HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA LUẬT

ĐỀ TÀI: BÌNH LUẬN VỀ XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN
CỦA PHÁP LUẬT THÀNH VĂN TRONG CẤU TRÚC
NGUỒN LUẬT CỦA HỆ THỐNG PHÁP LUẬT ANH

Giảng viên hướng dẫn : Nguyễn Minh Trang

Hà Nội, ngày 18 tháng 09 năm 2022


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
NỘI DUNG ................................................................................................................2
1. Khái quát sơ lược về pháp luật thành văn và xu hướng phát triển của pháp luật
thành văn trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh ...........................2
2. Một số bình luận về xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc
nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh ...................................................................3
2.1 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật của
hệ thống pháp luật Anh là một xu thế tất yếu .....................................................3
2.2 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật của
hệ thống pháp luật Anh là phù hợp và mang nhiều ưu điểm ..............................5
2.3 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật của
hệ thống pháp luật Anh mang tính chất bổ trợ, tương đối và cịn tồn tại nhiều
khó khăn ..............................................................................................................5
KẾT LUẬN ................................................................................................................7
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................8


MỞ ĐẦU

Mỗi quốc gia đều xây dựng cho mình hệ thống pháp luật riêng điều chỉnh các
quan hệ pháp luật trong và ngồi nước. Từ những cơng trình của các nhà nghiên cứu
hệ thống pháp luật qua nhiều thời đại, ta nhận thấy rằng các hệ thống pháp luật đã
được phân chia thành các “dịng họ” khác nhau. Trong đó, Common Law là dòng
họ pháp luật lớn với nhiều điểm đặc thù, thú vị và khác biệt so với các dòng họ
pháp luật khác. Hiện nay trên thế giới, các quốc gia ln hướng đến mục tiêu hịa
bình, hợp tác và cùng phát triển trong lĩnh vực kinh tế - xã hội. Vậy nên, các dịng
họ pháp luật cũng có nhiều những sự thay đổi khiếm khuyết riêng nhằm phù hợp
với xu hướng. Và hệ thống pháp luật Anh thuộc dịng họ Common Law cũng khơng
là ngoại lệ.
Một trong những điểm đặc trưng riêng của dòng họ pháp luật Common Law
là coi án lệ là nguồn luật quan trọng và phổ biến nhất, đặc điểm này dễ dàng phân
biệt với dịng họ pháp luật Civil Law. Nhưng khơng có nghĩa luật thành văn trong
nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh lại không được coi trọng. Đặc biệt trong thời
đại nay, các quốc gia hội nhập và phát triển thì luật thành văn lại càng chiếm ưu thế
cao. Nhận thức được điều này, nhóm chúng em quyết định lựa chọn đề tài: “Bình
luận về xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật cả
hệ thống pháp luật Anh” để thấy được lịch sử phát triển, tầm ảnh hưởng của pháp
luật thành văn. Đưa ra đáp án cho câu hỏi: Vì sao ngày càng có vị trí cao trong
nguồn luật của Anh và tính hữu dụng của nó như thế nào?

1


NỘI DUNG
1. Khái quát sơ lược về pháp luật thành văn và xu hướng phát triển của pháp
luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh
Ở Anh sự ra đời của pháp luật thành văn muộn hơn ở Châu Âu lục địa. Cho
tới năm 600 sau công nguyên pháp luật thành văn mới xuất hiện, mặc dù phần lớn
pháp luật thành văn lúc đó mới chỉ là sự ghi chép lại những tập quán có từ thời

trước. Pháp luật thành văn ở Anh thời đó bị coi là viển vông, xa vời thực tế và chỉ
án lệ được coi trọng. Theo quan điểm phổ biến của người Anh, pháp luật thành văn
mặc dù được thừa nhận là một nguồn luật ở Anh nhưng thực chất chỉ được ban hành
dựa trên án lệ nhằm chắt lọc, hợp nhất các quy phạm pháp luật nằm rải rác ở các
bản án khác nhau. Có thể thấy rằng, vai trò của pháp luật thành văn trong cấu trúc
nguồn luật Anh rất mờ nhạt và không đáng kể, mặc dù đều nằm trên Châu Âu lục
địa và thậm chí trải qua suốt bốn thế kỉ bị đế chế La Mã cai trị nhưng hệ thống pháp
luật Anh lại không hề coi trọng pháp luật thành văn hay nhìn chung là không chịu
nhiều ảnh hưởng của pháp luật La Mã giống như các nước Châu Âu khác.
Sự phát triển chậm chạp và tồn tại mờ nhạt của pháp luật thành văn tại Anh
vẫn tiếp diễn, phải tới triều đại Herry đệ nhị (1154 – 1189), pháp luật thành văn mới
thực sự được cho là phát triển và được nhắc đến với những tên gọi khác nhau như:
“assizes”, “constitutions”, “provisions”, “charters”. Một điểm nhấn khơng thể
khơng nhắc tới trong tiến trình phát triển của pháp luật thành văn ở Anh chính là
triều đại Edward đệ nhất (1272 – 1307). Đây là giai đoạn chứng kiến sự gia tăng
nhanh chóng của các văn bản pháp luật. Sự bùng nổ về số lượng của pháp luật thành
văn trong giai đoạn này đã làm cho hệ thống án lệ phát triển một cách chậm chạp.
Và chỉ cho tới thế kỉ XIX, khi diễn ra cuộc cải tổ pháp luật, nước Anh mới lại một
lần nữa chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của pháp luật thành văn.
Mãi cho tới cuối thế kỉ XIX, hệ thống pháp luật ở Anh mới được cải tổ,
đánh dấu bước tiến lớn cho sự phát triển của pháp luật thành văn. Đợt cải tổ này chủ
yếu nhằm vào việc cải tạo hệ thống tòa án, luật tố tụng, đã ban hành một số đạo luật
trong đó có hai đạo luật quan trọng là Luật Tòa án tối cao năm 1873 và Luật thẩm
quyền xét xử phúc thẩm năm 1876. Cùng với luật tố tụng, luật nội dung cũng được
pháp điển hóa nhiều hơn bất cứ giai đoạn nào trước đó.
Từ cuối thế kỉ XIX cho tới hiện nay, luật thành văn ở Anh đã có xu hướng
phát triển rõ rệt hơn cả. Luật được soạn thảo theo một tư tưởng rất mới, khác nhiều
so với nguyên tắc Common Law. Các văn bản pháp luật hiện nay của Anh bao gồm
các văn bản pháp luật do Nghị viện trực tiếp ban hành (gồm: Luật, luật thống nhất,
luật hệ thống hóa) và các văn bản pháp luật Nghị viện ủy quyền ban hành (gồm: các

văn bản thi hành luật và các văn bản pháp luật địa phương). Trong đó, đáng chú ý là
Luật do Nghị viện ban hành có hiệu lực cao hơn cả án lệ do thẩm phán làm ra, được
ban hành để bổ sung hoặc thay thế án lệ. Luật có thể phủ nhận hiệu lực trong tương
2


lai của một án lệ nào đó và thậm chí luật cịn có hiệu lực hồi tố, có thể làm cho bản
án nào đó đã tuyên trong quá khứ trở nên vô hiệu. Ở Anh, hiến pháp không phải là
văn bản thành văn nhưng rất nhiều các đạo luật quan trọng cũng được coi là thành
phần của hiến pháp Anh như: luật quyền con người 1968, luật kế vị ngai vàng 1701,
luật đình quyền giam giữ 1679, luật hợp nhất với Scotland 1701, luật cộng đồng
Châu Âu. Đặc biệt, trong thời đại hội nhập và tồn cầu hóa hiện nay, khi Anh ra
nhập một điều ước quốc tế nào đó thì điều ước quốc tế đó sẽ trở thành luật của
vương quốc này nếu có thêm sự phê chuẩn của Nghị viện Anh. Pháp luật thành văn
vì thế mà ngày càng được coi trọng và gia tăng.
Như vậy, từ những khái quát sơ lược về tiến trình hình thành và phát triển
của pháp luật thành văn tại nước Anh, có thể thấy rằng, pháp luật thành văn trong
hệ thống pháp luật Anh ra đời khá muộn, xuất hiện ít và có vai trị khơng mấy đáng
kể trong suốt một qng thời gian dài trong quá khứ. Song, xét trên tổng thể xuyên
suốt tiến trình lịch sử pháp luật Anh từ q khứ đến hiện tại thì khơng thể phủ nhận
rằng, pháp luật thành văn tại Anh đang đi có xu hướng phát triển ngày một nhanh
chóng và có vai trị ngày càng đậm nét đậm nét hơn trong cấu trúc nguồn luật nước
Anh. Xu hướng này phát triển mạnh mẽ hơn cả trong vài thập kỉ gần đây, cho tới
hiện nay, trong hệ thống pháp luật này, án lệ không còn là nguồn luật quan trọng
duy nhất mà luật thành văn cũng đã trở thành nguồn luật quan trọng với giá trị pháp
lí cao, số lượng văn bản luật gia tăng nhanh chóng và đa dạng hơn trong nhiều lĩnh
vực, đặc biệt đối với những lĩnh vực khơng có án lệ. Điều đó đã khẳng định vị trí
quan trọng của luật thành văn trong hệ thống pháp luật Anh ngày nay.
2. Một số bình luận về xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu
trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh

2.1 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật
của hệ thống pháp luật Anh là một xu thế tất yếu
Tính tất yếu của xu hướng này được xuất phát từ cả những yếu tố bên trong lẫn yếu
tố bên ngoài.
Bắt nguồn từ những yếu tố bên trong, từ khi ra đời và phát triển cho tới nay,
pháp luật Anh quốc đã có bề dày hàng vài thế kỉ và trải qua nhiều cuộc cải tổ tiêu
biểu. Qua mỗi cuộc cải tổ, pháp luật nước Anh ngày càng hoàn thiện hơn và bắt kịp
với sự phát triển của kinh tế - xã hội quốc gia và thế giới và gần như phần lớn sau
mỗi cuộc cải tổ, thì pháp luật thành văn đều có xu hướng phát triển hơn trong cấu
trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật nước Anh. Điều đó đã phần nào chứng minh,
xu hướng ngày một phát triển pháp luật thành văn chính là điều cần thiết để đáp ứng
nhu cầu cải cách pháp luật Anh quốc và cũng đã thực sự góp phần làm cho hệ thống
pháp luật Anh quốc cải tổ thành công.

3


Bên cạnh đó, khi xã hội ngày càng phát triển, các quan hệ xã hội mới phức tạp cũng
ngày càng gia tăng nhanh chóng, pháp luật của mỗi quốc gia địi hỏi phải có tính hệ
thống, tính bao qt và tầm nhìn rộng để sẵn sàng điều chỉnh những quan hệ mới
vừa nảy sinh trong hiện tại và có thể nảy sinh trong tương lai.
Trong khi đó, hệ thống án lệ tuy mang nhiều ưu thế về sự chi tiết, sáng tạo và đã
luôn được sử dụng trong một khoảng thời gian dài nhưng cũng không thể dự trù và
áp dụng được với tất cả những tình huống tương lai có thể phát sinh trên mọi lĩnh
vực. Mà khả năng bao quát dự trù này, pháp luật thành văn lại có thể làm được tốt
hơn. Thêm vào đó, xét về tính hệ thống, nguồn luật án lệ khơng mang tính chất hệ
thống cao như nguồn luật pháp luật thành văn. Nguồn luật án lệ được hình thành
trong những vụ việc nhất định, mỗi quy tắc án lệ được hình thành phải gắn liền với
một vụ việc cụ thể. Còn các quy phạm trong pháp luật thành văn lại được xây dựng
dựa trên các khái niệm pháp lí, nguyên tắc pháp lí đã được xác định. Vì lẽ đó mà

các quy phạm pháp luật trong các bản pháp luật sẽ mang tính hệ thống và đồng bộ
hơn các quy tắc án lệ tồn tại trong các quyết định riêng biệt của tòa án. Thực tế hiện
nay, tuy án lệ vẫn là nguồn chiếm phần lớn trong pháp luật Anh quốc, nhưng những
văn bản pháp luật đã và đang được ra đời nhiều hơn để điều chỉnh các lĩnh vực mà
án lệ chưa có hoặc khơng cịn phù hợp, là giải pháp phù hợp đáp ứng sự phát triển
tất yếu của kinh tế - xã hội.
Ngoài ra, một nguyên nhân từ bên trong nữa khiến pháp luật thành văn ngày càng
phát triển và được coi trọng trong hệ thống pháp luật Anh, đó là Thượng Nghị viện
càng ngày càng mong muốn khẳng định vai trị của mình - cơ quan quyền lực tối
cao của vương quốc, pháp luật thành văn do Nghị viện ban hành có uy tín cao hơn
án lệ do các thẩm phán làm ra trong quá trình xét xử.
Bắt nguồn từ yếu tố bên ngồi, thì trong tiến trình hội nhập và tồn cầu hóa
như hiện nay, khơng một quốc gia nào có thể đứng ngồi xu thế liên kết khu vực và
thế giới, khơng có nền kinh tế nào là khơng có đối tác để giao thương và hợp tác
phát triển. Anh đã gia nhập vào nhiều tổ chức liên kết khu vực và thế giới, tham gia
vào các diễn đàn, các hiệp định đối tác kinh tế song phương và đa phương. Khi đó,
Nghị viện Anh sẽ tiếp nhận các điều ước quốc tế và các quy định pháp luật trong
các tổ chức mà Anh là thành viên thơng qua con đường nội luật hóa. Nói cách khác,
điều ước quốc tế đó có thể được thi hành bằng một đạo luật trong nước hoặc bằng
một văn bản dưới luật do Chính phủ Anh ban hành. Chính vì vậy, để có thể tham
gia vào tiến trình giao lưu liên kết trên thế giới với các quốc gia khác thì các văn
bản pháp luật của Anh phải được ra đời để điều chỉnh sao cho phù hợp và tuân thủ
đúng những quy định, nguyên tắc của sự thỏa thuận tạo nên những sự liên kết, hợp
tác công bằng, thống nhất về pháp luật giữa các bên

4


2.2 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật
của hệ thống pháp luật Anh là phù hợp và mang nhiều ưu điểm

Sự phù hợp và ưu điểm của xu hướng phát triển pháp luật thành văn trong cấu trúc
nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh được thể hiện qua một vài nét tiêu biểu sau:
Thứ nhất, những vấn đề mới phát sinh đã được luật thành văn điều chỉnh kịp
thời. Sự xuất hiện của luật thành văn làm thay đổi sâu sắc pháp luật cũ và tạo ra
nhiều lĩnh vực mới trong pháp luật Anh. Làm cho hệ thống pháp luật Anh luôn
trong trạng thái tự hoàn thiện, giúp cho cấu trúc nguồn luật của Anh có tính vừa có
tính cụ thể, linh hoạt lại phù hợp và sẵn sàng ứng phó với sự phát triển không ngừng
của quan hệ xã hội.
Thứ hai, xu hướng phát triển của luật thành văn ở Anh ngày càng có những
bước tiến mới và đa dạng nhưng vẫn có sự chọn lọc, hợp nhất các quy phạm phát
luật và án lệ. để nhằm giữ vững được lý tưởng ban đầu, không mất đi “bản sắc” của
Common law nói chung và pháp luật nước Anh nói riêng, mà vẫn có sự đổi mới mở
cửa và hội nhập phù hợp với tình hình chung của khu vực và quốc tế.
Thứ ba, việc sử dụng luật thành văn có thể hệ thống hóa tất cả các văn bản
pháp luật hiện hữu ở thời điểm hệ thống hóa. Ví dụ như: Luật hối phiếu 1882, Luật
bán hàng 1893. Luật thành văn còn giúp cải cách một số lĩnh vực pháp luật trong
cấu trúc nguồn Luật của Anh như Luật trộm cắp 1968
Thứ tư, Luật thành văn đã giúp cho cấu trúc nguồn luật ở Anh trở nên phong
phú, bổ sung được những khuyết điểm của hệ thống án lệ cũng như là hoàn thiện hệ
thống pháp luật trong nước. Giúp pháp luật trong nước hịa nhập và phù hợp với q
trình giao lưu liên kết kinh tế của quốc gia, từng bước tiếp cận tới xu hướng phát
triển của pháp luật thành văn trên thế giới.
2.3 Xu hướng phát triển của pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật
của hệ thống pháp luật Anh mang tính chất bổ trợ, tương đối và cịn tồn tại
nhiều khó khăn
Thứ nhất, việc phát triển pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn luật nước
Anh mang mục đích chính là bổ trợ, hồn thiện cho hệ thống pháp luật Anh, pháp
luật thành văn ở Anh sẽ chỉ phát triển ở mức tương đối, không thể trở nên tối quan
trọng và phát triển bật lên hơn hệ thống án lệ tại đây. Điều này được lí giải bởi lẽ tư
duy sử dụng án lệ, hay nguyên tắc “stare decisis” đã ăn sâu vào tiềm thức của người

Anh. Ngay từ thuở mới đặt nền móng cho hệ thống pháp luật, các luật gia Anh quốc
đã cho rằng, pháp luật là công cụ giải quyết các vấn đề thực tiễn chứ không thuần
túy là các vấn đề của lý luận hay đạo đức. Do đó, nếu thu nhỏ hệ thống pháp luật
bằng các quy tắc rồi đưa chúng vào các bộ luật hay các văn bản pháp luật thì vơ
hình trung sẽ làm cho pháp luật “chết” chứ khơng “sống” . Nơm na thì, án lệ chính
là “linh hồn” của pháp luật Anh, “nền văn hóa” án lệ cũng từ Anh quốc mà ra, pháp
5


luật thành văn cho dù đã khơng cịn là nguồn luật thứ yếu nhưng cũng không thể
thay thế hay làm thay đổi tư duy, mong muốn sử dụng án lệ tại Anh.
Thứ hai, ngay cả khi sự phát triển pháp luật thành văn trong cấu trúc nguồn
luật nước Anh chỉ ở mức tương đối, nhưng cũng đã mất một khoảng thời gian rất
lâu để đạt được bước phát triển đó và cũng gặp nhiều khó khăn trong việc áp dụng.
Truyền thống pháp luật Anh là truyền thống của Thông luật – pháp luật được hình
thành chủ yếu bằng con đường xét xử. Lịch sử phát triển của pháp luật ở Anh gắn
chặt với lịch sử phát triển của hệ thống Tòa án, gắn liền với việc tạo ra các quy
phạm pháp luật từ việc giải quyết các vụ việc cụ thể tại Tòa án. Các phán quyết của
Tòa án, do vậy có giá trị như luật và được coi trọng. Tuy nhiên việc phát triển luật
thành văn phần nào làm hạn chế việc phán quyết của Tòa án. Về pháp lý (de jure),
luật thành văn được ưu tiên áp dụng khi có sự mâu thuẫn giữa án lệ và luật thành
văn, nhưng xét trên phương diện thực tế (de facto), các thẩm phán ln tìm cách để
áp dụng án lệ.
Thứ ba, chính bản thân pháp luật thành văn cũng tồn tại một số hạn chế gây
khó khăn trong việc ban hành và áp dụng. Một số có thể kể đến như: Một là, các
văn bản pháp luật do Nghị viện ủy quyền ban hành chiếm tỷ lệ đáng kể trong pháp
luật thành văn ở Anh. Tuy nhiên Nghị viện thường tiến hành thủ tục rất chậm chạp
về mặt thời gian làm tốn kém tiền bạc trong khi xã hội vẫn luôn thay đổi hàng ngày
dẫn đến xu hướng phát triển nhanh chóng trở nên lỗi thời; Hai là, các quy định trong
pháp luật thành văn thường mang tính khái quát nên khó áp dụng được vào các tình

huống cụ thể không linh hoạt, mềm dẻo như án lệ, nhiều trường hợp xảy ra trên
thực tế nó cịn tạo ra lỗ hổng trong hệ thống pháp luật; …

6


KẾT LUẬN
Nghiên cứu hệ thống pháp luật Anh cho thấy, sự ra đời của luật thành văn
muộn hơn Âu lục địa. Mãi tới 600 năm sau cơng ngun, cái có thể coi là luật thành
văn mới xuất hiện. Mặc dù phần lớn luật thành văn lúc đó mới chỉ là sự ghi chép lại
những tập quán có từ thời trước nhưng nó cũng đã bước đầu đánh dấu sự có mặt và
vị trí của luật thành văn trong hệ thống pháp luật của Anh. Tới triều đại Herry đệ
nhị, luật thành văn mới thực sự phát triển và vị trí của nó dần dần được khẳng định.
Trước kia pháp luật nước Anh khơng được pháp điển hóa như pháp luật của các
nước thuộc dịng họ civil law, nước Anh khơng có những bộ luật chứa đựng tồn bộ
những quy phạm pháp luật điều chỉnh lĩnh vực quan hệ xã hội đặc thù nào đó, thậm
chí, nước Anh cịn khơng có hiến pháp thành văn. Quan điểm phổ biến của người
Anh: luật thành văn mặc dù được thừa nhận là nguồn luật ở Anh nhưng thực chất
chỉ được ban hành dựa trên án lệ nhằm chắt lọc, hợp nhất các quy phạm pháp luật
nằm rải rác ở các bản án khác nhau.
Qua những tìm hiểu trên, có thể nói, pháp luật thành văn ngày càng chiếm vị
trí quan trọng trong hệ thống pháp luật của nước Anh nói riêng và các nước thuộc
dịng họ Common Law nói chung. Sự học tập lập pháp có chọn lọc, phát huy những
ưu điểm và hạn chế những khuyết điểm đối với luật thành văn là vơ cùng cần thiết,
góp phần làm thành hệ thống pháp luật thống nhất, vừa đảm bảo tính ổn định, mềm
dẻo, linh hoạt phù hợp với xu hướng xã hội ngày càng phát triển.
Bài nghiên cứu của nhóm khơng thể tránh khỏi những sai sót trong q trình
tìm hiểu. Hy vọng nhóm sẽ được giảng viên bộ mơn chiếu cố bỏ qua và đưa nhận
xét, góp ý chân thành để bài nghiên cứu hoàn thiện nhất.


7


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật so sánh, Nxb CAND, 2018
2. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật so sánh, Nxb Tư pháp, 2022
3. Đỗ Thanh Trung (2016), Một số vấn đề lí luận về án lệ trong hệ thống thơng
luật, Tạp chí khoa học và cơng nghệ Việt Nam số 02(96)/2016

8