Biên mục trên xuất bản phẩm
của Thư viện Quốc gia Việt Nam
Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn hịa
bình cho Việt Nam / Nguyễn Anh Minh s.t., tuyển chọn. H.: Chính trị quốc gia, 2020. - 248tr.; 21cm
ISBN 9786045755402
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh 2. Hịa bình 3. Quan hệ
quốc tế 4. Việt Nam 5. Thư từ
327.172 - dc23
CTM0377p-CIP




Lời Nhà xuất bản

C

hủ tịch Hồ Chí Minh - Lãnh tụ vĩ đại của dân tộc
Việt Nam, người đã cống hiến cả đời mình cho

sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta và các dân tộc
u chuộng hịa bình trên thế giới.
Là nhà yêu nước vĩ đại, nhà quốc tế chủ nghĩa
trong sáng, với tầm nhìn rộng lớn, Chủ tịch Hồ Chí
Minh ln coi vấn đề giải phóng dân tộc và giải phóng
con người khơng chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà
là vấn đề chung của nhân loại. Chính vì vậy, Người đã

có nhiều đóng góp cho cách mạng thế giới và góp phần
làm đổi thay thế giới bằng sự cổ vũ, đoàn kết các dân
tộc thuộc địa cùng nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới
đấu tranh chống sự thống trị, áp bức của chế độ thực
dân dưới mọi hình thức, vì hịa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội.
Người là hiện thân tiêu biểu của sự kết hợp chặt
chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính và chủ nghĩa
quốc tế thủy chung, trong sáng của giai cấp công nhân
và nhân dân lao động, kết hợp sức mạnh dân tộc với
sức mạnh thời đại. Người ln quan niệm, xây dựng
một nền hịa bình chân chính trên thế giới phải dựa
Nguyễn Anh Minh

5


trên nguyên tắc tôn trọng quyền cơ bản của tất cả các
dân tộc và công bằng, lý tưởng dân chủ phải thay thế
cho chiến tranh trong quan hệ quốc tế. Công bằng và
dân chủ trên thế giới phải bảo đảm cho mỗi dân tộc
quyền tự quyết định lấy vận mệnh của mình dựa trên
những giá trị văn hóa dân tộc và tôn trọng sự lựa chọn
con đường phát triển của mỗi quốc gia, không can
thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
Trên cương vị lãnh đạo đất nước, Chủ tịch Hồ Chí
Minh ln nhấn mạnh việc xây dựng và duy trì niềm
tin trong quan hệ quốc tế thơng qua việc tăng cường
hiểu biết, giúp đỡ và xích lại gần nhau giữa các nước để
cùng nhau giải quyết các mâu thuẫn, xung đột. Hiểu

biết và tin cậy giữa các dân tộc khơng chỉ giúp ngăn
chặn và xóa bỏ chiến tranh, mà còn tạo điều kiện cho sự
hợp tác hữu nghị bền vững giữa các nước trên thế giới.
Hướng tới kỷ niệm 130 năm Ngày sinh của Người
(19/5/1890 – 19/5/2020), Nhà xuất bản Chính trị quốc
gia Sự thật cho ra mắt bạn đọc tác phẩm Hồ Chí Minh
với những bức thư mong muốn hịa bình cho Việt Nam.
Nội dung cuốn sách là những bức thư do Chủ tịch Hồ
Chí Minh soạn thảo gửi tới các vị tổng thống Pháp,
Mỹ, các chính trị gia, tướng lĩnh, binh sĩ, tù binh, kiều
dân, thanh niên, phụ nữ, các bà mẹ, người vợ có chồng
hoặc con đang chiến đấu tại chiến trường Việt Nam
trong những năm 1945 - 1969. Những bức thư của
Người chứa đựng tính nhân văn cao cả, tinh thần bác
ái, sự chia sẻ, cảm thơng, đồng thời, gửi gắm những
6

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


thông điệp, yêu cầu khẩn thiết đối với các nhà cầm
quyền trong việc tuân thủ thực hiện các cam kết của
Hiệp định Giơnevơ, chấm dứt cuộc chiến tranh phi
nghĩa, trả lại hịa bình cho Việt Nam.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc.
Tháng 4 năm 2020
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

Nguyễn Anh Minh


7


8

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Lời giới thiệu
“Nhân dân Việt Nam chỉ muốn có hịa bình,
một nền hịa bình thực sự”
Đó là những lời tâm huyết mà Chủ tịch Hồ Chí Minh
thường dùng trong những bức thư gửi tới Chính phủ
Pháp và Chính phủ Mỹ, gửi tới nhân dân Pháp và nhân
dân Mỹ, gửi tới các nhà lãnh đạo và nhân dân các nước
trên thế giới, với mong muốn lập lại một nền hịa bình
cho Việt Nam.
Những bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh chứa
đựng những thơng điệp và khát vọng hịa bình, địi
chấm dứt chiến tranh, vạch trần sự thật của cuộc chiến
tranh, lên án những tội ác dã man của thực dân Pháp
và đế quốc Mỹ xâm lược, đồng thời kêu gọi sự ủng hộ
của nhân dân các nước trên thế giới, nhân dân tiến bộ
Pháp và Mỹ trong cuộc đấu tranh chính nghĩa của
nhân dân Việt Nam.
Các bức thư Người gửi tới những bà mẹ, người vợ,
những người phụ nữ Pháp và Mỹ có chồng, con, người
yêu, tham chiến ở Việt Nam, chứa đựng tính nhân văn
sâu sắc, chia sẻ, cảm thông với những nỗi đau và sự
Nguyễn Anh Minh


9


mất mát mà họ phải gánh chịu khi những người thân
tử trận tại Việt Nam. Có bức thư của Người gửi tới
những tù binh chiến tranh chứa đựng sự bao dung, độ
lượng đối với những lỗi lầm của họ, v.v..
Trong những bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh cịn
thể hiện mong muốn sự hợp tác trong hịa bình của nhân
dân Việt Nam với nhân dân Pháp, nhân dân Mỹ và nhân
dân các nước trên thế giới.
Nhân kỷ niệm lần thứ 130 Ngày sinh Chủ tịch Hồ
Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2020), xin trân trọng giới
thiệu tới bạn đọc cuốn sách Hồ Chí Minh với những bức
thư mong muốn hịa bình cho Việt Nam gồm 85 bức thư
của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi tới Chính phủ, Quốc
hội, Tổng thống, chính trị gia, tướng lĩnh, binh sĩ, tù
binh, những bà mẹ, người vợ, nhân dân Pháp và Mỹ,
gửi tới các nhà lãnh đạo và nhân dân các nước trên thế
giới trong thời kỳ nhân dân Việt Nam kháng chiến
chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, giai
đoạn 1945 - 1969.
Những bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
cuốn sách này được tác giả tuyển chọn từ bộ sách Hồ
Chí Minh tồn tập do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia
Sự thật xuất bản năm 2011.
Hà Nội, tháng 3 năm 2020
Tác giả


10

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Thư gửi Tổng thống Tơruman
Chủ tịch Chính phủ lâm thời
Cộng hịa Việt Nam
Gửi Tổng thống Hoa Kỳ. Oasinhtơn
Chúng tơi xin trân trọng báo để Ngài rõ về những
biện pháp sau đây của Tổng tư lệnh các lực lượng
quân đội Anh đã tiến hành ở miền Nam Việt Nam:
Một, cấm các báo chí;
Hai, cung cấp vũ khí và đạn dược cho dân
chúng Pháp;
Ba, tước vũ khí các lực lượng cảnh sát Việt Nam.
Các biện pháp này là một sự vi phạm rõ ràng đến
những quyền tự nhiên của nhân dân Việt Nam, đe dọa
trực tiếp nền an ninh trong nước, và là nhân tố làm
mất ổn định và hịa bình ở Đơng Nam Á.
Chính phủ lâm thời Cộng hịa Việt Nam phản đối
mạnh mẽ và yêu cầu Ngài can thiệp với các nhà chức
trách Anh bãi bỏ các biện pháp nói trên.
Nguyễn Anh Minh

11


Chúng tôi sẽ rất biết ơn Ngài thuyết phục người
Anh đứng vững trên cơ sở các nguyên tắc tự quyết do

Hiến chương Đại Tây Dương đề ra.
Kính
HỒ CHÍ MINH

Hồ Chí Minh: Tồn tập,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,
t.4, tr.27.

12

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Thư gửi Tổng thống Mỹ
Thưa Ngài Tổng thống,
Đài phát thanh Sài Gòn ngày 27/9 phát tin Đại tá
Peter Dewey quân đội Mỹ đã bị giết trong một cuộc
đụng độ mà Pháp đang điều tra, giữa quân xâm lược
Pháp và những người quốc gia ở Nam Kỳ. Hiện nay,
không thể điều tra vụ này được vì Sài Gịn vẫn cịn
nằm trong tay quân đội Pháp - Anh.
Chúng tôi thành thật mong rằng tin trên khơng đúng.
Có thể đúng là sự kiện này do Anh khiêu khích
Pháp, hoặc có thể có sự lầm lẫn do tình hình mờ mịt
hoặc do hồn cảnh khơng may nào đó.
Dù thế nào, chúng tơi rất xúc động trước tin này
và hứa rằng về phía mình, chúng tơi sẽ khơng từ bỏ
một cơ hội nào để tìm thủ phạm và trừng phạt
nghiêm khắc.
Hiện nay, chúng tôi chỉ có thể khẳng định với

Tổng thống rằng chúng tơi xúc động trước cái chết

Nguyễn Anh Minh

13


của bất cứ người Mỹ nào cư trú trên đất nước này
cũng như trước cái chết của những người thân nhất
của chúng tôi.
Các biện pháp đã được tiến hành để ngăn ngừa
những sự việc như thế tái diễn.
Chúng tôi chỉ yêu cầu các đại diện của Tổng
thống trên đất nước này thận trọng hơn nữa khi đi
qua những vùng có chiến sự, và thông báo trước cho
chúng tôi việc đi lại của công dân Mỹ. Làm như vậy,
không những tránh được tai nạn, mà còn là một sự
thể hiện làm cho nhân dân hai nước chúng ta gần
nhau hơn.
Cho phép tơi nhân dịp này khẳng định với Tổng
thống tình hữu nghị và sự khâm phục của nhân dân
chúng tôi đối với nhân dân Mỹ và đối với các đại
diện của nhân dân Mỹ ở đây, và những tình cảm đó,
được thể hiện nhiệt tình trong nhiều dịp, đến từ đáy
lịng chúng tơi. Tình hữu nghị đó khơng những đối
với chính người Mỹ mà cả những người mặc quân
phục Mỹ, bằng chứng của lập trường tốt đẹp của Mỹ
thiết tha với hịa bình và cơng lý quốc tế thể hiện
trong mọi hồn cảnh. Lập trường đó khơng những
giới cầm quyền mà cả tồn thể nhân dân Việt Nam

đánh giá cao.
14

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Nhân danh cá nhân và thay mặt nhân dân Việt
Nam, tơi kính gửi Tổng thống và nhân dân Mỹ lịng
khâm phục sâu sắc và kính trọng.
Chủ tịch Chính phủ lâm thời
Việt Nam Dân chủ Cộng hịa
HỒ CHÍ MINH
Hồ Chí Minh: Toàn tập,
Sđd, t.4, tr.73-74.

Nguyễn Anh Minh

15


Thư gửi những người Pháp
ở Đông Dương

H

ỡi những người Pháp! Tôi muốn ngỏ vài lời
cùng các bạn, không lấy danh nghĩa Chủ tịch

nước Cộng hịa Việt Nam, mà lấy tình một người bạn
chân thật của những người Pháp lương thiện.

Các bạn yêu nước Pháp của các bạn và muốn nó
độc lập. Các bạn yêu đồng bào của các bạn và muốn
họ được tự do. Lòng yêu nước thương nòi này làm
vẻ vang các bạn vì nó là lý tưởng cao q nhất của
lồi người.
Nhưng chúng tơi cũng phải được phép u nước
của chúng tơi và muốn nó độc lập chứ! Chúng tôi cũng
phải được phép yêu đồng bào chúng tôi và muốn họ
được tự do chứ! Cái mà các bạn coi là lý tưởng cũng
phải là lý tưởng của chúng tơi.
Chúng tơi khơng ghét khơng thù gì dân tộc Pháp.
Trái lại chúng tơi kính phục cái dân tộc lớn lao ấy đã
là kẻ đầu tiên truyền bá lý tưởng rộng rãi về tự do,
bình đẳng và bác ái, và đã cống hiến rất nhiều cho
văn hóa, cho khoa học và cho văn minh.
16

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Sự chiến đấu của chúng tôi không nhằm đánh
vào nước Pháp, cũng không nhằm đánh vào những
người Pháp lương thiện, mà chỉ chống lại sự thống
trị tàn bạo ở Đông Dương của chủ nghĩa thực dân
Pháp. Các bạn cũng tự hiểu cái chủ nghĩa thực dân
này đã lạm dụng danh tiếng tốt của nước Pháp để
bắt chúng tôi chịu những tai họa lớn như thế nào:
phu sai, tạp dịch, thuế muối, cưỡng bách mua thuốc
phiện và rượu, thuế má nặng nề, không một chút tự
do, khủng bố không ngớt, khổ cực tinh thần và vật

chất, bóc lột tàn nhẫn...
Hãy hỏi thử chúng tôi khổ sở như thế, ai được
hưởng lợi? Có phải nước Pháp và dân chúng Pháp
khơng? Khơng, nước Pháp khơng trở nên giàu có hơn
bởi sự bóc lột thuộc địa, và sẽ chẳng vì thiếu sự bóc lột
ấy mà nghèo khó hơn. Trái lại, những khoản chi tiêu
về thuộc địa còn là gánh nặng chất thêm lên lưng dân
chúng Pháp.
Có phải các bạn nơng gia, thương gia, kỹ nghệ gia
Pháp ở Đông Dương được lợi không? Trước khi trả lời,
tôi muốn các bạn hãy tự đặt vào địa vị chúng tơi một
chốc lát. Các bạn sẽ đối phó như thế nào nếu có người
ngoại quốc đến bắt các bạn phải chịu một chuỗi dài
những tai họa và đau đớn ấy? Tôi quả quyết tin rằng
các bạn sẽ chiến đấu đến giọt máu cuối cùng để chống
Nguyễn Anh Minh

17


lại sự thống trị ấy. Vậy thì tại sao các bạn lại muốn
chúng tôi phải nhận một cách nhục nhằn sự thống trị
của Pháp.
Các bạn cũng biết rằng sự thống trị ấy khơng có lợi
cho nước Pháp, cũng như cho dân Pháp. Nó chỉ làm
giàu cho mấy con cá mập thuộc địa mà bơi nhọ danh
tiếng nước Pháp.
Có người nói nước Pháp muốn giữ thể diện nên cố
níu lấy Đơng Dương? Lầm biết bao! Các nước Đồng
minh đã công nhận sự độc lập của Cao Ly1. Nước Mỹ

đã tự ý trả độc lập cho Phi Luật Tân2. Các nước này có
vì vậy mà mất thể diện khơng?
Cơng nhận nền độc lập của Việt Nam khơng những
khơng làm giảm uy tín của nước Pháp, mà cịn làm cho
nó tăng cao trước thế giới và lịch sử. Cử chỉ này tỏ
chung cho hoàn cầu và riêng cho người Việt Nam rằng
nước Pháp ngày nay hoàn toàn khác nước Pháp đế
quốc chủ nghĩa ngày trước. Nó sẽ được sự kính trọng
của tất cả các dân tộc và lòng mến yêu của người Việt
Nam vốn khơng mong gì hơn là Tổ quốc độc lập.
Hỡi những người Pháp ở Đông Dương! Các bạn
không nghĩ rằng máu nhân loại đã chảy nhiều, rằng
_____________
1. Triều Tiên.
2. Philíppin.

18

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


hịa bình - một nền hịa bình chân chính xây trên cơng
bình và lý tưởng dân chủ - phải thay cho chiến tranh,
rằng tự do, bình đẳng, bác ái phải thực hiện trên khắp
các nước không phân biệt chủng tộc và màu da ư?
Chúng tơi khơng sợ chết chính là vì chúng tơi
muốn sống. Chúng tơi cũng như các bạn, muốn sống
tự do, khơng có ai đè đầu bóp cổ. Bởi vậy chúng tôi đã
phân biệt người Pháp tốt với người Pháp xấu.
Tôi nhắc lại, chúng tôi chiến đấu cho nền độc lập

của chúng tôi, chúng tôi chiến đấu chống sự đô hộ
Pháp mà không chống những người Pháp lương thiện.
Lúc này, bọn thực dân Pháp đã mở đầu sự tấn công
chúng tôi ở Nam Bộ. Chúng đã bắt đầu giết bao đồng
bào chúng tôi, đốt nhà cướp của của chúng tôi. Chúng
tôi bắt buộc phải kháng cự lại lũ xâm lăng ấy để bảo vệ
gia đình, Tổ quốc chúng tôi.
Mặc dầu như vậy, trên khắp đất nước Việt Nam,
sinh mệnh và tài sản của người Pháp vẫn được che
chở và tiếp tục được che chở miễn là các người ấy
chịu sống n ổn và khơng tìm cách gây chuyện.
Tơi trịnh trọng cam đoan rằng những người Pháp
làm ăn lương thiện và sống yên ổn sẽ mãi mãi được
chúng tôi trọng đãi như bè bạn, như anh em. Chúng tôi
là một dân tộc ưa hịa bình, trọng quyền lợi và tự do
của người khác.
Nguyễn Anh Minh

19


Những người Pháp ở Đông Dương! Bây giờ đến
lượt các bạn phải tỏ ra rằng các bạn xứng đáng là con
cháu những vị anh hùng vẻ vang xưa kia đã tranh đấu
cho tự do, bình đẳng và bác ái.
Chào tất cả các bạn
HỒ CHÍ MINH
Hồ Chí Minh: Tồn tập,
Sđd, t.4, tr.75-77.


20

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...


Thư gửi Bộ trưởng Ngoại giao
Hoa Kỳ
Hà Nội, ngày 22 tháng 10 năm 1945
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Chính phủ lâm thời
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Gửi Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ, Oasinhtơn, D.C.
Thưa Ngài,
Tình hình ở Nam Việt Nam đã đến giai đoạn khẩn
cấp và đòi hỏi có sự can thiệp ngay tức thời từ phía Liên
hợp quốc. Tôi hy vọng qua lá thư này sẽ gửi đến Ngài
một số điều làm sáng tỏ thêm về trường hợp Việt Nam
mà trong ba tuần qua đã được chú ý của tồn thế giới.
Trước hết, tơi xin được chuyển tới Chính phủ của
Ngài một số tư liệu, trong đó có bản Tun ngơn Độc
lập của chúng tơi, bản cơng bố của cựu Hồng đế Bảo
Đại và dịp ơng thối vị, bản Tun bố của Chính phủ
chúng tơi về chính sách đối ngoại chung, và một bức
công hàm nêu rõ lập trường của chúng tơi đối với các
vấn đề có liên quan tới Nam Việt Nam.
Nguyễn Anh Minh

21


Như các tài liệu này sẽ chỉ ra với Ngài, trong vài

năm qua, nhân dân Việt Nam đã trải qua một quá trình
phát triển mà đương nhiên đã đưa dân tộc Việt Nam
tới vị trí hiện thời. Sau 80 năm dưới sự đô hộ của Pháp
và sự kháng cự mặc dù kiên cường nhưng đã không
thành công của Việt Nam, cuối cùng chúng tôi đã thấy
Pháp thất bại ở châu Âu, sau đó là sự phản bội của họ
đối với các nước Đồng minh lần lượt vì quyền lợi của
Đức, rồi Nhật Bản. Mặc dù lúc đó, các nước Đồng
minh đang ở thế bất lợi, người Việt Nam đã gác sang
một bên tất cả những khác biệt trong quan điểm chính
trị, thống nhất lại trong Mặt trận Việt Minh và bắt đầu
cuộc chiến đấu quyết liệt chống quân Nhật. Trong khi
đó, bản Hiến chương Đại Tây Dương đã được ký kết,
xác định mục tiêu chiến tranh của các nước Đồng minh
và đặt nền tảng cho sự nghiệp hịa bình. Những
ngun tắc cao q của sự cơng bằng và bình đẳng
quốc tế về địa vị được nêu lên trong bản Hiến chương
này đã lôi cuốn mạnh mẽ dân Việt Nam, và góp phần
làm cho cuộc kháng chiến của Việt Minh ở các vùng có
chiến tranh thành một phong trào kháng Nhật rộng
khắp quốc gia, có tiếng vang mạnh mẽ trong những
khát vọng về dân chủ của dân chúng. Hiến chương Đại
Tây Dương được xem như nền tảng của nước Việt
Nam trong tương lai. Một cương lĩnh kiến quốc đã
được dự thảo mà về sau người ta thấy rằng nó phù
hợp với Hiến chương Xan Phranxixcơ, và đã được thực
22

Hồ Chí Minh với những bức thư mong muốn...



hiện hoàn toàn trong mấy năm qua: Cuộc đấu tranh
liên tục chống lại người Nhật đã đem lại sự phục hồi
nền độc lập dân tộc vào ngày 19 tháng 8, sự tự nguyện
thối vị của cựu Hồng đế Bảo Đại, việc thành lập
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, sự giúp đỡ các
quốc gia Đồng minh trong việc giải giáp người Nhật,
việc chỉ định một Chính phủ lâm thời mà sứ mệnh của
nó là thực hiện các Hiến chương Đại Tây Dương và
Xan Phranxixcô, và làm cho các quốc gia khác cũng
thực hiện các Hiến chương đó.
Trên thực tế, việc thực hiện Hiến chương Đại Tây
Dương và Hiến chương Xan Phranxixcô bao hàm việc
thủ tiêu chủ nghĩa đế quốc cùng tất cả các hình thức áp
bức thực dân. Đáng tiếc là điều này lại đi ngược lại với
lợi ích của một số người Pháp và nước Pháp, mà với
nó, những tên thực dân đã từ lâu che đậy sự thực về
Đơng Dương, thay vì tham gia những cuộc đàm phán
có thể mang lại hịa bình, lại viện đến một cuộc tiến
công xâm lược, với tất cả những phương tiện... Hơn
nữa, thuyết phục người Anh tin rằng Việt Nam đang
hy vọng sự trở lại của ách cai trị Pháp, họ đã đạt được
trước hết là từ Bộ tư lệnh Anh ở Đơng Nam Á, sau đó
là Ln Đơn, sự cơng nhận ngầm đối với chủ quyền và
trách nhiệm hành chính của họ trong chừng mực liên
quan tới Nam Việt Nam. Người Anh đã làm cho người
ta hiểu rằng họ đồng ý về vấn đề đó, với cơ sở là việc
tái lập sự cai trị của Pháp, và tiếp theo là sự cộng tác
Nguyễn Anh Minh


23