BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Trong xã hội hiện đại, sự phát triển của cơng nghệ thơng tin kèm theo đó
sự xuất hiện của nhiều ngành khoa học mới làm cho khối lượng tri thức tăng lên
nhanh chóng. Điều đó đặt ra cho ngành giáo dục một yêu cầu mới không chỉ dạy
kiến thức mà quan trọng hơn là dạy cho học sinh cách học và tự lập kế hoạch
học tập để có thể thích nghi với điều kiện mới.
Cơng cuộc đổi mới giáo dục theo định hướng phát triển năng lực đã được
chỉ rõ trong Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ
phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ
áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến
khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng,
phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức đa
dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Dạy học định
hướng năng lực đòi hỏi việc thay đổi mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học
và kiểm tra, đánh giá. Trong đó, việc thay đổi quan niệm và cách xây dựng các
nhiệm vụ học tập, theo định hướng phát triển năng lực có vai trị quan trọng.
Trong thực tiễn giảng dạy hiện nay, hầu hết các thầy cô giáo đều mang
tâm huyết thay đổi phương pháp giảng dạy hướng tới hoạt động học tập chủ
động chống lại thói quen học tập thụ động nhưng kết quả học tập của các em
chưa cao. Có nhiều nguyên nhân khác nhau của vấn đề này:
- Ý thức học tập của các em chưa tốt, khả năng chủ động tiếp thu kém,
chịu sự ảnh hưởng không lành mạnh của trào lưu game, phim ảnh tiêu cực.
- Chương trình học cịn nặng ơm đồm kiến thức, thời lượng phân phối
chương trình chưa hợp lí.
- Phương pháp dạy học chưa đáp ứng được nội dung sách giáo khoa. Mặc
dù hầu hết các giáo viên đều chủ động tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy
lấy người học là trung tâm nhưng việc lựa chọn phương pháp phù hợp với nội

dung bài dạy đối tượng học sinh thì khơng phải giáo viên nào cũng làm được.
Dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học tích cực, tạo điều kiện cho
học sinh (HS) chủ động và tự lực trong mọi hoạt động để chiếm lĩnh tri thức bài
học. Khi học theo dự án, HS có cơ hội hình thành và phát triển các kĩ năng học
tập và xã hội cần thiết. Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học là
mợt hướng đi đúng trong dạy học. Hóa học là mơn học lí thuyết gắn bó chặt chẽ
1


với thực nghiệm nên việc sử dụng DHTDA trong dạy học Hóa học là hợp lí và
cần thiết. Mặc dù phương pháp dạy học theo dự án đã được áp dụng nhiều ở nơi
nhưng trong thời qua việc triển khai và áp dụng phương pháp dạy học này ở
trường còn nhiều hạn chế.
Để góp phần phát triển DHTDA ở trường, trong năm học 2018 - 2019 tôi
đã tiếp cận phương pháp dạy học dự án vào dạy bài Cacbon - chương trình Hóa
học 11, có tích hợp với các vấn đề thực tiễn và bảo vệ môi trường, nhằm đánh
giá tính hiệu quả của phương pháp dạy học này và vận dụng DHTDA một cách
có hiệu quả trên đối tượng học sinh của trường. Trong thực tiễn nghiên cứu và
thực hiện, tôi cũng đã đạt được những kết quả thành cơng nhất định. Vì vậy,
trong bài viết này tơi xin trình bày một số kinh nghiệm của bản thân trong việc
thực hiện: “Dạy học theo dự án trong Bài 15: Cacbon - Hóa học 11.”
2. Tên sáng kiến:
Dạy học theo dự án trong Bài 15: Cacbon - Hóa học 11.
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Sáng kiến được áp dụng trong q trình dạy học theo dự án ở mơn Hóa
học 11 cho học sinh THPT. Mơn Hóa học ở bậc phở thơng có một đặc thù khá rõ
nét là chương trình được chia thành các phần kiến thức có sự liên hệ với nhau
nhau. Ví dụ: khi học bài Cacbon lại liên quan tới kiến thức về oxi, phản ứng oxi
hóa khử, học về axit lại liên quan tới kim loại. Khi áp dụng phương pháp dạy
học theo dự án giáo viên cần lựa chọn những nội dung kiến thức gần gũi với học

sinh, học sinh ứng dụng trong thực tế nhiều để triển khai dạy học theo dự án.
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
Sáng kiến được triển khai thực hiện từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2018.
5. Mô tả bản chất của sáng kiến
5.1. Nội dung sáng kiến
5.1.1. Dạy học theo dự án
Dạy học theo sự án (DHTDA) là một hình thức dạy học có nhiều ưu điểm
trong việc phát hiện, nhận diện sự giao thoa giữa các lĩnh vực liên mơn, liên
ngành, thúc đẩy việc gắn kết giữa lí thuyết và thực hành, tư duy và hành động,
nhà trường và xã hội, phát huy năng lực tự học,sáng tạo, giải quyết các vấn đề
phức hợp và khả năng hợp tác của người học. Hiện nay, DHTDA được sử dụng
rộng rãi ở các cơ sở giáo dục đại học trên thế giới, đặc biệt là ở những nước phát
triển.
Dạy học theo dự án là một mơ hình dạy học lấy học sinh làm trung tâm.
Nó giúp phát triển kiến thức và các kỹ năng liên quan thông qua những nhiệm
vụ mang tính mở, khuyến khích học sinh tìm tịi, hiện thực hoá những kiến thức
2


đã học trong quá trình thực hiện và tạo ra những sản phẩm của chính mình.
Chương trình dạy học theo dự án được xây dựng dựa trên những câu hỏi định
hướng quan trọng, lồng ghép các chuẩn nội dung và tư duy bậc cao trong những
bối cảnh thực tế.
Bài học thiết kế theo dự án chứa đựng nhiều kỹ thuật dạy học khác nhau,
có thể lơi cuốn được mọi đối tượng học sinh không phụ thuộc vào cách học của
các em. Thông thường học sinh sẽ được làm việc với các chuyên gia và những
thành viên trong cộng đồng để giải quyết vấn đề, hiểu sâu nội dung hơn. Các
phương tiện kỹ thuật cũng được sử dụng để hỗ trợ việc học. Trong q trình
thực hiện dự án có thể vận dụng nhiều cách đánh giá khác nhau để giúp học sinh
tạo ra những sản phẩm có chất lượng.

Một số đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án:
- Định hướng thực tiễn: chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống
của thực tiễn xã hội, thực tiễn nghề nghiệp cũng như thực tiễn đời sống. Nhiệm
của dự án cần chứa đựng những vấn đề phù hợp với trình độ và khả năng nhận
thức của người học. Các dự án học tập có ý nghĩa thực tiễn xã hội, góp phần gắn
việc học tập trong nhà trường với thực tiễn đời sống, xã hội. Trong những
trường hợp lí tưởng, việc thực hiện các dự án có thể mang lại những tác động xã
hội tích cực.
- Định hướng hứng thú người học: HS được tham gia chọn đề tài, nội
dung học tập phù hợp với khả năng và hứng thú cá nhân. Ngoài ra, hứng thú của
người học cần được tiếp tục phát triển trong quá trình thực hiện dự án.
- Mang tính phức hợp, liên mơn: nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của
nhiều lĩnh vực hoặc nhiều môn học khác nhau nhằm giải quyết một nhiệm vụ,
vấn đề mang tính phức hợp.
- Định hướng hành động: trong quá trình thực hiện dự án có sự kết hợp
giữa nghiên cứu lý thuyết và vận dụng lý thuyết vào trong hoạt động thực tiễn,
thực hành. Thơng qua đó, kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lý thuyết cũng
như rèn luyện kỹ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của người học.
- Tính tự lực của người học: trong dạy học theo dự án, người học cần
tham gia tích cực, tự lực vào các giai đoạn của q trình dạy học. Điều đó cũng
địi hỏi và khuyến khích tính trách nhiệm, sự sáng tạo của người học. GV chủ
yếu đóng vai trị tư vấn, hướng dẫn, giúp đỡ. Tuy nhiên, mức độ tự lực cần phù
hợp với kinh nghiệm, khả năng của học sin và mức độ khó khăn của nhiệm vụ.
- Cộng tác làm việc: các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm,
trong đó có sự cộng tác làm việc và sự phân cơng cơng việc giữa các thành viên
trong nhóm. Dạy học theo dự án đòi hỏi và rèn luyện tính sẵn sàng và kỹ năng
3


công tác làm việc giữa các thành viên tham gia, giữa HS và GV cũng như với

các lực lượng xã hội khác tham gia trong dự án. Đặc điểm này cịn được gọi là
học tập mang tính xã hội.
- Định hướng sản phẩm: trong quá trình thực hiện dự án, các sản phẩm
được tạo ra không chỉ giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, mà trong đa số
trường hợp các dự án học tập tạo ra những sản phẩm vật chất của hoạt động thực
tiễn, thực hành. Những sản phẩm này có thể sử dụng, cơng bố, giới thiệu.
Các bước tổ chức dạy học dự án:

Bước
1. Chuẩn bị






Hoạt động của GV


Xây dựng
ý tưởng,
Lựa chọn
chủ đề, tiểu
chủ đề
Lập kế
hoạch các
nhiệm vụ
học tập

2. Thực hiện dự

án


Thu thập
thông tin



Thực hiện





Xây dựng bộ câu hỏi
định hướng: xuất
phát từ nội dung học
và mục tiêu cần đạt
được.
Thiết kế dự án: xác
định lĩnh vực thực
tiễn ứng dụng nội
dung học, ai cần, ý
tưởng và tên dự án.
Thiết kế các nhiệm
vụ cho HS: làm thế
nào để HS thực hiện
xong thì bộ câu hỏi
được giải quyết và
các mục tiêu đồng

thời cũng đạt được.

Hoạt động của HS


Làm việc nhóm để lựa
chọn chủ đề dự án.



Xây dựng kế hoạch dự
án: xác định những công
việc cần làm, thời gian
dự kiến, vật liệu, kinh
phí, phương pháp tiến
hành và phân cơng cơng
v iệc trong nhóm.



Chuẩn bị các nguồn
thơng tin đáng tin cậy để
chuẩn bị thực hiện dự án.



Cùng GV thống nhất các
tiêu chí đánh giá dự án.




Chuẩn bị các tài liệu
hỗ trợ GV và HS
cũng như các điều
kiện thực hiện dự án
trong thực tế.



Theo dõi, hướng dẫn,
đánh giá HS trong
quá trình thực hiện
dự án



Phân cơng nhiệm vụ các
thành viên trong nhóm
thực hiện dự án theo
đúng kế hoạch.



Liên hệ các cơ sở,
khách mời cần thiết



Tiến hành thu thập, xử lý


4


điều tra




Thảo luận
với các
thành viên
khác



Tham vấn
giáo viên
hướng dẫn



Bước đầu thông qua
sản phẩm cuối của
các nhóm HS.



Chuẩn bị cơ sở vật
chất cho buổi báo cáo
dự án.


3. Kết thúc dự
án


cho HS.

Tổng hợp
các kết quả



Xây dựng
sản phẩm



Trình bày
kết quả



Phản ánh
lại quá
trình học
tập



Chuẩn bị cơ sở vật

chất, tạo điều kiện
thuận lợi cho các em
thực hiện dự án.

Theo dõi, đánh giá
sản phẩm dự án của
các nhóm.

thơng tin thu được.


Xây dựng sản phẩm hoặc
bản báo cáo.



Liên hệ, tìm nguồn giúp
đỡ khi cần.



Thường xun phản hồi,
thơng báo thơng tin cho
GV và các nhóm khác.



Chuẩn bị tiến hành giới
thiệu sản phẩm.




Tiến hành giới thiệu sản
phẩm.



Tự đánh giá sản phẩm dự
án của nhóm.



Đánh giá sản phẩm dự án
của các nhóm khác theo
tiêu chí đã đưa ra.

5.1.2. Nội dung dạy học theo dự án trong Bài 15 – Cacbon
Chương 3. Cacbon - Silic
Bài 15: CACBON
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
I.1. Kiến thức
- Mơn hóa học:
+ Biết vị trí, cấu tạo ngun tử, trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí, biết ứng
dụng của chúng;
+ Hiểu mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử, cấu trúc tinh thể và tính chất vật
lí, tính chất hóa học của cacbon;
+ Hiểu cacbon là phi kim yếu có tính oxi hóa và tính khử, nhưng tính khử
đặc trưng hơn;
+ Vận dụng viết phương trình minh họa tính chất hóa học của cacbon.
- Mơi trường:

5


+ Biết về quá trình khai thác than và ảnh hưởng của nó đến mơi trường;
+ Biết việc ảnh hưởng ô nhiễm môi trường do quá trình sử dụng, đốt cháy
than;
+ Biết sử dụng than hoạt tính trong việc xử lý ô nhiễm môi trường và
chống ngộ độc thực phẩm.
- Môn tin học: Hiểu biết các phần mềm tin học Microsoft office word, Microsoft
office powerpoint, Mindjet Mind Manager,…
I.2. Kỹ năng
- Kĩ năng mơn hóa học:
+ So sánh cấu tạo và tính chất các dạng thù hình của cacbon;
+ Dự đoán, kết luận về tính chất hóa học của cacbon;
+ Cân bằng phản ứng oxi hóa khử theo phương pháp thăng bằng electron;
+ Làm mơ hình phân tử.
- Kĩ năng mơn tốn học: tính tốn;
- Kĩ năng mơn ngữ văn: viết biên bản, báo cáo khoa học;
- Kĩ năng môn tin học:
+ Nghiên cứu, sưu tầm tài liệu, thu thập mẫu vật, khai thác thơng tin trên
internet;
+ Trình bày và chỉnh sửa văn bản, kĩ năng thiết kế bài trình chiếu;
- Kĩ năng nghiên cứu khoa học:
+ Hợp tác nhóm; thực hiện dự án;
+ Giải quyết vấn đề;
+ Viết báo cáo khoa học;
+ Thuyết trình báo cáo sản phẩm của dự án;
+ Kĩ năng tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng
I.3. Tình cảm, thái độ
- Tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo trong các hoạt động của nhóm;

- Tự tin khi đưa ra quan điểm, ý kiến của mình và tơn trọng ý kiến của người
khác; tính trách nhiệm cao trong cơng việc tập thể;
- Có ý thức vận dụng kiến thức khoa học vào đời sống và học tập;
- Ý thức hơn về việc bảo vệ môi trường sống và sức khỏe cộng đồng;
- Ý thức bảo vệ tài nguyên khoáng sản của đất nước;
- Hiểu và đồng cảm với công việc của những người công nhân mỏ, từ đó có thái
độ trân trọng sức lao động và biết sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên khống
sản;
- u thích, hứng thú học mơn hóa học.
I.4. Định hướng phát triển năng lực
6


- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn;
- Năng lực sử dụng ngơn ngữ hóa học;
- Năng lực thực hành hóa học;
- Năng lực giải quyết vấn đề thơng qua mơn hóa học;
- Năng lực hợp tác: tham gia hoạt động nhóm và nghiên cứu dự án nhỏ;
- Năng lực vận dụng kiến thức liên môn: hóa học, vật lí, địa lí, sinh học, cơng
nghệ, giáo dục công dân;
- Năng lực tự học và nghiên cứu khoa học, nhất là năng lực nhận xét, tư duy, lập
luận có logic, liên kết các vấn đề, tổng hợp thơng tin.
II. CHUẨN BỊ
II.1. Giáo viên
- Máy vi tính có nối mạng internet, máy chiếu;
- Dự án mẫu, hướng dẫn về phương pháp dạy học dự án, sơ đồ kĩ thuật 5W1H,
bản đồ tư duy;
- Hồ sơ dạy học dự án: Mẫu sổ theo dõi dự án của từng nhóm, Bản hướng dẫn
thực hiện dự án cho từng nhóm;
- Hướng dẫn học sinh xây dựng, lựa chọn chủ đề; tổ chức hoạt động nhóm và

thực hiện nhiệm vụ dự án;
- Bài kiểm tra đánh giá năng lực cho học sinh sau khi hồn thành dự án;
- Xây dựng tiêu chí đánh giá dự án;
- Hóa chất, dụng cụ thí nghiệm.
II.2. Học sinh
- Chuẩn bị sản phẩm của nhóm dự án bao gồm sổ theo dõi dự án, file word báo
cáo dự án, file trình chiếu đa phương tiện;
- Tùy theo đặc điểm dự án, từng nhóm chuẩn bị các nội dung như sưu tầm mẫu
vật, làm mơ hình, sưu tầm tranh ảnh, tài liệu, làm thí nghiệm hóa học, …
- Bút màu, giấy A0 hoặc A1, A4 để vẽ bản đồ tư duy;
- Máy vi tính, máy ảnh, máy quay.
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
- Dạy học dự án kết hợp kiểm tra đánh giá năng lực;
- Trực quan kết hợp đàm thoại nêu vấn đề;
- Phương pháp nghiên cứu, giải quyết vấn đề.
IV. THỜI GIAN DỰ KIẾN
- 01 tiết giới thiệu về chủ đề, phương pháp học tập, xây dựng các dự án nhỏ,
phân nhóm học sinh thực hiện dự án;
- 01 tuần tự tổ chức các hoạt động nhóm để hoàn thành dự án;
- 01 tiết báo cáo của các nhóm trên lớp.
7


V. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Bước 1: LẬP KẾ HOẠCH DỰ ÁN
Hoạt
động
Hoạt
động 1:
Lựa

chọn chủ
đề

Hoạt
động 2:
Giáo
viên gợi
ý
nội
dung
tích hợp
và cùng
học sinh
xây
dựng các
tiểu chủ
đề

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

- Giới thiệu về bài học,
thông báo bài học theo
phương pháp dạy học dự
án, tích hợp hóa học với
mơi trường.
- Giới thiệu vắn tắt về
phương pháp dạy học dự
án.

- Cho học sinh nghiên cứu
nội dung bài học trong sách
giáo khoa; thời gian 10
phút.
- Tổ chức cho học sinh phát
triển mạng ý tưởng và xác
định nội dung trọng tâm của
bài học.
- Yêu cầu 01 học sinh lên
bảng triển khai sơ đồ tư duy
nội dung bài học, từ đó hình
thành các nhiệm vụ của dự
án.
- Hỏi học sinh để khai thác
những vấn đề thực tiễn có
liên quan đến bài học. Ví dụ
như:
+ Phần tính chất hóa học,
phản ứng nào của cacbon là
quan trọng nhất đối với đời
sống và sản xuất? Quá trình
đốt cháy than (các dạng của
cacbon) có ảnh hưởng gì
đến cuộc sống, mơi trường?

Nghe, theo dõi

Phương
tiện dạy
học


- Đọc sách giáo khoa, vẽ Sách giáo
sơ đồ tư duy của bài, từ đó khoa
xác định những nội dung
trọng tâm của bài.
Bảng,
- 01 học sinh lên bảng xây phấn
dựng sơ đồ tư duy cho bài
học, những học sinh khác
bổ sung, góp ý.
- Suy nghĩ, trả lời câu hỏi
của giáo viên.

- Cùng giáo viên chọn lọc
những nội dung để thực
hiện dự án.

8


Hoạt
động 3:
Phân
nhóm và
nhóm
học sinh
nhận
nhiệm
vụ dự án


+ Phần điều chế các sản
phẩm của cacbon có liên hệ
đến q trình khai thác than
mỏ, q trình này có ảnh
hưởng gì đến cuộc sống và
mơi trường?
+ Phần ứng dụng các dạng
thù hình của than, dạng thù
hình nào có ý nghĩa trong
việc xử lý ơ nhiễm mơi
trường?
Từ đó, hướng dẫn học sinh
cần thực hiện những nhiệm
vụ tích hợp trong từng tiểu
dự án.
- Trên cơ sở sơ đồ tư duy
học sinh đã lập trên bảng,
giáo viên chốt lại những nội
dung tiểu dự án của bài học
(sau đây gọi là dự án).
Dự án 1: Tính chất vật lí
của cacbon.
Dự án 2: Tính chất hóa học
của cacbon và ảnh hưởng
của q trình đốt than đến
mơi trường.
Dự án 3: Điều chế các dạng
thù hình của cacbon và ảnh
hưởng của q trình khai
thác than đến mơi trường.

Dự án 4: Ứng dụng của
cacbon và vai trị của
cacbon hoạt tính trong xử lý
ơ nhiễm mơi trường.
- Chia nhóm (có thể theo sở
thích, khả năng nghiên cứu
của từng HS), phân công

- Lắng nghe, ghi chép.

- Chia nhóm, chọn thư kí,
thảo luận, quyết định lựa
chọn dự án để thực hiện.

9


Hoạt
động 4:
Giáo
viên nêu
yêu cầu
thực
hiện dự
án

Hoạt
động 5:
Xây
dựng các

ý tưởng
cho từng

nhóm trưởng, mỗi nhóm
chọn thư kí và nhận nhiệm
vụ của nhóm (mỗi nhóm
bàn chọn tên gọi cho
nhóm).
- Ghi lại thơng tin (số điện
thoại, email) của từng nhóm
để liên lạc.
- Sản phẩm của dự án gồm:
+ Sổ theo dõi thực hiện dự
án (có sơ đồ tư duy ý tưởng
của tiểu dự án);
+ Báo cáo về dự án (file
dạng word);
+ Bài trình chiếu nội dung
dự
án
(file
dạng
powerpoint);
+ Bản tóm tắt nội dung dự
án (nếu có);
+ Tranh ảnh, mẫu vật, mơ
hình, thí nghiệm hóa học,
video… (nếu có).
- Thời gian thực hiện dự án
của mỗi nhóm: 01 tuần

- Thời gian thuyết trình của
mỗi nhóm trong buổi báo
cáo: 02 – 06 phút.
- Thơng báo tiêu chí đánh
giá học sinh (trao đổi cùng
học sinh để thống nhất tiêu
chí).
- Hướng dẫn học sinh sử
dụng sơ đồ tư duy để xây
dựng các ý tưởng cần giải
quyết cho tiểu dự án của
mỗi nhóm.
- Hướng dẫn học sinh đưa

- Lắng nghe và thảo luận, Phấn,
đưa ra các ý kiến để hoàn bảng
thiện các tiêu chí đánh giá.

- Thảo luận nhóm, sử
dụng giấy, bút và hình
thành các ý tưởng cho Giấy, bút
từng tiểu dự án.
- Mỗi nhóm thảo luận và
đưa ra bộ câu hỏi định
10


ra bộ câu hỏi định hướng hướng cho từng tiểu dự án
cho từng tiểu dự án. (Xem của nhóm mình.
phụ lục 1)

- Theo dõi và hướng dẫn, - Mỗi nhóm thảo luận, lập
dự án
góp ý cho từng nhóm.
kế hoạch hoạt động cho
- Hướng dẫn học sinh lập kế các thành viên.
hoạch thực hiện dự án (liệt
kê những vật liệu, phương
tiện, công cụ, công việc cần
chuẩn bị cho từng dự án).
Bước 2: THỰC HIỆN KẾ HOẠCH VÀ XÂY DỰNG SẢN PHẨM
- Theo dõi, đơn đốc, hướng - Các nhóm xây dựng kế - Máy vi
dẫn các nhóm thực hiện dự hoạch làm việc, phân cơng tính
có
án.
nhiệm vụ cụ thể và thời mạng
gian thực hiện cho từng Internet,
- Gặp riêng từng nhóm 01 - thành viên trong nhóm.
sách giáo
02 lần để kiểm tra tiến độ - Kịp thời trao đổi với giáo khoa, sách
thực hiện công việc và định viên về những khó khăn tham
hướng, góp ý cho học sinh trong quá trình thực hiện khảo, …
tiến hành dự án.
dự án.
Tranh
- Cung cấp cho học sinh các - Các nhóm tổng hợp kết ảnh, giấy
tài liệu hỗ trợ (nếu cần).
quả công việc của từng A0,
bút,
- Góp ý, chỉnh sửa nội dung thành viên, thu thập, tổng bút màu,
và hình thức báo cáo, cách hợp thơng tin và viết báo …

trình bày sản phẩm cho cáo.
Hóa
từng nhóm.
- Sửa chữa, hồn chỉnh chất, dụng
sản phẩm.
cụ
thí
- Thảo luận, lên kế hoạch nghiệm
về nội dung thuyết trình.
Máy
- Nhìn lại quá trình thực quay, máy
hiện dự án, hồn thiện ảnh.
“Phiếu đánh giá cá nhân
trong hoạt động nhóm”.
Bước 3: BÁO CÁO DỰ ÁN
(Việc báo cáo của các nhóm được lồng ghép trong bài dạy Cacbon trong 01 tiết
học trên lớp)
Hoạt
- Ổn định lớp, kiểm tra sĩ
11


động 1:
Ổn định
lớp; Giới
thiệu giờ
học
Hoạt
động 2:
Tìm hiểu

về trạng
thái tự
nhiên; vị
trí, cấu
hình
electron
ngun
tử của
cacbon
Hoạt
động 3:
Tìm hiểu
về tính
chất vật
lí

số, giới thiệu người dự.
- Nêu nội dung bài:
Giáo viên trình chiếu những
hình ảnh liên quan đến
cacbon và silic để giới thiệu
vào chương 3.
Giới thiệu qua về nguyên tố
cacbon.
- Chiếu hình ảnh và giới
thiệu về trạng thái tự nhiên
của cacbon.
- Giáo viên đàm thoại gợi
mở cùng học sinh xây dựng
nội dung phần vị trí, cấu

hình e nguyên tử cacbon, từ
đó đưa ra nhận xét về hóa
trị, số oxi hóa (phổ biến)
của cacbon.

- Yêu cầu nhóm 1 lên báo
cáo về tính chất vật lí các
dạng thù hình của cacbon
- Giáo viên lắng nghe nhóm
1 báo cáo.
- Yêu cầu các nhóm khác
nhận xét hoặc hỏi nhóm 1
về nội dung có liên quan.
- Bổ sung, chỉnh sửa nội
dung sai sót (nếu có) và kết
luận:
+ C có 1 số dạng thù hình
nhưng dạng thù hình quan
trọng nhất là kim cương,
than chì và cacbon vơ định
hình.

- Quan sát, lắng nghe.
Máy
vi
tính, máy
chiếu

- Quan sát, lắng nghe.


Sách giáo
khoa

- Lắng nghe, trả lời câu
hỏi của giáo viên.
Máy
vi
tính, máy
chiếu
Bảng,
phấn

- Nhóm 1 báo cáo dự án
- Các nhóm khác lắng
nghe và đưa ra các câu
hỏi, nhận xét (nếu có).
- Trả lời các câu hỏi do
các nhóm khác và giáo
viên phát vấn (nếu có).
- Thư kí nhóm ghi lại
những nhận xét, bổ sung
của giáo viên và nhóm
khác để chỉnh sửa, hồn
thiện sản phẩm của nhóm
mình làm tư liệu học tập
cho cả lớp.

Mơ hình,
mẫu vật
các dạng

thù hình
của
cacbon
Bảng Ao
so
sánh
các dạng
thù hình
của
cacbon

- Lắng nghe.
12


+ Các dạng thù hình của
cacbon có cấu trúc tinh thể
khác nhau dẫn đến tính chất
vật lí của chúng khác nhau.
- u cầu học sinh dự đốn
tính chất hóa học của
cacbon dựa vào độ âm điện
và số oxi hóa.
- Phát phiếu học tập số 1
cho 4 nhóm và yêu cầu các
nhóm hồn thành các nhiệm
vụ trong phiếu (Xem phụ
lục 2) để xét phản ứng của
cacbon với oxi.
- Quan sát từng nhóm làm

thí nghiệm theo u cầu của
phiếu học tập, hỗ trợ những
Hoạt
nhóm gặp khó khăn. Sau đó
động 4: thu phiếu của một nhóm
Tìm hiểu hồn thành sớm nhất, chiếu
tính khử lên màn hình để nhóm khác
của
nhận xét, đánh giá.
cacbon
- u cầu 01 học sinh viết
phương trình hóa học của
phản ứng đốt cháy cacbon
trên bảng, giáo viên nhấn
mạnh về sản phẩm của phản
ứng, vai trò cacbon trong
phản ứng.
- Yêu cầu học sinh viết
phương trình hóa học của
phản ứng giữa cacbon với
ZnO và dung dịch HNO3
đặc, xác định số oxi hóa và
nêu vai trị của cacbon trong
các phản ứng đó.
Hoạt
- u cầu nhóm 2 lên báo

- Dự đốn tính chất hóa Bảng,
học của cacbon.
phấn

- Làm thí nghiệm và bài
tập theo phiếu học tập số
1.
Phiếu học
tập, dụng
cụ,
hóa
chất
thí
- Các nhóm khác nhận xét nghiệm
phiếu học tập của nhóm
hồn thành nhanh nhất.
- 01 học sinh lên bảng viết Máy chiếu
phương trình hóa học của vật thể
cacbon với oxi, xác định
số oxi hóa và vai trị của
cacbon trong phản ứng.
- Viết phương trình hóa
học, xác định số oxi hóa
và vai trị của cacbon.

- Nhóm 2 báo cáo dự án, Máy

vi
13


động 5:
Nhóm 2
báo cáo

về ảnh
hưởng
của q
trình đốt
than

Hoạt
động 6:
Tìm hiểu
về tính
oxi hóa
của
cacbon

cáo về ảnh hưởng của q
trình đốt than đến mơi
trường.
- Giáo viên lắng nghe nhóm
2 báo cáo.
- Yêu cầu các nhóm khác
nhận xét hoặc hỏi nhóm 2
về nội dung có liên quan.
- Bổ sung, chỉnh sửa nội
dung sai sót (nếu có) và kết
luận vấn đề.
- Hỏi học sinh: Cacbon tác
dụng với những loại chất
nào để thể hiện tính oxi
hóa?
- u cầu học sinh viết

phương trình hóa học minh
họa cho tính oxi hóa của
cacbon (khi cho cacbon tác
dụng với H2 và kim loại),
xác định số oxi hóa và nêu
vai trị cacbon trong các
phản ứng.
- Yêu cầu học sinh nhận xét
về tính chất hóa học của
cacbon để kết luận nội dung
này.
- Yêu cầu học sinh nghiên
cứu sách giáo khoa và hoàn
thành sơ đồ điều chế trong
phiếu học tập số 2 (Xem
phụ lục 3).
- Gọi 01 học sinh lên bảng
và hoàn thành sơ đồ điều
chế trên máy chiếu.

Hoạt
động 7:
Tìm hiểu
về cách
điều chế
các dạng
thù hình
của
cacbon
Hoạt

- u cầu nhóm 3 báo cáo

các nhóm khác lắng nghe tính, máy
và nhận xét, phát vấn.
chiếu

- Trả lời.
- Viết phương trình hóa
học của phản ứng, xác
định số oxi hóa và vai trị
của cacbon trong phản
ứng.
- Nhận xét về tính chất
hóa học của cacbon.

- Làm bài tập

Phiếu học
tập, máy
vi
tính,
- 01 học sinh làm bài tập máy chiếu
trên máy chiếu.

- Nhóm 3 báo cáo dự án, Máy

vi
14



động 8:
Nhóm 3
báo cáo
về ảnh
hưởng
của q
trình
khai thác
than mỏ
Hoạt
động 9:
Nhóm 4
báo cáo
về ứng
dụng của
các dạng
thù hình
của
cacbon
Hoạt
động 10:
Củng cố
bài,
nhận xét
về việc
thực
hiện dự
án của
các
nhóm


về ảnh hưởng của q trình
khai thác than mỏ
- Lắng nghe nhóm 3 báo
cáo.
- Yêu cầu các nhóm khác
nhận xét.
- Kết luận nội dung trọng
tâm và nhắc nhở học sinh
về việc giữ gìn và bảo vệ
mơi trường sống.
- u cầu nhóm 4 lên báo
cáo về ứng dụng của các
dạng thù hình của cacbon.
- Giáo viên lắng nghe.
- Yêu cầu các nhóm khác
nhận xét, phát vấn về nội
dung báo cáo.
- Giáo viên kết luận.

các nhóm khác lắng nghe, tính, máy
sau đó nhận xét, phát vấn. chiếu

- Lắng nghe.

- Nhóm 4 báo cáo dự án, Máy
vi
các nhóm khác lắng nghe, tính, máy
nhận xét, phát vấn.
chiếu,

dụng cụ,
hóa chất,
mẫu vật
ứng dụng
của
cacbon

- Kết luận về kiến thức - Lắng nghe
trọng tâm của bài học và
vấn đề môi trường.
- Hướng dẫn học sinh chuẩn
bị nội dung nghiên cứu cho
bài học tiếp theo về ảnh
hưởng của CO và CO2 đến
môi trường và sức khỏe của
con người.
- GV nêu nhận xét chung về
việc thực hiện dự án của
HS, nhắc nhở các nhóm
hồn thành cơng việc đánh
giá việc thực hiện của các
thành viên và của từng
nhóm khác để tổng hợp kết
quả dự án.
15


- Nhắc nhở học sinh ôn tập
để làm bài kiểm tra đánh
giá năng lực vào đầu giờ

học sau.
VI. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
Mỗi học sinh có 03 điểm đánh giá sau:
(a) Điểm hoạt động nhóm: Là điểm do các thành viên trong nhóm thảo
luận và thống nhất cho điểm cá nhân theo tiêu chí chung trong “Phiếu đánh giá
cá nhân trong hoạt động nhóm”
(b) Điểm cho sản phẩm dự án nhóm: Là điểm do giáo viên và 03 nhóm
cịn lại đánh giá sản phẩm báo cáo của nhóm theo tiêu chí chung trong “Phiếu
đánh giá kết quả dự án nhóm học sinh” và là điểm chung cho tất cả các thành
viên trong nhóm. Điểm này được tính là trung bình cộng của 4 phiếu chấm do
giáo viên và 3 nhóm học sinh khác đánh giá.
(c) Điểm bài kiểm tra đánh giá năng lực: Là kết quả chấm bài kiểm tra
đánh giá năng lực sau buổi báo cáo của học sinh.
Điểm của từng học sinh được tính như sau:
Điểm học sinh =
Phụ lục 1: BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG CHO TỪNG TIỂU DỰ ÁN
Tiểu dự án 1: Tính chất vật lí của cacbon
Câu hỏi 1: Dạng thù hình của một ngun tố là gì? Cacbon có những dạng thù
hình cơ bản nào?
Câu hỏi 2: Cấu trúc tinh thể than chì như thế nào? Điều đó ảnh hưởng thế nào
đến tính chất vật lí của than chì? Than chì được sử dụng chủ yếu để làm gì? Vì
sao? Vì sao than chì được dùng làm bút chì?
Câu hỏi 3: Các loại than gỗ, than muội thuộc dạng thù hình nào? Tính chất của
chúng là gì?
Câu hỏi 4: Đặc điểm cấu tạo và tính chất của cacbon hoạt tính? Làm thế nào để
phân biệt được cacbon hoạt tính với các loại cacbon khác?
Câu hỏi 5: Hãy phân biệt các thuật ngữ liên quan đến than như: than đá, than
mỡ, than nâu, than gầy, than củi, than hoạt tính, …
Tiểu dự án 2: Tính chất hóa học của cacbon
Câu hỏi 1: Ngun tử cacbon có cấu tạo như thế nào? Từ đặc điểm đó, hãy cho

biết tính chất hóa học của cacbon. Tính chất nào là đặc trưng? Vì sao?

16


Câu hỏi 2: Tính oxi hóa của đơn chất cacbon thể hiện khi tác dụng với những
loại chất nào? Hãy minh họa bằng các phản ứng hóa học, nêu sự biến đổi số oxi
hóa của cacbon và vai trị của cacbon trong các phản ứng đó.
Câu hỏi 3: Đơn chất cacbon thể hiện tính khử khi tác dụng với những loại chất
nào? Hãy minh họa bằng các phản ứng hóa học, nêu sự biến đổi số oxi hóa của
cacbon và vai trị của cacbon trong các phản ứng đó.
Câu hỏi 4: Phản ứng đốt cacbon có ý nghĩa trong thực tiễn đời sống và sản xuất
như thế nào?
Câu hỏi 5: Phản ứng xảy ra trong quá trình đốt than và các sản phẩm từ than đá
có ảnh hưởng gì đến môi trường?
Câu hỏi 6: Tại sao sử dụng than để đun nấu, nung gạch, ngói, nung vơi, … lại
gây ơ nhiễm môi trường? Hãy nêu biện pháp chống ô nhiễm mơi trường và giải
thích.
Câu hỏi 7: Để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến mơi trường do q trình
sử dụng than cần làm những gì?
Tiểu dự án 3 : Điều chế cacbon
Câu hỏi 1: Kim cương tự nhiên được khai thác như thế nào?
Câu hỏi 2: Điều chế kim cương nhân tạo như thế nào?
Câu hỏi 3: Điều chế than chì như thế nào?
Câu hỏi 4: Than mỏ là gì?
Câu hỏi 5: Khai thác than mỏ như thế nào?
Câu hỏi 6: Quá trình khai thác than mỏ ảnh hưởng như thế nào đến mơi trường
(đất, nước, khí quyển)?
Câu hỏi 7: Làm thế nào để giảm thiểu được những ảnh hưởng tiêu cực đến mơi
trường trong q trình khai thác than mỏ?

Tiểu dự án 4: Ứng dụng của cacbon
Câu hỏi 1: Vì sao cacbon lại có nhiều ứng dụng trong đời sống và trong sản
xuất?
Câu hỏi 2: Các dạng thù hình của cacbon có những ứng dụng như thế nào trong
thực tiễn?
Câu hỏi 3: Kim cương có những ứng dụng như thế nào trong đời sống và sản
xuất? Vì sao kim cương lại có những ứng dụng đó?
Câu hỏi 4: Than chì có những ứng dụng gì trong thực tiễn? Vì sao than chì được
dùng làm điện cực, nồi nấu chảy hợp kim, chất bơi trơn, bút chì?
Câu hỏi 5: Các dạng thù hình khác của cacbon có những ứng dụng gì?
Câu hỏi 6: Than hoạt tính có ứng dụng gì? Vì sao?

17


Câu hỏi 7: Than hoạt tính có ý nghĩa như thế nào trong việc xử lí ơ nhiễm mơi
trường và chống ngộ độc thực phẩm .
Phụ lục 2
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
(Dành cho nhóm học sinh)
Câu 1: Cho các hóa chất và dụng cụ như sau:
- Hóa chất: cacbon, lọ đựng oxi
- Dụng cụ: muôi sắt, diêm, đèn cồn.
a) Hãy tiến hành thí nghiệm đốt cháy cacbon và nêu hiện tượng của thí nghiệm.
b) Viết phương trình hóa học của phản ứng đã xảy ra. Xác định vai trò của
cacbon trong phản ứng hóa học đó.
Hãy điền các câu trả lời vào bảng bên dưới

Hiện tượng thí nghiệm


Phương trình hóa học

Câu 2: Cacbon là thành phần chính của các loại than mỏ: than antraxit, than mỡ,
than nâu, than bùn… Trong đó, than bùn là nguyên liệu chủ yếu để làm than tổ
ong, một nguồn nhiên liệu được sử dụng nhiều ở các gia đình có thu nhập thấp
của nước ta. Trong q trình nhóm than hoặc ủ than cịn tạo ra một khí độc là
cacbon monooxit.
a) Theo em, tại sao than được sử dụng làm nhiên liệu cho nhiều quá trình như
luyện kim, đun nấu, …?
b) Giải thích tại sao trong q trình nhóm than hoặc ủ than lại tạo được khí
cacbon monooxit. Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng đã xảy ra.
ĐỀ KIỂM TRA
Thời gian: 15 phút
Bài 1. Hãy đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
Việc khai thác và sử dụng than đá gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng
đối với môi trường, sự sống và sức khỏe của con người trên Trái Đất. Tuy nhiên,
than đá vẫn là một nguồn nguyên liệu rẻ tiền và sẵn có với trữ lượng khổng lồ ở
nhiều nơi trên thế giới. Vì vậy, than đá được xem là nguồn nhiên liệu “tình thế”
trong giai đoạn nhân loại đang cố gắng tách khỏi sự lệ thuộc vào dầu mỏ và
chuyển dần sang các dạng nhiên liệu bền vững, thân thiện với môi trường như
năng lượng mặt trời và gió. Vấn đề đặt ra là làm giảm tác động của việc sử dụng
18


than đá đối với mơi trường. Khí hóa than chính là phương pháp tồn diện và
sạch nhất để chuyển hóa than đá. Cơng nghệ khí hóa thực tế là chuyển hóa than
thành các thành phần hố chất cơ bản, than được tiếp xúc với khơng khí (hoặc
oxi) và hơi nước ở áp suất và nhiệt độ cao được kiểm soát chặt chẽ. Ở những
điều kiện đó, cacbon trong than sẽ tham gia các phản ứng hoá học tạo ra hỗn
hợp CO, H2 và các khí thành phần khác. Khí hóa than cũng là phương pháp tốt

nhất để sản xuất nhiên liệu hiđro sạch cho xe ôtô của tương lai và cho pin nhiên
liệu dùng để phát điện. Nếu coi trong than chỉ chủ yếu chứa cacbon và khơng
tính đến các thành phần khác như N, S … và khí trơ thì q trình khí hóa than
được coi như gồm các phản ứng sau:
(1) C + O2 → CO2;
(2) C + CO2 → 2CO;
(3) C + H2O → CO + H2;
(4) C + 2H2 → CH4;
Câu 1(2,0 điểm): Trong số các phản ứng trên, phản ứng nào có thể dùng để
chứng minh tính oxi hóa của cacbon?
A. (1).
B. (4).
C. (4) và (2).
D. (3) và (4).
Câu 2(2,0 điểm): Những chất oxi hóa cacbon trong các phản ứng nêu trên là
A. O2 và CO2.
B. O2; H2 và H2O.
C. O2; CO2 và H2O.
D. O2 và H2.
Câu 3 (2,0 điểm): Dựa vào đoạn văn trên, hãy kể tên một số nguồn nhiên liệu
sạch?
Câu 4 (2,0 điểm). Việc khai thác và sử dụng than đá đem lại những hậu quả
nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe con người. Nhưng thực tế, các
quốc gia trên thế giới vẫn đang sử dụng và khai thác than đá. Bằng hiểu biết của
mình, em hãy chỉ ra một số nguyên nhân cho thực trạng trên?
Bài 2 (2,0 điểm): Đốt cháy hết 0,6 gam cacbon bằng lượng oxi vừa đủ thì thu
được hỗn hợp khí X gồm CO và CO 2 có tỉ khối so với H2 bằng 18,8. Thể tích khí
CO (ở đktc) trong hỗn hợp X là
A. 0,28 lít.
B. 0,56 lít.

C. 0,672 lít .
D. 0,448 lít.
ĐÁP ÁN ĐỀ KIỂM TRA
Bài
1

Đáp án
Câu 1
Câu 2
Câu 3

B
C
Không trả lời
Chỉ trả lời được 1 ý
Chỉ trả lời được 2 ý

Thang
điểm
2,0 đ
2,0 đ
0,0 đ
0,5 đ
1,5 đ
19


Câu 4

2


Trả lời đủ 3 ý:
- Năng lượng mặt trời
- Năng lượng gió
- Khí H2 sạch
Khơng trả lời
Trả lời được 1 ý
Trả lời được 2 ý
Trả lời được từ 3 ý trở lên:
- Than đá là nguồn nguyên liệu rẻ tiền và có trữ lượng
khổng lồ.
- Sự phát triển của khoa học kĩ thuật chưa đáp ứng việc
khai thác và sử dụng các nguồn nhiên liệu sạch một
cách phổ biến trên thế giới.
- Việc khai thác than để xuất khẩu đem lại nguồn thu
ngoại tệ đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia đồng thời
giải quyết vấn đề việc làm.
- Trữ lượng dầu mỏ trên Trái Đất ngày càng giảm.
- Cơng nghệ khí hóa than cũng đem lại những lợi ích
nhất định: điều chế H2 sạch, các khí thành phần có thể
sử dụng để tổng hợp NH3; phân bón hóa học, metanol,...
D

2,0 đ
0,0 đ
0,5 đ
1,0 đ

2,0 đ


2,0 đ

PHỤ LỤC 3
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Cho các từ sau:
(1) Than mỏ
(2) Kim cương
(3) Than chì
(4) Than cốc
(5) Than gỗ
(6) Than muội
Hãy chọn các từ tương ứng để điền vào ô trống trong sơ đồ điều chế dưới đây.

20