truyện ngắn hai đứa trẻ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (27.15 KB, 2 trang )
Thạch Lam là một hiện tượng đặc biệt trong nền văn học lãng mạn năm
1930- 1945 với sở trường viết truyện ngắn. Trong thế giới nghệ thuật của mình nhà
văn luôn hướng tới những con người nhỏ bé, nghèo khổ, và khai thác thế giới nội
tâm của con người với những cảm xúc mong manh mơ hồ. “Hai đứa trẻ” là 1
truyện ngắn thành cơng của Thạch Lam được trích trong tập “Nắng trong vườn”
năm 1938. Truyện là bức tranh hiện thực nhưng rất đậm chất trữ tình, lãng mạn đã
diễn tả rất tinh tế diễ biến tâm trạng nhân vật Liên nhất là trong khi hai chị em liên
đang đợi tàu.
Phố huyện trong “Hai đứa trẻ” có nguyên mẫu từ phố huyện Cẩm Giàng Hải
Dương- nơi tuổi thơ ông sống và gắn bó với những người thân. Truyện nhà văn kể
cũng chỉ là những sinh hoạt thường ngày về một chiều, một đêm ở nơi ấy mà có
sức lay động kì lạ.
Câu chuyện mở ra bằng âm thanh của tiếng trống thu không văng vẳng và
cảnh tượng buổi chiều tan chợ của một phố huyện nhỏ. Cảnh tượng gợi trước mắt
người đọc một không gian chật hẹp, nhỏ bé với những con người cũng lầm lũi,
đáng thương. Nơi ấy, có hai chị em Liên và An vẫn ngày ngày ngồi bên gian hàng
tạp hóa nhỏ trơng hàng cho mẹ. Nơi ấy, mỗi chiều buông xuống, tiếng ếch nháy
gọi nhau buồn tẻ, tiếng muỗi vo ve nao lòng. Cái âm thanh vốn ít ỏi, nhỏ bé ấy lại
lọt thỏm vào màn đêm dày đặc. Bóng tối mỗi lúc mỗi phủ lấy mọi khơng gian, nó
dày đặc, mịt mù khiến “đơi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi
chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ..”Phố huyện nghèo chốc lát bỗng thu
nhỏ lại bên gian hàng nước của chị Tí. Cả ngọn đèn thưa thớt của chị Tí và bếp lửa
của bác Siêu cũng khơng đủ sức xua đi phần nào cái bóng tối bao trùm.
Chị em Liên ngồi đấy, thu mình và đưa đơi mắt nhỏ bé ướt át để trông chờ
con tàu Hà Nội. Phải rồi, chính là Hà Nội, nơi mà ngày xưa chị em Liên có cuộc
sống sung túc cùng ba mẹ. Cái “vùng sáng rực và lấp lánh” ấy trong kí ức hai chị
em như được dát bằng vàng, bằng thứ vàng sáng vừa thực nhưng vừa ảo diệu. Hà
Nội đẹp và n bình, khơng như cuộc sống buồn tẻ bên những kiếp người tàn mà
hai đứa trẻ đang sống. Sự lầm lũi trở đi trở lại mỗi ngày khiến họ, những con người
đã từng hi vọng trở thành những cái bóng bị khuất mờ bởi màn đêm. Có thể Liên
may mắn hơn chị Tí, bác Xẩm, bác Siêu vì em cịn có một kí ức tươi đẹp về vùng
sáng để mà có những phút giây tưởng nhớ và mơ mộng. Thế nhưng điều đó cũng
mang lại cho em nỗi buồn lặng lẽ. Khi con người ta biết hạnh phúc và vui sướng
thì cái cảm giác buồn tẻ sẽ càng nặng nề hơn một người suốt đời chưa có ngày
thốt ra khỏi cái buồn.
Tâm hồn của hai đứa trẻ vốn nhạy cảm, thơ ngây nên việc mơ mộng và khao
khát là điều chính đáng. Lý do để hai chị em đợi đồn tàu dù cả hai mắt đã ríu lại
khơng phải để bán thêm ít hàng hoặc mong đợi một món quà nào của những người
thân. Điều Liên và An chờ đợi chính là ánh sáng của Hà Nội đồn tàu mang theo,
đó là quá khứ vui vẻ cũng là tuổi thơ mà lẽ ra hai chị em được sống. Với hai chị
em, đồn tàu chưa qua có nghĩa là hoạt động cuối cùng trong ngày chưa kết thúc.
Không nhiều suy tư như chị mình vì An cịn là cậu bé ngây thơ, duy chỉ có
sự háo hức mong chờ là không mất đi dù cho đêm đã quá khuya. An nhiều lần căn
dặn chị gọi mình khi tàu đến và chi tiết “An nhỏm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh
hơn” đã bộc lộ sự trưởng thành của đứa trẻ sớm phải xa rời cuộc sống êm ấm thị
thành. An không như những đứa trẻ hay nhõng nhẽo, phụng phịu mỗi khi người
lớn gọi dậy trong cơn mê ngủ. Với em, con tàu còn hơn cả giấc ngủ ngon. Chỉ có
niềm say mê lớn lao mới đủ sức khiến một đứa trẻ chờ đợi bằng cả hy vọng như
thế. Hiểu được tâm lý của hai chị em An và Liên, Thạch Lam đã chứng tỏ mình là
người tinh tế, nhạy cảm và hơn hết là hiểu được tâm lí, tính cách của trẻ em.
Tín hiệu đầu tiên làm Liên nhận ra đồn tàu khơng phải là đèn ghi hay tiếng
máy xe xình xịch mà là “ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất như ma trơi”. Ngọn lửa
sáng ấy chính là ánh sáng mà Liên khao khát, mong chờ. Cuối cùng sự chờ đợi ấy
đã đến, hai chị em dồn mọi giác quan để được nghe, nhìn và cảm nhận đồn tàu
đang tiến về phía trước. Đáp lại sự mong đợi ấy, đồn tàu như hiểu được tình cảm
của những con người nơi phố huyện nên cứ nấn ná, chậm chạp. Con tàu hữu tình
hay chính tấm lịng của nhà văn đã thổi niềm ưu ái vào số kiếp của những con
người bé nhỏ. Cứ thế đoàn tàu hiện ra rĩ ràng trước đôi mắt háo hức của Liên và
An “các toa đèn sáng trưng, chiếu sáng cả xuống đường. Liên chỉ thống trơng
thấy những toa hạng trên sang trọng, lố nhố những người đồng và kền lấp lánh..”
Ngoại trừ ánh sáng của ngọn đèn dầu và bếp lửa hiu hắt đầu truyện thì cho đến khi
đồn tàu xuất hiện, cái ánh sáng rực rỡ mới thật sự xuất hiện. Ánh sáng nhiệm màu
ấy dù đến trong phút chốc nhưng mới thật sự đủ sức xua đi bóng đêm u ám bao
trùm cả tác phẩm. Trong phút chốc, cả phố huyện khơng chỉ bừng sáng mà cịn
nhộn nhịp bởi âm thanh vui vẻ từ toa tàu “tiếng cịi rít lên, tiếng hành khách ồn
ào”. Cái âm thanh nhộn nhịp của thành thì mà đồn tàu mang đến khác hẳn với
cuộc sống im lặng, đơn điệu của xóm huyện nghèo. “Chừng ấy người trong bóng
tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ của họ”. Thế rồi khi con
tàu khuất dần sau rặng tre chỉ để lại những chấm sáng nhỏ cũng là lúc một ngày
khép lại. Bao nhiêu sự mong chờ, nuối tiếc và ước vọng đều theo thứ ánh sáng ấy
ra đi.
Thạch Lam đã rất thành công khi khắc họa trạng thái tâm lý của hai đứa trẻ
thông qua cảnh chờ đợi chuyến tàu đêm. Kết hợp với giọng văn nhẹ nhàng đậm
chất thơ, câu chuyện vẽ nên một bức tranh về hai đứa trẻ và những con người bé
nhỏ nơi phố huyện nhưng bị chìm lặng trong bóng tối. Hình ảnh con tàu mang ánh
sáng Hà Nội là tấm lòng mà nhà văn dành cho những kiếp người lẻ loi như bị lãng
quên. Nhà văn ước muốn đều họ mong mỏi là thoát khỏi cuộc sống tẻ nhạt, u tối.
Thông qua chi tiết chờ đợi con tàu, Thạch Lam muốn thức tỉnh lòng khát sống của
những tâm hồn đang uể oải vì thời cuộc.
Dù sáng tác trong trào lưu văn học lãng mạn nhưng Thạch Lam lại hướng
đến những kiếp người nhỏ bé, đơn độc. Thông qua việc xây dựng thành công hai
nhân vật Liên và An trong cảnh đợi chuyến tàu đêm, nhà văn đã thể hiện được tư
tưởng nhân văn và tấm lòng nhân đạo của mình. Chẳng cịn An và Liên cùng
chuyến tàu đêm nữa nhưng đâu đó trong cuộc đời cần lắm thông điệp của Thạch
Lam để vực dậy những kiếp người lẻ loi, bất hạnh “hãy thắp ngọn lửa hi vọng cho
mỗi cuộc đời dù đó chỉ là ngọn lửa nhỏ bé trong phút chốc”.
