HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA KINH DOANH QUỐC TẾ

BÀI TẬP LỚN
Học phần: Đầu tƣ quốc tế

Đề tài: Thực trạng và xu hướng của hoạt động M&A
quốc tế tại Việt Nam trong giai đoạn 2016-2021

1


2


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT........................................................................... 5
1.1. Khái niệm chung về mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A)...........................5
1.2. Các hình thức M&A phổ biến................................................................................. 5
1.3. Lợi ích của hoạt động M&A đối với doanh nghiệp................................................. 6
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG M&A................................................ 7
TẠI VIỆT NAM (2016-2021)...................................................................................... 7
2.1. Năm 2016................................................................................................................ 7
2.2. Năm 2017................................................................................................................ 8
2.3. Năm 2018................................................................................................................ 9
2.4. Năm 2019.............................................................................................................. 11
2.5. Năm 2020.............................................................................................................. 13
2.6. Năm 2021.............................................................................................................. 14
CHƯƠNG 3: XU HƢỚNG HOẠT ĐỘNG M&A QUỐC TẾ...............................17
TẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH ĐẠI DỊCH COVID-19..............................17

3.1. Một số đặc điểm trong hoạt động M&A quốc tế tại Việt Nam trong đại dịch.......17
3.2. Các lĩnh vực M&A nổi bật trong thời kỳ “bình thường mới”................................ 18
3.3. Dự báo về M&A quốc tế trong tương lai............................................................... 22
3.4. Giải pháp thu hút M&A tại Việt Nam.................................................................... 23
KẾT LUẬN................................................................................................................ 27
Tài liệu tham khảo..................................................................................................... 28

3


LỜI MỞ ĐẦU
Trong bối cạnh tự do hóa thương mại và xu thế tồn cầu hóa và việc cạnh tranh
tốt hơn trước các đối thủ thì M&A sẽ có xu hướng ngày càng tăng và đóng vị trí quan
trọng trong chiến lược kinh tế của nhà nước. M&A là hoạt động kinh tế tăng trưởng
mạnh từ lâu nay trên thế giới. Ở Việt Nam, hoạt động này bắt đầu chưa lâu song ngày
càng sôi động và hứa hẹn một sự bùng nổ trong thời gian tới tuy rằng những hiểu biết
hiện tại về nó cịn rất hạn chế. M&A cịn là xu thế tất yếu của một nền kinh tế phát
triển. Việt Nam được xem như là một nền kinh tế hội tụ được các yếu tố hấp dẫn đối
với thị trường M&A như: tốc độ tăng trưởng nhanh, ổn định, nhu cầu nội tại của thị
trường, vì thế những tín hiệu lạc quan của nhà đầu tư, cùng với môi trường pháp lý
trong lĩnh vực mua bán và sáp nhập đang dần được hồn thiện. Cùng với sự góp mặt
của hàng loạt quỹ đầu tư trong và ngoài nước, thị trường M&A nước ta nóng dần lên.
Chính vì vậy, nhóm 9 lựa chọn đề tài này nhằm giới thiệu hệ thống các vấn đề
cơ bản liên quan quá trình M&A và phân tích thực tế ứng dụng hoạt động M&A ở Việt
Nam. Một trong những vấn đề lý thuyết mấu chốt cần nắm vững khi tiến hành hoạt
động M&A được đề cập đến là các yếu tố tạo nên giá trị tăng thêm sau M&A. Bài viết
cũng phân tích một cách cơ bản những kết quả và hạn chế của hoạt động M&A cho
đến nay cũng như những cơ hội và thách thức cho hoạt động M&A sắp đến. Cuối
cùng, điều quan trọng là đề xuất một số hướng giải pháp cơ bản chuẩn bị cho sự phát
triển hoạt động M&A ở Việt Nam, nhất là các nội dung cần lưu ý cho các công ty tham

gia M&A.

4


CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1. Khái niệm chung về mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A)
M&A là tên viết tắt của cụm từ tiếng Anh Mergers (Sáp nhập) và Acquisitions
(Mua lại). M&A là hoạt động giành quyền kiểm sốt doanh nghiệp thơng qua hình
thức sáp nhập hoặc mua lại giữa hai hay nhiều doanh nghiệp để sở hữu 1 phần hoặc
tồn bộ doanh nghiệp đó.


Mergers (sáp nhập): là hình thức liên kết giữa các doanh nghiệp thường

có cùng quy mô với nhau để tạo ra một doanh nghiệp mới. Cơng ty bị sáp nhập chuyển
tồn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang cơng ty nhận sáp nhập, đồng
thời chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập để trở thành một cơng ty mới.


Acquisitions (mua lại): là hình thức kết hợp mà doanh nghiệp lớn sẽ mua

các doanh nghiệp nhỏ và yếu hơn, các doanh nghiệp bị mua lại này vẫn giữ tư cách
pháp nhân cũ và doanh nghiệp mua lại sẽ có quyền sở hữu hợp pháp đối với doanh
nghiệp mình mới mua.
1.2. Các hình thức M&A phổ biến
Căn cứ vào chức của các cơng ty thành viên, M&A có thể được phân loại theo
ba hình thức.
1.2.1. M&A theo chiều ngang (Horizontal Mergers)
M&A theo chiều ngang là hình thức mua bán, sáp nhập giữa các doanh nghiệp

cung cấp các dòng sản phẩm và dịch vụ giống nhau hoặc tương tự cho người tiêu dùng
cuối cùng, có nghĩa là cùng ngành và ở cùng một giai đoạn sản xuất. Các công ty,
trong trường hợp này, thường là đối thủ cạnh tranh trực tiếp.
1.2.2. M&A theo chiều dọc (Vertical Mergers)
Được thực hiện với mục đích kết hợp hai cơng ty có cùng chuỗi giá trị sản xuất
cùng một dịch vụ và dịch vụ tốt, nhưng khác biệt duy nhất là giai đoạn sản xuất mà họ
đang hoạt động.
1.2.3. M&A kết hợp (Conglomerate Mergers)
M&A kết hợp là hình thức mua bán và sáp nhập để hình thành nên các tập đồn.
Việc sáp nhập kiểu tập đồn diễn ra giữa các cơng ty phục vụ cùng một khách
5


hàng trong một ngành cụ thể, nhưng họ không cung cấp các sản phẩm và dịch vụ
giống nhau. Sản phẩm của họ có thể được bổ sung, sản phẩm đi cùng nhau, nhưng về
mặt kỹ thuật không phải là sản phẩm giống nhau.
1.3. Lợi ích của hoạt động M&A đối với doanh nghiệp
Sự hợp tác có lợi cho cả đơi bên: Các doanh nghiệp thực hiện các chiến lược có
lợi cho cả đơi bên có thể chọn việc thực hiện kế hoạch mua lại. Điều này, đặc biệt đúng
trong trường hợp một tập đoàn đang bị cạnh tranh quyết liệt. Khi đó, một cơng ty chiến
lược lớn hoặc một quỹ đầu tư vốn cổ phần sẽ quyết định mua lại các đối thủ cạnh tranh
nhỏ hơn để giảm bớt áp lực cạnh tranh và tạo thành một tập đoàn hợp nhất.
Đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ: Các cơng ty cũng tiến hành mua lại các cơng ty
khác có các sản phẩm, dịch vụ bổ sung nhằm mục đích đa dạng hố các sản phẩm và
dịch vụ của mình. Bằng cách tăng thêm các lựa chọn đối với hàng hoá và dịch vụ mà
công ty cung cấp cho các khách hàng tiêu dùng hiện tại, các nhà quản trị có thể tạo ra
nhiều doanh thu hơn cho công ty của mình. Như các hãng, đại lý bán xe hơi khơng chỉ
bán xe mà họ còn cung cấp các đồ phụ tùng thay thế kèm theo, thực hiện các dịch vụ
hậu mãi và tạo cho khách hàng có cảm giác tiện lợi hơn.
Giá cả cạnh tranh: Một số công ty chủ động thực hiện hoạt động M&A nhằm

mở rộng thị trường. Thị phần cao hơn sẽ dẫn đến hiện tượng sức mua tăng cao hơn khả
năng cung ứng. Các đơn đặt hàng gia tăng, doanh nghiệp sản xuất nhiều sản phẩm hơn,
và do đó chi phí sản xuất sẽ giảm xuống, công ty sẽ đưa ra mức giá cạnh tranh hơn.

Hiệu quả vận hành: Các vụ mua lại cũng có thể được sử dụng để cải thiện khả
năng vận hành của một doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp sản xuất.
các doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động mua lại với nhau sẽ có nhiều biện pháp để
giảm hoặc hạn chế các bộ phận giống nhau hoặc các chức năng chồng chéo nhau.

6


CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG M&A
TẠI VIỆT NAM (2016-2021)
2.1. Năm 2016
Ở Việt Nam, từ khi Chính phủ thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế, hội
nhập kinh tế thế giới cùng với việc gia nhập tổ chức Tổ chức Thương mại thế giới
(WTO), các hoạt động mua bán sáp nhập doanh nghiệp cũng dần được hình thành và
phát triển nhanh chóng cả về số lượng và quy mơ. Các giao dịch M&A đã tăng trưởng
một cách đáng kể trong những năm gần đây như một kênh đầu tư hấp dẫn ở trong và
ngoài nước.
Theo Báo cáo thị trường M&A Việt Nam 2016-2017, trong năm 2016 giá trị các
thương vụ M&A đạt 5,8 tỷ USD, phá kỷ lục của năm 2015 với 5,2 tỷ USD. Như vậy,
hoạt động M&A trong năm 2016 đã ghi nhận mức tăng trưởng lên tới 11,92% khi đạt
con số kỷ lục trên.

Biểu đồ thể hiện tỷ trọng giá trị thương vụ M&A theo nhóm ngành

Từ biểu đồ trên ta thấy lĩnh vực sôi động nhất năm 2016 là ngành bán lẻ
(29,84%), sản xuất thực phẩm (28,07%) và ngành bất động sản (27,80%). Tài chính Ngân hàng và bảo hiểm dường như hơi trầm lắng trong năm qua, chỉ chiếm 3,76%.

Một số ngành khác cũng được tìm kiếm như ngành dầu khí (2,93%), ngun vật liệu
(2,82%), hàng không (1,73%), dược phẩm (1,60%) và nông nghiệp với 1,46%.
Khối ngoại vẫn đóng vai trị quan trọng trong hoạt động M&A tại Việt nam với
những thương vụ lớn và đáng chú ý trong các ngành. Nhật Bản kiên trì với việc làm
đối tác chiến lược các cơng ty nhà nước CPH lớn như Vietnam Airlines, Petrolimex…
7


Hàn quốc vào thị trường với một số lĩnh vực cơng nghiệp, cịn Singapore lại tập trung
vào các dự án bất động sản.
Năm 2016 phải kể đến thương vụ Tập đoàn Mapletree vừa mua lại Tổ hợp
Kumho Asiana Plaza từ liên doanh Hàn Quốc là Kumho Industrial và Asiana Airlines
với tổng giá trị chuyển nhượng khoảng 215 triệu USD. Được biết thương vụ này sẽ
giúp Mapletree mở rộng sự hiện diện tại Việt Nam và nâng khối lượng tài sản của tập
đoàn này ở Việt Nam lên hơn 1 tỉ đô-la Singapore. Đây là thương vụ lớn nhất của
Mapletree vào một bất động sản đã hoàn thành, đang kinh doanh tại Việt Nam. Nó phù
hợp với chiến lược của tập đồn đầu tư vào tài sản có lợi tức cao để tiếp tục tăng
trưởng kinh doanh và thu nhập của mình.
2.2. Năm 2017
Chỉ riêng năm 2017, giá trị thị trường M&A ở Việt Nam đã lập kỷ lục 10,2 tỷ
USD, mức cao nhất từ trước đến nay và tăng trưởng 175% so với năm 2016. Quy mô
thị trường năm 2017 tăng 9 lần so với năm 2018.
Các yếu tố chính thúc đẩy hoạt động M&A tại Việt Nam trong năm 2017 là làn
sóng đầu tư và tiếp cận thị trường của các nước trong khu vực, điển hình là Thái Lan,
Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc. Năm 2017, Thái Lan đã dẫn đầu trong số các quốc
gia thực hiện M&A tại Việt Nam.

Biểu đồ thể hiện tỷ trọng giá trị M&A theo ngành năm 2017

8



Nếu năm 2016 là năm lên ngôi của bán lẻ với các thương vụ mua lại các chuỗi
phân phối, thì năm 2017 ngành có tỉ trọng giá trị M&A lớn nhất là sản xuất hàng tiêu
dùng (57%), tiếp theo là bất động sản (27%), tài chính ngân hàng (4%), vật liệu hóa
chất (3%).
Thương vụ kỷ lục nhất trong năm là vụ tỷ phú Thái Lan mua lại cổ phần của
Sabeco, thông qua công ty con Vietnam Beverage. Cụ thể, ThaiBev đã mua lại 51%
Sabeco, công ty bia lớn nhất tại Việt Nam, trị giá 5 tỷ USD đã được tạo lập trong năm
2017.
Cụ thể lý do: ThaiBev nhận xét Sabeco là doanh nghiệp sản xuất bia lâu đời hơn
140 năm kinh nghiệm, sở hữu những thương hiệu bia nổi tiếng của Việt Nam như bia
Sài Gịn và bia 333. Ngồi ra, Sabeco chiếm thị phần lớn nhất trong thị trường bia Việt
và là một trong những công ty bia đầu ngành ở ASEAN.
2.3. Năm 2018
35

29.2

30

25

25
20

Năm 2017
Năm 2018

15

10

9

11.73

11.3
9.3
6.7

5
0

10.75

7.6 7.2

5.1
2.78

2
Thái Lan

Singapore

Năm 2019

10.2

Malaysia


4.3

Indonesia

Việt Nam

Biểu đồ thể hiện hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp tại một số quốc
gia Đông Nam Á trong giai đoạn 2017-2019 (tỷ USD)

Tại Việt Nam, thị trường M&A diễn ra sôi động với khá nhiều thương vụ lớn,
trở thành điểm đến M&A hàng đầu tại khu vực Đông Nam Á. Nhiều nhà đầu tư quốc
tế đã lựa chọn Việt Nam để thực hiện nhiều thương vụ M&A lớn và thu được lợi nhuận
đáng kể từ việc tận dụng những nền tảng kinh doanh sẵn có của các doanh nghiệp Việt
Nam sau khi M&A. Từ biểu đồ chỉ ra rằng: Vào năm 2017, Việt Nam bị
9


lép vế hơn so với tổng giá trị M&A so với các nước trong Đông Nam Á như Singapore
(25 tỷ USD), Malaysia (11,73 tỷ USD) và Indonesia (10,76 tỷ USD). Nhưng sang đến
năm 2018, so với các nước Singapore (6,7 tỷ USD), Malaysia (5,1 tỷ USD) và
Indonesia (2,8 tỷ USD) thì Việt Nam đạt tổng giá trị M&A cao hơn hẳn với 7.6 tỷ USD
và gần bằng so với Thái Lan.
Tổng giá trị M&A tại Việt Nam năm 2018 đạt 7,64 tỷ USD, bằng 74,9% so với
năm 2017. Tuy nhiên, nếu loại trừ đóng góp của thương vụ kỷ lục Sabeco, yếu tố gây
đột biến cho hoạt động M&A tại Việt Nam năm 2017, thì giá trị M&A năm 2018 tại
Việt Nam tăng 41,4%.

Biểu đồ thể hiện tỷ trọng giá trị thương vụ M&A theo nhóm ngành


Nhìn vào biểu đồ cho thấy: các lĩnh vực sôi động nhất trong 2018 tập trung vào
khai thác thị trường 96 triệu dân của Việt Nam bao gồm bất động sản (66.75%), tài
chính - ngân hàng (19.06%) và công nghiệp (9.37%). Các thương vụ đáng chú ý cũng
tập trung trong ngành sản xuất hàng tiêu dùng, xây dựng, dược phẩm, công nghệ ,..
Thương vụ M&A điển hình trong năm 2018, tháng 4 2018, quỹ GIC đã đầu tư
tổng cộng 1,3 tỷ USD (tương đương 29.500 tỷ đồng) dưới 2 hình thức là đầu tư mua cổ
phần của Vinhomes và cung cấp một công cụ nợ cho Vinhomes (như khoản cho vay)
để thực hiện các dự án. Credit Suisse Limited là đơn vị tư vấn của thương vụ này. GIC
là một trong những nhà đầu tư tài chính lớn nhất trên thị trường vốn Việt Nam,
10


tiêu biểu là các khoản đầu tư vào Masan Group (khoảng 5% cổ phần), Vietjet Air
(khoảng 5%), Vinamilk (0,7%), FPT (3,5%), PAN Group, Vinasun... Tổng giá trị vào
khoảng gần 15.000 tỷ đồng
2.4. Năm 2019
Tổng giá trị M&A tại Việt Nam năm 2019 đạt 7,2 tỷ USD, bằng 94,7% so với
năm 2018.Quy mô thị trường: Năm 2019 đã lùi lại vị trí thứ 3 sau Singapore và Thái
Lan.
Giai đoạn 2019 - 2020, giá trị M&A do các doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trị
bên mua chiếm 1 3 tổng giá trị M&A được thực hiện. Trong khi đó, thị trường tiếp tục
được dẫn dắt bởi các nhà đầu tư ngoại, trong đó tập trung vào 4 quốc gia là Nhật Bản,
Hàn Quốc, Thái Lan và Singapore. Điều này cho thấy Việt Nam vẫn thu hút phần lớn
các nhà đầu tư nước ngoài và thị trường M&A Việt Nam vẫn được dẫn dắt bởi các nhà
đầu tư ngoại.

Biểu đồ thể hiện tỷ trọng M&A tại Việt Nam trong năm 2019-2020 theo ngành

Có thể thấy trong năm 2019 - 2020, bất động sản, ngân hàng và dịch vụ tài
chính, cơng nghiệp năng lượng, dược - y tế, Thực phẩm là những ngành dẫn đầu trong

hoạt động đầu tư nói chung và M&A quốc tế nói riêng tại Việt Nam. Những ngành
đang được quan tâm nhất hiện nay là những ngành quan trọng trong việc tiếp cận thị
trường.
Trong năm 2019, ngành Dược - Y tế, chăm sóc sức khỏe rất phát triển và là
những mục tiêu M&A trong mắt các quốc gia đầu tư. Những cơng ty dược có quy mơ
lớn như Dược Hậu Giang, Domesco, Traphaco… luôn trong tầm ngắm của các nhà đầu
tư ngoại. Những công ty chuyên phân phối điện máy đã có tín hiệu chuyển hướng
11


sang phân phối dược phẩm thông qua việc mua lại những chuỗi cửa hàng dược phẩm.
Các bệnh viện tư nhân cũng sẽ là mục tiêu đầu tư tốt bởi nhu cầu khám chữa bệnh của
96 triệu dân đã và đang trở nên quá tải. Nổi bật trong lĩnh vực dược phẩm là Dược
Hậu Giang và thương vụ với Taisho. Taisho đã nâng lượng cổ phiếu nắm giữ lên gần
66,4 triệu đơn vị, tương đương tỷ lệ sở hữu 50,78%, bằng cách chi thêm 2.470 tỷ đồng
để mua 20,6 triệu cổ phiếu (4 2019) Dược Hậu Giang như vậy chính thức trở thành
công ty con của đơn vị Nhật Bản này. Bên cạnh Taisho, SCIC cũng đang nắm giữ
43,3% cổ phần của Dược Hậu Giang.
Thêm vào đó, các nhà đầu tư Hàn Quốc thực sự là điểm sáng trong năm 2019
với nhiều giao dịch thực hiện trong lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm và dịch vụ tài chính.
Các giao dịch tiêu biểu bao gồm: Chứng khoán MSB (được KB mua lại), BIDV (bán
cổ phần chiến lược cho KEB Hana), Chứng khoán HFT (mua lại bởi Hanwha), Chứng
khoán Nam An (Shinhan), Bảo hiểm Bưu chính Viễn thơng (Dongbu) và thậm chí là
quỹ đầu tư Dragon Capital (Samsung ). Các tập đoàn Vingroup và Masan Group cũng
được các tập đoàn Hàn Quốc như SK và Hanwha tiếp cận thực hiện giao dịch.
10 thương vụ M&A tiêu biểu 2019 theo bình chọn của Diễn đàn M&A 2019
gồm: SK Group mua cổ phần Vingroup và Masan, Saigon Coop mua lại Auchan,
Thaco mua cổ phần của Hoàng Anh Gia Lai; các thương vụ của Vingroup thâu tóm
Archos và Fivimart; Mitsui của Nhật Bản trở thành cổ đơng chiến lược của Minh Phú;
Taisho thâu tóm Dược Hậu Giang; Vinamilk thâu tóm GTNFoods; Sojitz mua cổ phần

của PAN Group, SonKim Land phát hành cho đối tác chiến lược, Gelex thâu tóm
Viglacera.
Tiểu biểu là thương vụ Masan mua lại VinCommerce (VinMart, VinMart+) từ
Vingroup là một trong những thương vụ được thị trường chú ý nhất vào cuối năm
2019. Thương vụ bắt nguồn từ chiến lược tái cơ cấu hoạt động kinh doanh của
Vingroup và mở rộng hệ sinh thái của Masan. Giá trị thương vụ được ước tính khoảng
5.400 tỷ đồng. Sau khi về tay Masan, hệ thống VinCommerce đã được Masan tái cấu
trúc toàn diện, từ thương hiệu tới bộ máy tổ chức. Trong 6 tháng đầu năm Masan đã
đóng cửa 151 siêu thị và cửa hàng VinMart không hiệu quả, đồng thời mở mới 45 điểm
bán. 80% số cửa hàng bị đóng cửa nằm tại TP HCM và các thành phố cấp 2.

12


2.5. Năm 2020
Hoạt động M&A đã bị gián đoạn vào năm 2020 bởi đại dịch COVID - 19. Do
tác động của dịch COVID-19, hoạt động M&A tại Việt Nam năm 2020 được ghi nhận
là giảm so với năm 2019 khi tổng giá trị giảm xuống còn khoảng 3,5 tỷ USD. Tuy
nhiên, đứng trong hoàn cảnh chung của thế giới trong tình hình dịch bệnh, đây vẫn
được xem là con số cho thấy sự ảnh hưởng không đáng kể. Trong tổng giá trị M&A
năm 2020, ⅔ giá trị M&A được thực hiện bởi đầu tư nước ngoài chứng tỏ rằng Việt
Nam vẫn là thị trường tiềm năng về hoạt động M&A, đặc biệt là M&A từ các nhà đầu
tư nước ngoài.

Biểu đồ thể hiện hoạt động M&A phân theo quốc gia 2019-2020

Quý thứ ba của năm 2020 đặc biệt mạnh mẽ, với tổng giá trị là 1,6 tỷ USD - cao
hơn gấp đôi so với 689 USD của quý trước. Khối lượng giao dịch cũng tăng, từ 12 lên
14 giao dịch so với cùng kỳ. Điều này phản ánh sự gia tăng M&A toàn cầu trong quý
thứ ba - giá trị toàn cầu tăng 141% so với quý trước, trong khi khối lượng tăng 9%.

Tuy nhiên, hoạt động giao dịch của Việt Nam nổi bật so với các nước láng giềng. Thái
Lan - thường là thị trường M&A lớn hơn Việt Nam - chỉ ghi nhận 48 triệu USD hoạt
động trong quý II và chỉ 438 triệu USD trong quý III.
Hơn nữa, các giao dịch được công bố tại Việt Nam trong năm phản ánh một
phần rộng rãi nền kinh tế của đất nước: bất động sản, dịch vụ tài chính, sản xuất, dược
phẩm, giải trí và cơng nghệ đều có mặt. Chiều sâu giao dịch này chỉ ra một nền kinh tế
về cơ bản vẫn hấp dẫn các nhà đầu tư và có lẽ vì - “những cơn gió ngược toàn cầu”.
13


Chỉ trong 9 tháng 2020 có đến 19 giao dịch giữa nhà đầu tư Nhật Bản và doanh
nghiệp Việt Nam. Các lĩnh vực doanh nghiệp Nhật Bản tham gia là bất động sản, xây
dựng, tài chính – ngân hàng và dược phẩm – y tế (Mitsubishi Corporation và Nomura
Real Estate mua lại 80% trong giai đoạn II Dự án Grand Park của Vingroup; Ngân
hàng Aozora mua 15% cổ phần của Ngân hàng TMCP Phương Đông…). Các nhà đầu
tư Hàn Quốc cũng tích cực trong các hoạt động M&A như SK Investment III đã nhận
gần 25% cổ phiếu của Imexpharm Corporation; Lotte Chemical đã mua lại Công ty
Vina Polytech; GS Caltex mua 16,7% cổ phần của VI Automotive Service (công ty mẹ
của VietWash).
Đáng chú ý, thương vụ về Grand Park có thể nói là thương vụ M&A lớn nhất
của Nhật Bản vào Việt Nam năm 2020 trong số 19 giao dịch được công bố trong 3 quý
đầu năm. Một số thương vụ nổi bật khác như: Tập đoàn Bất động sản Haseko mua lại
36% cổ phần công ty Xây dựng Ecoba; Công ty Dược phẩm ASKA mua lại 24,9% cổ
phần công ty Dược Hà Tây…
Hoạt động M&A quốc tế tại Việt Nam năm 2020 góp mặt của nhiều quốc gia
mới và tăng lên đáng kể số lượng các thương vụ, mặc dù giá trị nguồn vốn giảm đi ít
nhiều do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Song song với tín hiệu đáng mừng về
hoạt động M&A từ các nhà đầu tư nước ngồi là mối lo ngại về tình trạng “thâu tóm”
doanh nghiệp lớn. Vì vậy nước ta cần phối hợp chặt chẽ giữa thu hút đầu tư nước
ngoài và bảo vệ doanh nghiệp trong nước, giữ vững hệ thống doanh nghiệp nội địa.

2.6. Năm 2021
Sau những nốt trầm trong thị trường M&A trong giai đoạn 2019-2020 do ảnh
hưởng của đại dịch COVID-19, thị trường M&A quốc tế Việt Nam đã được dự đốn sẽ
khơi phục và sơi động trở lại. Kết quả là trong nửa đầu năm 2021, thị trường M&A dần
phục hồi với các thương vụ lớn. Cụ thể như: Thương vụ “tỷ đô” giữa VPBank và Công
ty tài chính tiêu dùng SMBC CF thuộc Tập đồn SMBC (Nhật Bản), Tập đoàn SCG
(Thái Lan) cũng đã mua tiếp 70% cổ phần của Nhựa Duy Tân,...
Năm 2021, mặc dù vẫn chịu tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, nhưng
vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, bao gồm cả dịng vốn đầu tư thơng qua M&A,
vẫn có sự tăng trưởng. Tính đến cuối tháng 11 2021, tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới,
điều chỉnh và góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 26,46 tỷ USD, tăng
14


0,1% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó, đầu tư thơng qua góp vốn, mua cổ phần đạt
gần 4,4 tỷ USD. Theo số liệu của KPMG Việt Nam, trong 10 tháng năm 2021, thị
trường M&A đã thu hút hơn 8,8 tỷ USD, tăng 17,9% so với năm 2020 và 13,7% so với
năm trước dịch, năm 2019. Đây được xem là dấu hiệu khả quan trong bối cảnh đại
dịch COVID-19 chưa chấm dứt.

Theo thống kê của hãng luật White & Case, trong 9 tháng đầu năm 2021, Việt
Nam có 41 thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) doanh nghiệp với tổng giá trị 3,01
tỷ USD. Nếu hoạt động M&A trong quý IV tiếp diễn với tốc độ tương đương với ba
quý đầu, quy mô các thương vụ trong cả năm 2021 sẽ vượt qua năm 2020. Kết quả khả
quan trong 9 tháng vừa qua đạt được chủ yếu nhờ vào quý II sôi động với 19 thương
vụ, mức cao nhất hàng quý theo thống kê của Mergermarket. Tổng giá trị M&A quý II
đạt 2,5 tỷ USD, con số cao thứ 2 trong lịch sử, chỉ sau mức 5,2 tỷ USD của quý
IV/2017. Thị trường M&A lắng xuống trong quý III do các đợt phong tỏa nghiêm ngặt.
Tuy nhiên sang tháng 10, các biện pháp giãn cách đã dần được gỡ bỏ. White & Case
cho rằng hoạt động sản xuất bị dồn nén từ các tháng trước sẽ giúp nền kinh tế hồi phục

nhanh chóng trong thời gian tới.
15


Các thương vụ trong 9 tháng đầu 2021 cũng trải rộng trên nhiều lĩnh vực tương
tự như với năm 2020. Trong đó, lĩnh vực Tài chính và Tiêu dùng dẫn đầu hoạt động
M&A. Điển hình cho thương vụ lớn nhất ba quý vừa qua là việc Tập đoàn Sumitomo
Mitsui (SMBC) của Nhật Bản chi 1,4 tỷ USD để mua 49% vốn tại cơng ty tài chính FE
Credit từ tay Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank - Mã: VPB).

16


CHƢƠNG 3: XU HƢỚNG HOẠT ĐỘNG M&A QUỐC TẾ
TẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH ĐẠI DỊCH COVID-19
3.1. Một số đặc điểm trong hoạt động M&A quốc tế tại Việt Nam trong đại dịch
Đến thời điểm hiện tại, cả thế giới đã trải qua hai năm sống cùng COVID-19.
Đại dịch xảy đến đầy bất ngờ đã khiến cho nền kinh tế toàn cầu chao đảo, các nền kinh
tế lớn, các tập đoàn hùng mạnh phải chịu những cơn rung chấn. Là quốc gia có sự hội
nhập khá sâu rộng cùng chung nhịp đập với thế giới, Việt Nam cũng đứng trước rất
nhiều thách thức tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là nền kinh tế. Tuy
nhiên giai đoạn bình thường đang mở ra, các doanh nghiệp cũng đang dần thích ứng
với hoạt động kinh doanh sống chung với dịch. Thậm chí, khơng ít doanh nghiệp với
hệ sinh thái được xây nền móng vững chắc từ trước với tiềm lực tài chính tốt đã tìm ra
cho mình lối đi riêng với những cơ hội phát triển thậm chí là bứt phá. Một lần nữa, đại
dịch cho thấy triết lý “Muốn đi xa thì đi cùng nhau” là đúng, và M&A chính là giải
pháp hiệu quả nhất cho các thành viên thị trường tìm cho mình tìm cho mình những
người bạn đồng hành tin cậy. Kỷ nguyên COVID-19, các thương vụ M&A diễn ra một
cách sơi nổi hơn.
Nhiều tín hiệu lạc quan:

Năm 2021, bất chấp đại dịch khó lường, quy mô giá trị thị trường mua bán và
sáp nhập (M&A) tại Việt Nam vẫn đạt con số 8.8 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm, tăng
18% so với cùng kỳ năm ngoái với 58% tổng giá trị các giao dịch M&A đến từ ngành
hàng tiêu dùng thiết yếu, bất động sản và tài chính ngân hàng. Kết quả này là nhờ sự
bắt tay hợp tác với quy mô lớn liên tục được ghi nhận, khắng định niềm tin của các
nhà đầu tư nước ngồi vào mơi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Việt Nam đứng
trước cơ hội đón làn sóng mua bán - sáp nhập doanh nghiệp bùng nổ và sôi động trở
lại sau một thời gian dài bị dồn nén và đứt gãy bởi dịch bệnh.
Sự vươn mình của các doanh nghiệp Việt:
Nếu trong 10 năm trước, M&A gần như là sân chơi của khối ngoại khi các
thương vụ mua bán sáp nhập mà khối nội chỉ đóng vai trị là bên bị mua thì nay đã
khác, nhiều doanh nghiệp Việt với chiến lược M&A đúng đắn đã lật ngược thế cờ, trở
thành bên đi săn với các thương vụ lớn. Hoạt động M&A vượt ra khỏi biên giới, mang
17


tính khu vực và quốc tế nhiều hơn. Sự tham gia mạnh mẽ của khối nội trong vai trò cả
bên mua và bên bán trên thị trường M&A đã góp phần quan trọng cho sự hình thành
nên các tập đồn hàng đầu của Việt Nam, dần đưa doanh nghiệp Việt vươn mình lớn
dậy, thậm chí đủ sức làm chủ cuộc chơi M&A vốn khốc liệt và đầy cam go. Sự trưởng
thành mạnh mẽ của khối nội thể hiện rõ rệt ở hai khía cạnh: bản lĩnh, tâm lý thị trường
và làm chủ các thương vụ lớn: Masan Group đã thực hiện nhiều thương vụ đình đám
trên thị trường bán lẻ, Thaco đẩy mạnh vào đầu tư, Vinamilk vươn mình ra thị thường
thế giới, VinGroup kéo phanh hệ thống bán lẻ để mở rộng hệ sinh thái công nghiệp gắn
liền với hoạt động R&D ở tầm thế giới.
Xuất hiện nhiều lĩnh vực tiềm năng mới:
Theo giới chuyên gia, bên cạnh những lĩnh vực truyền thống thu hút M&A như
tài chính - ngân hàng, bất động sản, bán lẻ… thì dược phẩm, năng lượng “sạch”, công
nghệ… sẽ là những ngành tiềm năng trên thị trường mua bán, sáp nhập thời gian tới.
Ông Brian Levy - lãnh đạo toàn cầu Khối tư vấn thương vụ của PwC nhận xét:

“Covid-19 đã hé mở cho các cơng ty một cái nhìn khơng mấy lạc quan về viễn cảnh
tương lai. Việc tăng tốc số hóa và chuyển đổi trong doanh nghiệp đã lập tức trở thành
ưu tiên hàng đầu và M&A là phương thức nhanh nhất để thực hiện mục tiêu này. Điều
này tạo ra môi trường cạnh tranh cao đối với các thương vụ cần thiết cho nhiều doanh
nghiệp”.
Chuyên gia kinh tế PGS-TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng, nhu cầu số hóa đã
được đẩy lên cao trong bối cảnh dịch bệnh. Khi các mơ hình kinh doanh hiện tại đã
khơng cịn phù hợp, doanh nghiệp có thể tìm đến M&A để có thể nhanh chóng tái cơ
cấu hoạt động cho phù hợp với xu thế mới.
3.2. Các lĩnh vực M&A nổi bật trong thời kỳ “bình thƣờng mới”
Lĩnh vực phân phối bán lẻ và thương mại điện tử
Việt Nam tiếp tục thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế. Nổi bật là Quốc hội đã
chính thức thông qua Hiệp định EVFTA và Hiệp định EVIPA. Đây là cơ sở để củng cố
làn sóng đầu tư từ các doanh nghiệp châu Âu vào thị trường Việt Nam, nhất là trong
lĩnh vực bán lẻ. Lĩnh vực này dự báo sẽ dẫn đầu và phát triển mạnh trong thời gian tới,
khi một số loại thuế quan áp dụng cho hàng hóa từ châu Âu được dỡ bỏ ngay sau khi
18


EVFTA có hiệu lực. Ngồi ra, Việt Nam cũng đồng ý bãi bỏ yêu cầu về kiểm tra nhu
cầu kinh tế theo lộ trình cam kết.
Bên cạnh đó, cùng với xu thế phát triển công nghệ trên thế giới, thương mại
điện tử ở Việt Nam đang từng bước hình thành, tăng trưởng mạnh mẽ và giữ vai trò
ngày càng quan trọng trong phân phối hàng hóa. Với tốc độ tăng trưởng cao của
thương mại điện tử, thời gian gần đây thị trường Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển
mạnh mẽ của dịch vụ logistics, chuyển phát chặng cuối và hoàn tất đơn hàng. Ba yếu
tố nổi bật của lĩnh vực này là đầu tư gia tăng mạnh, ứng dụng cơng nghệ tiên tiến và
cạnh tranh khốc liệt.
Một ví dụ điển hình trong lĩnh vực này là Cơng ty Cổ phần Tập đồn Masan,
một trong ba cơng ty khu vực tư nhân lớn nhất Việt Nam về giá trị vốn hóa thị trường.

Tháng 5-2021, một nhóm các nhà đầu tư trong đó có "ơng lớn" thương mại điện tử
Alibaba và quỹ đầu tư Baring Private Equity Asia đã rót vốn đầu tư 400 triệu USD vào
The CrownX thuộc Masan. Trước đó, SK Group đã rót 410 triệu USD tiền mặt cho
16,26% cổ phần tại VinCommerce - công ty điều hành hệ thống bán lẻ VinMart và
VinMart+ của Masan. Cũng vào tháng 5-2021, một thương vụ lớn đã diễn ra, Tập đồn
Ơ tơ Trường Hải (Thaco) xác nhận rằng cơng ty đã ký hợp đồng mua lại chuỗi bán lẻ
E-Mart Hàn Quốc, đồng thời lên kế hoạch sẽ phát triển 11 đại siêu thị E-Mart trong
vòng chưa tới 5 năm.
Lĩnh vực y tế, dược phẩm
Những năm gần đầy, M&A trong lĩnh vực y tế diễn ra khá sôi động khi nhu cầu
được chăm sóc sức khỏe của đại bộ phận dân cư ngày càng tăng cao. Cùng với đó là
uy tín của Việt Nam ngày càng tăng khi có nhiều quyết sách nhằm ứng phó hiệu quả
với dịch bệnh Covid-19, giữ được đà phát triển kinh tế với mức tăng trưởng dưng,
cũng như nỗ lực được xã hội ghi nhận của ngành Y tế nói riêng, đã tạo nên nhiều cảm
hứng đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Nếu như năm ngối, nhóm nhà đầu tư do GIC đại diện đã rót 203 triệu USD vào
Vinmec thì năm nay lĩnh vực M&A về y tế cũng vô cùng khởi sắc khi đầu năm 2021,
Kim Dental huy động thành công 24 triệu USD trong vòng Series B từ Quỹ đầu tư
ABC World Asia hay tháng 9 vừa qua, Tập đoàn Sumitomo Corporation của Nhật Bản
công bố sẽ đầu tư hàng chục triệu USD vào Insmart - doanh nghiệp chuyên cung
19


cấp các dịch vụ liên quan tới bảo hiểm và chăm sóc sức khỏe tại thị trường Việt Nam.
Trên thực tế, nhiều start-up công nghệ y tế như JioHealth và Med247 đã huy động
thành công vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài, cho thấy triển vọng của phân khúc mới
mẻ này tại thị trường Việt Nam.
Lĩnh vực bất động sản
Kịch bản M&A trong lĩnh vực bất động sản có thể khác biệt đối với các phân
khúc khác nhau. Tuy nhiên, trước bối cảnh ngành Du lịch và khách sạn đang bị ảnh

hưởng nặng nề từ đại dịch Covid-19, hoạt động M&A trong lĩnh vực bất động sản có
thể sẽ chuyển hướng phát triển mạnh trong lĩnh vực văn phòng hoặc những dự án phức
hợp căn hộ và thương mại dịch vụ. Tuy nhiên, tùy vào loại hình dự án, nhà đầu tư cần
kiểm tra tính pháp lý liên quan đến mục đích sử dụng đất, hình thức sử dụng đất, các
tài liệu liên quan đến quyền sở hữu của dự án mục tiêu để có thể đưa ra một chiến lược
đầu tư hiệu quả.
Về phân khúc bất động sản công nghiệp thời gian gần đây đang nhận được
nhiều “làn gió mới” trước cơ hội của làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và
các hiệp định thương mại mới ký kết. Điển hình như Tập đồn Logos Property của
Australia đã đầu tư 350 triệu USD cho thương vụ liên doanh bất động sản logistics để
thâm nhập thị trường Việt Nam; hay gã khổng lồ kho bãi châu Á là GLP đang lên kế
hoạch hợp tác với SEA Logistics Partners Việt Nam... Doanh nghiệp Việt Nam cũng
tham gia với vai trị là bên mua khi Danh Khơi Holdings mua lại 100% cổ phần Sun
Frontier (thuộc tập đoàn bất động sản danh tiếng của Nhật Bản - Sun Frontier
Fudousan) với số tiền hơn 50 triệu USD.
Lĩnh vực tài chính, ngân hàng và bảo hiểm
Sức hấp dẫn của ngành tài chính ngân hàng Việt Nam được thể hiện rõ nhất qua
giá trị hợp tác mua bán sáp nhập (M&A), chiếm tới gần một nửa trong số 8.8 tỷ USD
tổng giá trị thương vụ M&A từ đầu năm đến nay. Các nhà đầu tư quan tâm nhiều hơn
vào những phân khúc có tiềm năng tăng trưởng cao, đặc biệt là những mảng tín dụng,
tài chính tiêu dùng, ngân hàng bán lẻ và mảng ngân hàng số.
Năm 2020 đã diễn ra thương vụ KEB Hana Bank mua lại một phần vốn điều lệ
của BIDV với giá trị 878 triệu USD. Năm 2021, thị trường M&A Việt đã được một
20


phen dậy sóng khi chứng kiến thương vụ “tỷ đơ” giữa VPBank và Cơng ty tài chính
tiêu dùng SMBC CF thuộc Tập đồn SMBC (Nhật Bản). Theo đó, vào cuối tháng 4,
49% vốn điều lệ tại FE Credit thuộc VPBank đã được chuyển nhượng cho SMBC CF
với giá trị lên tới 1,4 tỷ USD, mức cao nhất trong ngành tài chính ngân hàng tại Việt

Nam từ trước tới nay.
Đến năm 2022, nhiều dự báo cho rằng hoạt động M&A tại Việt Nam sẽ còn lớn
mạnh hơn rất nhiều, khi ngành ngân hàng Việt Nam bắt đầu trưởng thành, tiệm cận với
các tiêu chuẩn của thế giới, là những chỉ tiêu an tồn vốn, an tồn tài chính, tính minh
bạch,.. Tất cả những yếu tố trên góp phần vào việc giúp ngành ngân hàng Việt Nam trở
nên hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài.
Lĩnh vực năng lượng tái tạo
Để đáp ứng nhu cầu sử dụng năng lượng, Việt Nam cần bổ sung 6.000 - 7.000
MW điện hàng năm. Bên cạnh các nguồn năng lượng truyền thống, năng lượng tái tạo
sẽ bổ sung đáng kể cho nguồn cung ứng điện. Vì vậy, hoạt động M&A trong lĩnh vực
này trở nên sôi động trong khoảng 2 năm gần đây, tiêu biểu phải kể đến, công ty năng
lượng Banpu (Thái Lan) mua nhà máy Điện gió Mũi Dinh (Ninh Thuận), Gulf
International Holding thâu tóm Cơng ty Đầu tư Năng lượng Điện Xanh Gia Lai (DGI)
vào năm 2020, Tập đoàn Điện lực quốc gia Malaysia Tenaga Nasional Berhad (TNB)
đã mua 39% cổ phần trong 5 dự án điện mặt trời của Sunseap Group (Singapore) tại
Việt Nam vào tháng 4-2021. Có thể thấy, lĩnh vực năng lượng đang được rất nhiều nhà
đầu tư nước ngoài quan tâm. Đạt được những kết quả đó, phần lớn nhờ địn bẩy từ các
chính sách ưu đãi của Chính phủ Việt Nam, cùng hành lang pháp lý tạo thuận lợi cho
nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có quy định “doanh nghiệp nước ngồi có thể sở hữu
100% dự án năng lượng tái tạo”. Tuy nhiên, cũng cịn một số khó khăn mà các dự án
mua bán và sáp nhập (M&A) trong ngành năng lượng ở Việt Nam gặp phải. Covid-19
khiến nhiều giao dịch M&A đang đàm phán đã bị đình trệ hoặc hủy bỏ. Một điều đáng
lo ngại là cơ chế cấp phép dự án cịn theo kiểu xin – cho, sau đó bán lại cho nhà đầu tư
trong và ngoài nước để kiếm lời, trong khi nhà đầu tư thực sự có năng lực muốn làm
thật thì khơng có cơ hội tiếp cận. Vì vậy, cần giám sát chặt chẽ hơn hoạt động này.

21


3.3. Dự báo về M&A quốc tế trong tƣơng lai


Biểu đồ thể hiện dự báo về phục hồi của hoạt động M&A tại Việt Nam

Thị trường có thể sẽ chứng kiến sự hồi phục theo mơ hình chữ V rồi bùng nổ
với dự báo giá trị M&A năm 2022 tại Việt Nam có thể đạt được mốc 7 tỷ USD.
Cơ sở dự báo:
- Các nền kinh tế lớn trên thế giới như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, EU…
đang bơm một lượng tiền lớn để phục hồi, kích thích nền kinh tế phát triển. Theo đó,
dịng vốn rẻ, dồi dào đang được nhiều tập đoàn, quỹ đầu tư sử dụng và Việt Nam sẽ là
điểm đến hấp dẫn để các nhà đầu tư lựa chọn giải ngân dòng vốn này.
- Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới
- Khung pháp lý cải cách thể chế và môi trường đầu tư kinh doanh đang ngày
càng hoàn thiện, sẽ tạo bàn đạp vững chắc, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
- Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế đang được Chính phủ trình Quốc
hội. Chương trình này khơng chỉ là gói kích thích phục hồi kinh tế được lượng hố
bằng vốn lớn, mà cịn là việc điều chỉnh chính sách vĩ mơ, cải thiện mơi trường kinh
doanh, nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo khơng gian phát triển mới cho doanh nghiệp, kích
cầu nền kinh tế, thúc đẩy cải cách kinh tế sâu, rộng hơn.

22


- Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang hoàn thiện chiến lược thu hút FDI trong thời kỳ
mới, mục tiêu là ưu tiên thu hút các dự án sử dụng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến,
công nghệ mới, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao…
- Sự trỗi dậy mạnh mẽ của các doanh nghiệp trong nước tham gia vào M&A.
Nếu như trước đây M&A chủ yếu là các thương vụ của các doanh nghiệp FDI, thì
những năm gần đây vai trị của các doanh nghiệp trong nước đối với hoạt động M&A
đang gia tăng mạnh mẽ.
3.4. Giải pháp thu hút M&A tại Việt Nam.

Trong quá trình đẩy mạnh thu hút các nguồn lực cho đầu tư phát triển, chính
phủ rất quan tâm tới việc thu hút các dịng đầu tư thơng qua hình thức M&A, đặc biệt
là kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào tiến trình cổ phần hóa DN nhà nước, thoái vốn
nhà nước ra khỏi các ngành, lĩnh vực nhà nước khơng cần nắm giữ cổ phần, vốn góp
chi phối, kể cả những doanh nghiệp đang kinh doanh có hiệu quả. Dưới đây là một số
giải pháp nhằm thu hút M&A tại Việt Nam:
1. Hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy hoạt động M&A ngân hàng
Về bản chất, M&A nói chung, M&A ngân hàng nói riêng là phương thức hữu
hiệu và là giải pháp tốt nhất để cải và tái cấu trúc hệ thống vì M&A ngân hàng đem lại
rất nhiều lợi ích như: tập trung nguồn lực, mở rộng và phát triển mạng lưới nhanh
chóng để nâng cao khả năng cạnh tranh, cải thiện công nghệ, nâng cao trình độ quản lý
để tăng cường cạnh tranh, giảm chi phí hoạt động,... Là phương thức thu hút đầu tư
đầu tư trực tiếp và gián tiếp hiệu quả, thúc đẩy thị trường chứng khoán, thị trường cổ
phiếu ngân hàng phát triển.. Bởi vậy, mặc dù là ngành tương đối đặc thù với nhiều điều
kiện, yêu cầu khắt khe cho hệ thống, nhưng với những lợi ích thiết thực của M&A
mang lại thì M&A ngân hàng cần được nghiên cứu đầy đủ và áp dụng một cách phù
hợp với nền kinh tế và các điều kiện của Việt Nam. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý
đối với hoạt động M&A trong lĩnh vực ngân hàng giúp chúng ta vừa thỏa mãn được
mục tiêu bảo đảm an toàn hệ thống lại đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của nhà đầu tư,
của chính sự vận động, phát triển thị trường.
2.

Định vị mơ hình phục hồi.

23


Năm 2021 đánh dấu sự kiện Việt Nam tổ chức xong Đại hội Đảng lần thứ XIII
và sự khởi đầu của nhiệm kỳ Chính phủ mới tại Việt Nam. Giới đầu tư cho biết, họ kỳ
vọng sự kiện này sẽ là động lực thúc đẩy tiến trình thối vốn và cổ phần hóa mạnh mẽ

hơn; cơ chế chính sách điều hành kinh tế vĩ mô sẽ được triển khai cải cách mạnh mẽ và
phù hợp với thông lệ quốc tế hơn nữa.
Điển hình, nếu Chính phủ quyết liệt đưa ra một vài thương vụ thối vốn lớn thì
giá trị M&A năm 2021 có thể sẽ ở một mốc khác cao hơn nhiều so với dự báo.
Tập trung vào lĩnh vực hàng tiêu dùng, bán lẻ, bất động sản, công nghiệp, nông
nghiệp... vẫn sẽ là tâm điểm thu hút M&A trong giai đoạn 2021-2022.
Riêng đối với thị trường M&A, sự chuyển đổi mạnh mẽ ở lĩnh vực internet vừa
tạo điều kiện cho các thương vụ diễn ra thành công hơn, vừa là nền tảng tốt để đáp ứng
nhu cầu xuyên biên giới và mở rộng thị trường toàn cầu vừa là cho thấy nhiều tiềm
năng tăng trưởng của thị trường.
3.

Lực đẩy từ chính sách mới

Trong năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì soạn thảo và trình Chính
phủ, Quốc hội thông qua Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương
thức đối tác công tư (PPP) với nhiều cải cách trong thủ tục gia nhập thị trường, với nỗ
lực nhằm cải thiện môi trường đầu tư nói chung. Đây là ba Luật quan trọng, thường
xuyên tác động trực tiếp đến mơi trường kinh doanh nói chung và hoạt động M&A nói
riêng.
 Luật Doanh nghiệp sửa đổi sẽ nâng cao sự bảo vệ người mua, sự an tồn của
người mua, ngơn ngữ của luật là nâng cao mức độ bảo vệ cổ đông, nhà đầu tư là người
mua trong các thương vụ M&A. Trong đó, Luật Doanh Nghiệp nâng cao sự bảo vệ an
toàn của người mua, ngôn ngữ của luật là nâng cao mức độ bảo vệ “cổ đông” - là
người mua trong các thương vụ M&A.
 Luật Đầu tư sửa đổi, Chính phủ cam kết thực hiện nghiêm chỉnh việc ban hành
danh mục theo nguyên tắc loại trừ, những ngành nghề nhà đầu tư nước ngồi khơng
được đầu tư, hạn chế đầu tư (quy định rõ hạn chế gì, hình thức, quyền, sở hữu…). Luật
Đầu tư mới còn là cơ hội cho hoạt động M&A nói riêng. Cụ thể là luật mới bổ sung
thêm lĩnh vực ưu đãi đầu tư, trong đó có những lĩnh vực sản xuất hàng hóa cung cấp

24


dịch vụ để tham gia chuỗi giá trị cho các ngành; lĩnh vực giáo dục có bổ sung giáo dục
đại học; y tế bổ sung thêm trang thiết bị y tế… Một điểm đặc biệt quan trọng là Luật sẽ
đưa vào khái niệm, tạm gọi là “gói ưu đãi đặc biệt” dành riêng cho từng loại dự án và
từng nhà đầu tư. Gói này có một số điểm lưu ý như giới hạn trong lĩnh vực gồm nghiên
cứu phát triển, ngành có quy mơ vốn đầu tư lớn và đổi mới sáng tạo dự kiến tác động
tích cực cho hoạt động M&A của Việt Nam.
 Luật Chứng khốn có những quy định rõ ràng về giới hạn sở hữu nước ngồi.
Tuy khơng mới, nhưng rõ hơn rất nhiều, chẳng hạn như cái gì cấm thì khơng được
làm, quy định theo điều ước quốc tế thì tuân thủ điều ước, cái gì quy định của Việt
Nam thì theo quy định Việt Nam.
Lần đầu tiên, danh mục ngành nghề hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu
tư nước ngoài sẽ được Chính phủ ban hành theo nguyên tắc chọn-bỏ. Đây là những cải
cách quan trọng, giúp nhà đầu tư nước ngoài được quyền tiếp cận thị trường tương tự
như nhà đầu tư trong nước đối với toàn bộ ngành nghề, lĩnh vực khơng có tên trong
danh sách trên. Tuy nhiên, để “trỗi dậy trong trạng thái bình thường mới,” các doanh
nghiệp và nhà đầu tư cần tiếp tục đổi mới tư duy phát triển, biến thách thức thành cơ
hội, tận dụng tốt các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
4.

Chiến lƣợc tái cấu trúc

Cần phải ưu tiên thu hút các dự án sử dụng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến,
công nghệ mới, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động
lan tỏa, chuyển giao cơng nghệ, cam kết hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia
vào chuỗi sản xuất, gắn với đào tạo nguồn nhân lực. Chiến lược này là “kim chỉ Nam”
để Việt Nam tăng cường thu hút và tối ưu hóa lợi ích dịng vốn đầu tư nước ngoài cho
giai đoạn phát triển sắp tới.

Việc thúc đẩy và phát triển hoạt động M&A có thể giúp doanh nghiệp tăng
cường năng lực quản trị và nâng cao hiệu quả hoạt động; nhanh chóng tiếp cận được
cơng nghệ, mơ hình và phương thức kinh doanh mới trên thế giới, qua đó quy tụ, tập
hợp các doanh nghiệp Việt Nam trở nên lớn mạnh; hướng đến xây dựng ngày càng
nhiều thương hiệu Việt có tiềm lực, khả năng cạnh tranh cao, tham gia chuỗi giá trị
toàn cầu.
5.

Giải pháp đột phá
25