THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
TRỰC TUYẾN TẠI HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
TRONG BỐI CẢNH CHUYỂN ĐỔI SỐ HIỆN NAY
Nguyễn Thị Hà Thu
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Tóm tắt: Bài tham luận nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học lý luận chính trị trong
bối cảnh chuyển đổi số hiện nay ở Học viện Báo chí và Tun truyền, trong đó tập trung vào
những điều kiện và mức độ sẵn sàng cho hoạt động dạy học lý luận chính trị trực tuyến, đặc
biệt là những thuận lợi và những khó khăn, thách thức trong q trình dạy học lý luận chính trị
trực tuyến ở Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Từ khóa: dạy học lý luận chính trị trực tuyến, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, chuyển
đổi số.
1. Đặt vấn đề
Trong những năm gần đây, ngành giáo dục Việt Nam đã tích cực áp dụng công nghệ
thông tin vào trong hoạt động giảng dạy. Ngành giáo dục cũng phát triển mơ hình dạy học trực
tuyến để người học có thể học mọi lúc, mọi nơi, chủ động trong việc học tập. Đặc biệt, đại dịch
Covid-19 là một cú hích lớn khiến cho việc áp dụng mơ hình giáo dục trực tuyến ở các trường
đại học diễn ra nhanh hơn [1], [2]. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 có những diễn biến phức
tạp, khó lường kể từ cuối tháng 12 năm 2019 đến nay, nhằm thực hiện mục tiêu kép vừa đảm
bảo an tồn cho sinh viên, vừa đảm bảo tiến độ mơn học, các trường đại học đã đồng loạt triển
khai hình thức giáo dục trực tuyến [3], [4], [5]. Việc dạy học trực tuyến các mơn học nói chung,
các mơn lý luận chính trị nói riêng được coi là giải pháp hữu hiệu để kịp thời thích ứng với tình
hình mới, đồng thời cũng góp phần đẩy mạnh việc áp dụng cơng nghệ chuyển đổi số trong giảng
dạy. Hịa mình vào dịng chảy chung đó, Học viện Báo chí và Tun truyền đã tích cực, chủ
động triển khai hoạt động dạy học lý luận chính trị trực tuyến và bước đầu đã đạt những kết quả
đáng khích lệ.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Cơ sở lý luận về hoạt động dạy học lý luận chính trị ở các trường đại học trong
bối cảnh chuyển đổi số hiện nay
Khái niệm “Dạy học lý luận chính trị trực tuyến”
Dạy học trực tuyến hay cịn gọi là E-learning (Electronic learning) là một thuật ngữ được

sử dụng khá phổ biến trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo hiện nay. Tùy thuộc vào quan điểm và
hướng tiếp cận khác nhau mà hiện nay có nhiều cách hiểu khác nhau về dạy học trực tuyến.
Đề cập đến E-learning trong lĩnh vực giáo dục đại học, Tổ chức Hợp tác và Phát triển
Kinh tế – OECD (2005) cho rằng E-learning là việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền
thơng trong các tiến trình giáo dục đa dạng của trường đại học nhằm hỗ trợ và khuyến khích
học tập. Nó bao gồm cả sử dụng cơng nghệ này như một cơng cụ hỗ trợ các khóa học trực tuyến
và sự kết hợp cả hai hình thức [1].
231


Theo quan điểm hiện đại, E-learning là sự phân phát nội dung học sử dụng các công cụ
điện tử hiện đại và các thiết bị thông minh như: laptop, smartphone, máy tính bảng, máy tính,
mạng máy tính, mạng vệ tinh, mạng Internet, Intranet…; trong đó nội dung học có thể thu được
từ các website, đĩa CD, băng video, audio… thông qua một máy tính hay tivi; người dạy và học
có thể giao tiếp với nhau qua mạng dưới các hình thức như: e-mail, thảo luận trực tuyến (chat),
diễn đàn (forum), hội thảo, video… [2].
Có thể khẳng định rằng, khái niệm và nội hàm của thuật ngữ “giáo dục trực tuyến” được
rất nhiều tác giả đề cập. Nhìn chung, các định nghĩa đều nhất trí về nền tảng của E-learning là
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào giáo dục và mối liên hệ giữa người dạy và
người học thông qua các hoạt động dạy - học, nội dung, phương pháp, hình thức… [4], [5].
Dạy học lý luận chính trị trực tuyến là hình thức dạy và học các mơn lý luận chính trị,
trong đó giảng viên và sinh viên giao tiếp với nhau trên hệ thống đào tạo trực tuyến thơng qua
các hình thức khác nhau như: email, thảo luận trực tuyến (chat), diễn đàn (forum), hội thảo,
video… mà không cần phải gặp trực tiếp. Các nội dung học tập lý luận chính trị có thể được
phân phát qua hệ thống mạng hoặc các công cụ điện tử hiện đại như: máy vi tính, máy tính
bảng, điện thoại di động, mạng máy tính, mạng vệ tinh, mạng Internet, Intranet…; hoặc có thể
qua thiết bị lưu trữ nội dung như website, đĩa CD, băng video, audio…
Khái niệm “Chuyển đổi số”
Chuyển đổi số trong giáo dục là việc áp dụng cơng nghệ kỹ thuật vào mục đích đào tạo
và giảng dạy, trong đó có ba áp dụng cơ bản là: (i) ứng dụng công nghệ trong phương thức

giảng dạy, (ii) ứng dụng công nghệ trong quản lý và (iii) ứng dụng công nghệ trong giảng dạy.
Các biểu hiện của hoạt động dạy học lý luận chính trị ở các trường đại học trong bối
cảnh chuyển đổi số hiện nay
- Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện thiết bị và mức độ sẵn sàng dạy học lý luận
chính trị trực tuyến của giảng viên các trường đại học trong bối cảnh chuyển đổi số
Việc chuẩn bị các điều kiện đảm bảo và sự sẵn sàng cho hoạt động dạy học trực tuyến
của giảng viên các trường đại học trong bối cảnh chuyển đổi số là rất cần thiết và đóng vai trò
quan trọng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng một trong những khó khăn mà giảng viên gặp phải
khi dạy học lý luận chính trị trực tuyến đó là điều kiện về cơ sở vật chất và đường truyền internet.
Chính những hạn chế về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đã làm cản trở việc truyền tải các bài
giảng lý luận chính trị đến sinh viên. Tốc độ truy cập đường truyền internet cũng là một trong
những nhân tố chính ảnh hưởng đến việc dạy học lý luận chính trị trực tuyến của các giảng viên
ở các trường đại học hiện nay. Bên cạnh đó, tài nguyên số và các phần mềm dạy học lý luận chính
trị trực tuyến cũng là vấn đề quan trọng trong dạy học các mơn lý luận chính trị trực tuyến [7].
Nghiên cứu của nhóm các học giả Trung Quốc đã chỉ ra rằng, nguồn tài nguyên số và các học
liệu học tập trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay có tác động tích cực đến chất lượng, hiệu quả
giáo dục lý luận chính trị trực tuyến ở các trường đại học [2]. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho
thấy rằng các phần mềm học tập, đặc biệt là phần mềm LMS, rất hữu ích trong việc nâng cao
chất lượng, hiệu quả dạy học lý luận chính trị trong các trường đại học [2], [3], [4], [5].

232


Bên cạnh đó, việc tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho giảng viên lý luận chính trị
ở các trường đại học về dạy học lý luận chính trị trực tuyến là yếu tố rất quan trọng trong công
tác giảng dạy và học tập các mơn lý luận chính trị trực tuyến. Các buổi tập huấn, bồi dưỡng về
kiến thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cũng như kỹ năng sử dụng các phần mềm
trong giảng dạy trực tuyến các mơn lý luận chính trị dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia
hàng đầu trong lĩnh vực này sẽ giúp giảng viên có tâm thế sẵn sàng khi triển khai dạy học các
mơn lý luận chính trị trực tuyến.

Trong q trình dạy học lý luận chính trị trực tuyến, các giảng viên đều thể hiện thái độ
tích cực và sẵn sàng thích ứng. Tuy nhiên, trong q trình giảng dạy, họ gặp phải rất nhiều khó
khăn như: cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin chưa phát triển, lịch làm việc dày đặc, khối lượng
công việc nhiều, thiếu sự hướng dẫn, tập huấn sử dụng các phần mềm cũng như kỹ năng sử
dụng công nghệ thông tin và các thiết bị thông minh hỗ trợ trong dạy học lý luận chính trị trực
tuyến. Một bộ phận nhỏ giảng viên có tâm lý lo lắng, căng thẳng khi bắt đầu triển khai dạy
học trực tuyến với các mơn lý luận chính trị. Điều này cũng là những khó khăn gây cản trở
đến q trình dạy học trực tuyến của các giảng viên lý luận chính trị ở các trường đại học hiện
nay. Có thể thấy rằng, những áp lực của giảng viên lý luận chính trị ở các trường đại học về
điều kiện cơ sở vật chất, hạ tầng cơng nghệ cịn hạn chế là bài tốn được đặt ra ở tất cả các cơ
sở giáo dục đại học trong cả nước. Thêm vào đó, kỹ năng sử dụng công nghệ và các thiết bị
thông minh trong q trình dạy học lý luận chính trị trực tuyến cũng đang là những khó khăn
hiện hữu của giảng viên trong q trình dạy học lý luận chính trị trực tuyến ở các trường đại
học trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Như vậy, rõ ràng là, giảng viên lý luận chính trị
ở các trường đại học hiện nay mặc dù đã có những điều kiện nhất định và thể hiện sự tích cực,
sẵn sàng thích ứng trong dạy học trực tuyến các mơn lý luận chính trị nhưng thực tế họ phải
đối mặt với nhiều khó khăn về cơ sở vật chất cũng như những áp lực về tâm lý liên quan đến
việc thu hút sinh viên trong q trình dạy học trực tuyến các mơn lý luận chính trị, cân bằng
nghề nghiệp và cuộc sống [5], [6].
- Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học trực tuyến lý luận chính trị ở các trường đại học.
Trong dạy học nói chung và dạy học lý luận chính trị nói riêng, phương pháp dạy học
đóng vai trị quan trọng, quyết định đến chất lượng và hiệu quả của hoạt động dạy học. Phương
pháp dạy học có hợp lý thì chất lượng và hiệu quả giáo dục mới cao, phương pháp dạy học
có phù hợp thì mới có thể phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo của sinh viên. Chính vì
vậy, trong q trình dạy học lý luận chính trị trực tuyến, bên cạnh việc sử dụng phương pháp
thuyết trình truyền thống, giảng viên cần sử dụng linh hoạt, kết hợp nhiều phương pháp giảng
dạy hiện đại khác nhau trong các bài giảng như: phương pháp thảo luận trực tuyến, phương
pháp làm việc nhóm, phương pháp nghiên cứu điển hình (Case study), phương pháp bản đồ
tư duy (Mindmap), phương pháp trò chơi (game), phương pháp trực quan, phương pháp kích
não, phương pháp nêu vấn đề,... lồng ghép với những video, những bài trắc nghiệm khách

quan, bài tập ngắn,… Sự kết hợp đa dạng và linh hoạt nhiều phương pháp trong quá trình giáo
dục trực tuyến, lồng ghép với những hình ảnh và bài giảng trực tiếp sinh động sẽ “thổi hồn”
vào những bài giảng lý luận chính trị vốn được coi là khô cứng, làm cho những bài giảng lý
233


luận chính trị trực tuyến trở nên sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn, tạo sự hứng thú, hăng say học
tập cho sinh viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Trong q trình dạy học các mơn lý
luận chính trị trực tuyến, giảng viên không chỉ đảm nhận vai trị là người truyền thụ kiến thức
mà cịn đóng vai trò là cố vấn, là người dẫn dắt, định hướng và là người đồng hành với sinh
viên trong suốt quá trình dạy học lý luận chính trị trực tuyến dựa trên nền tảng công nghệ
thông tin thông qua các ứng dụng và phần mềm hỗ trợ.
Với khối lượng kiến thức đồ sộ của năm mơn khoa học lý luận chính trị việc giảng dạy
theo chương trình chính khóa hiện nay sẽ rất khó khăn. Điều đó địi hỏi giảng viên bộ mơn lý
luận chính trị phải giao nhiệm vụ cho sinh viên chuẩn bị trước, trong và sau bài học trực tuyến,
tổ chức các hoạt động cho sinh viên tương tác trong giờ học trực tuyến, khai thác và sử dụng
nguồn học liệu có sẵn trên internet để dạy trực tuyến, thường xuyên trao đổi với cha mẹ sinh
viên về tình hình học tập trực tuyến của sinh viên, tạo lập các nhóm trên mạng để hỗ trợ sinh
viên khi tham gia học tập trực tuyến, sử dụng phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học và quản lý
sinh viên trực tuyến… Việc tổ chức đa dạng các hình thức tương tác trong q trình dạy học lý
luận chính trị trực tuyến có vai trị quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy
học các môn lý luận chính trị.
2.2. Phương pháp nghiên cứu và đối tượng khảo sát
Nhằm thu thập thơng tin cho bài viết, nhóm nghiên cứu thực trạng khảo sát bằng hình
thức online đối với đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên
truyền. Nội dung của phiếu khảo sát được thiết kế dựa trên khung lý thuyết về đánh giá thực
trạng hoạt động dạy học lý luận chính trị trực tuyến. Hai nội dung chính của khảo sát bao gồm:
các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện và mức độ sẵn sàng của giảng viên trong bối cảnh
chuyển đổi số và phương pháp, hình thức tổ chức dạy học lý luận chính trị trực tuyến ở Học
viện Báo chí và Tun truyền.

Ngồi ra, tác giả cịn sử dụng phương pháp phân tích tài liệu từ các bài báo, cơng trình
khoa học trên các tạp chí uy tín trong và ngồi nước và thu thập các dữ liệu thông tin từ Ban Quản
lý đào tạo và Phịng Cơng tác chính trị và Hỗ trợ sinh viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học lý luận chính trị trực tuyến tại Học viện Báo chí
và Tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay
Học viện Báo chí và Tun truyền là cái nơi đào tạo báo chí, truyền thông và các ngành
khoa học xã hội nhân văn khác, cung cấp nguồn nhân lực lý luận chính trị chất lượng cao cho
đất nước. Học viện Báo chí và Tuyên truyền là trường Đảng, trường đại học trọng điểm quốc
gia của Việt Nam. Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, Học viện Báo chí và Tuyên truyền
là một trong những trường đại học tích cực, chủ động triển khai hình thức đào tạo trực tuyến.
Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã ban hành quyết định số 1165- QĐ/HVBCTT-ĐT ngày
31/3/2020 quy định về áp dụng hình thức đào tạo từ xa tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
và đã tổ chức triển khai 5 đợt học trực tuyến cho sinh viên:

234


Bảng 1: Thời gian dạy học trực tuyến
Năm học

Thời gian

2019 - 2020

Đợt 1: Từ ngày 23/03/2020 đến ngày 03/5/2020

2020 - 2021

Đợt 2: Từ ngày 01/8/2020 đến ngày 26/9/2020
Đợt 3: Từ ngày 22/2/2021 đến ngày 30/6/2021


2021 - 2022

Đợt 4: Từ ngày 1/8/2021 đến ngày 25/1/2022
Đợt 5: Từ ngày 14/2/2022 đến ngày 7/3/2022

(Nguồn: Tổng hợp thông tin từ Ban Quản lý đào tạo, Học viện Báo chí và Tuyên truyền)
2.3.1. Những kết quả đạt được của giảng viên trong quá trình dạy học lý luận chính trị
trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số
2.3.1.1. Điều kiện và mức độ sẵn sàng dạy học lý luận chính trị trực tuyến của giảng
viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số
Bắt đầu từ năm học 2019 - 2020 cho đến nay, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã
triển khai dạy học các mơn học trong tồn trường nói chung, các mơn lý luận chính trị nói riêng
theo hình thức trực tuyến. Về thiết bị dạy học trực tuyến, kết quả nghiên cứu định lượng được
thực hiện trên 45 giảng viên lý luận chính trị trong tồn trường cho thấy 77,7% giảng viên có
đường truyền internet ổn định, 100% giảng viên của Học viện có máy vi tính xách tay (laptop),
máy vi tính để bàn. Bên cạnh máy tính, 95,5% giảng viên lý luận chính trị của Học viện có điện
thoại thơng minh hoặc thiết bị thơng minh để hỗ trợ cho việc dạy học trực tuyến các môn lý
luận chính trị. Về phần mềm dạy học trực tuyến, 100% giảng viên trả lời đã sử dụng các ứng
dụng Microsoft Teams, Microsoft Office 365, Zoom Clouds Meetings … trong dạy học trực
tuyến các mơn lý luận chính trị.

Các phần mềm dạy học LLCT trực
tuyến, trực tiếp:

100%

Các phần mềm ứng dụng, hỗ trợ dạy
học LLCT trực tuyến


73.40%

0.00%
26.60%

Máy tính để bàn, máy tính xách tay:

100%

0%

Điện thoại hoặc thiết bị thơng minh

100%

0%

Đường truyền mạng Internet ổn định:
Các thiết bị hỗ trợ bên ngồi như bảng
thơng minh, bảng vẽ điện tử

77.70%
33.30%

0.00%
Có

22.30%
66.70%


50.00%

100.00%

150.00%

Khơng

Hình 1: Tỷ lệ giảng viên lý luận chính trị có điều kiện cơ sở vật chất,
phương tiện đảm bảo để dạy học lý luận chính trị trực tuyến
235


Về các nguồn tài nguyên số, các học liệu điện tử hỗ trợ dạy và học lý luận chính trị
trực tuyến, có 26,6% giảng viên lý luận chính trị cho biết không tiếp cận được hệ thống học
liệu điện tử, video bài giảng để sử dụng trong quá trình dạy học trực tuyến. Như vậy, kết quả
khảo sát định lượng cho thấy rằng, vẫn có một tỷ lệ nhỏ giảng viên chưa đảm bảo được thiết
bị, đường truyền, phần mềm để dạy học lý luận chính trị trực tuyến, gây ảnh hưởng không
nhỏ đến việc quản lý, giao tiếp, tương tác và khơi gợi sự say mê, hứng thú của sinh viên trong
quá trình dạy học.
Kết quả khảo sát cũng cho thấy rằng, phần lớn giảng viên lý luận chính trị của Học viện
Báo chí và Tun truyền có đường truyền internet ổn định và thiết bị dạy học trực tuyến cơ bản,
nhưng đối với thiết bị và phần mềm hỗ trợ nâng cao như LMS thì nhiều giảng viên chưa có. Cụ
thể, tỷ lệ giảng viên tự trang bị các thiết bị hỗ trợ bên ngồi như bảng thơng minh, bảng vẽ điện
tử trong quá trình giảng dạy trực tuyến lý luận chính trị chỉ chiếm 33,3%. Tỷ lệ giảng viên sử
dụng phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học, đánh giá trực tuyến chiếm 84%. Điều này là do các
thiết bị bảng thông minh, bảng vẽ điện tử hiện nay giá thành còn khá cao và các thiết bị này
cũng địi hỏi sự tìm tịi cũng như kỹ năng sử dụng và ứng dụng công nghệ thông tin. Do vậy,
nhiều giảng viên chưa tiếp cận những thiết bị hiện đại này trong quá trình dạy học trực tuyến
các mơn lý luận chính trị cho sinh viên của Học viện trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Để chuẩn bị cho việc triển khai dạy học lý luận chính trị trực tuyến trong bối cảnh
chuyển đổi số, Học viện Báo chí và Tuyên truyền dưới sự hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào
tạo và Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng về
kiến thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cũng như kỹ năng sử dụng các phần mềm
trong giảng dạy trực tuyến cho giảng viên dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia hàng đầu trong
lĩnh vực này, nhằm giúp giảng viên có tâm thế sẵn sàng khi triển khai phương thức dạy học lý
luận chính trị trực tuyến. Bên cạnh đó, Học viện còn liên kết với các cơ sở đào tạo uy tín trong
và ngồi nước để học tập kinh nghiệm, tìm ra các hướng đi thích hợp trong giáo dục lý luận
chính trị trực tuyến. Học viện cũng tổ chức nhiều hội thảo, hội nghị khoa học về đào tạo, bồi
dưỡng lý luận chính trị trực tuyến nhằm tăng cường giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm trong việc triển
khai giáo dục lý luận chính trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Dữ liệu khảo sát
đã cho thấy: 88,8% giảng viên Học viện đã tham gia lớp tập huấn, bồi dưỡng về các kỹ năng sử
dụng phần mềm và dạy học lý luận chính trị trực tuyến. 86,6% giảng viên khẳng định tương đối
tự tin đến rất tự tin về các kỹ năng dạy học lý luận chính trị trực tuyến. Kết quả này đã cho thấy
rằng, Học viện Báo chí và Tun truyền nói riêng và các trường đại học trong cả nước nói chung
đã làm rất tốt công tác chuẩn bị, nâng cao năng lực dạy học các mơn lý luận chính trị trực tuyến
cho giảng viên thơng qua các hoạt động, các chương trình tập huấn, bồi dưỡng.
Đa số giảng viên lý luận chính trị của Học viện có tâm lý tự tin khi bắt đầu dạy học các
mơn lý luận chính trị cũng như sử dụng các kỹ năng công nghệ thông tin và các thiết bị thơng
minh trong q trình dạy học các mơn lý luận chính trị trực tuyến tại Học viện, với tỷ lệ tương
ứng đạt 71,8% giảng viên lý luận chính trị trả lời “khá thành thạo” đến “rất thành thạo” khi sử
dụng kỹ năng công nghệ thông tin và các thiết bị thông minh trong dạy học lý luận chính trị
trực tuyến, 80% giảng viên lý luận chính trị của Học viện có tâm lý tự tin khi dạy học lý luận
chính trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số.

236


2.3.1.2. Phương pháp, hình thức dạy học lý luận chính trị trực tuyến của giảng viên Học
viện Báo chí và Tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số

Trong quá trình khảo sát, với câu hỏi: “Trong quá trình dạy học trực tuyến các mơn lý
luận chính trị ở Học viện, đồng chí thường sử dụng phương pháp dạy học tích cực nào sau
đây?” Kết quả thu được như sau: Tỷ lệ giảng viên sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trực
tuyến là 56,5%, phương pháp nêu vấn đề là 52,5%, phương pháp trực quan là 49,5%, phương
pháp “bể cá vàng” là 47,5 %, phương pháp trò chơi là 42%, phương pháp nghiên cứu điển hình
là 39,5%, phương pháp kích não là 19,5%, phương pháp chuyên gia là 12,5%, phương pháp sơ
đồ tư duy là 11,5%. Số giảng viên sử dụng tất cả các phương pháp chiếm 15,5%, phương pháp
khác chiếm 9,5%.
Phương pháp khác

9.50%

Tất cả các PP trên

15%

Sơ đồ tư duy

11.50%

Chuyên gia

12.50%

Kích não

19.50%

Nghiên cứu điển hình


39.50%

Trị chơi

42%

Bể cá vàng

47.50%

Trực quan

49.50%

Nêu vấn đề

52.50%

Thảo luận nhóm trực tuyến

56.50%
0%

10%

20%

30%

40%


50%

60%

Hình 2: Mức độ áp dụng các phương pháp dạy học lý luận chính trị trực tuyến
Việc sử dụng ngày càng thường xuyên phương pháp giảng dạy mới trong giảng dạy các
mơn lý luận chính trị bước đầu đã cho thấy có hiệu quả nhất định. 69,4% sinh viên dần thích
nghi và có phản ứng tích cực với cách học mới. Số liệu này cho thấy việc áp dụng các phương
pháp giảng dạy tích cực trong dạy học trực tuyến các mơn lý luận chính trị ở Học viện đã được
đơng đảo sinh viên nhiệt tình ủng hộ và kích thích sự hứng thú, say mê của sinh viên trong q
trình học tập lý luận chính trị.
Dữ liệu khảo sát cho thấy, giảng viên đã tổ chức khá đa dạng nhiều hình thức dạy học
trực tuyến lý luận chính trị khác nhau: giao nhiệm vụ cho sinh viên chuẩn bị trước, trong và sau
bài học trực tuyến (86,6%), tổ chức các hoạt động cho sinh viên tương tác trong giờ học trực
tuyến (81,2%), khai thác và sử dụng nguồn học liệu có sẵn trên internet để dạy trực tuyến
(70,1%), thường xuyên trao đổi với cha mẹ sinh viên về tình hình học tập trực tuyến của sinh
viên (50,3%), tạo lập các nhóm trên mạng để hỗ trợ sinh viên khi tham gia học tập trực tuyến
237


(23,9%), sử dụng phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học và quản lý sinh viên trực tuyến (34,5%).
Như vậy, có thể thấy đa số giảng viên đã tổ chức nhiều hình thức dạy học lý luận chính trị trực
tuyến và điều này góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học lý
luận chính trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số.

Sử dụng các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ
dạy học LLCT trực tuyến và QLSV

38.5


Khai thác và sử dụng các nguồn học liệu
có sẵn trên Internet để dạy LLCT trực 7.1
tuyến
Giao nhiệm vụ cho SV chuẩn bị trước,
trong và sau giờ học LLCT trực tuyến

14.3

81.2

Tạo lập nhóm trên mạng để kết nối và hỗ
trợ SV học tập LLCT trực tuyến

5.6

35.2

52.5
0

Hiếm khi

22.8

76.6

13.2

Thường xuyên trao đổi với cha mẹ SV về

tình hình học tập của SV khi học LLCT
trực tuyến

20

70.1

9.1

Tổ chức các HĐ cho SV tương tác trong
giờ học LLCT trực tuyến

Chưa bao giờ

41.5

20

30.3

26.2
40

Thỉnh thoảng

60

8.7

21.3

80

Thường xun

100

120

Ln ln

Hình 3: Hình thức dạy học lý luận chính trị trực tuyến
2.3.2. Những khó khăn, thách thức của giảng viên trong q trình dạy học lý luận chính
trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số
2.3.2.1. Điều kiện dạy học lý luận chính trị trực tuyến của giảng viên Học viện Báo chí
và Tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số
Về điều kiện dạy học trực tuyến các mơn lý luận chính trị, mặc dù có sự hỗ trợ tích cực
của Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện cùng với sự phối hợp của các khoa, phòng, ban chức
năng có liên quan và sự cố gắng, nỗ lực khơng ngừng từ phía giảng viên lý luận chính trị của
Học viện. Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai dạy học lý luận chính trị thực tiễn, giảng viên
vẫn gặp phải nhiều khó khăn. Kết quả khảo sát cho thấy 31,1% giảng viên của Học viện gặp
khó khăn về thiết bị và đường truyền internet. 26,6% giảng viên cho biết gặp khó khăn trong
việc tiếp cận do thiếu học liệu giảng dạy trực tuyến các mơn lý luận chính trị, 28,8% giảng viên
gặp khó khăn về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và các thiết bị thông minh hỗ trợ dạy học
lý luận chính trị trực tuyến, 20% giảng viên gặp vấn đề về tâm lý như cảm thấy lo lắng, bị áp
lực khi dạy học lý luận chính trị trực tuyến. Có thể thấy, đây là tình trạng phổ biến và cũng là
những khó khăn chung của các giảng viên dạy học trực tuyến trong toàn Học viện.

238



Rất khó khăn 0
28.80%
26.60%
35% 31.10%
20%

Khó khăn
Tương đối khó
khăn

65%

69%

71%

73%

80%

Ít khó khăn 0
Khơng khó
0
khăn
0

0.5

1


1.5

Khó khăn trong sử dụng thiết bị thơng minh
Thiếu kỹ năng sử dụng CNTT
Gặp vấn đề về tâm lý

2

2.5

3

3.5

4

Thiết bị đường truyền Internet không ổn định
Thiếu học liệu DH LLCT trực tuyến

Hình 4: Mức độ khó khăn với các vấn đề mà giáo viên gặp phải khi dạy học lý luận
chính trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số
2.3.2.2. Phương pháp, hình thức dạy học lý luận chính trị trực tuyến của giảng viên Học
viện Báo chí và Tuyên truyền trong bối cảnh chuyển đổi số
Phương pháp giáo dục lý luận trực tuyến đòi hỏi phải kết hợp giữa phương pháp giáo
dục lý luận truyền thống, đó là phương pháp thuyết trình với các phương pháp giáo dục lý luận
chính trị trực tuyến hiện đại khác, kết hợp với việc sử dụng thành thạo các ứng dụng công nghệ
thông tin cũng là một thách thức không nhỏ đối với giảng viên giảng dạy các mơn lý luận chính
trị trực tuyến. Việc sử dụng linh hoạt và đa dạng hóa các phương pháp giáo dục lý luận chính trị
trực tuyến cho phù hợp với đặc điểm và trình độ của sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền
hiện nay đang là một rào cản không nhỏ khi Học viện triển khai mơ hình giáo dục lý luận chính

trị trực tuyến. Theo kết quả khảo sát, 50% giảng viên Học viện được hỏi đã trả lời chỉ sử dụng
phương pháp thuyết trình trong quá trình giảng dạy lý luận chính trị trực tuyến. Thêm vào đó,
hình thức, phương tiện giáo dục lý luận chính trị trực tuyến chắc chắn sẽ làm phát sinh đến các
vấn đề liên quan đến an toàn, an ninh mạng cũng như các vấn đề liên quan đến sở hữu trí tuệ. Đặc
biệt, với hình thức, phương tiện này nếu giảng viên không thận trọng trong việc lấy ví dụ và dẫn
chứng sẽ dễ tiết lộ bí mật quốc gia, các thơng tin khơng được phép chia sẻ rộng rãi.
3. Kết luận
Giáo dục trực tuyến nói chung và giáo dục lý luận chính trị trực tuyến ở Học viện Báo
chí và Tun truyền nói riêng hiện nay là xu thế tất yếu trong bối cảnh chuyển đổi số, đặc biệt
trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 có những diễn biến phức tạp, khó lường như hiện
nay. Để bắt kịp thời đại và không bị tụt hậu, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã tích cực, chủ
động triển khai dạy học lý luận chính trị trực tuyến, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả
giáo dục lý luận chính trị trực tuyến trong bối cảnh chuyển đổi số và trong bối cảnh đại dịch
Covid-19 vẫn có những diễn biến phức tạp và tiềm ẩn những nguy cơ khó lường như hiện nay.

239


Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020), Công văn số 1061/BGDĐTGDTrH ngày 25/3/2020 về
việc Hướng dẫn dạy học qua internet, trên truyền hình đối với cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo
dục thường xuyên trong thời gian học sinh nghỉ học ở trường vì Covid-19 năm học 2019 - 2020.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), Công văn số 3969/BGDĐTGDTH ngày 10/9/2021
về Hướng dẫn thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thơng cấp tiểu học năm học 2021 - 2022
ứng phó với dịch Covid-19.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), Công văn số 4040/BGDĐTGDTrH ngày 16/9/2021
về Hướng dẫn thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thơng cấp Trung học cơ sở, Trung học phổ
thơng ứng phó với dịch Covid-19 năm học 2021 - 2022.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020), Công văn 793/BGDĐTGDTrH ngày 12/3/2020 về việc

Tăng cường dạy học qua internet, trên truyền hình trong thời gian nghỉ học để phòng chống Covid-19.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), Thông tư 09/2021/TT-BGDĐT ngày 30/3/2021 Quy
định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo
dục thường xuyên.
6. Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện hội Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ
XIII, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.37-146.
7. Thủ tướng Chính phủ (2020), Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 Ban hành
Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
Tiếng Anh
1. Adkins, S. (2016), The 2016 - 2021 worldwide self-paced e-learning market: The
global e-learning market is in steep decline. Ambient Insight.
2. Chen Lei. (2009), Exploration and strategies on online ideological and political
education for college students, Journal from Jilin Education College, vol. 25, no. 7, pp. 41-48.
3. Firmansyah, R., Putri, D., Wicaksono, M., Putri, S., Widianto, A., & Palil, M. (2021),
Educational Transformation: An evaluation of online learning due to Covid-19. International
Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 16(7), 61-76. https://
doi.org/10.3991/ijet.v16i07.21201.
4. Hamdan, M., Jaidin, J. H., Fithriyah, M., & Anshari, M. (2020), E-Learning in Time
of Covid-19 Pandemic: Challenges & Experiences. In 2020 Sixth International Conference on
e-Learning (econf). IEEE.
5. H. Jiang (2021), Innovation of ideological and political education in colleges and
universities from the perspective of network public opinion. Journal of Contemporary
Educational Research, vol. 5, no. 7, pp. View at: Publisher Site | Google Scholar.

240