BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
MƠN HỌC: BẢO TRÌ VÀ BẢO DƯỠNG CƠNG NGHIỆP

BÁO CÁO GIỮA KỲ

HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG XÍCH

MÃ MƠN HỌC: LLCT120405_02
NHĨM THỰC HIỆN:
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: ThS. Trần Thái Sơn

Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 10 năm 2021


DANH SÁCH NHĨM THAM GIA VIẾT BÁO CÁO
HỌC KÌ 1, NĂM HỌC: 2021 – 2022
Nhóm 10. Thứ 2 – Tiết 10, 11, 12
Tên đề tài: Hệ thống truyền động xích.

Nhận xét của giáo viên:
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

Ngày .......... tháng.......... năm..........
Giáo viên chấm điểm

DANH MỤC CÁC HÌNH
Thứ tự
Hình 1
Hình 2
Hình 3
Hình 4
Hình 5-6
Hình 7
Hình 8
Hình 9
Hình 10
Hình 11-12
Hình 1314
Hình 15
Hình 16
MỤC LỤ

Tên hình
Cấu tạo của hệ thống truyền động xích
Bộ truyền xích dùng ống con lăn
Kết cấu bộ truyền xích dùng ống con lăn
Bộ truyền xích dùng ống
Bộ truyền xích dùng xích răng
Phân loại xích rang
Ống lót và chốt xích bị mịn một phía
Bơi trơn xích
Xích bị đứt
Ống lót bị vỡ
Đĩa xích – nhơng xích bị mịn

Xích bị chùng
Xích bị gỉ

Trang


PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...................................................................................................1
2. Mục tiêu của đề tài.................................................................................................1
3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................1
PHẦN NỘI DUNG.......................................................................................................2
1. Cấu tạo................................................................................................................... 2
2. Nguyên lý hoạt động..............................................................................................2
3. Phân loại, ứng dụng...............................................................................................2
4. Các dạng hư hỏng, cách khắc phục, kiểm tra.........................................................5
PHẦN KẾT LUẬN....................................................................................................10
PHẦN CÂU HỎI BÀI TẬP.......................................................................................11
TÀI LIỆU THAM KHẢO


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bộ truyền xích là một trong những hệ thống truyền động khá quan trọng đối với
ngành cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa của nền kinh tế hiện đại. Bộ truyền động xích là
một phát minh tuyệt vời trong thế giới cơ khí vì nó có thể được sử dụng cho nhiều mục
đích khác nhau. Truyền động xích là một phương thức truyền công suất cơ học
(chuyển động quay) từ nơi này đến nơi khác. Bộ truyền động xích được sử dụng ngồi
chức năng truyền lực cơ học mà còn dùng để vận chuyển hàng hóa, nâng và kéo các
vật thể.
Bộ truyền động xích cũng có thể được xem như một chuỗi liên kết được kết nối

bằng cách sử dụng khớp chốt. Nó bao gồm các chuỗi vô tận quấn quanh hai hoặc
nhiều đĩa xích. Thơng thường, bộ truyền động xích được sử dụng khi khoảng cách
giữa nguồn điện được tạo ra và nơi nó được truyền tải ít hơn. Tuy nhiên, một số thiết
kế và kiểu truyền động xích được sử dụng để truyền sức mạnh cho khoảng cách xa
hơn.
Nhận thấy tầm quan trọng cũng như những tính năng ưu việt mà bộ truyền động
xích mang lại. Vì vậy chúng em lựa chọn bộ truyền động xích là đề tài trong bài báo
cáo lần này. Chúng em sẽ trình bày về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, phân loại và cũng
như các ứng dụng của từng loại. Hơn thế nữa việc kiểm tra, bảo trì và sửa chữa hệ
thống cũng được chú trọng trong bài báo cáo này.
2. Mục tiêu của đề tài
Bài báo cáo cung cấp những kiến thức cơ bản về cấu tạo, nguyên lý hoạt động,
phân loại và cũng như các ứng dụng của từng loại, kiểm tra, bảo trì và sửa chữa của hệ
thống truyền động xích.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trong bài báo cáo này chúng em vận dụng các phương pháp: phân tích và tổng
hợp, so sánh đối chiếu.
Tìm kiếm tài liệu qua sách, báo và cả trên mạng Internet.

1


PHẦN NỘI DUNG
1. Cấu tạo
Hệ thống truyền động xích bao gồm nhiều cơ cấu liên kết lại với nhau tạo thành
một cơ cấu truyền động đó là: dây xích và nhơng xích (hay cịn gọi là đĩa xích) dẫn
truyền lực. Hệ thống truyền động xích thường dung để truyền động từ các động cơ
Motor trực tiếp, hộp giảm tốc – gián tiếp, băng truyền, băng tải… Sự ăn khớp giữa
nhông xích và các mắc xích của dây tạo nên chuyển động liên tục để đảm bảo được sự
an toàn khi lực tác dụng lên cả nhơng và dây xích.


Hình 1: Cấu tạo của hệ thống truyền động xích
2. Nguyên lý hoạt động
Xích là một chuỗi các mắc xích nối lại với nhau bằng bản lề. Xích truyền
chuyển động và tải trọng từ trục dẫn sang trục bị dẫn nhờ sự ăn khớp của các mắc xích
với các răng trên đĩa xích (ăn khớp gián tiếp).
3. Phân loại, ứng dụng
 Bộ truyền xích dùng xích ống con lăn
o Cấu tạo

2


Hình 2: Bộ truyền xích dùng ống con lăn
Kết cấu:

Hình 3: Kết cấu bộ truyền xích dùng ống con lăn
Các má xích được dập từ thép tấm, má xích 1 ghép với ống lót 4 tạo thành mắt
xích trong. Các má xích 2 được ghép với chốt 3 tạo thành mắt xích ngồi. Chốt và ống
lót tạo thành khớp bản lề, để xích có thể quay gập. Con lăn 5 lắp lỏng với ống lót, để
giảm mịn cho rang đĩa xích và ống lót. Số 6 biểu diễn tiết diện ngang của răng đĩa
xích.
o Ứng dụng:
Xích ống con lăn được tiêu chuẩn hóa cao. Xích được chết tạo trong nhà máy
chun mơn hóa.
Xích ống con lăn được sử dụng nhiều nhất trong các loại truyền xích. Ví dụ:
xích xe máy, xích cam động cơ, băng chuyền, truyền động cho các loại motor...
 Bộ truyền xích dùng xích ống
o Cấu tạo


3


Hình 4: Bộ truyền xích dung ống
Xích ống có kết cấu tương tự như xích ống con lăn, nhưng khơng có con lăn. Xích
được chết tạo với độ chính xác thấp, giá tương đối rẻ.
o Ứng dụng:
Xích ống chỉ dùng trong các loại máy đơn giản, làm việc với tốc độ thấp. Ví dụ:
sử dụng cho các motor tốc độ thấp trong các băng chuyền cỡ nhỏ…
 Bộ truyền xích dùng xích răng
o Cấu tạo

Hình 5-6: Bộ truyền xích dùng xích răng
Xích răng gồm:
+ Nhiều má xích (lá xích) hình răng xếp xen kẽ
+ Và nối với nhau bằng trục chốt bản lề.
Các má xích ăn khớp với bền mặt răng của đĩa nhơng xích bởi:
+ Hai mặt phẳng đầu má xích,
+ Các má xích nối với nhau bằng trục chốt bản lề.
4


Các bề mặt răng làm việc tạo thành một góc 60 độ.
Tùy vào dạng ma sát sinh ra trong trục chốt bản lề, xích răng phân loại theo bản lề
xích:

Hình 7: Phân loại xích răng
+ Xích răng bản lề trượt
+ Xích răng bản lề lăn
Trong đó, xích lăn bản lề lăn có tuổi thọ và hiệu suất cao hơn bản lề trượt và được sử

dụng rộng rãi trong thực tế.
o Ứng dụng:
Khả năng tải của xích răng lơn hơn nhiều so với xích ống con lăn có cùng kích
thước. Giá thành của xích rang cao hơn xích ống con lăn. Xích răng được tiêu chuẩn
hóa rất cao.
Xích răng được dùng khi cần truyền tải trọng lớn, yêu cầu kích thước nhỏ gọn,
làm việc êm, ít ồn. Loại xích này có thể dùng khi vận tốc nhỏ hơn 35m/s với công suất
lớn. Ví dụ: xích răng dùng trong băng chuyền, băng tải, xe nâng…
4. Các dạng hư hỏng, cách khắc phục, kiểm tra
 Mịn bản lề xích:

5


Hình 8: Ống lót và chốt xích bị mịn một phía
Khi làm việc các bản lề chịu áp suất lớn và có sự xoay tương đối giữa chốt xích
với ống lót. Do đó, ống lót và chốt bị mịn một phía khiến bước xích tăng lên một
lượng Δpx, xích ăn khớp khơng chính xác với răng đĩa. Nếu bản lề mịn q nhiều bộ
truyền xích sẽ khơng làm việc được vì xích thường xun bị tuột khỏi đĩa xích hoặc
xích bị đứt (do mịn làm yếu các mắt xích).
Cách khắc phục:

Hình 9: Bơi trơn xích
Để giảm mịn cần bơi trơn xích và hạn chế áp suất trong bản lề xích.
 Đứt xích:

6


Hình 10: Xích bị đứt

Sau một thời gian sử dụng, xích sẽ có hiện tượng hao mịn và dẫn đến bị đứt
nên bị tách rời ra khỏi trục. Đứt xích có thể chèn vào lốc nhơng gây bể nhơng và lốc
máy (đối với bộ truyền xích được dùng trên xe máy). Nguyên nhân là do xích bị mỏi,
quá tải đột ngột, bị chùng hoặc do các mối ghép giữa các má xích và chốt bị hư hỏng.
Cách khắc phục:
Hạn chế để thiết bị hoạt động quá tải, thường xuyên bảo dưỡng, vệ sinh định kì
đúng cách để sớm phát hiện hư hỏng và sửa chữa kịp thời.
 Mòn, vỡ con lăn và ống lót

Hình 11-12: Ống lót bị vỡ
Các con lăn, ống lót và chốt của xích hư hỏng cũng là nguyên nhân dẫn đến tình
trạng thiết bị hoạt động khơng bình thường. Với cường độ hoạt động liên tục, va đập
thường xuyên và làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn, con lăn trên xích rất dẽ bị
mịn, bị vỡ nếu khơng được bảo trì, bảo dưỡng thường xun.
Cách khắc phục:
Thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng xích.

7


 Mịn răng đĩa xích - nhơng xích và gỉ xích

Hình 13-14: Đĩa xích – nhơng xích bị mịn
Mịn răng nhơng - dĩa xích là tình trạng cũng rất thường xuyên gặp khi nhông
dĩa đã được dùng trong thời gian dài. Do thường xuyên tiếp xúc, va đập với xích, bụi
bẩn, dầu nhớt dính trong q trình hoạt động sẽ gây mịn bánh răng nhơng dĩa. Nhơng
dĩa có thể bị mịn đầu hoặc bị nhọn răng do q trình hoạt động và tiếp xúc với cặn
bẩn thường xuyên mà không được vệ sinh đúng cách.
Cách khắc phục:
Thường xuyên kiểm tra, bơi trơn định kì và thay thế nếu nhơng dĩa xích đã q

mịn do sử dụng trong thời gian lâu dài.
 Xích bị chùng và gì xích

8


Hình 15: Xích bị chùng
Điển hình như trên xe máy, khi chạy lâu ngày ma sát giữa xích với nhơng và dĩa
làm cho các ch tiết của xích bị mài mịn, đặc biệt là con lăn với ơng lót. Lâu dần sẽ tạo
khoảng cách giữa các mắt xích, gọi là độ rơ. Chính vì độ rơ này mà lâu dần sẽ làm cho
sợi xích bị dài thêm ra vài mm, khiến cho xích xe bị chùng xuống, khơng cịn căng
như ban đầu.

Hình 16: Xích bị gỉ
Do lâu ngày khơng bơi trơn, nên xích bị gỉ sắt
Cách khắc phục
+ Khi xích bị chùng, thì ta cần phải nhanh chóng tăng xích để làm cho sợ xích căng lại
đưa vị trí tiếp xúc giữa bánh răng và mắt xích trở lại ban đầu.
+ Khi xích bị gỉ sét, phương pháp khắc phục là rửa xích, dùng chất bơi trơn hợp lý.

9


PHẦN KẾT LUẬN
Bộ truyền xích là một trong những hệ thống truyền động quan trọng trong lĩnh
vực kỹ thuật. Với những đặc tính và ưu điểm ưu việt của nó, bộ truyền xích đang được
ứng dụng khá rộng rãi và mạnh mẽ trên một số hệ thống truyền động ngày nay. Vì vậy,
việc tìm hiểu về cấu tạo cũng như cách thức vận hành của bộ truyền xích là một vấn đề
vô cũng quan trọng đối với những kỹ sư tương lai. Hơn thế nữa, để cho bộ truyền xích
hoạt động một cách có hiệu quả và tuổi thọ cao thì phải nắm được bao quát về cách

thức kiểm tra, bảo trì và bảo dưỡng của hệ thống.

10


PHẦN CÂU HỎI BÀI TẬP
1. Theo bạn, việc lựa chọn chiến lược hay giải pháp bảo trì cần phải đựa trên
những yếu tố nào? Hãy giải thích.
Việc lựa chọn chiến lược hay giải pháp bảo trì cần phải dựa trên những yếu tố
như:
+ Quy mô sản xuất của nhà máy: Quy mô sản xuất lơn nhỏ là một yếu tố lớn
trong việc xác định các chiến lược bảo trì cho nhà máy. Quy mơ càng lớn thì cần chiến
lược cụ thể hơn, chắc chắn hơn, cần nhiều nguồn nhân lực và phân cơng nguồn nhân
lực phải hợp lí và cần có các thiết bị bảo trì tối tân hơn.
+ Tính phức tạp của quy trình sản xuất: việc lựa chọn chiến lược bảo trì phải
đáp ứng sao cho khơng ảnh hưởng đến việc sản xuất sản phẩm, quy trình sản xuất càng
phức tạp thì cần phải lựa chọn chiến lược bảo trì và thời gian bảo trì hợp lí phù hợp với
từng quy trình sản xuất, cần nhân cơng có chun mơn nhiều hơn.
+ Độ chính xác của cơng nghệ và sản phẩm: công nghệ và sản phẩm muốn sản
suất có độ chính xác cao thì địi hỏi máy móc phải hoạt động ở tình trạng và cơng suất
tốt nhất. Vì thế, quá trình bảo trì và hiệu chỉnh các thiết bị phải xảy ra liên tục, có kế
hoạch rõ ràng để kịp thời phát hiện những sai số hoạt động đến từ các thiết bị để tránh
sản xuất ra sản phẩm khơng đạt u cầu.
+ Tính văn hóa tập qn của cơng ty: cần nắm bắt thói quen vận hành, hoạt
động máy móc của nhà máy để chọn chiến lược bảo trì cho phù hợp. Ví dụ như nhà
máy hoạt động 24/24 thì cần bảo trì, hiệu chỉnh thiết bị ngay lúc nó hoạt động, vạch ra
kế hoạch ngừng sẳn xuất trong thời gian ngắn để bảo trì tồn diện.
+ Yêu cầu an toàn đối với con người và mơi trường: u cầu an tồn đối với
cơng nhân sử dụng thiết bị là vấn đề thật sự quan trọng, vì thế độ chính xác trong việc
hoạt động các máy móc là ưu tiên hàng đầu cũng như là tính an tồn của máy móc. Để

đảm bảo điều đó, cơng tác bảo trì cần phải chú trọng và thực hiện một cách thường
xuyên, có kế hoạch. Hơn thế nữa, vấn đề ô nhiễm môi trường khi hoạt động phân
xưởng cũng được chú trọng, cần bảo trì thường xuyên để ổn định lượng nhiên liệu tiêu
thụ, khí thải cũng như những phế phẩm khi sản xuất.
+ Khả năng tài chính: Tiềm lực tài chính bao giờ cũng là cơ sở quan trọng để
triển khai các chiến lược giải pháp bảo trì. Doanh nghiệp có nguồn tài chính lớn sẽ dễ
11


dàng lựa chọn các chiến lược bảo trì đa dạng và hợp lý. Ngược lại, khả năng tài chính
kém sẽ khiến cho các chiến lược bảo trì bị hạn hẹp.
2. Nếu bạn là một người lãnh đạo của một công ty kinh doanh thiết bị máy móc,
bạn sẽ chọn hình thức bảo trì nào? Tại sao?
Chỉ cần những yếu tố khách quan như là thời tiết, vị trí lắp đặt, tác động của
ngưới sử dụng cũng có thể làm ảnh hưởng đến sự vận hành của các thiết bị máy móc.
Vì thế, để máy móc hoạt động một cách tối ưu khi sử dụng thì cần có chiến lược hợp
lí. Đối với một cơng ty kinh doanh thiết bị thì ưu tiên hàn đầu là chất lượng máy móc
khi đến tay người tiêu dùng. Vì thế, cơng ty sử dụng hai hình thức bảo trì thiết bị như
sau:
+ Bảo trì định kì các máy móc hiện có ở cơng ty: lên kế hoạch bảo trì dựa theo
thơng số kỹ thuật của nhà chế tạo và tình trạng sử dụng của thiết bị. Thay thế bắt buộc
các chi tiết máy đúng theo lịch trình cố định để đảm bảo cho thiết bị luôn hoạt động tốt
khi đến tay khách hàng.
+ Bảo trì khi máy hỏng: bảo trì các thiết bị khi khách hàng đang sử dụng và gặp
sự cố để duy trì lại hoạt động bình thường của các thiết bị.
3. Nếu xãy ra sự cố ở phân xưởng máy móc của cơng ty của bạn, trình tự tiến
hành quyết định lựa chọn giải pháp bảo trì của bạn. Hãy giải thích lý do sự lựa
chọn đó.
+ Kiểm tra xem có nên thiết kế lại phân xưởng hư hỏng đó để tránh những hư
hỏng lần sau hay không: để tránh những hư hỏng tương tự cho những lần sau, ta nên

thiết kế lại phân xưởng máy móc đó với chức năng tương tự. Nếu khơng thể thiết kế
tại, thì bước kế tiếp trong chiến lược bảo trì là phải cố gắng kéo dài tuổi thọ của chi tiết
thiết bị.
+ Kéo dài tuổi thọ của chi tiết: để chi tiết hoạt động một cách chính xác, bền thì
việc kéo dài tuổi thọ của chi tiết là việc vô cùng quan trọng. Nếu khơng thể kéo dài
tuổi thọ của các chi tiết thì bước kế tiếp là phải cố gắng áp dụng giám sát tình trạng
thiết bị trong suốt thời gian vận hành để sớm tìm ra những sai sót trong thời kỳ phát
triển hư hỏng và có thể lập kế hoạch sửa chữa để giảm hậu quả hư hỏng.
+ Kiểm tra xem có nên giám sát tình trạng thiết bị trong q trình vận hành
khơng? Để sớm đưa ra những sai sót để lập kế hoạch sửa chửa một cách kịp thời từ đó
12


giảm hậu quả của việc hư hỏng. Tuy vậy, một số nhà máy khơng thể áp dụng giám
giám sát tình trạng thiết bị cơng nghiệp do khơng có hư hỏng nào phát triển thì phải
nghĩ đến thay thế định kỳ.
+ Kiểm tra xem có thể áp dụng thay thế các chi tiết định kì được khơng: thay
thế các chi tiết định kì là một trong các giải pháp giúp duy trì máy móc hoạt động một
cách bình thường. Nếu khó xác định được khoảng thời gian giữa những lần hư hỏng
xảy ra thì hư hỏng là ngẫu nhiên và phải nghĩ tiếp đến giải pháp dự phòng
+ Kiểm tra xem có thể sử dụng bảo trì dự phịng được khơng: được xem là
phương pháp chữa cháy tạm thời giúp làm mới hệ thống máy móc và hạn chế các lỗi
hư hỏng bất thường. Nếu khơng cịn bất kì giải pháp bảo trì nào, ta phải sử dụng giải
pháp vận hành cho đến khi hư hỏng.
+ Vận hành cho đến khi hư hỏng: máy móc sẽ được hoạt động cho đến khi hư
hỏng. Trong khi sử dụng có thể châm thêm dầu, nhớt, mỡ...

13



TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Link: />%91ng%20truy%E1%BB%81n%20%C4%91%E1%BB%99ng%20x%C3%ADch,
%C4%91%C4%A9a%20x%C3%ADch)%20d%E1%BA%ABn%20truy%E1%BB
%81n%20l%E1%BB%B1c.&text=C%C3%B3%20nhi%E1%BB%81u%20c
%C3%A1ch%20b%E1%BB%91%20tr%C3%AD,tr%E1%BB%A3%20trong%20h
%E1%BB%87%20th%E1%BB%91ng%20m%C3%A1y.
2. Link: />3. Link: />4. Link: />