làng mứt kẹo xuân đỉnh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (219.48 KB, 5 trang )
Không ai rõ chính xác nghề làm mứt ở Xuân Đỉnh có từ bao giờ và vị tổ nghề là ai, chỉ biết rằng, nghề
làm mứt xuất hiện tại đây từ thế kỷ 19 và ngày càng phổ biến vào thế kỷ 20. Bằng kinh nghiệm và sự
sáng tạo, người dân Xuân Đỉnh đã làm nên những hộp mứt vừa ngon, vừa đẹp mắt từ chính những loại
rau củ bình thường nhất hàng ngày như bí, lạc, dứa, khoai, gừng, sầu riêng, cà chua, hồng, lê, quất.,
dừa Trong những thứ mứt đó thì mứt bí vẫn đứng hàng đầu, đây là "sở trường" của làng mứt Xuân
Đỉnh.
Cứ mỗi năm một vụ, kéo dài trong khoảng một tháng giáp Tết Nguyên đán, các hộ gia đình trong xã lại
hối hả chạy đua với thời gian để thu gom nguyên liệu, cho ra lò những mẻ mứt thơm phưng phức, phục
vụ nhu cầu tiêu dùng ở Hà Nội và những tỉnh lân cận như Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hải Dương,
Hoà Bình, Thanh Hoá.
Chục năm trước, cứ mỗi độ tết đến xuân về bà con làng nghề lại đua nhau làm mứt. Thời ấy làm mứt có
phong trào chứ không như bây giờ, hàng làm ra đến đâu bán hết đến đấy Mỗi ngày, hàng đoàn xe tải
ở khắp mọi miền đất nước nối đuôi nhau về chở hàng.
Nhiều gia đình làm mứt Tết truyền thống, đều cố gắng giữ uy tín, tiếng tăm làng nghề đã bao nhiêu năm
rồi. Để làm ra được một sản phẩm mứt phải trải qua rất nhiều khâu sơ chế, phải rửa, ngâm đến năm,
sáu lần mới đưa vào chế biến Tuy nhiên, thời gian gần đây, việc vệ sinh an toàn thực phẩm khiến nhiều người dân lo ngại khi mua mứt
tết ở những cơ sở sản xuất tư nhân. Đây chính là thách thức, nỗi lo lớn nhất đối với mứt Xuân Đỉnh.
Trước kia, cả làng Xuân Đỉnh làm mứt Tết, hiện giờ cả làng chỉ có 9 hộ làm. Thêm vào đó là xu hướng
của người tiêu dùng đang thay đổi, nhu cầu mứt Tết giảm dần, nhiều cơ sở đã chuyển kinh doanh thêm
các loại bánh kẹo thay vì chỉ chuyên mứt Tết như trước kia.
Vệ sinh ATTP cần được coi trọng
Chính vì làm nghề đặc thù sản xuất liên quan đến thực phẩm, nên khâu vệ sinh an toàn thực phẩm phải
đặt lên hàng đầu. Những ngày này, ai đi qua làng nghề truyền thống của xã Xuân Đỉnh đều không khỏi lo
ngại khi chứng kiến một công đoạn làm mứt bí cũng khá mất vệ sinh ATTP của một số ít hộ dân. Các
nhân công ở tại một số cơ sở nhỏ phơi bí kín cả hai bên đường Xuân La, từ những miếng bí đao đã cắt
thành từng miếng nhỏ, chỗ mang màu xanh nhạt của bí tươi, chỗ có màu trắng của bí đã qua sơ chế và
phơi một nắng. Để phơi cho đều, trên mỗi khoảnh bí đều có vài nhân công ngồi lật từng lớp bí. Người
khác thì cầm xô, múc từng gáo nước tưới lên bí. Tại cơ sở mứt bí của gia đình anh Vũ Tiến Lợi, chúng
tôi thắc mắc: "Tại sao phải tưới nước lên phơi", thì một phụ nữ cho biết: "Tưới để cho nó trắng. Nước vôi
trong và sạch đấy mà!". Hóa ra, phơi bí ở đây không phải để cho khô mà là để làm trắng miếng bí. Một cô
gái trẻ giải thích: "Bí sau khi được dùng chất tẩy trắng thì mang ra đây phơi, khi trắng hẳn thì mang về
làm tiếp. Đây chỉ là công đoạn đầu để làm mứt bí".
Vào Xuân Đỉnh vào những ngày này, còn thấy một điều là nước thải của những hộ sản xuất bí đổ tràn cả
ra đường. Đi sâu vào làng, chúng tôi bắt gặp cảnh một số hộ dân làm mứt trên trục đường làng, họ gọt
bí, cắt gừng, ướp bí ngay trên con đường lép nhép… Nhiều người không thể tin rằng, một món đồ ăn
truyền thống trong ngày Tết lại được một số cơ sở sản xuất mất vệ sinh như vậy.
Tìm đến trụ sở UBND xã, chúng tôi được ông Nguyễn Hữu Khiêm - Chủ tịch UBND xã Xuân Đỉnh cho
biết: “ Bắt đầu vào vụ, UBND xã chúng tôi mời các hộ sản xuất đến tập huấn khám sức khoẻ, đồng thời
tuyên truyền công tác đảm bảo vệ sinh ATTP trong khi làm nghề cho các hộ dân sản xuất. Vào những
ngày cao điểm, UBND xã còn phối hợp với Y tế huyện Từ Liêm, Sở Y tế Hà Nội cùng đoàn cán bộ đi
kiểm tra, giám sát việc thực hiện vệ sinh ATTP thường xuyên tại các cơ sở sản xuất và có biện pháp xử
lý nghiêm nếu hộ nào vi phạm quy định vệ sinh ATTP”.
Cũng theo ông Khiêm: “Những cơ sở sản xuất mứt bí nhỏ vẫn chưa ý thức được công tác đảm bảo vệ
sinh ATTP, vì vậy số ít các hộ sản xuất đó, UBND xã phát hiện sẽ xử lý nghiêm, thậm chí đình chỉ ngay
việc sản xuất kinh doanh mứt bí của gia đình đó”.
“Làng Mứt” Xuân Đỉnh ngày ấy, bây giờ?
Cập nhật lúc: 05/02/2010-08:33:00
KTĐT - Chúng tôi về Xuân Đỉnh trong những ngày Tết đã cận kề. Không như tưởng tượng của nhiều người
về sự tấp nập trong “ngày mùa” của một xã nổi tiếng với nghề làm mứt cổ truyền ở vùng ven đô Hà Nội,
không khí ở làng mứt Tết này vẫn khá trầm lắng.
KTĐT - Chúng tôi về Xuân Đỉnh trong những ngày Tết đã cận kề. Không như tưởng tượng của
nhiều người về sự tấp nập trong “ngày mùa” của một xã nổi tiếng với nghề làm mứt cổ truyền ở
vùng ven đô Hà Nội, không khí ở làng mứt Tết này vẫn khá trầm lắng.
Làng Mứt Xuân Đỉnh ngày ấy…
Không ai rõ chính xác nghề làm mứt ở Xuân Đỉnh có từ bao giờ và vị tổ nghề là ai, chỉ biết rằng, nghề
làm mứt xuất hiện tại đây từ thế kỷ 19 và ngày càng phổ biến vào thế kỷ 20. Bằng kinh nghiệm và sự
sáng tạo, người dân Xuân Đỉnh đã làm nên những hộp mứt vừa ngon, vừa đẹp mắt từ chính những loại
rau củ bình thường nhất hàng ngày như bí, lạc, dứa, khoai, gừng, sầu riêng, cà chua, hồng, lê, quất
Trong những thứ mứt đó thì mứt bí vẫn đứng hàng đầu, đây là "sở trường" của làng mứt Xuân Đỉnh.
Cứ mỗi năm một vụ, kéo dài trong khoảng một tháng giáp Tết Nguyên đán, các hộ gia đình trong xã lại
hối hả chạy đua với thời gian để thu gom nguyên liệu, cho ra lò những mẻ mứt thơm phưng phức, phục
vụ nhu cầu tiêu dùng ở Hà Nội và những tỉnh lân cận như Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hải Dương,
Hòa Bình, Thanh Hóa. "Việc làm mứt đã đem thêm một nguồn thu nhập đáng kể cho người dân Xuân
Đỉnh và hơn 1.000 lao động ngoại tỉnh làm việc ở đây với thu nhập từ 1,5 triệu đến 2 triệu đồng". Phó
Chủ tịch UBND xã Xuân Đỉnh Nguyễn Ngọc Lương cho biết.
Và bây giờ…
Ông Dương Xuân Hòa, cán bộ thuế thương nghiệp xã Xuân Đỉnh cho biết,Tết năm nay, làng mứt này có
41 hộ sản xuất mứt, cung cấp khoảng 630 tấn mứt các loại ra thị trường. So với những năm trước, con
số này đã sụt giảm rất nhiều. Trước đây, ở Xuân Đỉnh gần như nhà nào cũng có lò làm mứt. Thời điểm
cực thịnh, làng có đến 80 lò. Năm 1990 giảm xuống còn 50 cơ sở và đến nay chỉ còn 41 hộ, trong đó, có
39 hộ trực tiếp sản xuất, còn 2 hộ đóng gói.
Giải thích về vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Ngọc Lương cho biết: Hiện nay, xu hướng của
người tiêu dùng đang thay đổi, nhu cầu mứt Tết giảm dần, nhiều cơ sở đã chuyển kinh doanh thêm các
loại bánh kẹo thay vì chỉ chuyên mứt Tết như trước kia. Cùng với sự thay đổi đó, một nguyên nhân khiến
các cơ sở hạn chế việc sản xuất mứt là do giá đường ngày càng cao, trong khi đó, đường chiếm tới 30%
giá thành của sản phẩm. Giá đường tăng mà giá mứt Tết lại không thể tăng tương ứng đã khiến các hộ
sản xuất, các nhà kinh doanh kém mặn mà với thị trường mứt Tết. Thêm nữa ở Hà Nội hiện nay, các loại
mứt Tết truyền thống như mứt bí, mứt gừng, mứt dừa lại được chuyển về từ địa bàn các tỉnh khiến sản
lượng mứt của Xuân Đỉnh bị thu hẹp lại“.
Tuy nhiên, qua quan sát, tìm hiểu của chúng tôi, vệ sinh an toàn thực phẩm chính là thách thức, nỗi lo
lớn nhất đối với mứt Xuân Đỉnh. Tại nhiều cơ sở ở đây, khi tham gia làm mứt, người lao động không sử
dụng khẩu trang, găng tay và trang thiết bị bảo hộ, những quả bí sau khi gọt vỏ nằm lăn lóc dưới nền
gạch ẩm ướt, rất mất vệ sinh. Bí xanh sau khi thái miếng, đem phơi khắp nơi, mặc cho mưa nắng và bụi
đường cuộn vào.
Gần hai trăm năm qua, hồng xiêm và mứt chính là niềm tự hào của người dân Xuân Đỉnh. Hai đặc sản
này đã góp phần làm phong phú hương vị truyền thống của Hà thành. Song, trước những vấn đề đặt ra
như trên, chợt lo rằng, nếu địa phương không có hướng khắc phục để tồn tại và phát triển nghề cổ
truyền, thì những xuân không xa, mứt Tết Xuân Đỉnh chỉ còn là chuyện kể.
