1.

Lý do chọn đề tài
Dịch viêm phổi cấp tính COVID-19 được cho là bắt đầu từ Tỉnh Vũ
Hán, Trung Quốc từ tháng 12 năm 2019. Loại virus gây ra dịch này là virus
corona cùng nhóm với virus hội chứng hơ hấp cấp tính nặng (SARS-CoV) và
virus hội chứng hơ hấp Trung Đông (MERS-CoV), người nhiễm bệnh này
thường biểu hiện triệu chứng của virus viêm phổi bao gồm sốt, ho, khó thở và
thâm nhiễm phổi hai bên trong những trường hợp nặng (Gralinski
&Menachery, 2020). Đặc biệt là khi người nhiễm có bệnh nền, thì q trình
nhiễm bệnh có thể trở nên nghiêm trọng và nhiều trường hợp dẫn đến tử
vong. Điểm khiến dịch COVID-19 có tỷ lệ lây lan cao và khó hạn chế là thời
gian ủ bệnh dài từ 2-14 ngày (CDC, 2020), nhiều bệnh nhân bị nhiễm ngay cả
khi họ chưa có triệu chứng bệnh. Ngồi ra, dịch viêm phổi cấp COVID-19
được cho là phức tạp bởi theo báo cáo từ các tổ chức nghiên cứu, loại virus
này tồn tại ở cả đường hô hấp trên và dưới và có khả năng tự sửa chữa lỗi khi
đột biến. Theo một số cơ sở điều trị, người khỏi bệnh lại có thể bị nhiễm lại.
Tính đến ngày 10/4/2020, bệnh đã lan ra 212 quốc gia và vùng lãnh thổ trên
thế giới, làm lây nhiễm cho hơn 1,4 triệu người, tử vong hơn 85 nghìn người
(WHO, 2020). Virus gây ra bệnh viêm phổi cấp tính này được biết đến bởi
nhiều tên gọi: virus corona, nCoV, COVID-19, SARS-CoV-2.
Điểm khiến các quốc gia lo lắng về dịch viêm phổi cấp tính COVID-19
là nếu nó phát sinh ở một nơi nào và làm quá tải khả năng chăm sóc điều trị
của hệ thống y tế, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Khi dịch
COVID-19 ập đến, nền kinh tế không riêng gì của Việt Nam mà các nước trên
thế giới đều ảnh hưởng rất nặng nề. Cuộc sống hằng ngày của người dân cũng
có nhiều thay đổi lớn, từ cơng việc, sinh hoạt, lối sống và quản lý tài chính
theo hướng tăng ý thức phòng ngừa những rủi ro trong tương lai.
Việc thường xuyên rửa tay bằng xà bông diệt khuẩn, mang khẩu trang
khi đến những khu vực đông người, nhất là khi bản thân đang có những triệu
1

chứng bệnh dễ lây cho người khác như ho, sốt, sổ mũi. Các phương tiện
truyền thông và nhà nhà người người cũng nhắc nhau phải uống đủ nước, ăn
nhiều rau xanh và trái cây, bổ sung vitamin để tăng sức đề kháng. Nhà cửa
cũng được khuyến khích giữ sạch sẽ, thơng thống để tránh làm nơi trú ngụ
của các tác nhân gây bệnh.
Tất cả những việc đó đều rất đơn giản, dễ thực hiện, hầu như ai cũng
biết nhưng lâu nay nhiều người bỏ qua. Họ xuề xịa và đơi khi chỉ làm cho có,
dù biết những việc đó có lợi cho bản thân mình trước tiên. Khách quan mà
nói, nhiều người Việt Nam có ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân chưa thực sự tốt.
Vào hàng quán ăn, bạn thấy có bao nhiêu người biết rửa tay trước khi ăn? Hắt
hơi, ho khạc tự nhiên nơi công cộng mà khơng biết che miệng lại. Thậm chí
có người vừa chạy xe vừa khạc nhổ. Nhiều người mang điện thoại vô toilet
ngồi hàng giờ đồng hồ, khi ra rửa tay rất kỹ nhưng cịn chiếc điện thoại thì
khơng. Và rất nhiều, rất nhiều thói quen xấu khác có thể gây ra nhiều hệ lụy
về sức khỏe.
Những thói quen này khơng chỉ là vấn đề cá nhân, mà còn ảnh hưởng
đến cộng đồng, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh như hiện nay. Và không
chỉ là vấn đề sức khỏe, nó cịn là vấn đề văn hóa, văn minh. Những hành vi
kiểu tự nhiên quá mức, dơ dáy, ăn uống sinh hoạt thiếu khoa học không bao
giờ được đánh giá cao.
Xét ở góc độ cá nhân và gia đình là như vậy, còn xét rộng ra, dịch
Covid-19 lần này và nhiều loại dịch bệnh lớn từng xảy ra trước đây cho thấy,
chỉ cần giữ vệ sinh môi trường, xử lý tốt nguồn rác thải là đã có thể ngăn ngừa
được rất nhiều nguy cơ cho sức khỏe con người. Không nên chủ quan, “chưa
thấy quan tài chưa đổ lệ”. Mọi sự “phịng bệnh” ln ln tốt hơn là “chữa
bệnh”. Dịch bệnh lần này đã khiến nhiều người thay đổi thói quen, đó là điều
khơng dễ. Mong rằng khi dịch bệnh qua đi, mọi người vẫn giữ được cho mình


2


và gia đình thói quen tốt về vệ sinh, ăn uống và rèn luyện sức khỏe, để có
được sức đề kháng tốt trước bệnh tật, và trở nên văn minh, lịch sự hơn.
Hiện nay vẫn cịn ít đề tài tiến hành khảo sát về sự thay đổi thói quen
sinh hoạt của gia đình trong bối cảnh dịch Covid-19.
Từ những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài: “Ý kiến của người dân về sự
thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong bối cảnh dịch Covid-19”
(Nghiên cứu trường hợp phường Dịch Vọng, Mai Dịch, Quận Cầu Giấy, Hà
Nội ) làm đề tài tiểu luận văn của mình để xem sự tác động của dịch bệnh đến
người dân như thế nào, để từ đó đề ra các khuyến nghị thích hợp trong bối
cảnh đại dịch Covid-19.
2.
2.1

Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
- Chỉ ra ý kiến của người dân về sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia
đình trong bối cảnh dịch Covid-19
- Chỉ ra kênh phương tiện truyền thông mà người dân quan tâm trong
bối cảnh đại dịch Covid-19.

2.2

Nhiệm vụ nghiên cứu
Phân tích những sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong bối
cảnh dịch Covid-19 trong thời gian qua.
- Chỉ ra một số yếu tố ảnh hưởng và đề xuất những kiến nghị nhằm hạn


3.

chế những tác động tiêu cực dịch Covid-19 ảnh hưởng đến người dân.
Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Ý kiến của người dân về sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình
trong bối cảnh dịch Covid-19
3.2. Khách thể nghiên cứu:

3


Người dân phường Dịch Vọng, Mai Dịch, Quận Cầu Giấy, Hà Nội 3.3.
Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Khảo sát tại 2 phường Quận Cầu Giấy, Hà Nội:
phường Dịch Vọng, Mai Dịch
4. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu
4.1. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng về sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong bối
cảnh dịch Covid-19 diễn ra như thế nào?
4.2. Giả thuyết nghiên cứu
- Trong tình hình dịch bệnh Covid-19, người dân có thói quen giữ gìn
vệ sinh cá nhân, mang khẩu trang khi ra đường, rửa tay sạch sẽ khi tiếp xúc với
môi trường xung quanh.
- Tỷ lệ người dân thay đổi cách mua sắm trực tuyến hơn so với bình
thường.
- Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 người dân cũng hạn chế mua
hàng hiệu, đồ đắt tiền, tăng cường trữ hàng và hạn chế các hoạt động giải trí.
- Trong thời gian dịch bệnh, người dân thường xuyên giữ cho nhà cửa
sạch sẽ, ngăn nắp. Và họ thường xuyên nấu nướng hơn.

5. Phương pháp nghiên cứu điều tra bảng hỏi
Để chọn mẫu tham gia vào nghiên cứu, đề tài lựa chọn 3 bước chọn
mẫu như sau:
Bước 1: Lựa chọn địa điểm tham gia vào nghiên cứu Quận Cầu Giấy có
8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 8 phường: Dịch Vọng, Dịch
Vọng Hậu, Mai Dịch, Nghĩa Đô, Nghĩa Tân, Quan Hoa, Trung Hòa, Yên Hòa,

4


dựa trên mục đích nghiên cứu, tác giả lựa chọn khảo sát tại Dịch Vọng, Mai
Dịch đại diện cho khu vực Cầu Giấy, tham gia vào nghiên cứu với tổng số
phiếu điều tra là 200 phiếu.
Bước 2: Lựa chọn tổ tham gia vào nghiên cứu Dịch Vọng, Mai Dịch.
Lập danh sách các tổ của 2 địa bàn tiến hành khảo sát. Sử dụng phương pháp
chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản khơng hồn lại lựa chọn ra 2 tổ thuộc mỗi
phường tham gia nghiên cứu. Mỗi tổ tại một phường lựa chọn 50 mẫu nghiên
cứu.
Bước 3: Chọn người tham gia nghiên cứu trong 4 tổ đã được chọn, lập
toàn bộ danh sách NCT tại mỗi tổ, tiến hành chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống
theo bước nhảy k (k = tổng số người dân của mỗi tổ/50)
 Phương pháp thu thập thông tin
- Thu thập thông tin thứ cấp: Thông tin thứ cấp của đề tài được thu thập
thông qua tổng hợp tài liệu và thơng tin có liên quan từ các cơng trình nghiên
cứu khoa học, giáo trình, báo cáo của các bộ, ban, ngành cũng như các đề tài
có liên quan đến sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong bối cảnh
dịch Covid-19.
- Thu thập thơng tin sơ cấp:
+ Điều tra bằng bảng hỏi: Điều tra 200 người dân bằng phương pháp
bảng hỏi anket nhằm thu thập thông tin về Ý kiến của người dân về sự thay

đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong bối cảnh dịch Covid-19 tại địa
bàn khảo sát hiện nay.
+ Phỏng vấn sâu: Để có được những thơng tin định tính nhằm lý giải, bổ
sung cho một số kết quả định lượng, đề tài tiến hành phỏng vấn sâu 10 người
dân tại 2 địa bàn khảo sát.
*Phương pháp xử lý số liệu

5


Để xử lý dữ liệu thu về từ quá trình khảo sát, đề tài sử dụng phần mềm
thống kê chuyên ngành SPSS 20.0.
6. Bảng hỏi (Phiếu trưng cầu ý kiến)
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
Xin chào Ông/ Bà/ Anh/ Chị! Chúng tôi đang thực hiện đề tài nghiên cứu “Ý
kiến của người dân về sự thay đổi thói quen sinh hoạt của gia đình trong
bối cảnh dịch Covid-19”. Để giúp cho việc thu thập thông tin thực tế của đề
tài, chúng tơi đề nghị ơng/bà/anh /chị vui lịng trả lời các câu hỏi mà chúng
tôi sẽ nêu ra sau đây. Ý kiến đóng góp của ơng/ bà/ anh/ chị sẽ giúp tơi hồn
thành nhiệm vụ nghiên cứu này.
Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của ông/ bà/ anh/ chị!
1. Giới tính: Nam  Nữ 
2. Tuổi (dương lịch): ………………………
3. Nghề nghiệp chính của anh/chị?:

4.

1. Cơng nhân viên chức nhà nước
2. Làm tư nhân/nước ngồi
3. Bn bán/kinh doanh

3. Bn bán/kinh doanh
4. Nội trợ
Trình độ học vấn của anh/ chị ?

5. Nơng dân/làm ruộng
6. Nghỉ hưu
7. Khơng làm việc gì
8. Khác (ghi rõ)…………………….

1. Chưa từng đi học
2. Tiểu học (1 - 5)
3. Trung học cơ sở (6 – 9)
4. Trung học phổ thông (10 –

5. Đào tạo nghề/Trung cấp
6. Cao đẳng, Đại học
7. Trên Đại học

12)
5.

Tình trạng hơn nhân:
1. Độc thân

3. Ly dị/ly thân

6


6.


2. Đã kết hơn
4. Góa
Thu nhập trung bình 1 tháng của anh/chị là bao nhiêu? (Không bao gồm

7.

trợ cấp xã hội hàng tháng):
Số tiền:……………………...…...(đồng) (khơng có ghi O)
Số thế hệ sống cùng gia đình anh/chị?
1. Một thế hệ
2. Hai thế hệ
3. Ba thế hệ trở lên
PHẦN B: THÓI QUEN SINH HOẠT CỦA GIA ĐÌNH TRONG
BỐI CẢNH DỊCH COVID-19
B1: Trạng thái tinh thần của anh/chị và các thành viên trong gia
đình như thế nào trước và trong thời kỳ đại dịch Covid-19
TRƯỚC COVID-19

TRONG ĐẠI DỊCH
COVID-19

1.
2.
3.
4.

Lo lắng
Bình thường
Vui vẻ, hạnh phúc

Mục khác: ……………….
B2. Trước khi xảy ra dịch Covid-19 anh/Chị có tham gia các hoạt
động thể dục, thể thao sau đây không?
1. Không tham gia hoạt động nào
5. Đi xe đạp
2. Đi bộ
6. Tập dưỡng sinh
3. Tập yoga/thiền
7. Khác (ghi rõ)……………
4. Tập thể dục
5. Đi xe đạp
B3. Anh/chị thường tham gia các hoạt động thể dục, thể thao vào
thời gian nào?
1. Buổi sáng

2. Buổi trưa

3. Buổi tối

B4. Lối sống và thói quen ăn uống của bạn có thay đổi trong thời kỳ
đại dịch COVID-19 không?

7


1.

Khơng

2.


Có. Thay đổi theo chiều hướng tiêu cực

3.

Có. Thay đổi theo chiều hướng tích cực
B5: Anh/chị đã có những biện pháp thay đổi gì để bảo vệ sức khoẻ
thích nghi với tình hình dịch bệnh trong thời kỳ Covid-19 bùng phát?

1.

Hạn chế ra đường

2.

Đeo khẩu trang khi ra đường

3.

Tập thể dục trong/gần nhà

4.

Giữ khoảng cách an toàn với người khác tại khu vực cơng cộng

5.
6.
7.
8.
9.

10.

Hình thành thói quen ăn uống lành mạnh hơn, khơng ra ngồi ăn
Tự nấu ăn và ăn nhiều rau củ quả hơn
Ít mua đồ đồ ăn vặt hơn
Cũng thử nhiều công thức nấu ăn mới hơn
Không mời khách tới nhà, và cũng không đến nhà người khác
Khác……………………………………………………….
B6. Trong giai đoạn này, bạn đang tiêu thụ thực phẩm nào NHIỀU
hơn trước?
2.

7.

Hoa quả
Rau
Mì và ngũ cốc
Thịt và các sản phẩm từ thịt

8.

Thức ăn đóng hộp
Cafe, trà, trà thảo mộc
Đường và chất tạo ngọt
Đồ uống có đường và có ga

9.

Sữa và các sản phẩm từ sữa


10.

Đồ uống có cồn

1.
3.
5.

4.
6.

11.

Trứng
13. Hải sản và các sản phẩm từ hải sản

12.

Snacks
14. Nước sốt gia vị

15.

16.

8

Khác (ghi rõ):
…………………………………
…



B7. Ai là người THƯỜNG nấu ăn trong nhà anh/chị trong bối cảnh dịch
Covid-19?
1.
3.
5.

Vợ
2. Vợ và chồng
Chồng
4. Cả gia đình
Con cái
B8. Anh/chị thường làm gì đế giữ gìn sức khỏe trong bối cảnh dịch Covid19? (Chọn tối đa 3 hoạt đông thường xuyên nhất)
1. Không thực hiện hoạt động nào
thường xuyên

5. Ăn uống điều độ khoa học

2. Uống nhiều nước mỗi ngày

6. Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn, cà
phê

3. Tập thể dục đều đặn

7. Khác (ghi rõ)……………

4. Ngủ đủ giấc
B9. Ơng/bà có cảm thấy sức khỏe được cải thiện khi thay đổi thói

quen sinh hoạt trong bối cảnh dịch Covid-19 không?
1. Cải thiện hơn rất nhiều
3. Không cải thiện hơn
2. Cải thiện hơn một chút
4. Sức khỏe tệ hơn
B10. Mức độ thoải mái của anh/chị khi phải thay đổi các thói quen sinh
hoạt trước đây?
1. Rất thoải mái
4. Khơng thoải mái
2. Thoải mái
5. Rất khơng thoải mái
3. Bình thường
B11. Anh/chị lựa chọn hình thức mua sắm nào là nhiều nhất?
1.
2.
3.
4.

Mua sắm trực tuyến online (qua shopee, vinmart, tiki, lazada…)
Mua qua app đặt đồ ăn (Now, Beamin, Grab…)
Gọi ship ngồi
Khác…..
B12. Trong tình hình dịch bệnh Covid-19 anh/chị đã hạn chế được
những điều nào sau đây?

1.
2.
3.
4.


Hạn chế mua hàng hiệu/ đồ đắt tiền,
Hạn chế các hoạt động giải trí, du lịch
Hạn chế các món đồ mĩ phẩm
Khác…………….
9


B13. Anh/chị có thường xuyên trao đổi với người khác về các vấn đề
liên quan đến thói quen sinh hoạt của mình trong bối cảnh dịch Covid-19
khơng?
1. Rất thường xun
4. Khơng thường xun
2. Thường xun
5. Rất khơng thường xun
3. Bình thường
B14. Anh/chị thường tìm hiểu các thơng tin liên quan đến tình hình
dịch Covid-19 từ ai/từ đâu? (Có thể chọn nhiều đáp án)
1. Qua nhân viên y tế
5. Qua đài phát thanh
2. Qua người thân, bạn bè, hàng xóm
6. Qua internet
3. Qua truyền hình/tivi
7. Nguồn khác (ghi rõ)………
4. Qua báo, tạp chí giấy
Xin chân thành cảm ơn sự hợp tác của anh/chị!
Kết thúc phỏng vấn!
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Phạm Hồng Chương, (2020) Tác động của đại dịch covid-19 đến nền kinh tế


2.

Việt Nam, Số 274 tháng 4/2020, Tạp chí Kinh tế và Phát triển.
CDC (2020), Symptoms of Coronavirus disease 2019 (COVID-19), retrieved

3.

on April 10th 2020, from .
Gralinski, E.L. & Menachery, D.V. (2020), ‘Return of the Coronavirus: 2019-

4.

nCoV Viruses’, Viruses, 12(2), DOI:10.3390/v12020135.
Nguyễn Thành Hiếu, Trương Tuấn Anh, Đỗ Thị Đông, Hà Sơn Tùng (2020)
Ảnh hưởng của đại dịch covid- 19 đối với hoạt động kinh doanh của các
doanh nghiệp: nghiên cứu thực tiễn ở miền bắc Việt Nam, Số 274 tháng

5.

4/2020, Tạp chí Kinh tế và Phát triển.
Lê Hồng (2020), Hà Nội: Tạm thời đóng cửa các cơ sở dịch vụ để phòng
COVID-19, truy cập lần cuối ngày 9 tháng 4 năm 2020, từ
< />
6.

phong-covid19-n170936.html>.
Minh Hoa (2020), Cơ sở giáo dục ĐH đầu tiên công bố báo cáo tác động từ
Covid-19 đến nền kinh tế, truy cập lần cuối ngày 10 tháng 4 năm 2020, từ
10




cao-tac-dong-tu-covid19-den-nen-kinh-te-7577.html>.
Phạm Trương Hoàng,(2020) Tác động của đại dịch covid-19 đến ngành du
lịch việt nam và những giải pháp ứng phó, Số 274 tháng 4/2020, Tạp chí

8.

Kinh tế và Phát triển.
Vi Tường, (2020), 11 thói quen hằng ngày sẽ thay đổi sau mùa đại dịch
(nguồn

9.

/>
covid-19), Tạp chí Phái đẹp ELLE
Thanh Bình (lược dịch), (2020) Covid-19 đã thay đổi thói quen của người dân
thế giới như thế nào?, (nguồn />
19-da-thay-doi-thoi-quen-cua-nguoi-dan-the-gioi-nhu-the-nao-64557.html)
10. Mai Trang, Theo Vov, (2021), Đại dịch Covid-19 đã thay đổi con người “từ
đầu đến chân” như thế nào? ( />11. WHO (2020), Coronavirus disease (COVID-19) outbreak situation, retrieved
on

April

10th

2020,

from

<

https://www.

who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019>.
12. Nghiên cứu “Tác động kinh tế - xã hội của đại dịch Covid-19 đối với hộ gia
đình và doanh nghiệp dễ bị tổn thương ở Việt Nam - Phân tích có tính tới yếu
tố giới” - do UNDP, UNWOMEN và Trung tâm Phân tích và dự báo (Viện
Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) thực hiện

11