Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Văn mẫu lớp 11: Phân tích bức tranh cuộc sống
trong truyện ngắn Hai đứa trẻ
1. Bài văn mẫu 1: Phân tích bức tranh cuộc sống trong truyện ngắn Hai
đứa trẻ
Hai đứa trẻ là truyện ngắn được Thạch Lam viết vào những năm 1937 –
1938 khi mà xã hội Việt Nam ở vào thời kì đen tối nhất. Đây là truyện ngắn mang
đậm phong cách của Thạch Lam: cốt truyện khơng có gì độc đáo hấp dẫn vậy mà
khi đọc xong nó cứ ám ảnh trong lịng người đọc. Một trong những thành công của
truyện là tác giả đã tái hiện lại bức tranh sinh động về đời sống ở một ga xép khi
màn đêm buông xuống mà qua đó nhà văn đã gửi gắm tình cảm của mình với
những cảnh đời.
Bức tranh đời sống phố huyện đầu tiên hiện lên với cảnh chiều tà buồn và
mang dáng dấp hương vị hoang sơ của làng quê “chiều chiều rồi, một chiều êm ả
như ru văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngồi đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”
bên cạnh đó, buổi chiều cũng là lúc chợ huyện tàn. Cùng với chiều xuống, chợ tàn
là hàng loạt những hình ảnh phơi bày vẻ ngồi xơ xác ở chốn này… ở đây ta thấy
tốt lên vẻ lầm than đói khổ. Ngay sau cảnh chợ tàn là hình ảnh bóng tối bao phủ,
dưới con mắt của Liên thì giờ đây tất cả đã ngập đầy bóng tối. Thạch Lam miêu tả
bóng tối rất kì diệu. Có đến 30 lần tác giả nhắc đến bóng tối. Bóng tối đến từ nhiều
phía khác nhau: từ đám mây sắp tàn, từ rặng tre đã đen, từ tiếng muỗi vo ve trong
góc nhà, tiếng ếch kêu ngồi đồng để rồi nó bao trùm lên đường phố và các ngõ
hẻm “tối hết cả từ con đường khấp khểnh ra sông… các ngõ hẻm vào làng thì càng
tối đen hơn nữa”.
Với cách miêu tả này người đọc sẽ cảm nhận bóng tối như một cái gì đó rất
hãi hùng, như một sự hăm dọa, nó luồn lách mọi nơi, nó thâm nhập vào cảnh vật,
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nó trùm lên và đè nặng lên cuộc sống ngột ngạt ở phố huyện nghèo nàn này. Trong
truyện cũng có những chi tiết nói về ánh sáng nhưng ánh sáng khơng đủ sức xua đi
bóng tối mà trái lại cịn gây cảm giác bóng tối càng đậm đặc hơn.
Trong bóng tối thì những kiếp người tàn tạ lại bắt đầu dần hiện ra... cứ tối
đến thì họ lại bắt đầu xuất hiện khiến người đọc liên tưởng đến những loại chim ăn
đêm lặn lội. Mặt khác ta cũng nghĩ đến cảnh đời tăm tối trong đêm đen của chủ
nghĩa thực dân phong kiến. Cách miêu tả với từng gương mặt cụ thể, mỗi người có
một cảnh đời riêng. Chị Tí cứ nhá nhem tối là xuất hiện. Sau một ngày mò cua bắt
tép vất vả, mặc dù biết là chẳng kiếm được bao nhiêu nhưng tối nào chị cũng dọn
hàng. Hình ảnh ngọn đèn leo lét chỉ chiếu rọi một vùng đất nhỏ ở quán nước của
chị lại khiến ta liên tưởng tới cuộc sống tù mù, leo lét của mọi người. Khi bác phở
Siêu xuất hiện với một chấm lửa nhỏ và lơ lửng trong đêm tối chập chờn như ma
trơi. Từ khi dọn hàng cho tới lúc về bác không bán được đồng nào. Bà cụ Thi điên
từ trong bóng tối đi ra với tiếng cười khanh khách. Sau khi uống cạn cút rượu,
tiếng cười của cụ lại chìm vào bóng tối. Ở nhân vật này ẩn chứa một sự tội nghiệp
u uất đầy bí ẩn. Nhưng cám cảnh nhất là hình ảnh vợ chồng bác Xẩm mà nhà văn
đã ba lần nhắc đến họ. Họ xuất hiện với tiếng đàn bầu run bần bật trong đêm tối rồi
với đứa con bò lê trên đất cát trong bóng tối và khi đêm về khuya thì họ ngủ gục
trên manh chiếu tự bao giờ. Sau khi miêu tả từng gương mặt, tác giả khái quát lại
“chừng ấy con người trong bóng tối như mong đợi một cái gì tươi sáng cho cuộc
sống nghèo khổ hàng ngày của họ”. Rõ ràng nhà văn đã thấu hiểu đồng cảm sâu
sắc với những cảnh đời trong bóng tối và chính Thạch Lam cũng mong họ được
đổi đời. Tuy chuyện không nêu lên những vấn đề gay gắt mà tác giả chỉ lặng lẽ vẽ
ra bức tranh nơi phố huyện nghèo nhưng người đọc lại cứ bị ám ảnh mãi bởi những
hình ảnh những con người được tác giả chọn lọc đưa vào trong truyện.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Tác phẩm đã thể hiện lịng cảm thông của Thạch Lam với những người
nghèo, nhà văn trăn trở những khao khát rất bình dị của họ. Qua tác phẩm Thạch
Lam cũng thể hiện niềm tin và sự ca ngợi phẩm chất của con người lao động. Dù
trong hoàn cảnh nào họ vẫn cứ cần cù, cứ lầm lũi sống cứ âm thầm khao khát cuộc
sống tươi sáng cho mình. Tuy tác phẩm nói nhiều về bóng tối nhưng người đọc vẫn
thấy ánh lên một niềm tin: những con người ở đây sẽ không cam chịu sự quẩn
quanh, tù túng và họ luôn cố gắng hướng tới cái gì tươi sáng hơn.
2. Bài văn mẫu 2: Phân tích bức tranh cuộc sống trong truyện ngắn Hai
đứa trẻ
Giữa những bộn bề phức tạp của buổi chợ phiên văn chương, giữa những
náo nhiệt đông đúc của gian hàng lãng mạn, Thạch Lam được biết đến là một chủ
cửa hàng khá đặc biệt với những dư vị nhẹ nhàng, trong trẻo. Thạch Lam đã đưa
người đọc đến những miền đất mới mẻ đó là miền đất với những miền đời bị bỏ
quên, đó là phố huyện với những con người lam lũ, lầm lũi. Trong đêm tối tất cả
những điều đó được thể hiện đầy đủ trong tác phẩm “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam.
Đặc biệt là qua bức tranh phố huyện lúc chiều tà, lúc về đêm và khi chuyến tàu đi
qua.
Quả khơng sai khi nói rằng sản phẩm văn học chỉ được khai sinh khi nó là
kết quả nhào nặn từ những trải nghiệm đời sống. Nếu sáng tác văn học chỉ hoàn
toàn là sản phẩm của hư cấu và tưởng tượng, mà không mang hơi thở của đời sống,
thì sẽ khơng truyền được cảm xúc đến với người đọc. Văn học bao giờ cũng là
chuyện cuộc đời, mang trong mình sức mênh mơng, cao cả của một nhà văn. Khi
sáng tạo ra sản phẩm văn học Thạch Lam đã khơng ngừng tìm tịi, sáng tạo và ơng
đã xác định được sự tồn tại của mình trong nền văn học hiện đại. Đồng thời tìm
được cho mình một phẩm chất hoàn toàn mới mẻ, khác với những nhà văn cùng
thời. Đọc Hai đứa trẻ của Thạch Lam chúng ta sẽ thấy rõ được điều đó, đây là một
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

trong những truyện ngắn tiêu biểu, đặc sắc của Thạch Lam in trong tập “nắng trong
vườn”, xuất bản năm 1938. Cảm hứng bao trùm của tác phẩm là niềm cảm thương
chân thành của nhà văn đối với cuộc sống chìm khuất, mịn mỏi nơi phố huyện xơ
xác nghèo nàn.
Bối cảnh được nhắc đến trong câu chuyện là một phố huyện nghèo, có
đường tàu đi qua một xóm và cánh đồng. Thời gian là cảnh chiều muộn, đầu hơm
cho đến khi chuyến tàu chạy qua có hai đứa trẻ ngồi trong gian hàng xén nhỏ, ngồi
ngắm cảnh vật và cố thức để đợi tàu đi qua.
Dưới ngòi bút tinh tế của Thạch Lam, bức tranh quê hiện lên thật gần gũi và
sinh động. Mở đầu cho bức tranh ấy là tiếng trống thu không đánh vang lên một
tiếng báo hiệu một ngày sắp tàn, tiếng ếch nhái kêu ra ngồi đồng ruộng vắng theo
gió đưa vào. Cùng với đó là tiếng muỗi bắt đầu vo ve, khơng chỉ có âm thanh bức
tranh ấy cịn có sự hịa trộn giữa những màu sắc đẹp đẽ, đó là màu đỏ rực như lửa
cháy ở phương Tây. Điểm thêm là màu hồng như hịn than sắp tàn của những đám
mây, phía bên kia dãy tre làng đã bắt đầu đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời.
Màn đêm dần buông xuống và chi tiết miêu tả bức tranh quê hiện lên thật nên thơ
và bình dị. Bức tranh ấy được quan sát qua tâm hồn ngây thơ của hai đứa trẻ, Liên
và An.
Trời nhá nhem tối các nhà đã lên đèn. Đèn Hoa Kỳ leo lét trong nhà bác phở
Mĩ và đèn dây sáng xanh trong hiệu sách, cát trên đường lấp lánh trên từng chỗ
mấp mô, thêm vào đó là cảnh chợ đã vãn tiếng ồn ào cũng mất trên nền đất, chỉ
cịn lại vỏ bưởi, vỏ mía, lá nhãn và rác rưởi và người bán hàng về muộn đang sắp
xếp lại hàng hóa. Mấy đứa trẻ con nhà nghèo đang lom khom, nhặt nhạnh những gì
người bán hàng để sót lại. Đơi khi chỉ là vài thanh nứa, thanh tre, có lẽ Thạch Lam
đã vẽ nên bức tranh ấy bằng chính ký ức của mình, bởi có một thời gian ơng cùng
gia đình chuyển về sống ở Cẩm Giang, Hải Dương và đây cũng là nơi gắn bó gần
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nửa cuộc đời ơng. Một mùi âm ẩm bốc lên hòa với mùi cát bụi, khiến liên tưởng đó
là mùi riêng của đất, của quê hương nhưng Liên đâu biết rằng đó là mùi vị của sự
lầm than, của sự nghèo khổ.
Khi phố huyện về đêm, thì bóng tối đã phủ đầy nơi phố huyện, nó phủ mờ
cảnh vật đè nặng lên cuộc sống của những con người nơi đây. Bóng tối là hình
tượng nghệ thuật quen thuộc trở đi trở lại trong tác phẩm của ông, để lại những ám
ảnh trong lòng người đọc, càng về đêm đường phố và các ngõ dần dần chứa đầy
bóng tối. Con đường về nhà, con đường ra sơng, bóng tối cũng đen sẫm hơn, bóng
tối tràn lan, đậm đặc khiến tiếng trống cầm canh đánh tung lên một tiếng khơ khan,
rồi chìm ngay vào bóng tối. Đơi lúc nhà văn cho thắp lên một vài ngọn đèn, nhưng
đó chỉ là ánh sáng leo lét, mong manh ở những vì sao xa, những quầng sáng xa
ngọn đèn của chị Tí, chấm lửa đỏ vàng trong đêm tối của gánh phở bác Siêu, ở con
đom đóm bay là là trên mặt đất. Đặc biệt là hình ảnh ngọn đèn ở hàng nước chị Tí
được trở đi trở lại nhiều lần với tần số cao và đã trở thành một ám ảnh nghệ thuật
khiến ta liên tưởng về những kiếp người nhỏ bé, vô danh, sống lay lắt, vật vờ trong
đêm tối mênh mông của xã hội cũ không hạnh phúc, không tương lai.
Đó là hình ảnh hàng nước chị Tí, cuộc đời của mẹ con chị gắn liền với
những chuỗi công việc lặp lại, ngày chị đi mò cua bắt ốc. Tối dọn ra hàng nước
này dẫu biết rằng chẳng kiếm được là bao, thiên đường nhất trong bức tranh ấy có
lẽ là gia đình bác xẩm. Bác sống nhờ vào của bố thí của thiên hạ. Hơm nay chiếc
thau màu trắng đặt trước mặt Bác vẫn trống rỗng, bác góp vui bằng mấy tiếng đàn
run lên bần bật, thằng con bị ra khỏi chiếu nghịch cát bẩn bên đường.
Đó là hình ảnh của bác Siêu với gánh phở kẽo kẹt trên vai, bóng của bác trải
dài cả một vùng trơng thật thê lương và ảm đạm. Hình ảnh trung tâm của bức tranh
cuộc sống nơi phố huyện chính là chị em Liên, họ có lẽ có cuộc sống khá giả hơn
những con người nơi đây, nhưng họ cũng khổ hơn bởi luôn bị dằn vặt bởi quá khứ,

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đó là q khứ tươi đẹp về một Hà Nội sáng rực, xa xăm, gia đình hạnh phúc. Chính
sự mơ tưởng về quá khứ này là một minh chứng cho thấy sự mờ mịt ở hiện tại và
khơng có lối thốt ở tương lai.
Cái nghèo là cảnh đời chung của mọi người, mọi nhà. Nhưng dù mỗi người
một hồn cảnh nhưng trơng ai cũng nhếch nhác đến tội nghiệp, người lớn thì như
cây héo hắt, trẻ con thì như mầm cây cịi cọc, khơng có tương lai để phát triển. Bởi
vậy, bấy nhiêu con người nghèo khổ nơi đây ngày nào cũng cố thức đến khuya để
đợi tàu chạy.
Chiều sâu tư tưởng của truyện ngắn Hai đứa trẻ, không phải là ở chỗ nhà văn
miêu tả cuộc sống tù túng của những con người nơi đây, mà chủ yếu thể hiện khát
vọng của những con người bình thường. Họ cũng mong có một cuộc sống đầy đủ,
sung sướng hơn, dù nó chỉ đến với cuộc đời họ trong giây lát và đó chính là lúc
đồn tàu đi qua.
Khi đồn tàu đi qua phố huyện, nó đã đem đến một chút thế giới khác với
thế giới nơi đây. Mà dù theo Liên và An tàu đêm nay không đơng và kém sáng hơn
nhưng ánh sáng của nó hồn toàn đối lập với ánh sáng nơi phố huyện. Khi tàu đến
khơng khí nơi phố huyện trở nên ồn ào, náo nhiệt. Tất cả đều rực rỡ, kiêu sa, đoàn
tàu đã xua đi bóng tối mênh mơng và hiu quạnh. Âm thanh mạnh mẽ của đoàn tàu
đã đánh thức, tạo vật và con người khi đoàn tàu đi qua đêm càng trở nên n tĩnh,
mênh mơng. Kết quả chỉ cịn lại tiếng trống cầm canh và tiếng chó cắn. Cuộc sống
của con người, cuộc sống của một ngày tàn dần, chị Tí sửa soạn đồ đạc, bác Siêu đi
vào trong làng, chị em Liên dần chìm vào giấc ngủ yên tĩnh, nó yên tĩnh như đêm ở
trong phố tĩnh mịch và đầy bóng tối.
Với cách viết truyện khơng có cốt truyện, mạch truyện phát triển nhẹ nhàng
theo sự phát triển của cảm xúc, của nhân vật cùng với từ ngữ, hình ảnh, phương


Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

pháp, Hai đứa trẻ của Thạch Lam đã tạo được tiếng vang lớn trong nền văn học
hiện đại, để lại những ấn tượng khó phai trong lịng người đọc.
Khi gấp những trang sách Hai đứa trẻ, có lẽ ta sẽ khơng thể nào qn được
hình ảnh của phố huyện xơ xác nghèo nàn, không thể nào quên được hình ảnh đồn
tàu ngỡ như bình thường, nhưng lại rất kiêu sa. Qua con mắt của những con người
nơi đây, và sẽ có một khoảng trống rất lớn trong nền văn học Việt Nam nếu thiếu
đi truyện ngắn Hai Đứa Trẻ.
3. Bài văn mẫu 3: Phân tích bức tranh cuộc sống trong truyện ngắn Hai
đứa trẻ
Thạch Lam là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn với một phong cách viết
rất độc đáo, rất mới là: truyện nhưng khơng có chuyện. Một trong những tác phẩm
hay và nổi tiếng của ông đã để lại những lắng sâu, những nghĩ suy, những dư âm
nhẹ nhàng mà sâu sắc cho độc giả, đó là truyện ngắn “Hai đứa trẻ”.
“Hai đứa trẻ” chỉ là một mảnh đời thường bình lặng của một phố huyện
nghèo từ lúc chiều xuống cho tới đêm khuya, với hương vị màu sắc, âm thanh quen
thuộc của con phố huyện nghèo và nỗi buồn mơ hồ với những khao khát đến tội
nghiệp của hai đứa trẻ. Dưới con mắt ngây thơ của “Hai đứa trẻ”, người đọc dường
như cùng nhập cuộc, cùng theo dõi, để rồi bức tranh thiên nhiên và bức tranh đời
sống của phố huyện nghèo, của những con người bình dị, lam lũ hiện lên.
Dưới ngịi bút của nhà văn Thạch Lam, con phố huyện hiện lên trong nắng
chiều dần tắt, trong cái nhập nhòe nửa sáng nửa tối và trong cái chập chờn của màn
đêm bao la với vài ngọn đèn lay lắt. Cuộc sống hiện lên như những vật thể nhỏ xíu,
trong cái đèn kéo quân đang hết dầu chầm chậm quay, để rồi rơi vào màn đêm sâu
thẳm. Cảnh phố huyện khi chiều tà khơng có gì hấp dẫn, hoạt động của con người

thì lẻ tẻ, đơn điệu.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Bức tranh con phố huyện về chiều thì dần dần đen lại, chập chờn cịn mấy
ngọn đèn nhưng cứ lôi cuốn người đọc dõi theo cùng cô bé Liên. Liên là một cơ bé
có sự quan sát, cảm nhận rất nhạy cảm và nó có cả sự ngây thơ của một cô bé.
Dưới con mắt của Liên, bức tranh đời sống phố huyện nghèo đã hiện lên thật sống
động và chân thực, gây nên cảm xúc trữ tình, tạo nên cảm giác buồn thương cho
người đọc.
Mở đầu câu chuyện, bức tranh phố huyện đã được hiện lên dưới sự quan sát
tài tình của nhà văn Thạch Lam: “Tiếng trống thu khơng trên cái chịi của huyện
nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương Tây, đỏ rực như lửa cháy và
những đám mây hồng như hòn than sắp tàn, dãy tre làng trước mắt đen lại và cắt
hình rõ rệt trên nền trời”. Điệp từ “chiều” được nhắc đi nhắc lại, như để nhấn mạnh
bóng tối đang dần lan toả, bao trùm lên con phố và rất nhanh thấm vào tâm hồn
ngây thơ của Liên.
Những âm thanh “êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài
đồng” đã khiến trong Liên dậy lên một nỗi “buồn man mác”. Phiên chợ thì đã “vãn
từ lâu”, “người về hết và tiếng ồn ào cũng mất”, và chỉ còn lại sự nghèo nàn, xa
xác với những “rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía”, chỉ cịn lại “mùi âm
ẩm bốc lên”, chỉ cịn lại hơi nóng ban ngày, mùi cát bụi và cảnh mấy đứa con nhà
nghèo lom khom đi lại, tìm tịi.
Và rồi giữa cái buồn u ám của con phố huyện khi về chiều, hình ảnh của
những con người nghèo khổ lần lượt hiện lên. Đó là mẹ con chị Tí xách điếu đóm,
đội chõng tre dọn hàng nước mặc dầu chẳng kiếm được bao nhiêu, đó là gia đình
bác xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau trắng để trước mặt, đó là hàng phở của bác

Siêu đến trong “tiếng địn gánh kĩu kịt”, và cả bà cụ Thi hơi điên vẫn mua rượu ở
hàng Liên cất tiếng cười khanh khách lẽo đẽo đi vào trong màn đêm tối mênh
mông, lay lắt như ngọn đèn trước gió của “hàng nước chị Tí”.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Ngày qua ngày, trong bóng đêm ấy là những con người lao động nghèo khổ.
Vì cái nghèo, mà ngay cả trong đêm tối họ vẫn phải lao động, họ phải thắp sáng
đêm thành ngày để tiếp tục lao động. Ánh sáng soi rọi cho những mảnh đời của họ
phải chăng chỉ là sự lay lắt như chiếc đèn của chị Tí. Sự sang trọng, vùng sáng lớn
của con tàu đi qua phố huyện trong đêm chỉ lướt qua rồi mất hút vào đêm tối, chỉ là
cái gì thật mơ hồ, xa lạ không biết bao giờ mới đến với cuộc đời của chị em Liên,
của người dân phố huyện này.
Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là tiêu biểu cho văn phong của nhà văn Thạch
Lam: truyện nhưng không có chuyện. Dưới ngịi bút tài hoa của mình, Thạch Lam
đã miêu tả đời sống thật, đời sống tối tăm, không hi vọng của người dân một vùng
quê, một phố huyện nghèo mà gieo vào lịng ta một sự hồi nghi về xã hội thời nhà
văn sống.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188