“VỢ CHỒNG A PHỦ” (TƠ HỒI)
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả: Tơ Hồi
1.1.

Vị trí: nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm kỷ lục trong văn học Việt Nam

1.2.

Phong cách:



Thường khai thác đề tài về văn hóa, phong tục tập quán của những vùng
khác nhau trên đất nước



Phong cách trần thuật hóm hỉnh, sinh động nhưng khơng kém phần tinh tế
và sâu sắc



Biệt tài miêu tả tâm lý nhân vật

2. Tác phẩm
2.1.

Hoàn cảnh ra đời
In trong tập “Tây Bắc” (1952), viết trong chuyến đi thực tế lên Tây Bắc
của tác giả

2.2.

Nội dung:
Lên án tội ác của chế độ phong kiến miền núi và khẳng định, ngợi ca sức
sống tiềm tàng và khát vọng tự do mãnh liệt của người dân lao động vùng
cao Tây Bắc

Một vài nhận định về Tô Hoài và “Vợ chồng A Phủ”
“ [...] Hơi thở cuộc sống luôn đầy ắp và hiện rõ trên từng trang viết của nhà văn
Tơ Hồi, đưa ơng cùng nhiều nhà văn, nhà thơ tên tuổi khác làm nên “mùa gặt
ngoạn mục nhất của văn học Việt Nam thế kỉ 20” – Trích bài viết “ Nhà văn Tơ
Hồi nặng lịng với những trang văn về Tây Bắc”, Báo Mới


“Hơn cả một nhà văn, Tơ Hồi đã, đang và sẽ luôn là người bạn đường thân thiết
của độc giả thuộc mọi lứa tuổi, trên con đường đưa họ đến với thế giới động
tưởng tượng thuở nhỏ, hay đến với những miền đất mới, đến với con người đời
dài rộng khi đã trưởng thành” – Phan Anh Dũng
“ Có những nhà văn, nhà thơ làm vinh dự cho chữ Hán, làm vinh dự chữ Nơm.
Anh Tơ Hồi, cùng Nguyễn Cơng Hoan, Ngô Tất Tố,... làm vinh dự cho chữ quốc
ngữ. Tôi được gần các thế hệ đi trước , càng hiểu giá trị của những giây phút
sống bên cạnh họ, kể cả khi các anh im lặng” – Nhà thơ Hữu Thỉnh
“Muốn viết văn, điều quan trọng nhất là chi tiết . Mà chi tiết thì khơng thể phịa
ra được. Phải chịu khó quan sát, ghi chép, đọc và tiếp xúc càng nhiều càng tốt”
– Nhà văn Tơ Hồi
"Đất nước và người miền Tây đã để thương để nhớ cho tơi nhiều, khơng thể bao
giờ qn… Hình ảnh Tây Bắc đau thương và dũng cảm lúc nào cũng thành nét,
thành người, thành việc trong tâm trí tơi". (Tơ Hồi)
“Bản chất của văn chương Tơ Hồi là phong cách, bút pháp đậm đà bản sắc dân

tộc. Phẩm chất ấy là sự tích tụ của cả một đời gắn bó với đất nước và nhiều miền
quê hương, trân trọng và yêu thương những con người lao động mang tâm hồn
và tính cách của người Việt Nam” (Hà Minh Đức)
“Anh quen viết về những nhân vật, những mảnh đời hồn nhiên như hơi thở của
sự sống; khỏe mạnh, thuần phác, lạc quan như những câu chuyện trong cổ tích,
trữ tình trong sáng, ý nhị như ca dao” (Phan Cự Đệ)
II.

ĐỀ CỤ THỂ
Các dạng đề hay ra:


Cảm nhận vẻ đẹp/ sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm tình mùa
xn
Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân
Cảm nhận vẻ đẹp/ sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm đơng cứu A
Phủ
Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Mị trong đêm đông cứu A Phủ
Đề 1: Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân
1. Mở bài
1.1. Giới thiệu tác giả
- Vị trí: nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm kỷ lục trong văn học Việt Nam
- Phong cách:


Thường khai thác đề tài về văn hóa, phong tục tập quán của những vùng
khác nhau trên đất nước




Phong cách trần thuật hóm hỉnh, sinh động nhưng khơng kém phần tinh tế
và sâu sắc

1.2. Giới thiệu tác phẩm


In trong tập “Tây Bắc” (1952), viết trong chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của
tác giả



Nội dung: Lên án tội ác của chế độ phong kiến miền núi và khẳng định, ngợi
ca sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do mãnh liệt của người dân lao động
vùng cao Tây Bắc

1.3. Giới thiệu vấn đề nghị luận


Mị là nhân vật chính, góp phần quan trọng vào việc thể hiện nội dung, tư tưởng của
tác phẩm. Nổi bật lên ở Mị là sức sống tiềm tàng và ý thức phản kháng mãnh liệt.
Vẻ đẹp ấy được nhà văn thể hiện xuyên suốt tác phẩm, đặc biệt là trong đêm tình
mùa xuân
2.

Thân bài

2.1. Giới thiệu chung
a) Giới thiệu đoạn trích
- Vị trí: gần cuối tác phẩm, sau khi Mị trở thành con dâu nhà Pá’Tra
- Nội dung: Miêu tả diễn biến tâm lý phong phú và phức tạp của nhân vật Mị

trong đêm tình mùa xuân
- Ý nghĩa:
+ Làm nổi bật chân dung nhân vật Mị với sức sống, sức phản kháng mãnh liệt
+ Thể hiện tập trung tư tưởng, chủ đề tác phẩm
b) Giới thiệu nhân vật
- Trước khi làm con dâu nhà thống lí Pá tra:
+ Mị là cô gái xinh đẹp, trẻ trung, yêu đời và vơ cùng hiếu thảo
+ Tuy nhiên, vì sinh ra trong một gia đình nghèo khó, túng quẫn, nên Mị đành
phải chấp nhận trở thành “con dâu gạt nợ” cho nhà thống lý Pá tra
- Sau khi làm “con dâu gạt nợ” nhà thống lý Pá tra
+ Mị bị bóc lột sức lao động tàn nhẫn, bị hành hạ, đánh đập dã man, phải sống
một cuộc đời tăm tối, mờ mịt, thậm chí cịn khơng bằng con trâu, con ngựa


+ Từ một cô gái yêu đời, tràn ngập khát khao tự do Mị bỗng bị đầu độc về mặt
tinh thần, tê liệt ý thức phản kháng và chấp nhận kiếp sống trâu ngựa “lầm lũi
như con rùa nuôi trong xó cửa”
=> Mị là hình ảnh tiêu biểu cho người lao động nghèo trong xã hội phong kiến miền
núi, bị bóc lột và hành hạ cả về thể xác lẫn tinh thần. Tuy nhiên ở Mị vẫn luôn tiềm
ẩn khát vọng tự do và sức sống tiềm tàng. Đặc biệt, vẻ đẹp ấy được bộc lộ rõ nét
nhất trong đêm tình mùa xuân.
2.2. Cảm nhận chi tiết
Liên hệ, mở rộng

Cảm nhận chi tiết

Luận điểm 1: Trước hết, diễn biến tâm lý phong phú và
Liên hệ: phong cách nghệ phức tạp của nhân vật được nhà văn khắc họa trên phông
thuật của Tơ Hồi


nền bức tranh mùa xn thơ mộng, tràn đầy sức sống của

Tơ Hồi quả thực là nhà văn vùng cao Tây Bắc
của phong tục và văn hóa khi

- Bằng tài năng nghệ thuật của mình, nhà văn Tơ Hồi đã vẽ

khắc họa được khơng khí mùa

ra trước mắt người đọc bức tranh thiên nhiên Tây Bắc rực

xuân rạo rực, náo nức của

rỡ sắc màu, náo nức âm thanh và giàu chất thơ:

những bản làng nơi vùng cao

+ Mùa xuân Tây Bắc nổi bật với màu vàng ửng của cỏ

Tây Bắc. Sự uyên bác cùng

gianh hòa vào màu sắc sặc sỡ của những chiếc váy hoa

q trình hịa mình vào đời

được đem ra phơi trên các mỏm đá

sống của chính người dân nơi

+ Trong khơng gian ấy, âm thanh của tiếng sáo, tiếng khèn


đây đã giúp nhà văn tái hiện

“thiết tha bổi hổi” lẫn trong tiếng cười đùa ồn ã khiến cho

được bức tranh phong tục sinh

lòng người trở nên rạo rực

động, đa sắc và giàu chất thơ.

- Bức tranh mùa xuân còn hiện lên đậm đà bản sắc dân tộc
miền núi thông qua việc khắc họa khung cảnh sinh hoạt


nhộn nhịp và tươi vui của người dân Tây Bắc: trai gái, trẻ
con tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi kèn và nhảy;
đêm tình mùa xuân náo nức với tiếng sáo gọi bạn đầu
làng,...
=> Bức tranh mùa xuân vùng núi cao thơ mộng, tràn đầy sức
sống, khơi gợi khát khao yêu đời của mọi chàng trai cô gái tuổi
hai mươi. Mị cũng là một trong số đó. Khung cảnh mùa xuân
càng tươi đẹp, náo nức bao nhiêu, sức sống tiềm tàng trong Mị
lại càng được thôi thúc, giục giã bấy nhiêu.
=> Tác giả đã tạo được một phông nền hợp lý để lý giải sự thay
đổi trong diễn biến tâm lý của nhân vật
=> Có thể nói rằng, yếu tố ngoại cảnh đã khơi gợi khát vọng
sống và ý thức phản kháng của nhân vật
Luận điểm 2: Trên phơng nền đó, diễn biến tâm lý phong
phú và phức tạp của Mị được tác giả khắc họa chân thực

thông qua ngòi bút miêu tả tâm lý tinh tế
Luận cứ 1: Đêm tình mùa xuân rộn ràng, náo nức đã khuấy
động thế giới cảm xúc vốn đã chai sạn và nguội lạnh của Mị
 Biểu hiện
- Trong không gian rạo rực của đêm tình mùa xuân, Mị
lắng nghe và nhẩm thầm lời bài hát. Tâm hồn vốn đã
chai sạn của Mị giờ đây đã khơng cịn vơ cảm, Mị bắt
đầu hướng vọng ra cuộc sống bên ngồi, đón nhận những
âm thanh náo nức của mùa xuân


- Sự thay đổi trong tâm lý nhân vật còn được tác giả miêu
tả qua hành động uống rượu “Ngày Tết, Mị cũng uống
rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát”
+ Đặc điểm: Đây là hành động nổi loạn để chống đối lại
Liên hệ: “Chí Phèo”, “Đời

hồn cảnh tăm tối, ngột ngạt. Mị uống rượu để nuốt hận, để

thừa” (Nam Cao)

quên đi nỗi đau, để có đủ dũng khí vượt ra khỏi bóng tối và

Hành động uống rượu của Mị

hơn hết là để tâm hồn mình đê mê theo tiếng sáo, trở về với

gợi cho ta nhớ đến hành động

những năm tháng tuổi trẻ


uống rượu của Hộ trong “Đời

+ Nghệ thuật: được khắc họa một cách chân thực với các

thừa” hay Chí Phèo trong tác

từ ngữ giàu sức tạo hình, biểu cảm

phẩm cùng tên của Nam Cao.

+ Ý nghĩa: Chi tiết này đã cho thấy nét riêng trong tính cách

Cả ba nhân vật này đều uống

và sự xáo động trong nội tâm nhân vật, từ đó báo hiệu cho

rượu khi thực tại mà họ phải

sự trỗi dậy về ý thức phản kháng của nhân vật ở những đoạn

đối diện quá bí bức, quá đau

văn sau

khổ. Họ uống rượu để cố quên

- Khi đã ngấm rượu, tiếng sáo gọi bạn tình réo rắt lại khiến

đi nhưng lại càng lún sâu vào


Mị nhớ về q khứ “lịng Mị thì sống về ngày trước”.

chính nỗi đau của mình. Tuy

Dịng hồi tưởng đưa Mị trở về với những tháng ngày tươi

nhiên, nếu như nhân vật của

đẹp khi Mị cịn là cơ gái trẻ trung, yêu đời, lòng tràn ngập

Nam Cao cho thấy sự bế tắc,

khát khao tình yêu “Mị uốn chiếc lá trên mơi, thổi lá cũng

bất lực trước hồn cảnh thì

hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm

NV Mị lại cho ta thấy dấu

đã thổi sáo đi theo Mị”

hiệu của ý thức phản kháng

-> Nhà văn Tơ Hồi đã nhập thân cao độ vào nhân vật, khơi

đang dẫn trỗi dậy. Điều này gợi lại dòng ký ức tươi đẹp như vừa mới hôm qua của Mị
xuất phát từ sự khác biệt trong


 Lý giải

nhãn quan sáng tác của một

- Đêm tình mùa xuân náo nức, rộn ràng chính là hiện thân

nhà văn hiện thực phê phán và

cho sức sống, cho tiếng gọi của tình yêu và tuổi trẻ. Đó


một nhà văn hiện thực cách

cũng chính là tiếng dội vang từ quá khứ khiến Mị bồi

mạng

hồi, bâng khuâng
- Mị vốn là cô gái trẻ trung, yêu đời, xinh đẹp và có khát
vọng tự do, khát vọng tình u mãnh liệt. Vậy nên, chỉ
cần có sự tác động từ ngoại cảnh, đặc biệt là tiếng sáo
gọi bạn tình, tâm hồn Mị sẽ trở nên xáo động, nhân vật
khơng cịn thờ ơ, vơ cảm nữa.
 Nhà văn Tơ Hồi đặt nhân vật của mình trong một phơng
nền đặc biệt, có sự đối lập giữa ngoại cảnh và tâm cảnh để
từ đó khơi dậy những khát khao ngủ quên trong tâm hồn
nhân vật
Luận cứ 2: Không chỉ vậy, tiếng sáo gọi bạn tình réo rắt cịn
gọi dậy cả niềm khát khao hạnh phúc và ý thức phản kháng


Liên hệ: LLVH về quá trình vốn đã ngủ quên trong tâm hồn Mị
lao động ngôn từ của nhà văn

 Biểu hiện:

Không cần mạ kền hay đánh

- Ảo giác về q khứ xóa nhịa nỗi đau của thực tại, Mị bỗng

bóng ngơn từ, chỉ cần những

thấy lịng mình phơi phới trở lại “Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ.

con chữ giản dị xuất phát từ

Mị muốn đi chơi”

lời ăn tiếng nói của nhân dân

+ Từ một người mất ý niệm về thời gian, Mị bỗng có ý thức

Tây Bắc ấy thơi nhưng Tơ

về tuổi trẻ, ý thức về giá trị của bản thân mình. Mị muốn đi

Hồi vẫn có thể truyền tải đầy

chơi, hay chính là muốn thoát khỏi chốn ngục tù tăm tối, khát

đủ mọi cung bậc cảm xúc tinh


khao chống lại số phận, tìm đến thế giới tươi đẹp ngồi kia,

vi, phong phú của nhân vật

thế giới của tự do và hạnh phúc

 Khơng chỉ riêng Tơ Hồi

+ Nghệ thuật: Nhà văn diễn tả tâm trạng bồi hồi, náo nức của

mà mỗi nhà văn, nếu

Mị bằng những câu văn ngắn liên tiếp với nhịp nhanh, kết hợp

muốn tác phẩm của mình

cùng thủ pháp trùng điệp , từ đó vẽ ra hình ảnh Mị trẻ trung,


chạm đến trái tim độc giả

tràn đầy sức sống, rạo rực khát khao hướng vọng ra cuộc sống

thì phải ln khổ cơng,

bên ngồi

miệt mài với con chữ


+ Nhà văn: dõi theo nhân vật, trân trọng và cổ vũ cho khát

khiến nó trở thành những

khao vượt thốt thực tại của nhân vật

con chữ biết nói, biết - Từ sự ý thức về tuổi trẻ, Mị càng thấm thía hơn thực tại cay
nhảy múa theo từng nhịp

đắng và bi thảm của mình “A Sử với Mị, khơng có lịng với

đập con tim của nhân vật

nhau mà vẫn phải ở với nhau! Nếu có nắm lá ngón trong tay
lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa”
+ Ngôn ngữ độc thoại nội tâm len lỏi vào sâu bên trong, cho
ta thấy sự chua xót, tủi hổ của Mị trước hồn cảnh hiện tại
của mình. Càng ý thức rõ về giá trị của bản thân, càng nhớ
về quá khứ tươi đẹp, Mị lại càng thấy hiện tại phi lý, khơng
thể nào chấp nhận được
+ Tâm trạng chua xót trước thực tại dẫn tới ý nghĩ kết thúc
cuộc đời bằng nắm lá ngón. Chi tiết này có vẻ mâu thuẫn với
tâm lý nhân vật nhưng thực ra lại rất hợp lý


Chết là một cách để kết thúc cuộc đời tối tăm, vơ nghĩa,
một cách để tự giải thốt khỏi mọi đau khổ




Muốn chết chứng tỏ Mị đã khơng cịn lầm lũi, vơ cảm,
khơng cịn chấp nhận kiếp sống trâu ngựa, khơng cịn
cam chịu và đầu hàng trước hồn cảnh. Vậy nên, muốn
chết chính là một biểu hiện của ý thức phản kháng

 Chi tiết nắm lá ngón chính là dấu hiệu cho thấy ý thức
phản kháng của nhân vật đã được thức tỉnh


- Tiếng sáo lửng lơ càng thôi thúc Mị hướng ra cuộc sống bên
ngoài và dẫn tới hành động “Mị đến góc nhà, lấy ống mỡ, bỏ
thêm vào đĩa đèn cho sáng”.
Ánh đèn là sự trở lại của ý niệm về thời gian và không gian
của Mị. Mị bắt đầu quan tâm đến cuộc sống xung quanh,
khơng chịu ủ mình trong bóng tối nữa mà muốn hướng tới
ánh sáng và tương lai
 Lý giải
- Do hơi men của rượu nên Mị bồi hồi giữa quá khứ và
thực tại, giữa đau đớn và khát khao
- Những tác động từ các yếu tố khách quan: tiếng sáo gọi
bạn tình, khơng gian rạo rực của đêm tình mùa xuân, quá
khứ ăm ắp kỷ niệm choán trùm hiện tại
- Sức sống tiềm tàng, khát vọng tự do chưa hồn tồn biến
mất
 Tơ Hồi len lỏi sâu vào bên trong đời sống nội tâm nhân
vật bằng ngòi bút miêu tả tâm lý tinh tế với ngơn ngữ độc
thoại nội tâm. Điểm nhìn trần thuật được nhà văn di chuyển
liên tục khiến chân dung nhân vật hiện lên vô cùng sinh
Liên hệ: Sự thức tỉnh về ý


động. Điều đó cho thấy tác giả đã thực sự “dụng tâm” như

thức phản kháng mãnh liệt

thế nào khi xây đắp sức sống cho nhân vật của mình.

của Mị gợi cho ta nhớ đến biết Luận cứ 3: Đặc biệt, khát khao sống được gọi dậy mãnh liệt
bao hình tượng nhân vật tới nỗi khiến Mị tạm quên đi những nỗi đau khổ, bất hạnh
người lao động nghèo bị dồn của thực tại
tới bước đường cùng và cuối  Biểu hiện
cùng phải tự đứng lên để bảo


vệ và đấu tranh cho quyền

- Tiếng sáo được miêu tả từ xa tới gần, từ ngoại cảnh đến tâm

làm người của chính mình:

cảnh giục giã Mị đi chơi xn “Mị muốn đi chơi. Mị cũng

Chị Dậu, Chí Phèo

sắp đi chơi. Mị quấn lại tóc, Mị với lấy cái váy hoa vắt ở

 Mị có điểm chung với

trong vách”

nhiều nhân vật trong các


+ Câu ngắn, nhiều vế, nhịp nhanh cùng phép điệp từ và liệt

tác phẩm viết về về người

kê đã diễn tả bước chân náo nức cùng hành động mạnh mẽ,

lao động nghèo. Từ đó cho

tự tin trong im lặng của Mị. Mị chuẩn bị mọi thứ để đi chơi

thấy được rằng, tác phẩm

như thể khơng có gì kìm hãm.

“Vợ chồng A Phủ” vừa có

+ Nhà văn miêu tả một cách cụ thể từng hành động của Mị để

sự kế thừa và có sự sáng

cho thấy nhân vật đang hồn tồn chìm đắm, thả hồn theo

tạo trên nền tảng những tác

tiếng sáo mà tạm quên đi thực tại tăm tối xung quanh

phẩm đi trước

- Mải chìm trong tiếng sáo và khát khao của bản thân nên Mị

không nghe, không đáp lời khi A Sử hỏi; không thấy đau khi
bị A Sử túm tóc, trói đứng mà vẫn vùng bước đi
+ Hành động trói vợ của A Sử được nhà văn miêu tả một cách
cụ thể, tỉ mỉ với những động từ liên tiếp tô đậm sự thản nhiên,
lạnh lùng của nhân vật. Dường như cái ác và cái bình thường
đã khơng cịn ranh giới. Sự vơ cảm, tàn ác của A Sử lại càng
tô đậm thêm số phận bi kịch của nhân vật Mị
+ Tuy rằng thân thể bị trói chặt nhưng tâm hồn Mị, khát vọng
tự do và sức sống tiềm tàng của Mị lại không thể bị kiềm giữ.
Mị vẫn đang lửng lơ trôi theo tiếng sáo gọi bạn tình ngồi kia,
chìm đắm trong khơng gian của quá khứ đến nỗi “vùng bước
đi” mặc cho chân tay đã bị trói chặt
- Tuy nhiên, ngay sau đó Mị lại quay trở về với thực tại phũ
phàng khi thấy “tay chân đau không cựa được” và nghe thấy


tiếng chân ngựa đạp vào vách “Mị thổn thức nghĩ mình
khơng bằng con ngựa”
+ Hình ảnh liên tưởng tơ đậm số phận bi thảm và bộc lộ được
tâm trạng chua chát, đớn đau, bi phẫn của nhân vật
+ Từ đó cho thấy ngịi bút phân tích tâm lý nhân vật chân
thực, không dễ dãi, xuôi chiều của nhà văn
- Cả đêm đó, Mị chập chờn giữa thực tại và quá khứ, giữa mê
và tỉnh, giữa đau đớn và khát khao
 Lý giải:
- Mị vẫn đang chìm đắm trong quá khứ, trong men rượu,
trong tiếng sáo vấn vương nên chưa kịp ý thức về những
gì đang diễn ra
- Mặc dù phải chịu sự hành hạ, tra tấn về thể xác nhưng
khát vọng tự do, sức sống của Mị quá mãnh liệt, thiết tha

nên những nỗi đau ấy tạm thời bị quên đi
=> Nhận xét:
- Nhân vật: Mị hiện lên với diễn biến tâm lý phong phú và phức
tạp với những cung bậc cảm xúc hỗn độn. Đằng sau đó ta khơng
chỉ thấy được số phận bi thảm mà còn cảm nhận được khát vọng
cao đẹp và sức sống tiềm tàng luôn âm ỉ trong tâm hồn nhân
vật
- Nhà văn: Bút pháp phân tích tâm lý nhân vật chân xác và tinh
tế


Miêu tả đan xen giữa ngoại cảnh và tâm cảnh từ đó làm
nổi bật sự đấu tranh trong nội tâm nhân vật




Miêu tả sự phát triển tâm lý của Mị một cách logic và
sinh động từ nhận thức tới hành động, từ quá khứ tới thực
tại và khát vọng hướng về tương lai



Tơ Hồi đã nhập thân vào nhân vật, gọi dậy cả cuộc đời
và những khát khao ngủ quên của Mị chỉ trong một đêm
tình mùa xuân ngắn ngủi

Luận điểm 3: Diễn biến tâm lý phong phú và phức tạp của
Mị đã cho ta thấy chân dung nhân vật với số phận đáng
thương và sức sống tiềm tàng, mãnh liệt

Luận cứ 1: Số phận đáng thương
- Bị hành hạ về thể xác: Bị A Sử trói đứng
- Bị đầu độc về tinh thần
+ Trở nên lầm lì, vơ cảm
+ Bị trói đứng trong đêm tình mùa xn: khơng chỉ là sự
tra tấn về thể xác mà còn hành hạ về tinh thần
 Mị tiêu biểu cho số phận của người dân nghèo trong xã hội
phong kiến miền núi trước cách mạng
Luận cứ 2: Sức sống tiềm tàng mãnh liệt
- Suy nghĩ bên trong: ý thức về tuổi trẻ, về số phận bi kịch
của bản thân đồng thời ý thức rõ về sự bất công, tàn nhẫn
mà bọn chúa đất phong kiến gây ra cho con người
- Hành động: thầm lặng nhưng quyết liệt, diễn ra trong vô
thức nhưng được thôi thức từ ý thức mạnh mẽ về quyền
sống, quyền tự do và hạnh phúc của bản thân


 Sức sống tiềm tàng của Mị không hề mất đi mà chỉ ngủ
quên trong tiềm thức và khi có sự tác động đủ lớn về mặt
cảm xúc, sức sống ấy sẽ trỗi dậy mãnh liệt
2.3. Đánh giá
- Về vấn đề nghị luận:


Nhân vật Mị hiện lên với đời sống tâm lý phong phú,
phức tạp qua ngòi bút miêu tả sinh động, hấp dẫn của Tơ
Hồi




Nhân vật Mị tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm
tàng của người lao động. Số phận bi thảm của Mị đã phản
ánh được phần nào sự tàn nhẫn và bất công của xã hội
phong kiến miền núi

- Về nghệ thuật:


Miêu tả tâm lý tinh tế, chân thực



Cài cắm nhiều chi tiết tinh tế, giàu ý nghĩa



Xây dựng nhân vật trên nhiều phương diện



Xây dựng phông nền giàu chất thơ



Thủ pháp đối lập làm nổi bật số phận và vẻ đẹp của nhân
vật

- Về tác giả



Tình cảm nhân đạo sâu sắc, đáng trân trọng



Phong cách nghệ thuật ấn tượng, tài năng trong việc xây
dựng nhân vật


Đề 2: Cảm nhận sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm đông cứu A
Phủ
1. Mở bài
1.1. Giới thiệu tác giả
- Vị trí: nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm kỷ lục trong văn học Việt Nam
- Phong cách:


Thường khai thác đề tài về văn hóa, phong tục tập quán của những vùng
khác nhau trên đất nước



Phong cách trần thuật hóm hỉnh, sinh động nhưng khơng kém phần tinh tế
và sâu sắc

1.2. Giới thiệu tác phẩm


In trong tập “Tây Bắc” (1952), viết trong chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của
tác giả




Nội dung: Lên án tội ác của chế độ phong kiến miền núi và khẳng định, ngợi
ca sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do mãnh liệt của người dân lao động
vùng cao Tây Bắc

1.3. Giới thiệu vấn đề nghị luận
Mị là nhân vật chính, góp phần quan trọng vào việc thể hiện nội dung, tư tưởng của
tác phẩm. Nổi bật lên ở Mị là sức sống tiềm tàng và ý thức phản kháng mãnh liệt.
Vẻ đẹp ấy được nhà văn thể hiện xuyên suốt tác phẩm, đặc biệt là trong đêm đông
cứu A Phủ.
2. Thân bài


2.1. Giới thiệu chung
c) Giới thiệu đoạn trích
- Vị trí: gần cuối tác phẩm, sau khi Mị trở thành con dâu nhà Pá’Tra
- Nội dung: Miêu tả diễn biến tâm lý phong phú và phức tạp của nhân vật Mị
trong đêm đơng cứu A Phủ, từ đó cho thấy trỗi dậy trong ý thức phản kháng
của nhân vật.
- Ý nghĩa:
+ Làm nổi bật chân dung nhân vật Mị với sức sống, sức phản kháng mãnh liệt
+ Thể hiện tập trung tư tưởng, chủ đề tác phẩm
d) Giới thiệu nhân vật
- Trước khi làm con dâu nhà thống lí Pá tra:
+ Mị là cô gái xinh đẹp, trẻ trung, yêu đời và vơ cùng hiếu thảo
+ Tuy nhiên, vì sinh ra trong một gia đình nghèo khó, túng quẫn, nên Mị đành
phải chấp nhận trở thành “con dâu gạt nợ” cho nhà thống lý Pá tra
- Sau khi làm “con dâu gạt nợ” nhà thống lý Pá tra
+ Mị bị bóc lột sức lao động tàn nhẫn, bị hành hạ, đánh đập dã man, phải sống

một cuộc đời tăm tối, mờ mịt, thậm chí cịn khơng bằng con trâu, con ngựa
+ Từ một cô gái yêu đời, tràn ngập khát khao tự do Mị bỗng bị đầu độc về mặt
tinh thần, tê liệt ý thức phản kháng và chấp nhận kiếp sống trâu ngựa “lầm lũi
như con rùa ni trong xó cửa”
=> Mị là hình ảnh tiêu biểu cho người lao động nghèo trong xã hội phong kiến miền
núi, bị bóc lột và hành hạ cả về thể xác lẫn tinh thần. Tuy nhiên ở Mị vẫn luôn tiềm
ẩn khát vọng tự do và sức sống tiềm tàng. Trong đêm tình mùa xuân, sức sống trong


Mị tuy đã trỗi dậy nhưng không đủ để nhân vật tự giải thốt cho chính mình, phải
đến đêm đơng cắt trói cho A Phủ sức sống tiềm tàng và ý thức phản kháng trong Mị
mới thực sự được thức tỉnh.
2. Cảm nhận chi tiết
Liên hệ, mở rộng

Cảm nhận chi tiết

Luận điểm 1: Sức sống tiềm tàng của Mị không phải
chỉ đến đêm đông cứu A Phủ mới được bộc lộ mà đã
được nhà văn khắc họa từ trước đó qua những chi tiết,
tình huống giàu ý nghĩa
- Khi biết mình sắp trở thành con dâu gạt nợ, Mị khơng
chấp nhận với sự bất công ấy mà luôn tỏ rõ thái độ
phản kháng, xin bố đừng bàn mình cho nhà giàu
- Khi mới về làm dâu, có đến hàng tháng trời, đêm nào
Mị cũng khóc. Thậm chí, Mị đã từng nghĩ đến việc ăn
lá ngón để tự tử nhưng xã hội phong kiến miền núi với
cường quyền và thần quyền đã bóp nghẹt, giam hãm
sức sống đó
- Tưởng rằng sau khi bị đầu độc về tinh thần, sức sống

của Mị đã hoàn toàn nguội lạnh nhưng ngay khi nghe
được tiếng sáo gọi bạn tình thiết tha, sức sống ấy lại
trỗi dậy từ đó khơi gợi khát vọng tự do và ý thức phản
kháng của Mị
- Tuy nhiên, sức trỗi dậy của sức sống tiềm tàng trong
đêm tình mùa xuân chỉ vụt sáng lên như một khoảnh


khắc vì ngay sau đó nhân vật lại trở về với hiện thực
lầm lũi, tăm tối. Chỉ đến khi nhìn thấy giọt nước mắt
của A Phủ trong đêm đông giá rét, sức sống ấy mới
bừng tỉnh mạnh mẽ và thôi thúc Mị cởi trói cho A Phủ
hay cũng chính là cởi trói cho chính mình
Luận điểm 2: Sức sống tiềm tàng của Mị được nhà văn
khắc họa rõ nét qua diễn biến tâm lý phong phú và
phức tạp của nhân vật trong đêm đông cứu A Phủ
- Lúc đầu Mị hoàn toàn thản nhiên và thờ ơ trước số
phận của mình và đồng loại:
 Biểu hiện:
+ Tác giả cịn miêu tả sự dửng dưng của Mị qua hành
động “Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ biết chỉ còn ở với
ngọn lửa”. Điệp từ “vẫn”, “chỉ” nhấn mạnh những
hành động lặp đi lặp lại một cách vô hồn, không cảm
xúc của Mị. Trong những đêm đông dài Mị vẫn thản
Liên hệ: Mị là đại diện tiêu

nhiên thổi lửa hơ tay, bàng quan với mọi diễn biến

biểu cho những nạn nhân


xung quanh, khơng mảy may quan tâm tới tình cảnh

đáng thương của sự áp bức và

đáng thương của A Phủ. Mị vô cảm với nỗi đau của

bất cơng. Hồn cảnh của Mị

chính mình và cũng trở nên vơ cảm trước sự bất hạnh

gợi cho nghĩ đến bi kịch của

của đồng loại

Chí Phèo trong truyện ngắn

+ Sự thờ ơ của Mị trước hết thể hiện qua suy nghĩ

cùng tên của Nam Cao. Chí

“Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy cũng thể thôi”.

Phèo bị cự tuyệt quyền làm

Mị không mảy may quan tâm tới A Phủ. Tâm hồn Mị

người, bị tha hóa về nhân hính

trở nên trơ lì, vơ cảm trước nỗi đau của đồng loại



lẫn nhân tính chính bởi sự đưa
đẩy và bóc lột của xã hội thực

 Lý giải: Sự vô cảm của Mị chính là hệ quả của quá

dân phong kiến. Họ đều là

trình đầu độc tinh thần mà chế độ phong kiến miền núi

những nạn nhân của hoàn

áp đặt lên những người lao động nghèo.

cảnh, đều vẫy vùng trong bi => Qua đó, ta lại càng thấm thía sự tàn bạo của giai cấp
kịch của chính mình để rồi đi thống trị trong xã hội và số phận đáng thương của những
đến sự thức tỉnh và đấu tranh

người dân bé nhỏ như Mị
- Tuy nhiên, khi thấy dòng nước mắt của A Phủ, tình
thương đồng loại của Mị đã được đánh thức
 Biểu hiện
+ Hình ảnh dịng nước mắt “một dịng nước mắt lấp
lánh rơi xuống hai hõm má đã xám đen lại”: Vốn là
một chàng trai cường tráng, mạnh mẽ nhưng khi rơi
vào hoàn cảnh bi đát, thê thảm này A Phủ cũng khơng
thể kìm được nước mắt. Điều đó cho thấy tâm trạng
tủi hổ, bất lực, tuyệt vọng đến cùng cực của nhân vật
khi chẳng thể làm gì để giải thốt chính mình
+ Chứng kiến tình cảnh thảm thương của A Phủ, tâm

trạng của Mị đã có sự xáo động và thay đổi
 Nhớ lại quá khứ khi mình bị trói đứng “Nhiều lần
khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không
biết lau đi được”
 Từ đồng cảnh dẫn đến đồng cảm, Mị thấu hiểu tận
cùng nỗi đau đớn, chua xót, tủi nhục mà A Phủ đang
phải chịu đựng


 Mị bỗng cảm thấy thương cho chính mình, và từ chỗ
thương mình, Mị lại càng thương người. Mị nhớ lại
Quả thực vậy, “Chi tiết nhỏ

cái chết của người đàn bà từng sống trong nhà thống

làm nên nhà văn lớn” (M.

lý Pá tra, mường tượng đến cái chết của A Phủ trong

Gorki). Chi tiết giọt nước mắt

tương lai và cảm thấy lo sợ, xót xa và phẫn nộ “Trời

của A Phủ đã thể hiện được tài

ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết

năng trong nghệ thuật truyện

cũng thơi, nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước


ngắn cũng sự tinh tế, nhạy bén

cũng ở cái nhà này”.

của ông trong cảm quan về
hiện thực và con người. Chi

 Lý giải

tiết ấy có lẽ chính là chi tiết

+ Hoàn cảnh đáng thương, tội nghiệp của A Phủ khiến

cởi nút, thôi thúc Mị vượt qua

Mị cảm thấy đồng cảnh và đồng cảm

nỗi sợ để giải phóng chính

+ Mị vốn là một cô gái nhân hậu, giàu khao khát sống

bản thân mình

nhưng qua một thời gian trở thành nô lệ, những phẩm
chất đã ngủ quên nay mới được đánh thức
=> Có thể nói rằng chính lịng thương thân đã khơi dậy
tình người, đánh thức những cảm xúc cao đẹp bên trong
tâm hồn vốn đã bị bào mòn, chai sạn của Mị. Giờ đây Mị
đã khơng cịn vơ cảm nữa

- Càng thương cho mình, càng xót xa cho đồng loại Mị
lại càng căm tức, phẫn nộ trước tội ác của bọn chúa
đất phong kiến
 Biểu hiện:
+ Câu cảm thán, điệp từ “chết” cùng câu văn ngắt nghỉ
liên tục diễn tả tâm trạng lo lắng xen lẫn bất mãn và


phẫn uất của Mị “Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng
này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói,
chết rét, phải chết.” Mị đau nỗi đau của A Phủ và ý
thức được sự bất công, vô lý trước những đau khổ mà
mình và A Phủ phải chịu đựng
+ Giọng điệu chì chiết, đay nghiến bộc lộ nỗi uất ức,
nghẹo ngào của nhân vật
 Lý giải
+ Mị thấu hiểu và thấm thía một cách sâu sắc tội ác
mà bọn chúa đất phong kiến gây ra khơng chỉ cho
mình mà còn cho tất cả những dân bé nhỏ, yếu đuối
+ Trong Mị luôn tiềm sức phản kháng tiềm tàng và nó
có thể trỗi dậy bất cứ lúc nào
=> Đằng sau thái độ căm phẫn ấy ta cảm nhận được ý thức
phản kháng mãnh liệt đang dần trỗi dậy bên trong cơ gái
vốn từng lầm lì, cam chịu và nhẫn nhục trước sự bất cơng
của hồn cảnh
=> Ngịi bút của Tơ Hồi thật tinh tế khi miêu tả được diễn
biến tâm lý phong phú của Mị với những cảm xúc đan xen
phức tạp. Có lẽ bởi vậy mà nhân vật của ông hiện lên sống
động và chân thực hơn bao giờ hết.
- Nghĩ lại đời mình, nghĩ đến cảnh A Phủ bỏ trốn và mình

Liên hệ:

bị trói thay, Mị khơng còn cảm thấy sợ

Hành động bỏ trốn cùng A - Từ ý nghĩ dẫn đến hành động, Mị quyết định cởi trói cho
Phủ đã cho thấy tinh thần A Phủ


phản kháng, đấu tranh mạnh  Nghệ thuật
mẽ và vô cùng quyết liệt của

+ Câu văn ngắn liên tiếp, miêu tả cụ thể và liên tục từng

Mị. Tinh thần ấy được kế thừa

hành động của nhân vật cho thấy quá trình Mị cởi trói

từ ý thức phản kháng của hình

cho A Phủ diễn ra rất nhanh và dứt khốt, khơng có

tượng những người nơng dân

chút lo lắng hay do dự

như Chị Dậu, Lão Hạc, Chí

+ Miêu tả hành động nhưng vẫn cho thấy nội tâm của

Phèo trong các truyện ngắn


nhân vật: sự trỗi dậy của khát vọng tự do, lòng thương

hiện thực 30 – 45. Tuy nhiên

người dường như đã cho Mị một sức mạnh vơ hình

nếu Chị Dậu, Lão Hạc, Chí

khiến cơ gái lầm lũi, cam chịu ngày nào trở nên dũng

Phèo cố vẫy vùng để chống

cảm, tự tin với sức sống, sức phản kháng mãnh liệt

lại hoàn cảnh nhưng cuối  Đặc điểm
cùng vẫn lâm vào bi kịch

+ Hành động cởi trói diễn ra nhanh, đầy bất ngờ đến

quẩn quanh, bế tắc thì Mị lại

nỗi chính nhân vật cũng khơng ngờ được. Vậy nên, sau

tìm được con đường giải thoát

khi cắt nút dây mây Mị mới hốt hoảng, thảng thốt, chỉ

cho cuộc đời mình. Điều này


thì thào được một tiếng rồi nghẹn lại

cho thấy nhãn quan cách

+ Tuy rằng hành động của Mị đầy táo bạo, bất ngờ

mạng tiến bộ của nhà văn Tơ

nhưng đây chính là kết quả tất yếu sau một q trình

Hồi.

đấu tranh tâm lý phức tạp của Mị. Mị đã do dự, sợ hãi
khi nghĩ đến kết cục của mình nhưng sự xót thương cho
nỗi đau của A Phủ cùng sự căm phẫn tột cùng trước tội
ác của bọn chúa đất phong kiến đã giúp Mị chiến thắng
nỗi sợ và đi đến hành động quyết liệt và dứt khoát
 Ý nghĩa:
+ Cho thấy ý thức phản kháng của Mị trỗi dậy


+ Cho thấy quy luật “Tức nước vỡ bờ” => báo hiệu cho
sự đấu tranh của người lao động để chống lại thế lực
bóc lột
+ Nhà văn: tình cảm nhân đạo (cổ vũ sự đấu tranh, phản
kháng của người lao động + niềm tin yêu vào khả năng
đổi đời của nhân vật)
- Sau phút giây “đứng lặng trong bóng tối” để trấn tĩnh,
định thần lại Mị quyết định chạy trốn cùng A Phủ
 Nghệ thuật

Câu nhiều vế, nhịp nhanh cùng các động từ liên tiếp
diễn tả bước chân gấp gáp, lo sợ nhưng cũng đầy quyết
tâm của Mị. Mị đang hối hả tự cứu lấy mình và khẩn
thiết van xin sự sống “A Phủ cho tơi đi. Ở đây thì chết
mất”
 Đặc điểm
Hành động táo bạo, bất ngờ nhưng tất yếu, hợp lý
 Ý nghĩa
Giải thoát cho A Phủ cũng chính là giải thốt cho sự
vơ cảm của bản thân, khát vọng hồi sinh của Mị khi
đó đã trỗi dậy mãnh liệt. Đó chính là biểu hiện cao
nhất của sức sống tiềm tàng và tinh thần phản kháng
=> Tơ Hồi đã miêu tả diễn biến tâm lý, hành động của
Mị một cách logic, hợp lý
=> Hành động của Mị phản ánh quy luật “Tức nước vỡ
bờ”


2.3. Đánh giá
- Về vấn đề nghị luận:
+ Nhân vật Mị hiện lên với đời sống tâm lý phong phú,
phức tạp qua ngòi bút miêu tả sinh động, hấp dẫn của Tơ
Hồi
+ Nhân vật Mị tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm
tàng của người lao động. Số phận bi thảm của Mị đã phản
ánh được phần nào sự tàn nhẫn và bất công của xã hội
phong kiến miền núi
- Về nghệ thuật:
+ Miêu tả tâm lý tinh tế, chân thực
+ Cài cắm nhiều chi tiết tinh tế, giàu ý nghĩa

+ Xây dựng nhân vật trên nhiều phương diện
+ Thủ pháp đối lập làm nổi bật số phận và vẻ đẹp của nhân
vật
- Về tác giả
+ Tình cảm nhân đạo sâu sắc, đáng trân trọng
+ Phong cách nghệ thuật ấn tượng, tài năng trong việc xây
dựng nhân vật