BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN KIỀU PHƢƠNG THANH

KIỂM SỐT NỘI BỘ QUY TRÌNH
BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN
TẠI CƠNG TY TNHH SX – TM NHẬT TÂN

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN
MÃ SỐ: 7 34 03 01

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Họ và tên sinh viên: NGUYỄN KIỀU PHƢƠNG THANH
Mã số sinh viên: 050606180354
Lớp sinh hoạt: HQ6-GE07

KIỂM SỐT NỘI BỘ QUY TRÌNH
BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN

TẠI CÔNG TY TNHH SX – TM NHẬT TÂN

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
Chun ngành: Kế tốn – Kiểm toán
Mã số: 7 34 03 01

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN THỊ MAI HƢƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022


i

TÓM TẮT
Hoạt động bán hàng và thu tiền là hoạt động cuối cùng trong quá trình sản
xuất kinh doanh. Hoạt động này có ý nghĩa hiện thực hóa doanh thu và lợi nhuận,
tính thanh khoản. Do đó, hoạt động bán hàng và thu tiền là mối quan tâm của chủ sở
hữu và ban giám đốc.
Hiện nay có nhiều đề tài nghiên cứu trong và ngoài nước được thực hiện về
kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp và kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng và
thu tiền. Nhiều tác giả đã thực hiện nghiên cứu và đề xuất giải pháp hồn thiện kiểm
sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại nhiều doanh nghiệp đặc điểm sản xuất
kinh doanh khác nhau. Mặc dù còn tồn tại một số thiếu sót nhưng những đề tài trên
đã hệ thống hóa được lý luận cơ bản về KSNB quy trình bán hàng và thu tiền nói
chung và thực trạng KSNB chu trình bán hàng và thu tiền tại các đơn vị nói riêng.
Các đề tài nêu lên được những bất cập và hạn chế đối với KSNB quy trình bán hàng
và thu tiền tại đơn vị, đưa ra những biện pháp hợp lý nhắm hồn thiện KSNB chu
trình bán hàng và thu tiền.
Như vậy có thể nói, các nghiên cứu đã thực hiện trong nước và ngoài nước

đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết và thực tiễn về kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng
và thu tiền, đã thu thập được thông tin thực tế về hoạt động này tại đơn vị phân tích
thơng qua phương pháp nghiên cứu đa dạng và phong phú như khảo sát thực tế hay
thu thập các báo cáo của doanh nghiệp. Đồng thời, sự khác biệt giữa các nghiên cứu
này là sự khác biệt về đặc điểm và qui mô sản xuất kinh doanh của từng đơn vị,
từng ngành và ở từng quốc gia nghiên cứu. Thêm vào đó, tại Cơng ty TNHH Nhật
Tân chưa có đề tài nào nghiên cứu về kiểm sốt quy trình bán hàng và thu tiền.
Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng và
thu tiền tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân” để nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu : Kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại
Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân. Về thời gian, đề tài nghiên cứu trên cơ sở các
thông tin số liệu trong năm 2019-2022 . Về nội dung, đề tài tập trung vào nghiên


ii
cứu KSNB đối với quy trình bán hàng và thu tiền tại Công ty TNHH SX – TM Nhật
Tân.
Trên cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ, kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng
và thu tiền cùng với việc tìm hiểu thực tế kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và
thu tiền tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân tiến hành so sánh giữa lý luận và
thực tiễn.Từ đó, thấy được những điểm mạnh yếu, tìm ra ngun nhân và đề xuất
giải pháp nhằm hồn thiện KSNB chu trình bán hàng và thu tiền tại Cơng ty.
Trong chương 2, trình bày các vấn đề lý luận chung về kiểm sốt nội bộ đối
với quy trình bán hàng và thu tiền, các khái niệm về kiểm soát nội bộ, các yếu tố
cấu thành kiểm soát nội bộ cũng như những hạn chế của kiểm soát nội bộ. Đồng
thời làm rõ được đặc điểm kiểm soát đối với quy trình bán hàng và thu tiền trong
doanh nghiệp cũng như vai trị của kiểm sốt nội bộ đối với quy trình bán hàng và
thu tiền. Chương này là cơ sở để nghiên cứu thực trạng kiểm soát nội bộ chu trình
bán hàng và thu tiền tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân ở Chương 3.
Trong chương 3, giới thiệu tổng quan về Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân,

cơ cấu tổ chức của công ty cũng như đặc điểm quy trình bán hàng và thu tiền của
Công ty, đi sâu nghiên cứu thực trạng kiểm sốt nội bộ đối với quy trình bán hàng
và thu tiền của Công ty. Đồng thời đã nêu lên được thực trạng kiểm sốt nội bộ quy
trình bán hàng và thu tiền theo COSO: Mơi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, hoạt
động kiểm sốt, thơng tin và truyền thơng, giám sát đối với quy trình bán hàng và
thu tiền tại Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân.
Qua nghiên cứu thực trạng kiểm soát nội bộ đối với quy trình bán hàng và
thu tiền tại Cơng ty, tác giả nhận thấy kiểm sốt nội bộ tại Cơng ty cịn có nhiều
điểm hạn chế. Các ưu và nhược điểm đó tác giả xin được trình bày tại chương 4. Từ
những ưu và nhược điểm công ty đề ra giải pháp nhằm kiểm sốt nội bộ đối với quy
trình bán hàng và thu tiền.


iii

THE ABSTRACT
Sales and collection activities are the final activities in the production and
business process. This activity has the meaning of realizing revenue and profit and
liquidity. Therefore, sales and collection activities are the concern of owners and
management.
Currently, there are many domestic and foreign research projects being
carried out on internal control in enterprises and internal control of sales and
collection processes. Many authors have researched and proposed solutions to
improve the internal control of the sales and collection cycle in many enterprises
with different production and business characteristics. Although there are still some
shortcomings, the above topics have systematized the basic theory of internal
control of the sales and collection process in general and the actual situation of
internal control of the sales and collection cycle at the units in question. private. The
topics mentioned inadequacies and limitations for internal control in the sales and
collection cycle at the unit, giving reasonable measures to perfect the internal

control in the sales and collection cycle.
Thus, it can be said that domestic and foreign studies have systematized the
theoretical and practical basis of internal control of sales and collection processes;
has collected factual information about this activity at the analysis unit through
various and rich research methods such as field surveys or corporate reports.... At
the same time, the difference between these studies is the difference in the
characteristics and scale of production and business of each unit, each industry and
in each research country. In addition, at Nhat Tan Co., Ltd., there is no research
topic on sales cycle control and collection
That's why I chose the topic: "Internal control of the sales and collection
process at Nhat Tan Manufacturing and Trading Co., Ltd" to do research for my
master's thesis.


iv

Research object: Internal control of the sales and collection process at Nhat
Tan Manufacturing and Trading Co., Ltd. In terms of time, the research topic is
based on the data of the year. Regarding the content, the topic focuses on
researching internal control for the sales and collection process at Nhat Tan
Manufacturing and Trading Co., Ltd.
On the basis of the theory of internal control, internal control of the sales and
collection cycle, along with the actual understanding of the internal control of the
sales and collection process at Nhat Tan Production and Trading Co., Ltd., to
compare theory and practice. From there, see the strengths and weaknesses, find out
the causes and propose solutions to improve the internal control of the sales and
collection cycle at the Company.
In chapter 2, the general theoretical issues of internal control for the sales and
collection process are presented, the concepts of internal control, the role of internal
control, the constitutive elements of control. internal control as well as its

limitations. At the same time, it is clear the characteristics of internal control for
sales and cash collection processes in the business as well as the role of internal
control in the sales and collection processes. This chapter is the basis for the thesis
to study the internal control of the sales and collection cycle at Nhat Tan
Manufacturing and Trading Co., Ltd in Chapter 3.
In chapter 3, an overview of Nhat Tan Manufacturing and Trading Co., Ltd.,
the company's organizational structure as well as the characteristics of the
Company's sales and collection process, in-depth study of the internal control
situation for the sales and collection process of the Company. At the same time, the
current situation of: control environment, risk assessment, information and
communication system, control and supervision activities for the sales and
collection process of the Company was raised.
Through studying the status of internal control for the sales and collection
process at the Company, the author found that the internal control at the Company


v

still has many limitations. The advantages and disadvantages that the author would
like to present in chapter 4. From the advantages and disadvantages, the company
proposes solutions to internal control over the sales and collection process.


vi

LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng, nghiên cứu này là do tôi thực hiện không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Tôi xin cam đoan với chủ đề: “Kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu

tiền tại Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân” là do tôi nghiên cứu và thực hiện độc
lập của riêng tôi, được sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Mai Hương.
Các số liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc đáng tin cậy và chưa từng
được cơng bố ở các cơng trình nghiên cứu nào khác. Khoá luận được nghiên cứu
dựa trên nền tảng cơ sở luận khoa học và trên cơ sở tác nghiệp thực tiễn tại Công ty
TNHH SX – TM Nhật Tân.

Tác giả

Nguyễn Kiều Phương Thanh


vii

LỜI CẢM ƠN

Qua thời gian học tập ở Trường Đại Học Ngân Hàng TP.HCM, em luôn
được sự chỉ bảo và giảng dạy nhiệt tình của q thầy cơ, đặc biệt là q thầy cơ của
Khoa Kế tốn – Kiểm Tốn đã truyền đạt rất nhiều kiến thức quý báo cho em khơng
chỉ về cách học, cách làm mà cịn cả cách sống trước khi tiếp xúc với xã hội.
Tác giả chân gửi lời thành đến TS. Nguyễn Thị Mai Hương, người trực tiếp
hướng dẫn khố luận, đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tác giả tìm ra hướng nghiên
cứu, tiếp cận thực tế, tìm hiểu tài liệu, xử lý và giải quyết vấn đề, nhờ đó tơi có thể
hồn thành khố luận của mình.
Tác giả kính gửi lời cám ơn đến Ban lãnh đạo và các anh chị trong Cơng ty,
đặt biệt là các anh chị Phịng kế tốn – tài chính đã tận tình giúp đỡ tơi hồn thành
tốt trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Do kiến thức cịn hạn hẹp, thời gian tìm hiểu chưa sâu, chắc chắn chuyên đề
của tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong q thầy cơ Khoa Kế tốn –
Kiểm Tốn và Ban lãnh đạo cơng ty giúp em khắc phục những thiếu sót và khuyết

điểm.
Kính chúc Q thầy cô trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, Ban lãnh đạo
và các anh chị trong công ty lời chúc sức khỏe và luôn thành đạt! Trân trọng!
Tác giả

Nguyễn Kiều Phương Thanh


1

MỤC LỤC

TÓM TẮT

....................................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. vi
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... vii

...................................................................................................... 1

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. 4
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, LƢU ĐỒ ...................................................... 5
DANH MỤC KÝ HIỆU ......................................................................................... 6
CHƢƠNG 1:

TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .................................. 7


1.1

Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................7

1.2

Tổng quan các cơng trình nghiên cứu ............................................................ 8

1.2.1

Các cơng trình nghiên cứu cơng bố trên thế giới ................................ 9

1.2.2

Các cơng trình nghiên cứu công bố tại Việt Nam ............................. 10

1.2.3

Xác định vấn đề nghiên cứu ................................................................ 11

1.3

Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................12

1.4

Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................12

1.5


Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 12

1.6

Phƣơng pháp nghiên cứu ..............................................................................13

1.7

Giá trị của đề tài ............................................................................................. 13

1.8

Kết cấu luận văn............................................................................................. 14

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KIỂM SỐT NỘI BỘ QUY TRÌNH
BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN ................................................................................ 16
2.1

Khái quát chung về kiểm soát nội bộ ........................................................... 16

2.1.1

Khái niệm về kiểm soát nội bộ ............................................................ 16

2.1.2

Các yếu tố cấu thành kiểm sốt nội bộ ..............................................17

2.1.2.1


Mơi trường kiểm soát .......................................................................18

2.1.2.2

Đánh giá rủi ro .................................................................................21

2.1.2.3

Hoạt động kiểm sốt .........................................................................22

2.1.2.4

Thơng tin và truyền thơng................................................................ 25

2.1.2.5

Giám sát ............................................................................................ 26


2

2.1.3
2.2

So sánh COSO 1992 và COSO 2013 ..................................................27

Kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền của doanh nghiệp ........28

2.2.1


Kiểm soát nghiệp vụ bán hàng ........................................................... 32

2.2.1.1

Mục tiêu kiểm soát ...........................................................................32

2.2.1.2

Rủi ro và các thủ tục kiểm soát ........................................................33

2.2.2

Kiểm soát nghiệp vụ thu tiền .............................................................. 35

2.2.2.1

Mục tiêu kiểm soát ...........................................................................35

2.2.2.2

Rủi ro và các thủ tục kiểm soát ........................................................36

2.2.3

Tổ chức thơng tin phục vụ quy trình bán hàng và thu tiền .............37

2.2.3.1

Chứng từ kế toán ..............................................................................37


2.2.3.2

Tài khoản sử dụng và sổ sách kế toán ............................................38

2.2.3.3

Báo cáo kế toán trong quy trình bán hàng và thu tiền ...................39

2.3 Kinh nghiệm kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền của các
doanh nghiệp ............................................................................................................40
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ..................................................................................... 43
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ KIỂM SỐT NỘI BỘ QUY TRÌNH BÁN
HÀNG VÀ THU TIỀN TẠI CÔNG TY TNHH SẢN XUẤT – THƢƠNG MẠI
NHẬT TÂN
.................................................................................................... 44
3.1

Khái quát về Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân ......................................44

3.1.1

Quá trình hình thành và phát triển của Công ty .............................. 44

3.1.2
Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và tổ chức bộ máy kinh
doanh của Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân................................................45
3.1.2.1.

Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh ....................................45


3.1.2.2.
Tân

Tổ chức bộ máy kinh doanh của Công ty TNHH SX – TM Nhật
..........................................................................................................46

3.1.3

Tổ chức bộ máy kế tốn tại Cơng ty ..................................................47

3.2 Thực trạng kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại Công ty
TNHH SX – TM Nhật Tân .....................................................................................50
3.2.1

Đặc điểm quy trình bán hàng và thu tiền của Cơng ty ....................50

3.2.2

Kiểm sốt quy trình bán hàng tại cơng ty .........................................50

3.2.3

Kiểm sốt quy trình thu tiền tại cơng ty ............................................54

3.3 Đánh giá kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại Công ty
TNHH SX – TM Nhật Tân thông qua dữ liệu sơ cấp. .........................................57


3


3.3.1

Mục đích khảo sát ................................................................................57

3.3.2

Đối tƣợng khảo sát ...............................................................................58

3.3.3

Nội dung và phƣơng pháp khảo sát( Bảng câu hỏi) .........................58

3.3.4

Tổng hợp kết quả khảo sát ..................................................................58

3.3.4.1 Mơi trƣờng kiểm sốt đối với quy trình bán hàng và thu tiền của
Cơng ty ...........................................................................................................58
3.3.4.2
ty

Đánh giá rủi ro đối với quy trình bán hàng và thu tiền của Cơng
...........................................................................................................60

3.3.4.3 Hoạt động kiểm sốt đối với quy trình bán hàng và thu tiền của
Cơng ty ...........................................................................................................62
3.3.4.4 Thơng tin và truyền thơng đối với quy trình bán hàng và thu tiền
của Công ty ......................................................................................................64
3.3.4.5
3.3.5


Giám sát đối với quy trình bán hàng và thu tiền của Cơng ty ....65

Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động của công ty ..............66

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ..................................................................................... 67
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN HỆ THỐNG
KIỂM SỐT NỘI BỘ QUY TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TẠI CÔNG TY
TNHH SX-TM NHẬT TÂN................................................................................. 68
4.1 Đánh giá về kiểm sốt nội bộ đối quy trình bán hàng và thu tiền tại Công
ty TNHH SX – TM Nhật Tân .................................................................................68
4.1.1

Ƣu điểm.................................................................................................68

4.1.2

Nhƣợc điểm .......................................................................................... 69

4.2 Một số giải pháp nhằm hoàn thiện về KSNB quy trình bán hàng và thu
tiền tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân .......................................................... 71
4.2.1

Hồn thiện mơi trƣờng kiểm sốt.......................................................71

4.2.2

Hồn thiện đánh giá rủi ro ..................................................................72

4.2.3


Hồn thiện hoạt động kiểm sốt .........................................................73

4.2.4

Hồn thiện thơng tin và truyền thơng ................................................74

4.2.5

Hồn thiện giám sát .............................................................................78

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ..................................................................................... 79
KẾT LUẬN CHUNG ........................................................................................... 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 81


4

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Nguyên nghĩa

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

SX

Sản xuất


TM

Thương mại

KSNB

Kiểm soát nội bộ

DN

Doanh nghiệp

HTKSNB

Hệ thống kiểm soát nội bộ

GTGT

Giá trị gia tăng


5

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, LƢU ĐỒ
Hình 2.1: Năm yếu tố cấu thành kiểm soát nội bộ theo COSO ............................... 17
Hình 4.1: Trích hệ thống tài khoản Cơng ty ............................................................. 77
Bảng 2.1: Sự khác nhau giữa Coso 1992 và Coso2013 .............................................27
Bảng 2.2: Các rủi ro và thủ tục kiểm sốt trong quy trình bán hàng ....................33
Bảng 2.3: Các rủi ro và thủ tục kiểm sốt trong quy trình thu tiền .......................36

Bảng 2.4: Chứng từ kế toán ........................................................................................37
Bảng 3.1: Quy trình nhận diện rủi ro và thủ tục kiểm sốt trong quy trình bán
hàng ............................................................................................................................... 52
Lƣu đồ 3.1: Lƣu đồ quy trình bán hàng ....................................................................50
Lƣu đồ 3.2: Lƣu đồ quy trình thu tiền ......................................................................55
Sơ đồ 2.2.1: Sơ đồ chức năng của quy trình bán hàng và thu tiền .........................29
Sơ đồ 3.3.1: Bộ máy quản lý của công ty ...................................................................46
Sơ đồ 3.2: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán ...................................................................47
Sơ đồ 3.3: Trình tự ghi sổ theo hình thức Chứng từ ghi sổ .....................................49
Sơ đồ 3.4: Luân chuyển chứng từ ..............................................................................64
Sơ đồ 4.1: Mơ hình nghiên cứu sự hài lịng của khách hàng ...................................74


6

DANH MỤC KÝ HIỆU

Chứng từ

Xử lý thủ công
Xử lý bằng máy tính
Sổ sách, báo cáo
Bắt đầu, kết thúc

Lưu trữ

Điểm ra quyết định của nhà quản lý


7


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1

Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự phát triển và liên tục của các doanh nghiệp (DN) là sự gia tăng

mạnh mẽ các hình thức gian lận với thiệt hại lớn tại các công ty đã dẫn đến sự quan
tâm của xã hội đến hoạt động kiểm soát nội bộ (KSNB).
Bất kỳ DN nào cũng mong muốn hoạt động sản xuất kinh doanh của mình
ngày càng phát triển và giảm thiểu tối đa những rủi ro có thể xảy ra. Để đạt được
hiệu quả cao trong hoạt động sản xuất kinh doanh, các DN không chỉ quan tâm đến
năng suất lao động mà cần chú trọng đến hiệu quả của công tác quản lý, đặc biệt là
công tác kiểm tra, kiểm sốt mọi hoạt động trong các khâu của q trình quản lý
bằng việc thiết lập duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB) trong đơn vị.
Khi Việt Nam hội nhập với nền kinh tế thế giới không chỉ mang lại những cơ
hội mà cịn có những khó khăn, thách thức luôn đặt ra đối với các DN. Để có thể
điều hành DN hoạt động một cách hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra trong từng
giai đoạn, mọi hoạt động phải đặt trong sự kiểm soát của các nhà quản lý. Kiểm soát
hoạt động của DN là một phạm trù rất rộng, bao gồm việc kiểm soát tồn bộ các
chức năng trong quy trình doanh thu, quy trình cung ứng, quy trình chuyển đổi và
quy trình tài chính của một DN. Trong đó, quy trình doanh thu là ghi nhận những
nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến việc bán hàng và thu tiền của khách hàng.
Hoạt động bán hàng và thu tiền là hoạt động diễn ra thường xuyên ở trong các DN.
Tuy nhiên trong q trình diễn ra quy trình này, DN có thể gặp phải những rủi ro và
dễ xảy ra rủi ro gian lận như rủi ro về sai sót các số liệu kế tốn và bào cáo tài
chính, các sai sót có thể gây thiệt hại trong việc làm chậm kế hoạch kinh doanh.
Việc xây dựng KSNB hữu hiệu với quy trình bán hàng sẽ bảo đảm thu được tiền từ
khách hàng, cung cấp cho khách hàng những sản phẩm chất lượng tốt, và đáp ứng
tốt nhất các nhu cầu của khách hàng. Từ đó, nâng cao uy tín, hình ảnh và năng lực

cạnh tranh của DN trên thị trường.


8
Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân đã dần đứng vững trên thị trường và trở
thành một DN kinh doanh có hiệu quả, từng bước ổn định và nâng cao thu nhập cho
các nhân viên cũng như đóng góp vào sự phát triển của cả nước. Trên thị trường
hiện nay có rất nhiều đối thủ cạnh tranh buộc Cơng ty phải có những chính sách và
biện pháp nhằm gia tăng phần lợi nhuận và cũng làm giảm thiểu các rủi ro, gian lận
để có thể cạnh tranh với các đối thủ của mình. Quy trình bán hàng và thu tiền tại
Công ty diễn ra thường xuyên và liên tục, thị trường ngày càng mở rộng, số lượng
khách hàng ngày càng tăng, giá cả lại biến động theo khu vực và đối tượng, doanh
thu bán hàng ngày càng tăng. Do đó, cơng tác KSNB quy trình bán hàng và thu tiền
có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong hoạt động kinh doanh của Cơng ty vì nó có thể
ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót, nhằm đạt được sự tn thủ các ngun tắc,
chính sách và quy trình thiết lập để nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Hiện nay, Công ty đã thiết lập các thủ tục KSNB đối với quy trình bán hàng
và thu tiền. Tuy nhiên, việc kiểm sốt vẫn cịn nhiều bất cập và nhiều hạn chế như
quá trình bán hàng tại DN vẫn chưa chặt chẽ, vẫn còn những tồn tại cần được khắc
phục. Hơn nữa, trước tình trên thị trường đang có rất nhiều đối thủ cạnh tranh địi
hỏi Cơng ty phải có những chính sách và biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động, tăng lợi nhuận, giảm thiểu những rui ro, gian lận để có thể cạnh tranh với các
đối thủ và chiếm lĩnh thị trường.
Từ những vấn đề trên, tác giả đã chọn đề tài “ Kiểm sốt nội bộ quy trình
bán hàng và thu tiền tại Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Nhật Tân” làm
khóa luận tốt nghiệp với mong muốn có kinh nghiệm khi tìm hiểu sâu sắc hơn về
chủ đề nghiên cứu này tại đơn vị .
1.2 Tổng quan các cơng trình nghiên cứu
Hiện nay KSNB quy trình bán hàng và thu tiền thu hút được nhiều sự quan
tâm của các nhà nghiên cứu trong nước và ngoài nước.



9
Các cơng trình nghiên cứu cơng bố trên thế giới

1.2.1

Nghiên cứu của Mwachiro d. Brian (2013) “Effects Of Internal Controls On
Revenue Collection: A Case of Kenya Revenue Authority” nghiên cứu hoạt động
KSNB thu tiền của DN Kenya. Phương pháp nghiên cứu là khảo sát để tìm hiểu
hoạt động KSNB và thu tiền của DN. Kết quả cho thấy cần phải đảm bảo 5 yếu tố là
mơi trường kiểm sốt, đánh giả rủi ro, các hoạt động kiểm sốt, thơng tin, đàm thoại
và quản trị để đảm bảo hiệu quả hoạt động KSNB và thu tiền từ hoạt động bán hàng
của DN.
Matilda Noel (2013) “Measuring The Performance Of Internal Controls Over
Cash Receipts: A Case Of Mkuranga Districts Council” để đánh giá hiệu quả hoạt
động KSNB với hoạt động thu tiền bán hàng. Nghiên cứu sử dụng phương pháp
nghiên cứu định lượng và định tính thơng qua phỏng vấn, bảng hỏi, và các báo cáo
của DN. Kết quả nghiên cứu khẳng định hoạt động KSNB rất cần thiềt và giúp cho
DN bán hàng và thu tiền hiệu quả hơn. Tuy nhiên, DN cũng cần có những kỹ thuật
viên chuyên nghiệp và cần phải nâng cao vai trò của nhà quản lý để đảm bảo chất
lượng hoạt động KSNB.
Petteri Halonen (2014) “Risk-based Evaluation of Internal Controls in Case
Company’s Sales Process – Case Company X”. Nghiên cứu này chỉ ra các rủi ro và
kiểm sốt nội bộ trong quy trình bán hàng của cơng ty, từ đó đưa đưa các biện pháp
nhằm tăng cường hoạt động kiểm soát. Tác giả đã thu thập dữ liệu thông qua các
cuộc phỏng vấn với các nhân viên các cấp khác nhau trong công ty để đánh giá các
rủi ro hiện có và các biện pháp trong quy trình bán hàng.
Nghiên cứu của Manurung, E. T., & Octo, G. (2018) “Internal Control
Implementation in Mitigating Significant Fraud Risk to Control Sales” chỉ ra rằng

rủi ro gian lận tiềm ẩn và cách giảm thiểu rủi ro gian lận đáng kể để làm cho công ty
vẫn hoạt động hiệu quả. Nghiên cứu cho rằng tất cả các gian lận tiềm ẩn có thể được
giải quyết bằng KSNB. Khi đó, quy trình trình bán hàng được kiểm sốt tốt hơn.


10
Oktavia, F., & Pamungkas, B. (2019) “Internal Controls in the Sales Cycle to
Minimize Risks - Case Study at PT XYZ”. Nghiên cứu về kiểm sốt nội bộ trong
quy trình bán hàng để giảm rủi ro trong kinh doanh bán hàng và hệ thống kiểm sốt
bộ trong quy trình bán hàng. Nghiên cứu này được thực hiện bằng cách sử dụng
phương pháp định tính và phân tích mơ tả để kiểm tra bán hàng và các thành phần
của kiểm soát nội bộ. Dữ liệu được thu thập bởi phỏng vấn, kiểm tra và quan sát các
tài liệu. Kết quả của nghiên cứu là các hành động được khuyến nghị để cải thiện
kiểm sốt nội bộ của quy trình bán hàng và một thiết kế phân tích rủi ro.
1.2.2

Các cơng trình nghiên cứu công bố tại Việt Nam
Trần Viết Cường (2018) “KSNB quy trình bán hàng – thu tiền tại Cơng ty

TNHH Đầu tư và Phát triển Nam Thái”. Đề tài này tác giả sử dụng phương pháp thu
thập, xử lý, phân tích để đánh giá thực trạng cơng tác kiểm sốt nội bộ trong chu
trình bán hàng và thu tiền. Ngồi ra, tác giả cũng chỉ rõ những ưu điểm và hạn chế
trong quy trình bán hàng và thu tiền. Từ đó, đề ra các giải pháp nhằm hồn thiện
quy trình bán hàng và thu tiền tại công ty.
Nghiên cứu của Phạm Thanh Lê (2019) “KSNB chu trình bán hàng và thu
tiền tại Công ty TNHH Thương Mại Uber Việt Nam”. Luận văn này tác giả sử dụng
phương pháp thu thập dữ liệu là dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp, dữ liệu thứ cấp
thu thập từ các nguồn có sẵn trong doanh nghiệp, internet, website, dữ liệu sơ cấp
thu thập từ việc quan sát, phỏng vấn cán bộ, nhân viên tại doanh nghiệp để đánh giá
thực trạng công tác KSNB chu trình bán hàng và thu tiền và đề xuất các giải pháp.

Nghiên cứu của Lê Hải Yến (2019) “KSNB chu trình bán hàng – thu tiền tại
Cơng ty Cổ phần Cúc Phương”. Luận văn này tác giả đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu tài liệu và xử lý dữ liệu, dữ liệu thứ cấp tác giả thu thập từ giáo trình, bài
giảng, các chuẩn mực, quan điểm về KSNB của AICP, COSO, tài liệu nội bộ của
công ty, dữ liệu sơ cấp tác giả thu thập bằng cách quan sát thực tế, phỏng vấn những
người có liên quan đến phịng kế tốn, phịng kinh doanh bán hàng để nghiên cứu
thực trạng KSNB của cơng ty. Ngồi ra, tác giả chỉ rõ những ưu điểm và nhược


11
điểm về chu trình bán hàng và thu tiền tại cơng ty. Từ đó, tác giả đưa ra các giải
pháp nhằm tăng cường quy trình KSNB chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty.
Nguyễn Thị Mỹ Linh (2021) “Tìm hiểu hệ thống kiểm sốt nội bộ chu trình
bán hàng và thu tiền tại Công ty TNHH TM – DV Tấn Thành”. Luận văn này tác
giả đã sử dụng phương pháp thu thập số liệu thông qua phỏng vấn và trao đổi trực
tiếp Giám đốc, Kế toán trưởng, thu thập tài liệu các thông tin của công ty, chứng từ,
sổ sách liên quan tới chu trình bán hàng và thu tiền, phương pháp xử lý dữ liệu sử
dụng Microsoft Office Excel 2013, sau đó phân tích so sánh giữa lý thuyết và thực
tế để đánh giá thực trạng KSNB quy trình bán hàng và thu tiền, đồng thời cũng chỉ
ra những ưu điểm và hạn chế trong chu trình bán hàng và thu tiền. Từ đó, đề xuất
các giải pháp nhằm hồn thiện quy trình KSNB chu trình bán hàng và thu tiền tại
công ty.
1.2.3 Xác định vấn đề nghiên cứu
Nhìn chung, các nghiên cứu đã thực hiện trong nước và ngồi nước đã hệ
thống hố cơ sở lý thuyết về KSNB quy trình bán hàng và thu tiền nói chung và
thực trạng KSNB quy trình bán hàng và thu tiền tại các đơn vị nói riêng. Các đề tài
nêu lên được những ưu điểm và hạn chế đối với KSNB quy trình bán hàng và thu
tiền tại đơn vị, từ đó đưa những giải pháp nhằm hồn thiện KSNB quy trình bán
hàng và thu tiền.
Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng phương pháp định tính, thu thập dữ

liệu từ 2 nguồn đó là dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp tiến hành thu
thập từ các sổ sách, chứng từ, dữ liệu sơ cấp: tác giả thu thập từ việc quan sát,
phỏng vấn nhân viên. Tác giả thiết kế câu hỏi xoay quanh 5 yếu tố cấu thành KSNB
đối với quy trình bán hàng và thu tiền. Các câu hỏi được thiết kế dạng câu hỏi khảo
sát 5 yếu tố: Môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thơng tin
và truyền thơng và giám sát.
Bên cạnh đó, sự khác biệt giữa các nghiên cứu này là đặc điểm, quy mô sản
xuất kinh doanh của từng ngành khác nhau, cơ chế quản lý khác nhau, địa lý khác
nhau nên việc hiện các thủ tục trong quy trình bán hàng và thu tiền cũng khác nhau.


12
Vì vậy, tác giả đã tập trung nghiên cứu KSNB quy trình bán hàng và thu tiền tại
Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân, từ đó đánh giá những rủi ro để đưa ra các giải
pháp nhằm hoàn thiện KSNB quy trình bán hàng và thu tiền tại cơng ty.
1.3 Mục tiêu nghiên cứu
 Mục tiêu tổng quát
Phân tích, đánh giá và hồn thiện KSNB quy trình bán hàng và thu tiền nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh tại Công ty TNHH SX –TM Nhật Tân.
 Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu 1: Phân tích thực trạng hoạt động kiểm sốt nội bộ đối với chu trình
bán hàng – thu tiền tại Công ty TNHH SX –TM Nhật Tân.
Mục tiêu 2: Tổng hợp, đánh giá ưu điểm và nhược điểm để xác định điểm
mạnh và điểm yếu của HTKSNB nhằm đưa ra các giải pháp hoàn thiện và nâng cao
hiệu quả hoạt động kinh doanh KSNB quy trình bán hàng – thu tiền tại Công ty
TNHH SX –TM Nhật Tân.
1.4 Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, một số câu hỏi cần được đưa ra như sau:
Câu hỏi 1: Thực trạng KSNB chu trình bán hàng – thu tiền tại Công ty
TNHH SX –TM Nhật Tân như thế nào?

Câu hỏi 2: Điểm mạnh, điểm yếu trong KSNB chu trình bán hàng – thu tiền
tại Cơng ty TNHH SX –TM Nhật Tân là gì?
Câu hỏi 3: Các biện pháp nào có thể giúp cơng ty hồn thiện hơn trong hệ
thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền là gì?
1.5 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu
KSNB chu trình bán hàng và thu tiền tại Công ty TNHH SX –TM Nhật Tân.


13
 Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu cập nhật dữ liệu thứ cấp trong 3 năm (2019-2022) tại Công ty
TNHH SX –TM Nhật Tân.
1.6 Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp định tính
 Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu
Phương pháp tổng hợp lý thuyết, nghiên cứu trước: Phương pháp này được
sử dụng để tổng hợp lý luận và lý thuyết cơ bản làm cơ sở để tìm hiểu thực trạng
tính hữu hiệu kiểm sốt nội bộ trong quy trình bán hàng và thu tiền tại cơng ty.
Các nội dung của hệ thống kiểm soát nội bộ theo khn mẫu COSO và các
cơng tác kiểm sốt nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại cơng ty.
Phỏng vấn các đối tượng tham gia trực tiếp vào quy trình bán hàng và thu
tiền của cơng ty để thu thập dữ liệu và phân tích tình hình thực tế.
Thu thập số liệu nhân viên tại phịng kế tốn tài chính, phịng kinh doanh.
Thu thập thơng tin các chuẩn mực kế tốn, chuẩn mực kiểm tốn Việt Nam, các
giáo trình kiểm tốn.
 Phương pháp tổng hợp, xử lí và phân tích số liệu
Sử dụng kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm: Phương pháp so sánh, phân
tích, tổng hợp thơng tin, số liệu thu thập được kết hợp với quá trình quan sát hoạt
động KSNB quy trình bán hàng và thu tiền tại đơn vị để đưa ra những nhận định,

đánh giá những ưu và nhược điểm, tìm ra nguyên nhân và từ đó đề xuất các giải
pháp.
1.7 Giá trị của đề tài
Đối với thực tiễn: Đề tài tập trung nghiên cứu về hệ thống KSNB quy trình
bán hàng – thu tiền tại Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân. Để thấy một số điểm
khác biệt giữa các vấn đề lý luận và các vấn đề thực tế, điều này được làm rõ trong


14
các giải pháp mà đề tài đưa ra nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB quy trình bán hàng
– thu tiền tại cơng ty. Chính vì vậy, đề tài mang tính thực tiễn cao, là nền tảng cho
nghiên cứu các mảng đề tài khác liên quan được thực hiện sau này.
Đối với đơn vị: đề tài được thực hiện dựa trên các vấn đề cơ sở lý luận về
KSNB, KSNB quy trình bán hàng – thu tiền. Trên cơ sở lý luận đó và việc tìm hiểu
thực tế về hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền tại Cơng ty TNHH SX –
TM Nhật Tân tiến hành so sánh giữa lý luận và thực tiễn. Từ đó thấy được những
điểm mạnh và điểm yếu, tìm ra nguyên nhân và đề xuất được các giải pháp nhằm
hoàn thiện hơn nữa hệ thống KSNB quy trình bán hàng – thu tiền tại cơng ty.
1.8 Kết cấu luận văn
Ngồi phần mở đầu và kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo đề tài
có cấu trúc gồm 4 chương với nội dung tập trung chủ yếu vào KSNB quy trình bán
hàng – thu tiền tại Công ty TNHH SX – TM Nhật Tân.
Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết về kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền
tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân
Chương 3: Thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình bán hàng và thu tiền tại
Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân
Chương 4: Một số giải pháp nhằm hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội bộ quy
trình bán hàng và thu tiền tại Cơng ty TNHH SX – TM Nhật Tân



15

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1

Chương 1 trình bày tính cấp thiết của đề tài và một số cơng trình nghiên cứu
cơng bố trong nước và nước ngồi. Đây chính là nền tảng cho việc trình bày những
vấn đề lí luận về kiểm sốt nội bộ trong doanh nghiệp nói chung và đối với quy
trình bán hàng và thu tiền nói riêng.


16

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY
TRÌNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN
2.1 Khái quát chung về kiểm soát nội bộ
2.1.1 Khái niệm về kiểm soát nội bộ
Trên thế giới có nhiều định nghĩa khác nhau liên quan đến KSNB, cụ thể:
Theo Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa kỳ (AICPA),” KSNB bao gồm
kế hoạch của tổ chức và tất cả các phương pháp phối hợp và đo lường được thừa
nhận trong DN để đảm bảo an toàn tài sản của tổ chức, kiểm tra sự phù hợp và độ
tin cậy của dữ liệu kế tốn, tăng cường tính hiệu quả của hoạt động và khuyến khích
việc thực hiện các chính sách quản lý lâu dài”
Theo Chuẩn mực về Kiểm soát của Hiệp hội Kế toán Canada (CICA), “Kiểm
soát nội bộ bao gồm tất cả các thành phần của tổ chức hỗ trợ để đạt được mục tiêu
của tổ chức. Các thành phần này bao gồm nguồn lực, hệ thống, tiến trình, văn hóa,
cơ cấu và nhiệm vụ”.
Hiện nay,khái niệm KSNB được sử dụng rộng rãi nhất là khái niệm cuả
COSO - Ủy ban thuộc Hội đồng Quốc gia Hoa Kỳ về chống gian lận khi lập báo
cáo tài chính, đã định nghĩa: “Kiểm sốt nội bộ là một quá trình bị chi phối bởi

người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của đơn vị, nó được thiết lập để
cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu sau đây: Sự hữu hiệu
và hiệu quả hoạt động, sự tin cậy của báo cáo tài chính, sự tuân thủ pháp luật và các
quy định”. Với khái niệm này, COSO đã nhấn mạnh vào các yếu tố chính để xây
dựng nên KSNB là: Con người, q trình, tính đảm bảo hợp lý và pháp luật.
Từ các khái niệm trên có thể thấy, KSNB có những đặc điểm sau:
- KSNB bao gồm một chuỗi các hoạt động kiểm soát được xây dựng và vận
hành ở các bộ phận của đơn vị và được kết hợp thành một thể thống nhất.
- KSNB do con người thiết kế và vận hành: con người vừa là chủ thể vừa là
khách thể của quá trình kiểm sốt, chính con người định ra mục tiêu, thiết lập cơ