GIÁO ÁN
Môn học: Phương pháp giảng dạy giáo dục học
Bài học: Vai trò của di truyền, bẩm sinh đối với sự hình thành và phát triển nhân
cách
Thời lượng: 30 phút
Người soạn: Lê Thị Thương
I. Mục tiêu của bài học
1. Về kiến thức
Phân tích được khái niệm di truyền, bẩm sinh.
Phân biệt di truyền - bẩm sinh, lấy được ví dụ.
Phân tích được vai trị của di truyền, bẩm sinh đối với sự hình thành và phát
triển nhân cách.
2. Về kỹ năng
Có kỹ năng phân biệt, nhận biết được những đặc điểm di truyền, bẩm sinh
trong thực tế.
Có kỹ năng phát hiện những đặc điểm di truyền, bẩm sinh của bản thân, và
của học sinh trong q trình cơng tác .
3. Về thái độ
Tích cực vận dụng kiến thức đã học để phát hiện các yếu tố BS DT tốt của
bản thân để phát huy vai trị của chúng trong cơng việc và cuộc sống.
Tích cực nghiên cứu phát hiện các yếu tố BS di truyền của học sinh trong
quá trình cơng tác để có kế hoạch tư vấn, bồi dưỡng cho các em phát triển hoàn
thiện nhân cách bản thân.
II. Nội dung bài học
Khái niệm di truyền? Khái niệm bẩm sinh?
Những yếu tố được di truyền.
Vai trò của di truyền - bẩm sinh đối với sự hình thành và phát triển nhân
cách?
III. Phương pháp dạy học

Thuyết trình, vấn đáp, trị chơi, nêu tình huống, động não,…
IV. Phương tiện dạy học
Máy tính, máy chiếu,..
V. Tiến trình thực hiện
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Cô chào cả lớp.
Giáo viên: Hơm nay nhìn lớp mình ai cũng phấn
chấn và vui vẻ, công tác trực nhật lớp cũng rất tốt,
cơ có lời khen cho cả lớp.
Lớp trưởng lát ra chơi điểm danh giúp cô
- Giáo viên: trước khi tìm hiểu vào bài mới cơ trị
chúng ta cùng nhớ lại một số kiến thức buổi trước
chúng ta đã học.
Đầu tiên ai có thể cho cơ biết khái niệm nhân
cách là gì nào?
- Học sinh: trả lời khái niệm nhân cách (gọi 2 học
sinh trả lời)
- Giáo viên nhận xét câu trả lời và chốt câu trả
lời:
Nhân cách là tổ hợp những đặc điểm, những
thuộc tính tâm lý cá nhân, biểu thị bản sắc và giá
trị xã hội của con người.
DẪN VÀO BÀI MỚI:
Nhân cách là yếu tố quan trọng quyết định chất
lượng mối quan hệ giữa con người với con người
từ những chuyện bình thường, mối quan hệ gia
đình, kết giao đến mối quan hệ xã hội, công tác,
kinh doanh.

Nội Dung



Nó là đặc trưng của từng cá nhân, là bản chất thực
của con người. Vì vậy, có rất nhiều yếu tố tác
động đến sự hình thành và phát triển nhân cách, và
2 trong số đó chính là: BẨM SINH VÀ DI
TRUYỀN.
Vậy, bẩm sinh và di truyền có vai trị như thế nào
đối với sự hình thành và phát triển nhân cách,
ngày hơm nay chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu.

Giáo viên ghi bảng =>

Vai trò của di truyền đối với sự
hình thành và phát triển nhân
cách.

GV giới thiệu vào phần 1: Bài hôm nay chúng ta
sẽ cùng nhau khám phá 2 ND chính là Khái niệm

1. khái niệm DT và BS

và VT của DTBS đối với sự hình thành phát triển

1.1.Khái niệm di truyền

NC. Sau đây chta cùng đi vào tìm hiểu phần thứ
nhất:
Trước khi vào phần khái niệm cơ có một câu hỏi:
Câu hỏi:

Con cái của người Châu Âu sinh ra thường có
những đặc điểm gì nổi bật giống cha mẹ? Những
người Châu Phi sinh con ra có đặc điểm gì giống
với cha mẹ?
Gọi học sinh trả lời.
Giáo viên nhận xét.
Như chúng ta đã biết con cái của người Châu Âu
khi sinh ra sẽ có da trắng, tóc vàng, mắt xanh
giống với cha mẹ, con cái của người Châu Phi có
đặc điểm nổi bật là da đen giống với cha mẹ.
Câu hỏi: Theo các bạn đặc điểm về màu da, màu


tóc, màu mắt đó là đặc điểm sinh học hay tâm lý - Di truyền là sự tái tạo ở trẻ những
(TL: ĐĐ sinh học)

thuộc tính sinh học nhất định giống

GV: Nếu những đặc điểm sinh học được truyền từ với cha mẹ thông qua hệ thống gen.
thế hệ này sang thế hệ khác thì được gọi là di
truyền. Vậy các em hãy khái quát lại cho cô khái
niêm di truyền là gì?
GV: Viết bảng chính: - Tái tạo thuộc tính sinh học
Điều này có nghĩa là chỉ có những thuộc tính Những yếu tố di truyền:
sinh học mới được DT

- Cấu trúc giải phẫu cơ thể

Câu hỏi: Các em hãy xác định cho cô những đặc - Màu da, màu tóc, màu mắt
điểm sinh học có thể được DT trên cơ thể chúng - Vóc dáng, thể chất

ta?

- Các phẩm chất của hệ thần kinh

Gọi 2 HS trả lời. GV ghi bảng và chọn những đặc - Các tư chất của một lĩnh vực hoạt
điểm đúng.

động nhất định

Giải phẫu cơ thể gồm hình dáng cơ thể, đầu, chân, ( nghệ thuật, toán học…)
tay... Các phẩm chất của hệ thần kinh như hệ thần
kinh vận động(cơ, xương)... Tư chất trong một
lĩnh vực nhất định như nghệ thuật, toán học...
Luyện tập: Những đặc điểm nào dưới đây được di
truyền:
1. Màu tóc
2. Tính cách
3. Khí chất nóng nay hay ưu tư
4. Năng khiếu học tốn
- HS lựa chọn, GV giải thích các đáp án đúng
(1,4), sai (2,3).
GV kết luận: Chỉ những đặc điểm sinh học mới
được truyền từ cha mẹ sang con cái. Nó được ghi
sẵn trong hệ thống gen.


GV: Trên thực tế chúng ta nhìn thấy đứa trẻ sinh 1.2 Khái niệm bẩm sinh
ra có nhiều điểm sinh học giống bố mẹ, nhưng
cũng có trẻ có đặc điểm sinh học không hề giống - Bẩm sinh là những thuộc tính,
bố mẹ.


những đặc điểm sinh học có ngay từ

VD: đứa trẻ sinh ra đã có vết chàm ở mặt, đứa trẻ khi mới sinh ra.
vừa sinh ra đã bị điếc mà bố mẹ khơng có như thế
Câu hỏi: Đó có được gọi là đặc điểm di truyền *Phân biệt DT và BS
khơng? (Đó là ĐĐ BS).
Câu hỏi: Vậy các em cho cơ biết bẩm sinh là gì?
Gọi 2 học sinh trả lời

Giống nhau: Đều là những đặc điểm

GV nhận xét và chốt

sinh học.

GV gọi HS cho một số VD khác về đặc điểm BS Khác nhau:
(đưa dự kiến đáp án ra đây)

Di truyền

GV NX câu trả lời của HS và KL đúng sai
Câu hỏi: Từ 2 khái niệm trên cô mời 1 bạn phân
biệt giúp cô di truyền và bẩm sinh có những
điểm gì giống và khác nhau?
Gọi sinh viên trả lời

Bẩm sinh
Đặc điểm có thể


Đặc điểm sinh giống hoặc khơng
học giống với

giống với bố mẹ.

bố mẹ, do mã
hóa trong gen.
Bộc lộ ngay khi

 GV nhận xét và chốt
Có thể bộc lộ

mới sinh

ngay hoặc sau
1 thời gian
mới bộc lộ

GV chuyển ý vào phần 2:
Vậy yếu tố di truyền,bẩm sinh có vai trị như thế
nào với sự hình thành và phát triển nhân chúng ta
sẽ cùng nhau đi vào phần 2 vai trò của di truyền

2. Vai trò của DT, BS đối với sự
hình thành phát triển NC


với sự phát triển nhân cách.
GV hướng dẫn HS phân tích:
- Nhân gian ta có câu “ Giỏ nhà ai, quai nhà ấy”.

- Phái Nhi đồng Học cho rằng: “ Di truyền là cái
quyết định trực tiếp đến nhân cách con người “.
Câu hỏi: Theo các bạn, các quan điểm trên đúng
hay sai? Tại sao?
GV: Tổ chức thảo luận nhóm nhỏ theo bàn và thảo
luận trong 1 phút.
HS: thảo luận và trả lời.
GV tổng kết: Cả 2 quan điểm trên đều nhìn nhận
vai trị của DT một cách phiến diện: Đều đề cao,
tuyệt đối hóa vai trị của DT. Đều cho rằng: DT có
VT quyết định đối với sự hình thành PT NC.
Chúng ta cần nhìn nhận khách quan hơn về vai trò
của DT.

- Di truyền là tiền đề vật chất (mầm

Câu hỏi: Vậy theo các bạn di truyền có vai trò

mống) của sự phát triển tâm lý,

như thế nào đối với sự hình thành và phát triển

nhân cách.

nhân cách?
Gọi HS trả lời.
> GV tổng kết lại:
Câu hỏi: Em hiểu từ: Tiền đề vật chất nghĩa là
ntn?
GV chốt: Đó là yếu tố vất chất (gen), là yếu tố nền

tảng đầu tiên, đặt nền móng cho sự phát NC cá
nhân.
Nếu thiếu yếu tố này cá nhân không thể phát triển
được NC của mình một cách bình thường. VD:
Trẻ sinh ra bị mù/bị điếc hoặc bị bại não, teo


não… Tức là trẻ bị thiếu đi yếu tố BSDT tốt nên
q trình phát triển NC gặp rất nhiều khó khăn.
Câu hỏi: Nếu Bạn Hương có gen di truyền học
tốn từ bố mẹ. Bạn Quân không được di truyền
gen học toán từ bố mẹ
Theo các em, giữa Hương và Quân ai sẽ là người
học nhanh, học tốt mơn tốn hơn?
Gọi HS trả lời,
Giáo viên chốt: Chính yếu tố DT đã giúp có khả
năng học tốn của Hương tốt hơn, tiếp thu bài
nhanh hơn, KQ cao hơn và thậm chí có chiều
hướng u thích, say mê học tốn hơn. Điều đó
phản ánh vai trò ảnh hưởng đến chiều hướng, tốc
độ, nhịp độ phát triển của yếu tổ BS DT. Đây cũng
là vai trị thứ 2 của yếu tố BSDT:

- Nó nói lên chiều hướng, tốc độ,
nhịp độ của sự phát triển.

GV: Chính nhờ có yếu tố DT ( dưới dạng tư chất,
năng khiếu có sẵn trong não, giác quan,…) đã góp
phần tạo điều kiện cho cá nhân hoạt động hiệu quả
trong một số lĩnh vực nhất định.

Điều này cũng giải thích hiện tượng cả gia đình
cùng thành cơng trong một lĩnh vưc. VD: Ngô Bảo
Châu, là con trai của Giáo sư, Tiến sĩ khoa học
ngành cơ học - Ngô Huy Cẩn. Mẹ là Phó Giáo
sư, Tiến sĩ dược Trần Lưu Vân Hiền.
GV: Như vậy, có thể khẳng định yếu tố bẩm sinh
– di truyền đóng vai trị quan trọng, nó đóng vai
trò như là tiền đề vật chất cho sự phát triển nhân
cách cá nhân.
Câu hỏi: Nếu một đứa trẻ sinh ra trong gia đình có


bố mẹ đều là những nhạc sỹ tài năng. Nhưng đứa
trẻ đó lại khơng thích làm nghệ thuật âm nhạc.
Vậy đứa trẻ đó, liệu nó có thể trở thành người
nhạc sĩ tài giỏi như bố mẹ nó khơng?
Gọi HS trả lời.
GV nhận xét: Nếu trẻ khơng tích cực, nỗ lực học
tập rèn luyện thì dù có được các gen DT tốt, tư
chất tốt về âm nhạc thì cũng khơng thể trở thành
nhạc sỹ tài năng được.
Câu hỏi: Vậy yếu tố DT BS có quyết định được

- Di truyền khơng quyết định sự

sự phát triển NC của cá nhân không

phát triển nhân cách, vì vậy khơng

HS TL, Gv chốt:


nên tuyệt đối hóa vai trị của yếu tố
DT BS

GV: Nếu chúng ta đề cao, tuyệt đối hóa vai trị của
yếu tố di truyền có nghĩa là chúng ta đang phủ
nhận hoạt động tích cực của cá nhân, hạ thấp vai
trị của giáo dục. Đó là một sai lầm vì có nhiều trẻ
sinh ra mặc dù không được thừa hưởng yếu tố
BSDT tốt VD như trẻ câm, mù điếc, trẻ bị cụt
chân tay… nhưng bằng HĐ tích cực của mình và
sự định hướng của GD, với mơi trường lành mạnh
thì đứa trẻ đó hồn tồn có thể thành đạt.
Vì vậy, nên cần chú ý đúng mức vai trị của di
truyền, khơng nên q coi nhẹ hoặc đánh giá quá *KLSP:
cao vai trò của nhân tố này.
- Phát hiện kịp thời HS có tư
Câu hỏi: Qua phân tích vai trị của yếu tố BS chất, có năng khiếu để bồi dưỡng,
DT, chúng ta rút ra được KLSP gì trong cơng tác đào tạo


giáo dục HS?

- Tổ chức nhiều HĐ, giao lưu để
HS có cơ hội bộc lộ tư chất của

GV:Chỉ vào từ khóa ở đây khẳng định: TL, nhân mình.
cách chỉ bộc lộ trong HĐ nên biện pháp cơ bản để
phát hiện yếu tố DT tốt của HS là thông qua tổ
chức cho các em tham gia nhiều HĐ đa dạng khác

nhau.
Củng cố bài:
GV: Bài học hôm nay, chúng ta đã cùng nhau
khám phá 2 nội dung chính
1. Khái niệm di truyền, BS:
GV: Ở đó chúng ta đã phân biệt được điểm gióng
và khác nhau giữa 2 khái niệm này
2. Phân tích vai trị của BS DT đối với sự hình
thành phát triển NC
GV: Ở đây các em cần lưu ý: BS Di truyền không
quyết định sự phát triển nhân cách. BS DT có vai
trị tạo tiền đề vật chất của sự phát triển, nói lên
chiều hướng, nhịp độ, tốc độ của sự phát triển.
Bài tập về nhà:
- Các em về nhà đọc thêm giáo trình và các tài liệu
tham khảo khác để hiểu sâu hơn về vấn đề này.
- Đọc trước phần vai trị của mơi trường đối với sự
hình thành và phát triển nhân cách.
- Tìm một số câu ca dao tục ngữ nói về vai trị của
di truyền, bẩm sinh.
- Giải quyết tình huống sau:
Tình huống: Hà là học sinh cuối cấp 3, đang trong
thời gian làm hồ sơ dự thi đại học. Bố mẹ Hà đều
là bác sĩ, gia đình có truyền thống về ý. Bố mẹ


muốn hướng cho Hà thi vào trường ĐH Ý. Tuy
nhiên việc này, trái với nguyện vọng của Hà, Hà
ko muốn thi vào trường Y mà muốn thi vào trường
sân khấu điện ảnh.

Yêu cầu: nếu là nhà GD thì em sẽ giải quyết tình
huống này như thế nào
Giáo viên nhận xét giờ học:
Nhận xét thái độ học tập của cả lớp tun dương
những bạn tích cực, phê bình những bạn chưa chú
ý.
Cảm ơn cả lớp.