1
TRNG I HC AN GIANG
D ÁN P.H.E
K NNG GIM S LO LNG
VÀ CNG TH NG
(Tài li%u ph)c v) chuyên /0 rèn luy%n k4 n5ng s8ng
cho sinh viên thi%t thòi tr<=ng HAG)
Biên son: TS. H Thanh M Phng
Và nhóm cng tác viên:
!oàn M Ng#c
Lê Qu'c L(i
Tháng 01/ 2007
2
M?C L?C
BÀI 1: Stress và các tác ng ca stress ……………………………………………3
BÀI 2: Các du hiu ca stress & o l#$ng m&c stress ……………………… 6
BÀI 3: các nguyên nhân gây ra stress ………………………………………………9
BÀI 4: phân tích nguyên nhân và tìm cách kh1c ph2c stress ……………………13
BÀI 5: phòng ch5ng stress trong công vic ……………………………………… 19
BÀI 6: Phòng ch5ng stress trong gia ình ………………………………………….27
:ÁNH GIÁ M@C :A STRESS CEA BGN THÂN ………………………………… 30
PH-N !.C THÊM: GiJng viên có thL làm gì L giJm stress
cho sinh viên ………. …………………………………………34
3
BÀI 1
STRESS VÀ CÁC TÁC NG CA STRESS
Stress là bt kN sO trP ngQi nào làm Jnh h#Png Rn tình trQng thL cht và
tinh thSn lành mQnh ca con ng#$i. Stress xJy ra khi cU thL phJi làm vic quá
m&c. HWu quJ ca stress rt nguy hQi 5i vXi cá nhân, gia ình, xã hi và các cU
quan, t[ ch&c.
ThWt ra rt khó \nh ngh]a stress bPi vì m^i ng#$i phJn &ng lQi vXi stress
theo mt kiLu khác nhau. Có nh_ng tình hu5ng gây c`ng thang cho ng#$i này
rt nhibu nh#ng lQi không có vn b gì 5i vXi ng#$i khác. HUn n_a khJ n`ng
5i phó vXi sO c`ng thcng cdng rt khác bit g_a ng#$i này vXi ng#$i khác.
Tác ng ca stress
1. Tác ng ca stress i v#i c$ th&
Khi b\ rUi vào tình trQng stress tâm lý hay thL cht, cU thL sg gia t`ng sJn
xut các loQi hooc-môn, chang hQn nh# adrenaline và cortisol. Các hooc-môn
này tQo ra các thay [i rõ rt P nh\p tim, huyRt áp, sO trao [i cht và các hoQt
ng thL cht khác. Mjc dù ôi khi phJn &ng sinh hlc này giúp bQn hoQt ng
hiu quJ hUn khi b\ áp lOc trong nh_ng khoJng th$i gian ng1n, nh#ng nó cOc kN
nguy hQi cho cU thL nRu xJy ra trong th$i gian dài.
2. Tác ng ca stress i v#i kho* và ,i s ng
Stress kéo dài #oc xem là mt trong nh_ng nguyên nhân ph[ biRn nht
ca các c`n bnh th#$ng gjp, trong ó có bnh cao huyRt áp và bnh tim. Ngày
nay ng#$i ta thy rcng tình trQng stress kéo dài làm t`ng nguy cU dpn Rn các
bnh tâm thSn và tâm lý. Các thay [i vb hành vi do stress gây ra, chang hQn
nh# vic lQm d2ng r#ou bia, thu5c lá cdng làm suy giJm áng kL tình trQng thL
cht con ng#$i.
Khi cU thL phJi ch\u Ong quá m&c tình trQng stress, nguy cU b\ l thuc
vào r#ou là rt cao. Vic sr d2ng r#ou quá nhibu sg làm tinh thSn bn loQn và vì
thR làm cho các m5i quan h cá nhân thêm c`ng thang, cJ trong gia ình lpn nUi
công sP. Vic lQm d2ng r#ou gây ra tình trQng nhân công v1ng mjt, ibu này
4
#oc xem là nguyên nhân làm thit hQi cho nbn kinh tR Ms hUn 100 tt ô la m^i
n`m.
Các loQi thu5c an thSn u5ng theo toa bác s] tuy rt h_u d2ng trong vic
ng`n chjn các triu ch&ng âu lo phibn mun, nh#ng có thL gây nghin và có tác
d2ng ph2 nh# làm mt tWp trung, khJ n`ng ph5i hop kém, và gây choáng. Các
loQi thu5c an thSn vXi tính cht rt jc tr#ng không phJi là thu5c ch_a tr\ stress
vì chúng không liên quan Rn các nguyên nhân cU bJn gây stress.
3. Tác ng ca stress i v#i c.m xúc
Nh_ng ng#$i b\ stress gSn nh# luôn 1m chìm trong các hành vi tiêu cOc
có thL làm nh_ng ng#$i xung quanh và cJ xã hi phJi trJ giá 1t. Nh_ng du
hiu cU bJn nh# tinh thSn dao ng và hành vi tht th#$ng có thL làm ung
nghip, bQn bè và gia ình xa lánh. Trong vài tr#$ng hop, ibu này có thL tQo ra
mt vòng lwn quwn tx sO sút giJm lòng tO tin dpn tXi các vn b nghiêm trlng
hUn vb mjt cJm xúc, nh# trSm cJm chang hQn.
4. Tác ng ca stress i v#i kh. n3ng quy7t 8nh
Stress P m&c nào cdng nhanh chóng làm cho con ng#$i mt khJ n`ng
#a ra các quyRt \nh chính xác, nht là khi sO tO tin mt i. HWu quJ ca stress
5i vXi s&c khoy, gia ình và công vic bu nh# nhau vì stress P mjt này hiLn
nhiên sg tác ng Rn nh_ng mjt khác. Mt s5 ng#$i b\ stress có thL không L
ý Rn các du hiu thL cht ca bnh mà cho ó là các thay [i nhz ca cU thL.
Nh_ng quyRt \nh không thu áo vb công vic và gia ình có thL dpn Rn
nh_ng tai nQn hay nh_ng v2 tranh cãi, làm t[n tht tài chính và thWm chí b\ mt
vic.
5. Tác ng ca stress i v#i gia ình
Stress có thL làm m5i quan h gia ình tan v{. Mt trong nh_ng nguyên
nhân làm tt l ly d\ P các n#Xc ph#Ung Tây cao hUn các n#Xc khác là do sO gia
t`ng nhanh chóng ca stress tQi nUi làm vic, jc bit khi cJ hai vo chung bu
làm vic toàn th$i gian. BQn hSu nh# không còn th$i gian và s&c lOc L dành
5
cho gia ình và bQn bè nRu ang gjp khó kh`n trong công vic hojc bQn luôn P
tâm trQng lo so b\ mt vic.
Khi có con cái, stress có thL gây ra xung t xoay quanh nh_ng vn b
liên quan Rn vic ch`m sóc con cái và i làm. Mjc dù nh_ng tác ng lâu dài
ca vic ly thân hay ly d\ 5i vXi try con ch#a #oc làm sáng tz, nh#ng rõ ràng
ó không phJi là cách t5t nht L tQo nên mt thR h mXi mi|n nhi|m stress.
CSn phJi có mt sO cân bcng khéo léo gi_a gia ình và công vic.
BÀI T;P:
Sinh viên thJo luWn theo nhóm vb các tác ng ca stress 5i vXi vic hlc
tWp và sinh hoQt hcng ngày.
Sinh viên kL vb các tr#$ng hop b\ tress trong sinh viên.
6
BÀI 2
CÁC D?U HIBU CA STRESS & O LFGNG MIC STRESS
Không có triu ch&ng Un ly nào L xác \nh stress – ng#$i b\ stress hay
ng#$i không b\ stress bu có thL m1c bnh tim và u5ng r#ou bia vô nh#
nhau. :iLm chung P nh_ng ng#$i b\ stress là sO hin din ca mt s5 các du
hiu có tính cht cJnh báo.
1. DJu hiKu th& chJt
Mt s5 triu ch&ng sinh hlc ca stress có thL gây nguy hiLm Rn tính
mQng, ví d2 huyRt áp cao và au tim. Ngoài ra còn có các triu ch&ng khác nguy
hiLm không kém nh# mt ng, cJm giác mt mzi tribn miên, nh&c Su, da dy
ng&a ngáy, r5i loQn tiêu hoá, n[i u nhlt, viêm rut kRt, mt sO ngon ming, `n
u5ng thái quá và ch&ng vlp by (chut rút). Nhibu triu ch&ng ca stress xJy ra
vào mt th$i iLm nào ó sau nguyên nhân gây stress nh#ng cdng có nh_ng
triu ch&ng khác xut hin ngay lWp t&c – chang hQn cJm giác buun nôn, khó
thP hay khô ming. D] nhiên tt cJ các triu ch&ng này có thL do nh_ng tác
nhân khác ngoài stress gây ra. NRu bQn hay mt ung nghip ca bQn tO nhiên
b\ nh&c Su thì hãy xem xét cwn thWn, xng vi #a ra nh_ng kRt luWn không
chính xác vb stress.
2. DJu hiKu xúc c.m
Các du hiu xúc cJm ca stress có thL bao gum sO cáu ban th#$ng
xuyên, nh_ng cUn lo l1ng bt chot, trSm cJm, thiRu sinh khí, mt khJ n`ng hài
h#Xc và khJ n`ng tWp trung vào nh_ng công vic th#$ng nhWt Un giJn nht.
HiLu #oc nh_ng phJn &ng xúc cJm bt th#$ng và nh_ng thay [i có liên quan
Rn hành vi là chìa khoá L nhWn din stress trong chính bQn và nh_ng ng#$i
xung quanh. Nh_ng du hiu thông th#$ng nht ca stress là:
• BiLu l cJm xúc quá m&c cSn thiRt hojc quá kích ng tr#Xc
nh_ng tình hu5ng có tính cht 5i kháng.
7
• Không còn quan tâm Rn dáng vy bb ngoài ca bJn thân, Rn
nh_ng ng#$i xung quanh, các sO kin xã hi hay nh_ng hoQt ng
yêu thích tr#Xc ây, nh# các hoQt ng thL thao chang hQn.
• KhJ n`ng tWp trung giJm, trí nhX kém và không có khJ n`ng quyRt
\nh.
• Buun chán, mjc cJm tO ti, mt mzi, lãnh Qm và có cJm giác bi
quan yRm thR.
• Mt sO tO tin vào bJn thân, th#$ng than thân trách phWn.
O LFGNG MIC STRESS
Có nhibu yRu t5 \nh l#ong khác nhau #oc sr d2ng nh# nh_ng bin
pháp có thL o l#$ng các m&c stress, tuN theo stress xJy ra 5i vXi cá nhân,
tWp thL hay xã hi.
Tham kh.o các s liKu th ng kê
Mt trong nh_ng nguun thông tin h_u d2ng nht thL hin các m&c
stress trong xã hi là các s5 liu ca cU quan th5ng kê – chang hQn s5 ca bnh
tim hay s5 v2 tO tr hàng n`m. SO biRn ng ca các con s5 th5ng kê gi_a các
th$i kN rt có ý ngh]a vì chúng ta cht ra các xu h#Xng xã hi. SO gia t`ng các ca
bnh tim hay s5 v2 tO tr th#$ng phJn ánh nguyên nhân xã hi ch yRu, nh# nQn
tht nghip trên din rng hay mt thJm hoQ vb kinh tR gây stress P mt qu5c
gia.
o lN,ng stress i v#i cá nhân
Mjc dù stress cá nhân có thL #oc o l#$ng tXi mt giXi hQn nào ó
thông qua nh\p tim và sO sJn sinh adrenaline, nh#ng không cht có thR nó còn cht
rõ m&c “mt ung b” ca cá nhân 5i vXi trQng thái thL cht th#$ng ngày
ca cU thL. Vì nh\p tim và huyRt áp ca m^i ng#$i khác nhau nên không có con
s5 th5ng kê trung bình biLu th\ tình trQng stress cá nhân. Cdng vì vWy mà m^i
ng#$i bu có cách phJn &ng riêng khi 5i mjt vXi stress. VXi ng#$i này thì
stress có thL biLu l qua nh_ng cUn hoJng loQn, nh&c Su hay au bao tr
nh#ng vXi ng#$i khác lQi là mt trQng thái thiLu ng hay tinh thSn d| t[n th#Ung.
8
Cdng có ý kiRn cho rcng nam giXi và ph2 n_ có phJn &ng khác nhau khi b\
stress. Trong khi ph2 n_ có thL trP nên lãnh Qo và phibn não thì nam giXi
d#$ng nh# d| trP nên hung h`ng, cáu ban và sa vào #$ng nghin ngWp.
o lN,ng stress trong công sQ
Các cU quan, công ty hojc các xí nghip nói chung bu sr d2ng nh_ng
bin pháp \nh l#ong ph[ biRn L o l#$ng các m&c stress. Mt trong nh_ng
bin pháp thông d2ng nht là dOa vào st s5 v1ng mjt ca nhân viên. :ây là tt l
phSn tr`m nhân viên v1ng mjt vào mt ngày làm vic bt kN tQi mt công ty. Tuy
nhiên bQn không thL suy luWn rcng công ty có tt l v1ng mjt cao nht là công ty
b\ stress tác ng njng nht; mt s5 ngành công nghip th#$ng có cht s5 nhân
viên v1ng mjt cao, vì lý do chn th#Ung chang hQn. Trên thOc tR, nhibu công ty
phJi gung mình ch\u Ong vì sO “hin din” ca nh_ng nhân viên bt mãn và bQc
nh#oc. Hl, nh_ng ng#$i ang b\ stress nh#ng “thích” i làm hUn P nhà, sg
không khác gì nh_ng nhân viên v1ng mjt vì không mang lQi mt loi ích nào cho
công ty.
BÀI T;P:
Th.o luRn vS mt s dJu hiKu ca stress trong sinh viên.
9
BÀI 3
CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY RA STRESS
Xã hi, môi tr#$ng làm vic, cuc s5ng th#$ng ngày ã có nh_ng thay
[i vô cùng lXn trong hUn 50 n`m qua. Bên cQnh nh_ng mjt tích cOc mà chúng
ta #oc h#Png loi, nh_ng thay [i này cdng làm chúng ta b\ stress nhibu hUn.
:5i vXi sinh viên, nh_ng thay [i vb mi tr#$ng hlc tWp, sinh hoQt, nh_ng
áp lOc vb ch#Ung trình hlc, kh5i l#ong bài tWp cdng ã góp phSn không nhz tQo
nên stress.
1. Xã hi không ngZng thay [i
Tình trQng di dân tx nông thôn ra thành th\, sO thay [i môi tr#$ng s5ng
và hlc tWp, vai trò ngày càng bình ang ca ph2 n_,vv. ã góp phSn làm t`ng
các m&c stress.
2. S\ gia t3ng t c ô th8 hoá
T5c ô th\ hoá ngày càng nhanh là nguyên nhân gây stress nhibu nht
trong nh_ng thWp niên gSn ây. … các n#Xc công nghip hoá cao nh# Hà Lan
và :&c, hUn 80% dân s5 s5ng tQi thành th\. Stress phát sinh tx nh_ng ibu kin
s5ng gò bó, tx sO chung 2ng vXi hàng triu ng#$i xung quanh, sO gia t`ng ti
ác, tiRng un và sO ô nhi|m không khí.
3. S\ thay [i môi trN,ng s ng, h^c tRp
Sinh viên Rn hlc P các tr#$ng Qi hlc hSu hRt phJi s5ng xa gia ình.
Vic thay [i tx mt mi tr#$ng s5ng và hlc tWp quen thuc và luôn #oc cham
sóc bPi cha m‰ hay các thành viên khác trong gia ình sang mt môi tr#$ng
hoàn toàn mXi my, không ai ch`m sóc ã khiRn các sinh viên jc bit là sinh
vien n`m th& nht rUi vào tình trQng c`ng thang và lo l1ng.
4. Vai trò gi#i tính thay [i
Vai trò ca ph2 n_ ã thay [i sâu s1c trong 100 n`m qua, nht là P khu
vOc thành th\. Vì ph2 n_ chiRm a s5 trong lOc l#ong lao ng, hl #oc ánh
giá ngang bcng vXi nam giXi và cdng ch\u áp lOc trong công vic nh# nam giXi.
Tuy nhiên ph2 n_ th#$ng b\ stress nhibu hUn so vXi các ung nghip nam ca
hl vì sO mâu thupn gi_a sO nghip và gia ình, do hl vpn phJi gánh vác nh_ng
10
ngh]a v2 truybn th5ng trong gia ình. Nh_ng thay [i nh# thR thách th&c vai trò
c tôn ca nam giXi vì ngày nay ph2 n_ ã Jm nhim #oc nh_ng v\ trí mà
tr#Xc kia cht #oc giao cho nam giXi.
5. C$ cJu t[ chbc thay [i
Trong nh_ng n`m gSn ây, nhibu công ty tung ra hàng loQt sJn phwm và
d\ch v2 mXi ung th$i áp d2ng nhibu bin pháp c1t giJm chi phí. Nh_ng thay [i
ó có ý ngh]a s5ng còn 5i vXi sO tun tQi ca mt công ty, nh#ng nhân viên công
ty lQi cJm thy rcng hl buc phJi làm vic cWt lOc vXi mt t#Ung lai m$ m\t.
.
7. Thay [i tN duy
Cuc cQnh tranh vXi nh_ng áp lOc mXi buc các công ty phJi Qt n`ng
sut lao ng cao hUn ã thôi thúc hl theo u[i các chiRn l#oc kinh doanh. :ibu
này vô hình trung gây nên áp lOc cho ng#$i lao ng. Nh_ng v2 sáp nhWp và
thôn tính gi_a các tWp oàn ã và ang xJy ra vXi tSn s5 ngày càng cao và
th#$ng gây mt vic làm. Xu h#Xng tQo ra mt tWp oàn kinh tR lXn trong ó
nh_ng v\ trí quJn lý ch ch5t b\ trùng l1p là nguyên nhân dpn Rn sO d# thxa lao
ng không thL tránh khzi.
8. Thay [i hoet ng
Trong quá trình nghiên c&u cho vic phát triLn, các công ty theo dõi rt
chjt chg các hoQt ng sJn xut kinh doanh ca hl - tx cách vWn hành các dây
chuybn sJn xut Rn vic kiLm soát hàng tun kho. Nhibu công ty ã thí iLm
bcng cách tái thiRt kR cU cu sJn xut và nhân lOc có liên quan trong vic kiLm
tra cht l#ong sJn phwm L bJo Jm sO phát triLn liên t2c.
Vic #a rô-bô tO ng vào các dây chuybn l1p ráp ã loQi bz #oc nhibu
thao tác lao ng tay chân theo yêu cSu ca nbn mt sJn xut lXn, nhcm tách
nh_ng công vic có tính cht sJn xut ca cJi vWt cht thuSn tuý ra khzi nh_ng
hoQt ng cSn sO tham gia trOc tiRp ca con ng#$i.
9. i diKn v#i v3n hoá công ty
Nh_ng thay [i tQi nUi làm vic trong th$i gian gSn ây ã nhanh chóng
Jnh h#Png Rn nbn v`n hoá công sP ca các công ty có quy mô lXn và nhz.
Chang hQn, nh_ng ng#$i có nhim v2 tiRp quJn công ty sg trao quybn s1p xRp
11
lQi cU cu t[ ch&c quJn lý sJn xut v5n lQc hWu cho nh_ng ng#$i có Su óc kinh
doanh nhQy bén và tham vlng hUn L hl tQo ra nh_ng giá tr\ hiu quJ hUn. Quá
trình t# nhân hoá trên din rng ã biRn nh_ng xí nghip qu5c doanh thành
nh_ng công ty t# nhân vXi tôn cht t5i a hoá loi nhuWn hUn là Un thuSn giJi
quyRt vic làm cho ng#$i lao ng.
10. Gi#i hen vS viKc chJp nhRn các thay [i
Nh_ng thay [i v| ks thuWt sJn xut, chiRn l#oc kinh doanh, ph#Ung th&c
hoQt ng và môi tr#$ng v`n hoá tQi nUi làm vic tác ng sâu s1c và toàn din
Rn toàn thL nhân viên. Mt s5 nghiên c&u cht ra rcng mjc dù ng#$i lao ng
ang c5 g1ng thích &ng vXi sO thay [i, nh#ng cdng có mt giXi hQn nht \nh
vb s5 l#ong các thay [i mà con ng#$i có thL chp nhWn #oc. NRu các công ty
c& liên t2c thay [i và v#ot quá các giXi hQn này thì sXm hay mun hl sg nhWn
ra rcng nhân viên không còn khJ n`ng ch\u Ong các yêu cSu ca công vic
n_a.
12. Ít hi&u bi7t vS công nghK m#i
Máy vi tính là nbn tJng chính yRu ca 99% các giao d\ch kinh doanh trên
thR giXi. Tuy nhiên, nhibu v\ giám 5c ph2 trách khâu vWt t# có quybn quyRt \nh
cách th&c sr d2ng các loQi máy móc v`n phòng lQi hiLu biRt rt ít zi vb nh_ng
khJ n`ng tibm tàng ca các loQi máy móc ó. SO thiRu hiLu biRt hojc không theo
k\p công ngh mXi góp phSn tQo nên stress cho nh_ng ng#$i làm vic.
13. a deng hoá nghS nghiKp
Mt loi ích n_a phát sinh tx nh_ng thay [i nhanh chóng tQi nUi làm vic
là cU hi thr nhibu nghb khác nhau trong $i. Theo truybn th5ng, mt ng#$i
th#$ng hlc mt nghb duy nht và làm vic úng ngành nghb ó su5t $i. Ngày
nay, yêu cSu vb các ks n`ng nghb nghip thay [i nhanh Rn m&c quan nim
này d#$ng nh# không còn n_a.
SO thích nghi và tính linh hoQt trong công vic là rt cSn thiRt L giJm
thiLu nh_ng cUn stress xut phát tx lý do d# thxa lao ng. Hãy dO oán mli
thay [i và s‹n sàng ón nhWn chúng. Hãy kibm chR bJn thân trong tr#$ng hop
cSn thiRt và xem rcng mt vic cdng có thL mang Rn mt cU hi vì nó giúp bQn
theo u[i mt nghb nghip khác mXi my và lý thú hUn.
12
BÀI T;P:
Hãy phjng vJn 2- 4 c\u sinh viên ca trN,ng và tìm hi&u nhlng
nguyên nhân có th& gây ra stress Q n$i làm viKc hiKn tei ca các c\u sinh
viên này.
Trình bày trN#c l#p vS ni dung thu Nnc qua các cuc phjng vJn
13
BÀI 4
PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN VÀ TÌM CÁCH KHqC PHrC STRESS
Làm thR nào L có thL kh1c ph2c stress nUi tr#$ng hlchay P cng ty mà
bQn ang làm vic luôn #oc jt ra 5i vXi sinh viên cdng nh# nh_ng ng#$i
ang có vic làm. Nh_ng ni dung sau ây có thL giúp giJi toJ hay kh1c ph2c
stress.
Qu.n lý t t th,i gian
Cuc s5ng sinh viên vXi rt nhibu nh_ng yêu cSu tx nhà tr#$ng, thSy cô,
các môn hlc cùng vXi nh_ng lo toan trong cuc s5ng ã làm cho rt nhibu sinh
viên cJm thy không lúc nào có th$i gian L giJi quyRt tt cJ nh_ng công vic
cSn làm. :ibu này ã khiRn sinh viên luôn b\ áp lOc và nRu không giJi toJ #oc
sg dpn Rn nhibu tác ng xu nh# ã b cWp trong bài 1. QuJn lý và sr d2ng
th$i gian mt cách hiu quJ là mt trong nh_ng cách t5t giúp sinh viên có thL
giJm #oc stress nUi tr#$ng hlc.
Phân tích tính chJt công viKc
Trong vic làm, có nh_ng công vic tibm wn nhibu yRu t5 gây stress. …
nh_ng ch&c v2 khác nhau cdng có nh_ng nhân t5 gây stress khác nhau. Vì vWy
vic xem xét các m&c stress là mt yRu t5 quan trlng tr#Xc khi bQn chln lOa
nghb nghip.
Stress trong hoet ng qu.n lý
Các nhà quJn lý th#$ng xuyên nhWn thy hl P vào nh_ng v\ trí rt Un
c. Mt mjt hl phJi áp &ng nhu cSu ca cp d#Xi, mjt khác hl luôn c5 g1ng
hoàn thành nhim v2 cp trên giao. Hl phJi #a ra nh_ng quyRt \nh khó kh`n
có liên quan Rn t#Ung lai ca nhân viên d#Xi quybn. Ng#$i làm quJn lý cSn
phJi có mt s5 “ks n`ng con ng#$i”, v5n rt khó \nh ngh]a #oc. NRu bQn cJm
thy thiRu nh_ng ks n`ng nh# không có khJ n`ng giao vic hojc bQn không thL
nói “không”, hojc mU hu vb ch&c v2 hay kiêm nhim quá nhibu, bQn sg rUi vào
trQng thái c`ng thang.
14
Stress Q các mbc khác
Nh_ng nhân viên v`n phòng ít thâm niên công tác lQi b\ stress vì gánh vác
ít trách nhim và không có quybn ibu khiLn nh_ng kh5i l#ong công vic njng
nhlc và buun ty. Mt công nhân sJn xut có thL phát bnh vì nh_ng thao tác
công vic ljp i ljp lQi nhàm chán. Stress 5i vXi ng#$i lao ng th#$ng gây ra
bPi các yêu cSu công vic thuSn tuý nh# tính cht công vic nguy hiLm hay ibu
kin làm vic trên cao P nh_ng công trình xây dOng.
ánh giá các m i quan hK
Quan h ung nghip kém là mt trong nh_ng nguyên nhân chính gây
stress. C5 g1ng phân tích khách quan các m5i quan h nhcm xác \nh vn b và
tìm h#Xng giJi quyRt L cJi thin tình hình. BQn có cJm thy khó ibu hành cp
d#Xi không? Cp trên có gi_ khoJng cách vXi bQn và không ng h bQn không?
Tr.i nghiKm s\ thay [i
CU cu t[ ch&c hin Qi òi hzi mt tinh thSn làm vic tWp thL rt cao. SO
phát triLn nhanh chóng ca công ngh thông tin có thL làm các nhà quJn lý cp
trung trP nên lQc hWu trong vai trò chuyLn tJi thông tin trong h th5ng. SO d#
thxa các nhà quJn lý nói trên và sO thay [i có tính h quJ trong cU cu t[ ch&c
là mt phSn ca tiRn trình “tinh giJn”. Khi công ty có chính sách “tinh giJn biên
chR”, stress có thL sg xut hin vì ngày càng có nhibu ng#$i nhWn ra rcng hl
ang làm vic P nh_ng v\ trí ngang bcng nhau vb thâm niên, và ibu này sg tQo
ra sO cQnh tranh lXn. Nhân viên sg làm vic gSn gdi hUn vXi ung nghip so vXi
tr#Xc và hl có thL Jm nhim công vic ca nhau. Thành công ca mt nhóm
làm vic hop ý, nh\p nhàng ph2 thuc vào tinh thSn hop tác ca các thành viên
trong nhóm. NRu sO hop tác không tun tQi, mâu thupn sg xut hin.
Phân tích các vJn S ruc r i
Nc thang ch&c v2 trong công ty có thL gây khó kh`n khi giJi quyRt các
vn b thuc quan h công vic, nh#ng không giJi quyRt #oc vn b cdng
15
ung ngh]a vXi vic dun nén vào lòng, và nh# thR lQi càng c`ng thang hUn.
Tr#Xc tiên, bQn cSn xác \nh #oc nguyên nhân c5t lõi ca vn b và tâm sO vXi
mt ng#$i n1m #oc vn b và có khJ n`ng giúp bQn. Nh_ng trP ngQi th#$ng
gjp trong quan h gi_a nh_ng ng#$i trong cùng công ty vXi nhau nh#: không có
thông tin phJn hui trong vic thi hành các quyRt \nh, chính sách công ty; sO mU
hu vb vai trò trách nhim; nh_ng hQn \nh th$i gian không hop lý và nh_ng sO
vic làm chQm tO ái lpn nhau. Mt khi vn b #oc phân tích, bQn sg tìm ra #oc
giJi pháp.
ánh giá vS n$i làm viKc
CU cu t[ ch&c công ty và môi tr#$ng làm vic hàng ngày Jnh h#Png rt
lXn Rn các m&c stress. Hãy nhìn thang vào hai yRu t5 này L nhWn din sO
c`ng thang mà bQn cùng các ung nghip ang ch\u Ong L có bin pháp giJi
quyRt t5t nht.
Hi&u bi7t vS công ty ca ben
BQn có tán thành ph#Ung án kinh doanh, bQn có cJm thy thoJi mái vXi
các chính sách, cU cu t[ ch&c nhân sO ca công ty bQn không? Cht mt tiRng
“không” cho mt trong các câu hzi trên, bQn ang b\ stress. D#$ng nh# lúc này
ra i là ibu Un giJn nht mt khi bQn ã không thích cU cu t[ ch&c ca công
ty, nh#ng ra i mt cách cOc oan nh# thR lQi rt c`ng thang. T5t hUn hRt bQn
nên tO tìm hiLu vb nh_ng gì làm bQn không thích và tQi sao công ty lQi #oc t[
ch&c và vWn hành nh# vWy. Sau khi n1m #oc vn b, bQn có thL tiRn hành b
xut các giJi pháp cJi thin tình hình tx ni tình ca công ty.
C.i thiKn iSu kiKn làm viKc
Môi tr#$ng làm vic tui t có thL là nguyên nhân chính gây stress, nó
không cht Jnh h#Png Rn cách làm vic mà còn làm hao mòn s&c khoy ca bQn.
Hãy ánh giá ibu kin làm vic qua bJng lit kê d#Xi ây L biRt các ibu kin
nào cSn #oc cJi thin, sau ó #a ra các thay [i có thL thOc hin và b ngh\
công ty #u tiên giJi quyRt:
16
• Bàn làm vic ã #oc s1p xRp L có khoJng tr5ng t5i a ch#a?
• NUi làm vic có nhibu tiRng un hay ô nhi|m không?
• Ánh sáng tO nhiên Sy không?
• Có ch^ L l#u tr_ hu sU hay d_ liu không? :ung nghip có L
lQi v\ trí cd nh_ng tài liu hl ã m#on không?
• Nhit trong phòng có [n \nh không? Có phJi nhit #oc
ibu khiLn mt cách nhân tQo không? Máy ibu hoà nhit hoQt
ng t5t không? Nó có gây un không?
• Máy móc v`n phòng có các tính n`ng cSn thiRt L bQn tác
nghip không?
• Trong tr#$ng hop máy vi tính, h th5ng in hay các h th5ng khác
b\ sO c5, có h th5ng dO tr_ nào khác thay thR ngay không?
i mvt v#i cuc s ng
Nhibu ng#$i tin rcng hl không có sO lOa chln nào khác hUn là làm vic
mli lúc mli nUi. Nibm tin này có thL #oc cng c5 nRu hl dùng công vic L
thoát khzi nh_ng vn b khó kh`n khác. Hãy quan tâm Rn các nhu cSu ca bQn
và c5 g1ng hoàn thin mt cuc s5ng vxa ý nh# nghb nghip ca bQn vWy.
i mvt v#i thay [i
Nh_ng sO kin trong cuc s5ng, ví d2 nh# thay [i ch^ làm, có thL bt
ng$ phá v{ thR cân bcng gi_a công vic và gia ình. Ngoài ra, vic kRt hôn hay
cái chRt ca cha m‰ cdng có thL làm suy yRu thR cân bcng này.
Khi nh_ng thay [i gây c`ng thang xJy ra hãy dành th$i gian L kiLm tra
lQi l5i s5ng ca bQn. Hãy viRt ra các #u tiên hàng Su ca bQn trong cuc s5ng.
Qua ó, bQn có thL biRt ibu gì là quan trlng, nh#ng bQn cdng có thL chp nhWn
hay nhWn ra m5i liên kRt mWt thiRt gi_a chúng. “:5i vXi tôi con cái là quan trlng
nht trên $i” nhibu v\ giám 5c cht gjp mjt con mt lSn vào mt t5i nào ó
trong tuSn ã nói thR. Hãy xem thay [i là mt bin pháp tích cOc L s1p xRp lQi
trWt tO cuc s5ng ca bQn.
17
i diKn v#i s\ kiKn trong cuc s ng
Nh_ng sO kin không vui nh# mt i mt ng#$i thân, chia tay vXi ng#$i
yêu, vv khi xJy ra th#$ng tQo ra mt sO thay [i lXn, mt b#Xc ngojt trong cuc
s5ng buc bQn phJi tx giã nh_ng thói quen th#$ng nhWt.
:L giJm thiLu stress do nh_ng sO kin nh# thR gây ra, xng giJ v$ xem
chúng nh# không có gì, hãy c5 g1ng giJm thiLu nh_ng h lu• không áng có.
Tìm hiLu tr#Xc t n#Xc mà bQn sg chuyLn Rn làm vic. Làm quen dSn vXi vic
nght h#u bcng cách i làm hai ngày m^i tuSn lúc gSn nght. Dành ít nht mt tuSn
L dln nhà sang nUi P mXi. Sr d2ng hRt nh_ng ngày phép n`m hay phép không
h#Png l#Ung. Dành th$i gian và sO quan tâm L tQm bit mli ng#$i xung
quanh.
Trên N,ng i làm
L trình i và làm vb hàng ngày là mt trong nh_ng sO kin th#$ng xuyên
gây stress. Nh_ng lo l1ng vb sO úng gi$, rui sO t1c nghgn giao thông, n^i ám
Jnh vb nh_ng chuyRn xe chWt nh# nêm c& ljp i ljp lQi th#$ng xuyên tx tuSn
này qua tuSn khác, tháng này qua tháng khác có thL làm stress tích t2 ngày càng
nhibu.
Hãy tính toán xem bQn có thL khPi hành chWm hUn mt chút L tránh gi$
cao iLm. NRu có thL, hãy làm vic tQi nhà mt hojc hai gi$ trong bu[i sáng.
S1p xRp gi$ làm vic linh ng L Rn ch^ làm sXm hUn hojc tr| hUn ôi chút
cho phép bQn tránh phJi di chuyLn khó kh`n trong gi$ cao iLm, và thR là bQn
giJm thiLu #oc stress vb áp lOc th$i gian và sO úng gi$.
i diKn v#i stress công sQ
M^i ng#$i có mt cách phJn &ng khác nhau 5i vXi stress. Cht khi nào
bQn hiLu #oc bJn cht ca nh_ng phJn &ng ó, bQn mXi có thL tiRn hành giJi
toJ stress cho bJn thân và nh_ng ng#$i xung quanh
Xác 8nh thái
18
Công ty cdng nh# cá nhân bu có thái khác nhau 5i vXi stress. Mt
s5 công ty chln thái không khoan nh#ong 5i vXi stress và mong mu5n txng
nhân viên phJi bJn l]nh L tO chR ngO stress. :a phSn các công ty bu quan
tâm Rn stress và s‹n sàng giúp { nhân viên thoát khzi stress.
Hi&u bi7t vS v3n hoá
Ghi nhWn nh_ng thái và hành vi n[i cm tQi nUi làm vic L #a ra
cách tiRp cWn vn b trong vic giJi toJ stress. NRu stress thuc vb bJn cht
công vic, bQn nên chp nhWn chung s5ng vXi nó, xng c5 thay [i cách th&c
làm vic. Trong v`n hoá công ty, stress là khó tránh khzi. … ngành khai thác dSu
khí và qujng mz, nhân viên th#$ng xuyên phJi làm vic xa nhà. Các công ty t#
vn quJn tr\ và các ngân hàng Su t# th#$ng yêu cSu nhân viên làm thêm ngoài
gi$ L áp &ng nhu cSu ca khách hàng. :ibu quan trlng là cSn xác \nh stress
P giXi hQn nào có thL chp nhWn #oc. Stress tibm wn có thL dpn tXi nh_ng hWu
quJ rt khó giJi quyRt.
BÀI T;P:
Hãy phân tích mt s nguyên nhân gây ra stress cách thbc gi.i to.
hay khuc phwc stress mà ben ã tZng làm.
Trình bày trN#c nhóm vS ni dung trên.
19
BÀI 5
PHÒNG CHyNG STRESS TRONG CÔNG VIBC
1. BÀI TRÍ BÀN LÀM VIBC CA B{N
:L giJm stress tQi công sP, tr#Xc tiên bQn hãy b1t Su tx bàn làm vic ca
mình. SO bb bn cdng là mt nguyên nhân tQo ra stress. :xng ng2y bin
rcng bàn làm vic có bb bn Rn m&c nào cdng chang sao mi|n là bQn biRt
tìm úng th& mình cSn.
Hãy d|p bj nhlng thb không c}n thi7t
Nhibu ng#$i có tâm lí e so rcng mình vxa mXi v&t i mt vWt có thL rt
cSn thiRt trong t#Ung lai. BPi thR hl gi_ lQi txng mpu giy nhz vô d2ng và l^i
th$i. ThWt ra trong hSu hRt các loQi công vic, bQn có thL áp d2ng nguyên t1c “ba
tháng”. Bt c& giy t$, tài liu nào tun tQi trên bàn bQn quá ba tháng mà bQn
không lc tXi thì nên chuyLn chúng Rn \a cht khác - hojc vào hu sU l#u tr_
hojc vô slt rác. NRu ã lâu bQn không s1p xRp ng`n n1p bàn làm vic ca bQn
hay không hb l#u tr_ hu sU, bQn nên nghiêm kh1c vXi chính mình. Hãy phân loQi
giy t$ tài liu theo ba nhóm riêng bit:
• Nh_ng vic cSn làm ngay
• Nh_ng vic cSn làm xong trong tuSn
• Nh_ng vic không cSn làm - l#u tr_ hojc cho vào slt rác.
Hãy sup x7p ng3n nup bàn làm viKc
Trang b\ cho bàn làm vic ca bQn mt khay Ong hu sU nhibu ng`n -
ng`n hu sU Rn, hu sU i, hu sU ang xr lý, hu sU l#u - L tiRt kim khoJng
tr5ng trên bàn. Hãy ch1c rcng bQn phân loQi hu sU ang xr lý và dln sQch
chúng m^i tuSn mt lSn. Hãy s1p xRp sao cho nh_ng vWt d2ng th#$ng dùng
luôn ncm P nUi d| thy nht trên mjt bàn. :jt máy vi tính ca bQn sao cho
bQn không phJi vjn xo1n cJ ng#$i m^i khi cSn sr d2ng nó. Màn hình máy vi
tính luôn luôn jt ngay tr#Xc mjt bQn.
Hãy c.i thiKn môi trN,ng xung quanh
Stress b\ tác ng bPi nhibu tác nhân kích thích tx bên ngoài có thL nhìn
thy #oc, chang hQn nh# màu s1c xung quanh chúng ta. Màu s1c có thL
20
tQo nên sO h#ng phn. BQn hãy làm nh# vWy xung quanh bàn làm vic ca
mình. Màu s1c bQn chln tùy thuc vào sP thích thWt ca bQn hay bQn cSn
mt sO h#ng phn nh$ màu s1c xung quanh. LOa chln bt kì góc nào sWm
màu mt chút L s5ng và làm vic thoJi mái nht. Tô iLm bàn làm vic ca
bQn bcng mt ll hoa, mt chWu bonsai nhz hay nh_ng tm Jnh vb gia ình
ca bQn.
2. NGHIÊN CIU CÁC MÔ HÌNH LÀM VIBC
Stress có thL âm t và tích t2 lâu dài trong cU thL bQn. Cách t5t nht L tránh
stress là hlc cách dO oán chính xác các du hiu và th$i iLm stress xut
hin nhcm giúp bQn có thL ng`n chjn các h quJ có thL xJy ra.
Hãy nhRn bi7t nhlng lúc c3ng th~ng
Sau khi thoát khzi stress, ng#$i ta th#$ng quên hl ã chR ngO nó nh#
thR nào. :L phân tích stress mt cách hiu quJ tr#Xc khi thOc hin bin pháp
kh1c ph2c, bQn cSn nhWn ra nh_ng khoJng th$i gian và chu kN ca stress 5i vXi
bQn. :L làm #oc ibu này, bQn hãy tO làm quen vXi nh_ng khoJng th$i gian
trong n`m, tháng, tuSn và ngày mà bQn cho rcng bQn bWn rn nht, th5ng kê các
r1c r5i bQn gjp phJi và thu thWp thêm thông tin tx ung nghip xem bQn &ng xr
ra sao nh_ng lúc b\ stress.
Hãy xây d\ng bi&u • công viKc
LWp mt biLu u n`m hay sáu tháng L bQn d| phân tích mô hình công
vic theo chibu dài n`m. Lit kê toàn b dO án hay nhim v2 trlng tâm bQn cSn
hoàn thành cùng vXi ngày b1t Su và ngày kRt thúc, ung th$i ky mt #$ng
thang n5i hai ngày này lQi vXi nhau. Khi ó, bQn có thL thy sO trùng l1p ca các
#$ng kg và ó là khoJng th$i gian bQn bWn rn nht trong kN. :ng tác này
giúp bQn thOc hin kR hoQch mt cách trôi chJy, tránh & ng công vic và d|
hoQch \nh #oc th$i gian nght phép n`m.
Hãy xây d\ng bi&u • công viKc h€ng ngày.
Khó kh`n trong vic quJn lý qus th$i gian và s1p xRp th& tO #u tiên công
vic hàng ngày là mt trong nh_ng nguyên nhân gây stress ph[ biRn nht. Mt
21
khi bQn ã xác \nh #oc vn b, bQn có thL d| dàng kiLm soát chúng. Cách t5t
nht L làm ibu này là mP s[ nhWt ký ghi chép stress theo ngày. LWp danh sách
nh_ng vic phJi làm trong ngày L qua ó ánh giá xem bQn theo sát công vic
Rn m&c nào. Ghi chú bt kì ibu gì can thip hay ng`n cJn bQn hoàn thành
nh_ng công vic ã b ra. Vic này lúc Su có thL mt th$i gian nh#ng nó có tác
d2ng ng`n ngxa stress hàng ngày nRu xét trong th$i gian dài.
NhRn thông tin ph.n h•i
YRu t5 óng vai trò quan trlng trong vic giJI toJ stress là khJ n`ng giao
tiRp mt cách hiu quJ vXi ung nghip - nh_ng ng#$i mà phSn lXn th$i gian
bQn luôn kb cWn bên hl. Nh$ ung nghip giúp { hay cho mt vài l$i khuyên L
áp trJ nh_ng tình hu5ng gây stress cdng là mt cách giao tiRp t5t.
NRu bQn thy c`ng thang, hãy c5 g1ng tiRp xúc vXi nh_ng ung nghip
biRt l1ng nghe và cJm thông. Ngay cJ khi hl không #a ra #oc l$i khuyên thì
hl cdng nguI yên cho bQn trút hRt n^I nibm và h^ tro, khích l bQn. Hãy b ngh\
bQn bè thành thWt phJn hui cho bQn biRt khi nào hl nhWn thy bQn c`ng thang
nht - chang hQn nh#, bQn rt bình t]nh khi Rn các cuc hlp nh#ng bQn lQi b\
stress ngay tr#Xc khi b1t Su phSn trình bày ca mình? Ng#oc lQI, hãy s‹n sàng
giúp { mli ng#$i khi hl b\ áp lOc. Hãy là mt ng#$i biRt l1ng nghe và khuyRn
khích hl cPI mP tâm sO vXI bQn.
Phân tích chu k• stress
Sau khi bQn ã phân tích #oc nh_ng giai oQn bWn rn nht trong n`m
và th5ng kê #oc kh5i l#ong công vic trong tháng, hãy xem xét t[ng thL L
nhWn din các chu kN stress trong ngày, tháng, n`m. Luôn nhX rcng áp lOc liên
t2c có thL làm gia t`ng m&c stress. Mt vic có thL d| dàng thOc hin lúc
bình th#$ng cdng có thL trP nên rt khó kh`n trong cUn khng hoJng.
Hãy ánh giá xem công vic nào làm bQn c`ng thang nht – hoàn thành
mt núi nh_ng công vic th#$ng nhWt d#$ng nh# ít c`ng thang hUn phJi hoàn
tt mt công vic Un ly nh#ng ph&c tQp và cp bách. Hãy vg sU u các chu kN
22
stress theo ngày và n`m L tham khJo khi lWp mô hình kiLm soát stress trong
t#Ung lai.
3. QU‚N LÝ THGI GIAN
Mt trong nh_ng du hiu cU bJn ca stress công sP là cJm giác không
có th$i gian L giJI quyRt hRt các công vic cSn làm trong ngày. CJm giác
này có thL #oc giJm nh‰ bcng cách t[ ch&c th$i gian t5t hUn thông qua vic áp
d2ng mt s5 ph#Ung pháp Un giJn.
Xác 8nh các Nu tiên hàng }u
:L quJn lý qus th$i gian ca bQn mt cách hiu quJ, bQn nên b1t Su
bcng vic ánh giá các m2c tiêu t[ng quát trong cuc $i bQn. BQn mu5n Qt
#oc ibu gì - mt sO cân bcng nh# ý gi_a sO nghip và gia ình? BQn có tích
cOc #Ung Su vXi nh_ng cU hi th`ng tiRn trong công vic hin tQi ca bQn
không? BQn mu5n gi_ mt v\ trí th#$ng th#$ng bWc trung hay bQn mu5n làm mt
sRp lXn trong công ty? Sau khi giJI áp #oc các câu hzi này, bQn hãy xác \nh
các #u tiên dài hQn và lên kR hoQch thOc hin chúng.
LRp k7 hoech công tác
Phân chia công vic thành ba nhóm chính: A, B và C. Công vic nào quan
trlng và gp cho vào nhóm A, quan trlng nh#ng ít khwn cp hUn cho xRp vào
nhóm B và nh_ng công vic th#$ng nhWt ít quan trlng sg thuc vào nhóm C.
Vào cu5i ngày làm vic, bQn lên l\ch mXi cho ngày hôm sau. :an xen nh_ng
công vic thuc các nhóm A, B và C lQI vXi nhau, nh# lc l#Xt hay l#u tr_ tài
liu, L tQo sO sinh ng cho mt ngày làm vic và giJm nh_ng áp lOc liên t2c
5I vXi nh_ng phSn vic quan trlng.
Phân b th,i gian
:L tWn d2ng t5i a qus th$i gian và giJm thiLu stress, bQn cSn kiLm soát
ngày làm vic ca mình mt cách tt mt. Hãy nhìn vào toàn b công vic bQn \nh
làm trong ngày và phân b[ th$i gian thích hop cho txng vic c2 thL. NRu #oc,
23
hãy phân b5 mt hojc hai công vic quan trlng (nhóm A) cho bu[i sáng L tránh
áp lOc vì chúng có thL làm bQn bWn tâm su5t cJ ngày. LWp th$i gian biLu theo
nh_ng cách th&c phù hop bcng cách sr d2ng mt cu5n s[ công tác, mt chiRc
máy vi tính hay mt s[ tay in tr chang hQn.
4. GIAO TI„P HIBU QU‚
Trung bình, nh_ng nhà quJn lý nhWn và xr lý khoJng 178 thông tin m^i
ngày. NRu l#ong thông tin này gia t`ng mà không có ph#Ung pháp quJn lý thích
hop, nó có thL dpn Rn mt sO “chung chéo thông tin”.
Qu.n lý thông tin
Giao tiRp hiu quJ là cách th&c ch yRu quyRt \nh sO thành công 5i vXi
mt t[ ch&c, cdng nh# cho sO bình yên trong tâm hun ca bQn. Có nhibu công
c2 giao tiRp khác nhau có thL chln lOa 5I vXI các doanh nghip ngày nay.
Thông tin có thL #oc truybn Qt mt cách hiu quJ thông qua h th5ng th# in
tr hay máy fax. :L hQn chR stress trong khi sr d2ng h th5ng h^ tro in tr, hãy
dành th$I gian L nhWn và trJ l$i th# báo cdng nh# tin nh1n, hojc cdng có
thL giao bXt nh_ng vic này cho cp d#Xi. Gi_ v\ trí kiLm soát th# tín tx trên cao
sg cJI thin hiu quJ vic làm ca bQn và góp phSn giJm stress. Ks n`ng giao
tiRp t5t ca bQn sg làm mlI ng#$i nhanh chóng huI áp cho bQn.
Nhlng khác biKt vS v3n hoá
:L giao tiRp hiu quJ trên th#Ung tr#$ng qu5c tR, bQn nht thiRt phJi có
hiLu biRt nht \nh vb nh_ng khác bit v`n hoá.
Làm viKc tRp th&
Giao tiRp vXi ung nghip theo cp bWc cdng rt c`ng thang, hãy giJm
thiLu stress bcng cách:
• Giao tiRp và thJo luWn các vn b mt cách trOc tiRp bt c& khi nào có thL
L thiRt lâp mt m5I quan h làm vic t5t.
24
• Tham vn th#$ng xuyên ung nghip và nh_ng nhóm khác L nhWn
thông tin tx hl.
• L1ng nghe nh_ng gì mlI ng#$I ang nói Rn cho dù bQn không ung ý
vXi hl vb vn b ó.
• Hãy góp ý trên tinh thSn xây dOng.
5. CÂN B…NG NI TÂM
Mjc dù không phJi sO vic nào cdng có thL #oc kiLm soát t5t, nh#ng
phJn &ng ca bQn thì có thL kiLm soát #oc. Hlc cách #Ung Su vXi các
sO c5 tQi công sP bcng nh_ng ph#Ung cách thích hop. Cân bcng ni tâm là
ks n`ng ch yRu trong vic phòng ch5ng stress. Mt ngày làm vic không
nh# mong oi cdng không sao, nh#ng xng L nó làm Jnh h#Png Rn cuc
s5ng ca bQn.
S†a [i hành vi
Nh_ng kiLu &ng xr kh1c sâu trong tibm th&c con ng#$i th#$ng bc l ra
nh_ng lúc b\ stress, mjc dù nh_ng phJn &ng ó không thích hop trong môi
tr#$ng làm vic. Ví d2, nRu mt tình hu5ng nào ó làm bQn không thoJi mái
nh#ng bQn vpn không có hành ng nào nhcm thay [i nó, khi ó bQn sg
thy sO phWt ý nJy sinh và #oc phJn ánh qua cách c# xr ca bQn - bQn có
thL trP nên nóng giWn và mt kiên nhpn vXi mli ng#$I xung quanh. Hlc cách
ly lQi sO cân bcng ni tâm và kh1c ph2c l5i hành xr không thích hop bcng
cách phân tích cjn kg bt kì cJm giác không thoJI mái nào, và c5 g1ng tìm
cách giJi quyRt vn b mt cách r5t ráo.
Xác 8nh các chu‡n m\c ca riêng ben
Mt nguyên nhân th#$ng dpn Rn stress là cJm giác có l^i khi làm hojc
không làm mt vic gì ó tQi công sP. BQn không nên òi hzi quá nhibu P bJn
thân. NRu bQn jt tiêu chuwn hojc kì vlng quá cao, bQn sg rt khó chp nhWn
rcng bQn sai lSm. Hãy xem sai lSm là rt tO nhiên trên con #$ng hlc hzi.
Hãy phân tích sai lSm do âu, sra [i nó và tránh phQm phJi mt lSn n_a.
T#Ung tO nh# thR, rt khó cho bQn khi tx ch5i mt nhim v2 #oc giao, dù
25
yêu cSu ó hRt s&c vô lý. Vì lý do ó, hlc cách nói “không” mt cách mbm
mzng là rt quan trlng. :L có mt cuc s5ng cân bcng tQi nUi làm vic, bQn
cSn thiRt lWp nh_ng #u tiên hàng Su, nh_ng tiêu chuwn, quybn loi ca bQn
và s‹n sàng ch\u trách nhim tr#Xc hành ng ca bJn thân.
Ki&m soát s\ nóng giRn
:L Qt #oc trQng thái cân bcng ni tâm, bQn cSn kiLm soát #oc cUn
nóng giWn ca mình. Nóng giWn là mt cJm giác bt lOc làm sJn sinh nh_ng
cJm xúc thuSn túy có thL o l#$ng #oc, chang hQn sO gia t`ng nh\p tim hay
huyRt áp. Mt cUn th\nh n có thL làm bQn d| ch\u trong giây lát, nh#ng nó sg
che Wy vn b r1c r5I thOc sO trong chính nó. NRu bQn vô cX nóng giWn vXi
ai ó, hãy truy tìm tWn g5c r| nguyên nhân. Lit kê toàn b các nguyên nhân
có thL xJy ra: “ Tôi nóng giWn bPi vì…”. :L kiLm soát thành công sO nóng
giWn ca bJn thân, bQn hãy tìm hiLu nh_ng gì i libn sau ch_ “bPi vì” trên
ây.
Suy nghˆ tích c\c
:L tQo #oc mt môi tr#$ng làm vic yên t]nh, ít stress, bQn hãy tO rèn
luyn l5i suy ngh] tích cOc. Mt cái nhìn lQc quan và khJ n`ng gi_ bình t]nh
khi ch\u áp lOc cao sg tQo #oc sO h#Png &ng tích cOc tx các ung nghip
và ó là cU sP L bQn giJm stress. Cdng vWy, stress có thL sg tác ng Rn
cJ nhóm nh#ng nó có thL b\ loQi bz bcng sO n[ lOc suy ngh] theo h#Xng tích
cOc ca cJ nhóm.
H^c cách nói “không”
Mt s5 ng#$i cJm thy rt khó kh`n khi phJi nói “không”; hl so làm ng#$i
khác t[n th#Ung hojc lo rcng công vic ca hl sg b\ lung lay. Nên nhX rcng
nhWn mt nhim v2 mà bQn không thL thOc hin #oc có thL trP thành mt
tai hla. Hãy sr d2ng nh_ng câu sau ây L nói “không” mt cách quyRt oán
mà không có ý ch5ng 5i.
- “Chúng ta hãy s1p xRp gjp nhau sXm L nói sâu hUn vb chuyn này”
- “Tôi ngh] tôi không thL cho anh câu trJ l$i theo ý ca anh”