LÀNG
1. Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích sau:
Ơng lão ơm thằng con út lên lịng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó, khẽ hỏi:
- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?
- Là con thầy mấy lại con u.
- Thế nhà con ở đâu?
- Nhà ta ở làng Chợ Dầu.
- Thế con có thích về làng chợ Dầu khơng?
Thằng bé nép đầu vào ngực bố trả lời khe khẽ:
- Có.
Ơng lão ơm khít thằng bé vào lịng, một lúc lâu ơng lại hỏi:
- À, thầy hỏi con nhé. Thế con ủng hộ ai?
Thằng bé dơ tay lên, mạnh bạo và rành rọt:
- Ủng hộ cụ Hồ Chí Minh mn năm!
Nước mắt ơng lão giàn ra, chảy rịng rịng trên hai má. Ơng nói thủ thỉ:
- Ừ đúng rồi, ủng hộ cụ Hồ con nhỉ.
Mấy hơm nay ru rú ở xó nhà, những lúc buồn khổ q chẳng biết nói cùng ai, ơng
lại thủ thỉ với con như vậy. Ơng nói như để ngỏ lịng mình, như để mình lại minh
oan cho mình nữa.
Anh em đồng chí biết cho bố con ơng.
Cụ Hồ trên đầu trên cổ xét soi cho bố con ơng.
Cái lịng bố con ơng là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao
giờ dám đơn sai: Mỗi lần nói ra được đơi câu như vậy nỗi khổ trong lịng ơng
cũng vơi đi được đơi phần.
(Trích Làng - Kim Lân, Ngữ văn lớp 9, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2011, tr.169- 170)
ĐÁP ÁN (ĐOẠN TRÍCH KỂ VỀ CUỘCTRỊ CHUYỆN GIỮA ƠNG HAI VỚI ĐỨA CON
ÚT)
2. Cảm nhận ơng Hai trong đoạn trích
2.1. Khái qt nội dung đoạn trước đó.
Ở phần đầu của tác phẩm, người đọc đã được chứng kiến một ông Hai rất u và tự hào về
làng của mình. Đi đâu ơng cũng khoe về làng thế nên khi nghe tin làng theo giặc ông vô cùng

1


bàng hồng sửng sốt. Khơng khơng tin đó là sự thật nhưng khi buộc phải tin ông đã vô cùng đau
khổ, tủi nhục đến mức phải đi đến quyết định thù làng. Và để củng cố thêm niềm tin cho quyết
định của mình, ơng đã tìm đến thằng con út để trị chuyện.
2.2. Cảm nhận về ơng Hai trong đoạn trích
*Tại sao ơng Hai chọn trị chuyện với con?
Sẽ có khơng ít người đọc thắc mắc rằng tại sao ơng Hai lại chọn trò chuyện với đứa con út – một
đứa trẻ chưa hiểu chuyện gì, chưa biết gì về kháng chiến, về cách mạng. Trò chuyện với đứa con
còn bé là cái cách để ơng trải lịng mình, để tự minh oan cho mình và cũng là để ơng có thêm
niềm tin vào những điều mà ơng đã chọn lựa. Xây dựng chi tiết này cho thấy Kim Lân thực sự
rất am hiểu tâm lí của con người, nhất là người nơng dân trong kháng chiến.
* Trong cuộc trị chuyện ông vẫn hướng con về làng, về quê hương nguồn cội
Mặc dù cái làng mà ông rất mực tin yêu đã theo giặc, dù cho làng đã phản bội ông đến
mức ông phải thù làng thế nhưng khi nói chuyện với con ông vẫn hỏi: :"Thế nhà con ở đâu?Thế
con có thích về làng chợ Dầu khơng?" Câu hỏi có vẻ ngơ nghê mà ơng biết trước được câu trả lời
của con nhưng dường như ông vẫn muốn nghe . Hỏi con như vậy là ông vẫn muốn con nhớ về
cội nguồn, gơc gác của mình. Muốn con hiểu rằng Chợ Dầu chính là quê hương của con, là nơi
con được sinh ra và lớn lên, được yêu thương và che chở. Điều đó có nghĩa là dù đã thù làng
nhưng trong sâu thẳm tâm hồn người nông dân chất phác ấy vẫn dành cho làng một tình yêu tha
thiết, mãnh liệt. Câu hỏi của ông với con cũng là cái
cách ơng kiểm tra tình cảm của mình. Nghe câu trả lời của con chắc ơng vui lắm,vui vì dường
như nó đã trùng với suy nghĩ của ơng.Như vậy có thể khẳng định tình u với làng chợ Dầu
trong chưa chết hẳn,chỉ có điều giờ đây đó là một tình yêu đau đớn,một bi kịch
* Nhưng hơn cả ở ông Hai là tình yêu đất nước và niềm tin dành cho kháng chiến.
Ông Hai yêu làng ai cũng phải thừa nhận nhưng hơn cả ở nhân vật này là tình yêu đất
nước và niềm tin dành cho kháng chiến. Điều đó cũng được bộc lộ một cách rõ nét trong cuộc
trị chuyện của ơng với con. Ơng hỏi con tiếp : “Thế con ủng hộ ai?". Câu trả lời của đứa con:"
Ủng hộ Hồ Chí Minh Mn năm" dường như đã hồn tồn trùng khít với suy nghĩ và tình cảm

của ơng.Ơng hãnh diện vì điều đó,ơng tự hào về điều đó,ơng hạnh phúc vơ cùng. Nghe con nói
vậy, nước mắt ơng lão giàn ra, chảy rịng rịng trên hai má. Ơng nói thủ thỉ “ Ừ đúng rồi, ủng hộ
cụ Hồ con nhỉ”. Ơng khóc vì hạnh phúc, khóc vì con ồn cịn rất nhỏ nhưng đã có tinh thần kháng
chiến,đã có niềm tin bất diệt vào cách mạng, vào cụ Hồ. Ơng lặp lại câu nói của con nhưng thực
2


chất là để nói rõ lịng mình. Ơng tin kháng chiến, tin cách mạng, ơng sẵn sang hi sinh tình cảm
riêng của mình vì tình cảm cao đẹp đó. Đến đây ta khơng chỉ trân trọng tình cảm của ơng đối với
làng quê đối với đất nước mà ta còn vui sướng tự hào về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt
nam,tự hào về dịng máu u nước ln chảy trong trái tim mỗi con người Việt Nam,trong dòng
máu của ơng và trong dịng máu đứa con ơng. Mấy hơm nay ru rú ở xó nhà, những lúc buồn khổ
q chẳng biết nói cùng ai, ơng lại thủ thỉ với con như vậy. Ơng nói như để ngỏ lịng mình, như
để mình lại minh oan cho mình nữa. “Anh em đồng chí biết cho bố con ơng. Cụ Hồ trên đầu trên
cổ xét soi cho bố con ông. Cái lịng bố con ơng là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì
chết có bao giờ dám đơn sai” Mỗi lần nói ra được đơi câu như vậy nỗi khổ trong lịng ơng cũng
vơi đi được đơi phần. Tình yêu làng, yêu nước, yêu cách mạng nơi ông thật sâu sắc, mãnh liệt!
Đánh giá về nội dung và nghệ thuật
- Nhà văn Kim Lân đã tạo dựng một tình huống thử thách tâm lí nhân vật rất đặc sắc, qua đó,
tính cách, phẩm chất của nhân vật nổi lên thật rõ ràng. Lối kể chuyện giản dị tự nhiên, gần gũi.,
ngịi bút phân tích tâm lí sắc sảo, sự kết hợp hài hịa giữa ngơn ngữ đối thoại và độc thoại nội
tâm cũng góp phần tạo nên một hình tượng chân thực và đẹp đẽ về người nơng dân Việt Nam.
Đoạn trích đã cho ta thấy sự phát triển trong nhận thức của người nông dân Việt Nam: tình yêu
làng là cơ sở của tình yêu nước, yêu cách mạng song tình yêu nước vẫn bao trùm lên tất cả và là
định hướng hành động cho họ.
2. Đề bài: Cảm nhận về nhân vật ông Hai trong đoạn trích sau:
Dứt lời ơng lão lại lật đật đi thẳng sang bên gian bác Thứ.
Chưa đến bực cửa ông lão đã bô bô:
-Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy? Tây nó đốt nhà tơi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ơng chủ tịch
làng tơi vừa mới lên trên này cải chính, ơng ấy cho biết...cái chính là cái tin làng chợ Dầu chúng

tôi đi Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Tồn là sai sự mục đích cả. Bác Thứ chưa nghe thủng câu
chuyện ra sao, ông lão đã lật đật bỏ lên nhà trên.
-Tây nó đốt nhà tơi rồi ơng chủ ạ. Đốt nhẵn. Ơng chủ tịch làng em vừa lên cải chính...cải chính
cái tin làng Chợ Dầu chúng em Việt gian ấy mà. Ra láo! Láo hết, chẳng có gì sất. Tồn sai sự
mục đích cả! Cũng chỉ được bằng ấy câu, ông lão lại lật đật bỏ đi nơi khác.
(Trích Làng - Kim Lân, Ngữ văn lớp 9, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2011, tr.169 170)
ĐÁP ÁN (ÔNG HAI SAU KHI NGHE TIN LÀNG CẢI CHÍNH)
3


Cảm nhận ơng Hai trong đoạn trích
2.1. Khái qt nội dung đoạn trước đó.
Ở phần đầu của tác phẩm, người đọc đã được chứng kiến một ông Hai rất yêu và tự hào về
làng của mình. Đi đâu ơng cũng khoe về làng thế nên khi nghe tin làng theo giặc ơng vơ cùng
bàng hồng sửng sốt. Khơng khơng tin đó là sự thật nhưng khi buộc phải tin ơng đã vô cùng đau
khổ, tủi nhục đến mức phải đi đến quyết định thù làng. Nhưng tất cả những khổ đau, tủi nhục ấy
đã tan biến hết khi ông nghe được tin cải chính. Ơng Hai như được hồi sinh, “bệnh” hay khoe
của ông lại “tái phát”.
2.2. Cảm nhận về ơng Hai trong đoạn trích
*Ơng Hai là một người nơng dân ít chữ, chân chất, mộc mạc.
Đọc đoạn trích này, ta khơng khỏi ấn tượng với hình ảnh ơng Hai- một người nơng dân ít
học, chân chất mộc mạc. Nhận được tin cải chính, ơng đi khoe khắp nơi. Ơng gọi “Bác Thứ đâu
rồi? Bác Thứ làm gì đấy?” rồi “Láo! Láo hết! Tồn là sai sự mục đích cả” Cái cách ơng Hai trị
chuyện và giao tiếp với mọi người mới thân thiện và gần gũi làm sao. Ông ít học, không thông
thạo chữ nghĩa nhưng lại thích dùng chữ. Kim Lân để cho ông năm lần bảy lượt nói “Tồn là sai
sự mục đích” nhưng khơng hề biết rằng mình đang dùng sai từ. Thế đấy, người nơng dân bao giờ
cùng mộc mạc và giản dị như vậy.
*Tuy nhiên, nổi bật hơn cả ở ông Hai trong đoạn trích này là tinh thần sẵn sàng hi sinh vì kháng
chiến.
Đọc đoạn trích, có lẽ gây ấn tượng với người đọc nhất là hình ảnh ơng Hai chạy đi khắp

nơi chỉ để khoe “Tây nó đốt nhà tơi rồi. Đốt nhẵn!” Mới đọc chi tiết này, ta thấy dường như vô lý
bởi ngôi nhà là cả một tài sản quá lớn, người ta phải dành dụm cả đời mới có thể làm được một
căn nhà. Hơn thế nó cịn gắn với bao kỷ niệm vui buồn rất thiêng liêng của mỗi con người. Mất
nó ai mà khơng xót xa đau đớn? Nhưng ơng Hai lại có cử chỉ “Múa tay lên để khoe” đó là biểu
hiện của tâm trạng sung sướng, sung sướng đế tột độ. Tâm trạng này dường như có vẻ khơng
bình thường? Khơng! Đặt ơng Hai trong hoàn cảnh của “Làng” - làng Dầu đang bị hai tiếng việt
gian theo tây - thì ơng Hai khơng vui sướng sao được vì nhà bị tây đót là bằng chứng hùng hồn
rằng làng Dầu của ông vẫn theo kháng chiến, theo cách mạng, đó là một làng quê anh hùng,
đứng dậy chống thực dân Pháp. Chắc hẳn mất nhà ông Hai cũng đau lắm chứ, xót xa lắm chứ.
Nhưng dù thế nào thì nhà cịn có thể xây dựng lại được, song danh dự của làng đâu dễ lấy lại?
Ông đã quên nỗi đau, sự mất mát riêng để tự hào sung sướng trong vẻ đẹp, sức mạnh chung của
4


làng quê, đất nước. Thế đấy niềm vui, nỗi buồn của ông Hai luôn gắn liền với vận mệnh của
Làng Dầu. Thế mới biết ông Hai yêu làng quê tha thiết đến chừng nào! Tình yêu làng quê được
mở rộng, hồ quyện trong
tình u tổ quốc thật sâu nặng và thiêng liêng.
3.Đánh giá
- Nhà văn Kim Lân đã tạo dựng một tình huống thử thách tâm lí nhân vật rất đặc sắc, qua đó,
tính cách, phẩm chất của nhân vật nổi lên thật rõ ràng. Lối kể chuyện giản dị tự nhiên, gần gũi,
ngịi bút phân tích tâm lí sắc sảo, sự kết hợp hài hịa giữa ngơn ngữ đối thoại và độc thoại nội
tâm cũng góp phần tạo nên một hình tượng chân thực và đẹp đẽ về người nơng dân Việt Nam.
- Đoạn trích đã cho ta thấy sự phát triển trong nhận thức của người nông dân Việt Nam: tình yêu
làng là cơ sở của tình yêu nước, yêu cách mạng song tình yêu nước vẫn bao trùm lên tất cả và là
định hướng hành động cho họ
3. Cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật ơng Hai trong đoạn trích sau:
Cổ ơng lão nghẹn ắng hằn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không
thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở có, ơng cất tiếng hỏi, giọng lạc
hẳn đi:

- Liệu có thật khơng hở bác? Hay là chỉ lại …
[...] Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng [...] Ông Hai củi gằm mặt xuống mà đi.
Ơng thống nghĩ đến vụ chủ nhà.
Về đến nhà, ơng Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hơm nay có vẻ khác, len lét
đưa nhau ra đầu nhà chơi sặm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ơng lão cứ
giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt
hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... Ông lão năm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để
nhục nhã thế này.
ĐÁN ÁN (Đoạn trích kể lại diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai khi ông vừa nghe được tin làng
mình theo giặc)
ĐÁP ÁN:
Cảm nhận về tâm trạng ông Hai trong đoạn trích
2.1. Khái qt nội dung đoạn trước đó.

5


Ở phần đầu của tác phẩm, người đọc đã được chứng kiến một ông Hai rất yêu và tự hào về
làng của mình. Đi đâu ơng cũng khoe về làng. Ở nơi tản cư ông nhớ làng và chỉ muốn quay về
làng cùng anh em tham gia kháng chiến. Không về làng được, ơng hay đến phịng thơng tin để
nghe tin kháng chiến, tin về làng mình. Thế nhưng đang trong tâm trạng vô cùng vui sướng khi
nghe được nhiều tin vui về cách mạng thì ơng bất ngờ nghe được một tin sét đánh: Tin làng chợ
Dầu theo giặc
2.2. Cảm nhận về tâm trạng ơng Hai trong đoạn trích
* Tâm trạng bàng hoàng, sửng sốt đau khổ khi bất ngờ nghe được tin làng theo giặc.
Nhà văn Kim Lân đã thực sự rất tài tình khi xây dựng tình huống truyện. Ơng để cho ơng
Hai vui sướng đến tột độ khi nghe được nhiều tin kháng chiến rồi bất ngờ cho ông nghe được tin
làng theo Tây. Cuộc gặp gỡ với đoàn tản cư trên đường trở về từ phịng thơng tin diễn ra thật bất
ngờ.Gặp được đồn tản cư với ông là một cơ hội để ông hỏi về cái làng quê yêu dấu của mình và

háo hức được nghe tin làng chiến đấu chống giặc ngoan cường.Nhưng cái điều ông chờ đợi
không đến. Lời kể của người đàn bà cho con bú đã dập tắt tất cả:"cả làng chúng nó việt gian theo
tây cịn giết gì nữa". Lời nói đỏng đảnh đầy chế giễu của người đàn bà cho con bú giống như một
nhát dao cứa vào trái tim ông,nghe như một tiếng sét bên tai làm ông hoảng loạn và sụp đổ:" Cổ
nghẹn ắng hẳn lại,da mặt tê rân rân.Ơng lão lặng đi tưởng đến khơng thở được". Đó là cái cảm
giác sững sờ chống váng ,co thắt từng khúc ruột của ông; là trạng thái phản ác tâm lí hết sức tự
nhiên của một người q u làng. Nếu khơng u thì cái tin làng Chợ Dầu theo giặc không thể
gây chấn động mạnh tựa như một cú sốc tinh thần như thế với ông Hai. Sở dĩ ơng chống
váng ,sững sờ vì trong thâm tâm của ông cái làng chợ Dầu quê ông vốn rất kiên cường, ấy vậy
mà giờ đây niềm tin ấy đã hoàn toàn sụp đổ. Nỗi đau khổ cực độ ấy càng chứng minh ông là
người yêu làng chợ Dầu tha thiết lắm.càng yêu bao nhiêu càng đau khổ bấy nhiêu. Như thế là
phù hợp với quy luật của cảm xúc
*Tuy nhiên ông vẫn chưa tin vào những điều mà mình vừa nghe Tuy nhiên ơng vẫn nghi nghi
hoặc hoặc : "Liệu có thật khơng hở bá?c".Câu hỏi thể hiện sự bán tín, bán nghi. Ơng mong mỏi
tin ấy khơng đúng, chỉ là một sự nhầm lẫn… Ông làm sao có thể tin được rằng làng chợ Dầu
theo Tây, người dân làng ông là Việt gian. Niềm yêu thương mãnh liệt, sâu nặng của ơng làm sao
chó thể chấp nhận được điều ấy. « Hay là chỉ lại….” Lời ơng nói được kết thúc bằng dấu chấm
lửng. Ơng khơng nói hết câu, có thể bởi những tin tức mà người phụ nữ tản cư nói rất chính xác,
cụ thể. Nhưng cũng có thể dấu chấm lửng ấy cịn cho ta thấy nỗi lo sợ đến tột cùng của ông Hai.
6


Phải chăng ơng Hai ngừng lời vì sau câu hỏi của ơng là sự xác nhận làm ơng đau xót, tin tức ấy
sẽ được xác nhận 1 lần nữa, ông không muốn nghe, không muốn thấy…
*Cái tin làng theo Tây khiến ơng xấu hổ đành đánh trơng lảng ra về.
Ơng thể nghe thêm điều gì nữa, ơng Hai đánh trống lảng ra về. Dường như cái tin dữ ấy
trở thành một nỗi ám ảnh cứ bám diết lấy ơng,nó làm cho bước chân ông khi trở vệ trở nên rất
nặng nề.Nều khi đến phong thông tin tuyên truyền ông đi nghênh ngang giữa đường vắng thì bây
giờ:" Cúi gằm mặt xuống mà đi". Ơng khơng giám ngẩng mặt lên vì xấu hổ,xấu hổivới mọi
người và xấu hổ với chính mình bởi ơng đã trót khoe về làng mình nhiều q. Khơng chỉ khoe

làng đẹp mà cịn khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng , khoe các cụ gì râu tóc bạc phơ
cũng vác gậy đi tập một hai. Bây giờ thì mọi người đều biết làng ơng theo Tây,ơ ng sẽ giải thích
thế nào.
* Ơng trở về nhà mang theo tâm trạng vừa xấu hổ vừa nhục nhã. Về đến nhà,sự mệt nhọc như đã
chiếm hết tâm trí ông, và thứ ông suy nghĩ duy nhất đó là đứa con của mình. ơng hai nằm vật ra
giường.nhìn lũ con tủi thân nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian
đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu. Cái nỗi
đau đớn căm giận đến tột cùng của ông đã nhấn chìm ơng xuống chiếc giường. Ơng khóc vì ơng
thương lũ nhỏ vì mới mấy tuổi đầu đã mang tiếng là con người việt gian bán nước. Ông lo cho
tương lai của những đứa nhỏ không biết đi đâu về đâu. Càng thương con bao nhiêu thì nỗi căm
tức của ơng lại càng lớn bấy nhiêu. Ông căm thù bọn theo Tây phản bội làng ông nắm chặt hai
bàn ay và rít lên: “Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt
gian bán nước để nhục nhã thế này”. Ơng cảm thấy như chính ông mang nỗi nhục của một tên
bán nước theo giặc, cả các con ông cũng sẽ mang nỗi nhục ấy. Niềm tin nỗi nhớ cứ giằng xé
trong ông. Tủi thân ông hai thương con,thương dân làng chợ Dầu,thương thân mình mang tiếng
là người làng việt gian.
3.Đánh giá
- Nhà văn Kim Lân đã tạo dựng một tình huống thử thách tâm lí nhân vật rất đặc sắc, qua đó,
tính cách, phẩm chất của nhân vật nổi lên thật rõ ràng. Lối kể chuyện giản dị tự nhiên, gần gũi,
ngòi bút phân tích tâm lí sắc sảo, sự kết hợp hài hịa giữa ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội
tâm cũng góp phần tạo nên một hình tượng chân thực và đẹp đẽ về người nông dân Việt Nam.

7


- Đoạn trích đã cho ta thấy sự phát triển trong nhận thức của người nơng dân Việt Nam: tình yêu
làng là cơ sở của tình yêu nước, yêu cách mạng song tình yêu nước vẫn bao trùm lên tất cả và là
định hướng hành động cho họ.

8



LẶNG LẼ SA PA
1. Cảm nhận về nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích sau:
[…] Cháu ở đây có nhiệm vụ đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động
mặt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ
chiến đấu […] Cháu lấy những con số, mỗi ngày báo về “nhà” bằng máy bộ đàm
bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối, lại một giờ sáng. Bản báo ấy trong ngành gọi
là “ốp”. Cơng việc nói chung dễ, chỉ cần chính xác. Gian khổ nhất là lần ghi và
báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang
nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn,
ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió
tuyết và lặng im ở bên ngồi như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xơ tới. Cái lặng im
lúc đó mới thật dễ sợ: nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió giống những nhát
chổi lớn muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tung… Những lúc im lặng lạnh cóng mà
lại hừng hực như cháy. Xong việc, trở vào, khơng thể nào ngủ được.
(Trích Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long, Ngữ văn 9, tập I)
GỢI Ý:
* Khái quát chung:
- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác.
- Tóm tắt lại nội dung chính của đoạn trích
* Cảm nhận về nhân vật anh thanh niên:
Công việc của anh thanh niên
- Đoạn văn là lời của nhân vật thanh niên, nhân vật chính trong truyện Lặng lẽ Sa
Pa của Nguyễn Thành Long kể về cơng việc làm của mình cho ơng họa sĩ già và cô
kỹ sư nông nghiệp trẻ, qua lời giới thiệu của bác lái xe, lên thăm nơi ở và làm việc
của anh thanh niên trên đỉnh Yên Sơn cao hai ngàn sáu trăm mét trong thời gian ba
mươi phút. Nhân vật thanh niên đó sống một mình trên núi cao, quanh năm suốt
tháng làm việc với cây và mây núi ở Sa Pa.
- Công việc của anh là làm khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Nhiệm vụ của anh là đo

gió, đo mưa, đo gió, đo chấn động mặt đất và dự báo thời tiết hằng ngày phục vụ
cho công việc chiến đấu và sản xuất. Anh lấy những con số, mỗi ngày báo về
“nhà” bằng báo bộ đàm bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối và một giờ sáng. Công
việc anh thanh niên kể trong đoạn văn là ghi báo về những con số lúc một giờ sáng
trong hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt.
- Ngồi khó khăn được nói đến trong đoạn trích trên, hồn cảnh sống và làm việc
của nhân vật cịn có điều đặc biệt là: Anh thanh niên mới có hai mươi bảy tuổi, cái
tuổi đang hừng hực sức sống và sự bay nhảy. Thế mà, anh đã sống một mình trong
9


suốt bốn năm trên đỉnh Yên Sơn. Trong bốn năm đó, ơng họa sĩ và cơ gái trẻ là
đồn khách thứ hai đến thăm nhà anh. Như vậy, cái gian khổ nhất đối với anh là
phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng chỉ có một mình trên đỉnh
núi cao khơng một bóng người. Cơng việc của anh làm âm thầm, lặng lẽ một mình,
báo về “ốp” đều đặn những con số để phục vụ sản xuất, chíên đấu. Cơng việc ấy
địi hỏi phải tỉ mỉ, chính xác, có tính trách nhiệm cao.
=> Hồn cảnh sống khắc nghiệt, cơng việc gian khổ, vất vả. Đó là thử thách rất lớn
nhưng anh thiên niên đã vượt qua hồn cảnh ấy bằng ý chí, nghị lực và những suy
nghĩ rất đẹp.
Phẩm chất của anh thanh niên được thể hiện qua đoạn văn
- Trước hết, anh thanh niên rất yêu nghề. Anh có những suy nghĩ đúng và sâu sắc
về công việc đối với cuộc sống con người: “…Khi ta làm việc, ta với công việc là
đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với cơng việc của
bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi,
cháu buồn đến chết mất”.
- Là người có hành động đẹp: Một mình sống trên đỉnh Yên Sơn, khơng có ai đơn
đốc, kiểm tra  nhưng anh vẫn vượt qua hoàn cảnh làm việc một cách nghiêm túc, tự
giác với tinh thần trách nhiệm cao. Dù thời tiết khắc nghiệt mùa đông giá rét mà
anh đều thức dậy thắp đèn đi “ốp” đúng giờ. Ngày nào cũng vậy anh làm việc một

cách đều đặn, chính xác 4 lần trong ngày, âm thầm, bền bỉ trong nhiều năm trời.
- Anh thấy được cơng việc thầm lặng của mình có ích cho cuộc sống, cho mọi
người. Anh đã thấy mình “thật hạnh phúc” khi được biết một lần do phát hiện kịp
thời một đám mây khơ mà anh đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta bắn
rơi nhiều máy bay Mỹ trên bầu trời Hàm Rồng.
- Người có phong cách sống đẹp: Anh có một phong cách sống khiến mọi người
phải nể trọng. Tinh thần thái độ làm việc của anh thật nghiêm túc, chính xác, khoa
học và nó đã trở thành phong cách sống của anh.
* Đánh giá, mở rộng:
- Anh thanh niên là đại diện tiêu biểu cho thanh niên Việt Nam, hăng say làm việc,
hết mình cống hiến cho dân tộc, cho đất nước:
“ Nếu là con chim…” 
(Khúc ca xuân, Tố Hữu)
- Nghệ thuật: cách đặt tên cho nhân vật, xây dựng cốt truyện,…
10


- Mở rộng những tác phẩm cùng đề tài.
2. Cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích sau:
Anh xoay sang người con gái đang một mắt đọc cuốn sách, một mắt lắng
nghe, chân cô đung đưa khe khẽ, nói:
- Và cơ cũng thấy đẩy, lúc nào tơi cũng có người trị chuyện. Nghĩa là có sách ấy
mà. Mỗi người viết một vẻ.
- Quê anh ở đâu thế? - Họa sĩ hỏi.
- Quê cháu ở Lào Cai này thôi. Năm trước, cháu tưởng cháu được đi xa lắm cơ
đấy, hóa lại khơng. Cháu có ơng bổ tuyệt lắm. Hai bố con cùng viết đơn xin ra lính
đi mặt trận. Kết quả: bổ cháu thắng cháu một - khơng. Nhân dịp Tết, một đồn các
chú lái máy bay lên thăm cơ quan cháu ở Sa Pa. Không có cháu ở đầy. Các chú lại
cử một chú lên tận đây. Chú ấy nói: nhờ cháu có góp phần phát hiện một đám mây
khô mà ngày ấy, tháng ấy, không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu

Hàm Rồng. Đối với cháu, thật là đột ngột, khơng ngờ lại là như thế. Chú lái máy
bay có nhắc đến bố cháu, ôm cháu mà lắc “Thế là một - hòa nhé!". Chưa hòa đầu
bác ạ. Nhưng từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc. Ơ, bác vẽ cháu đẩy ư? Không,
không, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác những người khác đáng cho bác
vẽ hơn.
(Trích Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long, SGK Ngữ văn 9, tập 1)
3. Cảm nhận về nhân vật anh thanh niên qua đoạn trích sau:
Anh hạ giọng, nửa tâm sự, nửa đọc lại một điều rõ ràng đã ngẫm nghĩ

nhiều:
- Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngơi sao
xa, cháu cũng nghĩ ngay ngơi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm nghề này cháu
không nghĩ như vậy nữa. Và, khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một
mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí
dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết
mất. Cịn người thì ai mà chả "thèm" hở bác? Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu,
mình vì ai mà làm việc? Đấy, cháu tự nói với cháu thế đấy. Bác lái xe đi, về Lai
Châu cứ đến đây dừng lại một lát.. Không vào giờ "ốp" là cháu chạy xuống chơi,
lâu thành lệ. Cháu bỗng dưng tự hỏi: Cái nhớ xe, nhớ người ấy thật ra là cái gì
vậy? Nếu là nỗi nhớ phồn hoa đơ hội thì xồng. Cháu ở liền trong trạm hàng
tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp cịi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định khơng
11


xuống. Ấy thế là một hôm, bác lại phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đây,
bác cũng chẳng thèm người là gì?"
Anh xoay sang người con gái đang một mắt đọc cuốn sách, một mắt lắng nghe,
chân cô đung đưa khe khẽ, nói:
- Và cơ cũng thấy đấy, lúc nào tơi cũng có người trị chuyện. Nghĩa là có sách ấy
mà. Mỗi người viết một vẻ.

GỢI Ý:
- Phần 1 : Cảm nhận nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích
+ Một người yêu mến công việc dù làm việc một mình trên đỉnh núi Yên Sơn trong
khung cảnh vắng vẻ nhưng anh khơng cảm thấy lẻ loi vì cơng việc mang lại cho
anh niềm vui và nhận thức về ý nghĩa của công việc làm. Cho nên với anh: ta với
cơng việc là đơi, sao gọi là một mình được?
+ Một người có lịng u mến con người. Sống đơn độc nên anh rất khao khát được
gặp gỡ và trò chuyện với mọi người. Chính anh đã khẳng định với bác tài xế xe
khách: Cịn người thì ai mà chả “thèm” hở bác?.
+ Một người ham học hỏi, rất quan tâm đến đời sống nội tâm. Sống một mình trên
đỉnh núi, anh khơng cảm thấy cơ đơn vì lúc nào bên cạnh anh cũng có sách. Ngồi
giờ làm việc, ngồi lúc phải chăm sóc vườn hoa, đàn gà, anh dành thời gian để đọc
sách. Khi cô kĩ sư, ông họa sĩ… đến phòng ở của anh và quyển sách anh đang đọc
dở vẫn cịn để mở trên bàn. Chính anh cũng đã khẳng định với cô kĩ sư: Và cô
cũng thấy đấy, lúc nào tơi cũng có người trị chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà. Mỗi
người viết một vẻ. Cái cách đọc sách của anh tinh tế, nghiêm túc và đúng đắn biết
bao.
+ Một người sống có lý tưởng, có trách nhiệm. Anh ý thức một cách rất rõ ràng:
Mình sinh ra là gì, mình vì ai mà làm việc? Nhận thức đó cho thấy anh trẻ nhưng
khơng hời hợt. Anh sống một mình nhưng khơng cơ đơn vì lúc nào trong tư tưởng
của anh mục đích sống, lẽ sống vẫn luôn luôn tồn tại và nhắc nhở. Làm một công
việc đơn độc, phải dậy vào lúc nửa đêm, phải ra ngồi trời lúc mưa bão, lạnh lẽo,
anh có thể nằm ở trong nhà, lấy số liệu cũ mà gọi bộ đàm về để báo cáo, nhưng anh
không làm điều đó. Vì anh có trách nhiệm và anh hiểu rõ việc anh làm ở đây có
liên quan, có ảnh hưởng đến cuộc sống lao động và chiến đấu của rất nhiều người
lúc bấy giờ. Việc phái đồn khơng qn - phịng không đến thăm và khen ngợi anh
đã cho thấy rõ điều đó.
12



+ Nhân vật anh thanh niên được xây dựng bằng một nghệ thuật đặc sắc. Nó được
miêu tả và thể hiện qua cuộc gặp gỡ đặc biệt với ông họa sĩ già và cô kĩ sư trẻ;
được bộc lộ qua lời đối thoại của nhân vật; nhân vật khơng có tên riêng, khơng có
ngoại hình cụ thể mà chỉ có tên gọi theo kiểu chung, phiếm chỉ.
+ Vì thế, hình ảnh người thanh niên thể hiện vẻ đẹp của người thanh niên Việt
Nam nói chung trong giai đoạn chống Mĩ: giản dị, chân thành và giàu lý tưởng;
góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm, thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách
mạng Việt Nam trong chiến đấu; thể hiện cảm hứng của Nguyễn Thành Long khi
sáng tác: “Sa Pa không chỉ là một sự yên tĩnh. Bên dưới sự yên tĩnh ấy, người ta
làm việc”, hy sinh, yêu thương và mơ ước. Hình ảnh này gợi cho người đọc đến
hình ảnh của thế hệ trẻ Việt Nam trong giai đoạn chống Mĩ nói riêng và theo dịng
chảy thời gian nói chung.
- Phần 2: Nó gợi đến hình ảnh những người như cô Phương Định, Nho, Thao trong
tác phẩm Những ngôi sao xa xôi (Lê Minh Khuê).
+ Những cô thanh niên xung phong làm công tác trinh sát mặt đường trên đường
mòn Trường Sơn trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ gian khổ, ác liệt và đầy
nguy hiểm.
+ Nhưng họ là những người rất lạc quan, thích đùa tếu, mỗi người một vẻ. Trong
đó tiêu biểu nhất là Phương Định. Đó là một cơ gái Hà Nội xinh đẹp, có tâm hồn
nhạy cảm, lao động và chiến đấu gan góc, dũng cảm và cũng là người có ý thức, có
tình cảm đẹp về tình đồng đội của những người thanh niên: Xẻ dọc Trường Sơn đi
đánh Mĩ / Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
- Phần 3: So sánh hai hình ảnh đã nêu trên
+ Họ là những nhân vật khác nhau trong những tác phẩm văn học khác nhau. Họ
khác nhau về giới tính, về mơi trường sống, về công việc cụ thể. Nhưng họ là
những người thanh niên của cùng một thời kì chiến tranh, cùng thể hiện vẻ đẹp của
thế hệ trẻ Việt Nam trong một thời kì lịch sử đầy khốc liệt của Tổ quốc và cùng để
lại những ấn tượng sâu đậm đối với người đọc ở các giai đoạn sau.

13



NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
1. Lập dàn ý: Nêu cảm nhận của em về nhân vật phương định qua đoạn trích sau:
“- Mưa đá! Cha mẹ ơi! Mưa đá.
Tơi chạy vào, bỏ trên bàn tay đang xòe ra của Nho mấy viên đá nhỏ. Lại chạy ra, vui thích
cuống cuồng,
[ ]Ở đây, trên cao điểm đầy bom này cũng có mưa đá. Những niềm vui con trẻ của tôi lại nở
tung ra, say sưa, tràn đầy
Nhưng tạnh mất rồi. Tạnh rất nhanh như khi mưa đến. Sao chóng thế? Tơi bỗng thẫn thờ, tiếc
khơng nói nổi. Rõ ràng tơi khơng tiếc những viên đá. Mưa xong thì tạnh thơi. Mà tơi nhớ một cái
gì đấy, hình như mẹ tơi, cái cửa sổ, hoặc những ngôi sao to trên bầu trời thành phố. Phải, có thể
là những cái đó Hoặc là cây, hoặc cái vòm tròn của nhà hát, hoặc bà bán kem đẩy chiếc xe chở
đầy thùng kem, trẻ con háo hức bâu xung quanh. Con đường nhựa ban đêm, sau cơn mưa mùa
hạ rộng ra, dài ra, lấp loáng ánh đèn trông như sông nước đen. Những ngọn điện trên quảng
trường lung linh như những ngôi sao trong câu chuyện cổ tích nói về xứ sở thần tiên. Hoa trong
công viên. Những quả bong sút vô tội vạ của bọn trẻ con trong một góc phố. Tiếng rao của bà
bán xơi sáng có cái mủng trên đầu
Chao ơi, cũng có thể là những cái đó. Những cái đó ở thiệt xa Rồi bỗng chốc, sau một cơn mưa
đá, chúng xốy mạnh như sóng trong tâm trí tơi.”
 (Những ngơi sao xa xôi, Lê Minh Khuê, SGK ngữ văn 9, tập 2)
Đáp án
a. Giới thiệu hoàn cảnh sống và chiến đấu.
+ Sống, chiến đấu trên một cao điểm, giữa vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
+ Công việc: Đặc biệt nguy hiểm, luôn đối mặt với cái chết, căng thẳng thần kinh.
+ Nhiệm vụ: Quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp...đánh dấu vị trí các trái
bom chưa nổ và phá bom.
=> Hoàn cảnh sống chiến đấu vơ cùng gian khổ qua đó làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn Phương
Định. b. Vẻ đẹp Phương Định gợi ra trong đoạn trích. (2đ)
Phương Định là một cô gái gan dạ, dũng cảm, quan tâm đồng đội và đặc biệt đó cịn là cơ gái

hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng :
- Cảm xúc của Phương Định khi có mưa đá : thích reo lên như trẻ con cha mẹ ơi ! mưa đá. Thích
đến cuống cuồng. Định chạy ra ngoài hang ngửa mặt lên, dang hai tay lên trời đón những viên
14


đá, chạy vào trong hang để trong lòng bàn tay Nho. Những niềm vui con trẻ của Định nở bung
ra, say sưa, tràn đây.
- Điều thú vị ở đây, Phương Định thưởng thức cái cảm giác vui sướng con trẻ ấy khi chị đã
trưởng thành, giữa cuộc kháng chiến vô cùng khốc liệt. Cơn mưa đá gọi về, làm nở tung trong cô
những kỉ niệm xưa : Định nhớ cái cửa sổ,những ngơi sao trên bầu trời thành phố, vịm cây trong
nhà hát... Những kỉ niệm tuổi thơ ấy ùa về nhanh như cơn mưa đá xốy mạnh như sóng trong
tâm trí của chị để bỗng chốc lại cuốn đi, để lại trong cô cảm giác tiếc nuối.
- Những kỉ niệm tuổi thơ vừa là những khao khát trong tâm trí Phương Định, vừa làm dịu mát
tâm hồn cơ trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến trường.
- Đoạn văn giàu chất trữ tình như những dịng thơ tươi mát chảy vào làm mát khơng khí nóng
bỏng của chiến trường. Nó làm mát tâm hồn mộng mơ, hồn nhiên của Phương Định.
- Nghệ thuật của đoạn trích : Bằng cách chọn ngôi thứ nhất để trần thuật
- Phương Định, tác giả đã diễn tả một cách tự nhiên tâm trạng, cảm xúc của một cơ gái trước cơn
mưa đá. Từ đó làm nổi bật chủ nghĩa anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam giữa bom đạn, luôn phải
đối mặt với cái chết nhưng không làm mất đi tâm hồn lạc quan, yêu đời.
2. Nêu cảm nhận của em về nhân vật Phương Định đoạn trích sau:
“…Vắng lặng đến phát sợ. Cây cịn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong khơng
trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tơi khơng? Chắc có, các anh
ấy có những cái ống nhịm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy
có ánh mắt các chiến sĩ theo dõi mình, tơi khơng sợ nữa. Tơi sẽ khơng đi khom. Các anh ấy
khơng thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hồng mà bước tới. Quả bom nằm lạnh lùng
trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vịng trịn màu vàng…
Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hịn sỏi theo tay tơi bay ra hai bên.
Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt

tôi. Tơi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm q chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom
nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung
nóng.
[…]
Quen rồi. Một ngày chúng tơi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tơi có nghĩ tới cái
chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, khơng cụ thể. Cịn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ
khơng? Khơng thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tơi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn
15


thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo
xạo trong miệng.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, tập hai, trang 117-118)
ĐÁP ÁN: (có lẽ đoạn trích kể lại một lần phá bom của Phương Định là đoạn trích khiến người
đọc ấn tượng nhất)
Cảm nhận về đoạn trích
a) Giới thiệu sơ lược về hồn cảnh sống chiến đấu và công việc của PĐ
Phương Định là nhân vật chính trong truyện ngắn “NNSXX” của LMK. Cơ và 2 người đồng
đội của mình sống ở chân một cao điểm trên tuyến lửa Trường Sơn. Công việc hàng ngày của cơ
là “Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu
cần thì phá bom. Phá bom là cơng việc hằng ngày của cơ. Có ngày 5 lần, ngày nào ít thì 3 lần.
Và LMK cũng đã tái hiện lại một cách cụ thể và sinh động một lần Phơng Định phá bom như thế
để từ đó làm nổi bật vẻ đẹp trong tâm hồn cô.
b) Cảm nhận về nhân vật qua đoạn trích đã cho
* Đoạn trích cho thấy Phương Định là một cơ gái kiên cường, dũng cảm.
Đọc đoạn trích này, điều đầu tiên chúng ta nhận ra ở Phương Định là vẻ đẹp của sự kiên
cường và lòng dũng cảm. Mặc đù phá bom đã trở thành công việc quen thuộc của cô nhưng là
một cô gái trẻ trong khoảnh khắc đối diện với cái chết, cơ cũng khơng tránh được sự sợ hãi.
Chính sự sợ hãi ấy đã làm cho các giác quan của cô trẻ nên nhạy bén. Cô cảm nhận được “Vắng
lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong khơng trung”.

Chi tiết này cho thấy Lê Minh Khuê rất am hiểu tâm lí của con người. Nếu bà để cho Phương
Định khơng có cái cảm giác sợ hãi kia thì có vẻ như khơng phù hợp với tâm lí của một cô gái
trẻ. Để cho Phương Định cũng cảm thấy sợ hãi khơng chỉ
phù hợp với tâm lí con người mà cịn làm nổi bật lịng dũng cảm trong cơ. Dù sợhãi thế nhưng
cô đã dũng cảm để chiến thắng được nỗi sợ hãi của mình và bình tĩnh phá bom. Phá bom là một
công việc không hề đơn giản. Cái chết có thể đến bất cứ lúc nào, chỉ một phúc chậm chễ là có
thể mất mạng. Phải thật sự dũng
cảm cô mới dám nhận nhiệm vụ ấy. Và cũng vì hiểu được sự nguy hiểm trong cơng việc của
mình nên Phương Định nhanh chóng đào đất phá bom. Có những lúc cơ thấy rùng mình vì nghe
thấy một tiếng động sắc đến gai người, vì cảm nhận được vỏ quả bom nóng. Thế nhưng bằng sự
kiên cường và lịng can đảm của mình cơ đã hồn thành xong cơng việc. Trong đoạn văn miêu tả
16


tâm lí của PĐ khi phá bom nổ chậm, LMK đã sử dụng hàng loạt các câu đặc biệt với nhịp điệu
nhanh hơn bình thường. Cách diễn đạt như thế giúp người đọc cảm nhận được cái khơng khí và
cảm giác căng thẳng của PĐ khi thực hiện công việc phá
bom nổ chậm. Khơng khí càng căng thẳng bao nhiêu ta càng nhận ra lịng dũng cảm của cơ bấy
nhiêu.
Chưa dừng lại ở đó, tinh thần dũng cảm của Phương Định còn tiếp tục được bộc lộ ở đoạn
văn tiếp theo qua suy nghĩ của cô. Phá bom là đối diện với thần chết nhưng Phương Định lại nói
“Tơi cũng nghĩ đến cái chết ,nhưng một cái chết rất mờ nhạt" .Nhà văn tỏ ra khá am hiểu tâm lí
nhận vật .Cô cũng như bao người khác yêu tha thiết cuộc sống này , không phải không nghĩ đến
cái chết nhưng một cái chết mờ nhạt ,nghĩa là không đậm nét,không ám ảnh đến nỗi sợ hãi .Bởi
đã chấp nhận đi thanh niên xung phong vào Trường Sơn là đi theo một lí tưởng cao đẹp ,sẵn
sàng hiến dâng trọn vẹn tuổi thanh xuân của mình cho tổ quốc.
*Liên hệ: Câu nói của Phương ĐỊnh làm ta nhớ đến những ca từ trong bài Tự nguyện cảu nhạc
sĩ Trương quốc Khánh cũng nói về về lí tưởng sống của tuổi trẻ :
Nếu là chim tơi sẽ làm lồi bồ câu trắng
Nếu là hoa tơi sẽ làm một đóa hướng dương

Nếu là mây tôi sẽ làm một vầng mây ấm
Là người tơi sẽ chết cho q hương.
Có thể thấy rằng, lẽ sống cống hiến hi sinh vì quê hơng đất nước bao giờ cũng là lẽ sống
đẹp. Nó như ánh sáng soi đường để chúng ta vượt qua mọi khó khăn thử thách, mọi vất vả
chông gai để trở thành một người có ích cho cộng đồng, cho xã hội
Quay trở lại với Phương Định sau khi phá bom nổ chậm. Mặc dù đã hồn thành nhiệm vụ,
nhưng cơ ln lo lắng “liệu mìn có nổ, bom có nổ khơng? Khơng thì làm cách nào để châm mìn
lần thứ hai”. Cái suy nghĩ “làm thế nào để châm mìn lần 2” thật đáng để ta cảm phục. Châm mìn
lần 2 cịn nguy hiểm hơn gấp ngàn vạn lần so với lần châm mìn thứ nhất. Bởi bom có thể nổ bất
cứ lúc nào. Chỉ cái suy nghĩ ấy thôi cũng cho thấy được lịng dũng cảm tuyệt với của cơ gái Hà
Thành Phương ĐỊnh. Người đọc tự hỏi “Điều gì đã khiến một cô gái trẻ trung, mơ mộng, lãng
mạn như PĐ lại trở nên gan dạ, dũng cảm đến thế?” Phải chăng đó chính là tình u tổ qc.
Chính lịng yêu nước đã thôi thúc cô vào chiến trường và giờ đây cũng chính tình cảm ấy đã tiếp
thêm sức mạnh cho cô để cô trở nên mạnh mẽ, kiên cường để hoàn thành nhiệm vụ
* Phương Định là một cơ gái giàu lịng tự trọng
17


Khơng chỉ dũng cảm, kiên cường, Phương Định cịn là một cơ gái giàu lịng tự trọng, ln muốn
hình ảnh cảu mình đẹp đẽ trong mắt mọi người nhất là các anh pháo thủ. Cô kể: Tôi đến gần
quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ theo dõi mình, tơi khơng sợ nữa. Tơi sẽ khơng đi
khom. Các anh ấy khơng thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hồng mà bước tới. Cơ
khơng muốn hình ảnh của mình xấu đi trong mắt các chiến sĩ .Dù nguy hiểm hiếm đến đâu cũng
không được phép run sợ .Cơ tự nhủ với chính mình;" Tơi sẽ khơng đi khom .các anh ấy khơng
thích cái kiểu đi khom ". Như vậy coi trọng danh dự đã tiếp thêm cho cô nghị lực để cô thực
hiện công việc của mình. Nét đẹp ấy của Phương Định thật đáng để ta trân trọng
Đánh giá
- Như vậy, bằng hàng loạt các câu trần thuật đơn, câu rút gọn, câu đặc biệt , nhịp ngắt dồn dập,
nghệ thuật độc thoại nội tâm, phân tích tâm lí nhân vật độc đáo, tình huống kịch tính, điểm nhìn
của tác giả hịa lẫn vào điểm nhìn tâm trạng của nhân vật để tạo nên khơng khí căng thẳng, hiểm

nguy và khắc họa tâm lí Phương Định. Thơng qua đó, ta thấy rõ phẩm chất anh dũng, kiên
cường của nhân vật. Đó là phẩm chất tiêu biểu cho thế hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ.
3. Cảm nhận của em về nhân vật Phương Đinh trong đoạn văn sau:
“Bây giờ là buổi trưa. Im ắng lạ. Tôi ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. Tôi mê hát.
Thường cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tơi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn
đến tôi cũng ngạc nhiên, đôi khi bị ra mà cười một mình.
Tơi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tơi là một cơ gái khá. Hai bím tóc dày,
tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Cịn mắt tơi thì các anh lái xe
bảo: “Cơ có cái nhìn sao mà xa xăm!”. Xa đến đâu mặc kệ, nhưng tơi thích ngắm mắt tơi trong
gương. Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng. Khơng hiểu sao các anh pháo thủ và
lái xe lại hay hỏi thăm tôi. Hỏi thăm hoặc viết những thư dài gửi đường dây, làm như ở cách
nhau hàng nghìn cây số, mặc dù có thể chào nhau hàng ngày. Tơi khơng săn sóc, vồn vã. Khi
bọn bạn gái tơi xúm nhau lại đối đáp với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, tôi thường đứng ra
xa, khoanh hai tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, mơi mím chặt. Nhưng chẳng qua tơi điệu thế
thơi. Thực tình trong suy nghĩ của tôi, những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao
thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngơi sao trên mũ”.

18


ĐÁP ÁN (Đoạn văn trên giúp người đọc cảm nhận vẻ đẹp nhân vật Phương Định- nhân vật
chính trong tác phẩm với vẻ đẹp tâm hồn và sự dũng cảm, gan dạ đầy ngưỡng mộ)
Cảm nhận về Phương Định trong đoạn trích
*Phương Định là một cơ gái trẻ trung xinh đẹp và có chút kiêu kì
Ba cơ gái Nho, Thao, Phương Định ,mỗi người mỗi vẻ khác nhau,nhưng có lẽ gây ấn tượng
mạnh mẽ nhất với bạn đọc chính là nhân vật phương Định. Ấn tượng đầu tiên về nhân vật này là
sự trẻ trung xinh đẹp và có chút kiêu kì.Cũng như bao cơ gái khác,Phương Định ra đi theo tiếng
gọi của quê hương đất nước.Vốn sinh ra và lớn lên ở chốn thành đô sầm uất và sôi động giờ đây
phải sống và làm việc ở một cao điểm đầy khó khăn và nguy hiểm nhưng PĐ vẫn giữ được vẻ
hồn nhiên vui tươi,vẫn luôn chiêm ngưỡng, đánh giá dung nhân của mình và cảm thấy hãnh

diện :" Nói một cách khiêm tốn tơi là một cơ gái khá. Hai bím tóc dày tương đối mền,một cái cổ
cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn " và một đơi mắt ln nhìn xa xăm . Chỉ vậy thơi cũng đủ cho
ta thấy được đó là một cơ gái xinh đẹp duyên dáng quyến rũ . Cô gái nào mà chẳng muốn mình
xinh đẹp. Và Phương Định tự hào về vẻ đẹp của mình cũng là chuyện hết sức bình thường.Cơ tự
nhận mình là một cơ gái khá rồi cảm thấy thích thú tự hào về điều đó. Và cũng vì xinh đẹp nên
cơ thường được các anh pháo thủ hỏi thăm hoặc viết thư dài gửi đường dây giống như cách xa
hàng nghìn cây số. Tuy nhiên đáp lại sự yêu mến của họ cô thường tỏ ra khơng vồn vã. Nghe
qua ta thấy cơ có vẻ kiêu kì nhưng chính điều đó lại tạo nên vẻ riêng đáng yêu cho nhân vật này
chứ không hề gây phản cảm.
*Phương Định là một cô gái hồn nhiên yêu đời
Không chỉ trẻ trung, xinh đẹp, Phương Định trong đoạn trích này cịn là một cơ gái hồn
nhiên, u đời. Trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh vẫn vang lên tiếng hát của cô . Ta hãy
nghe cô tâm sự:"Tôi mê hát.Thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát .Đơi khi bị ra cười
một mình" .Hình ảnh phương Định
hiện lên đáng yêu quá! Sự xuất hiện của cơ như làm làm mền hố cuộc chiến tranh vốn rất khốc
liệt này . Cô giống như một ca sĩ kiêm nhạc sĩ giữa đời sống chiến tranh.Cô hát đâu cần đúng
nhạc đúng lời mà sao ta vẫn cảm thấy thích thú ,vẫn đắm say bởi đó là tiếng hát từ trái tim của
một con người lạc quan yêu đời.Tiếng hát có sức mạnh át đi cả tiếng bom đạn .Tác giả Xuân
Giao cũng đã từng viết về hình ảnh cô gái mở đường : " Đi dưới trời khuya sao đêm lấp lánh
Tiếng hát ai vang động cây rừng". Thế mới biết tuổi trẻ VN thời đánh Mĩ đẹp như
thế nào . Họ đi vào chiến tranh mà như đi vào ngày hội.
19


*Phương Định là người có suy nghĩ và quan niệm đẹp
Phương Đinh khơng chỉ có một hình thức đẹp mà cơ cịn có những suy nghĩ,quan niệm đẹp.
Với cơ Những người đẹp nhất ,thông minh can đảm và cao thượng nhất là những người mặc
qn phục có ngơi sao trên mũ. Như vậy có nghĩa là với cơ hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ là hình
ảnh là đẹp nhất đẹp đến mức lí tưởng. Cơ cho rằng các anh bộ đội là những con người thông
minh dũng cảm và cao thượng .Các anh bộ đội trên mũ có ngơi sao hay tâm hồn các anh sáng

như những ánh sao? Phương Định yêu cái vẻ đẹp ấy ,cái vẻ đẹp giản dị mà lung linh .Các anh
chính là những người đồng chí đồng đội của các cơ. Từ suy nghĩ ấy ta càng thêm yêu mến, trân
trọng nhân vật này và càng cảm thấy tự hào hơn về về người lính trong hai cuộc kháng chiến
trường kì của dân tộc.
Đánh giá
- Như vậy, bằng hàng cách kể chuyện tự nhiên, chân thực; bằng sự kết hợp giữa tự sự với miêu
tả, đoạn trích trên đã giuớ người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của nhân vật Phương Định – một cô
gái trẻ trung, yêu đời, hồn nhiên, mơ mộng, lãng mạn…. Phương Định là hình ảnh đại diện của
những cơ gái thanh niên xung phong trên tuyến lửa Trường Sơn. Xây dựng nhân vật này, LMK
muốn gửi gắm vào đó lời ngợi ca đối với thế hệ trẻ VN thời kì chống Mĩ cứu nước. Đó là những
con người khơng ai nhớ mặt đặt tên nhưng họ đã góp phần làm nên đất nước
4. Cảm nhận của em về vẻ đẹp của nhân vật Phương Định qua đoạn văn sau:
“Còn chúng tơi thì chạy trên cao điểm cả ban ngày. Mà ban ngày chạy trên cao điểm
không phải chuyện chơi. Thần chết là một tay khơng thích đùa. Hắn ta lẩn trong ruột những quả
bom. Tơi bây giờ cịn một vết thương chưa lành miệng ở đùi. Tất nhiên, tôi khơng vào viện qn
y. Việc nào cũng có cái thú của nó. Có ở đâu như thế này khơng: đất bốc khói, khơng khí bàng
hồng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần kinh thì căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu,
chân chạy mà vẫn biết rằng khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có
thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ... Rồi khi xong việc, quay lại nhìn cảnh đoạn đường một
lần nữa, thở phào, chạy về hang. Bên ngồi nóng trên 30 độ chui vào hang là sà ngay đến một
thế giới khác. Cái mát lạnh làm toàn thân rung lên đột ngột. Rồi ngửa cổ uống nước, trong ca
hay trong bi đông. Nước suối pha đường. Xong thì nằm dài trên nền ẩm, lười biếng nheo mắt
nghe ca nhạc từ cái đài bán dẫn nhỏ mà lúc nào cũng có pin đầy đủ. Có thể nghe, có thể nghĩ
lung tung...
20