Đại học quốc gia Hà Nội
Trờng Đại học khoa học x hội và nhân vănã
khoa Báo chí


Bài kiểm tra giữa kỳ
Chuyên đề: Thi pháp văn học và báo chí
.
Muối của rừng
Câu chuyện cổ tích hiện đại
Nguyễn Huy Thiệp là một nhà văn đợc giới nghiên cứu nhắc
đến nhiều. Khi mới xuất hiện, nơi nào cũng bàn tán về Nguyễn Huy
Thiệp khen có, chê có. Kẻ khan thì khen hết lời còn ng ời chê cũng
chê hết ý và trong tiếng xôn xao đó Nguyễn Huy Thiệp vẫn viết. Mỗi
tác phẩm của nhà văn ra đời đều để lại dấu ấn nhất định trong lòng
ngời đọc bởi ý nghĩa sâu sắc rút ra từ câu chuyện và trong số những
tác phẩm đó có một truyện ngắn đợc ví nh câu chuyện cổ tích hiện
đại đã thật sự tạo đ ợc d âm ngọt ngào đối với ngời đọc. Đó chính
là truyện ngắn Muối của Rừng .
Muối của Rừng - Một truyện ngắn với cốt truyện đơn giản
nh chẳng có gì. Đó là vẻ bề ngoài của truyện. Nhân vật không nhiều,
trong truyện chỉ có sự xuất hiện của ông Diểu (ngời đi săn) và gia
đình khỉ (khỉ bố, mẹ và con) - nạn nhân của chuyến đi săn từ đầu
đến cuối tác phẩm. Bên cạnh đó, về mặt nội dung, Muối của Rừng
có rất ít sự đan cài, chồng chéo mà chỉ đơn giản đầu trớc, đuối sau -
lối kể cổ điển có bắt đầu, diễn biến với kết thúc. Cách viết này tạo
đợc ấn tợng và quan trọng hơn, nó đã phát huy đợc thế mạnh của
truyện ngắn. Đó là cách tạo sức mở theo nguyên tắc khi pháp học
Truyện ngắn là lát cắt ngang của cuộc sống, lấy cái hữu hạn nội
dung để nhìn vào vô hạn tầng ý nghĩa, lấy cái khoảnh khắc hiện thực
để phát hiện bản chất cuộc sống;

2
Chỉ là một cuộc đi săn bình thờng của ngời đàn ông mang tên
Diểu. Cuộc đi săn này tởng chừng nh để thoả mãn cái suy nghĩ dáng
sống của ông ở tuổi 60, có khẩu súng mới, đi săn trong rừng vào
một ngày xuân kể cũng đáng sống. Song chỉ với lát cắt ngang đó,
cả một xã hội hiện thực đợc đa vào. Mấu chốt của truyện là ông
Diểu khi đi săn đã đem theo toàn bộ cuộc sống của xã hội ngoài đời
vào cuộc sống rừng sâu, vào một thế giới mà sự khác biệt ranh giới
của chúng bị ngăn cách bởi rất nhiều thứ. Cái cách đặt vấn đề của
Nguyễn Huy Thiệp lạ so với ngời khác là ở chỗ đó. Khi con khỉ đực
lọt vào tầm ngắm của ông cũng là lúc ông đặt cho nó biết bao tội
danh Cái thằng bố ô trọc ấy! Đồ phong tình phóng đãng ! Vị gia tr -
ởng cộc căn ! Nhà lập pháp bẩn thỉu ! Tên bạo chúa khốn nạn. Ông
đã giảm đi niềm vui khi đi săn và nóng bừng ngời lên khi theo đuổi
con mồi của mình. Ông đã thấy loài khỉ bộc lộ tất cả những xấu xa,
giả dối, lố lăng, kệch cỡm của con ngời mà ông chứng kiến hàng
ngày. Nguyễn Huy Thiệp khéo léo xây dựng một nhân vật thân
cảnh an nhàn mà tâm tự không vô sự. Ông đã mang phiền muộn xã
hội để trút vào rừng xanh. Rồi tiếp tục sự thay đổi bớt chợt tâm
trạng, cái cảm giác vui mừng khi hạ đợc con khỉ đã không còn nữa
mà là cảm giác run lên sợ hãi khi mình làm điều ác. Bởi ông bất ngờ
trớc hành động của khỉ mẹ và khỉ con. Cái hành động mà ông luôn
chắc mẩm chẳng đời nào có thể xảy ra. Vậy mà nó đã xảy ra rồi
đấy. Con khỉ con cầm súng và đã bị rơi xuống vực còn con khỉ cái,
ông đã rất thơng rồi rất giận khi nó quay trở lại, ông đã mắng nó
Đồ giả dối, mày chứng minh tấm lòng cao thợng hệt nh một bà tr-
ởng giả và cuối cùng trong ông là sự xúc động thật sự. Điều mà ông
chắc chắn không có trong xã hội hiện thực ngoài đời và ông nghĩ
rằng trong này cũng sẽ nh vậy đã sai hoàn toàn.
3

Rừng xanh đã cho ông một bài học khác, khác với bài học của
cuộc sống con ngời ông đã rút ra. Kết thúc câu chuyện là hình ảnh
ông Diểu trần truồng, cô đơn đi trong ma xuân và ông đã đợc gặp
một rừng hoa tử huyền. Kết chuyện quả là một kết chuyện có hậu
ngời hiền sẽ gặp lành. Ông Diểu sau cuộc thi gan với con khi cái đã
phải thất vọng. Thất vọng vì những gì ông suy nghĩ đã không hề
đúng chút nào. Loài khỉ mà chính cặp vợ chồng khỉ này đã giúp ông
tìm lại đợc niềm tin, niềm hạnh phúc khi tìm lại chính mình - là con
ngời có niềm tin yêu cuộc sống, không còn bi quan chán nản nh tr-
ớc. Cả một đoạn đờng ông đi là một quá trình tìm lại chính mình -
tìm lại những gì ông đã bị đánh cắp. Nh vậy ông Diểu - ngời đi săn
trang bị tất cả phơng tiện hiện đại để bớc vào rừng vì khi vào rừng
đã trút bỏ mọi thứ vớng víu, màu mè, phục trang của xã hội để quay
về với mình, bản thế của mình. Đó là đợc sống với chiều sâu nhân
bản trong tấm lòng mỗi con ngời. Trong kết chuyện, ngời đọc bắt
gặp một mã văn hoá đợc nhà văn khéo léo đa vào đó. đó là hình ảnh
vùng hoa tử huyền - một loài hoa không có thật nh lá diêu bông song
ngời đọc vẫn thấy tin, thấy thích thú với nó. Một mã văn hoá rất đặc
biệt, gây ấn tợng với ngời đọc. Loài hoa 30 năm mới nở một lần nh
là kết tinh muối của rừng. Hay chính là kết tinh những gì tốt đẹp
nhất của cuộc sống. Đây là mã văn hoá đợc ngòi bút trữ tình của nhà
văn sáng tạo ra, thấp thoáng trong đó t tởng Phật giáo ở hiền gặp
lành, mong muốn xã hội tốt đẹp hơn, thanh bình hơn. Hoa t tuyền -
loài hoa màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tàm đã mang một hình ảnh
h ảo, thiêng liêng nh lá diêu bông. Để có đợc điều này là nhờ vào thi
pháp của nhà văn. Ngời kể chuyện tài ba, khéo léo đa cả xã hội hiện
thực vào cuộc đi săn. Và chỉ qua cuộc đi săn đó thôi cả một hành
trình tìm lại bản thân đợc diễn ra. Câu chuyện khép lại song ngời
đọc thấy ngân nga trong lòng một triết lý đợc rút ra từ truyện. Nó
4

không cao siêu, hình tợng, khó hiểu nh triết lý phơng Tây, sách vở,
giáo điều nào đó mà thật ra nó đợc rút kết từ đời sống của những
kiếp ngời rất thật. Nó mang dáng dấp của một câu chuyện cổ tích
song lại có cả vị mặn cuộc đời. Ngời đọc rút ra đợc một bài học từ
ngời thầy thiên nhiên bài học về nhân sinh. Con ngời đã thua sức
mạnh của thiên nhiên. Con ngời tự nhận ra cái ác của mình và rời bỏ
nó.
Bên cạnh cái hay, cái độc đáo của nội dung truyện là sự đặc
biệt, mới mẻ về hình thức, bút pháp nghệ thuật của chuyện. Cấu trúc
truyện ngắn, giản dị, hơi truyện đi tự nhiên không có sự gò ép của đề
tài. Cốt truyện đợc nhà văn lấy ngay từ trong đời sống và vì thế ngời
đọc thấy đợc văn của Nguyễn Huy Thiệp đợc chắt ra ngay từ muối
cuộc đời này vì vậy nó gần gũi, dễ dàng đi vào lòng công chúng, đợc
công chúng đón nhận và bóc tách hiểu từng lớp nghĩa.
Nguyễn Huy Thiệp thành công khi tạo những câu văn dài ngắn
khác nhau trong thế đối lập. Khi viết về thiên nhiên, ông sử dụng
cảnh văn với câu văn diễm lệ, vừa ngắn gọn nh những màn cảnh lớp
long tuyệt đẹp đang nối tiếp hiện ra của núi rừng Ma xuân mỏng và
mịn. Thời tiết ấm. Cây cối đều nh lộc rừng xanh và ẩm ớt . Còn
khi viết về những suy nghĩ, những tự vấn lơng tâm của ông Diểu, tác
giả lại chú ý sử dụng câu văn rất dài. Đó là cách thể hiện rõ nhất
những ý nghĩ đau đáu, miên man của một con ngời khi đối diện với
chính mình. Không một hội thoại chỉ giản đơn là độc thoại. Độc
thoại trong suy nghĩ của ông Diểu và chính vì vậy đã trở nên đắt giá
xây dựng và khắc hoạ đợc hình tợng rõ nét.
Câu truyện đợc viết theo lối kể đều đều, chậm rãi, câu truyện
mở ra không ly kỳ, nó mang một vẻ đẹp giản dị mà vô cung sâu sắc.
5
Truyện gnắn này của Nguyễn Huy Thiệp đã đợc ví nh cô gái không
cần trang điểm vì biết mình có duyên. Câu chuyện này thật dễ nhớ

song không thật dễ quên. Mỗi một câu chữ, một hình ảnh đều chứa
đựng trong đó bao tầng ý nghĩa, chiều sâu ý nghĩa đã nằm trong
những dòng chữ.
Rồi môtíp của một câu chuyện cổ tích cái thiện thắng cái ác,
ngời hiền gặp lành đã đợc xây dựng. Cuối cùng cái thiện trong nhân
bản con ngời chiến thắng, nó trỗi dậy và khiến cái ác phải gục đổ.
Rồi khi con ngời ta trở về với thiên lơng chính mình thì họ đợc gặp
loài hoa mang lại hạnh phúc. Bài học giản dị rút ra từ cuộc đời từ bỏ
cái ác, trở về với bản thiện, cuộc sống sẽ nở hoa. Và qua câu chuyện
còn là bài học rút ra từ thiên nhiên, nó đã chỉ ra sức mạnh ghê gớm
của tự nhiên, qua hình ảnh rừng xanh. Nó có thể giúp con ngời thanh
lọc tâm hồn khỏi muộn phiền cuộc đời. Đồng thời chính nó cũng dạy
ta bài học về nhân văn: tình yêu, lòng nhân ái và đức hy sinh.
Muối của rừng là một câu chuyện cổ tích hiện đại có hậu.
Nó giản dị, tự nhiên không gò ép chính vì thế mà sức ảnh hởng d âm
của nó với ngời đọc là rất lớn. Chúng ta tìm thấy những bài học về
nhân sinh trong câu truyện và dễ dàng tiếp thu ảnh hởng nó, không
bị giằng xé bởi triết lý cao siêu mà ngợc lại thật gần, thật dễ hiểu.
Cái kết nhẹ nhàng và nhuận nhụy với một ý nghãi nhân văn sâu sắc,
niềm hạnh phúc lớn lao của con ngời chính là niềm tin yêu vào con
ngời. Có tin, có yêu và có hạnh phúc. Đó là d âm ngọt ngào, mỗi độc
giả cảm nhận đợc sau khi đọc Muối của rừng./.
6