CHUYÊN ĐỀ 1
CHUẨN BỊ CHO HÔN NHÂN VÀ KIẾN THỨC CƠ BẢN
VỀ CÁC VỊ TRÍ TRONG GIA ĐÌNH
I. NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ TẢO HƠN
1. Hiện tượng tảo hơn
Hơn nhân và gia đình ln được coi là thiêng liêng đối với người Việt Nam.
Tuy nhiên, việc kết hơn địi hỏi chủ thể phải hội đủ những điểu kiện nhất định thì
mới có thể phát triển bền vững. Một trong những điều kiện đầu tiên là cá nhân đó
phải phát triển đầy đủ về tâm sinh lý tức là đạt đến độ tuổi trưởng thành, đủ khả năng
làm vợ, làm mẹ, làm chồng, làm cha.
Luật Hơn nhân và gia đình năm 2000 cùa Việt Nam quy định độ tuổi kết hôn
là: "Nam từ hai mươi tuổi trở lên, nữ từ mười tám tuổi trở lên" (Điều 9, chương II).
Như vậy, độ tuổi của đôi nam nữ thanh niên được coi là yếu tố bắt buộc, quyết định
xem cuộc hơn nhân đó có tính hợp pháp hay khơng. Nếu một trong hai người, nam
hoặc nữ, chưa đủ tuổi kết hôn mà đã lập gia đình thì sẽ được coi là tảo hơn.
Trước đây, hiện tượng tảo hôn rất phổ biến và được coi là bình thường. Ngày
nay, hiện tượng tảo hơn tuy khơng cịn phổ biến nhưng tư tưởng muốn con kết hơn
sớm vẫn cịn tồn tại ở khơng ít vùng, miền, các nhóm dân cư. Kết hơn sớm khơng
chỉ ảnh hưởng tới cuộc sống của đôi nam nữ thanh niên mà còn trực tiếp ảnh hưởng
tới chất lượng của thế hệ tương lai khi những đứa con họ sinh ra mà bố mẹ chúng
chưa qua tuổi "trẻ con".
Phòng ngừa, ngăn chặn hiện tượng tảo hơn khơng chỉ có ý nghĩa đối với
cuộc sống của thế hệ trẻ trong thời điểm hiện tai mà còn là điều kiện để nâng cao
chất lượng của nguồn nhân lực, chất lượng của thế hệ lương lai, duy trì sự ổn định
xã hội, đảm bảo những giá trị vốn có của hơn nhân.
2. Làm gì để phịng ngừa và ngăn chặn tình trạng tảo hơn trong gia đình?
a) Cha mẹ và con cần có nhận thức đúng đắn về hôn nhân, gia đỉnh và
những vấn đề liên quan
Trong Luật Hơn nhân và gia đình năm 2000 đã nêu rõ độ tuổi kết hôn được
luật pháp thừa nhận của nam và nữ. Cha mẹ nên nắm rõ và trao đổi với con để định
hướng cho con. Thanh niên từ 18 tuổi trở lên đã kết thúc thời gian học tập phổ

1


thơng và có thể có nhiều hướng lựa chọn như học tiếp đại học, học nghề hoặc đi
làm. Tuy nhiên, việc đủ độ tuổi kết hơn khơng có nghĩa là các em đã đủ điều kiện
kinh tế cũng như tâm sinh lý để có thể bắt đầu cuộc sống gia đình. Những cặp vợ
chồng trẻ thường gặp những vấn đề như kinh tế khó khăn, thiếu kinh nghiệm sống
nên dễ dẫn đến mâu thuẫn, xung đột với gia đình nhà vợ/ nhà chồng. Do vậy, họ
nên dành thời gian cho việc học tập và lao động, tích luỹ đủ điều kiện về kinh tế
cũng như kinh nghiệm sống để có thể tự xây dựng cho mình một tổ ấm vững chắc.
Gia đình phải được xây dựng từ nền tảng tình yêu, sự hiểu biết, tôn trọng của
cá nhân đôi thanh niên nam nữ. Các bậc cha mẹ, khơng nên vì những mong muốn
của mình như một chỗ thân quen lừ lâu, một gia đình có điểu kiện kinh tế, hay một
người có địa vị xã hội mà ép buộc con kết hơn. Đặc biệt là những gia đình ở nơng
thơn, các bậc cha mẹ cũng nên tạo điều kiện cho con được học tập, được lao động,
tích luỹ thêm để có thể tự lập về kinh tế. Khơng nên vì muốn hoàn thành trách
nhiệm với con mà vi phạm pháp luật, làm ảnh hưởng đến cuộc sống và tương lai
của con, em mình.
Cha mẹ nên thường xuyên trao đổi với trẻ vị thành niên kiến thức về hôn
nhân và gia đình, như kể chuyện, chia sẻ kinh nghiệm và đặc biệt là cung cấp cho
các em thông tin về luật pháp liên quan đến hơn nhân và gia đình. Đối với các em
đã có bạn trai/bạn gái, cha mẹ nên quan tâm, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, tâm lý,
tình cảm để định hướng và kiểm soát mối quan hệ đó đi đúng hướng. Ví dụ, có thể
dưa ra ý kiến như sau: "Bô mẹ biết con và bạn Lan chơi thân với nhan. Tuy nhiên,
cả hai con còn quá trẻ, nên tập trung nhiêu thời gian cho việc học tập. Khi các con
trưởng thành, có tri thức, có nghề nghiệp thì tình cảm của các con cũng sẽ bền
vững và có tương lai hơn".
Rất nhiều bậc cha mẹ khi biết con mình có hạn trai/bạn gái thì mắng chửi
hoặc cấm đốn. Đây là sai lầm bởi vì nhiều khi các em khơng "từ bỏ" mối quan hệ

của mình như cha mẹ mong muốn mà lại càng chống đối, quyết tâm chứng tỏ tình
cảm của mình, dẫn đến những hành vi tiêu cực như có quan hệ tình dục, có thai, bỏ
nhà đi để sống chung với nhau... Khi đó, cha mẹ buộc phải cho các em kết hôn
hoặc sống chung để "giải quyết hậu quả" và dẫn đến hiện tượng tảo hôn.
b) Cha mẹ cần chủ động thực hiện việc giáo dục tiền hôn nhân cho con
Giáo dục tiền hôn nhân phải được thực hiện sớm ngay từ trong gia đình.
Cần tập trung vào những kiến thức, kỹ năng sống, chãm sóc cho đời sống gia
đình; việc giáo dục sức khoẻ sinh sản/ sức khoẻ tình dục cho các em. Bởi trẻ em,

2


đặc biệt là độ tuổi 13-18, đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất của các yếu
tố tâm sinh lý.
- Giáo dục kiến thức và kỹ năng sống, đặc biệt là trong lĩnh vực hơn nhân và
gia đình
Cuộc sống gia đình hằng ngày sẽ giúp trẻ hình dung được hình ảnh về gia
đình tương lai của mình, do đó, cha mẹ cần đặc biệt chú ý trong những hành vi và
cách ứng xử của mình. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên dành thời gian nói chuyện,
trao đổi với con.
- Cha mẹ nên chủ động cung cấp cho trẻ kiến thức về chăm sóc sức khỏe
sinh sản/ sức khỏe tình dục cho các em
Cha mẹ phải là những người đầu tiên cung cấp cho các em kiến thức về sức
khoẻ sinh sản cũng như sức khoẻ tình dục. Nếu cha mẹ lảng tránh vấn đề, các em
buộc phải tìm kiến thức từ những nguồn thông tin khác (qua bạn bè, phim ảnh, sách
báo...), trong khi thông tin từ nhưng nguồn này nhiều khi khơng chính thống và sai
lệch.
+ Cha mẹ cần bổ sung kiến thức cho chính bản thân trước khi nói chuyện với
con, từ những biểu hiện sinh lý bình thường của tuổi dậy thì cho đến đại dịch
HIV/AIDS hay các bệnh lây qua đường tình dục. Hãy chủ động trò chuyện với con

khi trẻ bước vào tuổi dậy thì về những vấn đề như có việc kinh nguyệt ở trẻ em gái
hay mộng tinh ở các em trai. Không nên đề cập đến những kiến thức sức khoe sinh
sản và sức khoe tình dục với một thái độ ngượng ngùng, hay coi đó là một chuyện
"xấu", khơng đáng được bàn tới.
Ví dụ: Mẹ có thể nói với con gái rằng: "Con cố biết có kinh nguyệt là một
biểu hiện là con sẽ thành người lớn khơng? Nó cũng có nghĩa là con có khả
năng làm mẹ và điều đó thật đáng tự hào. Quan trọng là con phải biết giữ vệ
sinh đúng cách và mẹ sẽ hướng dẫn con làm việc đó. Khi nào con thấy hiện
tượng đó thì nhớ nối với mẹ nhé, mẹ con mình sẽ cùng trao đổi."
Ngay cả với chuyện quan hệ tình dục, cha mẹ cũng nên nói rõ với con rằng
đó là một hoạt động hết sức bình thường của con người. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh
rằng chỉ nên có quan hệ tình dục khi đã trưởng thành và tốt nhất là khi đã có gia
đình. Cha mẹ cần chỉ ra cho con những hậu quả của việc quan hệ tình dục sớm và
trước hôn nhân như ảnh hưởng tới sức khoẻ, tới việc học hành, tương lai, và đề cập
đến những biện pháp phòng tránh thai. Đừng nghĩ rằng chúng ta đang “vẽ đường
cho hươu chạy” mà là đang chỉ con đường đúng cho các em.

3


+ Hãy bắt đầu từ sớm: Trẻ em ở tuổi 14 đã có khá nhiều hiểu biết về giới. Do
đó, hãy chia sẻ với trẻ cách nhìn về tình yêu và các mối quan hệ như vợ chồng; hãy
khuyến khích trẻ đặt ra các câu hỏi và tự tìm hiểu để trả lời một cách chính xác nhất.
+ Quan tâm đến trẻ và các mối quan hệ của trẻ: Khi đến tuổi dậy thì, các em
thường ngại ngùng khi chia sẻ với cha mẹ những điều riêng tư, thầm kín của mình;
đặc biệt là sự phát triển tâm sinh lý cũng như những mối quan hệ bạn bè thân thiết.
Cha mẹ nên gợi mở, trò chuyện thân mật với con như khi chúng cịn nhỏ. Nội dung
của câu chun có thể là việc học tập, vui chơi giải trí, những điều trẻ thích thú,
những ước mơ... Cha mẹ nên khuyến khích trẻ kể về lớp học của mình, về thầy cô
giáo và bạn bè để biết được cuộc sống của trẻ ngồi gia đình. Đồng thời, nếu có

điều kiện, cha mẹ nên gặp gỡ, trao đổi thường xuyên với thầy cô giáo (qua các buổi
họp phụ huynh) cũng như với bạn bè cua con mình. Lưu ý rằng, đó phải là những
cuộc trị chuyện với tính chất trao đổi chứ khơng phải tị mị, “hỏi cung”
Cha mẹ đặc biệt nên quan tâm đến các mối quan hệ bạn bè của trẻ, cả nam và
nữ; nên nắm được địa chỉ, hoàn cảnh gia đình bạn bè của trẻ để có thể liên lạc khi
cần thiết; song nên tìm hiểu một cách tế nhị, tránh tạo cho trẻ cảm giác bị bố mẹ
“theo dõi”. Ví dụ: Lan có một số người bạn quen trên mạng, các bạn thỉnh thoảng
có đến nhà và rủ em đi chơi. Mẹ Lan trao đổi với con gái: “Mẹ thấy dạo này con có
nhiều bạn mới, nhưng sao các bạn đến nhà mà con không giới thiệu với bố mẹ. Có
nhiều bạn bè là điều tốt nên bố mẹ cũng muốn biết bạn con là người như thế nào".
+ Vượt qua ngại ngùng khi nói chuyện với con về giới tính/ sức khoẻ sinh
sản: Bạn có thể mắc phải “rào cản” này trong những lần trao đổi đầu tiên, bạn chớ
nản mà nên thẳng thắn hỏi xem con bạn có suy nghĩ gì về những vấn đề giới tính
trên tivi hay qua báo, đài.
+ Lắng nghe: Đừng vội lấn át bọn trẻ nếu như vấn đề đang được để cập đến,
theo chúng là đúng nhưng bạn biết là sai. Các em đang học cách hình thành quan
điểm riêng. Hãy lắng nghe và giúp con lự hiểu ra rằng quan điểm của chúng như
vậy là chưa đúng.
Ví dụ: Minh tâm sự với mẹ về chuyện một người bạn đã có người yêu và Minh
thấy rằng chuyện đó là bình thường. Mẹ Minh có thể giải thích như sau: “Theo mẹ thì
các con yêu ở độ tuổi này là hơi sớm vì thời gian này các con phải tập trung cho việc
học. Tuy nhiên, nếu hai bạn cảm thấy có tình cảm với nhau cũng ỉà chuyện bình
thường, nhưng phải động viên nhau học tập vì một tình cảm tốt, có ích cho cả hai
người thì phải là động lực cho cả hai học tốt, sống có trách nhiệm với bản thân và với

4


gia đình hơn; khi cả hai trưởng thành thì tình cảm đó mới có tương lai”.
II. NHỮNG ĐIỀU CẦN CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI KẾT HÔN

1. Trang bị những kiến thức cơ bản về thủ tục pháp luật
a) Điều kiện kết hơn
Tham khảo Luật Hơn nhân và gia đình năm 2000.
b) Đăng ký kết hôn
- Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
(sau đây gọi là cơ quan đăng ký kết hôn) thực hiện theo nghi thức quy định sau:
Khi tổ chức đãng ký kết hơn phải có mặt hai bên nam, nữ kết hôn. Đại diện
cơ quan đăng ký kết hôn yêu cầu hai bên cho biết ý muốn tự nguyện kết hơn, nếu
hai bên đồng ý kết hơn thì đại diện cơ quan đăng ký kết hôn trao Giấy chứng nhận
kết hôn cho hai bên.
- Nam, nữ không đăng ký kết hơn mà chung sống với nhau như vợ chổng thì
khơng được pháp luật công nhận là vợ chồng.
-Vợ chồng đã ly hôn muốn kết hôn lại với nhau cũng phải đăng ký kết hôn.
- Thẩm quyền đăng ký kết hôn
+ Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú của một trong hai bên kết
hôn là cơ quan đăng ký kết hôn.
+ Cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự Việt Nam ở nước ngoài là cơ
quan đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với nhau ở nước ngoài.
c) Giải quyết việc đăng ký kết hôn
- Sau khi nhận đủ giấy tờ hợp lệ theo quy định của pháp luật về hộ tịch, cơ
quan đăng ký kết hôn kiểm tra hổ sơ đăng ký kết hơn; nếu xét thấy hai bên nam nữ
có đủ điều kiện kết hơn thì cơ quan đăng ký kết hôn tổ chức đăng ký kết hôn.
- Trong trường hợp một bên hoặc cả hai bên không đủ điều kiện kết hơn thì
cơ quan đăng ký kết hơn từ chối đăng ký và giải thích rõ lý do bàng văn bản; nếu
người bị từ chối khơng đồng ý thì có quyền khiếu nại theo quy định của pháp luật.
d) Các bước tiến hành đãng ký kết hôn
- Đến ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi một trong hai bên cư trú lấy
tờ khai xin đăng ký kết hôn theo mẫu chung;

5



- Khi đăng ký kết hôn, hai bên nam nữ phải có mặt, nộp tờ khai đăng ký kết
hơn và xuất trình các giấy tờ sau đây:
+ Giấy khai sinh của mỗi bên;
+ Sổ hộ khẩu gia dinh của bên nam hoặc bên nữ nơi đăng ký kết hôn. Trong
trường hợp cả hai bên nam, nữ khơng có hoặc chưa có nơi đăng ký hộ khẩu thường
trú, nhưng có đăng ký hộ khẩu tạm trú có thời hạn theo quy định của pháp luật về
đang ký hộ khẩu, thì ủy ban nhân dân cấp xã, nơi bên nam hoặc bên nữ đăng ký hộ
khẩu tạm trú có thời hạn thực hiện việc đăng ký kết hôn.
Trong trường hợp cả hai bên nam nữ là công dân Việt Nam đang học tập, lao
động, cơng tác có thời hạn ở nước ngồi, đã cắt hộ khẩu khỏi nơi thường trú, nay về
nước xin đăng ký kết hơn, thì ủy ban nhân dân cấp xã, nơi cha mẹ bên nam hoặc
bên nữ đăng ký hộ khẩu thường trú, thực hiện việc đăng ký kết hôn.
Trong trường hợp không đủ các giấy tờ trên, thì phải có giấy tờ hợp lệ thay
thế. Trong trường hợp nghi ngờ một bên hoặc cả hai bên nam nữ mắc bệnh tâm
thần khơng có khả năng nhận thức được hành vi của mình hoặc đang mắc bệnh hoa
liễu, thì phải có giấy khám sức khoẻ của cơ quan y tế cấp huyện.
- Tờ khai đăng ký kết hôn phải có xác nhận của cơ quan, đơn vị nơi công tác
(đối với cán bộ, công chức, người lao động, lực lượng vũ trang nhân dân) hoặc của
ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú (đối với nhân dân) của mỗi bên về tình trạng hơn
nhân. Việc xác nhận tình trạng hơn nhân này có giá trị khơng q 30 ngày. Trong
trường hợp một trong hai bên hoặc cả hai bên đã có vợ có chồng nhưng đã ly hơn
hay người kia đã chết thì phải nộp bản sao bản án, quyếl định đã có hiệu lực pháp
luật của tồ án về việc cho ly hơn hoặc bản sao giấy chứng tử.
Trong trường hợp một trong hai người không thể đến nộp hồ sơ xin đăng ký
kết hôn mà có lý do chính đáng, thì có thể gửi cho Úy ban nhân dân nơi đãng ký
kết hôn đơn xin nộp hổ sơ vắng mặt, trong đơn phải nêu rõ lý do vắng mặt, có xác
nhận của ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú.
-Vợ chồng đã ly hôn, muốn kết hơn lại với nhau, thì cũng phải tiến hành các

bước như người kết hôn lần đầu.
2. Một số lời khuyên khi tiến đến hôn nhân
- Trước khi kết hơn. mỗi bên cần có thời gian tìm hiểu nhau để hiểu rõ về
người bạn đời của mình (nhân cách, lối sống, tính tình, hồn cảnh gia đình, hồn
cảnh kinh tế, đặc điểm về nhân thân, đạo đức, tác phong...). Điều này sẽ giúp cuộc

6


sống hồn nhân tốt đẹp hơn, dễ dàng cảm thông, chia sẻ, hy sinh, chịu đựng lẫn nhau
và sẵn sàng tha thứ cho nhau khi các bên có khuyết điểm, lỗi lầm về sau này.
- Nên có nghề nghiệp, việc làm với mức thu nhập ổn định; có kiến thức về
đời sống vợ chổng, biết nuôi dậy con, sinh đẻ có kế hoạch; tự hồn thiện mình
trong giao tiếp ứng xử.
- Thiết lập và phát triển các mối quan hệ mới với những người trong gia đình
(với cha mẹ, anh chị em...), những người thân trong họ hàng của hai bên nhằm tạo
sự thông cảm, hiểu biết và hỗ trợ tích cực của họ cho cuộc sổng gia đình sau này.
- Học hỏi kinh nghiệm của các bậc cha mẹ về đối nhân xử thế, phương pháp
quản lý chi tiêu trong gia đình, từ những việc như mua sắm đồ gia dụng thiết yếu
đến việc chi tiêu hàng ngày.
- Biết tổ chức những bữa cơm gia đình đơn giản, đủ dinh dưỡng, ngon
miệng, sạch sẽ, hợp khẩu vị và sở thích của vợ chồng. Đây là yếu tố góp phần
khơng nhỏ tạo nên hạnh phúc gia đình bển vững sau này.
- Tìm hiểu các vấn đề về sức khỏe sinh sản như: Kế hoạch hóa gia đình; Làm
mẹ an tồn (chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi mang thai, khi đẻ, sau đẻ; chăm sóc sơ
sinh và trẻ em); Tránh mang thai ngoài ý muốn, nạo phá thai an toàn; Dự phòng và
điều trị các nhiễm khuẩn đường sinh sản, các bệnh lây truyền qua đường tình dục,
HIV/AIDS; Sức khỏe tình dục, sự hài hịa trong đời sống tình dục vợ chồng.
- Cần kiểm tra tổng thể về sức khỏe trước khi kết hơn
- Phải có sự cơng nhận kết hôn của ủy ban nhân dân xã (phường, thị trấn).


7


CHUYÊN ĐỀ 2
NHỮNG NGUY CƠ ĐE DỌA SỰ BỀN VỮNG CỦA GIA
ĐÌNH
I. XUNG ĐỘT GIỮA VỢ VÀ CHỒNG
1. Xung đột giữa vợ và chồng
Như chúng ta đã biết, vợ chồng là hai cá nhân khác nhau, có những tính tình
và khả năng khác nhau, không ai giống ai. Thêm vào đó, mỗi người được ni dạy
trong một gia đình khác nhau, lớn lên với những truyền thống và nề nếp khác nhau.
Vì được ni dưỡng, chăm sóc, giáo dục trong những gia đình khác nhau, với
những kinh nghiệm sống khác nhau nên có những sở thích, suy nghĩ, ý kiến, quan
điểm khác nhau. Vì thế mỗi người có những trơng mong chọn lựa và quyết định
khác nhau. Khi bước vào hơn nhân, hai con người khác nhau đó kết hợp làm một và
chia sẻ cùng một đời sống, vì thế vợ chồng không thể nào tránh dược những lúc bất
đồng ý kiến hay xung đột với nhau.
Khi mới bước vào hơn nhân, tình u vợ chồng dành cho nhau cịn đậm đà,
mới mẻ, hai vợ chồng sẵn sàng chiều nhau và nhường nhau nên ít có vấn đề rắc rối
xảy ra. Nhưng dần dần tình yêu lắng xuống, đời sống thay đổi cùng năm tháng, vợ
chồng có nhiều lo lắng và nhiều trách nhiệm hơn khiến tinh thần của mỗi người
cũng căng thẳng hơn. Vợ chồng dần dần mất đi lịng kiên nhẫn và khơng muốn
chiều nhau hay nhường nhau nữa, từ đó xung đột và bất hịa bắt đầu xảy ra. Nếu
không hiểu nguyên nhân và không biết cách giải quyết, những bất hịa đó sẽ gia
tăng khiến tổ ấm gia đình khơng phải nơi bình an mà có thể sẽ biến thành địa ngục.
Những điều nhỏ nhặt sau đây có thể đưa đến những bất hịa mâu thuẫn, xung
đột giữa vợ chồng:
Hai vợ chồng có tính tình và thói quen khác nhau: người có tính nói nhiều
người kia ít nói; người thích thức khuya làm việc nhưng người thích đi ngủ sớm và

dậy sớm làm việc; người nói là phải làm ngay nhưng người thích từ từ hẵng làm
hay khi nào hứng thì làm; người đi đâu lúc nào cũng phải đúng giờ, đã quyết định
không được thay đổi cịn người kia thì việc gì cũng từ từ, đi đâu trễ một chút cũng
khơng sao, việc đã tính rồi vẫn có thể thay đổi và nếu cần, bỏ qua lời đã hứa cũng
khơng sao; người làm việc gì cũng kỹ càng, tỉ mỉ, làm đến nơi đến chốn cịn người
kia thì qua loa hời hợt, khơng để ý đến tiểu tiết, không chu đáo và hay quên. Người

8


lúc nào cũng gọn gàng, ngăn nắp, người thì đi đến đâu bày bừa đến đó, miễn sao
cho thoải mái là được. Người siêng năng hay làm, người thì thích nhàn nên có vẻ
như là lười biếng. Người thích bạn bè, đám đơng, người thích n tịnh, khơng thích
tiếp xúc với ai...Tất cả những khác biệt này của vợ chồng có ảnh hưởng đến tình
cảm, mối quan hệ của vợ chồng. Tuy nhiên, càng sống bên nhau lâu, những người
khác biệt này càng ảnh hưởng đến tình cảm giữa vợ chồng, khiến chúng ta thấy khó
chịu, khơng chấp nhận và dần dần những điều đó trở thành nguyên nhân khiến vợ
chồng buồn giận nhau.
Trong cuộc sống vợ chồng, tiền bạc gây ra những mối bất hịa chính, nhất là
trong việc kiếm tiền, chi tiêu, dành dụm và làm ăn. Người vợ hay người chồng có
mức thu nhập cao đều muốn dành quyền quyết định trong gia đình. Nhưng đã là vợ
chồng nên giữ sự bình đẳng, khơng nên phụ thuộc vào việc làm ra nhiều tiền hay ít.
Một trong những tính cách của các bà vợ là thích mua sắm, điều đó có thể trở
thành nỗi bực mình đối với những ông chồng quá tiết kiệm. Người phụ nữ hay
vung tay trong những năm đầu kiếm ra tiền, xem đó như là sự tuyên bố với người
chồng về sự tự do bình đẳng của họ. Nhưng lúc về già, người phụ nữ chi tiêu khách
quan hơn, xem tiền bạc như là công cụ để giữ mối quan hệ với cuộc sống.
Đối với người chồng thì trái lại, khi họ đà thành đạt thì mức chi tiêu sẽ bất
thường và ít khách quan hơn. Lúc này, người chồng tin tưởng vào khả năng kiếm
tiền của mình nên dễ dàng hơn trong việc mua sắm.

Có thể, vợ chồng nên để riêng một ít tiền tiêu vặt để thỏa mãn nhu cầu của
minh. Cả chồng và vợ đều có quyền sử dụng một ít tiên tùy theo ý muốn. Những cuộc
hôn nhân hiện nay có 3 phương hướng ngăn cách: Của chồng, của vợ và của chung.
Theo một nghiên cứu gần đây ở Mỹ, sự tích lũy của dàn ơng gấp đơi của phụ
nữ. Trong độ tuổi 45-60, chỉ có 46% giới nữ băt đầu để dành cho ngày về hưu. Trái
lại có đến 67% đàn ơng làm việc đó, vẫn cịn có nhiều người vợ coi chuyện tích lũy
tiền bạc là trách nhiệm của người chồng. Đó là lý do tại sao thỉnh thoảng họ vẫn
phải giữ bí mật về những khoản tiền cất riêng.
Sự giấu giếm tiền bạc ắt hẳn tạo nên sự ngăn cách vợ chồng, vì vậy, vợ
chồng nên có thỏa thuận về những khoản tiền riêng.
Trong kinh doanh, người phụ nữ thường nghi ngờ khả năng của chính mình.
Họ xem kinh doanh như một trị phiêu lưu mà khả năng duy nhất xảy ra là mất vốn.
Ngược lại, đàn ơng khơng q lo lắng khi sai lầm, thích tìm kiếm cơ hội kinh doanh
làm giàu và họ cũng có nhiều cơ hội để thử sức mình. Kinh doanh là lĩnh vực mà sự

9


khác biệt cá tính giữa ngưịi chơng và người vợ sẽ bổ sung cho nhau. Vợ chồng nên
thống nhất về phần tiền gia đình nên giữ an tồn và phần tiền đầu tư làm kinh tế,
làm giàu.
Đối với người vợ, sự an toàn trong vay mượn tốt nhất là chi trả bằng cách trừ
vào lương hàng tháng. Họ rất sợ nợ lớn. Trong khi đó, đàn ơng hay khinh suất, chủ
quan khi vay mượn, điều này khiến cho khơng ít người bị lao đao. Vì vậy, vợ chồng
nên kiểm tra lại thói quen chi tiêu và thu nhập của mình trước khi vay mượn. Cả
hai nên cơng khai những món nợ và thống nhất phương án trả nợ để tránh khốn đốn
cho gia đình.
Sự bất đồng giữa vợ chồng khơng chỉ về vấn đề tiền bạc mà còn về quan
điểm sống và lịng chung thủy. Vì vậy, vợ chồng cần chân tình trao đổi với nhau
mọi vấn đề để biết tiền bạc đối với họ có ý nghĩa như thế nào? Bạn bè, đồng nghiệp

có tác động thế nào trong cơng việc và cuộc sống?... Chỉ khi đó, họ mới tìm ra giải
pháp thỏa mãn và tương trợ cho nhau.
2. Giải quyết xung đột vợ chồng
Vợ chồng bất đồng ý kiến với nhau là chuyện bình thường khơng thể tránh
được. Điều quan trọng là cần tìm hiểu tại sao có bất đồng ý kiến và làm thế nào để
giải quyết những bất đồng ý kiến đó.
Để giải quyết xung đột vợ chồng, địi hỏi cả hai người phải bình tĩnh, cởi mở,
khách quan, tế nhị và uyển chuyến. Vợ chồng phải thật lịng muốn giải quyết xung
đột bất hịa thì mới đạt được kết quà. Dưới đâv là những gợi ý cho các cặp vợ
chồng để giải quyết xung đột
Không nên né tránh xung đột hay bất hòa bằng sự im lặng
Chúng ta thường nghe câu: "Im lặng là vàng" nhưng im lặng trong trường
hợp vợ chồng xung đột, bất hịa thì khơng q như vàng vì nó đem lại tai hại hơn là
ích lợi. Vợ chồng khơng nên né tránh xung đột bằng sự im lặng vì những vấn đề mà
các cặp vợ chồng né tránh không bàn đến thường là những vấn đề quan trọng cần
nói ra để được giải quyết. Nếu mỗi khi vợ chồng có chuyện buồn giận nhau mà một
người im lặng khơng nói sẽ đưa đến những hậu quả là làm cho người kia cảm thấy
bị coi thường dẫn đến bực bội và tức giận. Và khi đối phương càng im lặng thì càng
làm cho người kia cảm thấy tổn thương và bực tức. Sự thiếu đối thoại cởi mở sẽ
làm cho vấn đề bất hòa giữa vợ và chồng càng trở nên nghiêm trọng hơn. Người
muốn nói để giải quyết vấn đề càng cố gắng nói thì người im lặng càng nhất quyết
im lặng và thu mình vào, khơng nói, cũng khơng biểu lộ cảm xúc. Người muốn nói

10


sẽ cảm thấy tức tối vì khơng thể lay chuyển người kia. Sự tức giận, chán nản sẽ
tăng dần. Nhiều người sẽ nói to, nói mạnh hơn, thậm chí dùng những lời lẽ cay độc,
mắng chửi... hoặc bạo hành để người kia sợ mà không dám im lặng nữa. Hoặc cũng
im lặng ln và khơng khí gia đình trở nên nặng nề và khó giải quyết hơn. Nhưng

những phản ứng bùng nổ của người này thường là vơ ích và có thể khiến người im
lặng bị đẩy sâu hơn nữa trong thái độ im lặng. Khi người vợ hay người chồng nói
với giọng tức giận những câu thách thức chỉ khiển cho người im lặng thấy sự im
lặng của mình có sức mạnh và có một tác dụng nào đó nên sẽ càng im lặng hơn.
Như vậy, nên làm gì để phá được sự im lặng đó? Trưởc hết, có lẽ khơng nên
buộc đối phương phải nói ngay những suy nghĩ của mình mà nên tơn trọng sự im
lặng đó. Sau đó, chọn một thời điểm thuận tiện để khuyến khích đối phương nói lên
những gì chất chứa trong lịng. Khi đối phương đã bằng lịng nói thì người
vợ/chồng cần chú ý lắng nghe và không nên ngắt lời một cách thô bạo. Hãy lắng
nghe và chấp nhận tất cả những cảm xúc, phiền giận của đối phương, vì nếu chúng
ta nghe với sự kiên nhẫn và thái độ cởi mở, thì những điều chất chứa trong lịng sẽ
dần dần được nói ra hết và thơng qua đó đối phương cũng được giải tỏa, đối thoại
giữa vợ chồng cũng nhờ đó được khai thơng, vấn đề dẫn đến xung đột, bất hòa sẽ
được bàn thảo một cách khách quan và bất hịa có thế được giải quyết. Bạn cũng có
thể nhờ cậy người thử ba là người thân thiết và có uy tín để giúp dàn hịa giữa hai
vợ chồng khi khơng biết phải làm gì khác.
Khơng nên chất chứa buồn giận trong lịng
Vợ chồng khi có xung đột bất hịa xảy ra, nếu khơng thế chia sẻ với ai, mà cứ
giữ và chất chứa trong lòng những cảm xúc, những suy nghĩ phiền giận đó thì dần
dần tinh thần sẽ giảm sút, nỗi buồn nản sẽ càng tăng. Khi vợ chồng có điều bất hịa,
cần biểu lộ những cảm xúc để vơi đi gánh nặng trong lòng và được người khác
thông cảm. Không nên chất chứa cảm xúc quá lâu ngày này qua ngày khác, nhất là
những cảm xúc tiêu cực. Chất chứa phiền giận trong lòng là cách phản ứng nguy
hiểm nhất khi vợ chồng có điều bất hịa. Nếu có chuyện phiền giận mà khơng nói
ra, khơng chia sẻ thì đối phương sẽ khơng biết người đó đang buồn giận hay bị tổn
thương, vì thế sẽ khơng quan tâm mà cứ ứng xử bình thường. Và nỗi buồn giận bị
đè nén lâu ngày sẽ gia tăng và đến một lúc nào đó sẽ bùng nổ ra. Lúc đó người
buồn giận sẽ có những lời nói, hành động khơng tốt đẹp hoặc khó kiểm sốt được
bản thân, vì vậy dễ làm tổn thương nhau. Để tránh trường hợp này, khi vợ chồng có
điều phiền giận nhau nên tìm cách nói ra càng sớm càng tốt, mỗi người nên biết

kiềm chế, kiểm sốt cơn giận và khơng nên giận lâu.

11


Trong trường hợp có điều buồn bực mà khơng thể nói được với đối phương
thì nên nói với người mà mình có thể tin cậy hoặc là người có uy tín. Người đó có
thể thơng cảm, an ủi hay giúp đưa ra cách giải quyết.
Nên chọn thời gian và địa điểm thích hợp để nói lên vấn đề xung đột
Khi vợ chồng có vấn đề nghiêm trọng cần bàn thảo và biết rằng mỗi người sẽ
có những ý kiến khác nhau, tốt nhất vợ chồng nên tìm một thời giờ và địa điểm
thuận tiện để có thể trao đổi với nhau một cách thoải mái, riêng tư. Đây là điều khó
làm vì lúc giận nhau thường khơng muốn nhìn mặt nhau, nhưng để giải quyết vấn
đề, vợ chồng cần đối mặt để thảo luận, nói lên vấn đề giữa vợ chồng. Vì nếu khơng
nói ra những buồn giận chất chứa trong lịng, vấn đề khơng những khơng được giải
quyết mà cịn có thể trở thành nghiêm trọng hơn. Vì thế bằng mọi giá, vợ chồng cần
tìm cơ hội để nói chuyện với nhau và nên tránh những chỗ ồn ào, những thời điểm
có thể bị người chung quanh quấy rầy.
Nếu con bạn đến tuổi hiểu biết, nên cho con biết cha mẹ cần thời gian yên
tĩnh để bàn thảo chuyện quan trọng, đừng đến quấy rầy. Khó có thể thể giấu con khi
vợ chồng có điều bất hịa với nhau vì con sống trong nhà và nhạy cảm nên sẽ biết.
Nhiều cặp vợ chồng không những không giấu con mà cũng không giữ thể diện cho
nhau, trước mặt con vẫn cãi vã nhau om sòm, khiến con hoang mang, lo sợ. Là cha
mẹ, chúng ta cần làm gương cho con trong mọi việc, bao gồm cả cách giải quyết
bất đồng ý kiến và không nên để con cảm thấy bất an ngay khi đang ở bên cha mẹ.
Không những cần nơi riêng biệt và thì giờ thuận tiện để giải quyết bất đồng ý kiến,
vợ chồng cũng cần chuẩn bị tinh thần để nghe những gì đối phương nói, vì có thể
bạn khơng muốn nghe. Việc chuẩn bị tinh thần sẽ giúp ta kiềm chế được sự nóng
giận, kiên nhẫn lắng nghe và nhờ đó tránh được những lời nói hay hành động xúc
phạm, thiểu khôn ngoan đồng thời hiểu được người kia. Nếu trong nhà khơng có

chỗ thuận tiện, vợ chồng có thể đi ra ngồi, về thời điểm, nên chọn lúc hai người
thoải mái, tính thần khơng căng tháng vì những trách nhiệm hằng ngày.
Cần phân tích làm rõ vấn đề bất đồng ý kiến, không nên chỉ chích đổ lỗi cho
nhau
Dù cho sự việc xảy ra là vì lỗi của vợ hay chồng cũng khơng nên nhắc lại lỗi
lầm hay đổ lỗi cho người kia. Nếu thật vì vợ hay chồng mà quan hệ vợ chồng có sự
căng thẳng, phiền giận thì khi ngồi lại nói chuyện với nhau cũng nên tránh lên án
nhau. Vợ chồng cần phân tích để biết bất hịa bắt nguồn từ đâu và tìm cách giải
quyết. Khi bất đồng ý kiến dược bàn thảo một cách khách quan và vô tư, đôi bên sẽ

12


cảm thấy nhẹ nhàng. Vì khơng bị chê trách hay lên án, nên mỗi người sẽ nói lên
suy nghĩ của mình một cách thành thật. Lúc đó dù vợ chồng có ý kiến trái ngược
nhau cũng khơng đến nỗi phiền giận nhau.
Khi vợ chồng xung đột hay bất hịa thì nên nhường nhịn và tha thứ cho nhau,
không nên giận dỗi từ ngày này qua ngày khác. Khi cần nói lên điều bất đồng ý
kiến nên nói thành thật với tình cảm yêu thương, nhân từ, khoan dung, độ lượng.
Nên chia sẻ ý kiến và cảm xúc một cách bình tĩnh, không nên trút cơn giận lên nhau
Khi hai vợ chồng bằng lịng ngồi lại nói chuyện để giải quyết bất đồng ý
kiến, cả hai nên kiềm chế cảm xúc cúa mình, nói với nhau một cách ơn hịa, bình
tĩnh, không nên trút phiền giận lên nhau khiến người kia lo sợ hoặc nổi giận theo.
Các bà vợ khi buồn giận thì thường khóc lóc than thở, khiển các ơng chồng lo lắng
bối rối, khơng biết phải làm gì. Cịn các ơng chồng thì khơng than van khóc lóc như
các bà nhưng họ lại hay quát tháo ầm ĩ khiến vợ con hoảng sợ. Có người đem
những đau ốm hay yếu đuối của mình ra kể lể để người kia thương mà chiều theo ý
mình. Có bà vợ kia, mỗi khi chồng không đồng ý với bà về chuyện con thì bà nói:
"Ơng muốn vậy thì tơi cũng phải chịu thôi. Chuyện con làm tôi mất ngủ triền miên,
không chừng tôi bị đứt mạch máu, đau tim mà chết thôi". Hoặc nói đến những thiệt

thịi, bất hạnh hay những thất bại của mình để mong làm động lịng người kia.
Những người khác thì khi vợ hay chồng khơng đồng ý những chuyện quan trọng thì
dọa chết để người kia khơng dám làm trái ý mình... Đây là những điều chúng
ta cần tránh. Vợ chồng sống với nhau phải chân tình không nên dùng những chiến
thuật này nọ lung lạc tinh thần người bạn đời để người đó phải làm theo ý mình. Vợ
chồng cũng nên tránh thổi phồng vấn đề hay quan trọng hóa hoặc bi thảm hóa hồn
cảnh để ý kiến của mình được chấp nhận. Khi vợ chồng đối diện với những mâu
thuẫn, bất hịa một cách bình tĩnh, ơn hịa thì mới có thể sáng suốt phân tích vấn đề,
trao đổi với nhau cách cởi mở dể đi đến một giải pháp tốt đẹp.
Nên tập trung vào vấn đề cần thảo luận đế giải quyết, tránh nói chuyện khác
Khi vợ chồng đồng ý ngồi thảo luận về những mâu thuẫn, bất hịa giữa hai
người thì chỉ nên nói đến vấn đề cần nói, tránh đem chuyện cũ ra hay nói qua
những chuyện khác. Những chuyện xảy ra trong quá khứ, dù là lỗi của ai cũng
không nên nhắc lại. Nhắc lại chuvện cũ chỉ khiến vợ chồng giận nhau và bất hòa
trở thành to lớn hơn. Nếu vợ chồng không tập trung vào vấn đề đang cần giải quyết
mà cứ nói chuyện cũ hay lảng sang chuyện khác, sẽ khơng giải quyết được bất hịa
mà cịn có thể phiền giận nhau nhiều hơn. Cả hai cũng cần quên đi chuyện cũ, tin

13


tưởng thiện chí của nhau khi ngồi lại giải quyết bất hịa thì mới có kết quả.
Nếu nói người kia sai thì phải cho biết thế nào là đúng
Khi phê phán việc làm hay ý kiến của người bạn đời thỉ phải phê phán với
tinh thần xây dựng. Nếu bảo người đó làm hay nói điều gì khơng đúng, chúng ta
phải cho biết là làm hay nói như thế nào mới là đúng. Nhiều người khi vợ hay
chồng đưa ý nào ra cũng bảo là khơng đúng, khơng thích hoặc khơng đồng ý nhưng
khơng cho biết mình muố gì, hay muốn như thế nào.
Có ơng chồng khơng muốn vợ đi học thêm nhưng khi vợ hỏi lý do tại sao, thì
chỉ nói: Em phải tự biết. Cũng thế, nếu các ơng chồng nói vợ xài tiền nhiều q thì

phải cho biết thế nào là vừa phải hoặc nên mua sắm như thế nào, bớt đi những chi
tiêu nào. Nếu các bà vợ nói chồng lười biếng, khơng giúp đỡ việc nhà thì nên cho
chồng biêt những việc chồng phải làm hay những điều nào các bà vợ muốn chồng
giúp. Nếu trách nhau trong cách cư xử và lời nói, chẳng hạn như người này nói
người kia khơng tử tế, khơng u thương thì phải cho biết nói năng cư xử như thế
nào là tử tế yêu thương.
Tránh lên án hay nói những lời gây tổn thương cho nhau
Vợ chồng nên tránh lên án hoặc đổ lỗi cho nhau cũng không nên nói những
lời khiếm nhã, chạm đến danh dự hay tự ái của nhau. Vợ chồng cần tránh nói với
nhau những câu quá mạnh như: "Anh không bao giờ..." hoặc: "Em lúc nào cũng..."
Hoặc "Trên đời này khơng có ai tệ như em", "Khơng có ai ác như anh..." Đây là
những lời nặng nề, không đúng sự thật, chỉ đem lại phiền giận chứ khơng giúp vợ
chồng làm hịa với nhau. Có những vợ chồng khi giận thì nói với nhau bằng những
ngôn từ tục tĩu, thô lỗ, cộc cằn. Đây là điều chúng ta cần phải tránh.
Không dựa vào lỗi lầm để chế nhạo hay chê cười nhau
Có những người có tính hay bơng đùa, việc gì cũng đùa cợt, không cho là
quan trọng. Những người này khi làm điều gì khiến vợ hay chồng phiền giận rồi
khơng xin lỗi mà lại thường giả lả, nói chơi hay chọc cười để lấp liếm lỗi của mình
và để người kia đừng giận nữa. Cách đánh trống lảng như thế chỉ làm cho người kia
giận nhiều hơn vì chứng tỏ chúng ta không tôn trọng cảm xúc của họ và không
nhận là mình có lỗi. Nếu cứ bơng đùa những chuyện khơng đáng bơng đùa thì sẽ
mất đi lịng kính trọng đối với nhau.
Quan trọng hơn nữa là khi vợ chồng đang có vấn đề cần được giải quyết.
Nếu vợ chồng đã dồng ý đem vấn đề ra bàn thảo và đã chọn được một thời điểm và

14


nơi chốn thuận tiện, chúng ta cần nghiêm chỉnh nói chuyện với nhau để vấn đề
được giải quyết. Lúc đó chúng ta cần nói năng đàng hồng và chú ý lắng nghe,

không nên lấy những khuyết điểm hay vấp váp của người kia đế chế nhạo và chê
cười. Dùng lời bình phẩm hay dùng những khuyết điểm cá nhân để trêu chọc nhau
hay bông đùa trước những chuyện nghiêm trọng là điều chúng ta cần tránh nếu
muốn giải quyết bất hịa giữa vợ chồng.
Nếu biết mình sai hãy xin lỗi, nếu đúng khơng nên nói gì cả
Đây là ngun tắc rất quan trọng, cần được áp dụng nghiêm chỉnh sau khi hai
vợ chồng đã dành thì giờ thành thật chia sẻ tất cả cảm xúc và trình bày mọi khía
cạnh của vấn đề để thấy rõ sai, đúng chỗ nào và ai đúng ai sai. Nếu thấy mình có
lỗi, chúng ta cần khiêm nhường xin lỗi thành thật, vấn đề sẽ được giải quyết, bất
hịa giữa vợ chồng sẽ khơng cịn.
Nếu sau khi phân tích mọi việc, chúng ta thấy mình đúng hay có lý cũng
đừng bao giờ nói: "Thấy khơng tơi đã nói là tơi đúng mà khơng chịu nghe" Cũng
khơng nên có thái độ vênh váo, hà hê vì người kia nhận là họ sai cịn ta đúng.
Những lời nói và thái độ thiếu tế nhị lúc đó sẽ khiến người có lỗi mặc cảm, khó
chịu và có thể không chấp nhận giải pháp hai người đưa ra. Để tránh điều đó, chúng
ta cần có thái độ khiêm nhường khi biết mình đúng, tốt nhất khơng nên nói gì về
mình và nói vài lời để nâng đỡ người kia. Chúng ta cần tế nhị để người làm sai hay
có lỗi khơng phải q buồn hoặc suy sụp, căng thẳng về việc làm hay lời nói của
mình. Khi chúng ta tế nhị, khiêm nhường, xem trọng người kia thì người kia cũng
sẽ yêu thương và kính trọng chúng ta hơn.
Trong trường hợp người có lỗi nhận lỗi, chúng ta cũng cần có thái độ thích
hợp, tức là sẵn sàng tha thứ và vui vẻ bỏ qua, đừng nhắc lại hay nói thêm điều gì
khiến người đó hổ thẹn hay mang mặc cảm.
Chúng ta có thể nhường nhịn nhau, tha thứ và giải hịa với nhau. Bao nhiêu
đơi vợ chồng bắt đầu đời sống chung trong yêu thương hài hòa nhưng dần dần giữa
hai người có những đụng chạm, bất hịa. Lúc đầu chỉ là những bất hịa nhỏ, nhưng
vì không biết cách giải quyết dần dần trở thành xung đột lớn để rồi cuối cùng nhìn
nhau cay đắng hoặc đưa nhau ra tòa ly dị.
Vấn đề xung đột hay bất hịa trong hơn nhân, đây là điều bình thường không
tránh được trong đời sống vợ chồng. Vợ chồng dù thương nhau bao nhiêu vẫn

không tránh được những lúc xung đột hay bất đồng ý kiến với nhau. Vì vậy, điều
chúng ta nên làm là học cách giải quyết xung đột.

15


II. XUNG ĐỘT GIỮA CHA MẸ VÀ CON
1. Xung đột giữa cha mẹ và con
Ở tuổi trung niên, trong gia đình, mối quan hệ giữa cha mẹ và con trở nên
phức tạp hơn so gia đình trẻ khi con cịn bé, đôi khi là sự xung đột nghiêm trọng.
Bởi trong giai đoạn này, con đang ở độ tuổi vị thành niên, độ tuổi có những bước
phát triển đột biến về thể chất, tâm lý mà gia đình thường khó có thế thỏa mãn đầy
đủ và kịp thời tất cả những hoạt động của các con. Các nhà giáo dục cho rằng, hầu
hết các xung đột trong gia đình tăng lên khi con bất đầu tới tuổi vị thành niên (tuổi
teen từ 13 tới 18 tuổi). Ở tuổi này, con luôn muốn được khẳng định cái tơi của
mình. Nhưng chính sự nơn nóng trong việc khẳng định cái tơi đó khiến con ở tuổi
vị thành niên dễ gặp nhiều trở ngại trong quan hệ với cha mẹ, nhất là khi cha mẹ
khơng hiếu biểt đầy đủ, đơi khi cịn thơ bạo. Thực tế, sự khẳng định cái tôi của tuổi
mới lớn thường theo chiều hướng, trái ngược với những mong muốn của cha mẹ.
Đó là một khó khăn trong mối quan hệ ở gia đình có con độ tuổi vị thành niên,
thanh niên mới lớn.
Ở tuổi này, các công việc gia đình khơng cịn lơi cuốn được con như ở độ
tuổi nhỏ hơn, con thích đi chơi với bạn bè thân thiết hơn là vui lịng giúp cha mẹ
các cơng việc gia đình. Tính ngoan ngỗn dễ bảo của con ở độ tuổi nhỏ nay đã trở
thành tính dễ tự ái, ương bưóng và đơi khi khó bảo. Con thường có những lời kêu
ca so bì với bạn bè cùng lứa. Một điểm nổi bật ở con là luôn khát khao làm được
một việc gì đó đề tự khẳng định mình và chứng tỏ mình đã là người lớn, có thể
ngang hàng với cha mẹ. Song, với cha mẹ, con dù lớn thế, thậm chí đã là người
trưởng thành, thì vẫn là những đứa trẻ cần được chăm sóc, dạy bảo. Chính sự
khơng thơng cảm thiếu hiểu biết giữa cha mẹ và con đã gây nên những mâu thuẫn

trong mối quan hệ cha mẹ-con đặc biệt là những mâu thuẫn trong vấn đề nghề
nghiệp và quan hệ bạn bè của con.
Hầu hết con đều phải tìm và chọn cho mình một nghề trong tương lai, tuy
nhiên, khơng ít trường hợp lựa chọn, quyết định ban đầu lại xuất phát từ phía gia
đình. Khi quyết định đó phù hợp với sở thích và năng lực của các con thì mọi việc
sẽ ổn thỏa, êm đẹp, ngược lại, nếu không phù hợp, quyết định đó chính là ngun
nhân làm nảy sinh mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình.
Những tình bạn cùng giới hay khác giới của con cũng luôn là mối bận tâm
lớn của các bậc làm cha mẹ. Tình bạn, nhất là tình bạn khác giới, là một lĩnh vực bí

16


mật và khá nhạy cảm với con trẻ tuổi vị thành niên, đòi hỏi cha mẹ phải thực sự
khéo léo trong cách cư xử để định hướng đúng cho con. Nhưng thực tế, nhiều bậc
sinh thành lại có những can thiệp thô bạo, vụng về, thiếu tế nhị gây nên những phản
ứng chống đối của trẻ, làm tổn thương cho cả cha mẹ và con.
Các bậc cha mẹ cần hiểu rằng, ở tuổi vị thành niên, con trẻ coi tình bạn là
một trong những mối quan hệ quan trọng nhất trong các mối quan hệ của mình, ở
dộ tuổi này, con khao khát được ở bên cạnh trò chuyện với bạn bè hơn là dành thời
gian cho những công việc khác.
Để tìm hiểu một trẻ vị thành niên làm gì trong một ngày bình thường với ai?
Một nghiên cứu trên 75 học sinh THPT ở ngoại thành Hà Nội cho thấy: vị thành
niên dùng một nửa thời gian trongngày (trừ khi đi ngủ) với bạn bè (29% với bạn
riêng và 23% với bạn cùng lớp). Trẻ chỉ dùng 5% thời gian ngồi với cha hoặc mẹ.
8% thời gian ngồi cùng với các anh chị em và cha mẹ.
Mặc dù đây là kết quả nghiên cứu ở thành phố nhưng chúng ta có thể thấy
nhu cầu giao tiếp với bạn bè ở vị thành niên là rất lớn. Trẻ coi tình bạn là một trong
những mối quan hệ quan trọng nhất và khao khát được kết bạn, được giao lưu được
trò chuyện cùng với bạn bè. Các con có thể dành hàng mấy tiếng đồng hồ để nói

chuyện với nhau qua điện thoại hoặc đi bất cứ nơi đâu cùng nhau, có thể nói với
nhau vơ vàn chuyện trên trời dưới biển, nhưng tập trung lại là chuyện bạn này thích
bạn kia trong lớp, chuyện học tập, thời trang, thần tượng... Trong khi đó, khi thấy
con dành phần lớn thời gian cho bạn bè mà đôi lúc tảng lờ cha mẹ, nhiều bậc phụ
huynh lại cảm thấy tự ái. Điều này dẫn đến làm nảy sinh những bất đồng giữa cha
mẹ và con xoay quanh chủ đề tình bạn của con. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra
rằng: các vẩn đề dễ gây nên xung đột giữa các bậc phụ huynh và con thường là việc
con: chọn bạn, dành thời gian đi chơi cùng với bạn và có bạn khác giới.
Trong vấn đề chọn bạn, nếu như vị thảnh niên luôn muốn kết thân với những
người bạn mà mình cảm thấy có cùng một số điểm chung như: sở thích âm nhạc,
món ăn, thần tượng... Tuy nhiên, các bậc phụ huynh lại ln muốn con mình kết
thân với những bạn có các điều kiện tốt như: học giỏi, con nhà có giáo dục, hoặc là
con của những người mà cha mẹ biết hoặc thân thiết trong gia đình. Điều nay dẫn
đến dà có nhữne mâu thuẫn xảy ra trong quan niệm về việc chọn bạn bè của con.
Việc con dành nhiều thời gian cho bạn bè như nói chuyện điện thoại q lâu,
thích đi chơi cùng bạn mà khơng tham gia các sinh hoạt của gia đình khiến các bậc
cha mẹ lo sợ con bị bạn bè xâu rủ rê tụ tập có những hành vi lệch lạc. Vì thế, cha

17


mẹ thường có xu hướng cố gắng kiểm sốt con mình. Và đây là chủ đề thường
xuyên gây ra mâu thuẫn giữa cha mẹ và con.
Vấn đề bạn khác giới của con cũng là một mối lo của các bậc cha mẹ khi con
bước vào tuôi mới lớn. Trẻ ở độ tuổi này cho rằng việc mình có bạn khác giới và
gắn bó hơn mức tình cảm bạn bè với một ai đó là điều hồn tồn bình thường.
Nhưng những người làm cha mẹ thì lại rất lo sợ con mình mải u đương mà qn
nhiệm vụ chính là học tập hay xảy ra những hậu quả đáng tiêc.
Ngoài những vấn đề nêu trên, đụng độ giữa cha mẹ và con tuổi vị thành niên
còn là rất nhiều rắc rối trong cuộc sống hàng ngày. Bậc làm cha mẹ nào cũng ln

lo sợ rằng nếu khơng kiểm sốt được con thì trẻ sẽ dễ hư hỏng. Nhưng đơi khi,
chính những lời nhận xét, khuyên bảo con không đúng cách về các vấn đề hiểm họa
trong cuộc sống như: hút thuốc, tệ nạn xã hội hay quản lý con quá chặt chẽ bằng
việc kiểm tra thư từ, sách, báo, trò chơi giải trí... của cha mẹ sẽ làm con cảm thấy bị
xúc phạm, bị kiểm soát. Cha mẹ và con thường không đồng quan điểm về các vấn
đề như: quần áo thời trang, nguyên tắc của gia đình và cách sử dụng thời gian. Kết
quả là cha mẹ và con luôn ln tranh cãi và có xu hướng bất đồng quan điểm.
Khi con bắt đầu bước vào lứa tuổi vị thành niên, cách ứng xử của mọi người
xung quanh sẽ ảnh hưởng tới hành vi và thái độ của các con. Ở lứa tuổi này các con
cần được khám phá môi trường xung quanh một cách độc lập để có thể cảm thấy tự
tin với chính bản thân và tự tin về các khả năng của mình. Cũng trong giai đoạn
này, các con bắt đầu đòi quyền lợi cho bản thân. Ví dụ, con có thể hỏi cha mẹ: "Tại
sao con phải dọn dẹp phịng?" hay thậm chí cãi lại cha mẹ.
Đốí với những lựa chọn cá nhân, con ở lứa tuồi vị thành niên địi hỏi bản
thân có nhiều tinh thần trách nhiệm và tự do hơn khi lựa chọn. Và chúng bắt đầu
thử nghiệm nhiều cách mới trong việc ăn mặc, dành thời gian cho bạn bè, ít dành
thời gian cho cha mẹ và gia đình hơn.
Vị thành niên thường tiêu phí thời gian trong việc cố gắng xác định chúng là
ai. Điều này cũng dễ hiểu bởi vi chúng đang ở giai đoạn muốn tự khẳng định mình,
muốn được giống như người lớn, nhưng thực tế lại là "người lớn không ra người
lớn, trẻ con không ra trẻ con". Chúng luôn muốn được tự lựa chọn, nhưng lại không
sẵn sàng chịu trách nhiệm và không nghĩ đến hệ quả của những gì mà mình lựa
chọn. Xung đột giữa cha mẹ và con gia tăng nhiều nhất khi con từ 13 đên 15 tuổi và
giảm bớt khi các con ở độ tuổi lớn hơn. Trong giai đoạn từ 13 đến 15 tuổi, con cần
được cha mẹ giúp đỡ nhiều trong việc đưa ra các quyết định, bởi vì con chưa có

18


khả năng hiểu và dự đoán trước các hành vi của mình sẽ ảnh hưởng đến người khác

như thế nào. Nhưng con cũng cảm thấy chúng cần có quyền trong việc đưa ra các
quyết định, và chính điều này giải thích lý do tại sao xung đội giữa cha mẹ và con
tuổi 13 đến 15 cao hơn so với xung đột giữa cha mẹ với con ở lứa tuối khác. Khi ờ
độ tuổi lớn hơn, con có thể hiểu được các hậu quả từ hành động mình làm và sẽ có
khả năng đưa ra quyết định có ảnh hưởng tốt hơn đển cuộc sống và tương lai của
mình. Vì thế, cha mẹ cần khéo léo trong cách ứng xử với con để con thấy được tơn
trọng, có thể bằng việc lắng nghe và tính đến những ý kiến của con trong các quyết
định của mình.
Các nhà giáo dục gợi ý rằng, hầu hết tranh cãi trong gia đình xoay quanh các
sự kiện hàng ngày hoặc do sự khác nhau trong; lựa chọn của mỗi cá nhân chứ
không phải là do các giá trị sống khác nhau. Đối với trẻ ở lứa tuổi vị thành niên,
vấn đề về quyền tự quản (trong suy nghĩ và hành động độc lập) có thể là vấn đề khá
căng thẳng. Mặc dù ở lứa tuổi này, con có thể cư xử theo nhiều cách để địi quyền
tự quản trong gia đình, nhưng chúng vẫn cần cha mẹ hỗ trợ về mặt tình cảm, cần
thái độ kiên quyết và sự hướng dẫn của cha mẹ. Bằng việc cho con tham gia vào
việc đưa ra các quyết định phù hợp, cha mẹ có thể giúp con học cách đưa ra các
quyết định tốt hơn và trở thành người chín chắn, độc lập hơn. Cha mẹ khơng nên
tranh cãi với con về những khác biệt không quan trọng mà hãy quan tâm xây dựng
mối quan hệ vững mạnh giữa cha mẹ và con ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
2. Cách giải quyết xung đột giữa cha mẹ và con
Cha mẹ cần làm gì để tránh và giải quyết những mâu thuẫn, xung đột giữa
cha mẹ và con? Những gợi ý dưới đây có thê giúp dược các bậc cha mẹ:
Cha mẹ cần thay đổi cách ứng xử với con đế tạo nên sự bình đắng tơn
trọng giữa cha mẹ và con
Mối quan hệ và tình cảm giữa cha mẹ và con trẻ ở tuổi vị thành niên cần có
một chất liệu mới, đơi khi nó mang cách ứng xử của tình bạn bè, tình anh em của
người đã trưởng thành với những đứa em còn nhỏ dại. Trong mối quan hệ này, nếu
người cha cố gắng trở thành bạn của con trai mình và người mẹ là người tâm tình
của con gái mình, lắng nghe những băn khoăn, trắc trở, những lời tâm sự của con
để chia sẻ, giúp đỡ con vượt qua giai đoạn khung hoảng của lứa tuổi thì quan hệ

giữa con với cha mẹ, với gia đình sẽ ln chặt chẽ, tránh được những xung đột có
thể xảy ra. Con tuổi mới lớn bao giờ cũng phải trải qua một giai đoạn khủng hoảng
đáng sợ. Trong hồn cảnh đó, nếu phải đối diện với cha mẹ độc đoán hoặc quá nhu

19


nhược, trẻ có thể sẽ trở nên bất trị, chống đối, mâu thuẫn và xung đột với cha mẹ.
Cha mẹ nên giám sát, quản lý con một cách khéo léo
Cha mẹ có lý do và có quyền tìm hiểu, giám sát các mối quan hệ của con
mình. Cha mẹ cần biết con đi đâu và làm gì, nhưng việc giám sát hành vi, các mối
quan hệ của con khơng có nghĩa là xâm phạm vào đời sống riêng tư của con. Cha
mẹ cần phải tìm hiểu, giám sát con một cách khéo léo để vẫn quản lý được con, thể
hiện sự quan tâm đến con mà không làm cho con cảm thấy mình bị kiểm sốt và bị
xúc phạm. Con có mối quan hệ yêu thương với cha mẹ và được cha mẹ giám sát sẽ
sớm chấp nhận các giá trị của cha mẹ, sẽ có những lựa chọn lành mạnh hơn và có
thể trao đổi với cha mẹ một cách cởi mở hơn trong việc chọn bạn, giải quyết những
mâu thuẫn với bạn của trẻ.
Để tránh va chạm, xung khắc, giữa cha mẹ và con cần có sự xích lại gần
nhau hơn, lắng nghe nhau hơn. Cha mẹ nên biểu dương vào những kết quả tích cực
mà con đã làm được hoặc bày tỏ lòng tự hào với con khi con làm dược việc tốt thay
vì tập trung vào những việc mà các con làm sai. Cha mẹ nên tạo cho con các cơ hội
được độc lập trong môi trường an tồn, ví dụ như cho con tham gia một câu lạc bộ
các bạn cùng lứa tuổi có tổ chức. Điều này sẽ giúp con hòa nhập với xã hội và cảm
thấy vui vẻ hơn.
Không nên né tránh xung đột mà phải đối mặt và tìm cách giải quyết
Khi mâu thuẫn xung đột giữa cha mẹ và con xảy ra, cha mẹ không nên né
tránh hay giải quyết vấn đề một cách nóng nảy. Nếu muốn giảm nhiệt trong những
tình huống xung đột này, cha mẹ cần giữ bình tĩnh, tỏ thái độ quyết tâm, thiện chí
giải quyết vấn đề và sẵn sàng chấp nhận biện pháp dung hòa.

Các nhà tâm lý học khuvên các bậc phụ huynh nên thừa nhận những đặc
điểm phát triển của con trong giai đoạn khó khăn này bằng cách tơn trọng nhu cầu
được giao tiếp, được khẳng định bản thân trước bạn bè của trẻ, tránh quyết định
mọi điều thay con. Nếu như cha mẹ khơng bằng lịng với những vấn đề của con thì
cũng cần phản hồi lại để tìm hiểu điều con đang suy nghĩ, đang cảm thấy và đang
trải qua. Cha mẹ hãy nêu những ý kiến của mình và cho phép con được lựa chọn,
Tuy nhiên muốn thế, các bậc cha mẹ cũng nên có những lý lẽ và hiểu biết nhất định
về các vấn đề sẽ nói với con.
Tránh có thái độ nóng nảy trong giai quyết mâu thuẫn, xung đột
Nóng nảy có nghĩa là tìm cách cơng kích mà khơng hề lắng nghe phía bên

20


kia. Nhưng cha mẹ có thái độ này thường ít khi đề cập thẳng vấn đề mà chỉ lên
tiếng chỉ trích ý kiến, hành động của con. Ví dụ cha mẹ sẽ nói: “Đồ dở hơi”, “hâm
nặng” hay “Thật là ngu xuẩn”, “con với chả cái, mất dạy”... Những kiểu cơng kích
như thế sẽ làm cho con cảm thấy mình bị xúc phạm và càng làm cho mâu thuẫn
giữa cha mẹ và con thêm căng thẳng, khó giải quyết hơn. Trong những trường hợp
này, cha mẹ sẽ nhận được ở con hoặc sự tức giận, hung dữ trong hành động hoặc sự
thờ ơ kiểu bất cần.
Lắng nghe quan điểm và cảm xúc của con
Quan điểm và cảm xúc của con có thể khác với cha mẹ, song cha mẹ cần
lắng nghe quan điểm và cảm xúc của con. Đôi khi con cố gắng dùng cha mẹ làm
đối tượng để thử nghiệm các ý tưởng mới. Khi cha mẹ chia sẻ các quan niệm, các
giá trị của mình mà khơng giáo thuyết thì sẽ giúp con đưa ra các quyết định phù
hợp, đúng đắn. Cần tạo cơ hội cho con được thực hành việc đưa ra quyết định. Khi
được làm điều này dưới sự hỗ trợ và chỉ dẫn cùa cha mẹ, trẻ sẽ học được cách đưa
ra những lựa chọn phù hợp và suy xét tới hành vi của mình ngay cả khi khơng có
mặt người lớn.

Cha mẹ nên bình tĩnh nói với con về các cảm xúc, các quan niệm của mình.
Cha mẹ và con nên cùng nhau chia sẻ quan điểm, sự lo âu, những thành kiến, mâu
thuẫn...
Nên có thái độ quyết tâm giải quyết mâu thuẫn, xung đột
Khi quyết tâm giải quyết mâu thuẫn, cha mẹ sẽ có thể lắng nghe con mình
bày tỏ ý kiến cũng như đưa ra cách giải quyết. Nếu cả cha mẹ và con đều bình tĩnh
thì việc áp dụng giải pháp dung hịa sẽ mang lại khơng khí n ấm cho gia đình.
Như vậy, khi mâu thuẫn xảy ra trong gia đình, cha mẹ có thể đóng vai trị hịa
giải, tránh bày tỏ quan điểm của mình mà chỉ nên bình tĩnh tập trung vào những
mối quan tâm của các bên, tránh việc nghiêng về một bên nào đó. Khơng nên cắt
ngang hay biện hộ, cũng không nên phản ứng khi các con đang bị cảm xúc mạnh.
Khi giúp con giải quyết xung đột, cha mẹ và các con sẽ gần gũi nhau hơn.
Hơn nữa, nêu việc giải quyêt giúp “giải tỏa” được mâu thuẫn thì con sẽ học hỏi ở
cha mẹ được rất nhiều điều.

21


CHUYÊN ĐỀ 3
KIẾN THỨC, KỸ NĂNG CHĂM SÓC VÀ GIÁO DỤC CON;
ĐẶC ĐIỂM TÂM, SINH LÝ CỦA VỢ CHỒNG TUỔI TRUNG NIÊN
A. KIẾN THỨC, KỸ NĂNG CHĂM SÓC VÀ GIÁO DỤC CON
I. QUAN HỆ GIỮA CHA VÀ CON TRAI, CON GÁI
Con nào cũng là con, nhưng trong quan hệ giữa cha và con trai, con gái có sự
khác nhau, nhất là lúc các con bước vào tuổi dậy thì. Điều này khơng lạ, chỉ là sự
biểu hiện của giới tính và vì tâm lý của nam giới và nữ giới có sự khác nhau khá rõ
rệt.
Khi người cha bước vào tuổi trung niên, có nfhĩa là các con cũng đã tương
đối lớn, thường là ở tuổi vị thành niên, thậm chí là người thành niên, nhưng vẫn ở
chung với bố mẹ dưới một mái nhà. Độ tuổi vị thành niên của trẻ liên quan đến sự

phát triển dậy thì nên cha, mẹ cần phải quan tâm nhiều hơn.
1. Quan hệ giữa cha và con trai
Khi người cha bước vào tuổi trung niên, người con trai thường cũng đã lớn.
Lúc con cịn bé, cha là người ln gần gũi, chở che, dạy bảo nhưng khi đã lớn, con
trai lại thường có những xung khắc với cha. Đây là điều bình thường vì trong mối
quan hệ cha-con trai thường có 2 “tuyến”: quan hệ cha con và quan hệ giữa hai
người đàn ông.
Người cha - thần tượng đàn ông của con
Về nguvên tắc, khi đứa con ra đời và lớn lên, nó thấy cha nó bao giờ cũng là
người tuyệt vời. Lúc này người cha đúng là “thần tượng đàn ông” của con trai.
Nhưng khi con trai lớn lên, không phải người cha nào cũng dễ dàng thực hiện vai
trò “thần tượng”, nhất là trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi cuộc sống biến đổi
nhanh chóng và mạnh mẽ. Cha là thần tượng đàn ơng đầu tiên trong gia đình, tạo
nên sức hút mãnh liệt để tách dần con trai ra khỏi mẹ sau một thời kỳ gắn bó khăng
khít của cặp mẹ con khác giới trong tuổi thơ. Nhưng khi người con trai lớn dần,
bước vào cuộc sống xã hội, anh ta sẽ hiểu ra nhiều vấn đề. Lúc này hình ảnh thần
tượng của người cha bắt đầu bị thử thách.
Tuy nhiên, dẫu trong hồn cảnh nào thì bậc làm cha cũng phải giữ gìn và bảo
vệ hình ảnh thần tượng của mình trong mắt con. Với vai trị thần tượng, người cha

22


còn phải gánh vác thêm cả sứ mệnh giúp con có thêm “đàn ơng tính”, khắc phục
dần sự ít được tiếp xúc với đàn ơng vì ở trường mẫu giáo và trường tiểu học, các
em gần như chỉ được tiếp xúc với cơ giáo.
Hình ảnh người đàn ơng khỏe mạnh, thân thiết, có trách nhiệm trong người
cha sẽ cịn theo con suốt cuộc đời, soi rọi cho mỗi bước đi của con trên mỗi bước
đường đời, đối mặt với khó khăn, thách thức; chinh phục, khám phá những điều
mới lạ, những đỉnh cao trong nghề nghiệp cũng như trong cuộc sống.

Và cũng chính người đàn ơng mạnh mẽ nhưng dịu dàng, tinh tế trong người
cha chứ không phải là ai khác sẽ dạy cho con trai những bài học đầu đời về tình yêu
thương, sự trân trọng, bảo vệ và che chở cho "phái đẹp", qua những nét đẹp trong
ứng xứ hàng ngày mà cha dành cho mẹ. Và đó cũng là những đóng góp vơ giá của
người cha đối với kỹ năng sống - một trong những yếu tố tạo nên hạnh phúc của
con trai.
Sự phức tạp và thú vị trong quan hệ cha-con trai
Khi con trai đã lớn, quan hệ cha-con trở thành quan hệ giữa hai người đàn
ơng với nhau. Do vậy, mối quan hệ này có hai “tuyến”, phức tạp và thú vị. Với tư
cách là người cha, khi nào người đàn ông lớn tuổi hơn cũng dành cho người con
trai của mình những tình cảm sâu nặng, sự quan tâm lớn lao. Người cha hy vọng
đứa con của mình sẽ thành đạt trong cuộc đời. Vì tương lai của con. người cha có
thể hy sinh bản thân mình.
Chúng ta đã chứng kiến cảnh nhiều ơng bố chịu khó, chịu khổ như thế nào để
gây dựng tương lai cho con trai, từ chuyện học hành, đến cơng việc, lập gia đình...
ơng bố khơng tiếc thời gian, cơng sức, tiền của để lo cho con. Có người vì điều kiện
cơng tác nên khơng thể thường xun sống bên cạnh con, trong những ngày được
gần gũi con, đã khơng nề hà việc gì, kể cả đi làm “chân gỗ” cho con gây cảm tình
với bạn gái. Lúc này quan hệ giữa hai cha con như quan hệ bạn bè vong niên, dù
không cùng tuổi tác, ngôi vị nhưng vẫn chia sẻ với nhau tất cả những điều sâu kín
nhất của đàn ơng. Nếu có một chút gì đấy của biểu hiện "ganh đua" (giữa dàn ơng
thường vẫn có trạng thái tình cảm như vậy) thì cũng là sự ganh đua lành mạnh, làm
cho người con có chất xúc tác đê nỗ lực hơn nữa trong cuộc sống. Đây là điều rất
thú vị trong quan hệ của cha và con trai.
Với tư cách là hai người đàn ông với nhau, quan hệ cha con có thể rất êm
đềm, mật thiết (nếu hợp nhau); cũng có thể rất trục trặc, gay cấn (nếu không hợp
nhau). Khi hợp nhau, sự cảm thơng, chia sẻ sẽ có mặt thường xun giữa hai cha

23



con, cùng với nó là những nụ cười. Cịn khi khơng hợp nhau, sự khó chịu, sự nghi
kị ln ln phảng phất xung quanh hai người. Điều này khiến cả hai đều khó chịu.
Trong những trường hợp như vậy, thường họ chọn giải pháp im lặng và lẩn tránh
nhau. Trong những lúc như vậy, vai trị của người mẹ vơ cùng cần thiết. Người mẹ
là cầu nối để hai cha con hiểu và thơng cảm với nhau.
Có những lúc quan hệ giữa cha và con căng thẳng, gay cấn, thậm chí kéo dài
cho tới khi người cha già yếu. Nếu xử lý khơng khéo, sự căng thẳng có thể gây hậu
quả đáng tiếc. Chính vì vậy trong quan hệ giữa cha và con trai cần có sự thẳng thắn,
cương trực cũng như sự công nhận và nhường nhịn lẫn nhau.
Kiệm lời dẫn đến nghi ngại và hiểu lầm
Đàn ông vốn ít nói hơn phụ nữ, nếu có con trai lớn, khi ở nhà, người cha lại
càng ít nói hơn, uống bia, uống rượu là một trong những cái thú của đàn ơng,
nhưng rất ít trường hợp hai cha con là “bạn rượu” của nhau (cha thường hay uổng
rượu với con rể). Bởi vì khi uống rượu, người ta thường nói nhiều, mà cha và con
trai lại ít có nhu cầu để nói với nhau. Khi cha và con có nhu càu nói chuyện với
nhau thuờng xuyên, chắc chắn giữa họ có vấn đề gì đó, hoặc là người cha thấy có
những điều phải khuyên nhủ con, hoặc là con thấy có những điều “phản đối” cha.
Do vậy, trong nhiều gia đình, cha rất ít nói chuyện với con trai. Điều này
nhiều khi khiến cho người con nghi ngại và trong nhiều trường hợp, anh ta đã hiểu
lầm cha minh. Ta thử xem tâm sự của các chàng trai.
Chàng thứ nhất: “Tớ và bố ít nói chuyện với nhau, khơng phải vì khơng thể
nói hay khơng có gì để nói, chỉ là tình cảm của 2 tên đàn ơng chỉ có thế. Nó chẳng
bộc lộ ra lời nói được. Nhiều khi tự hỏi mình sao khơng là con gái để được sà vào
lịng bố nhỉ? Giá mình bây giờ nhỏ lại thì chắc sẽ khơng làm nhiều chuyện ngốc
nghếch như trước đâu nhỉ! Bố tớ nóng tính lắm, nên tớ cũng thừa hưởng cái tinh ấy
của bố, chỉ là bản sao nho nhỏ thơi vì tớ chưa bao giờ thắng được bố trong 1 trận
tranh cãi. Nhưng bố nhiệt tình lắm, nếu có thể giúp được ai bố sẽ giúp ngay. Tớ
không được như bố, nhiều khi tớ cố tránh những việc mà người khác gọi là bao
đồng...”

Chàng trai thứ hai: “Cha thương tớ nhưng chúng ta là 2 gã đàn ông thế nên
không thể nói nhiều. Có những lúc muốn tâm sự, muốn xin lời khuyên của cha,
nhưng thấy người có vẻ khơng hào hứng lắm nên lại ngại, khơng dám hỏi. Tình
trặng của tớ là thế. khơng hiểu nhà mọi người thể nào?"
Chàng thứ ba: “Nhà tớ cũng thế, bố con về nhà chỉ nói được vài câu với nhau

24


cịn lại thì ai việc của người ấy, nhớ hồi nhỏ còn hay đùa với bố thể mà lớn lên mọi
thứ cũng thay đổi. Bố tớ thì nghiêm khắc, trước thi thoảng còn hay tranh cãi, chán
tranh cãi rồi nên mọi chuyện cứ ậm ừ cho qua thôi, vẫn biết lo lẳng thì mới mắng
mỏ khuyên can nhiều nhưng quan hệ bố con thì ngày càng xa cách...”
Các ơng bố khi biết điều này cũng đừng vội buồn, vội nản. Chỉ cẩn những
điều chỉnh nhỏ, những chàng trai lại dành cho cha những tình cảm thắm thiết, tơn
trọng, bởi vì với nhiều người con trai, các ông bố luôn luôn được kính trọng, được
ngưỡng mộ. Do vậy, tạo ra khơng khí, tạo ra những cơ hội để cha con tâm sự với
nhau cũng là điều vô cùng cần thiết.
Người cha thường được coi như là một trong những người thầy đầu tiên của
các con bên cạnh người mẹ. Người cha thường được đề cập đến như là một nhà
giáo dục có những thế mạnh đặc biệt về tính nghiêm khấc, ý chí và bản lĩnh vượt
qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống...
Tuy nhiên, với tư cách là nhà giáo dục của các con, người cha cũng cần có
những phàm chất dịu dàng, tinh tế. bao dung, biết kiếm sốt những cơn nóng giận,
vội vàng để đem lại cho con tấm gương về việc làm chủ cảm xúc, nhất là làm chủ
những cảm xúc tiêu cực, chế ngự những bột phát nóng nảy mà đàn ơng thường có.
Là nhà giáo dục, người cha cần có những biểu hiện gương mẫu trong cuộc
sống hàng ngày. Mỗi lần lỡ hẹn vì những lý do bất khả kháng, mỗi lần không kịp về
nhà ăn cơm, mỗi khi có sự cố xảy ra ngồi gia đình... thì người mẹ và các con, với
tư cách là những người thân yêu nhất rất mong nhận được tin cha đúng lúc, kịp

thời, Hơn nữa, những ứng xử này của người cha sẽ giúp các con học được những
bài học sơ đẳng về việc tuân thủ những nguyên tắc chung sống trong gia đình.
Giải tỏa mọi rắc rối để quan hệ bố-con trai luôn luôn sâu sac, bển chặt
Cơ sở để mối quan hệ này tốt đẹp là quan hệ huyết thống, người cha thấy ở
con trai là người kế tiếp mình. Vì vậy, dù có xẩy ra sự mâu thuẫn, căng thẳng do
hiểu lầm hay do những xung khắc nào đó, về nguyên tắc, đều có thể giải quyết ơn
thỏa được.
Có người con, khi cịn trai trẻ, chỉ vì người cha khơng tặng cho người con
chiếc xe máy phân khối lớn nhân dịp anh ta tròn 20 tuổi, anh ta cho rằng người bố
rất keo kiệt. Anh đã cãi nhau với cha rất lớn và trở nên căm giận người cha cảa
mình. Anh ta bỏ nhà ra đi. Nhờ sự ngầm giúp đỡ của mẹ và những người thân, anh
ta lập nghiệp ở nơi khác và trở nên thành đạt. Suốt những năm tháng sống xa nhà,
xa cha mẹ; nhiều lần anh muốn trở về làm lành với cha, nhưng vì sự tự ái rất đàn

25