Dàn ý phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của
Nguyễn Ái Quốc
1. Mở bài
Giới thiệu truyện ngắn "Vi hành"
2. Thân bài
* Nghệ thuật châm biếm đả kích là nghệ thuật dùng những từ ngữ, hình ảnh thâm
thúy, sâu cay để vạch trần bản chất xấu xa của đối tượng được nói đến, miêu tả.
* Biểu hiện:
- Tình huống truyện:
+ Trên tàu điện ngầm, đơi nam nữ người Pháp lầm tưởng nhân vật "tôi" - tác giả là
vua Khải Định. Họ bàn tán, bình phẩm về ngoại hình, cách ăn mặc, cử chỉ, hành
động của người đàn ông mà họ cho là vị vua của An Nam.
+ Người Pháp cho rằng tất cả những ai có màu da vàng đều trở thành hồng đế ở
Pháp.
+ Ngay cả chính phủ Pháp cũng khơng nhận ra được vị khách thật của mình.
→ Tình huống truyện độc đáo, hài hước có ý nghĩa đả kích sâu cay vào vua Khải
Định. Tuy không xuất hiện trực tiếp nhưng qua cuộc nói chuyện của đơi nam nữ
người Pháp người đọc cũng có thể nhận thấy bản chất của một vị vua bù nhìn, lố
bịch, kệch cỡm.
- Nghệ thuật khắc họa nhân vật chi tiết, sắc sảo:
+ Ngoại hình xấu xí
+ Trang phục kệch cỡm, lố lăng
+ Cử chỉ, thái độ: Lúng túng
+ Ăn chơi sa đọa
+ Đi vi hành nhưng lại trở thành kẻ giải trí, mua vui cho người Pháp.
→ Bức chân dung biếm họa về một vị vua bù nhìn, tầm thường


- Ngơn ngữ, giọng điệu: Mỉa mai, châm biếm.
- Hình thức: Truyện được viết theo hình thức một bức thư của tác giả gửi cho
người em gái họ. Với hình thức này, tác giả có thể bộc lộ quan điểm, suy nghĩ của

cá nhân về vua Khải Định và chính phủ cũng như những người dân Pháp.
3. Kết bài
Đánh giá về nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm.

Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành – Mẫu 1
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh không những là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc mà
Người còn là một nhà văn xuất sắc, đa phong cách từ làm thơ cho đến viết truyện,
ký.Các tác phẩm của Người vừa hiện đại vừa cổ điển, vừa hài hước vừa châm biếm
và mang tính nhân văn sâu sắc. Người đã để lại cho kho tàng văn học Việt Nam một
khối lượng tác phẩm đồ sộ cả tiếng Pháp và tiếng Việt. Một trong những tác phẩm
được viết bằng tiếng Pháp, truyện ngắn “ Vi hành” là một sáng tác độc đáo nhằm
châm biếm đả kích chuyến thăm Pháp của Khải Định vào những năm 20 của thế kỷ
XX.
Đây là một câu chuyện được hư cấu. Trên một chuyến tàu điện ngầm tại Pa-ri, Pháp,
một người bị tưởng nhầm là vua Khải Định đang “vi hành”. Cho rằng vị vua An
Nam này không biết tiếng Pháp, đôi thanh niên nam nữ Pháp tha hồ nói mọi chuyện
xấu về Khải Định. Qua đó, truyện cịn tố cáo chính sách thuộc địa của thực dân Pháp
tại Việt Nam và chế độ mật thám ngay trên đất Pháp. Được viết bằng tiếng Pháp,
“Vi hành” là một truyện ngắn có dạng thư tín, khá quen thuộc với cảm quan văn học
của người Pháp. Bằng hình thức một bức thư, giọng điệu “Vi hành” có thể thay đổi
một cách tự nhiên, từ giọng khách quan về những điều mắt thấy tai nghe trên tàu
điện ngầm, chuyển sang giọng trữ tình khi kể về kỉ niệm thân thiết với cơ em họ hồi
cịn bé. Hơn nữa. với một bức thư, tác giả cũng có thể chuyển cảnh, chuyển đối tượng


một cách linh hoạt, từ chuyện ở Pa-ri đến chuyện quê nhà, từ vua Thuấn đến hoàng
đế Pi-e, từ việc châm biếm Khải Định sang việc đả kích thực dân Pháp.
Nghệ thuật châm biếm đả kích được Nguyễn Ái Quốc thể hiện ngay từ cái tên của
tác phẩm “ Vi hành” với hàm ý giễu cợt, châm biếm nhẹ nhàng mà sâu cay. Vi hành
trước nay được hiểu là những cuộc đi kín đáo của bậc vua chúa ngày xưa muốn tìm

hiểu thêm về cuộc sống của người dân. Họ mặc thường phục cải trang thành dân
nghèo để hiểu hơn về cuộc sống của người dân để có được những chính sách cai trị
tốt hơn. Nhưng ở đây Người đã lồng cho “ Vi hành” một ý nghĩa hoàn toàn khác. Kẻ
đang vi hành là không phải là một minh quân mà chỉ là một kẻ tay sai ngoại bang.
Hành động của hắn lén lút, bất chính, cốt là để thỏa mãn những lạc thú cá nhân mà
thôi.
Nghệ thuật châm biếm tiếp tục được thể hiện qua việc tạo dựng tình huống truyện.
Trên xe điện ngầm, đơi thanh niên nam nữ Pháp tưởng tác giả là vua Khải Định. Còn
trên đường phố Pa-ri, dân chúng Pháp lại cho rằng: Tất cả những ai có màu da vàng
đều trở thành hồng đế Pháp. Thậm chí… ngay đến chính phủ cũng chẳng nhận ra
được khách thật của mình nữa (…) bèn đối đãi mọi người An Nam vào hàng vua
chúa là phái tùy tùng đi hộ giá tuốt. Tình huống gây nhẫm lẫn này đã đạt hiệu quả
châm biếm sâu sắc, đồng thời tạo được sức thuyết phục cho câu chuyện, giữ được
thái độ khách quan khi kể chuyện. Không cần cho nhân vật Khải Định xuất hiện tác
giả chỉ ghi lại cuộc trị truyện của đơi nam nữ Pháp nhưng chân dung Khải Định lại
hiện lên rất rõ nét: một ông vua bù nhìn một kẻ ló bịch một con rối một kẻ rẻ tiền.
Bên cạnh đó tác giả cũng châm biếm một cách nhẹ nhàng và hóm hỉnh thói tị mị
hiếu kì của thị dân Pa-ri Nhìn bề mặt câu chữ thì có vẻ cười cợt nhẹ nhàng nhưng ẩn
đăng sau nó là những địn đá kích sâu cay mãnh liệt, là thái độ xem thường, khinh bi
đối với kẻ thù. “Đúng lúc đó thì có một anh vua đến với chúng ta”hoặc “Thế em còn
nhớ buổi dạ hội thuộc địa ở nhà hát ca vũ đấy chứ? Phải trả gần rưỡi phrăng để xem
vợ lẽ nàng hầu vua Cao Miên…” “ hơm nay chứng mình có mất tí tiền nào đâu mà


được xem vua đang ngay cạnh. Nghe nói ơng bầu nhà hát múa rối dang định ki giao
kèo thuê đấy…. ” Những câu văn nói về sự lố bịch, nực cười của Khải Định, khơng
chỉ nhằm mục đích vạch trần sự ngu dốt mỏng muội của hắn mà còn thể hiện sức
khái quát sắc sảo trong nghệ thuật châm biếm của Nguyễn Ái Quốc.
Nghệ thuật châm biếm đả kích sâu sắc cũng được thể hiện rất rõ nét khi tác giả sử
dụng hình thức thư tín. Vi hành được Nguyễn Ái Quốc viết dưới hình thức một bức

thư gửi cơ em họ ớ quê nhà. Viết truyện ngắn dưới hình thức một bức thư khơng có
gì độc đáo, mới mẻ nhưng đặt trong hồn cảnh cụ thể này thì bức thư vi hành dạt
được hiệu qủa nghệ thuật đặc biệt. Thư là một lối văn tự do phóng túng có thể chuyển
cảnh, chuyên đổi giọng điệu một cách linh hoạt. Trong thư người ta có thể trao đổi
thơng tin, cũng có thể bộc lộ tư tưởng, tình cảm, tâm tư suy nghĩ của người viết. Đó
là một hình thức tương đối tự do khi viết thư có thể liên hệ tạt ngang một cách phóng
túng có điều kiện để phát huy sự phán đốn trí tưởng tượng. Dưới hình thức viết thư
thì một lần nữa tính cách của Khải Định lại được khắc họa rõ nét đó là một ơng vua
ăn chơi chác tán. Nhà văn mỉa mai châm biếm bản chất tính cách này của vị hồng
đế An Nam.
Đặc biệt, cách chọn lọc và sử dụng ngơn ngữ góp phần nâng cao nghệ thuật châm
biếm trong Vi hành. Ngôn ngữ của tác phẩm mang ý nghĩa châm biếm sắc sảo giọng
mỉa mai châm biếm bất ngờ. Vi hành có đủ các lợi điểm nhằm chế giễu phê phán
tính chất bù nhìn của vua Khải Định. Mặt khác qua hình thức một bức thư riêng gửi
cô em họ tác giả đả kích tố cáo chính sánh thuộc địa giả dối của Pháp chế độ ngu
dân nặng nề chế độ thuế khóa nặng nề và ngay cả kế mật thám ở ngay trên chính
quốc.
Như vậy, “Vi hành” là một sáng tác có sự kết hợp hài hịa giữa yếu tố chính trị và
yếu tố nghệ thuật. Nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm là sự kết hợp hài
hịa, hóm hỉnh giữa hình thức trào phúng của văn học Châu Âu hiện đại với lối đùa


vui thâm trầm hóm hỉnh kiểu Á Đơng. Tác phẩm là điển hình cho phong cách viết
văn của Người.
Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 2
"Vi hành" là một truyện ngắn trào phúng phản phong, phản đế thuộc loại sớm nhất
của văn học Việt Nam hiện đại. Truyện ngắn được sáng tác vì mục đích tố cáo chân
tướng tên vua bù nhìn Khải Định khi y sang Pháp dự cuộc đấu xảo thuộc địa ở Mác
xây năm 1922 đồng thời nhằm phơi bày bộ mặt xấu xa của thực dân Pháp. "Vi hành"

là tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật châm biếm, đả kích của Nguyễn Ái Quốc.
"Vi hành" được sáng tác vì mục đích Cách mạng, vì tinh thần chiến đấu. Nó nằm
trong hệ thống những bài văn, bài báo mà Nguyễn Ái Quốc viết để tố cáo chân tướng
của tên vua bù nhìn Khải Định. Tên vua ấy khơng khác gì một tên hề lố lăng, vi hành
lén lút mà mờ ám. Qua truyện, Nguyễn Ái Quốc cũng muốn tố cáo bọn thực dân
Pháp đê hèn, lừa bịp, đồng thời bộc lộ một cách kín đáo nỗi tủi nhục của người dân
bản xứ. Tên vua bù nhìn Khải Định và bọn thực dân Pháp hiện lên dưới ngịi bút
châm biếm, đả kích của Nguyễn Ái Quốc vừa nực cười, vừa xấu xa.
Nghệ thuật châm biếm cũng đã có trong văn học Việt Nam, như Hồ Xuân Hương,
Nguyễn Khuyến, Tú Xương... thế nhưng, tiếng cười mỉa mai ở Nguyễn Ái Quốc lại
có sắc điệu riêng với niềm tin, niềm lạc quan của một người chiến sĩ cộng sản. "Vi
hành" là biểu hiện của một ngòi bút châm biếm vừa sâu sắc, đầy tính chiến đấu, vừa
tươi tắn và hóm hỉnh.
Nếu Nguyễn Đăng Mạnh từng cho rằng "tình huống truyện như một tứ thơ. Nó giống
như một thứ nước rửa sạch sẽ làm nổi hình nổi sắc nhân vật, làm nổi bật vấn đề, tư
tưởng tác giả" thì ở Vi hành, Nguyễn Ái Quốc đã sáng tạo ra những tình huống ối
oăm, vui nhưng lại tạo được nhưng hiệu quả châm biếm sâu cay. Đó là tình huống
nhầm lẫn đơn giản mà vô cùng hợp lý, lung linh nhiều ánh sáng bất ngờ, tác động


mạnh vào ấn tượng người đọc. Từ sự nhầm lẫn của đôi trai gái người Pháp đến sự
nhầm lẫn của cả quần chúng nhân dân, chính phủ Pháp tưởng người da vàng nào
cùng là Khải Định. Tên vua bù nhìn Khải Định tuy không xuất hiện trực tiếp trong
truyện nhưng chân tướng vẫn hiện lên rất rõ ràng thông qua câu chuyện và cái nhìn
của đơi trai gái người Pháp.
Trong con mắt người Pháp, Khải Định có một trang phục nực cười như một thằng
hề, "cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn" với những thứ trang sức màu mè vô
cùng lố bịch "Đeo lên người đủ bộ hạt cườm" và có giá trị rẻ tiền hơn cả những trị
giải trí rẻ tiền nhất. Khải Định bị coi như một hiện tượng lạ. Một "anh vua" mũi tẹt,
mắt xếch, nước da vàng bưng như vỏ chanh, đeo lên người những bộ lụa là, hạt

cườm, các ngón tay đeo đầy những nhẫn lúng ta lúng túng đi giữa Pa-ri hoa lệ. Vậy
mà hắn đã đi đến những đâu? Nào trường đua, các tụ điểm ăn chơi phóng túng nhất
Pa-ri. Cái dáng vẽ nhút nhát, lúng túng của Khải Định trông thật thảm hại.
Phải chăng " ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngài là A-lếchxăng đệ nhất có được sung sướng, có được uống nhiều rượu và hút nhiều thuốc phiện
bằng dân nước Nam, dưới quyền ngự trị của ngày hay không?... Hay là, chán cảnh
làm một ông vua to, giờ ngài lại muốn nếm thử cuộc đời của các cậu công tử bé?".
Ngài vi hành lén lút hay để thực hiện một hành vi ám muội? Khải Định đã tự lột mặt
nạ của mình, hố ra hắn chỉ là một kẻ chơi bời vô độ, hắn khơng có phong thái đàng
hồng, sang trọng của một bậc quân vương.
Phụ hoạ thêm những lời lẽ mỉa mai khinh miệt ấy là thái độ đà phả trực tiếp của tác
giả trong những lời nghi vấn giả thiết, so sánh, liên hệ Khải Định khi hiện lên trong
sự đối lập, tương phản với vua Thuấn, vua Pie càng trở nên đáng khinh, càng tầm
thường và hèn mạt. Tác phẩm liên tục xuất hiện những câu hỏi đặt ra những giả thiết
về mục đích vi hành "khơng cao thượng" của Khải Định. Các từ ngữ "phải chăng",
"hay là", "hay không"... luyến láy, nối tiếp nhau như thể Nguyễn Ái Quốc đang đảo
trộn, soi xét, lật đủ mặt này mặt kia để phơi bày trần trụi mọi cái xấu của Khải Định.


Khơng chỉ có vậy, trong mắt người Pháp, hắn khơng chi là một kẻ ăn chơi lố bịch,
không chỉ giống một mụ đàn bà "đeo lên người đủ thứ lụa là, hạt cườm" mà cịn như
một trị vui khơng mất tiên, một thằng hề. Qua câu chuyện của đôi trai gái trên
chuyến xe: "Thế em còn nhớ buổi dạ hội thuộc địa ở nhà hát ca vũ đấy chứ? Phải trả
nhũng nghìn rưỡi phrăng để xem vợ lẽ nàng hầu vua Cao Miên, xem tụi làm trò nhào
lộn của sứ thánh Cơng-gơ. Hơm nay chúng mình có mất tí tiền nào đâu mà được xem
vua đang ngay cạnh. Nghe nói ơng bầu nhà hát múa rối có định kí giao kèo th
đấy". Thật khơng cịn lời lẽ nào hơn dành cho tên vua bù nhìn ấy. Thế mà tác giả,
người đang bị tưởng lầm là Hoàng đế đã phải chịu đựng tất cả sự mỉa mai, khinh bỉ
qua cái nhìn cua đôi trai gái Pháp.
Nhưng đâu chỉ đôi trai gái ấy lầm tưởng "tất cả những ai có màu da vàng đều trở
thành Hồng Đế ở Pháp" mà đến chính phủ Pháp, quần chúng Pháp đều lầm. Để rồi

mỉa mai thay, "quần chúng cứ là tự phát biểu nhiệt tình khi vừa thoáng thấy đồng
bào ta" với những lời chào mừng kín đáo "Hắn đấy! Xem hắn kìa". Ơng vua nước
Nam được gọi là "hắn", được nhìn với những cái nhìn ngấu nghiến, tị mị như vật
lạ, một trị hề. Ý nghĩa phê phán của tác phẩm càng lúc càng mạnh mẽ. Qua câu
chuyện được tác giả kể lại trong bức thư viết cho cô em họ chân dung độc đáo, đầy
ấn tượng mang sức tố cáo mạnh mẽ được thể hiện qua hình thức tâm tình riêng tư một sự sáng tạo độc đáo của Nguyễn Ái Quốc. Tác giả đã liên hệ, so sánh tạt ngang,
chuyển giọng, chuyển cảnh một cách linh hoạt. Sự mỉa mai nhưng thực ra lại thật
chua chát, Khải Định ăn chơi xa xỉ trên mồ hôi nước mắt của nhân dân. Bằng sự tài
tình của mình, Nguyễn Ái Quốc đã khắc hoạ chân dung tên vua bù nhìn thật sự sinh
động, ấn tượng với vẻ ngoài lố bịch và những hành động lúng túng. Bên ngồi câu
chuyện có vẻ bơng đùa nhưng bên trong tác giả lại ngầm thể hiện thái độ khinh bỉ,
đau xót - đau xót cho đất nước khi có một ông vua như Khải Định.


Sự sắc sảo của nghệ thuật châm biếm không chỉ được thể hiện ở cách miêu tả chân
dung và hành động của tên vua bù nhìn - Khải Định mà còn được bộc lộ ở cách miêu
tả bọn thực dân Pháp, đặc biệt là bọn mật thám và chính phủ Pháp. Ngay đến chính
phủ Pháp cịn khơng thể nhận ra được khách thật của mình thế nên "bèn đối đãi tất
cả mọi người An Nam vào hàng vua chúa và phái tuỳ tùng đi hộ giá tuốt". Cái cười
của Nguyễn Ái Quốc ở đây chính là cái cười mỉa mai, bóng gió, là lối nói cứ thấp
thống ý xa, ý gần, nghĩa đen nghĩa bóng với hệ thống ngơn ngữ vơ cùng phong phú:
"Đón tiếp tốt đẹp", "dành cho", "nhiệt tình", "tận tuỵ", "âu yếm",:"tự hào"... bên cạnh
những câu văn đậm vẻ mỉa mai và cả lối ví von so sánh sắc nét: "Các vị chẳng nề hà
chút công sức nào bảo vệ bọn tôi, và giá cô được trông thấy các vị ân cần theo dõi
tôi chẳng khác nào bà mẹ hiền rình con thơ chập chững bước đi thứ nhất, thì hẳn cơ
phải phát ghen lên được vì nỗi âu yếm của các vị đối với tôi".
Nguyễn Ái Quốc đã tố cáo sự xảo trá, bịp bợm của bọn thực dân Pháp đối với Đông
Dương đồng thời đả kích chế độ mật thám Pháp xâm hại quyền tự do cá nhân của
người dân thuộc địa. Bên cạnh đó, Người còn sử dụng biện pháp song hành "tất cả
những ai có màu da vàng đều là Hồng đế - tất cả những ai ở Đông Dương đều là

bậc khai hố" và biện pháp liên hệ nhằm phê phán chính sách ngu dân, đầu độc dân
thuộc địa của bọn thực dân Pháp. Tiếng cười của Bác là một tiếng cười trí tuệ, đó
khơng phải là một tiếng cười giịn giả ngay trên bề mặt, mà là tiếng cười thâm trầm
ở bề sâu. Cái cười chỉ hiện ra chua chát, mỉa mai như kết quả cuối cùng của một quá
trình suy nghĩ để nhận ra cái trái tự nhiên của bản thân sự vật, sự việc.
Ông vua - một danh nghĩa sang trọng nhưng thực ra lại đáng khinh, chính sách bảo
hộ - cái tên thì nhân nghĩa nhưng thực ra lại là sự bóc lột vơ cùng tàn ác, ngịi bút
châm biếm sâu sắc của tác giả đã chú ý khai thác những điều trái ngược trong một
sự thống nhất bên cạnh việc phát hiện sự thống nhất trong những hiện tượng trái
ngược nhau. Tiếng cười với nhiều sắc điệu, có cả sự khinh bỉ của một người cách


mạng lẫn nỗi đau của một người dân mất nước, có cả chất thâm th của người thơng
thuộc lịch sử lẫn vẻ tinh nghịch, trẻ trung của tuổi thanh niên.
Đi vào thế giới nghệ thuật của "Vi hành" ta bắt gặp sự phong phú của nhiều yếu tố
giọng điệu, hình ảnh... Tác phẩm cịn lơi cuốn người đọc bởi lối dẫn chuyện vô cùng
độc đáo lạ thường. "Vi hành" là sự luân chuyển, đan xen của nhiều giọng nói, nhiều
giọng kể. Mở đầu câu chuyện là giọng bông đùa bỡn cợt, của người ngồi cuộc, tiếp
theo là giọng tâm tình thân mật giữa tác giả và cô em họ, tiếp theo nữa là giọng hồi
tưởng của các vị vua vĩ đại để mỉa mai Khải Định vi hành với những lí do khơng cao
thượng. Và đặc biệt, khi tác giả cất tiếng hỏi "Phải chăng là ngài muốn biết dân Pháp
dưới quyền ngự trị của bạn ngài liệu có được sung sướng?"... thì giọng điệu lại càng
châm chọc trực diện tên vua bán nước.
Truyện ngắn "Vi hành" không chỉ là tiếng cười châm biếm mà còn là tâm trạng, cảm
xúc của tác giả. Tâm trạng ấy không chỉ xuôi chiều trong sự đùa vui, mỉa mai, giễu
cợt mà cịn có cả lòng căm ghét kẻ thù và nỗi đau mất nước. Lịng u nước đơi khi
cịn được bộc lộ một cách chua chát trong giọng văn như là một nghịch lý" Ngày
nay, cứ mỗi lần ra khỏi cửa, thật tôi không hiểu sao che dấu nổi niềm tự hào được là
một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hồng đế".
Sự sáng tạo tài tình của Nguyễn Ái Quốc đã được kết tinh trong một nghệ thuật châm

biếm bậc thầy - nghệ thuật quen thuộc để đả kích những đối tượng đáng phê phán.
Nhưng với "Vi hành" Nguyễn Ái Quốc đã mang đến một tiếng cười mới mẻ mang
chiều sâu trí tuệ. Tiếng cười thâm thuý được bật ra từ cách sử dụng câu chữ, xây
dựng tình huống, xây dựng chân dung nhân vật. Tiếng cười đó là tiếng cười trí tuệ càng nghĩ càng thấm, càng thấm càng đau.
Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 3


“Vi hành” khơng chỉ là tác phẩm có nội dung phản đế, phản phong sâu sắc mà còn
là một sáng tạo nghệ thuật tuyệt vời thể hiện một bút pháp văn xi hiện đại giàu
tính châm biếm, đả kích sâu sắc của nhà văn bậc thầy Nguyễn Ái Quốc.
Sáng tạo trước hết ở cách đặt nhan đề của tác phẩm: "Vi hành". Nhan đề này đã vạch
ra được mâu thuẫn trào phúng giữa địa vị tôn nghiêm của ông vua trong chuyến Tây
du 1922 với bộ dạng của một tên hề, con rối của vua bù nhìn Khải Định. "Vi hành"
vốn có nghĩa gốc tốt đẹp, nhằm chỉ hành động của các bậc hoàng đế vĩ đại cải trang
làm người dân thường đi sâu vào nhân dân tìm hiểu xem họ sống ra sao, suy nghĩ
như thế nào, để từ đó có đường lối cai trị đúng đắn, nhằm đem lại hạnh phúc thực sự
cho dân. Còn nay Khải Định cũng cải trang đi "Vi hành", nhưng là để làm những
điều xấu xa, nhằm thoả mãn những dục vọng thấp hèn. Như thế là Bác đã biến đổi
nghĩa gốc sang nghĩa mới có tính chất châm biếm sâu cay. Nguyễn Ái Quốc đã dùng
chữ của Hoàng Đế để đánh vào đầu Hoàng Đế. Trong nghệ thuật đánh địch, người
ta gọi đó là thủ pháp: lấy gậy ơng để đập lưng ơng. Ngịi bút của Bác quả là hóm
hỉnh và rất giàu trí tuệ.
Sáng tạo nghệ thuật độc đáo của truyện ngắn “Vi hành”cịn thể hiện ở chỗ bịa ra tình
huống “nhầm lẫn”để khơi gợi trí tưởng tượng của người đọc. Nội dung truyện "Vi
hành" đề cập đến một vấn đề hồn tồn nghiêm túc và có thật. Đó là sự thực về tội
lỗi xấu xa, nhân cách hèn hạ của tên vua bù nhìn bán nước Khải Định và về tội ác
tày trời của thực dân Pháp. Ấy thế mà hình thức nghệ thuật lại như là chuyện "bịa".
Trong văn học, người ta gọi đó là "bịa nghệ thuật". Tác giả "bịa" ra hàng loạt cuộc
nhầm lẫn do Khải Định "vi hành gây nên". Ớ đây tác giả đã sử dụng thủ pháp cường

điệu trong nghệ thuật trào phúng. Trước hết là đơi nhân tình người Pháp nhầm
Nguyễn Ái Quốc là Khải Định, và. sự nhầm lẫn ấy cứ "loang" ra mãi: Nhân dân Pháp
"nhầm" và ngay đến Chính phủ Pháp đích thân mời Khải Định sang làm thượng
khách lắm lúc cũng nhầm nốt.


Phải có sự nhầm lẫn này mới có cơ hội để lắng nghe một cách khách quan cuộc đối
thoại của đơi trai gái để qua đó biết được dư luận của người Pháp đối với Khải Định.
Và như thế là không phải tác giả quan sát Khải Định bằng con mắt châm biếm, căm
ghét nó, mà bằng con mắt của người dân Pháp, đặc biệt là những thanh niên Pa-ri
đang háo hức những trị giải trí mới lạ. Bộ dạng của tên vua bù nhìn vốn đã lố bịch,
càng trở nên hài hước, lố bịch hơn (chẳng hạn người Việt Nam nhìn cái nón thì chẳng
có gì lạ, nhưng người Pháp nhìn cái nón trên đầu Khải Định thì tưởng đó là chụp
đèn; da thì bủng như vỏ chanh; thái độ thì nhút nha nhút nhát - đúng là một anh
chàng Hoàng Đế nhưng đi lén lút; trang phục ăn mặc thì rất "lị'" có gì phơ ra hết, đủ
cả lụa là, gấm vóc, hạt cườm như một thằng người, như một cái giá áo không hơn
(Ớ Pháp, đàn ông mà ăn mặc như vậy là rất "ngố" và vô văn hố). Vả chăng, cách
bình luận của người Pháp đốì với Khải Định cũng tự do, thoải mái hơn. Vì họ là dân
của một nước dân chủ, vua chúa đối với họ chỉ là một thứ đồ cổ.
Qua cách nhìn và lời bình luận của người Pháp thì Khải Định chỉ đáng làm trị giả
trí cho họ. Nhưng là trị giải trí khơng đáng giá nửa xu. Lời bình luận ấy nếu đặt vào
miệng người Việt Nam yêu nước thì e sẽ biến thành lời thoá mạ, hằn học thiếu tự
nhiên. Trong nghệ thuật, người ta gọi đó là thủ pháp "gợi" chứ khơng phải "tả". Tả
thì cần nhiều chi tiết và thường trực tiếp hơn. Gợi thì chỉ cần một số chi tiết ít ỏi.
Nhưng thơng qua trí tưởng tượng và sự suy đốn của người đọc vẫn có thể hình dung
được một Khải Định như nó vốn có trong thực tế chuyến "Tây du" năm 1922. Bằng
cách này, tác giả đã mô tả được chân dung Khải Định một cách đầy đủ trong mọi
trường hợp khác nhau (ở trường đua, hiệu cầm đồ, và lén lút ăn chơi bừa bãi) mà
không cần phải cho hắn xuất hiện.
Xét về nghệ thuật viết truyện ngắn, tạo ra được những tình huống đặc sắc để làm nổi

bật chủ đề và tính cách nhân vật là cực kỳ quan trọng. Tác giả tạo ra được tình huống
"nhầm lẫn" nói trên là một thủ pháp nghệ thuật cơ bản nhất của truyện "Vi hành".
Nó góp phần quan trong làm cho câu chuyên trở nên trớ trêu, éo le, có kịch tính và


do đó cũng hẫp dẫn hơn. Dùng hình thức viết thư cũng là một thủ pháp nghệ thuật
đặc sắc đưa lại cho "vi hành" những hiệu quả thẩm mỹ độc đáo. Dùng cách viết thư,
một thể văn hết sức tự do phóng túng và rất chủ quan, cứ phóng bút theo dịng cảm
nghĩ chủ quan độc đốn của mình, Nguyễn Ái Quốc có thể đổi giọng, chuyển cảnh,
liên hệ, so sánh một cách thoải mái tự nhiên, (chẳng hạn từ giọng trần thuật chuyện
khách quan mắt thấy tai nghe trên tàu điện ngầm, đến giọng trữ tình khi nói về kỷ
niệm thuở thiếu thời thân thiết với cô em họ; từ cảnh Pa-ri chuyển thẳng đến cảnh ở
quê nhà; rồi liên hệ từ chuyện nọ sang chuyện kia; đối tượng này sang đối tượng
khác như chuyện vua Thuấn bên Tàu đến chuyện vua Pi-e ở bên Tây; từ chỗ châm
biếm Khải Định đến chỗ châm biếm bọn thực dân và mật thám Pháp đối với những
người Việt Nam yêu nước).
Cùng với những sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Ái Quốc, nghệ thuật châm
biếm đã góp phần tạo nên thành công của truyện ngắn 'Vi hành". Đây xứng đáng là
một kiệt tác của nền văn học nước nhà.
Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 4
Hồ Chí Minh khơng những là một vị lãnh tụ của nhân loại mà còn là một nhà thơ
đầy bản lĩnh và lòng nhân ái. Chúng ta không thể không khâm phục Người khi đã để
lại một khối lượng thơ văn khá đồ sộ và có tầm ảnh hưởng lớn. Vi Hành là một trong
những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Ái Quốc được trích trong tập truyện
và kí viết bằng tiếng Pháp. Truyện được viết vào đầu năm 1923 nằm trong loạt tác
phẩm châm biếm đả kích chuyến thăm Pháp của Khải Định vào tháng 6 năm 1922.
Truyện kể về chuyến xe điện ngầm đơi trai gái người Pháp nhìn thấy nhân vật tôi là
người kể chuyện là một người An Nam nên tưởng đó là vua Khải Định và coi hắn
như một trị giải trí rẻ tiền. Đơi trai gái xuống tàu người kể chuyện nhớ về ngày ấu

thơ, với câu chuyện của các ông vua rồi liên hệ về cuộc vi hành mờ ám vì mục đích


riêng của vua Khải Định. Tác giả cũng kể về sự nhầm lẫn của người Pháp của chính
quyền thực dân. Tác phẩm đã châm biếm và đả kích sâu sắc chuyến vi hành này của
tác giả. Đó chính là nội dung chủ yếu của cốt truyện Vi hành. Nghệ thuật châm biếm
đả kích được thể hiện ngay từ đầu tác phẩm khi tác giả tạo tình huống gây nhầm lẫn.
Đó là một đôi nam nữ Pháp trên tàu điện ngầm ở Pari tưởng tác giả hay chính là
nhân vật tơi trong truyện là vua Khải Định. Đôi trai gái nhầm bác là vua Khải Định,
tất cả người Pháp tưởng tất cả những người da vàng trên đất nước Pháp đều là vua
Khải Định và một điều nực cười hơn nữa đó chính là mời vua Khải Định sang nhưng
cũng khơng biết đâu là vua Khải Định nữa. Cái sự nhầm lẫn mà tác giả nói đến trong
truyện cũng khơng thể nói là khơng có cơ sở của nó được khi mà họ khó mà phân
biệt được những khn mặt khác nhau của chúng ta.
Vẫn cái nước da vàng, vẫn cái mũi tẹt, vẫn cái mắt xếch, vẫn cái mặt bủng như vỏ
chanh ấy thì để nhận diện một người nước Nam thật khó cho họ. Nhưng có điều cái
sự nhầm lẫn của đôi trai gái ấy khiến cho Bác thấy thú vị khi được nghe câu chuyện
của đôi trai gái ấy và câu chuyện nói đến vua Khải Định khiến cho hình tượng nhân
vật Khải Định khơng trực tiếp xuất hiện nhưng cũng khiến cho người đọc thấy được
chân dung con người hắn. Tình huống nhầm lẫn ở đây như muốn nói lên rằng: đấy
là người Pháp họ nói và nghĩ về Khải Định đấy chứ! Nhưng hình thức viết thư cũng
lại muốn khẳng định rằng họ đã nói đúng và “tơi” cịn thấy tên vua kia tồi tệ hơn,
đáng khinh hơn thế nữa. Ở đây ta thấy được tạo tình huống gây nhầm lẫn đó chính
là biện pháp nghệ thuật cơ bản nhất của truyện.Tình huống tuyện như vật thật độc
đáo đẩy câu chuyện lên mức hài hước giàu kịch tính và tạo được hiệu quả châm biếm
đả kích sâu sắc. Không cần cho nhân vật Khải Định xuất hiện, tác giả chỉ ghi lại cuộc
trị truyện của đơi nam nữ Pháp nhưng chân dung Khải Định hiện lên rất rõ nét: một
ơng vua bù nhìn, một kẻ lố bịch , một con rối, một kẻ rẻ tiền.



Bên cạnh đó, tác giả cũng châm biếm một cách nhẹ nhàng và hóm hỉnh thói tị mị,
hiếu kì của thị dân Pa-ri. Nhìn bề ngồi, câu chữ có vẻ cười cợt nhẹ nhàng nhưng ẩn
đằng sau nó là những địn đả kích sâu cay mãnh liệt, là thái độ xem thường, khinh bỉ
đối với kẻ thù “đúng lúc đó thì có một anh vua đến với chúng ta” hoặc “ thế em còn
nhớ buổi dạ hội thuộc địa ở nhà hát ca vũ đấy chứ? Phải trả gần rưỡi ph-răng để xem
vợ lẽ nàng hầu vua Cao Miên…”, “hôm nay chúng mình có mất tí tiền nào đâu mà
được xem vua đang ngay cạnh. Nghe nói ơng bầu nhà hát múa rối đang định kí gieo
kèo thuê đấy…”. Những câu văn nói về sự lố bịch, nực cười của Khải Định, khơng
chỉ nhằm mục đích vạch trần sự ngu dốt mơng muội của hắn mà cịn thể hiện sức
khái quát sắc sảo trong nghệ thuật châm biếm của Nguyễn Ái Quốc.
Dưới hình thức viết thư thì một lần nữa tính cách của Khải Định lại được khắc họa
tơ nét đó là một ơng vua ăn chơi chác tán. Nhà văn mỉa mai châm biếm bản chất tính
cách này của vị hoàng đế An Nam: ngoài vi hành phải chăng vì đã chán cuộc đời
ơng vua muốn nếm thử cuộc đời cơng tử bé, ngài để hết hành lí ở hiệu cầm đồ không
mang theo tùy tùng để xuất hiện những nơi khơng lấy gì làm cao thượng. Bản chất
làm tay sai bán nước của ơng bù nhìn này được gợi qua những câu hỏi phán đoán
suy luận: ngài vi hành phải chăng ngài muốn được xem người dân Pháp có uống
nhiều rượu cồn và thuốc phiện như người dân An Nam dưới quyền cai trị của ngài.
Ngôn ngữ của tác phẩm mang ý nghĩa châm biếm sắc sảo, giọng mỉa mai châm biếm
bất ngờ. Vi hành có đủ lợi điểm nhằm chế giễu phê phán tính chất bù nhìn của vua
Khải Định. Mặt khác qua hình thức một bức thư riêng gửi cơ em họ, tác giả đả kích
tố cáo chính sách thuộc địa giả dối của Pháp chế độ ngu dân nặng nề, chế độ thuế
khóa nặng nề và ngay cả kế mật thám ở ngay trên chính quốc
Nghệ thuật châm biếm đả kích trong Vi hành là sự kết hợp hài hịa hình thức trào
phúng của văn học Châu Âu hiện đại với lối đùa vui thâm trầm hóm hỉnh kiểu Á
Đơng. Vi hành là truyện ngắn tiêu biểu cho hình thức viết truyện kí nhiều sáng tác


của Bác nhiều sáng tạo lời ít ý nhiều giàu chất trí tuệ và nghệ thuật châm biếm sâu
sắc.

Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 5
Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh là một nhà văn đa phong cách từ làm thơ đến viết
truyện ký…các tác phẩm của Người vừa cổ điển vừa hiện đại dù ở mảng nghệ thuật
nào Người đều để lại những thành tựu xuất sắc. Trong những tác phẩm được viết
bằng chữ Pháp, truyện ngắn “ Vi hành” là một trong những sáng tác độc đáo nhằm
châm biếm đả kích chuyến thăm Pháp của Khải Định vào những năm 20 của thế kỷ
20.
Câu chuyện bắt đầu khi một đơi trai gái người Pháp đã nhìn nhầm nhân vật tôi thành
vua Khải Định và coi hắn như một thú vui rẻ tiền. Từ điều này, nhân vật tôi đã nhớ
đến những chuyện vi hành của các ông vua ngày xưa rồi liên hệ với những hành vi
mờ ám với nhiều mục đích riêng của vua Khải Định. Với giọng văn sâu cay, sắc sảo
cùng nghệ thuật châm biếm đả kích sắc biến Vi hành đã lộ rõ bộ mặt thật của ơng
vua xấu xa bù nhìn đã làm nhục quốc thể.
Nghệ thuật châm biếm đả kích được Bác thể hiện ngay từ cái tên của tác phẩm “ Vi
hành” với hàm ý giễu cợt, châm biếm nhẹ nhàng mà sâu cay. Vi hành trước nay được
hiểu là những cuộc đi kín đáo của bậc vua chúa ngày xưa muốn tìm hiểu thêm về
cuộc sống của người dân. Họ mặc thường phục cải trang thành dân nghèo để hiểu
hơn về cuộc sống của người dân để có được những chính sách cai trị tốt hơn. Nhưng
ở đây Bác đã lồng cho “ Vi hành” một ý nghĩa hồn tồn khác. Kẻ đang vi hành là
khơng phải là một minh quân mà chỉ là một kẻ tay sai ngoại bang. Hành động của
hắn lén lút, bất chính, cốt là để thỏa mãn những lạc thú cá nhân mà thôi.


Để câu chuyện trở nên hấp dẫn bác đã sử dụng tình huống nhầm lẫn của một đơi
nam nữ trên tàu điện ngầm ở Pa – ri. Đôi nam nữ đã nhầm Bác là vua Khải Định,
những người dân Pháp đều tưởng những người da vàng trên đất Pháp đều là vua
Khải Định. Thật là nực cười thay khi mời vua một nước sang mà chẳng ai biết đây
là ai. Đúng là thật khó cho người nước ngồi có thể phân biệt được người da vàng.
Nhưng cái sự nhầm lẫn này đã khiến Bác thấy thú vị khi nghe cuộc đối thoại của họ,

và cũng từ câu chuyện này nhân vật vua Khải Định đã được hiện ra dưới mắt độc
giả với những nét thật tức cười: “vẫn cái mũi tẹt ấy, vẫn đôi mắt xếch ấy, vẫn cái
mặt bủng như vỏ chanh”, “cả cái chụp đèn chụp lên cái đầu quấn khăn, các ngón tay
thì đeo đầy những nhẫn”.
Sự xuất hiện của Khải Định thật là mạt hạng “ một anh vua đến”, thậm chí họ cịn
so sánh sự xuất hiện của Khải Định như một trò đấu xảo “một cách rất khơi hài”,
“phải trả những nghìn rưởi phơ-răng để xem”, “hơm nay thì chúng mình có mất tí
tiền nào đâu mà được xem vua đang ngay cạnh?”
Mục đích của Bác khi tạo nên tình huống nhầm lẫn này chính là để nói lên ý nghĩ:
Đấy, nhân dân Pháp họ nghĩ, nói về ơng vua nước Nam như vậy đấy. Kết hợp với
đó là hình thức chuyện dưới dạng một bức thư đã giúp thể hiện rằng chuyện họ đang
nói là đúng thậm trí nhân vật “ tơi” cịn thấy tên vua này đáng khinh hơn thế. Và sự
nhầm lần này cũng là nghệ thuật trào phúng cơ bản xuyên suốt câu chuyện.
Để tác phẩm đạt hiệu quả châm biếm cao nhất, Nguyễn Ái Quốc đã xen kẽ những
cuộc đối thoại của đôi nam nữ với những đoạn kể chuyện cho cơ em họ nghe. Ngịi
bút của tác giả đã tung hùng từ chuyện vua Thuấn nước Tàu đến vủa Pi-e nước Nga
đi vi hành người thì cải trang thành dân cày, người thì đi làm thợ… tạo nên những
nét tưởng phản để vạch rõ bộ mặt đê tiện của tên vua bù nhìn nước Nam. Phải chăng
Khải Định vi hành là ngài “Phải chǎng là ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự
trị của bạn ngài là A-lếch-xǎng đệ nhất có được sung sướng, có được uống nhiều


rượu, và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam, dưới quyền ngự trị của ngài,
hay khơng?”
`Lối viết hóm hỉnh nhẹ nhàng những nhiều ý nghĩa, Bác đã bóng gió xa gần đả kích
chính quyền Pháp miếng thì nói khai hóa Đơng Dương nhưng thực chất là kìm kẹp,
áp bức “tất cả những ai ở Đơng Dương có màu da trắng đều là những bậc khai hố,
thì bây giờ đến lượt tất cả những ai có màu da vàng đều trở thành hồng đế ở Pháp.”
“Chính phủ bèn đối đãi với tất cả mọi người An Nam vào hàng vua chúa và phái tuỳ
tùng đi hộ giá tuốt! Đó là những người phục vụ thầm kín, rụt rè, vơ tư và hết sức tận

tụy.”
Chất hài hước của truyện vừa mang tính sơi nổi phương Tây, vừa mang tính thâm
trầm, sâu sắc của phương Đông. Vẻ đẹp của hai nền văn hóa Đơng – Tây đã được
kết tinh và thể hiện một cách vô cùng độc trong truyện ngắn “ Vi Hành”. Truyện
cũng là một minh chứng hùng hồn cho tính chiến đấu sắc bén của ngòi bút nghệ
thuật đầy sáng tạo của Nguyễn Ái Quốc.
Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 6
Nguyễn Ái Quốc là bí danh của Chủ tịch Hồ Chí Minh thời kì hoạt động cách mạng
bí mật tại Pa-ri trong những năm hai mươi của thế kỉ XX. Do nắm vững tác dụng và
ảnh hưởng sâu rộng của văn chương nên Bác đã sử dụng văn chương làm phương
tiện tuyên truyền cách mạng là vũ khí sắc bén chống lại kẻ thù của dân tộc. Vi hành
là một trong những truyện ngắn hay nhất của Nguyễn Ái Quốc được sáng tác giữa
năm 1922, vào dịp vua Khải Định của triều đình nhà Nguyễn xin chính quyền Pháp
cho sang tham dự cuộc đấu xảo tổ chức ở thành phố Mác-xây. Cuộc đấu xảo này có
mục đích là lừa bịp dân chúng Pháp về cái gọi là “thành quả khai hóa”các nước thuộc
địa của thực dân Pháp.


Viết, truyện ngắn này, Nguyễn Ái Quốc nhằm bóc trần bản chất xấu xa của tên vua
bù nhìn Khải Định đã có những hành động làm nhục tới quốc thể; đồng thời kín đáo
tố cáo âm mưu thâm độc của chính quyền thực dân trước cơng luận. Điều thú vị là
tác giả viết truyện này bằng tiếng Pháp, ngay tại Pa-ri và cố tình để cho người Pháp
đọc. Vì thế mà ý nghĩa tố cáo của truyện tăng lên gấp nhiều lần.
Nội dung châm biếm, đả kích nằm ngay trong tên gọi của truyện. Vi hành nghĩa gốc
là tên gọi các cuộc đi bí mật vào dân gian của các bậc vua chúa ngày xưa nhằm mục
đích tai nghe mắt thấy hiện thực của đời sống dân chúng, để từ đó có sự điều chỉnh
trong chính sách cai trị cho thích hợp. Nhưng ở truyện này, tác giả đã lồng cho Vi
hành một ý nghĩa hoàn toàn ngược lại là ám chỉ các cuộc chơi bởi lén lút cốt thỏa
mãn những dục vọng cá nhân ích kí của vua Khải Định trên đất Pháp.Nội dung châm

biếm, đả kích ẩn chứa trong tình huống đặc biệt và trong chân dung nhân vật chính
của truyện.
Tác giả đã khéo léo sáng tạo ra một tình huống vừa trớ trêu vừa buồn cười, tất nhiên
là hoàn toàn hư cấu nhưng lại y như thật và hơn cả thật. Toàn bộ câu chuyện là xâu
chuỗi của sự nhầm lẫn ngày càng tăng : Đôi trai gái người Pháp trên tàu điện ngầm
nhìn nhầm một người đàn ông da vàng mũi tẹt ngồi gần (nhân vật tôi – người kể
chuyện) là vua An Nam. Dân chúng Pháp coi tất cả những người da vàng mũi tẹt
trên đất Pháp đều là vua An Nam. Nực cười hơn nữa là đến cả chính quyền của
“nước mẹ Đại Pháp” cũng rối tinh rối mù, chẳng phân biệt nổi đâu là vua Khải Định,
đâu là kẻ cần theo dõi (Nguyễn Ái Quốc). Vì thế nên Nguyễn Ái Quốc đi đâu cũng
có người bí mật tháp tùng cẩn thận (bị mật thám theo dõi sít sao),. Tác giả cố tình
“bịa” ra tình huống ấy là để khẳng định nguyên nhân của nó chính là các cuộc vi
hành lung tung, lộn xộn của vua Khải Đình.
Xét cho cùng thỉ tình huống này vẫn có khả năng xảy ra, dù là hiếm, bởi vì đối với
người phương Tây thì bất cứ người phương Đơng nào cũng mũi tẹt, da vàng, mắt
xếch… Thật khó phân biệt nét riêng của người nọ với người kia. Tác giả đã khai


thác triệt để điều này theo hướng châm biếm, giễu cợt nhân vật cụ thể là tên vua
Khải Định bù nhìn, tay sai.
Do nhầm lẫn nên đơi trai gái nọ đã bình luận về “vua An Nam” bằng lời lẽ hoàn toàn
tự nhiên và hài hước. Theo cảm nhận của họ thì tên vua này chỉ là thứ trị giải trí rẻ
tiền, thậm chí khơng mất tiền. Điều đó cho thấy thái độ của dân chúng Pháp đối với
Khải Định là coi thường và khinh bỉ.
Để đạt được hiệu quả châm biếm cao nhất, tác giả đã chọn cho truyện hình thức là
một bức thư, mà lại là bức thư của người anh gửi cho cô em họ. Thư từ có tính chất
cá nhân nên rất tự do, phóng túng, không theo một quy định nào, người viết tha hồ
thay đổi nội dung, giọng điệu. Tác giả đã xen kẽ những đoạn đối thoại của đôi trai
gái Pháp trên tàu điện với những đoạn kể chuyện cho cô em họ nghe. Nhân vật cô
em họ cũng là sản phẩm của hư cấu, là phương tiện để Nguyễn Ái Quốc tố cáo bản

chất xấu xa của tên vua Khải Định. Hắn đã răm rắp thực hiện chủ trương thâm độc
của thực dân Pháp là đầu độc dân ta bằng rượu cồn và thuốc phiện.
Nghệ thuật kể chuyện của tác giả rất hấp dẫn bởi sự thay đổi giọng điệu vô cùng linh
hoạt: lúc thì trần thuật khách quan, lúc thi tâm sự thân mật, lúc hài hước, giễu cợt…
Bối cảnh trong truyện cũng thay đổi liên tục, đan xen giữa thực tại với quá khứ, mẩu
chuyện này đặt bên cạnh mẩu chuyện kia. Đang chuyện xảy ra ở tàu điện ngầm Pari lại nhảy sang chuyện nhớ về thời thơ ấu ở quê nhà, nhân vật người anh thích được
ngồi trên đầu gối ông bác để nghe truyện cổ… Chuyện vi hành của vua Nghiêu, vua
Thuấn nước Tàu thời cổ đại; chuyện vi hành của Pi-e Đại đế nước Nga…; chuyện
mình bị chính quyền Pháp nhầm là “vua An Nam” nên đi đâu cũng cho người bí mật
đi theo “bảo vệ”… để rổi quay trở lại với đề tài là các cuộc vi hành của vua Khải
Định đến những chốn ăn chơi nổi tiếng trên đất Pháp. Chủ ý của tác giả là đánh vào
đối tượng bằng nhiều chiến thuật, nhiều địn phép khác nhau, cái này bổ sung cho có
cái kia nhằm tăng cường tối đa hiệu quả châm biếm, đả kích, cỏ thể nói là tác giả đã


thành công khi khắc họa chân dung tên vua bất tài vô dụng, ăn chơi xa xỉ… làm nhục
tới quốc thể.
Vi hành là một truyện ngắn có tính thời sự và tính chiến đấu cao nhưng nội dung của
nó lại được tác giả thể hiện bằng một hình thức nghệ thuật hấp dẫn, cuốn hút người
đọc. Nghệ thuật hài hước trong truyện ngắn này vừa mang tính sơi nổi, mạnh mẽ của
phương Tây, vừa mang tính thâm trầm, sâu sắc của phương Đông. Truyện ngắn Vi
hành là sản phẩm của tình thần yêu nước, căm thù giặc của Nguyễn Ái Quốc; đồng
thời cũng thể hiện sức tung hoành đầy sáng tạo của một ngịi bút tài hoa.
Phân tích nghệ thuật châm biếm đả kích trong tác phẩm Vi hành của Nguyễn
Ái Quốc – Mẫu 7
Văn học Việt Nam đầu những năm 20 của thế kỷ trước vẫn còn trong “những bước
chuyển mình”. Thế mà ở bên phía trời tây, Nguyễn Ái Quốc đã cho ra đời một tác
phẩm bằng pháp và theo lối văn xuôi châu Âu hiện đại. Tác phẩm đó chính là truyện
ngắn Vi hành. Vi hành ra đời là một điểm nhấn quan trọng cả về tư tưởng lẫn nghệ
thuật của Nguyễn Ai Quốc. Nó hấp dẫn người đọc bằng lối tư duy nghệ thuật trào

phúng sắc sảo, thâm thúy và rất giàu trí tuệ.
Giữa năm 1922, vua bù nhìn Khải Định được mời sang Pháp dự đấu xảo thuộc địa
nhưng thực chất đó là một chuyến đi nhục nhã nhằm tán dương cơng khai hóa văn
minh của nước mẹ Đại Pháp. Hành động ấy chỉ có thể qua được mắt của những
người dân Pháp ham vui chứ không thể che được mắt của những người cách mạng.
Khơng chấp nhận .nhìn cả dân tộc chịu nhục nhã dưới sự đầu hàng của một cá nhân,
Bác đã viết Vi Hành để vạch rõ bộ mặt xấu xa của Khải Định và bọn quan thầy. Nhờ
sự thành công đặc biệt của nghệ thuật trào phúng, mũi tên đả kích châm biếm của
tác phẩm đã nhằm trúng những đối tượng nêu trên.