SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO YÊN BÁI
TRƯỜNG THCS & THPT PÚNG LUÔNG

BÁO CÁO SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
( Lĩnh vực: Địa lí )
" MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ NHẰM NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG HỌC TẬP MƠN ĐỊA LÍ CHO HỌC SING LỚP 9 TRƯỜNG
THCS & THPT PÚNG LUÔNG"

- Họ và tên giáo viên: Bùi Thị Thùy
- Trình độ chun mơn: Đại học SP Địa lí
- Chức vụ: Giáo viên
- Đơn vị công tác: Trường THCS & THPT Púng Luông

Mù Cang Chải, tháng 01 năm 2022

1


2
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp gây hứng thú nhằm nâng cao chất
lượng học tập mơn Địa lí cho học sinh lớp 9 ở trường THCS & THPT Púng
Luông”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Địa lí
3. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Mơn Địa lí 9, nội dung đi sâu là:
- Bài 15: Thương mại và Du lịch.
- Bài 17,18: Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
4. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 20 tháng 11 năm 2020 đến ngày 10 tháng 12 năm 2021
5. Tác giả:

Họ và tên: Bùi Thị Thùy
Năm sinh: 1986
Trình độ chun mơn: Đại học.
Chức vụ công tác: Giáo viên.
Nơi làm việc: Trường THCS & THPT Púng Luông
Địa chỉ liên hệ: bản Ngã Ba Kim, xã Púng Luông, huyện Mù Cang Chải,
tỉnh Yên Bái.
Điện thoại: 0989. 642. 616


3
II. MƠ TẢ SÁNG KIẾN:
1. Tình trạng các giải pháp đã biết
Tại trường THCS&THPT Púng Luông, tôi được nhà trường phân cơng giảng
dạy mơn Địa lí ở nhiều khối lớp khác nhau, trong đó năm học 2020- 2021 tơi trực tiếp
giảng dạy mơn Địa lí khối 9 với 90 học sinh.
Trường THCS & THPT Púng Luông những năm gần đây để thu hút học
sinh đến trường, nâng cao chất lượng giáo dục, nhà trường đã phối hợp với Ủy
ban nhân dân xã Púng Lng tích cực huy động các em đến lớp, nhà trường đã
tổ chức rất nhiều các hoạt động văn hóa văn nghệ - thể dục thể thao; chỉ đạo các
giáo viên giảng dạy đổi mới phương pháp dạy học, tích cực ứng dụng cơng nghệ
thơng tin vào giảng dạy để nâng cao chất lượng tiết dạy. Kết quả, chất lượng giáo
dục nhà trường ngày một nâng cao, năm sau cao hơn năm trước, tỉ lệ thường xuyên
- chuyên cần của nhà trường các năm luôn đạt trên 90%.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều học sinh, đặc biệt là học sinh khối lớp 9 khơng
thích đi học hoặc trong tiết học khơng chú ý, khơng tích cực hoạt động và xây
dựng bài, dẫn đến chất lượng học tập chưa cao.
Ngay từ đầu năm học 2020 -2021, khi được phân cơng nhiệm vụ giảng dạy
mơn Địa lí 9, tơi nhận thấy việc tạo ra cho học sinh một khơng khí học tập sôi nổi
hứng thú hơn trong giờ học Địa lí là rất cần thiết. Bản thân tơi đã tiến hành khảo

sát các mức độ hứng thú học tập trên đối tượng học sinh lớp 9 của trường THCS
và THPT Púng Lng bằng một phiếu khảo sát và có kết quả cụ thể (biểu 1- phụ
lục 1)
- Kết quả học tập:
Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

0 (0%)

5 (5,5%)

71 (78,9%)

14 (15,6%)

- Khảo sát hứng thú học tập (Phiếu khảo sát1): 0% học sinh rất thích
mơn học; 30% học sinh thích mơn học; 50% học sinh ở mức độ bình thường;
20% học sinh khơng thích học.
Qua phân tích số liệu, tơi nhận thấy đối với học sinh khối 9 tại nhà trường,
để tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng học tập, đáp
ứng những yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của mơn học theo chương
trình Giáo dục phổ thơng mới địi hỏi người giáo viên cần thiết phải linh hoạt, đổi


4

mới các hình thức tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh nên tơi đã tìm hiểu
và tìm ra ngun nhân chính sau:
- Thứ nhất, học sinh khơng có hứng thú với mơn học: Giáo viên đã áp dụng
đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, tuy
nhiên chưa linh hoạt trong tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh, nên chưa
thu hút, tạo hứng thú và lôi cuốn học sinh vào học tập, khám phá kiến thức để
nâng cao kết quả học tập.
- Thứ hai, do khoảng cách giữa giáo viên – học sinh và do đặc thù môn học:
Giáo viên vẫn chưa thực sự thoải mái, gần gũi với học sinh. Mặt khác mơn Địa lí
Trung học cơ sở được biên soạn theo cấu trúc: Địa lí đại cương – Địa lí Châu Lục
– Địa lí Châu Á – Địa lí Việt Nam. Địa lớp 9 kiến thức nhiều địi hỏi các em phải
tự học, tự tìm hiểu nhiều hơn, đặc biệt các em phải làm những phải tập khó như xử
lý số liệu, vẽ biểu đồ, giải thích... khiến các em cảm thấy "khó" mà ngại học.
2. Nội dung (các) giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
- Mục đích của (các) giải pháp:
+ Đối với học sinh: Giúp học sinh nâng cao hứng thú học tập mơn Địa lí 9,
khơi dậy lịng đam mê học tập, tính tích cực tự giác, tập trung chú ý, nâng
cao tính tự học, tự nghiên cứu, tìm tịi và khám phá kiến thức. Từ đó, giúp
học sinh tham gia một cách tích cực, chủ động vào hoạt động học tập, trải
nghiệm và có khả năng vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề thực tế tại
địa phương, hình thành những phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc
thù môn học.
+ Đối với giáo viên: Nhận ra những ưu điểm, nhược điểm trong phương
pháp đang giảng dạy đồng thời tìm ra giải pháp mới tạo hứng thú học tập cho học
sinh. Từ đó tiếp tục tìm hiểu, rèn luyện chun mơn nghiệp vụ, lựa chọn phương
pháp và hình thức dạy học phù hợp, nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn.
- Nội dung (các) giải pháp
Biện pháp 1: Tạo hứng thú học tập cho học sinh bằng cách xây dựng
tình cảm tốt đẹp giữa thầy và trị:
Để học sinh “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” người giáo viên là người

có vai trị quan trọng nhất. Bên cạnh việc sử dụng các phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học tích cực, tơi nhận thấy việc thiết lập được mối quan hệ hợp tác tích


5
cực tốt đẹp giữa thầy và trò, giữa các trò cũng sẽ tạo hứng thú cho học sinh trong
các giờ học.
* Cách thức thực hiện:
- Thực hiện trên lớp học, trong giờ ra chơi hoặc trong các hoạt động ngoài
giờ lên lớp.
* Các bước thực hiện: Trước hết, người giáo viên luyện tập sao cho giọng
nói trở nên truyền cảm, khai thác các đặc tính âm thanh (cao độ, trường độ, âm
sắc) và vốn từ; sưu tầm những cách dẫn dắt vào bài hấp dẫn, những câu chuyện
vui, những câu thơ, bài hát hoặc câu nói hài hước liên quan đến nội dung bài học
giúp gây hứng thú học tập cho học sinh.
* Tính mới và sự khác biệt:
Suy nghĩ của đa số giáo viên đó là giữa giáo viên và học sinh cần phải
có khoảng cách thầy – trị, người giáo viên ln muốn chứng tỏ mình là người
thầy, là người dạy nên đôi khi rất nguyên tắc và nghiêm khắc trong dạy học;
giữ khoảng cách khơng hịa đồng, vui vẻ, gần gũi với học sinh. Tôi nhận thấy
dạy học là một nghệ thuật sư phạm của người giáo viên. Chính vì thế trong các
giờ học tơi ln nhớ tên của tất cả học sinh trong lớp, ví dụ B.lồng, Páo Mỷ, Già,
Cu,… Bởi vì tơi nhận thấy khi mình cố gắng nhớ và gọi tên một ai đó, nghĩa là
mình đang nhận ra những nét đặc trưng của họ. Thật là đơn giản, nhưng nó giúp
học sinh của tôi biết rằng chúng đang được quan tâm đặc biệt. Giáo viên đứng
trước học sinh, vừa giống như người đạo diễn, vừa là người biểu diễn, đồng
thời là người hướng dẫn; học sinh là những người diễn viên thực tập, vừa học
vừa làm theo. Giáo viên chủ động gần gũi, động viên học sinh, tạo ra tình cảm,
xúc cảm tích cực, tạo tâm thế cho học sinh ngay khi bước vào tiết học. (Hình ảnh
1). Vì vậy, trong quá trình dạy học, giáo viên cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp

giữa thầy và trò.
Biện pháp 2. Tạo hứng thú học tập bằng tổ chức các hoạt động học tập
thông qua sử dụng những kênh hình thực tế xảy ra tại địa phương liên quan
đến nội dung bài học:
Bản thân tôi nhận thấy để tạo hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh
tích cực, chủ động tìm tịi, sáng tạo thì ngồi sử dụng các thiết bị dạy học có sẵn,
giáo viên cần tích cực sưu tầm và sử dụng những kênh hình thực tế xảy ra tại địa
phương liên quan đến nội dung bài học để giảng dạy. Bởi vậy khi dạy bài: “Vùng
Trung du và Miền núi Bắc Bộ” ở chủ đề “Phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai do


6
lũ quét và sạt lở đất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ” để nâng cao hứng thú
học tập, cuốn hút học sinh vào bài giảng tôi đã thực hiện như sau:
* Cách thức thực hiện:
- Thực hiện trên lớp học: Cho học sinh quan sát kênh hình (video, hình ảnh)
về lũ quét, sạt lở đất ở huyện Mù Cang Chải.
* Các bước thực hiện:
- Bước 1: Học sinh xem video về hiện tượng lũ quét xảy ra ở Mù Cang Chải
tháng 8/2017 (Hình ảnh 2) và quan sát 1 số hình ảnh về sạt lở đất xảy ra tại Trường
THCS và THPT Púng Lng (Hình ảnh 3).
- Bước 2: Học sinh viết vào giấy nhớ về nguyên nhân và hậu quả của hiện
tượng lũ quét và sạt lở đất vừa quan sát được.
- Bước 3: Học sinh dán mảnh giấy ghi tên mình có nội dung vừa hồn thành
lên các vị trí ngẫu nhiên trên tường, bảng trong lớp học. (Hình ảnh 4).
- Bước 4: Giáo viên và HS di chuyển để quan sát sản phẩm của các bạn.
- Bước 5: Học sinh cùng phân tích và đánh giá sản phẩm của các bạn.
- Bước 6: Học sinh chơi trò chơi “Tiếp sức” liệt kê các biện pháp của bản
thân góp phần hạn chế thiên tai lũ quét, sạt ở đất tại địa phương. (Hình ảnh 5).
- Bước 7: Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức.

* Tính mới và sự khác biệt:
Nếu ở giải pháp cũ kênh hình sử dụng chủ yếu trong sách giáo khoa và
Trong các tiết học giáo viên đã sử dụng các thiết bị dạy học sẵn có trong thư viện
như lược đồ, bản đồ, tranh ảnh, bảng phụ hoặc máy chiếu…thì việc khai thác kiến
thức mang tính áp đặt, học sinh hiểu bài theo nội dung có sẵn, hạn chế tính tư duy
và khả năng liên hệ thực tế, khả năng ứng phó có thể khơng phù hợp thì ở giải
pháp mới ngồi sử dụng các thiết bị dạy học có sẵn trong thư viện nhà trường,
giáo viên thay vì cho học sinh đọc thơng tin quan sát một số hình ảnh trong SGK,
Internet…thì giáo viên cho học sinh xem video, hình ảnh về hiện tượng lũ ống, lũ
quét, sạt lở đất sảy ra ở huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái; học sinh sẽ thấy được
cảnh tượng rất quen thuộc, những hậu quả của lũ quét, sạt lở đất xảy ra đối với
đơn vị trường mình, thậm chí đã xảy ra đối với gia đình mình; từ đó học sinh sẽ
có hứng thú tìm hiểu ngun nhân và tích cực góp phần vào hạn chế thiên tai tại
địa phương .
Biện pháp 3: Tạo hứng thú học tập bằng cách tổ chức cho học sinh trải
nghiệm thực tế tại địa phương:


7
Mục đích của trải nghiệm thực tế tại địa phương là để học sinh được đi thực
tế, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các danh thắng, mơ hình sản xuất
nơng nghiệp xanh, (hình ảnh 6) nơi các em đang sống, học tập… giúp các em có
được những kinh nghiệm thực tế; từ mơ hình, cách làm hay và hiệu quả trong một
lĩnh vực nào đó có thể áp dụng vào chính cuộc sống các em. Với mục đích cho
học sinh được trải nghiệm thực tế nội dung liên quan đến bài học tại địa phương
nên khi dạy bài 15 “Thương mại và du lịch” tôi đã tổ chức cho học sinh đi tham
quan một số điểm du lịch, nhà nghỉ Homestay, một số mơ hình trồng rau sạch gần
trường.
* Cách thức thực hiện: tổ chức cho học sinh đi trải nghiệm thực tế các địa
điểm du lịch, homestay tại bản Ngã Ba Kim, xã Púng Luông, huyện Mù Cang

Chải, mơ hình sản xuất nơng nghiệp xanh tại bản Nả Háng Tâu, xã Púng Luông,
huyện Mù Cang Chải
* Các bước thực hiện:
- Bước 1: Xây dựng kế hoạch buổi trải nghiệm thực tế (thời gian, địa điểm ...)
- Bước 2: Tổ chức đi trải nghiệm thực tế theo kế hoạch (hình ảnh 6)
- Bước 3: Học sinh viết báo cáo về tiềm năng, vai trò du lịch ở địa phương. Định
hướng bản thân góp phần phát triển du lịch, giới thiệu các sản phẩm nông nghiệp
tại huyện Mù Cang Chải.
- Bước 4: Giáo viên nhận xét và đánh giá báo cáo của học sinh.
* Tính mới và sự khác biệt:
Nếu ở giải pháp cũ hoạt động vận dụng, tìm tịi mở rộng giáo viên thường
giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh tự tìm hiểu và thực hiện thì ở giải pháp mới
học sinh được trải nghiệm thực tế những điểm du lịch ngay tại địa phương, những
mơ hình sản xuất nơng nghiệp xanh. Qua đó tạo cho học sinh hứng thú học tập,
ham muốn tìm tịi, khám phá kiến thức từ thực tế, thêm yêu làng bản, quê hương,
đất nước. Đồng thời khi học sinh nhìn thấy tiềm năng phát triển du lịch của địa
phương các em sẽ cố gắng học tập và sớm có định hướng nghề nghiệp cho bản
thân (hướng dẫn viên du lịch, đầu tư kinh doanh nhà nghỉ, homestay, trang trại
mơ hình trồng rau sạch ... hoặc tạo nên những điểm tham quan tại địa phương như
trồng cải dầu, hoa tam giác mạch) nhằm góp phần thúc đẩy du lịch tại địa phương.
(Hình ảnh 7).
3. Khả năng áp dụng của giải pháp


8
Biện pháp này có thể áp dụng cho các giáo viên cấp THCS trên địa bàn các
xã của huyện Mù Cang Chải khi tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh; đồng
thời là cẩm nang để phục vụ chính bản thân tơi giảng dạy ở những năm tiếp theo
nhằm đem lại hiệu quả trong việc gây hứng thú, thu hút học sinh vào các hoạt
động học tập tìm hiểu và chiếm lĩnh kiến thức, rèn cho học sinh các kĩ năng cơ

bản, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường.
4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
giải pháp
Sau khi triển khai và thực hiện biện pháp trên lớp đối với học sinh khối lớp
9 ở trường THCS & THPT Púng Luông, tôi nhận thấy phần lớn học sinh đã thích
học mơn Địa lí 9, có ý thức tự học, tích cực tham gia xây dựng bài, tìm tịi, khám
phá và chiếm lĩnh kiến thức…chất lượng học sinh được tăng lên rõ rệt.
Kết quả khảo sát chất lượng và hứng thú cuối học kì II mơn Địa lí khối lớp
9 năm học 2020-2021 như sau:
- Kết quả học tập:
Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

11 (12,2%)

28 (31,1%)

49 (54,4%)

2 (2,2%)

- Khảo sát hứng thú học tập: 20% học sinh rất thích mơn Địa lí; 50% học
sinh thích học; 25% học sinh ở mức bình thường; 5% học sinh khơng thích học.
=> So sánh số liệu khảo sát đầu năm và cuối học kì II cho thấy học sinh có
sự tiến bộ trong học tập, đa số học sinh khơng cịn cảm thấy “khó mà ngại học”

nữa. Học sinh có hứng thú học tập, tích cực trong các hoạt động học tập, dẫn đến
kết quả học tập của các em cao hơn.
Sau một thời gian áp dụng vào thực tiễn đối với đơn vị trường THCS &
THPT Púng Luông, căn cứ vào hiệu quả thu được từ kĩ năng, thái độ của từng học
sinh, tôi nhận thấy việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển biện pháp để đưa vào quá
trình dạy học rất có tính ứng dụng cao, giúp cho giáo viên tìm ra được các phương
pháp và hình thức dạy học phù hợp, đặc biệt là với đối tượng học sinh người dân
tộc thiểu số.
5. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu (nếu có)


9

STT

01

Họ và
tên

Lương
Thị Hà

Năm
sinh

Đơn vị

1985


Trường
PTDTBT TH
& THCS Chế
Cu Nha

Chức
danh

Trình độ
chun
mơn

Giáo
viên

Đại học

Nội dung
công việc
hỗ trợ
Thực nghiệm
sáng kiến

6. Các thông tin cần được bảo mật: không
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
+ Kế hoạch bài dạy.
+ Lựa chọn phương pháp dạy học linh hoạt, phù hợp với đối tượng học
sinh, vùng miền.
+ Dành thời gian hướng dẫn học sinh nghiên cứu, sưu tầm thông tin, khảo
sát thực địa, điều tra thực tế tại địa phương.

+ Kết quả thông qua các phiếu khảo sát, thu thập thông tin của học sinh.
+ Nhà trường được trang bị các thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu…
8. Tài liệu gửi kèm:
- Phiếu khảo sát
- Kế hoạch bài dạy.
- Hình ảnh thân thiện, vui vẻ giữa giáo viên – học sinh
- Hình ảnh về lũ quét, sạt lở đất tại Mù Cang Chải (tháng 8/2017)
- Hình ảnh khắc phục sạt lở Taluy ở trường THCS và THPT Púng Lng
- Hình ảnh học sinh thực hiện trị chơi "Tiếp sức"
- Hình ảnh đi tham quan thực tế mơ hình " Nơng nghiệp xanh" tại bản Nả
Háng Tâu, xã Púng Luông, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.
- Hình ảnh học sinh đi tham quan một số Homesaty ở địa phương.
III. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền
Tôi cam đoan những nội dung trong báo cáo. Nếu có gian dối hoặc khơng
đúng sự thật trong báo cáo, xin chịu hoàn toàn trách nhiệm theo quy định của pháp
luật./.
Mù Cang Chải, ngày 15 tháng 01 năm 2022
Người viết báo cáo
(Ký và ghi rõ họ tên)


10

Bùi Thị Thùy


11