QUẢN LÝ CẢNH QUAN SƯ PHẠM Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
TẠI THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG
Phạm Thị Bích Thủy1
1. Lớp CH20QL01. Email:
TĨM TẮT
Cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở là một tập hợp tất cả những thành
tố như các khối cơng trình trường học (phịng học, phịng chức năng, khu hành chính,
sân chơi, bãi tập, nhà xe…) và các cơng trình phụ trợ (nhà vệ sinh, hầm xử lý chất thải,
nước thải…), hệ thống cây xanh, vệ sinh trường học, hệ thống xử lý nước thải, khơng gian
mơi trường trong và ngồi lớp học, logo, bảng tên trường, các bảng biểu, khẩu hiệu…
Quản lý cảnh quan sư phạm là một trong những nội dung của công tác quản lý cơ sở vật
chất- kỹ thuật trường học, gắn với xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường. Tuy nhiên,
hiện nay ở các trường THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương còn tồn tại những
bất cập trong quản lý của Hiệu trưởng đối với các khối cơng trình trường học, hệ thống
cây xanh trường học và các pa-nô, khẩu hiệu trường học. Bài viết giúp Hiệu trưởng các
trường THCS xác định thực trạng và tìm ra biện pháp phù hợp để nâng cao chất lượng
quản lý cảnh quan sư phạm trường học trong thời gian tới.
Từ khóa: Cảnh quan sư phạm, cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở, nâng cao
chất lượng quản lý cảnh quan sư phạm, quản lý cảnh quan sư phạm.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Cảnh quan sư phạm ở các trường Trung học cơ sở (THCS) có không gian tương đối rộng,
vừa là nơi tổ chức các hoạt động hành chính, giảng dạy, giáo dục của nhà trường, vừa là nơi
thể hiện triết lý giáo dục, văn hóa nhà trường. Từ năm 2008 đến nay, phong trào “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” có các nội dung liên quan đến xây dựng cảnh quan
sư phạm trường học với các tiêu chí của Trường lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn. Nghị định
80/2017/NĐ-CP ngày 17/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định về mơi trường giáo dục
an tồn, lành mạnh, thân thiện, phịng, chống bạo lực học đường đề ra yêu cầu cơ sở vật chất
của cơ sở giáo dục là a) Có khn viên, cổng trường, biển tên trường, tường rào, hàng rào, sân
vườn, cây xanh bảo đảm an toàn, vệ sinh, phù hợp cảnh quan, mơi trường thân thiện; b) Có
sân chơi, bãi tập, khu để xe phù hợp và thân thiện với người học; c) Có khối phịng học, phịng
học bộ mơn, phịng phục vụ học tập bảo đảm đủ ánh sáng, thoáng mát, có bàn ghế phù hợp với

người học. Có khu nhà ăn, nhà nghỉ đối với các cơ sở giáo dục tổ chức bán trú, nội trú; d) Có
cơng trình vệ sinh, nước sạch và các cơng trình xây dựng khác bảo đảm an toàn, thân thiện, dễ
tiếp cận, phù hợp với nhu cầu đa dạng của người sử dụng… Theo thông tư 18/2018/TTBGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo về kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận đạt chuẩn
quốc gia đối với trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có
523


nhiều cấp học, cảnh quan sư phạm trường học thuộc tiêu chuẩn 3: cơ sở vật chất và thiết bị
dạy học. (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018)
Cảnh quan sư phạm của nhà trường là một trong những yếu tố của văn hóa nhà trường,
bởi đó vừa là nơi thể hiện triết lý giáo dục, văn hóa nhà trường. Thay đổi cảnh quan sư phạm
theo hướng tích cực là một trong những biện pháp tạo mơi trường lành mạnh, tích cực trong
nhà trường. Trong thời gian qua, các trường THCS ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
có những thay đổi tích cực về phần nổi của văn hóa nhà trường, cụ thể về cảnh quan sư phạm
và môi trường giáo dục. Từ năm học 2020-2021 đến nay, nhiều trường THCS đã được cải tạo,
sửa chữa, nâng cấp và mở rộng quy mô, tạo nên diện mạo khang trang hơn. Tuy nhiên, hiện
nay tồn tại một số vấn đề bất cập trong quản lý các khối cơng trình trường học, quản lý hệ
thống cây xanh trường học và quản lý pa-nô, khẩu hiệu trường học. Về quản lý các khối cơng
trình trường học, một số trường mặc dù mới được nâng cấp, sửa chữa nhưng quá trình sử dụng
chưa được quan tâm bảo quản tốt nên một số hạng mục cơng trình khối phịng học, khu sân
chơi, bãi tập của học sinh bị xuống cấp nhanh. Về quản lý hệ thống cây xanh một số trường
thực hiện chưa chu đáo, số lượng cây xanh trong trường học còn hạn chế về số lượng, các loại
cây kiểng, bồn hoa chăm sóc chưa thường xuyên…
Trên cơ sở pháp lý và thực tiễn làm công tác quản lý ở trường THCS, tác giả nhận thấy
quản lý cảnh quan sư phạm có vai trị quan trọng đối với xây dựng văn hóa nhà trường nhưng
hiện nay còn khá ít đề tài nghiên cứu cụ thể nội dung này. Vì thế, tác giả nghiên cứu đề tài
“Biện pháp quản lý cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở thành phố Thủ Dầu Một,
tỉnh Bình Dương” để góp phần tạo mơi trường học tập thân thiện và nâng cao hiệu quả quản
lý cảnh quan sư phạm ở đơn vị cơng tác nói riêng và đưa ra các biện pháp thiết thực cho cán
bộ quản lý các trường THCS nói chung, nhằm thực hiện tốt hơn nữa Đề án “Tiếp tục nâng cao

chất lượng cuộc vận động Xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị giai đoạn 2020-2025”
trong ngành giáo dục.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu về quản lý cảnh quan sư phạm ở trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một,
tỉnh Bình Dương, chúng tơi tiến hành khảo sát trên khách thể nghiên cứu là cán bộ, giáo viên,
ở một số trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một năm học 2021-2022. Tác giả đã thực hiện
khảo sát “Công tác quản lý cảnh quan sư phạm ở trường THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương” với sự tham gia của 49 cán bộ quản lý, giáo viên. Trong đó có 42 nữ (tỉ lệ 85,7%)
và 7 nam (tỉ lệ 14,3%), có 39 giáo viên dạy lớp (tỉ lệ 79,6%), 02 Phó Hiệu trưởng (tỉ lệ 4,1%),
07 Tổ trưởng hoặc Phó Tổ trưởng chuyên môn (tỉ lệ 14,3%).
Tác giả sử dụng chủ yếu là phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, các câu hỏi đo mức độ
theo thang thứ bậc Likert. Trong đó, tác giả sử dụng thang đo 5 bật, điểm số được quy đổi theo
5 bậc ứng với các mức độ. Điểm thấp nhất là 1, cao nhất là 5. Giá trị khoảng cách = (Maximum
– Minimum)/n = (5-1)/5 = 0,8. Sau khi kết thúc phiếu khảo sát các dữ liệu được làm sạch, đánh
số thứ tự các phiếu trưng cầu ý kiến và sử dụng phần mềm thống kê spss 26.0 để xủa lý số liệu,
từ đó nhận xét và rút ra kết luận. Tác giả tính điểm trung bình (ĐTB), tính giá trị phần trăm (%)
xây dựng biểu đồ, phân tích thống kê các bảng hỏi.
524


3. NỘI DUNG
3.1. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở
Vấn đề nghiên cứu cảnh quan sư phạm trường học và quản lý cảnh quan sư phạm ở
trường THCS ít được đề cập cụ thể trong các cơng trình nghiên cứu khoa học của lĩnh vực giáo
dục trong và ngoài nước.
Theo S.S.Y. Lau, Z. Gou and Liu, trong cơng trình này, có một số quan điểm của các
nhà nghiên cứu về mối quan hệ giữa cảnh quan không gian mở với việc phục hồi sức khỏe như
Hererwagen (1990) cho rằng những bức tranh phong cảnh có hiệu ứng tích cực cho trạng thái
cảm xúc và nhịp tim; Taylor và cộng sự (2002), Ottosson và Grahn (2005) cho rằng kích thước
khung cửa nhìn ra thiên nhiên làm tăng khả năng tự kiểm soát. Harttig và cộng sự (2007), Van

den Berg và cộng sự (2007) phát hiện ra rằng môi trường tự nhiên, cảnh cây cối, cảnh khu bảo
tồn thiên nhiên giúp giảm Stress và cải thiện tâm trạng. (S.S.Y. Lau và Z. Gou and Liu, 2014).
Trong nước có một số đề tài sáng kiến, bài báo, bài viết về xây dựng cảnh quan sư phạm
trường học như:
“Một số biện pháp chỉ đạo xây dựng cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp- an toàn”.
Đây là sáng kiến kinh nghiệm được kiểm nghiệm thực tế tại trường THCS Mường Lát, huyện
Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa từ năm 2015 đến năm 2017; tập trung chủ yếu vào các biện pháp
xây dựng cảnh quan sư phạm xanh – sạch-đẹp-an tồn nhằm tạo mơi trường học tập, sinh hoạt,
vui chơi an toàn với học sinh. Đề tài chưa nghiên cứu sâu về mối quan hệ giữa kiến trúc của
các khối cơng trình trong trường học với không gian môi trường sư phạm, cách sắp xếp, bố trí
các mảng xanh bên trong và xung quanh trường (Dũng, 2017).
Bài báo“Diễn đàn một số ý kiến về thiết kế kiến trúc trường học hiện nay” của nhóm
phóng viên tạp chí Kiến trúc số 03/2020 đã nêu lên thực trạng về sự cứng nhắc, đơn điệu về
mặt kiến trúc, cảnh quan sư phạm ở các trường học ở Việt Nam hiện nay. (Tạp chí kiến trúc,
2020). Thầy giáo Đỗ Hữu Trí – Nguyên Hiệu trưởng trường THCS Phương Mai (Hà Nội) cho
rằng kiến trúc trường học được xây dựng theo phong cách Pháp, mặc dù có một số thay đổi về
chi tiết nhưng nhìn chung khơng khác nhiều so với những năm thập niên 80 của thế kỉ XX.
Cảnh quan sư phạm khá đơn điệu và hạn hẹp về diện tích, nhất là đối với những trường ở đô
thị. Kiến trúc sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Hội KTS tỉnh Đắk-lắc đánh giá: Trong một thời
gian dài, việc thiết kế và thi cơng các trường học, trong đó có cấp THCS đều theo mẫu của
Viện thiết kế trường học, dẫn đến đa số cảnh quan sư phạm các trường là gần giống nhau, thiếu
đi dấu ấn đặc trưng của vùng miền và sự sáng tạo.
Nhìn chung, có một số đề tài liên quan đến thiết kế, xây dựng cảnh quan sư phạm trường
học. Tuy nhiên, hiện nay rất ít đề tài nghiên cứu chuyên sâu về không gian kiến trúc trường
THCS, quản lý việc khai thác và sử dụng hợp lý cảnh quan sư phạm nhà trường trong các hoạt
động giáo dục học sinh…Do đó, đề tài nghiên cứu của tác giả có giá trị và ý nghĩa về mặt lý
luận và thực tiễn.
3.2. Một số khái niệm
Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia: “Cảnh quan là tập hợp các cảnh vật, cây cối,
động vật được dựa trên các yếu tố về khí hậu và ảnh hưởng của mơi trường hay khí hậu. Cảnh

quan khác nhau tùy thuộc vào mơi trường hay khí hậu mỗi nơi” ().
525


Theo Từ điển bách khoa Việt Nam: “Cảnh quan (theo nghĩa rộng) là tồn cảnh của một
vùng có những đặc điểm nhất định về mặt tự nhiên, phong cảnh, động vật, thực vật, khí hậu,
thủy văn, thổ nhưỡng, mơi trường,vv…; theo tác động của con người (khai phá, sử dụng và xây
dựng), cảnh quan có thể chia ra: cảnh quan tự nhiên, cảnh quan công viên, cảnh quan kiến trúc,
cảnh quan kinh tế, cảnh quan văn hóa. Theo thời gian có thể chia ra: cảnh quan hiện đại, cảnh
quan lịch sử”. (Hội đồng chỉ đạo biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam, 1995)
Theo Trường cán bộ quản lý giáo dục, cảnh quan sư phạm là một tập hợp tất cả những
thành tố như các khối cơng trình trường học (phịng học, phịng chức năng, khu hành chính, sân
chơi, bãi tập, nhà xe…) và các cơng trình phụ trợ (nhà vệ sinh, hầm xử lý chất thải, nước thải…),
hệ thống cây xanh, vệ sinh trường học, hệ thống xử lý nước thải, khơng gian mơi trường trong
và ngồi lớp học, logo, bảng tên trường, các bảng biểu, Pano, khẩu hiệu… Cảnh quan sư phạm
ở trường THCS là toàn bộ cách sắp xếp, bố trí phịnghọc, phịng làm việc, thư viện, phịng thí
nghiệm, sân chơi, bãi tập, nhà xưởng, nhà vệ sinh, nhà để xe... và các cơ sở vật chất khác phục
vụ cho hoạt động dạy học – giáo dục, nghiên cứu khoa học của nhà trường.
Theo tác giả Bùi Minh Hiền: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. (Bùi Minh Hiền, 2011)
Từ khái niệm quản lý và khái niệm cảnh quan sư phạm ở trường THCS, có thể hiểu: Quản
lý cảnh quan sư phạm ở trường THCS là tác động có mục đích của người quản lý nhằm xây
dựng, phát triển và sử dụng có hiệu quả hệ thống trường sở, không gian kiến trúc, môi trường
để phục vụ đắc lực cho công tác dạy và học.
3.3. Tầm quan trọng của các khối cơng trình, hệ thống cây xanh, hệ thống pa-nô và
khẩu hiệu trước và trong khuôn viên trường ở trường Trung học cơ sở
Các khối công trình trong trường THCS gồm phịng học, phịng chức năng, khu hành
chính – quản trị, sân chơi, bãi tập, nhà xe…
Phòng học là nơi trực tiếp diễn ra các hoạt động dạy và học. Khối cơng trình phịng học
bao gồm các dãy phòng học được liên kết với nhau bởi các lối cầu thang bộ hoặc thang máy,

có khu vực hành lang lớp học, tường bảo vệ. Yêu cầu đối với khối cơng trình phịng học: phải
đảm bảo theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật và quan trọng nhất là yếu tố an toàn trường học, do học
sinh ở lứa tuổi THCS rất hiếu động và thường có những hành động bộc phát. Khối cơng trình
phịng học có vai trị quan trọng trong việc tạo nên sự thân thiện của môi trường học đường.
Yếu tố thân thiện trong phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” khơng chỉ là sự
thân thiện của các lực lượng giáo dục trong trường mà cịn thể hiện qua khơng gian lớp học
thân thiện với môi trường, lớp học mở, lớp học xanh và qua đó truyền được tình u và sự gắn
bó của tập thể giáo viên, học sinh với ngơi trường.
Các phịng chức năng trong trường học thuộc khối phục vụ học tập, gồm có Nhà đa năng,
thư viện, phịng truyền thống, phịng hoạt động Đồn – Đội, phịng hỗ trợ giáo dục học sinh
khuyết tật, phòng đồ dung chuẩn bị giảng dạy và tiền sảnh.
Khu hành chính – quản trị gồm có Phịng Hiệu trưởng, Phịng Phó Hiệu trưởng, Văn
phịng, phịng bảo vệ, khu để xe của giáo viên, cán bộ, nhân viên.
Các khối cơng trình trường học là tiêu chuẩn quan trọng hàng đầu đảm bảo cho các hoạt
động dạy học và giáo dục trong nhà trường đảm bảo chất lượng và hiệu quả.
526


Đối với các trường học nói chung và trường THCS nói riêng, cây xanh có vai trị quan
trọng trong việc tạo cảnh quan sư phạm, nâng cao tính thẩm mĩ cho trường học. Trong điều
kiện ô nhiễm môi trường, thời tiết nóng bức, hệ thống cây xanh trường học sẽ điều hồ khơng
khí nhờ khả năng hấp thu năng lượng mặt trời, hấp thu các chất độc hại trong môi trường hoặc
do các em học sinh hàng ngày học tập vui chơi trong trường thải ra và cây xanh nhả ra khí oxi
rất có lợi cho sức khỏe con người. Trường học càng nhiều cây xanh sẽ như có nguồn nước mát
của khơng khí, giảm nóng bức, đem lại cảm giác thoải mái, dễ chịu trong môi trường học đường.
Ngược lại, nếu trường học quá ít cây xanh sẽ làm cho giáo viên, học sinh dễ mệt mỏi, khó chịu
và học sinh cũng khơng có nhiều khơng gian để vui chơi, hịa mình với thiên nhiên.
Xây dựng, tạo cảnh quan trường học là yếu tố đặc biệt quan trọng góp phần tạo cho học
sinh một mơi trường sạch đẹp, thống mát, thân thiện và mang tính giáo dục. Trong đó, hệ thống
khẩu hiệu luôn được các nhà trường chú trọng và đưa vào khuôn viên nhà trường, không gian lớp

học để đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục. Việc đặt các khẩu hiệu ở các vị trí phù hợp trong
khn viên nhà trường sẽ tạo nên sự hài hịa của khơng gian, sự thân thiện và tính mơ phạm của
môi trường giáo dục. Việc sử dụng các khẩu hiệu trong nhà trường vừa phù hợp với không gian
là cơ sở giáo dục, nơi rèn luyện, bồi dưỡng nhân cách, tri thức cho thế hệ trẻ, nơi chắp cánh cho
ước mơ của mỗi học sinh, vừa mang trong đó những thông điệp giáo dục để tác động trực tiếp
vào nhận thức của người học, của phụ huynh học sinh và các lực lượng xã hội về ý nghĩa, giá trị
của giáo dục, các con đường hình thành nhân cách, tri thức của người học.
3.4. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS thành phố
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đối với cơng tác quản lý cảnh quan sư phạm
Đánh giá thực trạng nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý cảnh quan
sư phạm ở trường THCS, tác giả khảo sát và kết quả thu thập dữ liệu được thể hiện qua biểu đồ
hình 1 sau đây:

30
25

20
15
10
5
0

Hình 1. Biểu đồ đánh giá tầm quan trọng của quản lý cảnh quan sư phạm ở trường THCS
Phân tích hình 1: Kết quả khảo sát về tầm quan trọng của công tác quản lý cảnh quan sư
phạm ở trường THCS cho thấy số lượng và tỉ lệ đồng ý mức Rất quan trọng là cao nhất (28 ý
kiến, chiếm tỉ lệ 57,1%), tiếp đến là Quan trọng (17 ý kiến, chiếm tỉ lệ 34,7%), sau đó mới đến
ý kiến cho rằng Bình thường (3 ý kiến, chiếm tỉ lệ 6,1%), Hồn tồn khơng quan trọng (1 ý
527



kiến, chiếm tỉ lệ 2,1%) và khơng có ý kiến cho rằng Ít quan trọng. Qua khảo sát, tác giả nhận
thấy nhận thức của một số giáo viên về các thành tố của cảnh quan sư phạm trường THCS còn
chưa đầy đủ. Chỉ có 09 người trả lời đúng các thành tố của cảnh quan sư phạm trường THCS,
còn lại trả lời chưa đầy đủ và có 03 người chỉ trả lời một thành tố là các khối cơng trình, 01
người trả lời 01 thành tố là hệ thống cây xanh, 01 người trả lời chỉ có 01 thành tố là hệ thống
vệ sinh trường học.
Đánh giá về công tác quản lý cảnh quan sư phạm của trường THCS, tác giả đặt câu hỏi:
Theo quý thầy/cô, công tác quản lý cảnh quan sư phạm của trường THCS đang công tác trong
thời gian qua đạt mức độ như thế nào?. Kết quả thu được ở hình 2:
Kết quả đánh giá mức độ quản lý
cảnh quan sư phạm
0%

6%

4%
48%

Tốt
Khá

42%

Trung bình
Yếu
Kém

Hình 2: Biểu đồ kết quả đánh giá mức độ quản lý cảnh quan sư phạm
Phân tích hình 2: kết quả khảo sát có 48% đánh giá Tốt, 42% đánh giá Khá, 6% đánh giá
Trung bình, 4% đánh giá Yếu và khơng có ý kiến đánh giá Kém. Như vậy có 90% cán bộ, giáo

viên đánh giá cảnh quan sư phạm ở các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một đạt mức “khá,
tốt”. Tuy nhiên, vẫn còn 4% cán bộ, giáo viên đánh giá cảnh quan sư phạm ở mức “yếu”, điều
này đòi hỏi các cấp quản lý ngành giáo dục và đào tạo thành phố Thủ Dầu Một cần phải quan
tâm hơn nữa trong việc xây dựng cảnh quan sư phạm cho các trường THCS.
Kết quả khảo sát chứng tỏ công tác quản lý cảnh quan sư phạm của Hiệu trưởng ở trường
THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong thời gian qua chỉ đạt mức tương đối tốt.
Do đó, Hiệu trưởng trường THCS cần có các biện pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý
cảnh quan sư phạm.
3.5. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý cảnh quan sư phạm ở trường
Trung học cơ sở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
3.5.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh về tầm
quan trọng của cảnh quan sư phạm và quản lý cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở
Lãnh đạo nhà trường tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên,
nhân viên và học sinh nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của cảnh quan sư phạm và quản
528


lý cảnh quan sư phạm ở trường Trung học cơ sở, hiểu được cảnh quan sư phạm là một trong
những điều kiện quan trọng thực hiện môi trường giáo dục thân thiện, xanh – sạch- đẹp – an
toàn và xác định ý thức trách nhiệm với cảnh quan sư phạm của trường.
Những nội dung bồi dưỡng gồm các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước và các
văn bản của ngành Giáo dục và Đào tạo có liên quan đến nội dung của 03 thành tố các khối
cơng trình trường học, hệ thống cây xanh, pa-nô và khẩu hiệu trường học.
Hiệu trưởng giao nhiệm vụ cho Ban phổ biến và giáo dục pháp luật tuyên truyền các văn
bản pháp luật có liên quan đến các thành tố của cảnh quan sư phạm trường Trung học cơ sở
thông qua các buổi họp Hội đồng sư phạm, xác định trách nhiệm bảo vệ cảnh quan sư phạm
trường học là trách nhiệm chung của tất cả CBQL-GV-NV và học sinh trường, trong đó trách
nhiệm chính là của Ban cơ sở vật chất trường học. Hiệu trưởng đưa các nội dung quản lý cảnh
quan sư phạm trường học vào kế hoạch bảo quản cơ sở vật chất trường học và phân công trách
nhiệm cụ thể thành viên ban cơ sở vật chất trường thường xuyên theo dõi, kiểm tra việc thực

hiện vệ sinh trường lớp, nhắc nhở bảo vệ chăm sóc tưới cây kiểng, kiểm tra tình trạng các pano,
khẩu hiệu để kịp thời có các biện pháp khắc phục.
3.5.2. Cải tạo hệ thống cây xanh trong trường học, thực hiện các mô hình trường học xanh
Ban Giám hiệu nhà trường cần rà sốt hệ thống cây xanh trong khn viên trường học để
phân loại cây xanh, xác định tình trạng của từng loại cây và xây dựng cách xử trí phù hợp để
tạo mảng xanh vừa hợp lý vừa an toàn trong trường học.
Một số công việc cần phải thực hiện thường xuyên: chăm sóc hàng ngày và bảo dưỡng
định kỳ hệ thống cây xanh trong trường học và cải tạo hệ thống cây xanh đã bị hư hỏng; thực
hiện các mô hình trường học xanh như “Cơng viên mini trong trường học”, “Lớp học xanh”,
“Văn phịng xanh, cơng sở xanh”...
Đối với cơng việc chăm sóc hàng ngày và bảo dưỡng định kỳ: Hiệu trưởng phân công
nhân viên trong trường (thường là phân công bảo vệ, phục vụ) hoặc hợp đồng với Công ty cây
xanh để thực hiện các công việc chăm sóc hàng ngày như tưới cây, làm cỏ xung quanh, dọn dẹp
rác trong các bồn cây, thu gom rác. Định kỳ theo tháng hoặc quý, các cây xanh trong trường
phải được cắt tỉa cành, giữ dáng, làm cỏ xung quanh hoặc bón phân phù hợp cho từng loại cây.
Đối với các cây có dấu hiệu sâu bệnh, Hiệu trưởng có thể liên hệ với công ty cây xanh để phun
thuốc diệt sâu bệnh hoặc tiến hành cải tạo đất, đề xuất cấp trên cho phép thay thế loại cây khác
phù hợp. Theo định kỳ, nhà trường báo cáo về tình trạng của hệ thống cây xanh trong khuôn
viên trường và có hướng đề xuất trồng thêm mới, trồng thay thế hoặc thanh lý.
Hoạt động vệ sinh lao động trường học, giữ gìn cảnh quan trường học xanh – sạch – đẹp
là một trong những hoạt động thường xuyên của học sinh và giáo viên, nhân viên. Do đó, Hiệu
trưởng đã chỉ đạo Ban cơ sở vật chất trường học xây dựng kế hoạch lao động vệ sinh khu vực
cho học sinh và phát động Ngày chủ nhật xanh đối với giáo viên định kỳ 1 lần/1 tháng. Giáo
viên tham gia được cộng điểm thi đua và đánh giá theo học kỳ.
Để tăng thêm mảng xanh cho trường và tạo cho học sinh có góc vui chơi, thư giãn, tạo
khơng gian học tập và làm việc thân thiện, gần gũi với thiên nhiên, Hiệu trưởng có thể chỉ đạo
thực hiện các mơ hình trường học xanh như “Cơng viên mini trong trường học”, “Lớp học
xanh”, “Văn phịng xanh, cơng sở xanh”...
529



3.5.3. Thiết kế các khẩu hiệu trong khuôn viên trường và lớp học phù hợp với quy định
Lãnh đạo nhà trường thường xuyê kiểm tra và xử lý các pano, khẩu hiệu trước và trong
khuôn viên trường; thay thế bằng các pano, khẩu hiệu đúng với quy định của cấp học và thực
hiện tốt công tác tuyên truyền trong trường học về đảm bảo an tồn giao thơng, phịng chống
dịch COVID-19, có các hình ảnh, khẩu hiệu phù hợp với các tiêu chí của Đề án Nâng cao chất
lượng cuộc vận động “Xây dựng nếp sống văn hóa – Văn minh đô thị” ngành Giáo dục và Đào
tạo thành phố Thủ Dầu Một giai đoạn 2020-2025.
Các hình ảnh tuyên truyền phù hợp với nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Các pano tuyên
truyền phòng chống dịch COVID-19. Pano tuyên truyền tiêu chí Người công dân “5 gương
mẫu”, các khẩu hiệu tuyên truyền “Xây dựng trường học xanh – sạch – đẹp”, “Cổng trường em
sạch – đẹp – an toàn”.
Hiệu trưởng cần tìm hiểu các quy định về khẩu hiệu trong trường học và chỉ đạo kiểm tra,
rà soát về chất lượng các pano, khẩu hiệu của trường, phân công trách nhiệm kiểm tra và sốt
các khẩu hiệu trong phịng học của học sinh. Thơng thường, mỗi phịng học đều được trang bị
01 bảng Năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng và ảnh Bác Hồ, 01 khẩu hiệu “Thi đua Dạy
tốt - Học tốt” nên Hiệu trưởng có thể phân công Tổng phụ trách Đội kiểm tra nội dung này. Bên
cạnh đó, Hiệu trưởng cần chỉ đạo thực hiện các pano và khẩu hiệu trước cổng trường và trong
khuôn viên trường sao cho phù hợp với không gian và cảnh quan chung của trường. Hiện nay,
các trường THCS cần phải có các pa-nơ hoặc bảng biểu, băng- rơn tun truyền phịng chống
dịch COVID-19, tun truyền thực hiện An tồn giao thơng, tun truyền thực hiện Nếp sống
văn hóa, văn minh đô thị. Khi bố trí cần chú ý vị trí và kích thước của các pano, khẩu hiệu sao
cho phù hợp với không gian xung quanh, câu từ và hình ảnh đảm bảo tính thẩm mĩ, đúng nội
dung tuyên truyền và tuyệt đối không sai chính tả. Các băng rôn tuyên truyền trước cổng trường
cũng được quan tâm về hình thức và nội dung, phù hợp với mơi trường giáo dục.
4. KẾT LUẬN
Quản lý cảnh quan sư phạm trường học nhằm xây dựng môi trường khang trang, xanh,
sạch, đẹp, an tồn đem lại các lợi ích thiết thực, phục vụ nhu cầu học tập, vui chơi giải trí lành
mạnh trong mơi trường học đường, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm và phát huy tinh thần
đoàn kết của tập thể. Trong giai đoạn phát triển giáo dục hiện nay, người Hiệu trưởng cần có

sự am hiểu về các yếu tố cảnh quan sư phạm, nghiên cứu kĩ các văn bản, tài liệu có liên quan
đến cảnh quan sư phạm, phân tích được thực trạng cảnh quan sư phạm của nơi cơng tác. Bên
cạnh đó, Hiệu trưởng phải thể hiện được vai trò tiên phong gương mẫu và thực hiện tốt các
chức năng quản lý như làm tốt công tác xây dựng kế hoạch, công tác tham mưu, phát huy năng
lực, sở trường của từng cá nhân kết hợp với sức mạnh tập thể. Phải xây dựng kế hoạch làm việc
một cách khoa học, nắm bắt sát tình hình thực tế và nhiệm vụ cụ thể để có những biện pháp
thực hiện mang tính khả thi và đạt hiệu quả cao nhất. Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý
cảnh quan sư phạm là cơ sở thực tiễn để tác giả đã đề xuất các biện pháp quản lý cảnh quan sư
phạm ở trường THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong thời gian tới tốt hơn,
góp phần xây dựng môi trường học đường thân thiện, lành mạnh, an toàn.
530


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bách khoa toàn thư mở (2022). Cảnh quan. />2. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2018). Thông tư 18/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018, quy định về kiểm
định chất lượng giáo dục và công nhận đạt chuẩn quốc gia đối với trường trung học cơ sở, trường
trung học phổ thơng và trường phổ thơng có nhiều cấp học.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2020). Thông tư 13/2020/TT-BGDĐT ngày 26/5/2020, quy định tiêu chuẩn
cơ sở vật chất các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thơng và trường phổ
thơng có nhiều cấp học.
4. Hội đồng chỉ đạo biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam. (1995). Từ điển bách khoa Việt Nam, tập
1. Hà Nội: Nxb. Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam.
5. Bùi Minh Hiền (chủ biên). (2011). Quản lý giáo dục. Hà Nội: NXB Đại học Sư phạm.
6. Nhóm phóng viên (2020). Diễn đàn một số ý kiến về thiết kế kiến trúc trường học hiện nay. Tạp chí
Kiến trúc, số 03. />7. S.S.Y. Lau, Z. Gou and Liu (2014), “Healthy campus by open space design: Approaches and
guidelines” Frontier of Architectural Reseach, (vol.3, no.4, pp.452-467)
8. Thủ tướng Chính phủ (2017). Quy định về mơi trường giáo dục an tồn, lành mạnh, thân thiện,
phòng, chống bạo lực học đường. Nghị định 80/2017/NĐ-CP ngày 17/7/2017.

531