BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
MƠN HỌC: BẢO TRÌ VÀ BẢO DƯỠNG CƠNG NGHIỆP

BÁO CÁO GIỮA KỲ

SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG
PHANH THỦY LỰC

MÃ MƠN HỌC: LLCT120405_02
NHĨM THỰC HIỆN:
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: ThS. Trần Thái Sơn
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 10 năm 2022
DANH SÁCH NHĨM THAM GIA VIẾT BÁO CÁO
HỌC KÌ 1, NĂM HỌC: 2021 – 2022
Nhóm 10. Thứ 2 – Tiết 10, 11, 12
Tên đề tài: Hệ thống truyền động xích.


Nhận xét của giáo viên:
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

Ngày.......... tháng.......... năm..........
Giáo viên chấm điểm

DANH MỤC CÁC HÌNH
Thứ tự
Hình 1
Hình 2
Hình 3
Hình 4
Hình 5
Hình 6
Hình 7
Hình 8-9
Hình 10
Hình 11-12
Hình 1314
Hình 1516
Hình 1718

Tên hình
Cấu tạo hệ thống phanh thủy lực
Cấu tạo phanh tang trống
Sơ đồ cấu tạo phanh đĩa
Bàn đạp phanh chạm sàn xe khi phanh nhưng khơng hiệu quả
Quy trình xả khí dầu phanh
Má phanh bị kẹt với tang trống sau khi nhả phanh
Điều chỉnh khe hở guốc phanh bằng cam điều chỉnh
Quy trình vệ sinh phanh chính
Xe bị lệch sang một bên khi phanh
Phanh ăn kém

Trang
4

5
6
7
8
8
9
10
11
12

Phanh có tiếng kêu

12

Bàn đạp phanh rung khi phanh

13

Phanh bị kêu khi phanh

14


MỤC LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, với sự phát triển không ngừng khoa học kỹ thuật của
nhân loại đã bước lên một tầm cao mới, rất nhiều thành tựu khoa học kỹ thuật, các

phát minh sáng chế mang đậm chất hiện đại và có tính ứng dụng cao, là một trong số
quốc gia có nền kinh tế đang phát triển, nước ta đã và đang có những bước cải tiến mới
để thức đẩy nền kinh tế. Việc tiếp nhận, áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật tiên
tiến của thế giới được nhà nước chú trọng, với mục đích đưa nước ta sớm thốt khỏi
một quốc gia có nền cơng nghiệp kém phát triển thành nước có nền cơng nghiệp phát
triển, trong các ngành công nghiệp mới đang được nhà nước chú trọng và đầu tư phát
triển, thì ngành cơng nghiệp ơ tơ ngày càng cao, các yêu cầu ngày càng đa dạng. Các
loại ô tô chủ yếu sử dụng trong công nghiệp, giao thông vận tải. Trong những năm gần
đây ô tô có những bước phát triển rõ rệt.
Ngày nay ơ tơ được sử dụng rộng rãi như một phương tiện đi lại thông dụng.
Cho nên các trang thiết bị, các bộ phận trên ơ tơ ngày càng hồn thiện và hiện đại hơn
nhằm bảo vệ độ tin cậy, an toàn và tiện dụng cho người sử dụng. Tốc độ ô tô ngày
càng cao, hệ thống giao thông lại phức tạp do đó hệ thống phanh ngày càng được chú
trọng hơn để đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Với sự phát triển đa dạng của các
hãng ô tô nên hệ thống phanh có rất nhiều loại chủ yếu là phanh khí và phanh thủy lực
với các hãng xe địi hỏi độ an toàn cao, hầu hết trên các loại xe này đều trang bị hệ
thống phanh thủy lực. Hệ thống phanh thủy lực trên ơ tơ có rất nhiều loại khác nhau
với mỗi loại đều có tính ưu việt khác nhau, do đó để hiểu biết rõ về vấn đề này địi hỏi
phải có sự hiểu biết sâu sắc kỹ lưỡng về cấu tạo các đặc tính kỹ thuật, nguyên lý hoạt
động để có kỹ năng thành thục, thành thạo trong tất cả các quy trình.
Để đáp ứng được nhu cầu đó người cơng nhân phải được đào tạo một cách có
khoa học đáp ứng được yêu cầu xã hội hiện nay. Do đó nhiệm vụ của các trường kỹ
thuật là phải đào tạo học sinh, sinh viên có trình độ và tay nghề cao để đáp ứng nhu
cầu công nghiệp ơ tơ hiện nay. Điều đó địi hỏi người kỹ thuật viên có trình độ hiểu
biết, học hỏi sáng tạo để bắt kịp với khoa học trên thế giới, nắm bắt được sự thay đổi
về các đặc tính kỹ thuật của từng loại xe, dịng xe, đời xe.... Có thể chẩn đoán được
những hư hỏng và đưa ra phương án sửa chữa tối ưu. Do đó người kỹ thuật viên cần
5



phải được đào tạo trước đó với một chương trình đào tạo tiền tiến, hiện đại, cung cấp
đủ kiến thức lý thuyết cũng như thực hành.
Nhận thấy tầm quan trọng cũng như những tính năng ưu việt mà hệ thống
phanh thủy lực mang lại. Vì vậy chúng em lựa chọn hệ thống phanh thủy lực là đề tài
trong bài báo cáo lần này. Chúng em sẽ trình bày về cấu tạo, nguyên lý hoạt động,
phân loại và cũng như các ứng dụng của từng loại. Hơn thế nữa việc kiểm tra, bảo trì
và sửa chữa hệ thống cũng được chú trọng trong bài báo cáo này.
2. Mục tiêu của đề tài
Hiểu kết cấu, mô tả nguyên lý làm việc của cả hệ thống và các chi tiết trong hệ
thống phanh thủy lực. Nắm được cấu tạo, hiểu và phân tích các hư hỏng, nguyên nhân,
kiểm tra và sửa chữa các chi tiết của kết cấu.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trong bài báo cáo này chúng em vận dụng các phương pháp: phân tích và tổng
hợp, so sánh đối chiếu.
Tìm kiếm tài liệu qua sách, báo và cả trên mạng Internet.

6


PHẦN NỘI DUNG
I. NHIỆM VỤ VÀ PHÂN LOẠI HỆ THỐNG PHANH THỦY LỰC
1. Nhiệm vụ
-Hệ thống phanh ô tô dùng để điều khiển giảm tốc độ và dừng xe theo yêu cầu của
người lái để đảm bảo an toàn giao thông khi vận hành trên đường.
2. Phân loại
a) Theo cấu tạo dẫn động phanh (đặc điểm truyền lực):
- Phanh cơ khí.
- Phanh thủy lực (phanh dầu).
- Phanh khí nén (phanh hơi).
b) Theo cấu tạo cơ cấu phanh:

- Phanh tang trống.
- Phanh đĩa.
- Phanh đai.
c) Theo kết cấu của cơ cấu điều khiển gồm có:
- Hệ thống phanh khơng có trợ lực:
- Hệ thống phanh có trợ lực:

7


II. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG PHANH THỦY LỰC
1. Cấu tạo và nguyên tăc hoạt động hệ thống phanh thủy lực
a. Cấu tạo

Hình 1: Cấu tạo hệ thống phanh lực
1-Xi lanh bánh xe, 2-Ống dẫn dầu, 3-Lò xo hồi vị, 4-Má phanh
5-Guốc phanh, 6-Bàn đạp, 7-Ty đẩy, 8-Xi lanh chính, 9-Pít tong, 10-Mâm phanh.
b. Nguyên lý hoạt động
Trạng thái phanh xe:
- Khi người lái đạp bàn đạp phanh, thơng qua ty đẩy làm cho pít tơng chuyển
động nén lị xo và đầu trong xi lanh chính làm tăng áp suất dầu, và đẩy dầu trong xi
lanh chính đến các đường ống dầu và xi lanh của bánh xe. Dầu trong xi lanh bánh xe
đẩy các pít tơng và guốc phanh ép chặt má phanh vào tang trống tạo nên lực ma sát,
làm cho tang trống và moay ơ bánh xe giảm dần tốc độ quay hoặc dừng lại theo yêu
cầu người lái.
Trạng thái thôi phanh:
- Khi người lái rời chân khỏi bàn đạp phanh, áp suất trong hệ thống phanh giảm
nhanh nhờ lò xo hồi vị kéo các guốc phanh, má phanh rời khỏi tang trống, lò xo guốc
8



phanh hồi vị kéo hai pít tơng của xi lanh bánh xe về gần nhau, đẩy dầu hồi theo ống trở
về xi lanh chính và bình dầu.
- Khi cần điều chỉnh khe hở giữa má phanh và tang trống, tiến hành điều chỉnh
xoay hai chốt lệch tâm của hai guốc phanh và hai cam lệch tâm trên mâm phanh.
2. Cấu tạo cơ cấu phanh tang trống và phanh đĩa
a. Cấu tạo phanh tang trống (phanh guốc)

Hình 2: Cấu tạo phanh tang trống
b. Cấu tạo phanh đĩa

9


Hình 3: Sơ đồ cấu tạo phanh đĩa
Đĩa phanh
- Đĩa phanh làm bằng gang, dạng đĩa phẳng và được lắp chặt với moay-ơ bánh
xe.
Tấm ma sát và má phanh
- Tấm ma sát được làm bằng thép lá dày từ 2-3mm, mà phanh dày từ 9-10mm
má phanh được tán với tấm đỡ bằng các đinh tán. Tấm đỡ và má phanh lắp phía
ngồi pít-tơng về một bên của đĩa phanh.
Cụm xi lanh công tác
- Cụm xi lanh công tác bao gồm: hai xi lanh được chế tạo liền với giá đỡ hoặc
rời (xi lanh di động), xi lanh có khoan lỗ cấp đầu và lỗ xả khơng khí, bên trong lắp một
pít-tơng có số vịng đêm kín đầu và bên ngồi có vịng hãm và vành chắn bụi.
Ngày nay đa phần các xe du lịch đều sử dụng phanh đĩa thay cho phanh
tang trống do có những ưu điểm sau:
- Toả nhiệt tốt do đĩa phanh khoan nhiễu lỗ. Vì thế đảm bảo hiệu quả phanh tốt
ở tốc độ cao.

- Phanh đĩa có cấu tạo đơn giản hơn nhiều so với phanh tang trống nên việc
kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế má phanh đặc biệt dễ dàng.
- Khả năng thoát nước tốt, do nước bám vào đĩa phanh bị loại bỏ rất nhanh bởi
lực ly tâm nên tính năng phanh được hồi phục nhanh trong thời gian ngắn.
- Với kết cấu đặc biệt phanh đĩa không cần phải điều chỉnh khe hở giữa má
phanh và đĩa phanh do khe hở đó sẽ tự động điều chỉnh mỗi khi má phanh và bị mịn.
- Kết hợp với hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) rất tốt.
10


III. CÁC HƯ HỎNG HỆ THỐNG PHANH VÀ CÁCH KHẮC PHỤC SỬA
CHỮA
Hệ thống phanh bị hư hỏng sẽ làm cho phanh khơng ăn hoặc ăn lệch, gây mất
an tồn khi chạy xe. Một số hư hỏng còn gây kẹt bánh xe ở các mức độ khác nhau làm
cho xe chạy khơng bình thường và có thể dẫn tới các hư hỏng khác.
1. Các hư hỏng của hệ thống phanh thủy lực dùng cơ cấu phanh tang trống.
• Bàn đạp phanh chạm sàn xe khi phanh nhưng khơng hiệu quả

Hình 4: Bàn đạp phanh chạm sàn xe khi phanh nhưng không hiệu quả
Nguyên nhân
Cần đẩy piston xilanh chính bị cong.
Điều chỉnh sai các thanh nối hoặc khe hở má
phanh
Thiếu dầu hoặc lọt khí và hệ thống phanh
Xilanh chính hỏng
Má phanh mịn quá giới hạn

Cách khắc phục
Thay cần đẩy mới
Kiểm tra, điều chỉnh lại

Bổ xung dầu và xả khí hệ
thống
Thay mới
Thay mới

Quy trình xả khí dầu phanh

11


Hình 5: Quy trình xả khí dầu phanh
1 - Bộ thay dầu phanh; 2 - Dầu phanh mới; 3 - Bình chứa dầu xylanh phanh chính;
4 - Bọt khí; 5 - Nút xả khí; 6 - Dầu phanh cũ (có khơng khí bên trong);
7 - Máy nén khí
Quy trình xả khí:
(1) Nối bộ thay dầu phanh vào máy nén khí.
(2) Tháo nắp đậy nút xả khí.
(3) Cắm ống của bộ thay dầu phanh vào nút xả khí.
(4) Xả khí bằng cách nới lỏng nút xả khí khoảng ¼ vịng.
(5) Xiết chặt nút xả khí sau khi khơng cịn bọt khí trong dầu phanh chảy ra.
(6) Kiểm tra sao cho nút xả khí được xiết chặt và lắp lại nắp đậy.
(7) Lau sạch dầu phanh rò rỉ ra xung quanh nút xả khí.
• Má phanh ở một bánh xe bị kẹt với tang trống sau khi nhả phanh

Hình 6: Má phanh bị kẹt với tang trống sau khi nhả phanh
12


Nguyên nhân


Khắc phục

Điều chỉnh sai má phanh

Điểu chỉnh lại

Đường dầu phanh bị tắc, dầu không hồi về được sau khi
Thông lại hoặc thay mới
phanh
Xilanh con ở cơ cấu phanh bánh xe đó bị hỏng, piston
Sửa chữa hoặc thay mới
kẹt
Điều chỉnh khe hở guốc phanh bằng cam điều chỉnh

Hình 7: Điều chỉnh khe hở guốc phanh bằng cam điều chỉnh
Sau khi lắp xong guốc phanh mới, bạn cần tiến hành điều chỉnh khe hở guốc
phanh này. Bình thường thì chúng sẽ tự động điều chỉnh nhưng sau khi lắp guốc phanh
mới, chúng ta nên tiến hành điều chỉnh bằng tay khe hở ban đầu cho nó. Tạm thời lắp
trống phanh vào, lắp lại các ốc lốp, dùng tuốc-nơ-vít quay đai ốc điều chỉnh để bung
guốc phanh cho đến khi chạm nhẹ vào mặt trống phanh. Sau đó quay đai ốc điều chỉnh
ngược lại một số nấc tiêu chuẩn (nấc tiêu chuẩn có thể tham khảo trong sổ tay bảo
dưỡng sửa chữa của xe). Hoặc bạn có thể đo đường kính của trống phanh trước, sau đó
xoay bộ điều chỉnh để đường kính ngồi của guốc phanh nhỏ hơn đường kính trong
trống phanh khoảng 1 mm rồi mới lắp trống phanh và tiến hành tương tự như trên thì
sẽ chính xác hơn.
• Má phanh ở tất cả các bánh xe bị kẹt với tang trống sau khi nhả phanh
Nguyên nhân

Khắc phục
13



Điều chỉnh các cần dẫn động sai, hành trình tự do
bàn đanh phanh khơng có.
Xilanh dầu chính bị hỏng, piston kẹt, cupen cao su
nở làm dầu không hồi về được
Dầu phanh có tạp chất khống, bẩn làm cupen xilanh
chỉnh hỏng

Điều chỉnh lại
Sửa chữa hoặc thay mới
Thay chi tiết hỏng, tẩy
rửa, nạp dầu mới, xả khí

Vệ sinh xylanh phanh chính

Hình 8-9: Quy trình vệ sinh phanh chính
1 - Dầu phanh; 2 - xilanh phanh chính.
(1) Rửa xylanh phanh chính bằng dầu phanh sạch.
CHÚ Ý:
Rửa bằng bất cứ chất nào khác với dầu phanh có thể làm cho các chi tiết bằng
cao su, như cúppen, bị biến chất và rò rỉ dầu.
(2) Chiếu đèn vào bên trong xylanh và dùng tay sờ trực tiếp vào để kiểm tra xem có hư
hỏng hay rỉ khơng.
GỢI Ý:
Nếu thấy có hư hỏng hay rỉ, hãy thay bộ xylanh phanh chính.
• Xe bị lệch sang một bên khi phanh

14



Hình 10: Xe bị lệch sang một bên khi phanh
Nguyên nhân
Má phanh bánh xe một bên bị dính dầu

Khắc phục
Làm sạch má phanh, thay piston xilanh
bánh xe nếu chảy dầu

Khe hở má phanh – tang trống của các
Điều chỉnh lại
bánh xe chỉnh không đều.
Kiểm tra, thông hoặc thay đường dầu
Đường dầu tới một bánh xe bị tắc
mới
Xilanh bánh xe của một bánh xe bị
Sửa chữa hoặc thay mới
hỏng
Sự tiếp xúc không tốt giữa má phanh và Rà lại má phanh, thay má phanh mới cho
tang trống ở một số bánh xe
khít
• Bàn đạp phanh nhẹ
Ngun nhân
Thiếu dầu, có khí trong hệ thống dầu
Điều chỉnh má phanh không đúng, khe hở quá lớn
Xilanh chính bị hỏng

Khắc phục
Bổ xung dầu và xả khí
Điều chỉnh lại

Sửa hoặct thay mới

15


• Phanh ăn kém, phải đạp mạnh bàn đạp phanh

Hình 11-12: Phanh ăn kém
Nguyên nhân
Khắc phục
Má phanh và tang trống bị cháy, trơ, Rà lại hoặc thay má phanh và tiện láng
chai cứng
lại bề mặt, thay tang trống mới
Chỉnh má phanh không đúng, độ tiếp
Kiểm tra, điều chỉnh lại
xúc không tốt
Hệ thống trợ lực không hoạt động
Kiểm tra, sửa chữa
Các xilanh bánh xe bị kẹt
Sửa chữa hoặc thay mới
• Có tiếng kêu khi phanh

Hình 13-14: Phanh có tiếng kêu
Ngun nhân
Má phanh mòn trơ đinh tán
Đinh tán má phanh lỏng
Mâm phanh hỏng
Thay má phanh

Khắc phục

Thay má phanh mới
Thay má phanh mới
Kiểm tra, xiết chặt lại

- Tháo phanh trống và thay má phanh.
16


- Điều chỉnh phanh tay khi lắp lại hệ thống phanh.
- Má phanh bị mịn có thể làm hỏng trống phanh, có thể làm phanh khơng có tác
dụng.
- Cần phải kiểm tra guốc phanh định kỳ.
2. Các hư hỏng của cơ cấu phanh đĩa, nguyên nhân và cách khắc phục
• Bàn đạp phanh rung khi phanh

Hình 15-16: Bàn đạp phanh rung khi phanh
Hiện tượng

Nguyên nhân

Cách khắc

phục
Bàn đạp phanh rung khi Đĩa phanh bị vênh, bề dày đĩa phanh Thay đĩa phanh
phanh

không đều

Phanh không nhả sau khi Bộ trợ lực hỏng, bàn đạp cong, cần đẩy
nhả bàn đạp phanh


bơm chính điều chỉnh không đúng

mới
Kiểm tra, sửa
chữa và điều
chỉnh lại

17


• Phanh kêu khi phanh
Nguyên nhân
Má phanh mòn quá mức làm piston dịch chuyển
quá xa
Má phanh lỏng trên giá lắp xilanh công tác
Đĩa phanh chạm vào giá đỡ xilanh công tác

Cách khắc phục
Thay má phanh mới
Sửa hoặc thay má phanh mới
Kiểm tra, xiết chặt lại bulơng
lắp giá xilanh cơng tác

Hình 17-18: Phanh bị kêu khi phanh

18


PHẦN KẾT LUẬN

Qua quá trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành tiểu luận tốt nghiệp “Hệ
thống phanh thủy lực trên ô tô”, em học hỏi được rất nhiều các kiến thức hữu ích về
các hệ thống phanh trên ơ tơ, em nhận thấy các hệ thống này có vai trị hết sức quan
trọng đối với sự an tồn của ô tô khi chuyển động.
Ngày nay, hệ thống giao thông ngày một hồn thiện với sự phát triển nhanh
chóng của khoa học kỹ thuật đã sản xuất ra nhiều ô tơ hiện đại có tốc độ cao, số lượng
các loại xe tham gia giao thông ngày càng đông, tai nạn giao thơng xảy ra càng nhiều
và càng nghiêm trọng, địi hỏi phải có các hệ thống phanh cần phải ln được đảm bảo
hoạt động tốt, an toàn cũng như là có độ chính xác cao để hạn chế các tai nạn đáng tiếc
do các phương tiện giao thông gây ra. Việc trang bị thêm các kiến thức liên quan đến
các hệ thống an tồn này trên ơ tơ là hết sức cần thiết giúp người sử dụng đúng cách,
người thợ nắm được nguyên lý làm việc cơ bản để đề ra phương hướng sửa chữa, bảo
dưỡng thích hợp, giúp xe tham gia giao thơng được ổn định và an tồn để giảm thiểu
tai nạn.
Do thời gian tìm hiểu và thực hiện tiểu luận cịn hạn chế, trong q trình thực
hiện khơng tránh khỏi những sai sót, mong q Thầy đóng góp để tiểu luận được hồn
thiện hơn, góp phần phát triển nguồn tài liệu ngành công nghệ kỹ thuật ô tơ nói chung
và của khoa cơ khí động lực của trường nói riêng ngày một phong phú hơn.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Công nghệ kỹ thuật bảo dưỡng ô tơ – TS. Hồng Đình Long
Giáo trình kỹ thuật bảo dưỡng và sữa chữa ô tô
Link tham khảo:
1. />2. />3. />
20