc nano hay nanocomposite trong đó
chỉ có một phần của vật liệu có kích thước nm, hoặc cấu trúc của nó có
nano không chiều, một chiều, hai chiều đan xen lẫn nhau
. Phân loại vật liệu composite
Vật liệu composite polyme
Vật liệu composite cacbon-cacbon
Đây là vật liệu nền cacbon cốt sợi cacbon.
Vật liệu composite gốm
Vật liệu composite kim loại
Vật liệu composite tạp lai
Theo bản chất vật liệu nền và cốt
• Composite nền hữu cơ: composite nền giấy (cáctông), composite nền
nhựa, nền nhựa đường, nền cao su (tấm hạt, tấm sợi, vải bạt, vật liệu
chống thấm, lốp ô tô xe máy), Loại nền này thường có thể kết hợp với
mọi dạng cốt liệu, như: sợi hữu cơ (polyamit, kevlar (là sợi aramit cơ tính
cao), ), sợi khoáng (sợi thủy tinh, sợi cacbon, ), sợi kim loại (Bo,
nhôm, ). Vật liệu composite nền hữu cơ chỉ chịu được nhiệt độ tối đa là
khoảng 200 ÷ 300 °C.

• Composite nền khoáng chất: bê tông, bê tông cốt thép, composite nền
gốm, composite cacbon - cacbon. Thường loại nền này kết hợp với cốt
dạng: sợi kim loại (Bo, thép, ), hạt kim loại (chất gốm kim), hạt gốm
(gốm cacbua, gốm Nitơ, ).
• Composite nền kim loại: nền hợp kim titan, nền hợp kim nhôm,
Thường kết hợp với cốt liệu dạng: sợi kim loại (Bo, ), sợi khoáng
(cacbon, SiC, ).
Composit nền kim loại hay nền khoáng chất có thể chịu nhiệt độ tối đa
khoảng 600 ÷ 1.000 °C (nền gốm tới 1.000 °C).
Theo hình dạng cốt liệu
Vật liệu composite cốt sợi
Sợi là loại vật liệu có một chiều kích thước (gọi là chiều dài) lớn hơn rất
nhiều so với hai chiều kích thước không gian còn lại. Theo hai chiều kia
chúng phân bố gián đoạn trong vật liệu composite, còn theo chiều dài thì
chúng có thể ở dạng liên tục hay gián đoạn. Ta thường thấy các loại vật liệu
cốt sợi này gắn liền với từ composite trong tên gọi. Các sản phẩm composite
dân dụng thường là được chế tạo từ loại vật liệu composite cốt sợi, trên nền
nhựa là chủ yếu.
Vật liệu composite cốt hạt
Hạt là loại vật liệu gián đoạn, khác sợi là không có kích thước ưu tiên. Loại
vật liệu composite cốt hạt phổ biến nhất chính là bê tông, thường lại được
gọi ngắn gọn chỉ là bê tông, nên ta thường thấy cái được gọi là composite lại
là vật liệu composite cốt sợi.
Vật liệu composite cốt hạt và sợi
Bê tông là một loại composite (hay compozit) nền khoáng chất .Khi bê tông
kết hợp với cốt thép tạo nên bê tông cốt thép, thì đá nhân tạo tạo thành từ xi
măng là vật. liệu nền, các cốt liệu bê tông là cát vàng và đá dăm thì là cốt
hạt, còn cốt thép trong bê tông là cốt sợi.
ứng dụng
Trong ngành công nghiệp hiện nay, các tập đoàn sản xuất điện tử đã bắt đầu

đưa công nghệ nano vào ứng dụng, tạo ra các sản phẩm có tính cạnh tranh từ
chiếc máy nghe nhạc iPod nano đến các con chip có dung lượng lớn với tốc
độ xử lý cực nhanh … Trong y học, để chữa bệnh ung thư người ta tìm cách
đưa các phân tử thuốc đến đúng các tế bào ung thư qua các hạt nano đóng
vai trò là “ xe tải kéo”, tránh được hiệu ứng phụ gây ra cho các tế bào lành.
Y tế nano ngày nay đang nhằm vào những mục tiêu bức xúc nhất đối với sức
khỏe con người, đó là các bệnh do di truyền có nguyên nhân từ gien, các
bệnh hiện nay như: HIV/AIDS, ung thư, tim mạch, các bệnh đang lan rộng
hiện nay như béo phì, tiểu đường, liệt rung (Parkison), mất trí nhớ
(Alzheimer), rõ ràng y học là lĩnh vực được lợi nhiều nhất từ công nghệ này.
Đối với việc sửa sang sắc đẹp đã có sự hình thành nano phẩu thuật thẩm
mỹ,nhiều lọai thuốc thẩm mỹ có chứa các loại hạt nano để làm thẩm mỹ và
bảo vệ da. Đây là một thị trường có sức hấp dẫn mạnh, nhất là đối với công
nghệ kiệt xuất mới ra đời như công nghệ nano.
Ngoài ra, các nhà khoa học tìm cách đưa công nghệ nano vào việc giải quyết
các vấn đề mang tính toàn cầu như thực trạng ô nhiễm môi trường ngày càng
gia tăng. Việc cải tiến các thiết bị quân sự bằng các trang thiết bị, vũ khí
nano rất tối tân mà sức công phá khiến ta không thể hình dung nổi.
* Vật liệu nano composite polymer có các ứng dụng tiêu biểu như sau:
• ống nano carbon
Composite sợi carbon trước đây rất nổi tiếng vì nhẹ, bền, ít bị tác dụng hóa
học nếu thay sợi carbon bằng ống nanocarbon chắc chắn sẽ làm vật liệu nhẹ
hơn nhiều, được sử dụng trên các phương tiện cần giảm trọng lượng như
máy bay…
Hiện nay, sợi carbon và các bó ống carbon đa lớp được dùng gia cường cho
polymer để điều khiển và nâng cao tính dẫn, dùng làm bao bì chống tĩnh
điện hay làm vật liệu cấy vào cơ thể vì carbon dễ tương hợp với xương,
mô…, làm các màng lọc cũng như linh kiện quang phi tuyến.
Một hướng mới hiện nay là dùng ống nano carbon để gia cường cho polymer
nhưng không phải để tạo ra cấu trúc nanocomposite mà để thay đổi tính chất

quang điện của polymer. Ví dụ như PPV (m-phenylenevinylene-co-
dioctoxy-p-phenylenevinylene) sau khi được gia cường với ống nano
carbon, độ dẫn điện tăng lên 8 lần, bền cơ lý hơn PMMA/ống carbon nano
được dùng làm kính hiển vi quang học dưới điện trường một chiều áp vào là
0.3kV/mm.
• hạt nano:
Đất sét chứa các hạt nano là loại vật liệu xây dựng lâu đời. Hiện nay,
polymer gia cường bằng đất sét (nanoclay) được ứng dụng khá nhiều như
dùng trong bộ phận hãm xe hơi. Ngoài ra có thể sử dụng hạt carbon đen có
kích thước 10 đến 100 nm để gia cường cho vỏ xe hơi.
Polymer/đất sét có thể làm vật liệu chống cháy, ví dụ như một số loại
nanocomposite của Nylon 6/silicate, PS/layered silicate…hay vật liệu dẫn
điện như nanocomposite PEO/Li-MMT (MMT = Montmorillonite) dùng
trong pin, vật liệu phân hủy sinh học như PCL/MMT hay PLA/MMT.
Ngoài ra, khi các polymer như ABS, PS, PVA…được gia cường hạt đất sét
khác nhau sẽ cải thiện đáng kể tính chất cơ lý của polymer và có những ứng
dụng khác nhau như ABS/MMT làm khung xe hơi hay khung máy bay,
PMMA/MMT làm kính chắn gió, PVA/MMT làm bao bì…
Các hạt nano được sử dụng trong sơn có thể cải thiện đáng kể tính chất như
làm cho lớp sơn mỏng hơn, nhẹ hơn, sử dụng trong máy bay nhằm giảm
trọng lượng máy bay.
Ngoài đất sét ra thì trong vật liệu nanocomposite polymer còn sử dụng các
hạt ở kích thước nanomet như hạt CuS, CdS, CdSe…Ví dụ như PVA với
hàm lượng hạt CuS (~20nm-12nm) là 15-20% thể tích cho độ dẫn điện cao
nhất, trong khi nếu các hạt CuS ở kích thước 10µm, muốn đạt được độ dẫn
điện tương ứng thì hàm lượng CuS phải là 40%. Nanocomposite polymer
nano CdS, CdSe, ZnO,ZnS còn được sử dụng như những vật liệu cảm quang
trong phim, giấy ảnh, mực in, bột photocopy, mực in màu.
Nhìn chung, vật liệu nanocomposite có tính chất tốt hơn so với composite
thông thường nên có nhiều ứng dụng đặc biệt và hiệu quả hơn. Đây sẽ là lọai

vật liệu mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới và hứa hẹn nhiều tiềm năng ứng
dụng cao.
Một số sản phẩm từ vật liệu composite
• Vỏ động cơ tên lửa
• Vỏ tên lửa, máy bay, tàu vũ trụ
• Bình chịu áp lực cao.
• Ống dẫn xăng dầu composite cao cấp 3 lớp (Sử dụng công nghệ cuốn
ướt của Nga và các tiêu chuấn sản xuất ống dẫn xăng, dầu).
• Ống dẫn nước sạch, nước thô, nước nguồn composite (hay còn gọi là
ống nhựa cốt sợi thủy tinh);
• Ống dẫn nước thải, dẫn hóa chất composite;
• Ống thủy nông, ống dẫn nước nguồn qua vùng nước ngậm mặn,
nhiễm phèn;
• Vỏ bọc các loại bồn bể, thùng chứa hàng, mặt bàn ghế, trang trí nội
thất, tấm panell composite;
• Hệ thống ống thoát rác nhà cao tầng;
• Hệ thống sứ cách điện, sứ polymer, sứ cilicon, sứ epoxy các loại sứ
chuỗi, sứ đỡ, sứ cầu giao, sứ trong các bộ thiết bị điện, chống sét, cầu chì;
• Lốp xe ô tô, xe máy, xe đạp;
• Vỏ tầu thuyền composite (vỏ lãi)
• Thùng rác công cộng
• Mô hình đồ chơi trẻ em