1
B

NƠNG NGHI P VẨ PHÁT TRI N NƠNG THƠN

GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN

TR NG KHOAI TỂY
TH
NG PH M
Mẩ S : MĐ03

NGH : NHỂN GI NG VẨ TR NG KHOAI TỂY
Trình đ : S c p ngh

HƠ N i, 2012


2

TUYểN B

B N QUY N

TƠi li u nƠy thu c lo i sách giáo trình nên các ngu n thơng tin có thể
đ c phép dùng nguyên b n hoặc trích dùng cho các m c đích v đƠo t o vƠ
tham kh o.
M i m c đích khác mang tính l ch l c hoặc s d ng v i m c đích kinh
doanh thi u lƠnh m nh sẽ bị nghiêm c m.

Mẩ TẨI LI U: MĐ 03

3
L I GI I THI U
ĐƠo t o ngh cho lao đ ng nơng thơn có trình đ s c p đáp ứng đ c
yêu c u c a công cu c cơng nghi p hóa vƠ hi n đ i hóa nơng nghi p trong th i
kỳ h i nh p. Xu t phát từ yêu c u trên b nông nghi p & PTNT, Ban ch
nhi m ch ng trình ngh nhơn gi ng vƠ tr ng khoai tây giao nhi m v xơy
d ng ch ng trình vƠ biên so n tƠi li u dùng cho h đƠo t o nói trên. Giáo trình
mơ đun tr ng khoai tơy th ng ph m lƠ m t trong 6 giáo trình đ c biên
so n s d ng cho khóa h c.
Quán tri t tri t lỦ DACUM vƠ quan điểm đƠo t o năng l c th c hi n,
đ ng th i xu t phát từ m c tiêu đƠo t o lƠ ng i h c sau khi hoƠn thƠnh khóa
h c có kh năng th c hi n đ c các thao tác kỹ thu t c b n nh t v x lỦ c
gi ng tr c khi gieo tr ng, tr ng khoai tơy th ng ph m vƠ qu n lỦ ru ng
khoai tây sau tr ng. Chúng tôi đư l a ch n các kỹ năng th c hƠnh nhằm đáp
ứng m c tiêu trên. Ph n ki n thức lỦ thuy t đ c đ a vƠo giáo trình v i ph m
vi vƠ mức đ nh t định do v y ng i h c có thể lỦ gi i đ c các bi n pháp kỹ
thu t.
Mô đun tr ng khoai tơy th ng ph m đ c b c c g m 3 bài trong
m i bƠi l i đ c hình thƠnh từ s tích h p gi a ki n thức lỦ thuy t vƠ kỹ năng
th c hƠnh trên các lĩnh v c: x lỦ c gi ng tr c khi gieo tr ng, tr ng khoai tơy
th ng ph m vƠ qu n lỦ ru ng khoai tơy sau tr ng.
V i mong mu n thơng qua giáo trình c a chúng tôi sẽ mang đ n cho
ng i h c nh ng ki n thức h t sức cô đ ng, d hiểu vƠ d ti p thu. Tuy nhiên
cũng không thể tránh kh i nh ng s xu t, thi u sót. Do th i gian có h n khi
chúng tơi biên so n giáo trình nƠy nên khơng tránh kh i nh ng thi u sót nh t
định. Chúng tơi r t mong đ c s đóng góp nh ng Ủ ki n quí báu c a đ c gi ,
các nhƠ khoa h c, cán b kỹ thu t vƠ ng i s d ng.
Chúng tôi r t mong nh n đ c s đóng góp Ủ ki n quỦ báu từ các đ c

gi để ti p thu vƠ kịp th i s a ch a cho giáo trình ngƠy cƠng hoƠn thi n.
Hà Nội, ngày 10 tháng11 năm 2012
Ch biên:
Th.s Nguyễn Thị Mỹ Yến
Tham gia biên so n:
TS. Nguyễn Bình Nhự
Th.s Ph m Thị ảậu
KS. Bùi Thị Thu Trang


4

M CL C
TUYÊN B B N QUY N ................................................................................. 1
Mẩ TẨI LI U: .................................................................................................... 2
L I GI I THI U ................................................................................................ 3
M C L C ........................................................................................................... 4
CÁC THU T NG CHUYÊN MÔN, CH VÍT T́T ................................... 7
MÔ ĐUN: TR NG KHOAI TÂY TH NG PH M ....................................... 8
Gi i thi u v mô đun ........................................................................................... 8
BƠi 1: X lỦ c gi ng tr c khi tr ng ................................................................. 9
M c tiêu ............................................................................................................... 9
A. N i dung ......................................................................................................... 9
1. Chu n bị c gi ng tr c khi tr ng................................................................... 9
1.1. Xác định lo i gi ng để tr ng ........................................................................ 9
1.2. Xác định l ng gi ng ................................................................................... 9
1.2.1. C lo i nh ............................................................................................... 10
1.2.2. C lo i trung bình .................................................................................... 10
1.2.3. C lo i to.................................................................................................. 11
1.3. Kiểm tra c gi ng tr c khi tr ng .............................................................. 12

2. Bẻ m m vƠ m m ......................................................................................... 15
2.1. Bẻ m m ....................................................................................................... 15
2.2. m m ........................................................................................................ 16
3. X lỦ phá ng ................................................................................................ 17
3.1. Các y u t chi ph i đ n kh năng m c m m c a c gi ng ........................ 17
3.2. Ph ng pháp x lỦ phá ng nghỉ ................................................................ 18
3.2.1. Bi n pháp c gi i ..................................................................................... 18
3.2.2. Bi n pháp hoá h c ................................................................................... 19
3.2.3. Bi n pháp dùng urê .................................................................................. 20
4. X lỦ di t m m m ng sơu b nh h i trên c gi ng ......................................... 20
4.1. Đặc điểm ngu n b nh t n t i trên c gi ng................................................ 20
4.2. X lỦ di t m m m ng sơu b nh h i trên c gi ng ...................................... 21
5. Cắt (bổ) c gi ng vƠ x lỦ v t cắt ................................................................. 23
5.1. Ph ng pháp cắt r i .................................................................................... 24
5.2. Ph ng pháp cắt dinh ................................................................................. 27
5.3. B o qu n c gi ng m i cắt bổ .................................................................... 28
B. Cơu h i vƠ bƠi t p th c hƠnh......................................................................... 28


5
Cơu h i ............................................................................................................... 28
BƠi t p th c hƠnh ............................................................................................... 28
C. Ghi nh .......................................................................................................... 32
BƠi 2: Tr ng khoai tơy th ng ph m................................................................. 33
M c tiêu ............................................................................................................. 33
A. N i dung ....................................................................................................... 33
1. Yêu c u v đi u ki n nhi t đ vƠ ánh sáng c a cơy khoai tơy ...................... 33
1.1. Nhi t đ ...................................................................................................... 33
1.2. Ánh sáng ..................................................................................................... 33
2. Th i v tr ng khoai tơy ................................................................................. 34

2.1. Vùng đ ng bằng Bắc b ............................................................................. 34
2.1.1. V đông ................................................................................................... 34
2.1.2. V đông xuơn........................................................................................... 34
2.2. Vùng mi n núi phía Bắc ............................................................................. 34
2.2.1. Đ i v i vùng núi th p d i 1.000m ........................................................ 35
2.2.2. Đ i v i vùng núi cao trên 1.000m ........................................................... 35
2.3. Vùng Bắc Trung B .................................................................................... 35
2.4. Khu v c ĐƠ l t ............................................................................................ 36
3. Kỹ thu t tr ng khoai tơy th ng ph m .......................................................... 36
3.1. San đáy r ch ................................................................................................ 36
3.2. Đặt c gi ng................................................................................................ 36
3.2.1. Xác định m t đ , kho ng cách ................................................................ 36
3.2.2. Đặt c gi ng............................................................................................. 38
3.3. L p c gi ng ............................................................................................... 40
B. Cơu h i vƠ bƠi t p th c hƠnh......................................................................... 40
Cơu h i ............................................................................................................... 40
BƠi t p th c hƠnh ............................................................................................... 40
C. Ghi nh ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.42
BƠi 3: Qu n lỦ ru ng khoai tơy sau tr ng .......................................................... 43
M c tiêu ............................................................................................................. 43
A. N i dung ....................................................................................................... 43
1. T i n c gi m .......................................................................................... 43
1.1. nh h ng c a đ m đ t đ n kh năng m c m m c a c khoai tơy ........ 43
1.2. Xác định đ m đ t ..................................................................................... 43
1.3. Chu n bị n c t i vƠ d ng c , thi t bị t i.............................................. 44
1.4. T i n c ................................................................................................... 44
1.5. Kiểm tra đ m đ t sau t i ....................................................................... 47


6

2. Che ph lu ng ................................................................................................ 47
2.1. Tác d ng c a vi c che ph mặt lu ng ........................................................ 47
2.2. L a ch n v t li u che ph ........................................................................... 47
2.3. Chu n bị nguyên li u che ph .................................................................... 49
2.4. Che ph mặt lu ng ...................................................................................... 49
3. Tr ng dặm ...................................................................................................... 50
3.1. Kiểm tra m t đ cơy sau tr ng .................................................................... 50
3.2. Tính l ng c hoặc cơy gi ng c n dặm bổ sung. ....................................... 51
3.3. Chu n bị c cơy gi ng c n dặm bổ sung .................................................... 51
3.4. Dặm c , cơy gi ng vƠo vị trí m t kho ng................................................... 51
B. Cơu h i vƠ bƠi t p th c hƠnh......................................................................... 52
Cơu h i ............................................................................................................... 52
BƠi t p th c hƠnh ............................................................................................... 52
C. Ghi nh .......................................................................................................... 55
ĐÁP ÁN CÂU H I ........................................................................................... 56
H NG D N GI NG D Y MÔ ĐUN .......................................................... 57
I. Vị trí, Ủ nghĩa, vai trị mơ đun ........................................................................ 57
II. M c tiêu c a mô đun..................................................................................... 57
III. N i dung chính c a mơ đun......................................................................... 57
IV. H ng d n th c hi n bƠi t p, bƠi th c hƠnh ............................................... 58
V. Yêu c u v đánh giá k t qu h c t p ............................................................ 60
VI. TƠi li u tham kh o ....................................................................................... 63
DANH SÁCH BAN CH NHI M XÂY D NG CH NG TRÌNH............. 64
BIÊN SO N GIÁO TRÌNH D Y NGH TRÌNH Đ S C P ................... 644
DANH SÁCH H I Đ NG NGHI M THU CH NG TRÌNH ................... 644


7

CÁC THU T NG


CHUYểN MÔN, CH
ng ph m

KTTP

: Khoai tây th

BVTV

: B o v th c v t

VSV

: Vi sinh v t

VÍT T́T


8
MƠ ĐUN: TR NG KHOAI TỂY TH

NG PH M

Mư mơ đun: MĐ03
Gi i thi u v mô đun
Mô đun “Trồng khoai tây thương phẩm” có th i gian đƠo t o lƠ 80 gi ,
trong đó có 20 gi lỦ thuy t, 52 gi th c hƠnh, 6 gi kiểm tra định kỳ vƠ 2 gi
kiểm tra k t thúc mô đun.
Trang bị cho ng i h c ki n thức vƠ th c hƠnh kỹ năng ngh v ph ng

pháp x lỦ c gi ng tr c khi tr ng; ph ng pháp bẻ m m, cắt (bổ) c (đ i v i
c có kích th c l n); ph ng pháp tr ng vƠ chăm sóc ru ng khoai tơy sau
tr ng.


9
Bài 1. X lỦ c gi ng tr

c khi tr ng

Mã bài: MĐ03-01
M c tiêu
- Bi t cách chu n bị c gi ng tr c khi tr ng, xác định l ng gi ng c n tr ng
vàiểm tra c gi ng tr c khi tr ng.
- Trình bƠy đ
gi ng:

- Th c hi n đ
 Bẻ m m,

c quy trình x lỦ c gi ng tr

c khi gieo tr ng.

c các thao tác kỹ thu t c b n c a bi n pháp x lỦ c
m m;

 X lỦ phá ng nghỉ;

 X lỦ di t m m m ng sơu b nh;

 Cắt (bổ) c gi ng;

 X lỦ v t cắt vƠ b o qu n c gi ng m i cắt (bổ).
A. N i dung
1. Chu n bị c gi ng tr

c khi tr ng

1.1. Xác định lo i giống để trồng
C gi ng lƠ y u t quan tr ng quy t định đ n năng su t vƠ ch t l ng
khoai tơy th ng ph m. Ph ng pháp tr ng khoai tơy truy n th ng vƠ phổ bi n
h u khắp các n i lƠ tr ng bằng c .
M i loai gi ng khoai tây khác nhau cho năng su t vƠ ch t l ng không
gi ng nhau. Tuy nhiên cùng m t gi ng khoai tơy nh ng tr ng các vùng sinh
thái khác nhau sẽ cho năng su t th m chí ch t l ng khác nhau, chỉ có vùng
sinh thái thích h p thì sẽ cho năng su t vƠ ch t l ng cao nh t.
Căn cứ vƠo tình hình c thể v đi u ki n khí h u th i ti t, tính ch t đ t
đai vƠ t p quán canh tác c a địa ph ng mƠ l a ch n gi ng khoai tây cho phù
h p, để l a ch n đ c đúng gi ng khoai tơy mong mu n. Xin gi i thi u các
gi ng khoai tơy th ng tr ng phổ bi n hi n nay trong s n xu t (tham kh o n i
dung bài 1)
1.2. Xác định lượng giống
Xác định l ng c gi ng để tr ng lƠ m t bi n pháp tính tốn l ng c
gi ng nhằm đáp ứng yêu c u c a s n xu t tránh tr ng h p thừa hoặc thi u
gi ng vì v y trong s n xu t nh t thi t ph i tính tốn l ng gi ng để tr ng.
L
t :

ng gi ng c n dùng để tr ng/đ n vị di n tích ph thu c vƠo các y u
 Kích th


c c a c gi ng s d ng;

 Th i v tr ng;


10
 M t đ , kho ng cách tr ng
l

Kích th c c gi ng đ c phơn lo i theo kh i l
ng c a c mƠ chia lƠm 3 lo i:
 C nh : là nh ng c có kh i l
 C trung bình: kh i l
 C to: kh i l

ng d

ng. D a vƠo kh i

i 25 gam/c .

ng c từ 25 - 40 gam

ng c trên 40 gam.

1.2.1. Củ loại nhỏ
- V i c gi ng cỡ nh (hình 3.1.1)
L ng gi ng c n từ 55 - 60 kg c gi ng/sƠo Bắc b (tức kho ng 1540 1680kg/ha).
- Lo i c nƠy khi tr ng không bổ mƠ tr ng nguyên c nên l ng gi ng

th ng t n nh ng khi tr ng gặp m a hoặc quá m thì c th ng ít bị th i h n
c bổ mi ng.

Hình 3.1.1: C khoai tơy lo i nh
1.2.2. Củ loại trung bình
- C trung bình (hình 3.1.2) nên tr ng c c . Tuy nhiên trong tr ng h p
khan hi m gi ng thì lo i c nƠy cũng có thể bổ lƠm đơi để tăng h s nhơn
gi ng.
C n chú ý: Chỉ bổ nh ng c có đ
mi ng cắt khơng nh q 25gam.

ng kính trên 45mm vƠ kh i l

ng

Kh i l ng gi ng c n dùng đ i v i lo i c trung bình từ 35 - 40 kg c
gi ng/sƠo Bắc b (tức kho ng 980 ậ 1100kg/ha).


11

Hình 3.1.2: C khoai tơy lo i trung bình
1.2.3. Củ loại to
- C to (hình 3.1.3) có thể bổ đơi, th m chí bổ thành 3 m nh.
V i lo i c to và s d ng ph ng pháp bổ c thì l
35 kg/sào Bắc b (tức kho ng 840 - 980kg/ha).
- C gi ng to, cỡ đ ng kính c trên 45mm t
nên bổ c thƠnh hai mi ng để ti t ki m gi ng.

ng gi ng c n từ 30-


ng đ

ng trên 50 gam,

- Tr ng bằng c gi ng to sẽ có năng su t cao h n so v i tr ng bằng c
gi ng có kích th c nh , nh ng t n gi ng, chi phí s n xu t l i cao.
- Khi s d ng c có kích th c to để bổ thì nguyên tắc cắt m i m u
gi ng ph i có 1 m m kh e, kh i l ng mi ng cắt không nh h n 25 gam.

Hình 3.1.3: C khoai tơy lo i to


12
Bên c nh y u t kích th
c n l ng gi ng khác nhau:

c c thì th i v tr ng khác nhau cũng yêu c u

Ví d trong v đông s m do đi u ki n nhi t đ , m đ cao thu n l i cho
cơy sinh tr ng thơn lá nh ng không thu n l i cho c hình thƠnh và phình to.
Vì v y v nƠy năng su t khoai tơy th ng không cao để đ m b o s n l ng thì
c n tr ng v i m t đ dƠy h p lỦ, nên l ng gi ng th ng c n từ 40-45 kg
gi ng/sƠo Bắc b .
Ng c l i v đơng chính v gặp đi u ki n khí h u thu n l i cho quá trình
hình thƠnh vƠ l n lên c a c nên năng su t th ng cao nên m t đ v nƠy
th ng tr ng th a h n vƠ l ng c gi ng c n ít h n c thể chỉ c n 35 -40
kg/sào Bắc b
1.3. Kiểm tra c giống trước khi trồng
Vi c kiểm tra ch t l ng c gi ng tr c khi tr ng lƠ vi c lƠm h t sức c n

thi t vƠ quy t định đ n năng su t c khoai tơy. Kiểm tra c gi ng tr c khi
tr ng c n ti n hƠnh v i các cơng vi c sau:
- Tính tốn đ c l ng gi ng c n có để tr ng cho di n tích nh t định.
N u khơng đ c n có k ho ch mua bổ sung thêm gi ng. Ng c l i n u thừa có
k ho ch tiêu thu b t để tránh lưng phí v gi ng. Tuy nhiên khi tính tốn l ng
gi ng để tr ng c n d a trên kh i l ng vƠ kích th c c gi ng.
- Phơn lo i c gi ng theo kích th c để từ đó tính tốn l ng gi ng c n
tr ng cho di n tích đư định tr c. Mặt khác cịn có ph ng án l a ch n có nên
bổ hay khơng c n bổ c gi ng.
- Lo i b nh ng c không đ tiêu chu n làm c gi ng:
 C bị d p nát, khuy t vỡ;
 C bị héo, m t n

c (nhăn nheo, m m);

 C bị b nh h i (b nh th i khô, th i
 C bị sâu h i (r p)

Hình 3.1.4: C gi ng bị th i h ng không đ

t;

c s d ng làm gi ng


13
Đó lƠ nh ng c kém ch t l ng hoặc đư ti m n các n m b nh khi đem
tr ng thì sẽ lơy lan b nh sang c nguyên vẹn.
Chỉ ch n l y nh ng c có đặc điểm:
 C nguyên vẹn;


 V c căng đ u, v sáng màu, màu sắc đ ng đ u;
 Khơng có sâu b nh.
- Kiểm tra tỷ l m c m m

 L y m u: 100 c , ch n đ m c đã m c m m
 Tính tỷ l m c m m (%)

h

Trên c s phơn lo i c đã m c m m và ch a m c m m để quy t định
ng gi i quy t:
 C gi ng đư m c m m thì đem tr ng ngay

 C ch a m c m m, ph i đem cho đ n khi m c m m thì m i đem
tr ng ra ru ng s n xu t.
Tr

Đ i v i c gi ng b o qu n trong kho l nh ph n l n ch a m c m m.
ng h p này c n ph i cho m c m m m i đem tr ng.

N u không th i gian c gi ng nằm l i trong đ t lơu d n đ n nhi u r i ro
nh : m i m t, ki n hoặc n m b nh gơy h i d n đ n c gi ng bị th i không m c
m m đ c.
- Kiểm tra tuổi sinh lỦ c a c gi ng:
Kiểm tra đánh giá tình tr ng sinh lý c a c . Đặc diểm này có nh h ng
đ n năng su t c a khoai tơy. Vì th khi tr ng c n chú Ủ đ n tuổi sinh lỦ c a c
gi ng tr c khi tr ng. Khi phân lo i theo tr ng thái sinh lý phân chia các mức
đ :
 C gi ng đang ng nghỉ: là c ch a có m m


N u đ c tr ng sẽ không m c m m. Lo i c này c n qua m t th i gian
ng , hoặc n u tr ng ngay c n x lý phá ng .
 C quá trẻ sinh lỦ: lƠ nh ng c m i nhú m m hoặc m i có m t m m
đỉnh (hình 3.1.5).

N u đem tr ng nh ng lo i c nƠy m m sẽ m c ch m, không đ u, kéo dƠi
th i gian sinh tr ng, c to nh ng s l ng c ít, năng su t th p.


14

Hình 3.1.5: C khoai tơy quá trẻ sinh lý

 C gi ng trẻ sinh lý là nh ng c có 2 - 4 m m, m m có đ dài 0,2
- 2,0 cm, v c còn căng, m m khoẻ (hình 3.1.6).
Tr ng c gi ng trẻ sinh lý cây sẽ m c nhanh, phát triển t t, c to đ u và
năng su t cao. Khi ch n c gi ng c n ch n nh ng lo i c trẻ sinh lý sẽ cho
năng su t và ch t l ng cao.

Hình 3.1.6: C khoai tơy gi ng trẻ sinh lỦ
Khoai tơy b o qu n trong kho l nh đ m b o tuổi sinh lỦ trẻ, mặt khác
h n ch đ c sơu b nh xơm nh p trong quá trình b o qu n.
Khi mang tr ng ngoƠi ru ng s n xu t cơy sinh tr ng phát triển kh e
cho năng su t cao, gi n đ c sơu b nh, gi m chi phí v thu c b o v th c v t.
Để có đ c c gi ng trẻ sinh lỦ bi n pháp hi u qu hi n nay lƠ b o qu n
c gi ng bằng kho l nh.


15

 C gi ng giƠ sinh lỦ là c có nhi u m m, m m dƠi vƠ y u, v c
nhăn nheo (hình 3.1.7).
N u tr ng lo i c nƠy cơy sẽ m c nhanh và nhi u cơy con nh ng cây
phát triển không đ u, cơy còi c c, c nh , năng su t th p.

Hình 3.1.7: C khoai tơy giƠ sinh lỦ
B o qu n gi ng khoai tây trên các giàn t t o t n d ng có thể lƠm bằng
tre, nứa hoặc g c a các h gia đình theo ph ng pháp truy n th ng. Do th i
gian b o qu n từ 8 -10 tháng nên nh ng c gi ng sẽ giƠ sinh lỦ.
Chính vì lỦ do trên khi ch n c gi ng để tr ng không nên ch n nh ng
lo i c giƠ sinh lỦ để tr ng.
2. Bẻ m m vƠ

m m

2.1. Bẻ mầm
M t s c gi ng th ng m c ít m m, chỉ có m t m m đỉnh. N u đem
tr ng sẽ m c ít cơy, th ng có 1 - 2 cơy/khóm. Nh v y c sẽ to nh ng ít c .
Bẻ m m lƠ m t bi n pháp kỹ thu t nhằm kích thích cho các m m nh
phát triển m nh h n để t o thƠnh cơy khi tr ng.
Bẻ m m th ng áp d ng đ i v i nh ng c gi ng m c ít m m. Đ i v i
nh ng c gi ng nƠy c n ph i bẻ m m tr c khi tr ng 5 - 7 ngày, kèm theo các
bi n pháp nhằm kích kích m m phát triển.


16

Hình 3.1.8: Bẻ m m khoai tơy
- Cách ti n hành:


 Dùng dao sắc hoặc tay bẻ m m cao trên 2mm, tránh để tổn th
hoặc bị gưy các m m m i nhú bên c nh (hình 3.1.8).

ng

 Chỉ bẻ m m đỉnh (m m m c dƠi trên 2mm)

 Nh ng c có kích th c nh khơng nên bẻ m m mƠ bi n pháp bẻ
m m áp d ng đ i v i cỡ c trung bình tr lên có hi u qu rõ r t.


m m: r i c gi ng thành l p m ng 3 ậ 5cm n i mát, thoáng.
Dùng r m r s ch, m hoặc bao t i che ph lên c gi ng.

Sau 5 - 7 ngày sẽ có 3 ậ 4 m m m i m c lên lúc đó đem tr ng sẽ cho
nhi u c .
2.2.

mầm

- Trong tr ng h p gi ng khoai tơy b o qu n kho l nh. Th i gian đ u
m i m kho c gi ng ch a nƠy m m.
- C n cho c gi ng m c m m r i m i tr ng lúc đó sẽ đ m b o tỷ l nƠy
m m cao. Các b c ti n hƠnh nh sau:
* Bước 1:
- X p 1 l p khoai tơy xu ng n n g ch hoặc n n xi măng (hình 3.1.9).
- Tránh n i m

t, thoáng mát vƠ tránh ánh sáng tr c x chi u vƠo c gi ng.


Hình 3.1.9: X p khoai tơy trên n n g ch


17
* Bước 2:
- Dùng v i (t n d ng nh ng m nh v i lƠ qu n áo cũ đư b ) (hình 3.1.10).
ra đ

- Nhúng n
c).

c s ch

t đ u, r i vắt ki t n

c (Khi vắt n

- Ph lên trên b mặt khoai tơy nhằm m c đích gi
m c m m thu n l i.

c không ch y

m giúp cho c nhanh

Chú ý: Không để v i quá m sẽ lƠm c gi ng bị th i.
- Th i gian m m thông th

ng từ 3 -4 ngày

Hình 3.1.10: Ph v i m lên trên b mặt

Bước 3: Kiểm tra c gi ng sau khi .
Sau 3 -5 ngƠy m m kiểm tra n u th y m m nhú trắng thì b l p che ph
trên b mặt ra để thoáng vƠ mang đem tr ng ngay đ c.
Ng c l i khi kiểm tra n u th y c gi ng ch a m c m m dùng v i m ti p
t c ti p cho đ n khi c gi ng nhú m m trắng thì khơng n a vƠ đem ra tr ng
đ c ngay.
Chú ý:
- Trong tr ng h p m m ch a nhú thì kiểm tra xem v i ph trên đ ng
khoai n u th y khơ thì ti p t c lƠm m r i m i ti p.
- Không để l p v i ph trên b mặt đ ng khoai bị khô quá d n đ n
m m khó m c
3. X lỦ phá ng
3.1. Các yếu tố chi phối đến kh năng mọc mầm c a c giống
* Cấu tạo của lớp vỏ củ khoai tây


18
L p v c hình thƠnh t ng b n bao quanh c . L p v nƠy th ng b n
v ng v mặt c h c khó th m n c, th m khí. Vì th gơy c n tr đ n kh năng
hút n c, oxy vƠo c . Nên làm cho quá trình m c m m không x y ra đ c.
* Tỷ lệ chất kìm hãm mọc mầm và tỷ lệ chất kích thích mọc mầm
Trong c khoai tơy có tỷ l ch t kìm hưm s m c m m vƠ ch t kích thích
s m c m m.
N u tỷ l ch t kìm hưm m c m m cao thì c khoai tơy không thể m c
m m đ c vƠ ng c l i n u tỷ l ch t kìm hưm th p thì c khoai tơy sẽ m c
m m.
Trong quá trình b o qu n hƠm l ng các ch t ức ch gi m d n thay vƠo đó
lƠ hƠm l ng ch t kích thích m c m m tăng lên. Vì th đư lƠm cho c m c
m m.
3.2. Phương pháp xử lý phá ng nghỉ

Do c khoai tơy có đặc tính ng nghỉ nên khi c chín thì bắt đ u b c
vƠo th i kỳ ng nghỉ th i kỳ nƠy mặc dù tho mưn các đi u ki n nh ng c
v n khơng m c m m.
Để có l ng khoai tơy gi ng để tr ng c n ph i x lỦ phá ng cho c
khoai tây. Có nhi u bi n pháp phá ng
3.2.1. Biện pháp cơ giới
ChƠ sát l p v c khoai tơy cho m ng. Bi n pháp d th c hi n nh ng
hi u qu th p.
Tuy nhiên bi n pháp c gi i hi u qu không cao th ng lƠm cho c
gi ng d bịđ p nát, th i nên ít đ c áp d ng trong s n xu t. Bi n pháp nƠy ti n
hƠnh nh sau:
* Bước 1:
- X p 1 l p khoai tơy xu ng n n g ch hoặc n n xi năng, tránh n i m
t, thoáng mát vƠ tránh ánh sáng tr c x chi u vƠo c gi ng (hình 3.1.11).

Hình 3.1.11: X p c gi ng thành l p m ng trên sàn


19
- Bước 2:
Dùng tay hoặc d ng c bằng g lăn trên b mặt c khoai tơy nhằm m c
đích lƠm cho l p v m ng ra.
Tuy nhiên trong q trình lƠm nh v y khơng tránh kh i c bị xơy xát,
d p nát. Chính vì th d bị th i, h h ng, gi m ch t l ng c gi ng.
3.2.2. Biện pháp hoá học
Đơy lƠ bi n pháp đang đ
* Bước 1: T

ng t nh b


c s d ng r ng rưi cách ti n hƠnh nh sau:

c 1 c a bi n pháp c gi i

- Bước 2: Chu n bị nguyên v t li u để x lỦ.
- Chu n bị d ng c : ng đong, bình định mức.
- Gibberillin và thiure d ng tinh thể.
- C gi ng khoai tơy c n x lỦ.
- Bước 3: Pha hoá ch t x lỦ phá ng nghỉ.
N ng đ dùng x lý r t th p (tính theo ppm). Vì v y nên pha từ dung
dịch có n ng đ cao hon (g i là dung dịch mẹ):

 Tính tốn l ng dung dịch mẹ c n để pha dung dịch x lý. Ví d dung
dịch mẹ có n ng đ 0,5%, để có dung dịch x lý v i n ng đ 5 ppm ta
c n 1ml dung dịch mẹ pha trong 1 lít n c

 Dùng b m tiêm hút 1 ml dung dịch mẹ nêu trên pha vƠo 1 lít n
sẽ đ c dung dịch x lý n ng đ 5 ppm.
N u mu n pha v i n ng đ 10 ppm, hút 2 ml dung dịch mẹ, còn l
s ch v n gi nguyên

c s ch
ng n

c

- Bước 4: Phun dung dịch để x lỦ phá ng nghỉ khoai tơy gi ng.

 Phun h n h p 2 dung dịch trên b mặt đ ng khoai tơy sao cho


t đ u.

 Sau 10 -15 phút l i phun m t l n. Sau m i l n phun l i dùng tay lăn nhẹ
để l t c khoai nhằm t đ u c mặt trên vƠ mặt d u c khoai. S l n
phun từ 3 - 4 l n lƠ h t l ng dung dịch pha trên.

L ng dùng: cứ 100 kg khoai tơy c n phá ng nghỉ thì c n 1mg
Gibberellin và 1 gam thioure. Khi h t l ng h n h p Gibberellin và thioure thì
đƠo h m. Kích th c c a h m ph thu c vƠo s l ng khoai gi ng c n x lỦ.
- Bước 5:

m m

 ĐƠo h m để : tuỳ theo kh i l
th c h m .
C n chú ý: kích th

ch m

ng c nhi u hay ít mà quy t định kích

sao cho khi đặt các bao chứa c gi ng vào thì


20
thể tích h m cịn tr ng kho ng 1/4 - 1/3 thể tích.

 X p các bao (hay rổ, s t đ ng c gi ng vào h m .
 Che kín h m bằng nilon


Tr c khi đem che kín h m c n đặt đĩa chứa kho ng 10 ậ 15 ml Etylen
clohydrin n ng đ 0,6 -1,2% trên b mặt đ ng khoai tây trong h m . Sau th i
gian 3 ậ 5 ngƠy m m khoai sẽ m c.
- Bước 6: Kiểm tra sau khi h m
- Sau 3 -5 ngƠy m lắp đ y c a m
trắng thì đem tr ng đ c.

khoai tơy ra n u m m đư nhú

- Khi kiểm tra n u v n ch a th y nhú m m thì l i đ y lắp h m l i vƠ
ti p từ 1 -2 ngƠy n a.
3.3.3. Biện pháp dùng urê
Dùng urê t t nh t dùng urê d ng tinh khi t n ng đ từ 0,5 - l%. Để đ
n ng đ 0,5 ậ 1% ta lƠm nh sau
- Hòa tan 5-l0g urê trong 1 lít n

c s ch để đ

c n ng đ từ 0,5 ậ 1%.

- Ngâm c khoai tơy gi ng vƠo dung dịch vừa pha đ
từ 4 - 5 gi .
- V t c khoai tơy gi ng ra để

c

c trong th i gian

n i thoáng mát hoặc vùi vƠo cát m.


- Trong th i gian x lỦ từ 5 - 7 ngƠy khoai tơy sẽ n y m m.
4. X lỦ di t m m m ng sơu b nh h i trên c gi ng
4.1. Đặc điểm nguồn bệnh tồn t i trên c giống
Cây khoai tây bị nhi u lo i sâu b nh h i. Các lo i b nh do các vi sinh v t
(VSV) gây ra.
Ngu n VSV gây b nh t n t i trên các tƠn d cơy b nh trong đ t vƠ gơy
h i các b ph n c a cơy nằm d i mặt đ t. Chúng t n t i trong đ t qua m t
th i gian dƠi khi khơng có mặt kỦ ch , vƠ ngu n b nh trong đ t tăng d n qua
vài năm (chu kỳ mùa v ).
C khoai tơy lƠ b ph n s d ng lƠm th c ph m đ ng th i nó cũng lƠ b
ph n lƠm gi ng cho v sau. Đ i v i m t s lo i sơu b nh h i nh : r p h i khoai
tơy, b nh do vi rut, b nh do n m vƠ b nh do vi khu n vv... thì c là n i t n t i
m m m ng sâu b nh. M m m ng sâu b nh này sẽ phát triển, gây h i khi c
gi ng đ c tr ng.
Đ i v i r p h i khoai tơy có các lo i nh : r p sáp, r p đƠo.... gơy h i trên
thơn, lá vƠ di chuyển xu ng c gơy h i vƠ đẻ trứng trên v c ngay ngoƠi
đ ng ru ng.


21
Khi thu ho ch c gi ng nh t lƠ trong th i gian b o qu n thì ngu n trứng
r p v n t n t i trên v c gi ng. Đ n v sau đem tr ng thì ngu n trứng nƠy sẽ
n thƠnh r p con vƠ gơy h i.
B nh h i khoai tơy gơy h i trên các b ph n thơn, lá vƠ c . Tuy nhiên
mức đ vƠ vị trí gơy h i khác nhau đ i v i từng lo i.
Ví dụ: B nh do n m gơy ra nh : B nh m c s
xu ng c
giai đo n sắp thu ho ch.

ng t n t i trên thơn, lá vƠ lan


Bênh vi rut gơy b nh xoăn lá nh : Virut X ngu n b nh t n t i
c các b ph n c a cơy nh thơn, lá, c , bên trong các t bƠo vƠ mô.

trên t t

Nh ng b nh nƠy do m t s tác nhơn gơy b nh phổ bi n, bao g m n m, vi
khu n, vi rut gơy b nh vƠ tuy n trùng kỦ sinh th c v t. Nh ng tác nhân gây
b nh có nh ng đặc tính chính sau:
Chúng đ u có phổ kỦ ch r ng và có thể lan truy n theo:
 N

ct

i

 Đ t do đ ng v t vƠ ng

i mang từ ru ng bị b nh đi các n i khác.

 C gi ng hoặc cơy gi ng v tr
 Chúng th

c bị b nh.

ng khơng phơn tán nh gió.

 Vi khu n gơy b nh héo cũng có thể t n t i trong c gi ng.

4.2. Xử lý diệt mầm mống sâu bệnh h i trên c giống

M m m mg sâu b nh bao g m các lo i sâu và VSV gây b nh t n t i
trên hoặc trong c khoai tây
V i th i gian b o qu n dƠi (6 -10 tháng), trong đi u ki n c khoai tây là
b ph n giƠu dinh d ỡng thì đây là mơi tr ng thu n l i để sâu b nh t n t i, n
n p khi có đi u kiẹn thu n l i sẽ phát sinh gây h i.
Chính vì v y bi n pháp x lỦ nhằm h n ch ngu n sâu, VSV gây b nh
cho cơy v sau lƠ vi c lƠm h t sức quan tr ng.
Tr c khi tr ng c n x lỦ c gi ng. Ph
qu nh t là s d ng thu c hố h c.

ng pháp phổ bi n và có hi u

Các lo i thu c BVTV nhìn chung là nh ng ch t đ nên khi s d ng c n
chú ý để đ m b o sức khoẻ cho ng i s d ng và b o v môi tr ng, tránh ô
nhi m.
Để ti n hành x lý c gi ng bằng th c BVTV c n th c hi n các b
công vi c v i h ng d n sau:
* Bước 1: L a ch n các thu c x lý

c


22
Tuỳ theo k t qu xem xét v sâu b nh t n t i trên c để ch n lo i thu c
BVTV phù h p để x lý.
- Hi n nay trên thị tr ng có r t nhi u lo i thu c b o v th c v t
(BVTV), bao g m thu c trừ sơu, thu c trừ b nh. Trong khn khổ giáo trình
này chúng tôi xin gi i thi u m t s thu c đ i di n. Ví d :
- Thu c trừ r p nh : Bemab, Bassa....... (hình 3.1.12)


Hình 3.1.12: M t s lo i thu c trừ r p
- Thu c trừ n m (hình 3.1.12)

Hình 3.1.13: M t s lo i thu c trừ n m
- Bước 2: Chu n bị d ng c , v t li u để x lỦ
Chu n bị đ y đ các d ng c và v t li u sau:
- ng đong, bình định mức.
- Thu c x lỦ (nh đư gi i thi u
- C gi ng khoai tơy.

ph n trên)


23
- Bước 3: Pha hố ch t x lý
(hình 3.1.14)
- Đổ thu c c n x lỦ
vƠo xô, ch u hoặc thùng.
- L y ng đong l ng
n c s ch theo li u l ng
chỉ d n trên nhưn thu c.
- Chu n n ng đ theo
h ng d n ghi trên nhưn
thu c.

Hình 3.1.14: Pha hố ch t x lý

- Bước 4: X lỦ c gi ng
- Đổ c gi ng vƠo thùng
đ ng hoá ch t đư pha (hình

3.1.15).
- Th i gian x lỦ 15 -20
phút.

Hình 3.1.15: X lỦ c gi ng
- Bước 5: V t c gi ng ra kh i dung dịch x lỦ, để cho ráo v . Sau đó m i th c
hi n các bi n pháp kỹ thu t ti p theo tuỳ thu c vƠo yêu c u c a s n xu t.
5. Cắt (bổ) c gi ng vƠ x lỦ v t cắt
Cắt (bổ) c gi ng lƠ bi n pháp nhằm nơng cao h s nhơn gi ng, ti t
ki m l ng gi ng, gi m chi phí s n xu t.
Khi bổ c gi ng sẽ có v t th ng c gi i nên đư t o đi u ki n cho các vi
sinh v t gơy b nh nh t lƠ các lo i n m xơm nh p vƠo c gi ng thông qua v t
th ng t o ra khi cắt c gi ng. Đơy lƠ con đ ng nhi m b nh cho c gi ng
khoai tây.
Có hai ph
 Ph

 Ph

N i dung d

ng pháp cắt (bổ) c gi ng:
ng pháp cắt r i
ng pháp cắt dính
i đây gi i thi u cách ti n hành 2 ph

ng pháp này


24

5.1. Phương pháp cắt rời
* Bước 1:
- Ch n nh ng c gi ng có từ 3
m m tr lên vƠ đ ng kính trên
45mm vƠ kh i l ng từ 50 gam.
- Mi ng cắt (bổ) không đ c nh
d i 25 gam vƠ trên m i mi ng bổ
ph i có ít nh t 2 -3 m m.
- Sau khi cắt (bổ) tách r i 2 mi ng
cắt (bổ) khơng để dính nhau.

Hình 3.1.16: Bổ d c c gi ng

* Bước 2:
- S d ng dao sắc, m ng nên
dùng dao inox để bổ (hình
3.1.17).
Khơng dùng dao l ỡi dƠy, l ỡi
mẻ vƠ bị han, gỉ.

Hình 3.1.17: Dùng dao sắc để bổ c
Bước 3
- Dùng dao bổ d c c khoai sao
cho m i mi ng bổ có ít nh t từ 1
ậ 2 m m. Chú Ủ dao bổ c gi ng
ph i sắt để v t cắt không bị d p
nát hoặc bị x c gơy tổn th ng
cho c gi ng (hình 3.1.18) .

Hình 3.1.18: Bổ d c c gi ng

* Bước 4: x lý dao cắt
- Sau m i l n cắt nh t thi t ph i


25
x lỦ l i dao cắt để tránh lây nan
b nh từ c bị b nh sang c s ch
b nh.
- X lỦ dao cắt (bổ) có thể bằng
c n cơng nghi p (hình 3.1.19 a)

Hình 3.1.19 a
X lý bằng l a đèn c n hoặc
n c sơi 1000C (hình 3.1.19 b)

Hình 3.1.19 b
- Bước 5: X lý b t bổ
- Thông th ng hi n nay x lỦ
v t cắt (bổ) ch y u bằng xi măng
hoặc tro b p. Cách lƠm nh sau:

a
b
Hình 3.1.20: Ch t x lý v t bổ
a: tro b p
b: xi măng