- Trang chủ >>
- Cao đẳng - Đại học >>
- Luật
Kế thừa tâm lý xã hội là gì? Phân tích đặc điểm của kế thừa tâm lý theo các giai đoạn lứa tuổi
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (82.48 KB, 3 trang )
Nguyễn Thị Huyền Trang 19.08.2002
Trương Thị Thu Trang
Câu hỏi 8. Kế thừa tâm lý xã hội là gì? Phân tích đặc điểm của kế
thừa tâm lý theo các giai đoạn lứa tuổi
1.Kế thừa tâm lý xã hội:
Kế thừa tâm lý xã hội được hiểu là sự tiếp nhận của thế hệ sau các
kinh nghiệm xã hội, các đặc điểm tâm lý của thế hệ trước để lại.
Nội dung của kế thừa tâm lý là những kinh nghiệm xã hội,
những đặc điểm tâm lý của thế hệ trước. Những kinh nghiệm,
đặc điểm tâm lý này nằm trong các phương tiện vật chất như
công cụ, phương tiện vật chất hay trong phong tục, tập qn, nền
văn hóa...
Mục đích của kế thừa là để cho cá nhân thích ứng được với cuộc sống
xã hội. Con đường kế thừa tâm lý xã hội: tự giác hoặc tự phát.
2. Đặc điểm của kế thừa tâm lý theo các giai đoạn lứa tuổi
- Giai đoạn lứa tuổi mẫu giáo và học sinh tiểu học
Đặc điểm của giai đoạn này do nhận thức mới chỉ bắt đầu phát triển,
kinh nghiệm sống hạn chế nên các em tiếp nhận một cách vô điều kiện
tâm lý của người lớn. Trẻ mẫu giáo thường suy nghĩ và ứng xử tương
tự như cách xử sự và suy nghĩ của những người lớn (bố mẹ, ơng bà, cơ
giáo...). Thậm chí, nhiều khi các em cũng dựa vào cách đánh giá của
người khác đối với mình để tự đánh giá bản thân.
- Giai đoạn học sinh trung học cơ sở
Giai đoạn này còn gọi là giai đoạn lứa tuổi thiếu niên. Các em ở giai
đoạn này thường có thái độ phê phán đối với các di sản của người lớn,
thể hiện ở chỗ chúng bắt đầu nghi ngờ một số quan niệm và lời chỉ
dẫn của người lớn. Tuy nhiên do kinh nghiệm và nhận thức cịn hạn
chế nên khơng phải bao giờ các em cũng đưa ra được những lý lẽ xác
đáng để biện minh, lý giải cho những nghi ngờ và phê phán của mình.
Trong giai đoạn này, có thể thấy xuất hiện ở các em hai khuynh
hướng. Khuynh hướng thứ nhất là chúng phủ định sạch trơn mọi ảnh
hưởng của người lớn. Khuynh hướng thứ hai là các em bắt chước, sao
chép lại cách ứng xử và suy nghĩ của những người lớn mà các em cho
rằng có uy tín đối với mình và trên thực tế trẻ rơi vào khuynh hướng
thứ hai thường nhiều hơn. Như vậy, sự kế thừa ở giai đoạn này bắt đầu
mang tính phê phán chứ khơng chỉ đơn thuần chấp nhận tất cả như ở
giai đoạn trước.
- Giai đoạn học sinh trung học phổ thông
Đến lứa tuổi học sinh trung học phổ thông (tuổi đầu thanh niên), tuổi
bước đến ngưỡng cửa của sự tự lập thì cá nhân bắt đầu tiếp thu các
kinh nghiệm một cách có chọn lọc. Các em không chỉ tiếp thu các
kinh nghiệm một cách có phê phán mà cịn tiếp nhận những gì bản
thân cho là tiến bộ, mới mẻ. Ở giai đoạn này, các em đã có khả năng
tự vạch kế hoạch cho đường đời của mình, xác định cho bản thân
những quan điểm và cách đánh giá riêng do đó chúng có nguyện vọng
tiếp thu cái mới, cải tạo cái cũ một cách có phê phán, làm cho nó thích
ứng với những yêu cầu của cuộc sống hiện tại.
- Giai đoạn tuổi trưởng thành
Đến giai đoạn này, con người điều chỉnh những điều đã hình thành ở
tuổi thanh niên và những điều đã thích ứng với thực tế nhưng chưa
đầy đủ. Một lần nữa, với các tiêu chuẩn hoàn hảo hơn, cá nhân suy
ngẫm, đánh giá lại các di sản của thế hệ trước và bổ sung thêm những
gì cần thiết để làm cho chúng phát triển hoàn thiện hơn. Điều này giúp
tâm lý xã hội trong hoạt động sáng tạo của cộng đồng trở nên phong
phú, làm cho xã hội phát triển ở trình độ cao hơn.
- Giai đoạn tuổi già
Khi bước sang tuổi già, con người thường suy nghĩ nhiều hơn về việc
gìn giữ những gì mình đã tiếp thu được trong cuộc sống hoặc tự mình
xây dựng nên chứ không nghĩ đến việc phát triển vốn di sản đã có nữa.
Do những đặc điểm tâm lý lứa tuổi, cá nhân thường tỏ ra bảo thủ,
khơng tin hoặc nghi ngờ, khó chấp nhận cái mới. Họ quan tâm nhiều
đến việc truyền đạt những kinh nghiệm cá nhân cho các thế hệ trẻ nên
tính ham "dạy đời" thường là đặc thù của người già. Cùng với sự suy
giảm về thể chất do q trình lão hóa, có thể nói đây là giai đoạn bắt
đầu đi xuống của quá trình kế thừa tâm lý.
- Giai đoạn tuổi lão
Khi đã cao tuổi, con người có khuynh hướng xem xét mọi vấn đề dưới
"lăng kính chủ quan" của cá nhân và bằng những chuẩn mực của thời
đại mình, yêu cầu những người khác phải tuân theo chúng một cách
vơ điều kiện. Do đó, khi người cao tuổi áp đặt suy nghĩ và cách ứng
xử của mình với những thế hệ sau thường gặp phải những phản ứng
tiêu cực của giới trẻ. Mỗi lần như vậy, người già thường phàn nàn là
thế hệ trẻ khó bảo và không bằng các thế hệ cha anh đi trước. Đây
cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến xung đột giữa các thế
hệ trong xã hội (đặc biệt là gia đình truyền thống).
Có một điều khơng thể phủ nhận được là di sản do các thế hệ trước để
lại có giá trị rất to lớn, là tiền đề cho sự phát triển trong tương lai.
Song những di sản ấy cũng cần được bổ sung, cải tiến cho phù hợp với
sự phát triển nhanh chóng của xã hội hiện đại, góp phần thúc đẩy xã
hội tiến lên.
Tóm lại, sự kế thừa tâm lý xã hội qua các giai đoạn lứa tuổi là tất
yếu và phổ biến trên bình diện xã hội. Tuy nhiên cần lưu ý ở
những cá nhân khác nhau - do tính đặc thù trong tâm lý, xã hội
mà chúng ta đã nghiên cứu ở những bài trước - có sự tiếp nhận
và bổ sung các di sản xã hội một cách khác nhau. Chẳng hạn có
người già khơng những khơng bảo thủ mà cịn nhạy bén với cái
mới, tiếp thu các thành tựu khoa học công nghệ để làm giàu
thêm tri thức bản thân, dễ tìm được sự hòa đồng với giới trẻ về
nhiều mặt.
