TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - CÔNG NGHỆ TP. HCM
KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC
MÔN HỌC
THỰC PHẨM CHỨC NĂNG
Giảng Viên: ThS. LÊ VĂN BÌNH
Mail:
Điện thoại: 0909661000
Định nghĩa và tên gọi.
1
Phân biệt Thực phẩm chức năng
với thực phẩm truyền thống và thuốc
2
Lịch sử phát triển của Thực phẩm chức năng.
3
Chương 2. Định nghĩa, phân biệt, lịch sử phát
triển và phân loại Thực phẩm chức năng.
Phân loại Thực phẩm chức năng.
4
1. Định nghĩa và tên gọi.
1.1. Định nghĩa
Cho đến nay chưa có một tổ chức quốc tế nào đưa ra định
nghĩa đầy đủ về TPCN, mặc dù đã có nhiều Hội nghị quốc
tế và khu vực về TPCN. Thuật ngữ “Thực phẩm chức
năng”, mặc dù chưa có một định nghĩa thống nhất quốc tế,
nhưng được sử dụng rất rộng rãi ở nhiều nước trên thế
giới. Gần đây các định nghĩa về TPCN được đưa ra nhiều
hơn và có xu hướng gần thống nhất với nhau.
Hiệp Hội thực phẩm sức khoẻ và dinh dưỡng thuộc
Bộ Y tế Nhật Bản, định nghĩa: “Thực phẩm chức
năng là thực phẩm bổ sung một số thành phần có lợi
hoặc loại bỏ một số thành phần bất lợi. Việc bổ sung

hay loại bỏ phải được chứng minh và cân nhắc một
cách khoa học và được Bộ Y tế cho phép xác định hiệu
quả của thực phẩm đối với sức khoẻ”.
1.1. Định nghĩa
Viện Y học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học quốc gia
Mỹ, định nghĩa: Thực phẩm chức năng là thực phẩm
mang đến nhiều lợi ích cho sức khoẻ, là bất cứ thực
phẩm nào được thay đổi thành phần qua chế biến hoặc
có các thành phần của thực phẩm có lợi cho sức khoẻ
ngoài thành phần dinh dưỡng truyền thống của nó.

Theo FDA: Thực phẩm chức năng là loại thực phẩm
cung cấp các chất dinh dưỡng cơ bản có ích cho sức
khỏe. Thực phẩm chức năng là thực phẩm mà nếu ăn nó
thì sức khỏe sẽ tốt hơn không ăn nó

1.1. Định nghĩa
Hiệp Hội thông tin thực phẩm quốc tế (IFIC),
định nghĩa: “Thực phẩm chức năng là thực
phẩm mang đến những lợi ích cho sức khoẻ vượt
xa hơn dinh dưỡng cơ bản”.
1.1. Định nghĩa
Úc, định nghĩa: “Thực phẩm chức năng là những thực
phẩm có tác dụng đối với sức khoẻ hơn là các chất dinh
dưỡng thông thường. Thực phẩm chức năng là thực phẩm
gần giống như các thực phẩm truyền thống nhưng nó được
chế biến để cho mục đích ăn kiêng hoặc tăng cường các
chất dinh dưỡng để nâng cao vai trò sinh lý của chúng khi
bị giảm dự trữ. Thực phẩm chức năng là thực phẩm được
chế biến, sản xuất theo công thức, chứ không phải là các

thực phẩm có sẵn trong tự nhiên”.
1.1. Định nghĩa
Hàn Quốc, Trong Pháp lệnh về Thực phẩm chức
năng (năm 2002) đã có định nghĩa như sau: “Thực
phẩm chức năng là sản phẩm được sản xuất, chế biến
dưới dạng bột, viên nén, viên nang, hạt, lỏng có các
thành phần hoặc chất có hoạt tính chức năng, chất
dinh dưỡng có tác dụng duy trì, thúc đẩy và bảo vệ
sức khoẻ”.
1.1. Định nghĩa
Bộ Y tế Trung Quốc đã có quy định về “Thực phẩm
sức khoẻ” (không dùng TPCN) và định nghĩa như
sau:

- Là thực phẩm có chức năng đặc biệt đến sức khoẻ, phù
hợp cho một nhóm đối tượng nào đó.

- Có tác dụng điều hoà các chức năng của cơ thể và
không có mục đích sử dụng điều trị”
1.1. Định nghĩa
Theo Bộ Y Tế Việt Nam: “Thực phẩm chức năng là
thực phẩm (hay sản phẩm) dùng hỗ trợ (phục hồi,
duy trì hoặc tăng cường) chức năng của các bộ phận
trong cơ thể, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể
tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt
nguy cơ bệnh tật”.
1.1. Định nghĩa
1.2. Tên gọi
TPCN tuỳ theo công dụng, hàm lượng vi chất và
hướng dẫn sử dụng, còn có tên gọi khác sau:


1.2. Tên gọi

Việt Nam và nhiều nước khác (như Nhật Bản, Hàn
Quốc):

(1) Thực phẩm chức năng

(2) Thực phẩm bổ sung (vitamin và khoáng chất) - Food
Supplement.

(3) Sản phẩm bảo vệ sức khoẻ - Health Produce

(4) Thực phẩm đặc biệt - Food for Special use.

(5) Sản phẩm dinh dưỡng y học - Medical Supplement.
1.2. Tên gọi
Mỹ: Dietary Supplement (thực phẩm bổ sung) và
Medical Supplement (thực phẩm y học hay thực phẩm
điều trị).

EU: Thực phẩm bổ sung (giống như thuật ngữ Dietary
Supplement của Mỹ) hoặc thực phẩm thuốc
(Nutraceuticals).

Trung Quốc: Sản phẩm bảo vệ sức khoẻ hay còn được
dịch nguyên bản là Thực phẩm vệ sinh. Chức năng của
các sản phẩm này rất rộng, bao gồm cả Dietary
Supplement (Thực phẩm bổ sung) và Medical
Supplement (Thực phẩm y học hay Thực phẩm điều trị).

2. Phân biệt Thực phẩm chức năng
với thực phẩm truyền thống và thuốc
Thực phẩm chức năng là khoảng giao thoa giữa thực
phẩm và thuốc, nên còn gọi là thực phẩm thuốc (Food-
Drug).
2. Phân biệt Thực phẩm chức năng
với thực phẩm truyền thống và thuốc
Thực phẩm Thực phẩm Thuốc, dược liệu
dinh dưỡng chức năng phòng chống bệnh
2.1. Phân biệt TPCN
và thực phẩm truyền thống
STT
Tiêu
chí
Thực phẩm
truyền thống
Thực phẩm chức năng
1
Chức
năng
1. Cung cấp các chất
dinh dưỡng.
2. Thỏa mãn về nhu
cầu cảm quan.
1. Cung cấp các chất dinh dưỡng.
2. Chức năng cảm quan.
3. Lợi ích vượt trội về sức khỏe (giảm
cholesterol, giảm HA, chống táo bón,
cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột…)
2

Chế
biến:
Chế biến theo công
thức thô (không loại
bỏ được chất bất lợi).
Chế biến theo công thức tinh (bổ sung
thành phần có lợi, loại bỏ thành phần
bất lợi) được chứng minh khoa học và
cho phép của cơ quan có thẩm quyền.
3
Tác
dụng
tạo NL
Tạo ra năng lượng
cao.
Ít tạo ra năng lượng.
Bảng 2.1. Sự khác nhau giữa thực phẩm truyền thống và TPCN
STT
Tiêu chí
Thực phẩm truyền thống
Thực phẩm chức năng
4
Liều dùng
Số lượng lớn.
Số lượng rất nhỏ.
5
Đối tượng
sử dụng
Mọi đối tượng.
- Mọi đối tượng.

- Có định hướng cho các
đối tượng: Người già, trẻ
em, phụ nữ mãn kinh…
6
Nguồn gốc
nguyên liệu
Nguyên liệu thô từ thực vật,
động vật (rau, củ, quả, thịt,
cá, trứng…) có nguồn gốc tự
nhiên.
- Hoạt chất, chất chiết từ
thực vật, động vật và vi
sinh vật (nguồn gốc tự
nhiên).
7
Thời gian
và phương
thức dùng
- Thường xuyên, suốt đời.
- Khó sử dụng cho người
ốm, già, bệnh lý đặc biệt.
- Thường xuyên, suốt đời.
- Có sản phẩm cho các đối
tượng đặc biệt.
Bảng 2.1. Sự khác nhau giữa thực phẩm truyền thống và TPCN
(tiếp theo)
2.2. Phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc
STT
Tiêu chí
Thực phẩm chức năng

Thuốc
1
Định nghĩa
Là sản phẩm dùng để hỗ
trợ (phục hồi, tăng cường
và duy trì) các chức năng
của các bộ phận trong cơ
thể, có tác dụng dinh
dưỡng, tạo cho cơ thể tình
trạng thoải mái, tăng cường
đề kháng và giảm bớt nguy
cơ bệnh tật.
Là chất hoặc hỗn hợp chất
dùng cho người nhằm mục
đích phòng bệnh, chữa bệnh,
chẩn đoán bệnh hoặc điều
chỉnh chức năng sinh lý cơ
thể bao gồm thuốc thành
phẩm, nguyên liệu làm thuốc,
vaccine, sinh phẩm y tế, trừ
thực phẩm chức năng (Luật
Dược 2005).
2
Công bố
trên nhãn
của nhà
sản xuất
Là Thực phẩm chức năng
(sản xuất theo luật TP).
Là thuốc (sản xuất theo Luật

Dược).
3
Hàm lượng
chất, hoạt
chất
Không quá 3 lần mức nhu
cầu hàng ngày của cơ thể.
Cao.
Bảng 2.2. Sự khác nhau giữa TPCN và thuốc
STT
Tiêu chí
Thực phẩm chức năng
Thuốc
4
Ghi nhãn
- Là TPCN.
- Hỗ trợ các chức năng
của các bộ phận cơ thể.
- Là thuốc.
- Có chỉ định, liều dùng,
chống chỉ định.
5
Điều kiện sử
dụng
Người tiêu dùng tự mua
ở cửa hàng, siêu thị.
Phải có chỉ định, kê đơn của
bác sĩ, mua ở nhà thuốc.
6
Đối tượng

dùng
- Người bệnh.
- Người khỏe.
- Người bệnh.
7
Điều kiện
phân phối
Bán lẻ, siêu thị, trực
tiếp, đa cấp.
- Tại hiệu thuốc có dược sĩ.
- Cấm bán hàng đa cấp.
8
Cách dùng
- Thường xuyên, liên
tục.
- Không biến chứng,
không hạn chế.
- Từng đợt.
- Nguy cơ biến chứng, tai
biến.
9
Nguồn gốc
nguyên liệu
Nguồn gốc tự nhiên.
- Nguồn gốc tự nhiên.
- Nguồn gốc tổng hợp.
Bảng 2.2. Sự khác nhau giữa TPCN và thuốc (tiếp theo)
Đặc điểm của Thực phẩm Chức năng

(1) Sản xuất, chế biến theo công thức.

(2) Có thể loại bỏ các chất bất lợi và bổ sung các chất có lợi.
(3) Có tác dụng tới một hay nhiều chức năng của cơ thể.
(4) Lợi ích với sức khỏe nhiều hơn lợi ích dinh dưỡng cơ
bản.
(5) Có nguồn gốc tự nhiên (thực vật, động vật, khoáng vật).
(6) Được đánh giá đầy đủ về tính chất lượng, tính an toàn
và tính hiệu quả.
(7) Sử dụng thường xuyên, liên tục, không có tai biến và tác
dụng phụ.
(8) Ghi nhãn sản phẩm theo quy định ghi nhãn.
3. Lịch sử phát triển của Thực phẩm chức năng.
Thực phẩm chức năng trong thời xưa
Thời kỳ cổ đại: Hypocrat đã nêu lên vai trò của ăn uống trong
việc bảo vệ sức khỏe của con người. Theo ông thì “thức ăn cho
bệnh nhân cũng là một phương tiện điều trị bệnh và trong phương
tiện điều trị đó phải có các chất dinh dưỡng”.

Sidengai một nhà y học người Anh đã chống lại sự mê tính của
thuốc men và yêu cầu “lấy nhà bếp để thay cho phòng điều chế
thuốc”. Theo ông chỉ cần cho ăn những khẩu phần thích hợp và có
đời sống tổ chức hợp lý, tinh thần thoải mái là khỏe mạnh.

Tuệ Tĩnh (Thế kỷ 14) và Hải Thượng Lãng Ông (Thế kỷ 18). là
những nhà dinh dưỡng học đầu tiên ở nước ta. Quan điểm của 2
ông là: “Dùng thuốc nam chữa bệnh cho người phương nam”. ông
đã nghiên cứu đến 586 vị thuốc nam, trong đó có khoảng 246 là
loại thức ăn và gần 50 loại có thể dùng làm nước uống giải khác có
lợi cho sức khỏe. Theo các ông “có thuốc mà không ăn thì cũng đi
đến chỗ chết”.