Cách chọn giống và chăn nuôi nhím sinh sản
1. Chọn mua nhím giống:
Người mua cần chú ý phải mua nhím ở những địa chỉ tin cậy, bảo đảm là loại
nhím đã được thuần hoá, tránh mua phải nhím rừng vì nhím rừng rất khó chăm sóc
và sinh sản. Đặc biệt, nhím pahỉ có lý lịch, nguồn gốc rõ ràng và phải có giấy kiểm
dịch, chứng nhận của kiểm lâm ( nhím là động vật thuộc đối tượng bảo tồn ), vì vậy,
nếu mua nhím mà không có giấy chứng nhận là vi phạm pháp luật và sẽ bị thu hồi
2. Phân biệt nhím đực, nhím cái:
Lúc nhím còn nhỏ, đặt nhím nằm ngửa, dùng 2 ngón tay vạch lỗ sinh dục ra,
thấy gai giao cấu lộ ra là nhím đực, không thấy là nhím cái.
Khi nhím trưởng thành, nhím đực mỏ dài, đầu nhọn, thân hình thon dài, đuôi
dài hơn con cái, tính hung dữ, hay xù lông, rung chuông, đạp chân phành phạch để
tấn công đối phương. Nhím cái mỏ ngắn, đầu hơi tròn, thân mình mập và ngắn hơn
con đực, đuôi ngắn, tính hiền lành, chỉ hung dữ lúc đẻ. Bắt nhím cho vào rọ hẹp,
nhấc lên dùng ngón tay gãi nhẹ vào cơ quan sinh dục cách hậu môn 2 - 3cm, nếu
thấy dương vật thòi ra là nhím đực, nếu không là nhím cái.
3. Tỷ lệ đực cái:
Thông thường do giá nhím giống trên thị trường quá cao do đó các hộ gia
đình chỉ đầu tư 1 đực, 1 cái cho phép là 1 nhím đực/ 5-8 nhím cái. Do vậy, để giảm
chi phí và tăng nhanh số lượng con trong đàn tuỳ theo khả năng mà ta đầu tư cho
thích hợp.
4. Cách cho phối giống:
Nên cho con cái phối giống khi 10 - 12 tháng tuổi. Thời gian động đực thường
kéo dài 3 - 4 ngày, thời điểm phối thích hợp là 2 ngày sau khi nhím cái động dục.
Khi động dục con cái thường có các biểu hiện: đi loanh quanh trong chuồng, hít
ngửi liên tục. Nếu ta động vào người, chúng đứng yên và cong đuôi lên, đôi khi bỏ
ăn. Còn con đực củng nhảy lăng xăng và hít ngửi liên tục, chân cào liên tục xuống
nền chuồng rồi rít lên.
Khi thấy nhím cái có biểu hiện động dục thì bắt nhím đực thả vào ô nhốt nhím
cái cho chúng phối trong thời gian 4 - 6 ngày. Nếu nhím cái đang nuôi con thì bắt
nhím con ra chỗ khác để trách nhím đực cắn chết nhím con. Sau mỗi lần phối

giống cần bổ sung thêm thức ăn giàu đạm, chất béo và giá đỗ cho nhím đực . Mỗi
con đực chỉ nên cho giao phối với không quá 8 con cái và luôn luân chuyển đực cái
để tránh cận huyết.
5. Thức ăn và cho ăn:
Nhím là loài ăn tạp, vì thế, thức ăn cho nhím rất đa rạng như: côn trùng, giun,
ốc, cá, rễ, lá, mầm cây, rau, củ, quả, kể cả những loài chát, đắng
Bình thường nhím ăn 2kg thức ăn/con/ngày. Nhưng khi nhím đẻ cần bổ sung
thêm thức ăn tinh nhiều chất đạm, chất béo, chất bột, đường để nhím con mau
lớn, nhím mẹ đỡ mất sức, vì vừa phải tiết sữa nuôi con vừa mang thai.
6. Nước uống:
Nhím ăn rau, củ, quả nên ít uống nước, nhưng cũng phải có đủ nước sạch cho
nhím uống tự do.
Trung bình 1lít/5con/ngày. Nhím thương uống nước vào buổi sáng và buổi
trưa. Nhím không thích tắm ướt mình, nếu bị ướt nhím sẽ rùng mình và vung lông
liên tục không tốt.
7. Chuồng nuôi:
Nuôi nhím còn dễ hơn cả nuôi lợn, thậm chí có thể nuôi cả trên sân thượng
nhà cao tầng. Diện tích chuồng nuôi nhím không cần rộng lắm, trung bình
1m2/con. Chuồng nuôi nhím nên làm nửa sáng, nửa tối, không cần ánh sáng trực
tiếp, tránh mưa tạt và nắng nóng, bảo đảm khô sạch, thoáng mát. Nền và sân
chuồng làm bằng bê tông dày 8 - 10cm, nghiêng khoảng 3 - 4/%, để thoát nước và
để nhím không đào hang chui ra Xung quanh khu chuồng rào bằng lưới thép
B40, cao trên 1,5m.
Nhím thích ở hang nhưng không nên làm hang ngầm dưới đất, ta có thể làm
hang giả cho nhím bằng tole uốn cong hoặc bằng ống cống phi 50 - 60cm, để nổi
trên nền chuồng, dễ vệ sinh, sát trùng.
Trong chuồng nên để vài khúc gỗ, xương hoặc đá liếm để nhím mài răng và
không cắn phá chuồng. Tuy nhiên, người chăn nuôi cần chú ý xương phải được
luộc kỹ, bỏ hết gân, thịt và tuỷ.
8. Phòng bệnh:

Nhím có khả năng đề kháng tốt, ít bị dịch bệnh, nhưng củng có mắc một số
bệnh thông thường:
- Bệnh ký sinh trùng ngoài da do ve, mò cắn gây nên ghẻ lở, ta có thể dùng
thuốc bôi hoặc nhím tự liếm cũng khỏi. Để phòng bệnh ký sinh trùng ngoài da, ta
nên vệ sinh sát trùng chuồng và xung quanh chuồng mỗi tháng 1 - 2 lần.
- Bệnh đường ruột: Do khẩu phần thức ăn ta cung cấp không gây đủ như
ngoài thiên nhiên nên nhím có thể bị tiêu chảy, trong trường hợp đó, ta có thể dùng
thuốc trị tiêu chảy hoặc bổ sung thêm thức ăn đắng, chát như ổi xanh, cà rốt, rễ
rau, rễ dừa Để phòng bệnh tiêu chảy, ta nên cân đối khẩu phần thức ăn đầy đủ
cho nhím, không nên cho nhím ăn các loại thức ăn ẩm mốc, hôi thối, bẩn thỉu
9. Hiện tượng nhím không sinh sản:
Nhím được 12 -18 tháng tuổi là có thể phối giống và sinh sản, nếu quá thời
gian trên mà thấy nhím không động duc, phối giống đẻ có thể là do các nguyên
nhân sau đây: chọn giống không tốt ( có thể cả 2 con cùng là đực hoặc đều là cái ),
khâu chăm sóc, nuôi dưỡng, đặc biệt là ghép đôi cho giao phối chưa đúng kỹ thuật.
10. Giá nhím:
Hiện nay do cung cung không đủ cầu làm cho giá nhím giống trên thị trường
rất cao ( trên dưới 10 triệu đồng cho một cặp 3 - 4 tháng tuổi).
Kỹ thuật nuôi nhím cơ bản
Nhím là loài vật dễ nuôi, ít dịch bệnh, yêu cầu về chăm sóc, nuôi dưỡng cũng
rất đơn giản. Các bộ phận cơ thể nhím đều có thể dùng làm thuốc, nhưng nuôi
nhím còn dễ hơn cả nuôi lợn, thậm chí có thể nuôi cả trên sân thượng nhà cao tầng.
Chọn nhím giống
Có nhiều cách chọn nuôi nhím giống tuỳ vào điều kiện kinh tế gia đình.
Nhưng thông thường bà con thường bắt nhím 2 tháng tuổi hoặc nhím bắt đầu sinh
sản. Cách chọn nhím giống cũng rất đơn giản, bà con nên chọn Nhím có lông
mượt, bóng, Nhím khoẻ, không còi cọc. Cách đơn giản để biết là khi vào thăm
chuồng nhím bạn lấy một mẩu thức ăn có thể là bí đỏ, khoai lang hay thứ gì bỏ vào
chuồng, nếu thấy nhím ra ăn chứng tỏ nhím đã nuôi thuần, mạnh dạn và có thể bắt
làm giống. Bạn nên chú ý chọn như vậy tốt hơn bởi có nhiều trại Nhím có Nhím

rừng mua trôi nổi từ ngoài vào và họ ghép lại với nhau để bán cho khách.
Nhím thường mua theo cặp gồm một đực một cái, Nhưng không nhất thiết
phải như vậy mà bạn có thể kết hợp một đực với 2 hay 3 cái, điều này sẽ giúp bạn
tiết kiệm được con cái. Con đực nên chọn con nào năng động, mạnh mẽ, có thế nó
mới phối giống hăng hơn. Khi chăn nhím kết hợp như vậy bạn phải có chuồng dự
phòng để khi có con nào đẻ là phải tách riêng không có những con cái khác sẽ cắn
chết con con.
Xây dựng chuồng trại
Mặc dầu được con người nuôi dưỡng nhưng Nhím vẫn mang nặng tính hoang
dã và còn nguyên vẹn các phản xạ tự nhiên.
Yêu cầu chuồng trại của Nhím phải thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa
đông. Có rất nhiều kiểu xây dựng chuồng trại khác nhau. Nếu chỉ chăn nuôi theo
hộ gia đình nhỏ lẻ chỉ một vài cặp thì chỉ cần xây tường 10, nền chuồng cần để bê
tông tránh việc Nhím đào hang chui ra ngoài. Phần trong thành chuồng từ đáy
chuồng trở lên nên đánh bóng. Nhưng nếu nuôi nhiều để đảm bảo độ thông thoáng
thì chỉ cần xây tường cao khoảng 40cm sau đó lên lưới B40 ở phần trên. Kích
thước chung cho các chuồng được sử dụng phổ biến dài, rộng, cao là 1.2 x 1.2 x
1.5 (mét).
Thật ra nếu không muốn làm cao như vậy thì chỉ cần làm cao chừng 1m
nhưng mặt trên chuồng cần phủ lưới, thường sử dụng lưới sắt mắt nhỏ úm gà hay
sử dụng để đậy. Việc này một là phòng cho nhím khỏi trèo ra ngoài khi bị tác động
và hơn thể nữa nếu Nhím nhảy được sang các chuồng bên sẽ xảy ra các cuộc đụng
độ giữa các Nhím đực. Bạn nên chú ý vì chúng có thể cắn chết nhau. Chuồng nên
thiết kế hơi nghiêng 3 - 5 độ để đảm bảo không có nước đọng lại trong chuồng và
vệ sinh được rễ hơn.
Thức ăn cho Nhím
Nhím có thể ăn rất nhiều loại thức ăn, đặc biệt đối với nhà nông ta có thể tận
dụng tất cả các phụ phẩm nông nghiệp. Cụ thể các loại thức ăn các bạn xem bảng
thống kê ở phần cuối.
Về cách cho ăn, bạn nên chú ý rằng Nhím là động vật ăn đêm, ban ngày

chúng thường ngủ nghỉ và đêm đến mới hoạt động. Cũng bởi vậy Nhím thường chỉ
ăn nhiều vào buổi tối. Mỗi ngày chỉ nên cho Nhím ăn theo hai bữa, lúc buổi chiều
cho ăn khoảng 30% lượng thức ăn, và buổi tối cho ăn khoảng 70% lượng thức ăn
còn lại. Bạn nên thay đổi thức ăn cho Nhím để đảm bảo Nhím ăn ngon miệng, tuy
nhiên nên tập chung nhiều vào loại thức ăn mà Nhím ăn mạnh vì điều đó sẽ giúp
Nhím sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
Trong quá trình thay đổi thức ăn nên chỉ cho ăn thức ăn lạ với lượng hạn chế
và cần theo dõi phân thường xuyên để phát hiện xem Nhím có bị tiêu chảy hay
không. Nếu thức ăn đã ôi thiu hay không hợp Nhím sẽ bị đi ngoài. Bạn cung không
cần lo lắng nhiều vì chỉ cần dừng việc cho ăn thức ăn mới lại là Nhím lại tự khỏi
ngay không cần phải thuốc thang gì. Bạn nên cho thêm xương vào chuồng cho
Nhím gặm vừa để mài răng và vừa cung cấp khoáng canxi nếu không Nhím sẽ gặp
tường. Bạn nên mua xương ống của trâu bò, lọc hết thịt, luộc kĩ, cạo bỏ lớp thịt còn
lại, phơi khô trong 3 ngày để hết mùi và chảy hết lớp mỡ trong tuỷ, rồi mới vứt vào
cho Nhím. Vài ngày sau lấy bỏ xương cũ ra phơi lại và thay bằng xương mới để
đảm bảo vệ sinh xương không bị thối mốc. Xương cũ lại lấy phơi lại rồi lại bỏ vào
chuồng khi nào hết thì thôi.
• Nuôi dưỡng Nhím chửa đẻ và nuôi con
• Tên thức ăn (kg)
• Thức ăn thô xanh0,3 - 0,5 kg/con/ngày
• Thức ăn tinh (củ quả, các loại hạt)0,3 - 0,5 kg/con/ngày
• Khoáng bổ sung (xương động vật)0,1 kg/con/ngày
• Muối bổ sung1 gram/con/ngày
Sau khi phối giống có chửa phải lập lịch sinh đẻ cho Nhím để tiện chăm
Sóc. Nhím thường mang thai từ 95 - 105 ngày. Khi Nhím đẻ nên hạn chế tối đa sự
xuất hiện của con người.
Nuôi dưỡng Nhím con
Đối với Nhím con mới sinh ra sẽ tự tìm vú mẹ để bú sữa đầu và hoàn thiện
các chức năng của cơ thể. Sau khoảng 1 tuần tuổi Nhím bắt đầu tập ăn, bạn nên
cho ăn các thức ăn dễ chịu như lá rau muống sẽ dễ dàng hơn cho Nhím con. Sau

nửa tháng tuổi Nhím bắt đầu ăn các loại thức ăn hiện có. Sau 2 tháng tuổi Nhím
con dần bú mẹ ít hơn, cũng vì lượng sữa mẹ đã ít dần và Nhím bắt đầu làm quen
với cuộc sống độc lập.
Nuôi nhím sinh sản
Cách phân biệt nhím đực với nhím cái:
Khi nhím còn nhỏ, có thể cho nhím con nằm ngửa, dùng 2 ngón tay vạch lỗ
sinh dục ra, nếu thấy gai giao cấu lộ rõ là nhím đực, không thấy gai giao cấu là
nhím cái.
Đối với nhím trưởng thành, thì nhím đực mỏ dài, đầu nhọn, thân hình thon
dài, đuôi dài hơn con cái, tính hung dữ, hay xù lông, rung chuông đạp chân phành
phạch, tấn công đối phương. Không cho bất cứ nhím đực khác xâm phạm lãnh thổ
và đàn nhím cái nó kiểm soát. Nhím cái mỏ ngắn, đầu hơi tròn, thân hình mập và
ngắn hơn, đuôi ngắn, tính hiền lành, chỉ hung dữ lúc đẻ.
Cũng có thể bắt nhím cho vào rọ hẹp hoặc quấn lưới xung quanh mình nó.
Sau đó ta nhấc nó lên và lấy ngón tay gãi nhẹ vào cơ quan sinh dục của nhím cách
hậu môn 2 -3cm. Nếu thấy dương vật thòi ra là nhím đực, còn không có biểu hiện
nhô ra là nhím cái.
Các đặc tính sinh sản của nhím:
• Tuổi phối giống của nhím cái ở 10 -12 tháng tuổi.
• Theo nhiều tài liệu nghiên cứu và quan sát thì thấy nhím mỗi năm sinh sản 2
lần, mỗi lần từ 1 - 3 con.
• Thời gian động dục kéo dài 3 - 4 ngày, thời điểm phối thích hợp là 2 ngày sau
khi nhím cái động dục.
• Thời gian mang thai của nhím từ 95 - 100 ngày thì đẻ, và âm thầm đẻ về đêm.
Sau sinh sản 1 tháng nhím cái động dục trở lại.
• Biểu hiện động dục của nhím: Nhím cái giảm ăn có khi bỏ ăn, đi lại loanh
quanh trong chuồng và hít ngửi liên tục. Nếu ta động vào, chúng đứng yên
và cong đuôi lên. Còn ở nhím đực chúng chạy lăng xăng quanh chuồng, mũi
hít hít, ngửi ngửi, chân cào liên tục xuống nền chuồng rồi rít lên.
Cách cho phối giống:

• Khi nuôi nhím ta phải nhốt riêng đực và cái mỗi con 1 ô. Mỗi con đực cho
phụ trách không quá 8 con cái và luân chuyển đực cái nhằm tránh cận huyết.
Khi thấy nhím cái có biểu hiện động dục thì bắt nhím đực thả vào ô nhím cái
cho chúng phối. Nhưng nếu nhím cái đang nuôi con cần bắt nhím con ra chỗ
khác trước khi thả nhím đực, đề phòng nhím đực cắn chết nhím con. Thường
thì ta cho nhím đực ở cùng nhím cái trong thời gian động dục là 4 - 6 ngày,
sau đó ta đưa nhím đực ra nhốt riêng. Sau mỗi lần phối giống cần bổ sung
thêm các loại thức ăn giàu đạm, chất béo và giá đậu cho nhím đực.
Cách chăm sóc nuôi dưỡng trong quá trình mang thai và sinh sản:
Khi nhím cái mang thai cần tăng cường cung cấp thức ăn giàu dinh dưỡng, đủ
các hàm lượng chất khoáng. Khu vực chuồng nuôi cần để yên tĩnh, tránh chấn
động mạnh. Thường xuyên vệ sinh chuồng trại hàng ngày, tắm mát về mùa hè, giữ
ấm về mùa đông. Theo dõi hàng ngày nếu thấy có biểu hiện khác thường, cần nhờ
cán bộ thú y giúp đỡ ngay. Trước đẻ 1 -2 ngày cần nhốt riêng từng đàn ra. Nên làm
tường phân cách giữa các ô, tường có thể xây bằng gạch hoặc chắn tôn cao 20
-30cm (nếu chắn bằng tôn thì phải sát mặt nền). Nhằm tránh hiện tượng nhím cắn
chân con của đàn khác thò sang ô của chúng. Khi nhím mẹ đẻ xong thường phủ
con dưới bụng, để ủ ấm cho con. Ta cần thận trọng giữ ấm cho đàn nhím. Một tuần
đầu nhím con cần nhiệt độ từ 25 - 30 độ C.
Các bệnh của Nhím
Bệnh ký sinh trùng ngoài da:
Do ve, mò cắn gây ghẻ lở. Chữa trị bằng cách bôi thuốc hoặc nhím tự liếm
cũng khỏi. Vệ sinh sát trùng chuồng và xung quanh mỗi tháng 1- 2 lần để phòng
bệnh.
Bệnh đường ruột:
Do khẩu phần thức ăn cung cấp không đầy đủ như ngoài thiên nhiên nên nhím
có thể bị tiêu chảy. Chữa trị bằng cách dùng thuốc phòng chống tiêu chảy hoặc bổ
sung thêm thức ăn đắng - chát như lá ổi xanh, củ cà rốt, rễ cau, rễ dừa, trái điều
Mặt khác, cần cân đối khẩu phần thức ăn; không cho ăn thức ăn ẩm mốc, hôi thối,
bẩn thỉu

Nhím nuôi rất ít bệnh. Nhiều người nuôi nhím lâu năm cho biết: cả 10 năm
nay chưa gặp một bệnh nào ở nhím, ngoại trừ ký sinh trùng ngoài da (ve, mạt, mò).
Thịt nhím thơm ngon, là món ăn đặc sản được nhiều người ưa thích. Mật, dạ dày,
lông dùng làm thuốc chữa bệnh dạ dày, viêm tai giữa, làm thuốc xoa bóp
Nhím ăn tạp, có thể dùng rất nhiều loại thức ăn để chăn nuôi, từ lá, rễ cây, củ
quả đến côn trùng, ốc, giun đất. Một con nhím mỗi tháng cần 15 kg rau xanh, 9 kg
thức ăn tinh, 5 kg củ quả (bí đỏ, khoai, sắn ). Chuồng nuôi nhím chỉ cần xây dựng
đơn giản, nền có độ dốc vừa phải, nên lát nền bằng gạch hoặc đổ một lớp bê tông
dày 5-7 cm, chuồng có hệ thống cống rãnh phía sau để đảm bảo vệ sinh.
Tuy vẫn còn được coi là thú rừng, nhưng từ vài năm trở lại đây, việc chăn
nuôi nhím ở nước ta phát triển rất mạnh và đã trở thành nghề đem lại lợi ích
kinh tế rất cao cho nhiều hộ nông dân.
Giờ đây, nghề nuôi nhím đã lan ra rất nhiều nơi: Đắc Lắc, Hà Tây, Hà Nội,
Bắc Giang, Hưng Yên Gia đình nuôi nhiều đến 170 con, hộ nuôi ít nhất cũng từ 4
con trở lên. Những năm vừa gần đây, giá nhím giống liên tục tăng, từ 2-3 triệu
đồng/con cách đây 3 năm, giờ đã lên 5-10 triệu đồng/cặp nhím 8 tháng tuổi, thế
nhưng cung vẫn không đủ cầu.
Nhím nuôi rất ít bệnh. Nhiều người nuôi nhím lâu năm cho biết: cả 10 năm
nay chưa gặp một bệnh nào ở nhím, ngoại trừ ký sinh trùng ngoài da (ve, mạt, mò).
Thịt nhím thơm ngon, là món ăn đặc sản được nhiều người ưa thích. Mật, dạ dày,
lông dùng làm thuốc chữa bệnh dạ dày, viêm tai giữa, làm thuốc xoa bóp
Nhím ăn tạp, có thể dùng rất nhiều loại thức ăn để chăn nuôi, từ lá, rễ cây, củ
quả đến côn trùng, ốc, giun đất. Một con nhím mỗi tháng cần 15 kg rau xanh, 9 kg
thức ăn tinh, 5 kg củ quả (bí đỏ, khoai, sắn ). Chuồng nuôi nhím chỉ cần xây dựng
đơn giản, nền có độ dốc vừa phải, nên lát nền bằng gạch hoặc đổ một lớp bê tông
dày 5-7 cm, chuồng có hệ thống cống rãnh phía sau để đảm bảo vệ sinh.
Nhím lớn rất nhanh, chỉ sau hai tháng đạt 2,5-3 kg, nuôi sau một năm sẽ đạt
khối lượng 10 kg, sau 2 năm đạt khoảng 20 kg. Hiện tại nhím giống có giá bán từ
150-250 ngàn đồng/kg; nhím thịt là 100-140 ngàn đồng/kg. Bên cạnh giá trị lấy
thịt làm thực phẩm, dạ dày nhím được mua với giá cao "ngất ngưởng": một chiếc

dạ dày nhím đã phơi khô có giá tới 200-300 ngàn đồng.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của nghề chăn nuôi nhím, Khoa động vật quý
hiếm thuộc Viện chăn nuôi đã nghiên cứu thuần hoá nhím, đồng thời tham mưu
cho cơ quan quản lý đề tài nghiên cứu "Sinh sản, sinh trưởng và hiệu quả chăn
nuôi nhím với phương thức nuôi nhốt" do TS. Võ Văn Sự làm chủ nhiệm.
Ông Sự cho biết: chi phí cho việc chăn nuôi nhím chỉ đắt ở con giống, còn phí
chăn nuôi không đáng kể. Mỗi ô chuồng nuôi nhím kích cỡ 1,2 x 1,5 m x 1,5m,
xây bằng gạch hoặc lưới mắt cáo, chỉ hết khoảng 300 ngàn đồng. Nếu khấu hao
trong 10 năm, thì mỗi năm chỉ mất 30 ngàn đồng cho 1 ô chuồng nuôi. Chi phí
thức ăn cho một con nhím chỉ mất khoảng 30-50 ngàn đồng/tháng. Khi nuôi nhím
đến độ sinh sản thì các hộ chăn nuôi không cần chi phí mua con giống. Những số
liệu này cho thấy việc chăn nuôi nhím quả là nghề dễ "hái ra tiền".
1. Trang trại Nhím Thông Tín Tây Ninh ĐT di động: 0988.869 115
2. Bà con có thể tham khảo kỹ thuật nuôi nhím tại Viện Chăn nuôi (Thuỵ Phương,
Từ Liêm, Hà Nội).