TẬP ĐỒN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ


GIÁO TRÌNH
MƠ ĐUN: BẢO TRÌ MẠCH ĐIỆN
NGHỀ: BẢO TRÌ THIẾT BỊ CƠ ĐIỆN
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số:203/QĐ-CĐDK ngày 1 tháng 3 năm 2022
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)

Bà Rịa - Vũng Tàu, năm 2022
(Lưu hành nội bộ)


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.


LỜI GIỚI THIỆU
Đất nước Việt Nam trong công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá, nềnkinh tế
đang trên đà phát triển. Yêu cầu sử dụng điện và thiết bị điện ngày càng tăng. Việc
trang bị kiến thức về hệ thống điện nhằm phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của con
người, cung cấp điện năng cho các thiết bị của khu vực kinh thế, các khu chế xuất, các
xí nghiệp là rất cần thiết.
Với một vai trò quan trọng như vậy và xuất phát từ yêu cầu, kế hoạch đào tạo,
chương trình mơn học của Trường Cao Đẳng Dầu Khí. Chúng tơi đã biên soạn cuốn
giáo trình Bảo trì mạch điện gồm 4 bài với những nội dung cơ bản sau:

Bài 1: Tổng quan quy trình vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy
Bài 2: Bảo trì thiết bị điện.
Bài 3: Bảo trì mạch điện.
Bài 4: Bảo trì thiết bị phân phối.
Trong quá trình biên soạn, chúng tơi đã tham khảo và trích dẫn từ nhiều tài liệu
được liệt kê tại mục Danh mục tài liệu tham khảo. Chúng tôi chân thành cảm ơn các
tác giả của các tài liệu mà chúng tôi đã tham khảo.
Bên cạnh đó, giáo trình cũng khơng thể tránh khỏi những sai sót nhất định. Nhóm
tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, phản hồi từ quý đồng nghiệp, các
bạn người học và bạn đọc.
Trân trọng cảm ơn./.
Bà Rịa – Vũng Tàu, tháng 06 năm 2022
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Phạm Văn Cấp
2. Nguyễn Lê Cương
3. Nguyễn Xuân Thịnh
4.

Trang 2


GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN: BẢO TRÌ MẠCH ĐIỆN
1. Tên mơ đun: Bảo trì mạch điện.
2. Mã mơ đun: ELEM6314
Thời gian thực hiện mô đun: 75 giờ; (Lý thuyết: 14 giờ; Thực hành, thí nghiệm,
thảo luận, bài tập: 58 giờ; Kiểm tra: 03 giờ, LT: 01 giờ, TH: 02 giờ)
Số tín chỉ: 03
3. Vị trí, tính chất của mơ đun:
-


Vị trí: Mơ đun bảo trì mạch điện là mơ đun đóng vai trị quan trọng trong các
mơđun đào tạo nghề. Mơ đun này địi hỏi sinh viên phải có khả năng tư duy, kiên
trì nắm vững được kiến thức đã được học trong các mơn học cơ sơ.

-

Tính chất: Chương trình mơ đun Bảo trì mạch điện thuộc mơ đun đào tạo nghề, là
mô đun bắt buộc.

4. Mục tiêu mô đun:
Về kiến thức:






Nhận biết đúng các trang thiết bị điện trên tủ điện;
Trình bày được quy trình vận hành mạch điện;
Thực hiện vận hành tủ điện đúng quy trình;
Mơ tả được kết cấu tủ điện và vị trí lắp đặt các nhóm thiết bị: đo
lường, điều khiển, bảo vệ, đóng cắt, thanh dẫn, cầu nối dây nguồn vào và
nguồn ra;
 Nhận biết đúng các khí cụ trên tủ điện và tỡm hiểu kỹ cấu tạo, nguyên
lý tác động, chức năng nhiệm vụ của khí cụ trên mạch điện;
-

Về kỹ năng:
 Tháo lắp và sửa chữa được các thiết bị điện công nghiệp đúng theo thơng
số của nhà sản xuất.

 Phán đốn hư hỏng và sửa chữa được các thiết bị điện cơng nghiệp theo
tiêu chuẩn của nhà sản xuất.
 Bảo trì và sữa chữa được hệ thống điện công nghiệp cho sản xuất theo bản
vẽ thiết kế.

-

Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
 Rèn luyện tính tỷ mỉ, đảm bảo an tồn và vệ sinh cơng nghiệp

III. Nội dung mơ đun:
5.1. Chương trình khung:
Mã
MH/MĐ/HP

Tên mơn học, mơ đun

Số
tín
chỉ

Tổng
số

Thời gian học tập (giờ)
Trong đó
Lý Thực hành/ Kiểm tra
Trang 3



thuyết

thực tập/
thí nghiệm/
bài tập/
thảo luận

LT

TH

COMP64002

Các mơn học chung/đại
cương
Chính trị

COMP62004

Pháp luật

2

30

18

10

2


0

COMP62008

2

60

5

51

0

4

4

75

36

35

2

2

COMP63006


Giáo dục thể chất
Giáo dục quốc phòng và
An ninh
Tin học

3

75

15

58

0

2

FORL66001

Tiếng Anh

6

120

42

72


6

0

SAEN52001

An tồn vệ sinh lao động

2

30

23

5

2

0

Các mơn học, mơ đun
chun mơn ngành, nghề

57

1440

365

1009


24

42

Môn học, mô đun cơ sở

21

435

182

232

12

9

2

45

14

29

0

2


I

COMP62010

II
II.1

MECM512003 Vẽ kỹ thuật 1

23

465

180

260

17

8

4

75

41

29


5

0

ELEI53117

Khí cụ điện

3

75

14

58

1

2

ELEI53115

Đo lường điện

3

75

14


58

1

2

ELET5201

An tồn điện

2

30

28

0

2

0

ELEI62158

Đại cương thiết bị cơ điện

2

30


28

0

2

0

ELEO53012

Điện kỹ thuật cơ bản

3

45

42

0

3

0

3

75

14


58

1

2

60

28

29

2

1

1005

183

777

12

33

ELEI53150

Điều khiển điện khi nén
3

Môn học, mô đun chuyên
36
môn ngành, nghề
Thực tập điện cơ bản 1
3

75

14

58

1

2

ELET55157

Trang bị điện 1

5

120

28

87

2


3

ELEI62158

Trang bị điện 2
Xử lý sự cố thiết bị cơ
điện
Bảo trì máy điện

2

45

14

29

1

1

3

60

28

29

2


1

4

90

28

58

2

2

Bảo trì mạch điện
Bảo trì hệ thống truyền
động cơ khí

3

75

14

58

1

2


3

75

14

58

1

2

MECM513104 Gia cơng nguội cơ bản
AUTM63114
II.2

ELEM53167
ELEM5415
ELEM6314
MECM53124

Trang 4


Mã
MH/MĐ/HP

Tên mơn học, mơ đun


ELEM54154

Bảo trì hệ thống truyền
động điện
Bảo trì hệ thống bơi trơn
làm mát.
Thực tập sản xuất

ELEM63121

Khóa luận tốt nghiệp

ELEM5313
MECM63123

Tổng cộng

Số
tín
chỉ

Thời gian học tập (giờ)
Trong đó
Thực hành/ Kiểm tra
Tổng
thực tập/
Lý
số
thí nghiệm/
thuyết

LT TH
bài tập/
thảo luận

3

75

14

58

1

2

3

75

14

58

1

2

4


180

15

155

0

10

3

135

0

129

0

6

80

1905

545

1269


41

50

5.2. Chương trình khung chi tiết Mô đun:

Số
TT

Tên các bài trong mô đun

Tổng
số

Thời gian (giờ)
Thực
hành, thí
Lý
nghiệm,
thuyết
thảo luận,
bài tập

Kiểm tra
LT

TH

2


Bài 1. Tổng quan quy trình vận hành,
bảo trì hệ thống điện trong nhà máy
Bài 2: Bảo trì thiết bị điện

3

Bài 3: Bảo trì mạch điện

35

8

25

0

2

4

Bài 4: Bảo trì thiết bị phân phối

10

1

9

0


0

Tổng Cộng:

75

14

58

1

2

1

15

3

11

1

0

15

2


13

0

0

6. Điều kiện thực hiện mơ đun:
6.1. Phịng học chun mơn hóa, nhà xưởng:
-

Xưởng thực hành.

-

Nguồn điện 3 pha.

6.2. Trang thiết bị máy móc:
- Trang bị BHLĐ nghề điện.
- Quạt điện, máy biến dòng, tủ phân phối, máy cắt.
6.3. Học liệu, dụng cụ, nguyên vật liệu:
Dụng cụ:
-

Dụng cụ lắp đặt nghề điện (Kìm, kìm ép cốt, tuốcnơvít, clê tuýp...).
Trang 5


-

Khoan tay, máy bắn vít, mũi khoét kim loại.


-

Động cơ 1 pha, 3 pha và động cơ nhiều cấp tốc độ.

-

Cầu dao 3 pha, công tắc tơ (220-380) V - (22-40)A, rơ le nhiệt 12- 22A, rơ le
trung gian 5-7A, rơ le thời gian on dislay, off Dislay, công tắc hành trình, nút
bấm, đèn tín hiệu.

-

Rơ le q dịng, rơ le quá áp, rơle thấp áp, chuông điện,

-

Máy cắt, bộ khống chế.

-

Biến áp tự ngẫu, biến trở công suất.

-

Panen thực hành lắp đặt.

+

Nguyên vật liệu:


-

Dây điện phù hợp với yêu cầu mạch điện.

-

Hơ ̣p ghen.

-

Vít nở, bu lơng ốc vít nhỏ.

-

Các loại cầu, hộp đấu dây.

-

Băng cách điện, ghen thuỷ tinh, đầu số dấu, dây buộc.

-

Đầu cốt đúng chủng loại theo cỡ dây.

+

Học liệu:

-


Bản vẽ nguyên lý, và đi dây của các mạch điện.

-

Bản vẽ sơ đồ lắp đặt và bố trí thiết bị.

-

Catalog thiết bị.

-

Tài liệu định mức dự toán lắp đặt.

-

Tài liệu hướng dẫn lắp đặt.

-

Bảng danh mục thiết bị, vật tư. Sổ ghi chép, bút, máy tính.

7. Nội dung và phương pháp đánh giá
7.1. Nội dung:
Kiến thức: bài 1
-

Kỹ năng: bài 3


-

Năng lực tự chủ và trách nhiệm:

+

Tự ý thức được quy tắc an tồn trong cơng việc.

+
Rèn luyện tính tỷ mỉ và vệ sinh trong cơng nghiệp.
7.2. Phương pháp đánh giá:
7.2.1. Kiểm tra thưởng xuyên:
-

Số lượng bài: 02.

-

Cách thức thực hiện: Do giáo viên giảng dạy môn học/môn học thực hiện tại thời
điểm bất kỳ trong q trình học thơng qua việc kiểm tra vấn đáp trong giờ học,
kiểm tra viết với thời gian làm bài bằng hoặc dưới 30 phút, kiểm tra một số nội
dung thực hành, thực tập, chấm điểm bài tập.
Trang 6


7.2.2. Kiểm tra định kỳ:
-

Số lượng bài: 03 bài (LT: 01, TH: 02)


-

Cách thức thực hiện: Do giáo viên giảng dạy môn học/môn học thực hiện theo
theo số giờ kiểm tra được quy định trong chương trình mơn học ở mục III có thể
bằng hình thức kiểm tra viết từ 45 đến 60 phút, chấm điểm bài tập lớn, tiểu luận,
làm bài thực hành, thực tập. Giáo viên biên soạn đề kiểm tra lý thuyết kèm đáp án
và đề kiểm tra thực hành kèm biểu mẫu đánh giá thực hành theo đúng biểu mẫu
qui định, trong đó:
Stt

Hình thức
kiểm tra

Bài kiểm tra

Nội dung kiến
thức

Thời gian

1

Bài kiểm tra số 1

Lý thuyết

Bài 2

45 ÷ 60 phút


2

Bài kiểm tra số 2

Thực hành

Bài 3

60 ÷ 120 phút

3

Bài kiểm tra số 3

Thực hành

Bài 3

60 ÷ 120 phút

7.2.3. Thi kết thúc môn học: lý thuyết kết hợp thực hành
-

Hình thức thi: trắc nghiệm tại phịng máy chun dụng, thực hành tại xưởng thực
hành.

-

Thời gian thi: trắc nghiệm 45 ÷ 60 phút, thực hành 60 ÷ 120 phút


8. Hướng dẫn thực hiện mô đun:
8.1. Phạm vi áp dụng mơ đun:
Chương trình mơ bảo trì mạch điện được xây dựng từ kết quả của q trình phân
tích nghề bảo trì thiết bị cơ điện.
8.2. Hướng dẫn về phương pháp giảng dạy, học tập mô đun:
-

Đối với giáo viên, giảng viên: Mơ đun này mang tính tích hợp vì vậy cần phải kết
hợp nhiều phương pháp giảng dạy xong chủ yếu dùng phương pháp bốn bước có
như vậy mới đạt được hiệu cao.

-

Đối với người học: Modun này luyện tập cho sinh viên các kiến thức và kỹ năng
phát hiện và khắc phục các hư hỏng thường gặp, trong các loại thiết bị điện công
nghiệp.

8.3. Những trọng tâm cần chú ý:
Trong mô đun này cần lưu ý cho học sinh phần nguyên lý cấu tạo của các thiết bị
điện công nghiệp và phương pháp sửa chữa.
9. Tài liệu tham khảo:
- [1]. Giáo trình điện cơng nghiệp - Nhà xuất bản xây dựng 2003.
- [2]. Giáo trình trang bị điện - Nguyễn Văn Chất - Nhà xuất bản năm 2004.
- [3]. Hệ thống cung cấp điện của xí nghiệp cơng nghiệp đô thị và nhà cao tầng
Nguyễn Công Hiền, Nguyễn Mạnh Hoạch - Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật,
năm 2000.
Trang 7


- [4]. Lắp đặt điện công nghiệp - Trần Duy Phụng - Nhà xuất bản Đà Nẵng 1999.

- [5]. Khí cụ điện - Phạm Văn Chới, Bùi Tiến Hữu, Nguyễn Tiến Tôn - Nhà xuất
bản khoa học kỹ thuật.

Trang 8


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.0.1. Cơng nhân đang lắp đặt, đấu nối tủ điện............................................................. 12

Hình 1.0.2. Hệ thống cơ điện trong nhà máy .............................................................. 13
Hình 1.0.3. Bộ dụng cụ cơ khí dùng để lắp đặt điện ................................................... 19
Hình 2.0.1. Cấu tạo của CB ....................................................................................... 24
Hình 2.0.2. Đặc tuyến bảo vệ của CB bảo vệ động cơ. ............................................... 25
Hình 2.0.3. RCBO hãng Schneider Electric ............................................................... 26
Hình 2.0.4. Cấu tạo cầu dao chống rị 1 pha ............................................................... 27
Hình 2.0.5. Cấu tạo của Contactor ............................................................................. 29
Hình 2.0.6. Mạch ứng dụng của Contactor ................................................................. 29
Hình 2.0.7. Mạch ứng dụng của Rơ le nhiệt ............................................................... 30
Hình 3.0.1. Sơ đồ nguyên lý mạch khởi động trực tiếp đkb 3 pha quay 1 chiều.......... 73
Hình 3.0.2. Sơ đồ nối dây mạch điều khiển đkb quay 1 chiều .................................... 74
Hình 3.0.3 Sơ đồ nguyên lý mạch mở máy qua cuộn kháng đkb rơto lồng sóc ........... 76
Hình 3.0.4. Sơ đồ đấu dây .......................................................................................... 77
Hình 3.0.5. Sơ đồ nguyên lý mạch đảo chiều quay gián tiếp đkb 3 pha ...................... 79
Hình 3.0.6. Sơ đồ đấu dây .......................................................................................... 80
Hình 3.0.7. Sơ đồ nguyên lý mạch đảo chiều trực tiếp đkb 3 pha ............................... 83
Hình 3.0.8. Sơ đồ nối dây mạch đảo chiều trực tiếp đkb 3 pha ................................... 84
Hình 4.0.1. Tủ phân phối điện.................................................................................... 95
Hình 4.0.2. Máy biến áp........................................................................................... 104
Hình 4.0.3. Dao cách ly ........................................................................................... 107
Hình 4.0.4. Cuộn kháng ........................................................................................... 110

Hình 4.5. Tụ bù........................................................................................................ 114

Trang 9


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Trang 10


BÀI 1: TỔNG QUAN QUY TRÌNH VẬN HÀNH, BẢO TRÌ HỆ THỐNG
ĐIỆN TRONG NHÀ MÁY
 GIỚI THIỆU BÀI 1:
Bài 1 là bài trình bày tổng quan về quy trình vận hành, bảo trì hệ thống điện trong
nhà máy để người học có được kiến thức nền tảng và dễ dàng tiếp cận nội dung môn
học liên quan.
 MỤC TIÊU CỦA BÀI 1 LÀ:
Về kiến thức:
- Hiểu được ai trò của người vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy.
- Hiểu được các sự cố và biểu hiện thường xảy ra đối với hệ thống điện
Về kỹ năng:
- Sửa chữa và khắc phục được các sự cố trong bảo trì hệ thống điện trong nhà
máy.
Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
 Rèn luyện tính cẩ n thâ ̣n, và nghiêm túc trong học tập và trong thực hiện công
việc.
 PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP BÀI 1:
- Đối với người dạy: sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn giảng, vấn
đáp, dạy học theo vấn đề); yêu cầu người học thực hiện câu hỏi thảo luận và bài tập
bài 1 (cá nhân hoặc nhóm).

- Đối với người học: chủ động đọc trước giáo trình (bài 1) trước buổi học; hoàn
thành đầy đủ câu hỏi thảo luận và bài tập tình huống bài mở đầu theo cá nhân hoặc
nhóm và nộp lại cho người dạy đúng thời gian quy định.
 ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN BÀI 1:
- Phịng học chun mơn hóa/nhà xưởng: Phịng trang bị điện, phịng máy điện
- Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu và các thiết bị dạy học khác
- Học liệu, dụng cụ, ngun vật liệu: Chương trình mơn học, giáo trình, tài liệu
tham khảo, giáo án, phim ảnh, và các tài liệu liên quan.
- Các điều kiện khác: Khơng có
 KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ BÀI 1:
- Nội dung:
 Kiến thức: Kiểm tra và đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến
thức
 Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kĩ năng.
 Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần:
+ Nghiên cứu bài trước khi đến lớp
+ Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập.
+ Tham gia đầy đủ thời lượng môn học.
+ Nghiêm túc trong quá trình học tập.
- Phương pháp:
Trang 11


 Điểm kiểm tra thường xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miệng)
 Kiểm tra định kỳ lý thuyết: khơng có
 Kiểm tra định kỳ thực hành: khơng có
 NỘI DUNG BÀI 1:
1.1. Vai trò của người vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy:
1.1.1. Vai trị của người vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy:
Tiếp quản, học tập chuyển giao công nghệ từ người đi trước hoặc từ đối tác

cung cấp dây truyền thiết bị, đào tạo cho người đến sau.
Sửa chữa hệ thống điện động lực, hệ thống điện điều khiển, hệ thống truyền
động cơ học chạy bằng điện, cần có am hiểu cả cơ khí để sửa chữa khi cần vì nhiều
nhà máy khơng có kỹ sư cơ khí mà chỉ có kỹ sư điện và vì rất nhiều thiết bị điện có
liên quan đến cơ cấu chấp hành cơ khí
Xử lý sự cố khẩn cấp, chính xác để đảm bảo dây truyền bị dừng ít nhất hoặc
khơng bị dừng, chú ý không để bị nặng hơn sau khi sửa nếu khơng thành cơng
Bảo dưỡng hệ thống điện và máy móc theo định kỳ
Kiểm tra, dự đốn sự cố có thể xảy ra trong tương lai để có phương án thay thế
sửa chữa và mua vật tư máy móc dự phịng, tránh để đến lúc hỏng mới có kế hoạch đi
mua vì có những vật tư đặt mua mất vài tháng mà nhà máy thì khơng thể dừng hoạt
động
Tìm kiếm và mua vật tư, máy móc thiết bị cho q trình sửa chữa thay thế
Lên kế hoạch nâng cấp, chuyển đổi hệ thống khi có u cầu từ cấp trên
Tìm kiếm đối tác và chuyên gia để xử lý các tính huống khẩn cấp trong trường
hợp khơng thể xử lý được

Hình 1.0.1. Công nhân đang lắp đặt, đấu nối tủ điện
1.1.2. Hệ thống cơ điện trong nhà máy:
- Hệ thống dây chuyền sản xuất:
Trang 12


Hình 1.0.2. Hệ thống cơ điện trong nhà máy
- Trạm biến áp:

- Hệ thống tủ điện:

Trang 13



- Tủ điều khiển:

1.2. Các sự cố và biểu hiện thường xảy ra đối với hệ thống điện trong nhà máy:
1.2.1. Các sự cố thường gặp:
+ Mất nguồn, nguồn điện không ổn định, điện áp quá cao, điện áp quá thấp….
+ Bị chập điện, nóng cháy hệ thống điện…
+ Động cơ bị nóng, kẹt, chạy khơng ổn định..
+ Hệ thống truyền động bị rung sóc quá mức cho phép, hỏng vịng bi, hỏng kết cấu cơ
khí…
+ Trạm biến áp bị sự cố quá tải, mất điện lưới
+ Bị dò điện
+ Bộ điều khiển và cảm biến bị hỏng
+ Khí cụ điện: Rele, cầu chì, khởi động từ bị hỏng
+ Và còn rất nhiều sự cố khác
1.2.2. Nhiệm vụ của người vận hành khi gặp sự cố:
- Bước 1: Nhanh chóng xác định vị trí sự cố và nguyên nhân gây ra sự cố bằng mắt
Trang 14


thường, tai nghe, sờ, chạm. Tốt hơn hết là nên dùng các thiết bị đo để chuẩn đoán và
kiểm tra sẽ an tồn, nhanh và chính xác hơn nhiều
- Bước 2: Lên phương án sửa chữa hoặc thay thế chính xác, chuẩn bị vật tư và thời
gian thích hợp để sửa chữa. nếu khó thì phải mời chun gia hỗ trợ
- Bước 3: Cách ly sự cố để xử lý mà dây truyền vẫn hoặt động hoặc dừng một phần
hoặc dừng toàn bộ nhà máy đử xử lý xự cố
- Bước 4: Sau khi hoàn thành chạy thử nghiệm để đảm bảo hoạt động tốt
- Bước 5: Cho chạy trở lại bình thường, ghi chép vào hồ sơ nhật ký kỹ thuật để xử lý
lần sau và cho ca trực khác và lên phương án dự phòng để hạn chế không để xảy ra lỗi
tương tự lần sau

1.3. Một số thiết bị đo lường dùng để chuẩn đoán và khắc phục sự cố trong nhà
máy:
- Sào thử điện dùng đo kiểm tra điện cao thế đường dây và trạm biến áp:

- Ampe kìm dùng đo điện động lực nhà máy:

- Đồng hồ kiểm tra phát nóng bất thường của động cơ và hệ thống điện:

Trang 15


- Thiết bị phân tích cơng suất, sóng hài và giám sát mất ổn định, chất lượng điện

- Máy đo tốc độ động cơ dùng để kiểm tra tốc độ động cơ và băng tải:

- Máy đo điện trở cách điện dùng để kiểm tra điện trở cách điện của thiết bị điện:
Trang 16


- Máy đo điện trở đất dùng để kiểm tra điện trở tiếp đất hệ thống

- Đồng hồ đo thứ tự pha, dùng để xác định thứ tự pha để lắp động cơ có chiều quay
động cơ đúng hướng

Trang 17


Máy nội soi công nghiệp dùng để quan sát các chi tiết không thể tiếp cận:

- Bộ dụng cụ cơ khí dùng để tháo lắp thiết bị:


Trang 18


Hình 1.0.3. Bộ dụng cụ cơ khí dùng để lắp đặt điện
1.4. Các sự cố, nguyên nhân hay xảy ra trong nhà máy và cách khắc phục:

Các vị trí gây ra rung động
1.4.1. Nguyên nhân do lệch (tâm) trục, gãy trục:
- Do lắp khơng chính xác, cách khắc phục dùng máy cân chỉnh đồng tâm hoặc đồng hồ
so để cân chỉnh khi lắp động cơ

Trang 19


- Cách khắc phục:
+ Chỉnh bằng máy cân chỉnh đồng tâm đo bằng tia laser.
+ Chỉ cần nhập tọa độ của động cơ và cơ cấu truyền động, máy sẽ tự động tính tốn
sai lệch, rồi chèn các lá chêm vào chân máy và dịch chuyển chân máy sang trái hoặc
phải có thơng số như máy báo.
+ Sau khi nhập các thông số tọa độ ở trên chỉ cần quay cả cơ cấu sang trái hướng 9 h,
quay về giữa hướng12 h, quay sang phải hướng 3h sẽ ra kế quả sai lệch (máy có nhiều
lựa chọn góc quay)

1.2 Nguyên nhân do vòng bi, ổ lăn bị hỏng (mài mòn, vỡ):
Do máy chạy lâu ngày, lắp đặt khơng chính xác hoặc ít tra dầu mỡ dẫn đến bị hỏng cần
thay thế.
- Khắc phục: dùng cảo tháo vòng bi và máy gia nhiệt vòng bi để thay thế vòng bi, ổ
lăn, bánh răng mới.
Trang 20



1.3 Nguyên nhân do mất cân bằng động:
Đây là nguyên nhân khó xác định nhất thường do máy chạy lâu ngày bị mài mịn
khơng đều hoặc do tác động từ bên ngồi làm cho thay đổi kết cấu cơ khí của phần
truyền động quay dẫn đến lực ly tâm của chuyển động quay động cơ không đều nên
làm cho hệ thống bị rung. Dùng máy cân bằng động để đo xác định vị trí mất cân bằng
sau đó (hàn đắp) bù trọng lượng tương ứng vào vị trí thích hợp trên chuyển động quay
để cho nó cân bằng trở lại, kiểm tra lại độ rung sau khi cân bằng.

Cánh quạt công nghiệp bị hỏng làm mất cân bằng gây rung lắc
- Khắc phục: Dùng máy cân bằng động có tính năng phân tích rung động.

1.4. Nguyên nhân do lỏng lẻo:
- Cách khắc phục là vặn lại các ốc vít cho chắc chắn
 TĨM TẮT NỘI DUNG BÀI 1:
2.1. Vai trị của người vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy
2.2. Các sự cố và biểu hiện thường xảy ra đối với hệ thống điện trong nhà máy
2.3. Các thiết bị đo lường thơng dụng để chuẩn đốn và khắc phục sự cố trong nhà
máy
2.4. Các sự cố, nguyên nhân và cách khắc phục.
 CÂU HỎI CỦNG CỐ BÀI 1:
Câu 1: Trình bày vai trị của người vận hành, bảo trì hệ thống điện trong nhà máy?
Trang 21


Câu 2: Nêu các sự cố và biểu hiện thường xảy ra đối với hệ thống điện trong nhà
máy
Câu 3: Nêu các thiết bị đo lường thông dụng để chuẩn đoán và khắc phục sự cố
trong nhà máy?


Trang 22


BÀI 2: BẢO TRÌ THIẾT BỊ ĐIỆN
 GIỚI THIỆU BÀI 2:
Bài 1 là bài hướng dẫn bảo trì thiết bị điện trong nhà máy để người học có được
kiến thức và kỹ năng bảo trì thiết bị điện.
 MỤC TIÊU CỦA BÀI 2 LÀ:
Về kiến thức:
 Hiểu được cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại khí cụ điện trong tủ điều
khiển
 Phân tích được nguyên lý hoạt động của mạch điều khiển
Về kỹ năng:
 Sữa chữa và thay thế được các khí cụ điện gặp sự cố hoặc hư hỏng.
Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
 Rèn luyện tính cẩ n thâ ̣n, và nghiêm túc trong học tập và trong thực hiện công
việc.
 PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP BÀI 2:
- Đối với người dạy: sử dụng phương pháp giảng giảng dạy tích cực (diễn giảng, vấn
đáp, dạy học theo vấn đề); yêu cầu người học thực hiện câu hỏi thảo luận và bài tập
bài 2 (cá nhân hoặc nhóm).
- Đối với người học: chủ động đọc trước giáo trình (bài 2) trước buổi học; hoàn
thành đầy đủ câu hỏi thảo luận và bài tập tình huống bài mở đầu theo cá nhân hoặc
nhóm và nộp lại cho người dạy đúng thời gian quy định.
 ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN BÀI 2:
- Phòng học chuyên mơn hóa/nhà xưởng: Phịng trang bị điện, phịng máy điện
- Trang thiết bị máy móc: Máy chiếu và các thiết bị dạy học khác
- Học liệu, dụng cụ, nguyên vật liệu: Chương trình mơn học, giáo trình, tài liệu
tham khảo, giáo án, phim ảnh, và các tài liệu liên quan.

- Các điều kiện khác: Khơng có
 KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ BÀI 2:
- Nội dung:
 Kiến thức: Kiểm tra và đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kiến
thức
 Kỹ năng: Đánh giá tất cả nội dung đã nêu trong mục tiêu kĩ năng.
 Năng lực tự chủ và trách nhiệm: Trong quá trình học tập, người học cần:
+ Nghiên cứu bài trước khi đến lớp
+ Chuẩn bị đầy đủ tài liệu học tập.
+ Tham gia đầy đủ thời lượng mơn học.
+ Nghiêm túc trong q trình học tập.
- Phương pháp:
 Điểm kiểm tra thường xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miệng)
 Kiểm tra định kỳ lý thuyết: 1 điểm kiểm tra (hình thức: trắc nghiệm)
Trang 23


 Kiểm tra định kỳ thực hành: khơng có
 NỘI DUNG BÀI 2:
2.1. Các thiết bị điện trên tủ điện:
2.1.1. Aptomat - Cầu dao tự động:
Aptomat hay cịn có tên gọi khác là cầu dao tự động. Đây là thiết bị khí cụ điện dùng
để cắt mạch điện trong trường hợp quá tải, ngắn mạch, đoản mạch, thấp áp hoặc chập
chạm mạch điện.

Hình 2.0.1. Cấu tạo của CB
2.1.2. Cầu chì điện:
Cầu chì điện cũng là một dạng của khí cụ điện có nhiệm vụ bảo vệ các thiết bị sử dụng
điện và mạng lưới điện khi rơi vào trường hợp ngắn mạch.
Nguyên lý hoạt động: Cầu chì điện hoạt động theo nguyên lý tự chảy hoặc uốn cong

để tách ra khỏi mạch điện khi cười độ dòng điện trong mạch tăng đột biến. Theo đó,
điện trở của chất liệu làm ra dây cầu chì phải có nhiệt độ nóng chảy, kích thước và
thành phần phù hợp.

Hình 2.1.2. Cấu tạo của cầu chì điện bảo vệ
2.1.3. CB bảo vệ động cơ:
- Công dụng:

Trang 24