Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy khơng tày học bạn
Đề bài: Em hãy giải thích câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" và "Học thầy
không tày học bạn".
Bài giảng Ngữ văn 6 Học thầy, học bạn
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 1
Với truyền thống "Tôn sư trọng đạo", dân gian Việt Nam rất coi trọng vai trò của
người thầy trong sự nghiệp giáo dục. Bởi vậy có câu tục ngữ "Khơng thầy đố mày làm
nên". Song dân gian cũng lại có câu “Học thầy không tày học bạn” Vậy hai câu tục
ngữ này có mâu thuẫn với nhau khơng? Ta cần hiểu vấn đề này như thế nào?
Kho tàng tục ngữ Việt Nam là phương tiện truyền tải những kinh nghiệm quý giá của
nhân dân về những vấn đề tự nhiên, xã hội. Do hình thức ngắn gọn, hàm súc nên tục
ngữ chỉ đề cập đến những vấn đề cốt lõi, cơ bản mà không mở rộng, bàn luận, nhận
xét. Bởi vậy, có khá nhiều cặp tục ngữ ln tồn tại song song với nhau tưởng như đối
lập nhau nhưng thực chất là bổ sung cho nhau về ý nghĩa. Hai câu tục ngữ “Không
thầy đố mày làm nên” và “Học thầy khơng tày học bạn” cũng nằm trong số đó.
Câu tục ngữ “Khơng thầy đố mày làm nên” có tính chất tuyệt đối hóa vai trị của
người thầy trong việc học tập của con người. Xưa, các phương tiện thông tin đại
chúng rất hạn chế, việc đi lại giao lưu cũng khơng phổ biến. Bởi vậy, người thầy
chính là nguồn cung cấp tri thức chủ yếu cho học trò. Thầy dạy trò đọc sách, thầy dạy
trò cách cư xử hàng ngày,… khơng có thầy, trị khơng biết và khơng làm được điều gì
trong cuộc sống. Vậy là trong việc học tập của học trị hàng ngày, người thầy đóng vai
trị chủ đạo.
Nhưng nếu như câu tục ngữ trên tuyệt đối hóa vai trị của người thầy thì câu sau lại
tuyệt đối hóa vai trị của người bạn trong việc học tập: “Học thầy khơng tày học bạn”.
Trong thực tế, ngồi việc học thầy, ta có thể học ở bạn bè. Bạn bè là những người
cùng trang lứa với ta, cùng tâm lí, cùng trình độ, nhờ vậy ta có thể học hỏi ở bạn cách
học tốt hơn, rút kinh nghiệm từ bạn những điều sai trái. Trong câu tục ngữ này, từ
“tày” mang ý nghĩa là “bằng". Cả câu mang ý nghĩa “Học thầy khơng bằng học bạn”.
Cách nói này chỉ nhằm nhấn mạnh vai trò của việc học bạn chứ khơng hề phủ nhận
vai trị của việc học thầy. Điều đó cũng như câu tục ngữ trước chỉ nhằm nhấn mạnh
vai trị của việc học thầy chứ khơng phủ nhận vai trò của việc học hỏi ở các đối tượng

khác.
Hai câu tục ngữ bổ sung cho nhau nhắc nhở chúng ta: việc học có nhiều cách thức,
nhiều phương tiện. Đặc biệt trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như ngày


nay, ta có thể học từ rất nhiều nơi: thầy cơ, cha mẹ, bạn bè, báo chí, sách vở, mạng, …
Điều quan trọng là cần biết lựa chọn thông tin chính xác, cập nhật, có ích để tiếp nhận
và học hỏi.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 2
Từ xưa, nhân dân ta đã coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Có biết bao câu ca
dao, tục ngữ thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo: “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”; “Muốn
sang thì bắc cầu kiều”, “Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy”…
Trong nhà trường, người thầy giữ vai trị rất quan trọng. Vì thế dân gian đã khẳng
định: Không thầy đố mày làm nên. Nhưng bên cạnh đó lại có quan điểm cho rằng:
Học thầy không tày học bạn. Như vậy, hai câu trên có mâu thuẫn với nhau hay khơng?
Chúng ta cùng bàn luận để có cách nhìn nhận đúng đắn về ý nghĩa của hai câu tục ngữ
này.
Nếu mới đọc qua, chắc chắn có người cho rằng hai câu tục ngữ trên chứa đựng hai
quan điểm trái ngược nhau.
Câu thứ nhất: “Không thầy đố mày làm nên” đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của
người thầy đối với học sinh. Trong khi đó câu thứ hai: “Học thầy khơng tày học bạn”
lại đề cao vai trò của bạn bè. Vậy nên hiểu nội dung hai câu tục ngữ này thế nào cho
đúng?
Trong nhà trường, vai trị của người thầy vơ cùng quan trọng. Thầy dạy cho trò những
kiến thức cần thiết thông qua bài giảng trên lớp. Thầy là người dẫn đường chỉ lối, mở
rộng, nâng cao tri thức cho học sinh. Đồng thời với việc dạy chữ là dạy nghĩa. Người
thầy dạy bảo những điều hay lẽ phải, quan tâm giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp
các em sống theo đạo lí làm người. Đối với việc trưởng thành và tạo dựng sự nghiệp
của học sinh, công lao của người thầy quả là không nhỏ. Nhưng không phải người
thầy thay thế được tất cả. Thầy hết lòng giảng dạy, trị phải hết sức nỗ lực trong học

tập thì mới mong đạt được kết quả khả quan. Như vậy, những cố gắng của học sinh
cũng góp phần đáng kể. Nếu phủ nhận mặt này, ý nghĩa của câu tục ngữ trên sẽ thiên
lệch.
Vai trò người thầy quan trọng như vậy mà lại có ý kiến cho rằng: Học thầy khơng tày
học bạn (khơng tày có nghĩa là khơng bằng), liệu có rơi vào sự đánh giá thiên lệch
khác chăng? Thực ra, ý của người xưa là muốn nhấn mạnh đến ảnh hưởng của bạn bè
đối với sự hiểu biết và tiến bộ của mỗi người. Nghệ thuật dân gian trong câu tục ngữ
này là dùng cách nói quá để khẳng định điều muốn nói. Kiến thức thầy giảng trên lớp,
có gì chưa hiểu, đem hỏi lại bạn bè. Lúc bạn tận tình hướng dẫn cho mình thì bạn
cũng đã đồng vai trò người thầy, dù chỉ trong chốc lát.


Thực tế cho thấy bạn bè tốt hỗ trợ nhau rất nhiều trong học tập, làm việc và xây dựng
sự nghiệp của mỗi người. Bạn bè cùng trang lứa có sự thông cảm, gần gũi nên việc
tiếp thu cũng dễ dàng hơn. Vậy nên hiểu quan niệm học thầy, học bạn như thế nào?
Mỗi học sinh phải chăm chỉ học tập, cố gắng tiếp thu những kiến thức do thầy truyền
đạt, kết hợp với óc suy nghĩ, sáng tạo của bản thân để khơng ngừng nâng cao trình độ
hiểu biết. Luôn ghi nhớ truyền thống Tôn sư trọng đạo của dân tộc. Kính trọng thầy
thực sự thì mới có tâm thế trong sáng, nghiêm túc đón nhận lời thầy dạy bảo. Chưa
hiểu hoặc hiểu chưa kĩ điều gì, ta mạnh dạn hỏi bạn bè, tránh thái độ tự ti, giấu dốt,
bởi đó là điều hồn tồn bất lợi cho việc học hành. Học thầy, học bạn không chỉ về
kiến thức mà còn học cả tác phong, đạo đức để trở thành con người tồn diện, hữu ích
cho xã hội.
Hai câu tục ngữ trên bổ sung ý nghĩa cho nhau để phản ánh quan niệm của người xưa
về việc học. Cách học tốt nhất ngày nay là học ở thầy, học ở bạn, học trong sách vở và
học ở thực tế đời sống hằng ngày. Muốn nên người, chúng ta phải có thái độ tơn kính
thầy cơ, q mến, tơn trọng bạn bè và khiêm tốn học tập. Con đường đến với tri thức
là con đường gập ghềnh, gian nan. Trên con đường ấy, thầy và bạn vừa là người chỉ
lối, vừa là người đồng hành quan trọng biết bao đối với mỗi chúng ta.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 3

Dân tộc ta vốn là dân tộc có truyền thống hiếu học. Bởi vậy, từ xa xưa ông cha ta đã
truyền nhau câu nói: "Khơng thầy đố mày làm nên". Câu tục ngữ chính là lời khẳng
định về vai trị của người thầy. Nhưng cũng lại có cậu nói: "Học thầy không tày học
bạn". Vậy rốt cuộc quan niệm nào mới là đúng và tại sao hai quan niệm trên lại đưa ra
hai luồng ý kiến khác nhau như vậy?
Đầu tiên chúng ta cần hiểu "Không thầy đố mày làm nên" là đề cao vai trò của người
thầy trong việc học. Thầy không chỉ dạy ta con chữ, dạy ta kiến thức mà cịn dạy ta
đạo lý làm người, nói cho ta nghe rất nhiều bài học trong cuộc sống. Có những lúc,
một người thầy, một người thầy tốt cịn có thể làm thay đổi được tương lai của chính
học sinh mình.
Đối với câu tục ngữ "Học thầy khơng tày học bạn", "không tày" ở đây ý là so sánh, là
nhấn mạnh vai trò của việc học hỏi từ bạn bè là điều hết sức quan trọng. Ngoài giờ lên
lớp, trao đổi, học hỏi từ bạn bè cũng là một cách rất hiệu quả để nâng cao hiểu biết
cũng như kiến thức của mình. Như vậy, có thể khẳng định hai câu nói khơng hề mâu
thuẫn với nhau mà chúng cịn bổ sung ý nghĩa cho nhau, câu này hồn chỉnh ý cho câu
kia. Vậy tại sao hai câu tục ngữ nghe có vẻ trái chiều nhưng lại bổ sung ý nghĩa cho
nhau?


Trước hết, chúng ta khơng thể phủ nhận vai trị của người thầy. Kiến thức là mênh
mông, vô tận và nếu khơng có thầy cơ ta khó có thể chọn lọc được đâu là nguồn tài
liệu đúng, đâu là kiến thức chúng ta cần và thật chẳng dễ để hiểu hết chúng. Từ khi
còn nhỏ chúng ta đã cần đến thầy cô. Thầy cô dạy viết, dạy đếm, dạy vẽ, dạy nhạc...
Tất cả những kỹ năng cơ bản đầu tiên mà một đứa trẻ cần có chúng được học đúng
cách từ thầy cô nhiều hơn là từ bố mẹ. Bố mẹ có thể dạy chữ nhưng khó có thể chỉ
cho con như thế nào để viết đẹp nhất, tròn vành rõ chữ nhất. Bố mẹ có thể bật những
bài hát du dương, dạy con ngân nga câu hát nhưng liệu rằng bố mẹ có thể chỉ cho con
cách làm sao để vào đúng nhịp, để lên đúng tông, để hát được hay nhất? Như vậy,
ngay từ nhỏ chúng ta đã cần đến sự giúp đỡ của những người thầy. Khi trưởng thành
hơn, thầy không chỉ đơn giản là dạy ta những kiến thức sách vở, thầy còn dạy cho ta

nhiều lẽ sống ở đời. Cấp ba là quãng thời gian cuối cùng của cái tuổi cắp sách đến
trường, là ba năm định hướng, là ba năm quyết định xem tương lai chúng ta sẽ học ở
đâu, sẽ làm nghề gì. Tơi cịn nhớ buổi sinh hoạt lớp đầu tiên của năm cấp ba, khi nói
về chọn tổ hợp xét tuyển đại học, cơ chủ nhiệm của tơi có nói: "Sự lựa chọn đúng nhất
là sự lựa chọn phù hợp nhất". Mãi đến sau này, tôi mới hiểu ra được câu nói của cơ,
đó là khi chúng tơi đã tạm dừng chân ở một ngôi trường mới. Trong suốt những năm
tháng học tập vất vả đó, chúng tơi đều cùng nhau cố gắng để theo đuổi đam mê nhưng
thật buồn bởi nhiều người bạn của tôi đã chọn nhầm khối học khơng phù hợp với khả
năng của mình. Họ cứ cố gắng chạy đua với nó và nghĩ rằng chỉ cần cố gắng là sẽ làm
được, để rồi họ đuối sức vào những ngày cuối cùng và họ thất bại. Suốt những năm
tháng đó, tơi đã học được rất nhiều từ cô giáo của tôi nhưng phải mãi đến sau này, khi
có những vấp váp, có những va chạm tơi mới hiểu ra được điều đó. Và tơi tin chắc
rằng, ngồi bố mẹ của bạn ra thì chẳng ai có đủ kiên nhẫn để nói với bạn nhiều điều
như vậy ngồi thầy cô của bạn. Cậu bạn tôi từng là một đứa rất ngỗ ngược, khơng
chịu khó học hành và thậm chí nó cịn có ý định khơng thi cấp ba nhưng bằng tất cả
tình yêu thương và sự bao dung của mình, cơ giáo của tơi đã giúp nó vỡ lẽ được nhiều
điều. Bạn tôi không chỉ đỗ cấp ba mà nó cịn đậu vào một trường đại học tốt và nó
đang rất thành cơng trên con đường mà nó đã chọn dù nó vẫn cịn là một cậu sinh viên
đang ngồi trên giảng đường đại học. Nói vậy đủ để thấy người thầy có vai trị quan
trọng như thế nào trên bước đường thành công của tất thảy chúng ta.
Thế nhưng chúng ta cũng không thể phủ nhận việc học từ bạn bè. Thầy cơ chỉ có thể
giúp đỡ chúng ta khi ở lớp, ở trường. Bốn lăm phút cho một giờ học đơi khi là q ít
để ta có thể hiểu hết tất cả những gì thầy cơ dạy. Lúc này ta lại cần có bạn bè. Thậm
chí, có những lúc học từ bạn lại nhanh hiểu hơn và ta lại có thể nhớ lâu hơn, điều này
khơng phải khơng có. Khơng phải ngẫu nhiên chúng ta lại có nhóm học tập. Chính
việc thầy cơ tạo ra cho chúng ta nhóm học tập, dạy ta cách làm việc nhóm là đang cho
ta thấy được vai trị của việc học hỏi từ bạn bè.


Suy cho cùng, học từ thầy cô hay bạn bè đều rất quan trọng. Ta cần phải biết kết hợp

cả hai để có thể hồn thành tốt nhất cơng việc của mình. Vậy tại sao lại có sự khác
nhau giữa hai câu nói? Ta cần phải hiểu tục ngữ là một loại hình văn học dân gian
thiên về trí tuệ, được ông cha ta đúc kết các bài học từ thực tiễn cuộc sống để răn dạy
con cháu mình. Khơng chỉ thế, văn học dân gian là văn học truyền miệng và đặc trưng
của nó là dễ nhớ, dễ hiểu, ngắn gọn, hàm súc. Cũng có thể đặt hai câu tục ngữ vào
hoàn cảnh lúc bấy giờ, khi xã hội còn đang sống chủ yếu bằng lao động tự sản xuất thì
hai câu nói có thể chính là kinh nghiệm trong cách học, cách làm nghề của ông cha ta.
Xét cho cùng hai câu tục ngữ trên không hề mâu thuẫn đến nhau vì nó đều đề cập đến
vai trị học người dạy học cũng như cách để học làm sao cho đúng. Tuy nhiên đặt hai
câu tục ngữ vào trong bối cảnh hiện nay ta khơng thể hồn tồn tán thành câu nào và
hoàn toàn phủ nhận câu nào mà cần phải biết kết hợp cả hai cho thật tốt. Hai câu tục
ngữ không chỉ dạy cho ta cách học tập sao cho đúng đắn mà còn dạy ta phải biết kính
trọng thầy cơ, đồng thời cũng phải biết u thương giúp đỡ bạn bè.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 4
Kho tàng văn học dân gian Việt Nam có nhiều câu tục ngữ là những bài học đạo lý
sâu sắc, giúp con người có cái nhìn sâu sắc hơn trong các khía cạnh của đời sống.
Trong đó các câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" và "Học thầy không tày học
bạn" là những bài học đúng đắn khi nhắc về đạo lý của con người trong xã hội. Cả 2
câu tục ngữ đều khuyên con người nên học hỏi khơng ngừng để có thể đạt đến thành
công. Trước hết, con người cần phải học từ người thầy bởi "không thầy đố mày làm
nên". Câu tục ngữ đã đề cao vai trị, vị trí quyết định của người thầy đối với học
trị. Khơng có sự giáo dục uốn nắn của thầy thì chúng ta sẽ khơng bao giờ làm nên bất
cứ việc gì cả. Thầy nhiều khi còn quyết định đến cả chuyện tạo dựng sự nghề của học
sinh. Thầy ở đây là bất kỳ ai, bất kỳ người nào giúp ta thêm kiến thức, thêm hiểu biết.
Bởi vậy nên có câu tục ngữ “học thầy khơng tày học bạn". Câu tục ngữ đã đề cao vai
trò của người bạn trong quá trình học tập của mỗi người. Vì bạn bè là người cùng lứa
tuổi, cùng trình độ, dễ gần gũi, thân mật, nên bạn giảng giải giúp ta dễ tiếp thu hơn.
Học ở bạn những điều hay lẽ phải. Trao đổi thêm với bạn bè để nắm vững thêm điều
thầy dạy trên lớp mà mình chưa hiểu hết. Bạn tốt giúp đỡ nhau tận tình thì cũng có vai
trị quan trọng trong sự tiến bộ của mỗi người học sinh trong học tập, đời sống. Cả hai

câu tục ngữ đều đề cập đến vấn đề học tập của học sinh chỉ khác nhau ở đối tượng học
tập, học thầy và học bạn. Vì vậy, mỗi người học sinh khơng nên tuyệt đối hóa vai trị
của thầy hay của bạn mà phải đồng thời kết hợp học tập ở cả thầy và bạn.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 5
Con người dù có thơng minh tài giỏi xuất chúng cũng phải bắt đầu xây dựng sự
nghiệp cho mình qua sự trợ giúp, hướng dẫn của nhiều người thầy. Thấy rõ vai trò
quan trọng của người thầy nên tục ngữ ta có câu:


“Khơng thầy đố mày làm nên”
Thế nhưng cũng có ý kiến cho rằng:
“Học thầy không tày học bạn’’
Cả hai câu tục ngữ đều đề cập đến vấn đề học tập của học sinh, cho dù học với thầy
hay học ở bạn. Vấn đề quan trọng cần nói lên ở đây là học với ai là đạt kết quả cao
nhất? Chúng ta cần xác định rõ việc học tập với thầy và học với bạn như thế nào cho
đúng? Nhận định thận trọng và chính xác thì cả hai câu tục ngữ trên khơng có gì mâu
thuẫn nhau, chúng cùng đề cập đến việc học tập của học sinh. Nhưng chúng chỉ khác
nhau ở đối tượng học tập mà thôi. Và nổi rõ trong vấn đề học tập là người “thầy”. Xét
về chun mơn thì “thầy” cũng có nhiều ngành: thầy dạy nghề nghiệp và thầy dạy chữ
nghĩa trong nhà trường. Đối với những người thầy dạy nghề nghiệp thì mong mỏi duy
nhất là học trị của mình sẽ thành thạo nghề nghiệp để “làm nên”, để tạo được cuộc
sống vẻ vang, sung sướng. Còn thầy dạy chữ nghĩa bao giờ cũng muốn học sinh của
mình nắm vững đạo đức, kiến thức văn hóa, khoa học kỹ thuật, đạt được học vị như ý
muốn. Trong phạm vi của hai câu tục ngữ này, chúng ta xin bàn bạc trong góc độ của
người học sinh với việc học tập để nâng cao trình độ mà thơi.
Trước hết, chúng ta nhận định mặt đúng của hai câu tục ngữ. Câu Không thầy đố mày
làm nên” là đúng. Tại sao đúng? Bởi vì vai trị của thầy giáo thật quan trọng. Thầy là
người có trình độ kiến thức văn hóa, có tư cách. Muốn làm thầy phải trải qua trường
lớp sư phạm, phải nắm vững phương pháp dạy học. Do vậy việc học tập ở thầy sẽ đạt
kết quả tốt, sẽ “làm nên”. Hàng ngày, chúng ta đối diện với bí ẩn trong cuộc sống,

trong vũ trụ, trong khoa học kỹ thuật… thì thầy ta sẽ giúp ta thông hiểu. Thầy mở
rộng, nâng cao kiến thức văn hóa cho ta. Bởi vậy mới có câu ca dao:
“Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ đã lớn khôn thế này
Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho đáng những ngày ước ao".
Thật vậy, ông thầy nào cũng ước ao học sinh của mình sẽ làm nên danh phận sau này.
Và câu tục ngữ “Học thầy không tày học bạn” cũng có phần đúng. Vì sao đúng? Vì
bạn bè là người cùng lứa tuổi, cùng trình độ, dễ gần gũi, thân mật, nên bạn giảng giải
ta dễ tiếp thu hơn. Mặt khác học ở bạn có nhiều thuận lợi về giờ giấc, địa điểm. Điều
gì ta chưa hiểu rõ, bạn có thể nói đi, nói lại nhiều lần khi nào ta thấu hiểu, thấu đáo,
rành rẽ mới thôi. Sẽ gần gũi ta, thời gian học với bạn lại khơng bị gị bó, do vậy ta sẽ
tiếp thu sự chỉ bảo của bạn một cách thoải mái. Nhưng học với bạn cũng cần gạn lọc,


chọn lựa tìm những bạn tốt vì: “Ở chọn nơi, chơi chọn bạn’’ là kinh nghiệm thực tế
giúp ta phải biết chọn lựa bạn tốt để học tập.
Tuy nhiên, xét suy thận trọng thì cả hai câu tục ngữ đều có khía cạnh làm ta khơng hài
lịng. Nếu như ai đó q đề cao vai trị của thầy thì quả quyết “không thầy đố mày làm
nên”. Họ đã tuyệt đối hóa, tin tưởng ở vai trị của người thầy trong sự thành đạt của
mình. Nhưng con người trưởng thành, lập nên sự nghiệp là nhờ phần lớn ở sự nỗ lực
của bản thân. Tự thân người học sinh nhận thức tiếp thu, sáng tạo mới làm nên. Mặt
khác, học với thầy có nhiều hạn chế về thời gian, phương tiện bàn ghế, giờ giấc, trật
tự, kỷ luật. Như vậy, sự thành cơng, sự “làm nên” của học sinh cịn phải được nhiều
đối tượng khác trợ giúp như gia đình, trong đó có cha, mẹ, anh chị, bạn bè và xã hội
chung quanh: sách báo, các phương tiện nghe nhìn cũng giúp ta thành công trong học
tập. Chúng ta khẳng định con người trưởng thành, một phần là nhờ công ơn của thầy
dạy dỗ trong nhà trường, còn một phần lớn là do quan hệ xã hội…
“Đi một ngày đàng học một sàng khơn”.
Cũng có ý khun ta nên học tập, rèn luyện ở môi trường khác. Hơn nữa, câu tục ngữ

“học thầy khơng tày học bạn’’ cũng có chỗ chưa thỏa đáng. Bởi vì nó q đề cao vai
trị của bạn bè trong việc học tập rèn luyện mà hạ thấp vai trị và tác dụng của thầy.
Trong cơng tác giáo dục, người thầy ln ln có vai trị to lớn, vai trò chủ đạo còn
bạn bè chỉ là người hỗ trợ mà thơi. Vì bạn bè chưa có kinh nghiệm sống, kiến thức
còn non yếu, lại chưa nắm vững phương pháp dạy học. Thế nên ta không thể xem việc
học với bạn là tối ưu được. Bạn ta làm sao có trình độ kiến thức hơn thầy ta được?
Nói như thế, khơng có nghĩa là phủ nhận vai trị hướng dẫn của bạn, nhưng trong
chừng mực nào đó, bạn bè tốt là những người biết giúp đỡ trao đổi nhau học tập để
cùng nhau tiến bộ. Ca dao ta có câu:
“Bạn bè là nghĩa tương thân
Khó khăn hoạn nạn ân cần có nhau”
Đó là những người bạn cùng chung chí hướng, chân tình giúp nhau trong học tập.
Trong thời phong kiến, sự nghiệp giáo dục và đào tạo nhân tài chưa mở rộng, giáo dục
chưa có tính chất phổ biến, phạm vi giáo dục gị bó khn sáo. Trong việc học tập,
người học sinh nhất cử, nhất động đều tuân thủ theo thầy, họ xem lời giáo huấn và
nhân cách của thầy là “khuôn vàng, thước ngọc”, là mẫu mực phải noi theo. Mặt khác,
việc học tập ngày xưa là nhằm thăng quan, tiến chức, nhằm chiếm lĩnh địa vị cao sang
trong xã hội và cuối cùng là đồ phục vụ cho vua, chúa để được vinh thân, phì gia.
Muốn thi đỗ làm quan thì phải tìm thầy giỏi để học vì “khơng thầy đố mày làm nên”.


Còn ở thời đại mới ngày nay, người thầy giáo đã hoàn toàn được xã hội quan tâm.
Trong nhiều năm qua, Ngày Hiến chương Nhà giáo 20 – 11 đã trở thành ngày hội lớn,
là ngày xã hội quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đóng vai trị quan trọng của mối quan
hệ giữa gia đình và nhà trường. Cho dù học với thầy hay học với bạn, thì lịng biết ơn
thầy, cơ dạy dỗ mình vẫn là ngun tắc đạo đức và là chuẩn mực về tư cách của học
sinh chúng ta.
“Trọng thầy mới được làm thầy”
Tình nghĩa thầy trò lúc nào cũng thấm sâu và cao đẹp biết bao! Ta nên nghĩ rằng thầy
là người bạn “lớn” luôn sẵn sàng giúp ta vươn tới trong học tập cũng như góp phần

khẳng định hướng cho ta vào tương lai.
Nhìn một cách chung nhất, cả hai câu tục ngữ cùng bổ sung ý nghĩa cho nhau, cùng có
chung mục đích là nhắc nhở mọi người cố công học tập để “làm nên” sự nghiệp cho
cuộc đời mình. Cho dù học với thầy hay học với bạn, chúng ta cũng phải học tốt.
Chúng ta kính u và biết ơn thầy, cơ đã khổ công truyền bá tư tưởng đạo đức, kiến
thức cho ta. Chúng ta phải khiêm tốn, tương trợ, giúp đỡ bạn để cùng học tập, cùng
tiến bộ.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 6
Trong dân gian, thường tồn tại những câu tục ngữ nghe qua thì có vẻ đối chọi nhau,
nhưng thực ra là đang bổ sung cho nhau để hoàn thiện hơn về nội dung. Hai câu tục ngữ
Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn là trường hợp như vậy.
Câu tục ngữ thứ nhất khẳng định tầm quan trọng của người thầy với sự thành công của
mỗi con người. Từ “đố” đã góp phần khiến hình ảnh người thầy thêm cao lớn, trọng
vọng. Bởi nếu thiếu đi thầy cơ thì khó mà chúng ta công dành danh toại được. Ngược
lại, câu tục ngữ thứ hai lại đề cao việc học từ bạn bè hơn cả thầy cô. Từ so sánh “không
tày” đã đặt nặng cán cân về phía bạn học. Và vơ tình có phần “xem nhẹ” việc học từ
thầy cơ. Tuy nhiên, cả hai câu tục ngữ này đều không sai. Mỗi câu đều đúng ở trong
chính khía cạnh của mình. Khi đứng cạnh nhau, chúng bổ sung những điều còn thiếu
cho nhau và từ đó giúp chúng ta hồn thiện hơn trên con đường học tập.
Trong cuộc sống chính là vậy. Người thầy người cô dạy dỗ chúng ta tận tụy những kiến
thức bổ ích ở lớp. Giải đáp cho ta những thắc mắc, nghi hoặc, gỡ rối và chỉ đường cho
ta khi gặp những phân vân. Nhưng thầy cô không thể lúc nào cũng ở bên cạnh ta được,
và cũng có những điều mà chúng ta thật khó để dãi bày cùng họ. Lúc này, chúng ta cần
đến những người bạn. Việc có người bạn cùng lứa tuổi và thân thiết, có cùng cách hiểu,
cách trình bày sẽ giúp chúng ta dễ đưa ra câu hỏi hơn. Việc nhờ bạn chỉ bài trong những
lúc cấp thiết đôi khi sẽ tiện hơn là chúng ta chờ đến lớp để hỏi thầy. Đồng thời, có
những điều mà chúng ta chỉ có thể học từ bạn, chứ không thể từ thầy cô. Tựa như cách


chơi một môn thể thao, cách gấp hạc giấy, các đi xe đạp… Những lúc ấy, bạn bè chính

là người thầy tuyệt vời nhất của ta.
Từ đó, chúng ta hiểu được rằng, trên con đường học tập kia, việc học từ thầy cô là quan
trọng, nhưng việc học từ bạn bè cũng quan trọng không kém. Chúng ta cần phải biết
cân bằng và phối hợp giữa hai cách học này để đem lại những hiệu quả tốt nhất.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 7
Sự học của con người là một con đường kéo dài suốt đời. Trên con đường đó, chúng ta
khơng thể chỉ đi một mình mà cần phải có người dẫn đường chỉ lối, đó chính là người
thầy. Vai trị của người thầy trong q trình học tập rất quan trọng, ơng cha ta đã từng
nói "Khơng thầy đố mày làm nên". Thế nhưng lại cũng có câu nói "Học thầy khơng tày
học bạn". Vậy ý nghĩa của hai câu này là như thế nào? Liệu có phải là mâu thuẫn với
nhau hay không? Nếu đọc qua chúng ta có thể lầm tưởng hai câu này phủ nhận nhau
nhưng nếu suy nghĩ sâu sắc ta có thể thấy được đây là hai quan điểm bổ sung cho nhau
để khẳng định vai trò to lớn của của người thầy và bạn bè trong học tập.
Ngay từ buổi đầu đi học, chúng ta đã được dìu dắt bởi các thầy cô giáo. Họ là những
người dạy ta không chỉ là tri thức mà còn là ý thức, đạo đức để làm người. Nếu khơng
có thầy cơ truyền tải một cách dễ hiểu, cặn kẽ những bài học thì chúng ta rất khó để có
thể lĩnh hội được kho tàng kiến thức của nhân loại. Vì thế, câu nói "Khơng thầy đố mày
làm nên" đã khẳng định vai trò quan trọng của người thầy, nếu khơng có thấy thì chúng
ta khó có thể làm nên điều gì đó trong cuộc đời.
Nếu câu tục ngữ đầu tiên đánh giá cao vai trị của người thầy thì câu thứ hai "Học thầy
khơng tày (không tày tức là không bằng) học bạn" lại có vẻ mâu thuẫn. Tuy nhiên thực
tế lại khơng phải như vậy. Đây là câu tục ngữ được sử dụng trong môi trường giáo dục
khác so với môi trường trong nhà trường.
Ở Việt Nam, q trình học chính thức của mỗi người chỉ kéo dài từ 12-20 năm. Trong
khoảng thời gian đó, người thầy là người trực tiếp giảng dạy những kiến thức khoa học
hàn lâm. Tuy nhiên, không phải lúc nào người thầy cũng có thể ở bên cạnh để kèm cặp,
giáo dục mà chúng ta sẽ tiếp xúc nhiều với bạn bè. Những bài học mà bạn bè dạy chúng
ta cịn có ý nghĩa thực tế hơn rất nhiều là bài học trong sách giáo khoa. Đó có thể là
những kinh nghiệm, bài học hay chỉ là một góp ý thơi nhưng nó cũng có thể khiến ta
thất bại hay thành cơng. Bạn bè ở đây có thể là đồng trang lứa nhưng nếu chúng ta có

được bài học từ họ thì đó cũng chính là một người thầy. Cha ông ta đã dạy "Nhất tự vi
sư, bán tự vi sư". Người dạy ta nửa chữ thôi cũng là thầy.
Hai câu tục ngữ này không hề mâu thuẫn với nhau mà ngược lại còn bổ sung ý nghĩa
cho nhau. Khi đi học chúng ta học từ thầy, nhưng bên cạnh đó chúng ta cũng có thể học
từ bạn bè xung quanh. Họ đều là những người thầy, đều cho chúng ta nhiều bài học giá
trị. Bản thân mỗi người cần phải giữ vững lập trường, biết chọn thầy, chọn bạn để học
hỏi và không ngừng lắng nghe, tiếp thu để bản thân mỗi ngày hoàn thiện hơn.


Mỗi chúng ta cần phải biết tơn kính thầy cơ và yêu thương bạn bè. Con đường đi đến
thành công là con đường gian nan và rất khó để đi một mình. Chúng ta cần những người
thầy, người bạn cùng song hành để sớm gặt hái được nhiều thành công.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 8
Từ xưa, nhân dân ta đã coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Có biết bao câu ca
dao tục ngữ thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo: Nhất tự vi sư, bán tự vi sư; Muốn sang
thì bắc cầu kiều. Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy…
Trong nhà trường, người thầy giữ vai trị rất quan trọng, vì thế dân gian đã khẳng định:
Không thầy đố mày làm nên. Nhưng bên cạch đó lại có quan điểm cho rằng: Học thầy
không tày học bạn. Như vậy, xét về mặt ý nghĩa, hai câu trên có mâu thuân với nhau
hay không?
Nếu mới đọc qua, chưa suy nghĩ sâu sắc, chắc chắn có người cho rằng hai câu tục ngữ
trên chứa đựng hai quan điểm trái ngược nhau. Thực tế không phải như vậy. Cả hai câu
đều nói đến vai trị của người dẫn dắt là thầy giáo và bạn bè trong học tập.
Câu thứ nhất: Không thầy đố mày làm nên đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người
thầy đối với học sinh. Trong khi đó câu thứ hai: Học thầy không tày học bạn lại đề cao
vai trò của bạn bè. Chúng ta nên hiểu nội dung hai câu tục ngữ này như thế nào cho
đúng?
Trong nhà trường, vai trị của người thầy vơ cùng quan trọng. Thầy dạy cho trị những
tri thức cần thiết thơng qua bài giảng trên lớp. Thầy là người dẫn đường, chỉ lối, mở
rộng, nâng cao hiểu biết cho học sinh. Đồng thời với việc dạy chữ là dạy người. Người

thầy dạy bảo những điều hay lẽ phải, quan tâm giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp các
em sống theo đạo lí làm người. Đối với việc trưởng thành và tạo dựng sự nghiệp của
học sinh, công lao người thầy quả là to lớn.
Nhưng không phải người thầy thay thế được tất cả. Thầy hết lòng giảng dạy trò phải hết
sức nỗ lực trong học tập, tiếp thu thì mới mong đạt được kết quả tốt. Như vậy, cố gắng
của học sinh cũng là một phần đáng kể. Nếu phủ nhận mặt này, ý nghĩa của câu tục ngữ
trên sẽ là nhận xét phiến diện.
Vai trò của người thầy quan trọng như vậy nhưng trong q trình học tập, vai trị bạn
bè cũng quan trọng không kém nên người xưa cho rằng: Học thầy không tày học bạn
(không tày ở đây có nghĩa là khơng bằng). Đánh giá như vậy sợ có thiên lệch chăng? Ở
đây, mục đích của người xưa là dùng cách nói cường điệu để nhấn mạnh tác động của
bạn bè đối với sự tiến bộ và hiểu biết của mối người. Kiến thức thầy giảng trên lớp, có
gì chưa hiểu, ta đem hỏi lại bạn bè. Bạn tận tình hướng dẫn cho mình, tức là bạn cũng
đóng vai trị của người thầy cơ trong chốc lát.
Thực tế cho thấy bạn bè tốt giúp đỡ, hỗ trợ nhau rất nhiều điều có ích trong q trình
học tập, làm việc và xây dựng sự nghiệp. Bạn bè cũng trang lứa tạo ra sự thông cảm,
gần gũi nên việc học hỏi cũng dễ dàng tiếp thu hơn.
Vậy ta nên hiểu quan niệm học thầy, học bạn như thế nào cho đúng?


Mỗi học sinh phải chăm chỉ, cố gắng tiếp thu những điều hay lẽ phải do thầy dạy bảo,
kết hợp với óc suy nghĩ, sáng tạo của bản thân để không ngừng nâng cao kiến thức.
Luôn ghi nhớ truyền thống Tơn sư trọng đạo của dân tộc. Có kính trọng thầy thật sự thì
mới có tâm thế trong sáng, nghiêm túc đón nhận lời thầy dạy bảo. Có điều gì chưa hiểu
hoặc hiểu chưa kĩ, ta mạnh dạn hỏi lại bạn bè, tránh thái đọ tự ti, giấu dốt, bởi đó là điều
hồn tồn bất lợi cho việc học hành. Học thầy, học bạn không chỉ về kiến thức mà còn
học ở tác phong, đạo đức để trở thành con người hữu ích cho xã hội.
Hai câu tục ngữ trên bổ sung ý nghĩa cho nhau để phản ánh quan niệm của người xưa
về việc học. Ngày nay, cách học tốt nhất là học ở thầy, học ở bạn, học trong sách vở và
học trong thực tế cuộc sống hằng ngày. Muốn nên người, chúng ta phải có thái độ tơn

kính thầy cơ, q mến, tơn trọng bạn bè và khiêm tốn trong học tập. Con đường đến với
tri thức là còn đường gập ghềnh, gian nan. Trên con đường ấy, thầy và bạn vừa là người
chỉ lối, vừa là người đồng hành quan trọng biết bao đối với mỗi chúng ta.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 9
Dân tộc ta vốn có truyền thống tơn sư trọng đạo. Để tỏ lịng tơn trọng, biết ơn thầy giáo
và ghi nhận vai trò to lớn của thầy giáo đối với sự thành đạt của mỗi cá nhân, tục ngữ
ta có câu:
Khơng thày đố mày làm nên
Nhưng cũng lại có truyền thống hiếu học. Khơng chỉ học thầy, chúng ta cịn học bạn:
Học thầy không tầy học bạn
Hai câu tục ngữ đều nói lên tinh thần hiếu học, nhưng thể hiện hai quan niệm dường
như mâu thuẫn. Vậy chúng ta nên hiểu việc học thầy học bạn như thế nào cho đúng?
Và bản thân chúng có mâu thuẫn hay khơng?
Xét cho cùng thì hai câu tục ngữ trên khơng hề mâu thuẫn vì cả hai câu đều nói về vai
trị và tác dụng của người dạy đối với người học. Nhưng hai câu tục ngữ lại có chỗ khác
nhau do sự tách biệt người dạy là thầy giáo và người dạy là bạn bè ở hai câu. Do sự tách
biệt trong so sánh ở hai câu mà hai câu tục ngữ bị đẩy về hai thái cực. "Không thầy đố
mày làm nên" thì tuyệt đối hố vai trị của người thầy. "Học thầy khơng tầy học bạn"
lại tuyệt đối hố vai trị của người bạn.
Đề cao việc dạy, nhấn mạnh việc học, cả hai tục ngữ đều đúng, nhưng cả hai câu đều
có điểm chưa thoả đáng. Câu "Khơng thầy đố mày làm nên" chưa thoả đáng vì q đề
cao vai trị của người thầy, tuyệt đối hoá tác dụng của người thầy đối với cuộc đời, sự
nghiệp của người học. Không ai có thể phủ nhận được vai trị quan trọng của thầy giáo
đối với sự thành đạt, "làm nên" của học trị, nhưng khơng thể vì thế mà người thầy hồn
tồn quyết định. Người học trị trưởng thành, "làm nên" một phần lớn nhờ công ơn chỉ
đạo, hướng dẫn, dạy bảo của người thầy giáo, nhưng phần quyết định vẫn là sự nỗ lực
chủ quan tự thân vận động của chính họ để học hỏi và tiếp thu tri thức, kinh nghiệm, kỹ
năng kỹ xảo… trong kho tàng tri thức chung của nhân loại. Trong quá trình tự vận động



đó, có nhiều điều họ tiếp nhận từ gia đình, bạn bè, xã hội chứ không phải chỉ từ người
thầy.
Câu tục ngữ "Học thầy không tầy học bạn" chưa thoả đáng vì q hạ thấp vai trị của
người thầy, q đề cao tác dụng của bạn bè trong việc học. Trong học tập, thầy giáo là
người chủ đạo, học trò là người chủ động, bạn bè là người hỗ trợ, giúp đỡ, "xúc tác".
Vì vậy nói "học thầy khơng tầy học bạn" là thái quá, hạ thấp người thầy, quá đề cao vai
trò, tác dụng của việc học hỏi bạn bè, xem học bạn hơn học thầy. "Học thầy không tầy
học bạn" là sai.
Để đánh giá đúng hai câu tục ngữ nói trên, chúng ta cần lưu ý đặc trưng loại thể tục
ngữ, một loại hình nghệ thuật dân gian thiên về lý trí, trí tuệ dùng để đúc kết kinh
nghiệm sống và răn dạy về ứng xử. Nhằm mục đích đó và để cho dễ nhớ, tác giả dân
gian thường dùng lối nói ngắn gọn hàm súc, ngồi nhịp điệu, nhiều khi dùng lối nói
phóng đại, cường ngơn, lộng ngữ, một chiều để nhấn mạnh, khắc sâu, đề cao bài học
trong bản thân câu tục ngữ. Hai câu tục ngữ trên có khả năng chủ yếu nói về kinh
nghiệm học nghề học việc trong thời kỳ lao động xã hội được tổ chức theo hình thức
thủ cơng là chính. Đặt trong bối cảnh đó và xét trên bình diện nghĩa tương ứng thì sẽ
thấy hai câu tục ngữ trên khác hẳn câu "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư" (một chữ là thầy,
nửa chữ cũng là thầy). Khác chúng ta, cổ nhân quan niệm người hơn nửa chữ đã là thầy.
Và theo triết học cổ về ý thức nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, "Quân – quân, thần – thần, phụ –
phụ, tử – tử", rõ ràng là thầy thì khơng cịn là bạn nữa. Trong trường hợp đó (học chữ,
dạy chữ), câu "Học thầy không tầy học bạn" sẽ rất chơng chênh.
Thống nhìn, hai câu "Khơng thầy đố mày làm nên" và "Học thầy không tầy học bạn"
dường như là mẫu thuẫn. Nhưng khi sóng đơi, chúng sẽ cho ta bài học bố ích, hồn
chỉnh: Vừa kính trọng thầy, vừa coi trọng bạn. Kính trọng thầy để tỏ lịng tơn sư trọng
đạo đối với người đã dìu dắt ta "làm nên". Tôn trọng bạn để học hỏi, nâng đỡ nhau cùng
tiến bộ.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 10
Biết ơn, quý ơn là phẩm chất đạo đức của tình bạn & tình thầy trị. Thầy là người cho
ta nhiều kiến thức. Bạn là người giúp ta phát triển những kiến thức đã học. Những điều
này đã được cha ông ta truyền lại qua hai câu tục ngữ:

“Không thầy đố mày làm nên”
“Học thầy không tày học bạn”
Tại sao “không thầy đố mày làm nên”? Tại sao phải “học thầy không tày học bạn”?
Cả hai câu tục ngữ: “Không thầy đố mày làm nên” và “học thầy không tày học bạn”
khơng mâu thuẫn với nhau vì cả hai câu đều có vai trị của người thầy với người học.
Trong việc rèn luyện và học tập, người thầy đóng vai trò chủ đạo, tổ chức hướng dẫn
và truyền thụ kiến thức bổ ích cho người học. Câu tục ngữ: “khơng thầy đố mày làm
nên” nhằm đề cao vai trò, vị trí và tác dụng quyết định của người thầy, đề cao người
thầy là đề cao tinh thần học tập phải học mới có kiến thức. “Thầy” khơng có nghĩa là


người dạy ở trường mà còn là người giỏi hơn, có thể truyền đạt kinh nghiệm của người
đi trước. Khơng có thầy, khơng được chỉ bảo, dạy dỗ, khơng được học hành đến nơi
đến chốn, người ta không thể làm tốt bất cứ cơng việc gì. Những hiểu biết tri thức, khoa
học mà mỗi người lĩnh hội được nếu không phải một phần do sự chỉ bảo, hướng dẫn,
truyền đạt của người thầy. Rõ ràng nếu khơng có thầy dạy, khơng có kinh nghiệm của
người đi trước thì khơng có kiến thức,dễ sai lầm, thất bại.
Ngược lại,câu tục ngữ: “học thầy khơng tày học bạn” có vẻ như coi nhẹ vai trò, tác dụng
của người thầy và đề cao việc học tập ở bạn bè. Cho rằng việc học ở bạn có kết quả cao
hơn học ở thầy. Nhưng ta cũng cần phải nhớ rằng kiến thức của bạn có được cũng từ
thầy mà ra. Tuy nhiên, học ở bạn có những thuận lợi mà học ở thầy, cơ khơng có: bạn
bè cùng lứa, dễ gần gũi, trao đổi, học tập lẫn nhau. Học ở bạn, bản thân mình sẽ thấy
được chỗ tốt, chỗ kém của mình mà từ đó cố gắng vươn lên và tiến bộ.
Bên cạnh vai trò của thầy và bạn, sự nỗ lực của bản thân cũng là điều quyết định trong
việc học tập và nâng cao kiến thức.
Câu tục ngữ: “không thầy đố mày làm nên” quá đề cao vai trò của người thày trong việc
trưởng thành, lập nghiệp của người học. Mặc dù trong cơng tác đào tạo con người,
người thầy giữ vai trị trung tâm, quyết định nhưng cho rằng “không thầy đố mày làm
nên” là điều không thỏa đáng. Chúng ta ai cũng nhìn nhận sự trưởng thành, có sự nghiệp
của mỗi con người một phần nhờ công ơn dạy bảo của nhà trường, của thầy cô nhưng

một phần cũng phải do bản thân người học phát huy nỗ lực cả nhân, tự bản thân vận
động để tiếp thu những cái mới, sáng tạo những cái hay. Trong cuộc sống, môi trường
hàng ngày ngồi tác dụng của thầy, người học cịn chịu ảnh hưởng của hoàn cảnh xung
quanh, của yếu tố khách quan như gia đình, cha mẹ, xã hội…Do đó, tuyệt đối hóa việc
học ở thầy, khơng coi trọng việc học tập ở nơi khác, người khác thì sẽ hạn chế kết quả
của công việc.
Tuy nhiên, khẳng định: “Học thầy không tày học bạn” cũng có nhiều chỗ chưa đúng vì
câu tục ngữ này đã hạ thấp vai trò và tác dụng của người thầy, đề cao quá mức vai trò
của bạn bè trong học tập. Học hỏi, tìm hiểu nơi bạn bè là một trong những yếu tố góp
phần vào sự thành đạt của mỗi cá nhân nhưng trong gia đình, người thầy đóng vai trị
quyết định, bạn bè đóng vai trị hỗ trợ. Nếu nói rằng bạn bè có trò giúp đỡ, hỗ trợ, bảo
ban để cùng nhau học tập tốt hơn thì chúng ta dễ chấp nhận nhưng nói “khơng tày” thì
khó nghe vì ơng cha ta đã từng nói:
“Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy”
Muốn học tốt, bên cạnh việc học ở thầy, ở bạn cịn phải có sự nỗ lực, học tập của bản
thân. Chúng ta phải khẳng định việc học ở thầy là chủ yếu và còn phải kết hợp với sự
nỗ lực của cá nhân người học. Chúng ta không chấp nhận cách học thụ động, nhồi nhét,
máy móc.
Ngồi ra, muốn giúp đỡ nhau trong học tập sao cho có kết quả, bạn bè cùng chung chí
hướng, chung mục đích học tập, phấn đấu rèn luyện theo nội dung mà người thầy hướng


dẫn. Một phần do thầy dạy dỗ bảo ban còn phải mở rộng sự học hỏi, học ở bạn, học
trong thực tế.
Chính Hồ Chủ tịch cũng đã khẳng định “phải học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau,
học ở nhân dân, khơng học nhân dân là thiếu sót lớn”
Như vậy, trong hoạt động ở nhà trường hiện nay, hai câu tục ngữ không hề mâu thuẫn
nhau, như vậy đều có ý nhấn mạnh đối tượng đối với người biết vận dụng thì hai câu
tục ngữ có ý nghĩa tích cực, bổ sung cho nhau, chỉ cho chúng ta hai nơi học tốt nhất:

học ở thầy và học ở bạn.
Hai câu tục ngữ “học thầy không tày học bạn”, “khơng thầy đố mày làm nên” tách rời
nhau, có khía cạnh đúng và hạn chế, nhìn bề ngồi như mâu thuẫn với nhau nhưng phối
hợp nội dung hai câu tục ngữ sẽ có lời khuyên học hỏi tốt nhất: chúng ta phải coi trọng
việc học ở thầy, đồng thời phải biết học ở bạn.
Bản thân mỗi người học sinh phải biết kính trọng, biết ơn thầy cơ giáo, những người đã
giúp đỡ, truyền thụ cho chúng ta, dạy dỗ những điều hay lẽ phải cho chúng ta. Và chúng
ta cũng vẫn phải khiêm tốn học hỏi nơi bạn bè, đoàn kết chân thành giúp đỡ nhau để
cùng nhau tiến bộ.
Giải thích Khơng thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn - mẫu 11
Từ xa xưa dân tộc Việt Nam đã là một dân tộc hiếu học. Vì vậy có rất nhiều những câu
nói về lễ nghi, cũng như cách học sao cho đạt được kết quả tốt nhất. Trong số đó thì hai
câu nói quen thuộc được truyền qua nhiều thế hệ chính là “khơng thầy đồ mày làm nên”
và “Học thầy khơng tày học bạn”.
Có rất nhiều người cho rằng hai câu nói trên mâu thuẫn với nhau. Nhưng cũng nhiều ý
kiến cho rằng hai câu nói này bổ sung và hỗ trợ nhau chứ khơng hề mâu thuẫn với nhau.
Riêng em thì cho rằng hai câu tục ngữ trên đều đúng, và chúng không hề mâu thuẫn với
nhau.
Trước hết chúng hãy tìm hiểu từng câu một. Từ xa xưa, ông bà ta đã rất coi trọng việc
học nên đối với những người truyền thụ kiến thức cho mình cũng được mọi người yêu
quý và kinh nể. Điều này được thể hiện qua những câu ca dao tục ngữ như: Nhất tự vi
sư, bán tự vi sư; Muốn sang thì bắc cầu kiều, Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy…
Vậy là qua nhưng câu ca dao tục ngữ trên chúng ta có thể thấy thầy cơ là những người
giữ vị trí cực kỳ quan trọng đối với việc học của mỗi các nhân. Vì vậy mới nói “Khơng
thầy đó mày làm nên”, câu nói là lời đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người thầy
người cô trong việc truyền trải kiến. Đây là những người dẫn đường chỉ lối sao cho
chúng ta tìm đến những kiến thức nhanh và tốt nhất. Họ cùng là những người dạy cho
chúng ta những điều hay lẽ phải hay kinh nghiệm trong cuộc sống hay công việc. Vì
vậy, chúng ta cần tơn sư trọng đạo.
Nhưng việc “thầy” ở đây có phải là những người ở trường ở lớp? khơng theo ơng cha

ta “thầy” có nghĩa rất rộng. Họ không nhất thiết phải đứng trên bục giảng nhưng học
dạy cho chúng ta dùng chỉ là một chữ thì họ cũng là thầy của chúng ta. Dù họ chỉ truyền


cho chúng ta một chút kiến thức, thêm hiểu biết họ cũng xứng đáng để chúng ta tôn
trọng và ghi nhớ cơng ơn.
Chính vì điều này mà chúng ta thấy rằng thầy cơ giáo sánh ngang với cha mẹ. Vì vậy,
câu nói “Học thầy khơng tày học bạn” khơng hề hạ thập vai trị của người thầy mà là
câu nói chỉ ra phương pháp học tốt nhất. Thấy cô giáo là người dạy ta kiến thức, chỉ ra
cho ta những con đường đi đến thành cơng cịn chính chúng ta mới là người lựa chọn
cách thức để hoàn thành con đường đi đó. Vì vậy, trên con đường đó thì những người
đồng hành với chúng là những những người bạn. Và khi chúng ta học cùng bạn, chúng
ta sẽ thấy dễ tiếp thu kiến thức hơn và gắt hái được nhiều thành cơng hơn. Ngun nhân
là vì sao vậy?
Đối với giáo dục Việt Nam từ xưa đến nay những người thầy người cơ ln có một uy
quyền đặc biệt như cha mẹ đối với con cái. Vì vậy, học trị kinh nể thầy nên có nhiều
kiến thức chưa hiểu chúng ta cũng ngần ngại chưa dám hỏi thấy. Hoặc là do số lượng
học trị q đơng sức thầy cơ có hạn nên không thể sâu sát đến từng cá nhân học trị. Từ
đó dẫn đến những thiếu sót về kiến thức cả thầy và trị đều khơng hề nhận ra. Thêm
nữa, cách học một chiều cũng dễ dẫn đến sự chán nản và mệt mỏi cho người học vì vậy
mà khả năng tiếp thu kém đi.
Ngược lại, học với bạn những người cùng trang lứa, cùng lối sống lối suy nghĩ tâm lý
chúng ta thường thoải mái tự do. Trong học tập chúng ta khơng ai có kiến thức tuyệt
đối nên dễ nảy sinh tranh luận, từ những tranh luận này chúng ta mới có những cách
giải và sự sáng tạo mới. Đồng thời dễ dàng bổ sung những khuyến khuyết của mình
thơng qua bạn. Rõ ràng là việc học tập cùng với bạn sẽ là một cách học thông minh và
hiệu quả hơn là chỉ học với thầy.
Nhưng vậy, đến đây chúng ta hồn tồn có thể nói rằng hai câu tục nhữ này không hề
mâu thuẫn với nhau, vì về bản chất là chúng đề cập đến các vấn đề khác nhau. Về thực
thế chúng bổ sung, hoàn thiện cho nhau trong từ hoàn cảnh. Chúng ta học tập và tiếp

thu kiến thức mới của thấy cô trên lớp trên trường còn ở nhà chúng ta rèn luyện bổ sung
lại những kiến thức đó cũng với bạn bè để có thể năm chắc những kiến thức đã học.
Những người “thầy” và những “bạn” của chúng ta đều đáng q và đáng trân trọng vì
đó đều là những người đưa chúng ta đi đến thành công.