Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΠΡΟΣΟΥΡΑ
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ
ΣΕΙΡΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΚΙΝΗΜΑ
Μάρκος Βαφειάδης και Νίκος Ζαχαριάδης «ενωμένοι και χα-
μογελαστοί στα βουνά της Ελλάδας το 1948». Ωστόσο, ο αλλη-
λοσπαραγμός ανάμεσα σε οπαδούς τους, στα γεγονότα της Τα-
σκένδης, το 1955, θα σημαδέψει
με
τα μελανότερα χρώματα την
ιστορία του ελληνικού αριστερού κινήματος.
Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΠΡΟΣΟΥΡΑ
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
ΤΟΥΚΚΕ
Εκδόσεις Γλάρος
Γλάρος 157
ελληνικό αριστερό κίνημα/19
ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ
Προβλήματα κρίσης του ΚΚΕ
ΟοργπβΗΐ® εκδόσεις Γλάρος
Φεβρουάριος 1987, για την παρούσα έκδοση
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΛΑΡΟΣ
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 31 · 106 77 ΑΘΗΝΑ
ΤΗΛ. 36.18.457 · 36.19.167
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Από τη Μπροσούρα στη Διαθήκη (Γράφει ο Περικλής
Ροόάκης) 9
Η Μπροσούρα

Συμβολή στην πολιτική συζήτηση 11
Οι εκλογές του 1946 και η εκτίμησή τους — 16
Η αλήθεια για την εθνική αντίσταση 19
Ο ένοπλος αγώνας του 1946-1949 29
Η πολιτική του ΚΚΕ μετά το 1949 και τα «όπλα παρά
πόδα» 36
Σεχταρισμός στην πολιτική γραμμή και τη συνδικαλιστι-
κή όουλιά 40
Σχετικά με το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα
47
ΕΔΑκαιΚΚΕ 52
Πολιτική γραμμή και πραχτική δουλιά της νέας καθοδή-
γησης από το 1956 και εδώ 64
Ένας σύντομος περίπατος στο απέραντο οππορτουνιστι-
κό περιβόλι 66
Ο «αντιδιεθνισμός» του ΚΚΕ πριν το 1956 73
Επίλογος 78
ο Νίκος Ζαχαριάδης έγραψε:
Ο αληθινός Παλαμάς* (1937)
Θέσεις για την ιστορία του ΚΚΕ (1939)
Η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα και τα προβλήματα
της Λαϊκής Δημοκρατίας (1945)
Ο κομμουνιστής λαϊκός αγωνιστής μέλος του ΚΚΕ
(1946)
Δυο χρόνια κάτω από την κατοχή. Η κατάσταση και τα
προβλήματά της (1947)
Όλοι στ' άρματα! Όλα για τη νίκη (Γενάρης 1948)
Η πάλη για τη λευτεριά και τη δημοκρατία (1949)
Καινοΐ3ργια κατάσταση - καινούργια καθήκοντα (1949)
Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτσ Στάλιν - ο δάσκαλος και οδηγη-

τής, ο σύντροφος και φίλος (1949)
Μερικά ζητήματα από την κατάσταση και την κομματική
ζωή (1950)
Δέκα χρόνια αγώνες (εισηγήσεις και ομιλίες στην 3η
Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, 1950)
Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και τα βασικά ζητή-
ματα του κινήματός μας (1951)
Το 19ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ και το ΚΚΕ (1951)
Τα προβλήματα καθοδήγησης του ΚΚΕ (1952)
Το σχέδιο προγράμματος του ΚΚΕ (1953)
Η διάσπαση του ΚΚΕ (1957)
Προβλήματα της κρίσης στο ΚΚΕ {Παράνομη μπροσού-
ρα, ε/962)*
Η διαθήκη*. (Όλα όσα εμπιστεύθηκε στον ταξίαρχο του
Δημοκρατικού Στρατού Αχιλλέα Παπαϊωάννου, στο
Σοργκούτ της Σιβηρίας, Οκτώβριος 1963)
Επίσης πολλές από τις εισηγήσεις και τις ομιλίες του Ζα-
χαριάδη στα σώματα του ΚΚΕ δεν έχουν ενσωματωθεί
σε βιβλία με τα γραφτά του, όπως επίσης και πολλά άρ-
θρα που είναι δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδι-
κά.
*Όσα βιβλία σημειώνονται με αστερίσκο έχουν εκδοθεί
από τις Εκδόσεις Γλάρος στη σειρά ελληνικό αριστερό
κίνημα.
Από τη Μπροσούρα
στη Διαθήκη
Από την Μπροσούρα ως τη Διαθήκη
Η διαφοροποίηση του Νίκου Ζαχαριάδη
σε σημαντικές θέσεις και ζητήματα

Τί μεσολάβησε
Μια σύγκριση των δύο κειμένων από τον
Περικλή Ροδάκη
Η Παράνομη μπροσούρα του Νίκου Ζαχαριάδη, που κυ-
κλοφόρησε ανάμεσα στους πολιτικούς πρόσφυγες το φθινόπω-
ρο του 1962, με γενικό τίτλο «Προβλήματα της κρίσης του
ΚΚΕ» είναι το τελευταίο γραφτό του εξόριστου στη Σιβηρία
ηγέτη, που βλέπει το φως της δημοσιότητας. Το γραφτό αυτό
είναι μια απάντηση στις θέσεις και τις αποφάσεις της νέας
ηγεσίας του ΚΚΕ, όπως διαμορφώθηκαν στο 8ο Συνέδριο του
ΚΚΕ (Δεκέμβρης του 1%1), στο Συνέδριο που επικύρωσε τη
δική του διαγραφή από το κόμμα και την καταδίκη των θέ-
σεων του.
Ο Ν. Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε από γενικός γραμματέας
(αρχηγός) του ΚΚΕ στην 6η ολομέλεια του 1956 και διαγρά-
φηκε στην 7η ολομέλεια του 1957. Και οι δύο αυτές αποφάσεις
τυπικά ήταν άκυρες. Ο Ν. Ζαχαριάδης είχε εκλεγεί γενικός
γραμματέας του ΚΚΕ από το Συνέδριο και όχι από την ΚΕ
του ΚΚΕ. Έτσι,τυπικά και ουσιαστικά,η ΚΕ δεν μπορούσε να
τον καθαιρέσει και ακόμα πιο πολύ να τον διαγράψει. Ο Ζα-
χαριάδης έπρεπε να δώσει λόγο σε νέο Συνέδριο και αυτό και
μόνο αυτό μπορούσε να τον κρίνει. Ίσως να πείτε ότι όλα αυ-
τά έχασαν από καιρό τη σημασία τους, αφού ο ίδιος ο Ζαχα-
ριάδης είχε καταπατήσει από πολύ πριν τη νομιμότητα των
καταστατικών αρχών, καθαιρώντας και διαγράφοντας με
αποφάσεις του ΠΓ μέλη της ΚΕ που είχαν εκλεγεί από το Συ-
νέδριο. Κι όμως το θέμα της νομιμότητας των αποφάσεων των
ολομελειών φαίνεται να απασχολεί όλους εκείνους που συνα-
σπίστηκαν για να τον καθαιρέσουν και να τον διαγράι|)ουν.
Και στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν αυτή τη νομιμό-

τητα οδηγήθηκαν σε μια παραπέρα αρνητική απόφαση. Οργα-
νώνουν το 8ο Συνέδριο σε μια εποχή που επίσημα είχαν δια-
λύσει τις παράνομες κομματικές οργανώσεις στη χώρα μας.
Τα «Προβλήματα της κρίσης του ΚΚΕ», γράφτηκαν αμέσως
μετά το 8ο Συνέδριο, το οποίο αποφάσισε ή καλύτερα επικύ-
ρωσε τη διαγραφή του Ζαχαριάδη και καταδίκασε επίσημα
την πολιτική του. Είναι έτσι μια απάντηση στους αντιπάλους
του. Και μέσα σ' αυτό το πνεύμα είναι κείμενο άρτια δομημέ-
νο, μαχητικό και δηκτικό, κείμενο γνήσιας έκφρασης της ζα-
χαριαδικής σκέψης. Μέσα από την μπροσούρα αυτή ο Ζαχα-
ριάδης αγωνίζεται να δικαιώσει τον εαυτό του και τις θέσεις
του σε συγκεκριμένα προβλήματα.
Κι όμως, ακριβώς ένα χρόνο αργότερα, εκεί στη μακρινή
Γιακουτία, στην πρωτεύουσά της το Σοργκούτ, όπου τον οδή-
γησαν οι Σοβιετικοί για να τον απομονώσουν από τους πολιτι-
κούς πρόσφυγες, τους οποίους εξακολουθούσε να επηρεάζει
ακόμα και διαγραμμένος από το ΚΚΕ, οι σκέψεις του αλλά-
ζουν. Στον Αχιλλέα Παπαϊωάνου, που κατόρθωσε να φτάσει
ως τον τόπο της εξορίας του και να μείνει μαζί του λίγες ημέ-
ρες, παρουσιάζεται με μιαν άλλη όψη. Πρόκειται για μια βα-
θιά αλλαγή τόσο στις ιδέες και απόψεις όσο και στον τρόπο
έκφρασης. Ο Αχ. Παπαϊωάννου έδωσε τις συζητήσεις του με
το Ν. Ζαχαριάδη στο βιβλίο που τιτλοφορείται «Η Διαθήκη
του Νίκου Ζαχαριάδη». Και είναι πραγματικά χρήσιμο να
αντιπαραβάλλουμε τις θέσεις που είχε διατυπώσει στην μπρο-
σούρα με τις θέσεις που διατυπώνονται στη Διαθήκη του
όπως την εμπιστεύτηκε στον ταξίαρχο του Δημοκρατικού
Στρατού Αχιλλέα Παπαϊωάννου. Κάτι έχει αλλάξει στο Ζαχα-
ριάδη. Ίσως η σκληρή και απόλυτη απομόνωση του να τον
έκανε να σκεφτεί περισσότερο ώριμα. Στη «Διαθήκη» του λεί-

πει πριν απ^ όλα ο μαχητικός του τόνος, η επιθετικότητά του.
Στα «Προβλήματα της κρίσης του ΚΚΕ» ο Ζαχαριάδης αγωνί-
ζεται, επιτίθεται, όπως έκανε πάντα ενάντια στους αντιπά-
λους του, θεωρώντας ως καλύτερη άμυνα την επίθεση. Στη
«Διαθήκη» του μοιάζει να βγήκε από τη μάχη, να αποστασιο-
ποιήθηκε από τον ίδιο του τον εαυτό και να βλέπει τα πράγ-
ματα με την κρίση του παρατηρητή. Κρίνει τα πράγματα από
μεγάλη απόσταση. Η απόσταση της Γιακουτίας από την Ελλά-
δα του δίνει το μέτρο της δικής του θέσης έναντι σ' όλα όσα
αναφέρεται. Ο θυμός και η δηκτικότητα εξαφανίζονται. Ο
ήρεμος τόνος του επιτρέπει να δει μέσα από τα πράγματα, να
κρίνει και τον ίδιο του τον εαυτό. Και κάτι ακόμα περισσότε-
ρο. Για πρώτη φορά αποβάλλει αυτή την τρομερή αίσθηση και
έμμονη ιδέα ότι είναι μέλος του ΚΚΣΕ και ότι μόνο σ' αυτό το
κόμμα πρέπει να δώσει λόγο. Φαίνεται να τον έχουν απογοη-
τεύσει όλα. Και απέβαλε τη λεοντή του αλάθητου ποντίφηκα.
Λίγοι μήνες άρκεσαν σ' αυτή τη μακρινή Γιακουτία, για να
λυτρωθεί και ο ίδιος από τις έμμονες ιδέες που τον είχαν οδη-
γήσει σε αδιέξοδα.
Οι βασικές αλλαγές στη σκέψη του Ν. Ζαχαριάδη όπως δια-
τυπώνονται στη «Διαθήκη» που εμπιστεύτηκε στον Αχ. Πα-
παϊωάννου έναντι των θέσεων που υποστηρίζει στα «Προβλή-
ματα της κρίσης του ΚΚΕ» είναι οι παρακάτω:
1) Για πρώτη φορά μιλάει στον Παπαϊωάννου για τη σύ-
γκρουσή του με το ΚΚΣΕ ανοικτά και καθαρά. Κατηγορεί ως
υπεύθυνους της δικής του εκπαραθύρωσης τους Χρουτσοφι-
κούς. Στα «Προβλήματα της κρίσης του ΚΚΕ» η καταγγελία
των Σοβιετικών είναι έμμεση και με πολύ τακτ. Φαίνεται ότι
τότε έλπιζε ακόμα σε μια συνεννόηση μαζί τους. Τηρούσε τα
προσχήματα. Στο Σοργκούτ κάθε ελπίδα έχει χαθεί. Και τρα-

βάει το χαρτί της καταγγελίας των Χρουτσοφικών φανερά
πια.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο είναι και η ανοικτή του πια θέση
για τα γεγονότα στην Τασκένδη, πράγμα που στα «Προβλήμα-
τα της κρίσης του ΚΚΕ» δεν το τολμάει. Και με την ευκαιρία
αυτή παραδέχεται δύο δικά του λάθη: α) ότι ανέχθηκε την
εκτόπιση των ναυτεργατών-ανταρτών του ΔΣΕ και ιδιαίτερα
του Θανάση Χατζή· και β) ξεσκεπάζει τη ΝΟΦ (τη σλαβομα-
κεδονική οργάνωση) για χάρη της οποίας έκανε την 5η Ολομέ-
λεια του 1949, που είχε τρομακτικές συνέπειες για το ΚΚΕ
Στα ίδια πλαίσια βρίσκεται και η ανοικτή καταγγελία ότι η
6η Ολομέλεια του 1956 ήταν ξενοκίνητη.
2) Σ' αντίθεση με όσα γράφει στο «Προβλήματα της κρίσης
του ΚΚΕ» για το περίφημο γράμμα του σχετικά με τον Ιτα-
λοελληνικό Πόλεμο (1940), στο Σοργκούτ αποκαλύπτει ότι το
γράμμα του εκείνο ήταν αντίθετο με τη γραμμή της ΕΣΣΔ
εκείνη την εποχή.
3) Για το Αλβανικό στο Σοργκούτ ο Ζαχαριάδης δέχεται
ότι ήταν ένα «τερτίπι» της πολιτικής και ότι η θέση «των δύο
πόλων» είναι κάτι αντίστοιχο με την πολιτική της Γιουγκοσλα-
βίας και γΓ αυτό τη χτύπησαν οι Σοβιετικοί. Αποδέχεται δη-
λαδή ότι και με τη θέση του αυτή συγκρούεται με τους Σοβιε-
τικούς.
4) Στο θέμα της Εθνικής Αντίστασης τροποποιεί ακόμα πε-
ρισσότερο τις θέσεις του. Και στα «Προβλήματα της κρίσης
του ΚΚΕ» είχε κάνει σημαντική στροφή έναντι της θέσης που
είχε πάρει στην τρίτη Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (1950), αλλά
εξακολουθούσε να υποστηρίζει ότι ο Σιάντος ήταν χαφιές και
συνειδητά οδήγησε το κίνημα στην ήττα και το παρέδωσε
στους Άγγλους. Φυσικά δεν έλεγε τίποτα για τους άλλους.

Αλλά είναι φανερό πως έπρεπε αυτοί οι άλλοι κάτι να κατα-
λαβαίνουν από τις κινήσεις του προδότη Σιάντου. Στο Σορ-
γκούτ ο Ζαχαριάδης εμβαθύνει στο πρόβλημα Σιάντου και η
γνώμη του αλλάζει. Στα «Προβλήματα της κρίσης του ΚΚΕ» ο
Σιάντος είναι προδότης και προβοκάτορας, πράκτορας της
Ιντελιτζενς Σερβίς κλπ. Στη «Διαθήκη» του ο Σιάντος εξακο-
λουθεί να είναι υπεύθυνος για την πρόσδεση του ΕΛΑΣ στους
Εγγλέζους αλλά αυτό έγινε όχι γιατί ήταν προβοκάτορας και
προδότης αλλά:
«Εν ονόματι της ενότητας έφτασε στην υποταγή στην κυ-
βέρνηση του Καίρου. Εκλιπαρούσε την εθνική ενότητα
με μια κυβέρνηση της μεταξικής δικτατορίας».
Και σε άλλο σημείο:
«Είχε πλάι του ανθρώπους με διαυγή μυαλά, τον Σαρά-
φη, τον Άρη κλπ. Αυτοί οι σύγχρονοι Καραϊσχάκηδες,
Αντρούτσοι και Κολοκοτρωναίοι δεν εισακούστηχαν
και τελικά παραμεςίστηκαν.
Υπερτίμησε ο Σιάντος τον εγγλέζικο παράγοντα μέχρι
τις απαράδεκτες υποχωρήσεις».
Δεν αντιδράει στην αποκατάστασή του αλλά υποστηρίζϋ:
«Και μέχρι τέλος ο Σιάντος ήταν δεμένος με τους Εγγλέ-
ζους. Για όλα αυτά, και άλλα γνωστά για τα οποία έχει
μιλήσει το Κόμμα, ο Σιάντος χαρακτηρίστηκε όχι καθα-
ρός. Η 6η Ολομέλεια τον αποκατέστησε. Δεν μπορούσε
να γίνει αλλιώς, γιατί με την αποκατάσταση του Σιάντου
δικαιώνονταν οι συνεργάτες του, Παρτσαλίδης κλπ.».'
Δεν αναφέρει τη λέξη προδότης και προβοκάτορας, αλλά
δεν τολμάει να κατονομάσει την παλιά του θέση ως λάθος. Τα
όριά του στο Σοργκούτ είναι ότι το Κόμμα τον χαρακτήρισε
όχι καθαρό. Δεν θέλει ο ίδιος να πάρει την ευθύνη που έχει

για τον χαρακτηρισμό αυτό.
5) Εκεί που ο Ζαχαριάδης κάνει πραγματική αυτοκριτική
είναι στο θέμα του Άρη Βελουχιώτη:
«Ήταν άξιος καπετάνιος. Λαϊκός αγωνιστής. Ήταν και
έμεινε θρύλος. Άξιος αρχηγός του ΕΛΑΣ. Ένα ατίθα-
σο και λογικό παλικάρι. Ήταν ο νέος Καραϊσκάκης με
την πιο πλατιά έννοια σε πανελλαδική κλίμακα.
»Τον θυσίασα μπροστά στο τείχος της τότε ΚΕ του
ΚΚΕ. Έχω βαριά την ευθύνη γΓ αυτό κι έχω ένα ασή-
κωτο βάρος στη συνείδηση μου. Έπρεπε να του μηνύσω
να μπει στην Αλβανία και θα 'ταν αργότερα ο φυσικός
αρχηγός του ΔΣΕ».^
6) Εκεί που διαφοροποιείται στο Σοργκούτ έναντι των θέ-
σεων που υπάρχουν στα «Προβλήματα της κρίσης του ΚΚΕ»
είναι στα σχετικά με το ποιος πήρε την απόφαση για δεύτερο
αντάρτικο. Στο Σοργκούτ λέει ότι συμβουλεύτηκε το Στάλιν
και ότι ο Στάλιν του υποσχέθηκε όπλα, αεροπλάνα κλπ.
«Συμβουλευτήκαμε τα αδελφά κόμματα. Ο Στάλιν μου
είπε, τραβήξτε σε αντίσταση και μεις θα σας βοηθήσου-
με υλικά. Μας δόθηκε μια υπόσχεση, που σήμερα εσένα
τη λέγω, για μεγάλη υλική βοήθεια. Η Τσεχοσλοβακία
θα μας προμήθευε με όπλα, από ντουφέκια και βαριά
πυροβόλα γερμανικής και τσεχοσλοβάκικης κατασκευής
μέχρι και άρματα μάχης. Η Τσεχοσλοβακία πρώτη θα
αναγνώριζε την προσωρινή κυβέρνηση του βουνού, στην
οποία θα μας πουλούσε το πολεμικό υλικό. Η Πολωνία
θα μας εφοδίαζε με τα αεροπλάνα. Μας ζήτησαν να
στείλουμε αεροπόρους. Επιστρατεύσαμε, πήραμε στο
1. Αχ. Παπαϊωάννου «Η Διαθήκη του Ν. Ζαχαριάδη», σ. 57-58.
2. Στο ίδιο, σ. 47.

βουνό αεροπόρους και περιμέναμε να μας πουν πότε θα
τους στείλουμε, για να γνωριστούν με τα αεροπλάνα.
Φιάξαμε και αεροδρόμιο στον καμπίσκο των Πρεσπών.
Όλα αυτά από το στόμα του Στάλιν, παρουσία και του
Μολότωφ. Όλο αυτό το πολεμικό υλικό με πίστωση.
Δεν είχα λόγους να μην πιστέψω έναν Στάλιν. Αυτά,
όπως φάνηκε, ήσαν λόγια, άλλωστε χωρίς κανένα ντο-
κουμέντο γραπτό. Εγώ, ικανοποιημένος από τις υποσχέ-
σεις αυτές, δεν προχώρησα στην άμεση υλοποίηση αυ-
τών που ειπώθηκαν.
Για την έναρξη και για τη λήξη οι ευθύνες δεν είναι μό-
νον δικές μας.
»Σήμερα δεν έχω τίποτε το γραπτό στο χέρι για να τα
αποδείξω αυτά που υποσχέθηκαν. Πέρασα απ' όλους, κι
όλοι είπαν να προχωρήσουμε στον ένοπλο αγώνα και ότι
θα μας βοηθήσουν ^
Η θέση του αυτή είναι πραγματικά εντυπωσιακή και σε
πολλά της σημεία αντιφατική, αν τη συγκρίνουμε με τη θέση
του Στάλιν (αρχές του 1948) ότι πρέπει να σταματήσει ο ένο-
πλος αγώνας στην Ελλάδα. Είναι οπωσδήποτε μια εντελώς
καινούρια θέση που όμως δε στηρίζεται σε κανένα συγκεκρι-
μένο στοιχείο. Δεν μπορούμε κατά συνέπεια να ελέγξουμε την
ουσία αυτής της θέσης. Και έρχεται σε ριζική αντίθεση με την
κατοπινή πορεία, όταν ο Ζαχαριάδης αρνείτα να δεχθεί την
εντολή του Στάλιν να σταματήσει τον εύκολο αγώνα, στις αρ-
χές του 1948, και τον συνεχίζει με τη βεβαιότητα πια ότι δεν
πρόκειται να έχει καμιά βοήθεια. Σ' αυτή του τη θέση πρέπει
να ομολογήσουμε ότι κάτι δεν πάει καλά.
7) Για τον εμφύλιο πόλεμο παραδέχεται ότι τις κύριες ευθύ-
νες για το χάσιμό του τις έχει αυτός, πράγμα αντίθετο με τις

ως τότε θέσεις του. Παραδέχεται ακόμα ότι ο τρόπος ανάπτυ-
ξης των αντάρτικων δυνάμεων ήταν λαθεμένος και ότι το πε-
ρίφημο «πισώπλατο χτύπημα» του Τίτο, ενώ ήταν η σημαία
του δεν είχε πραγματική υπόσταση. Και γι' αυτό ρίχνει την ευ-
θύνη στο Στάλιν! Στο Σοργκούτ θέτει για πρώτη φορά το θέμα
της ζημιάς που έκαναν οι Σλαβομακεδόνες στο ελληνικό κίνη-
μα.
1. «Η Διαθήκη του Ν. Ζαχαριάδη», σ. 49.
8) Μια ακόμα διαφοροποίηση του Ζαχαριάδη στο Σορ-
γκούτ έναντι των παλιότερων θέσεών του είναι η αναγνώριση
ως μεγάλου λάθους του συνθήματος «τα όπλα παρά πόδας».
Και αυτό όμως το δικαιολογεί με σοβιετική παρέμβαση,
«'ΐίταν ένα σύνθημα που συνέφερε και την πολιτική της Σοβ.
Ένωσης με την πολιτική του Ψυχρού πολέμου. Για να μην πω
πως μας είχε σερβιριστεί από κει».^
9) Σε ένα άλλο σημείο που ο Ζαχαριάδης διαφορίζεται στο
Σοργκούτ από τις παλιές του θέσεις είναι το θέμα του Πλου-
μπίδη.'Εδώ δεν αφήνει κανένα πια περιθώριο δικαιολογίας.
Ομολογεί ότι η απόφαση του οφειλόταν σε λαθεμένες και ψεύ-
τικες πληροφορίες, αλλά ως θύμα βαραίνει ιδιαίτερα αυτόν.
«Το κόμμα πρέπει ν' αναγνωρίσει το λάθος αυτό. Κάνα-
με λάθη, από λαθεμένες και ψεύτικες πληροφορίες.
Ιδιαίτερα εμένα βαραίνει το ζήτημα Πλουμπίδη. Από
ό,τι αργότερα έμαθα, ο Πλουμπίδης κράτησε ηρωική
στάση και κατατάσσεται ανάμεσα στην πλειάδα των
ηρωικά πεσόντων κομμουνιστών του ΚΚΕ».^
Οι διαφορές αυτές στις θέσεις του Ν. Ζαχαριάδη είναι ανα-
γκαίες στους αναγνώστες αυτού του βιβλίου.
1. «Η Διαθήκη του Ν. Ζαχαριάδη», σ. 61.
2. Στο ίόιο, σ. 70.

Με το σύστημα της αντιγραφής αναπαράγονταν η Μπροσούρα
καί κντίλοφορούσε στους πολιτικούς πρόσφυγες.
Η Παράνομη Μπροσούρα
«Τα κομμουνιστικά κόμματα είναι αυτοτελή, ανεξάρτητα
κόμματα που πάνω στις αρχές του μαρξισμού λενινισμού
αποφασίζουν για την πολιτική τους και τα προβλήματα
της χώρας τους και συνεργάζονται μεταξύ τους πάνω
στις ίδιες αρχές- συνδέονται και υποστηρίζουν το ένα το
άλλο στη βάση του προλεταριακού διεθνισμού. Ανάμιξη
του ενός κόμματος στα εσωτερικά του άλλου είναι ασυγ-
χώρητο λάθος και παραβίαση των αρχών του μαρξισμού
λενινισμού. Πολύ περισσότερο να επεμβαίνει και να αλ-
λάζει την καθοδήγηση του κόμματος, να το αποδιοργα-
νώνει και να το παραδίνει σε χρεωκοπημένους ανθρώ-
πους». Νίκος Ζαχαριάδης
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ 11
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ
(συμβολή στην πολιτική συζήτηση)
Μέσα στα πλαίσια της γενικής κρίσης του καπιταλισμού,
που μεταπολεμικά πέρασε στο τρίτο της στάδιο σε καινούρια
φάση παραπέρα όξυνσης της, η πλουτοκρατική Ελλάδα της
ξενοδουλείας και αμερικανοκρατίας παραπαίει κι αυτή σε μια
σοβαρή κρίση που ουσιαστικά την δέρνει σ' όλη την μεταπολε-
μική περίοδο μέχρι και σήμερα. Η κρίση αυτή κύριο χαρακτη-
ριστικό της έχει το γεγονός ότι η πλουτοκρατία, που βγήκε
εξαιρετικά αδύνατη μέσα απ' την αντιπαράθεση της με την
Εθνική Αντίσταση και βρίσκεται σ' όλο αυτό το διάστημα κά-
τω απ' την αδιάκοπη λαϊκή επαναστατική πίεση που ζητούσε
και ζητά ριζική αλλαγή στην όλη πορεία της χώρας, δεν μπο-

ρεί να κρατηθεί αυτοτελώς στα δικά της τα πόδια, πήρε και
κρατά την εξουσία, κατά κύριο λόγο, χάρη στα ξένα δεκανί-
κια, την ένοπλη και άλλη ολόπλευρη ενίσχυση και συμπαρά-
σταση που της δίνουν τα ξένα αφεντικά της, χάρη στην προδο-
σία της Εθνικής Αντίστασης και της ένοπλης σύγκρουσης του
Δεκέμβρη του 1944 απ' την κλίκα του Σιάντου, που αλώνιζε
ανενόχλητα μέσα σε μια κομματική καθοδήγηση που παρου-
σίασε ύψιστη ανικανότητα και ακατανόητη μυωπία και που
βρήκε την έκφραση -η προδοσία αυτή- στην επαίσχυντη στρα-
τιωτική και πολιτική συνθηκολόγηση στη Βάρκιζα, που υπέ-
γραψε ο Παρτσαλίδης, καθώς και χάρη στο αναπάντεχο «θεό-
πεμπτο» ξελάσπωμα που η πλουτοκρατία πέτυχε όταν στα
1948, ύστερα απ' την ηρωική εποποιία στο Γράμμο και την
στρατιωτική ανατροπή του μοναρχοφασισμού στο Μάλι-Μάδι
ο αγώνας του ΔΣΕ μπορούσε να πετύχει και θα πετύχαινε
12^ Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΠΡΟΣΟΥΡΑ
αποφασιστική στροφή στην ένοπλη αντιπαράθεση του λαού με
την πλουτοκρατική αντίδραση, αν «ξαφνικά» αναπάντεχα, τα
νώτα του στην κεντρική διάταξη του ΔΣΕ δεν έμεναν ανοιχτά
και μετέωρα.
Το γεγονός αυτό για μιαν ακόμα φορά το παραδέχτηκαν και
οι Αμερικάνοι και η «Φωνή της Αλήθειας» στις 19.2.62.
Η τραγωδία τον λαού μας μέσα σ' αυτή τη σημερινή κατά-
σταση που τη χαρακτηρίζει όπως εκτέθηκε πιο πάνω απ' τη
μια η κρίση του καθεστώτος της πλουτοκρατίας, ξενοδουλείας
και ξενοκρατίας και απ' την άλλη η ακατάβλητη θέληση και
πάλη του λαού για ριζική αλλαγή έγκειται στο ότι βρίσκεται
στην πραγματικότητα δίχως επαναστατική αντάξιά τον ηγεσία.
Τις ρίζες της η τραγωδία αυτή τις έχει στην ανωμαλία, στην
κ^ίση που επιβλήθηκε στο ΚΚΕ από λόγους ξένους και άσχε-

τους προς την ίδια του εσωτερική ανάπτυξη, από λόγους που
δεν πήγασαν οργανικά απ' τη δική του πολιτική και πορεία
απ' την ίδια του ιστορία.
Έτσι το κόμμα μας πισωδρόμησε, ρίχτηκε πίσω στα παλιά
χρόνια του οππορτουνισμού-λικβινταρισμού-σεχταρισμού
(1922-1931).
Στην καθοδήγηση του ΚΚΕ διορίστηκαν οι φραξιονιστές
του 1929-31, οι συνθηκολόγοι του 1945, οι λιποτάχτες και εξ-
τρεμιστές, του 1948-49, οι μπατίρηδες του 1955.
Ποδοπατήθηκαν οι ηρωικές παραδόσεις του κόμματός μας,
επιβλήθηκε ο οππορτουνισμός και η συνθηκολόγηση μπροστά
στον αντίπαλο, ο εξευμενισμός της αντίδρασης, η προσκόλλη-
σή μας στην ουρά της πολιτικής (χβοστισμός). Το οργανωτικό
ξεχαρβάλωμα του ΚΚΕ (λικβινταρισμός). Το πολιτικό πελά-
γωμα, η σύγχυση και τα αλληλογρονθοκοπήματα μέσα στην
ίδια την κορυφή της «νέας καθοδήγησης», η δίχως αρχές συ-
γκόλληση και τα παζαρέματα για να επιπλεύσουν οι ανικα-
νότητες.
Το ΚΚΕ βρέθηκε αποκεφαλισμένο, η κουκουέδικη σημαία
υποστάλθηκε, λερώθηκε και τσαλαπατήθηκε. Αυτό που χρόνια
πολλά ζητούσε η αντίδραση στον ουρανό το βρήκε στη γη!
Σήμερα πρώτιστο, θεμελιακό κουκουέδικο καθήκον είναι:
Το ξανασήκωμα του ΚΚΕ, η αναπέταση της κουκουέδι-
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ 13
κης σημαίας του μαρξισμού-λενινισμού και πάνω σ' αυ-
τό το θεμέλιο η οργάνωση του λαού και η καθοδήγηση
του στην πάλη για το ψωμί, την ανεξαρτησία, τη δημο-
κρατία και το σοσιαλισμό.
Αντό πρέπει
ν*

αρχίσει με μια γενική συζήτηση στο ΚΚΕ
απ*
τα κάτω ως τ' απάνω για να αποφασίσουν οι κουκουέδες μόνοι
τους λεύτερα και αυτοκέφαλα για την πορεία του κινήματος
και την τύχη του κόμματος, για να ξεκαθαρίσουν την κόπρο
του Αυγείου και να ξαναγίνουν αφεντικά στο σπίτι τους.
Το άρθρο αυτό αποτελεί συμβολή στην δουλειά αυτή Και
μια που στο αυτοκαλούμενο, στο νόθο 8ο συνέδριο εμφανίζο-
νται συμπυκνωμένη και κατασταλαγμένη η πεμπτουσία του χω-
ρίς αρχές συγκολλήματος που λέγεται «νέα καθοδήγηση» και
του συνθηκόλογου λικβινταρισμού-οππορτουνισμού που επι-
βλήθηκε στο κόμμα απ' το 1956 και δω, βάση για την παραπέ-
ρα ανάλυση και εξέταση θα αποτελέσουν κυρίως όχι όμως και
αποκλειστικά τα υλικά, η γραμμή του κάλπικου αυτού συνε-
δρίου που έγινε έξω από το κόμμα και εν αγνοία των κου-
κουέδων.
Εδώ αμέσως πρέπει να ειπωθεί ότι η φραξιονιστική ομάδα
Παρτσαλίδη-Κολιγιάννη παρουσιάζει σημαντική εξέλιξη από
το 1956 και δω ως το «συνέδριο» στο μετριασμό τη^ μηδενιστι-
κής επιρροής της κατά του ΚΚΕ και στην ολοκληρωτική άρνηση
και παραγραφή καταχτήσεων και στερεωμένων θέσεων του κι-
νήματός μας. Γεγονός είναι ότι από τότε μετρίασε πολύ τον
τόνο της και έβαλε πολύ νερό στο κρασί του αλλόφρονα παρα-
λογισμού της.
Παρ' όλα αυτά το «συνέδριο» αποτελεί το ζενίθ της δόξας
της!
Έχοντας για βάση στην εχτίμηση της πολιτικής και της δρά-
σης της φραξιονιστικής κλίκας Παρτσαλίδη-Κολιγιάννη, τις
διαπιστώσεις και θέσεις του «8ου συνεδρίου» το παίρνουμε
αυτό όπως είπαμε πιο πάνω σαν συμπυκνωμένο εκφραστή

όλης της από το 1956 πολιτικής και δράσης της φραξιονιστικής
κλίκας.
Την ανάλυση και εξέταση που κάνουμε πρέπει να τη χωρί-
σουμε σε δυο βασικά μέρη.
14^ Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΠΡΟΣΟΥΡΑ
- Πολιτικές εχτιμήσεις, διαπιστώσεις και θέσεις φραξιονι-
στικής κλίκας για τη δουλιά του ΚΚΕ στην περίοδο 1945-1955.
- Πολιτική γραμμή και πραχτική δουλειά της «νέας καθοδή-
γησης» από το 1956 και δω.
Φυσικά στην πορεία της εξέτασης συχνά τα δυο αυτά μέρη
αναγκαστικά θα περιπλέκονται.
Μελετώντας και εξετάζοντας τις πολιτικές κατηγορίες που η
ομάδα Παρτσαλίδη-Κολιγιάννη πρόβαλε ενάντια στην καθο-
δήγηση του κόμματος όταν άρχισε τη φραξιονιστική επίθεση
ενάντιά της, πρέπει ευθύς αμέσως να ξεκαθαρίσουμε τούτο
δω:
Εκείνο που χαραχτηρίζει την επίθεση αυτή είναι ότι της λεί-
πει ολότελα ένα ουσιαστικό κομματικό περιεχόμενο, μια πραγ-
ματική Μαρξιστική-Λενινιστική κριτική ανασκόπηση και μελέ-
τη της δράσης τον κόμματος στην περίοδο 1945-1949 και
1950-1956 καθώς και στην περίοδο 1941-1945, γιατί χωρίς την
τελευταία αυτή, δε μπορούμε σωστά να καταλάβουμε και να
πιάσουμε όλο το νόημα της κατοπινής πορείας και δουλειάς του
κόμματος. Και μια κι απ' την κριτική αυτή λείπει ένα πραγμα-
τικά κομματικό Μαρξιστικό-Λενινιστικό περιεχόμενο εκείνο
που της μένει είναι μια προσπάθεια, μια πρωτογνώριστη στο
ΚΚΕ πλαστογράφηση, παραποίηση και διαστρέβλωση της
πραγματικής ιστορίας του και των δύο αλμάτων και συμπερα-
σμάτων απ' αυτή στα χρόνια 1931-1946 μερικά και για τα χρό-
νια 1947-1955 ξεχωριστά και ιδιαίτερα.

Η φραξιονιστική ομάδα που συγκολλήθηκε χωρίς αρχές και
δίχως κανένα κομματικό κριτήριο (Παρτσαλίδης-Βαφειάδης-
Κολιγιάννης-Αποστόλου-Στρίγγος και λοιποί) για κύριο σκο-
πό της βάζει να χτυπήσει το Ζαχαριάδη και για να το «πετύ-
χει» αυτό είναι αναγκασμένη να υπονομέψει, υποσκάψει, λε-
ρώσει και αρνηθεί βασικές θέσεις και καταχτήσεις του κόμμα-
τος, να λερώσει και βρωμίσει το ΚΚΕ. Και πρέπει να τονισθεί
πως στην κατεύθυνση αυτή πέτυχε αποτελέσματα που η αντί-
δραση ούτε να τα ονειρευτεί μπορούσε γιατί με τις δικές της
προσπάθειες και ενέργειες ποτέ δεν θα μπορούσε να χα πε-
τύχει.
Πριν προχωρήσουμε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε και τούτο
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ 15
δω: Με τα κριτήρια και τα μέσα που κρίθηκε και δικάστηκε το
ΚΚΕ θα μπορούσαν να κριθούν και καταδικαστούν όλα δίχως
καμιά εξαίρεση τ' αδελφά κόμματα, μπορούσε να εξαπολυθεί
ένα εξοντωτικό «πογκρόμ» μέσα στο παγκόσμιο κομμουνιστικό
κίνημα, και ας τολμήσει η φραξιονιστική κλίκα να το αρνηθεί
αυτό
και*
αν είναι σε θέση ας φέρει και ένα μόνο παράδειγμα,
που να αποδείξει το αντίθετο, ας παρουσιάσει και ένα κόμμα
οποιοδήποτε που να μπορούσε να εξαιρεθεί στο «πογκρόμ»
αυτό.
Έτσι ξακαθαρίζουμε αυτό το ζήτημα: η καθοδήγηση του
ΚΚΕ έπρεπε να χτυπηθεί και να εκτοπισθεί. Για να γίνει αυτό
έπρεπε να σκαρωθεί μια κάποια πολιτική πλατφόρμα. Οι
εκλογές του 1956 δείξαν μια ακόμα φορά ότι το ΚΚΕ στέκο-
νταν στο σωστό δρόμο.
Παρ' όλα αυτά η αντικομματική πλατφόρμα έπρεπε να σκα-

ρωθεί για να «αποδειχτεί» ότι η καθοδήγηση του ΚΚΕ ακο-
λουθούσε πέρα για πέρα λαθεμένη, αντιμαρξιστική-αντιλενινι-
στική γραμμή και μια και έλειπαν τα πραγματικά στοιχεία, τα
γεγονότα, έπρεπε να μαγειρευτούν, να πλαστογραφηθούν, να
διαστρεβλωθούν τα γεγονότα.
Να η απόδειξη: