Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách

của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

qua đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh - Ngữ văn 11
Dàn ý chi tiết
-Giới thiệu những nét tiêu biểu nhất về tác giả Lê Hữu Trác và đoạn trích Vào phủ
chúa Trịnh: Một con người toàn tài với quan niệm: “ngoài việc luyện câu văn cho hay,
mài lưỡi gươm cho sắc, còn phải đem hết tâm lực chữa bệnh cho người”, đoạn trích Vào
phủ chúa Trịnh là một trong những đoạn trích tiêu biểu trong tác phẩm Thượng kinh kí sự
của ơng
-Đoạn trích đã thể hiện rõ nét vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách của Lê Hữu Trác
1.Là con người coi thường danh lợi
-Ban đầu, khi đứng trước khung cảnh xa hoa, lộng lẫy của phủ chúa:
+ Cảm thán: “Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực
khác hẳn với người thường!”
+ Vịnh một bài thơ tả hết cái sang trọng vương giả trong phủ với “gác vẽ, rèm
châu, hiên ngọc, vườn ngọc” có hoa thơm, chim biết nói…
-Tuy nhiên, đằng sau đó, tác giả cũng gián tiếp phê phán cuộc sống sa hoa nhưng
thiếu sinh khí trong phủ chúa thông qua:
+ Sự miêu tả tỉ mỉ sự sa hoa giàu sang
+ Khi được mời dùng cơm: “Mâm vàng chén bạc, đồ ăn toàn là của ngon vật lạ,
tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia” ⇒ giọng điệu mỉa mai
+ Cảm nhận về con đường vào nội cung của thế tử: Ở trong tối om, khơng thấy
cửa ngõ gì cả, “Vì thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên
tạng phủ yếu đi” ⇒ Không đồng tình với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí
trời và tự do
+ Ẩn chứa trong bài thơ là giọng điệu mỉa mai phê phán: “Cả trời Nam sáng nhất
là đây!” (phơi bày hiện thực về sự sa hoa của chúa Trịnh)

⇒Con người coi thường danh lợi
2.Là một thầy thuốc có lương tâm và đức độ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

-Tâm trạng của Lê Hữu Trác khi kê đơn cho thế tử có sự mâu thuẫn, giằng co:
+ Hiểu căn bệnh, biết cách chữa trị nhưng sợ chữa có hiệu quả ngay sẽ được
chúa tin dùng, bị cơng danh trói buộc, khơng được về với núi rừng ẩn dật
+ Muốn chữa cầm chừng nhưng lại sợ trái với lương tâm, y đức, sợ phụ lịng cha
ơng.
- Cuối cùng phẩm chất, lương tâm của người thầy thuốc đã chiến thắng. Ơng chữa
bệnh tận tình bằng tài năng của mình, thẳng thắn đưa ra những cách chữa bênh hợp lí
⇒ Cách lí giải về bệnh tình thế tử Trịnh Cán cho thấy Lê Hữu Trác là một thầy thuốc
có lương tâm và đức độ
3.Là con người có cốt cách thanh cao
-Ln coi việc nối tiếp cái lịng trung của cha ơng mình làm tơn chỉ để hành động
đúng đắn
-Xem thường danh lợi, yêu thích tự do, mong muốn được sống thanh đạm nơi quê
mùa: Suy nghĩ của Lê Hữu Trác khi ông chữa bệnh cho thế tử
⇒Sự coi thường danh lợi của Lê Hữu Trác, mong muốn sống cuộc đời tự do, chữa
bệnh cứu người của ông cho thấy một cốt ách thánh cao của một danh y
-Khẳng định lại những nét đẹp tâm hồn và nhân cách của tác giả Lê Hữu Trác thể hiện
qua đoạn trích và nêu những nét nghệ thuật thể hiện thành công điều đó
-Bày tỏ quan điểm cá nhân về vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách của Lê Hữu Trác và liên
hệ bản thân
Bài tham khảo 1
Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là một danh y tài năng, giàu y đức, sống vào cuối
thế kỉ XVIII, thời vua Lê – chúa Trịnh. Ơng cịn là một nhà văn, nhà thơ đáng kính. Trong

cuốn “Thượng kinh kí sự (viết năm 1782), với ngịi bút kí sự chân thực và sắc sảo, ơng đã
vẽ lại một bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh, về quyền uy,
thế lực của nhà chúa, miêu tả kinh đô Thăng Long lúc bấy giờ nhân dịp ông được triệu
vào kinh đô chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh là một trong
những đoạn thể hiện tập trung giá trị của tác phẩm kí sự này. Cũng qua đoạn trích, ta thấy
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

được đơi nét về tâm hồn và nhân cách của Hải Thượng Lãn ơng.
Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh cũng như tập Thượng kinh kí sự khắc họa chân thực
những điều mắt thấy tai nghe nhân dịp Lãn Ơng được triệu vào kinh đơ chữa bệnh cho thế
tử Trịnh Cán. Qua doạn trích, ta cịn thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách của ơng: đó là sự
coi thường danh lợi, giữa cho nhân cách được trong sạch.
Lê Hữu Trác ngỡ ngàng trước quang cảnh kinh đô. Đó là bởi “cái cảnh giàu sang của
vua chúa thực khác hẳn người thường”. Cảnh giàu sang ở đây khác quá. Lê Hữu Trác, vốn
con quan, sinh trường ở chôn phồn hoa cũng phải thốt lên rằng: “Cả trời Nam sang nhất
là đây!” Bao nhiêu giàu sang phú quý đều tập trung ở phủ chúa. Những người dân bình
thường có bao giờ được biết đến cái cảnh sang giàu này. Nhưng đó cũng mới chỉ là cái
biểu hiện ban đầu. Bài thơ mà cụ Lê Hữu Trác ngâm đọc đường đi được kết thúc bằng
câu:
“Quê mùa, cung cấm chưa quen
Khác gì ngư phủ đào nguyên thủa nào!"
Câu kết thúc ấy đã phần nào phản ánh tâm tư của cụ. Cuộc sống bên ngoài và bên
trong phủ chúa thật là khác nhau. Giống như người ngư phủ năm xưa lạc vào chốn thần
tiên, huyền ảo, thơ mộng. Có một cảm giác xót xa lần quất ở đâu đây. Một sự phân vân,
trăn trở trong tâm hồn người làm nghề y. Không phải ngẫu nhiên cụ Trác có hứng ngâm
thơ chơi, mà đó là để ghi nhớ cái sự giàu sang khác thường trong phủ chúa. “Đâu đâu
cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi

hương.” Được ngồi trên cáng để vào phủ mà “khổ khơng nói hết”. Chỉ với chi tiết ấy đã
cho thấy tâm hồn Lê Hữu Trác không hợp với chốn này. Ơng sinh ra khơng phải để dành
cho những chốn “rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào”.
Sự ngỡ ngàng ngạc nhiên cũng được tăng dần qua từng nơi cụ đặt chân đến. “Những
cái cây lạ lùng và những hịn đá kì lạ” chưa bao giờ thấy được đặt trong cái điểm ven hồ.
Rồi những đồ dùng trong phủ chúa đều được sơn son thếp vàng, từ cái kiệu để vua chúa đi,
đến các đồ nghi tượng, từ cái sập đến những cây cột… Bàn ghế thì tồn những đồ đạc
“nhân gian chưa từng thấy”. Tác giả chỉ dám “ngước mắt nhìn rồi lại cúi đầu đi”. Cái cử
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

chỉ cúi đầu đi ấy chứng tỏ rằng Lê Hữu Trác không phải là người đam mê vinh hoa phú
quý, ham tiền bạc hay lợi lộc. Đó là một nét đẹp trong nhân cách con người ông. Ông cảm
thấy lạ lẫm và lạc lõng giữa cuộc sống xa hoa trong phủ chúa. Tất cả những điều đó đều
bộc lộ qua ngịi bút kí sự đặc sắc, chân thực.
Nhân cách và tâm hồn danh y họ Lê còn được bộc lộ ngay trong suy nghĩ của ông khi
kê đơn thuốc cho thế tử Trịnh Cán. Một đấu tranh quyết liệt trước tòa án lương tâm. Một
bên là sự trói buộc của cơng danh, một bên là cái tâm của người thầy thuốc, cái đạo làm
người, cái phận làm bề tơi. “Nếu mình làm có kết quả ngay thì sẽ bị danh lợi ràng buộc,
không làm sao về núi được (…)”. Nhưng rồi lại nghĩ: “Cha ơng mình đời đời yêu nước, ta
phải dốc hết lòng thành, để nối tiếp cái lịng trung của cha ơng mình mới được”. Có thể
thấy Lê Hữu Trác là người khơng màng cơng danh, khơng ham bổng lộc. Ngược lại ơng
cịn đấu tranh với chính mình để thốt khỏi sự ràng buộc ấy, để được sống tự do cùng núi
non để tâm hồn thanh thản. Mặt khác ông cũng là người thầy thuốc có tâm huyết và giàu
đức độ. Vì thế mà ơng đã kê cho thế tử “phương thuốc hịa hỗn nếu khơng trúng thì cũng
khơng sai bao nhiêu”, vì lương tâm khơng cho phép. Nếu làm sai thì sẽ phải phỉ báng cái
nghề y của mình, sẽ có lỗi với lịng mình; nếu làm đúng và tốt thì sẽ bị danh lợi ràng buộc.
Dù thế nào cũng phải giữ được cho tâm hồn trong sạch, giữ cho nhân cách được trọn vẹn.

Cách lí giải về bệnh tình của Trịnh Cán cũng như diễn biến suy nghĩ, tâm trạng của ông
khi kê đơn cho thấy Lê Hữu Trác là người thầy thuốc có lương tâm.
Như vậy, từ cách nhìn của Lê Hữu Trác đối với đời sống nơi phủ chúa, đến sự suy
nghĩ cân nhắc khi kê đơn cho thế tử đều cho thấy ơng là người có tâm huyết với nghề và
có nhân cách, giàu đức dộ, coi thường cơng danh, bình thường danh lợi và một chút đau
xót trước cảnh sống xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh.
Tài năng ấy, tâm hồn ấy, nhân cách ấy của Lê Hữu Trác đã giúp cho ơng sống mãi
trong lịng người thầy thuốc nói riêng, người dân đất Việt nói chung. Ơng xứng đáng được
phong tặng danh hiệu ông tổ của nghề thuốc và được người đời sau nhắc đến với lịng
thành kính nhất.
Bài tham khảo 2
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Lê Hữu Trác, hiệu Hải Thượng Lãn Ông là một danh y nổi tiếng thế kỉ XVIII.
Ông không chỉ là một nhà y học tài năng mà còn là một nhà văn, nhà thơ rất đáng trân
trọng của dân tộc ta. Ông đã để lại cho đời sau một sự nghiệp y học đồ sộ; bên cạnh đó
ơng cịn có những tác phẩm văn chương rất q giá.
Thượng kinh kí sự là tập kí viết bằng chữ Hán của Hải Thượng Lãn Ông. Tác phẩm
ghi chép lại những điều ông mắt thấy tai nghe trong một chuyến đi từ Hương Sơn (Hà
Tĩnh), nơi ông sống ẩn dật, đến kinh đô Thăng Long, vào phủ Chúa theo "Thánh chỉ" để
chữa bệnh cho Thế tử Trịnh Cán. Tác phẩm cho ta thấy quang cảnh ở kinh đô, quyền uy
thế lực của nhà Chúa, và cuộc sống xa hoa trong phủ Chúa Trịnh, đồng thời cũng cho thấy
tâm hồn, nhân cách của một vị danh y tài cao, đức trọng. Đoạn trích "Vào phủ Chúa
Trịnh" là một trong những đoạn văn thể hiện tập trung tư tưởng này.
Đoạn trích bắt đầu từ lúc tác giả đã đến Thăng Long, hiện ở đỉnh Trung Kiên trong
phủ Chúa được triệu vào khám bệnh cho Thế tử. Thời gian được ghi rõ là ngày "mồng
một tháng hai", "sáng tinh mơ"; và nói rõ nguyên có sự việc "có Thánh chỉ triệu vào

cung"- đó là đặc điểm của thể kí sự. ơ Kinh đơ được nhìn thấy cảnh giàu sang, xa hoa, Lê
Hữu Trác đã tả lại quang cảnh ấy một cách chân thực bằng cái nhìn khách quan và tâm
hồn giàu cảm xúc. Điều đáng lưu ý là cảnh vàng son nơi phủ Chúa hiện lên như một thiên
đường: "Tôi ngẩng đầu lên đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa
đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương. Những dãy hành lang quanh co nối nhau
liên tiếp. Người giữ cửa truyền báo rộn ràng"... Tâm hồn tác giả nhạy cảm, giàu tình yêu
thiên nhiên, nhưng với cảnh giàu sang, xa hoa noi phủ Chúa, Hải Thượng Lãn Ông vẫn có
một giọng trào lộng. Tất cả tâm hồn, tình yêu thiên nhiên, cùng thái độ trào lộng ấy đều
được thể hiện rõ nét trong việc miêu tả và tự thuật. Hải Thượng viết:
"Tơi nghĩ: Mình vốn con quan, sinh trưởng ở chốn phồn hoa, chỗ nào trong cấm
thành minh cũng từng biết. Chỉ có những việc trong phủ Chúa... mới hay cái cảnh giàu
sang của Vua Chúa thực khác hẳn người thường". Rồi tác giả làm thơ miêu ta nói là "để
ghi nhớ" cảnh này:
"Lính nghìn cửa vác đông nghiêm nhặt
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Cả trời Nam sang nhất là đây!
Lầu từng gác vẽ chân mây,
Rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ảnh vào...
Quê mùa cung cấm chưa quen,
Khác gì ngư phủ đào nguyên thuở nào!"
Lời thơ mới đầu tương như là lời ngợi ca cảnh đẹp nơi phồn hoa, nhưng nghĩ cho kĩ
thì tâm hồn tác giả rung cảm vói vẻ đẹp thiên nhiên chỉ có một phần. Tồn bộ nội dung
của bài thơ như có chất trào lộng, châm biếm, tuy Hải Thượng Lãn Ơng khơng thể bộc
bạch ra được.
Cảnh cung đình hiện lên như ở cõi tiên với những "lầu son, gác tía", "hiên ngọc, rèm
châu". Tác giả nói mình là "ngư phủ” lạc vào chốn "đào nguyên" theo tích trong Đào hoa

ngun kí của Đào Tiềm. Nói như vậy không rõ là để ngợi ca phủ Chúa hay là để mỉa mai?
Rồi tác giả còn miêu tả cặn kẽ hơn các ngôi điếm và cảnh quan cũng theo giọng điệu nửa
khen nửa chê ấy: "Điếm làm bên cái hồ, có những cây lạ lùng và những hịn đá kì lạ.
Trong điếm, cột và bao lơn lượn vịng, kiểu cách thật là xinh đẹp".
Trong lối diễn đạt ấy, tác giả đã khéo léo ngầm ý phê phán. Ông lên án cuộc sống xa
hoa nơi phủ Chúa một cách kín đáo.
Là một người coi trọng chữ "đức", lánh xa danh lợi, Hải Thượng Lãn Ơng khơng coi
trọng lối sống xa hoa. Hơn nữa, trên quan điểm vì con người, vì dân, Hải Thượng Lãn
Ông thấy rõ nơi phủ Chúa là hiện thân của sự bóc lột, trái ngược với đời sống nhân dân.
Ông diễn đạt điều này một cách khéo léo là "cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn
người thường".
Tài năng của ông được người đời truyền tụng là làm thuốc hay, nổi tiếng như "sấm
động bên tai"... Và việc ông được tiến cử chữa bệnh cho Thế tử là một cơ hội để tiếng tăm
càng nổi hơn, và quan thái y là tước vị sẽ đến với ông chắc chắn. Song, với Hải Thượng
Lãn Ông, tất cả những thứ danh lợi ấy chỉ là phù phiếm. Ông khơng muốn vướng vào
vịng danh lợi, cũng như những bậc ẩn sĩ thời xưa mà Đào Tiềm là một tấm gương.
Quan niệm của các Nho gia, Đạo gia xưa kia đều khơng màng danh lợi. Đó là vì họ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

ham mê lí tưởng cao đẹp hơn, và quan trọng là phải giữ cho tâm hồn, cốt cách của mình
được trong sạch.
Cho nên, khi xem bệnh cho Thế tử, Hải Thượng Lãn Ơng cuối cùng đã tìm cách để
"hồ hỗn", sao cho vừa giữ được mình khỏi tiếng "bất trung", lại vừa tránh được việc
phải ở lại làm quan. Cũng đã có sự đấu tranh tư tưởng diễn ra trong tâm trạng của Hải
Thượng Lãn Ông. Nhưng đó khơng phải là sự đấu tranh giữa cái danh lợi với sự trong
sạch của tâm hồn, mà là giữa đạo "trung" của kẻ bề tơi với lịng ham "về núi" của kẻ sĩ
thời loạn. Và cuối cùng, ta thấy lòng ham "về núi" cua kẻ sĩ thanh cao đã thắng: ơng đã

thật sự thốt được khỏi vịng danh lợi, dũng cảm và thông minh để từ chối việc chữa bệnh
cho Trịnh Cán, một Thế tử trẻ con, ốm yếu, bệnh hoạn...
Sự phân tích y thuật của ơng thể hiện sự am hiểu ý lí sâu sắc, khác hẳn với cách hiểu
của bọn quan thái y, và làm cho bọn họ phải kính nể. Tuy nhiên, tài năng của Hải Thượng
Lãn Ơng khơng được sử dụng để phục vụ bọn vua chúa xa hoa, càng không phải để phục
vụ việc mưu cầu lợi ích cho riêng mình, mà là để phục vụ nhân dân.
Bằng ngịi bút kí sự chân thực sắc sảo, Lê Hữu Trác đã phản ánh được cuộc sống xa
hoa nơi phủ Chúa và qua đó, ta thấy hiện lên tâm hồn và nhân cách của Hải Thượng Lãn
Ơng: đó là một tâm hồn trong sạch, một nhân cách lớn của một nhà y thuật tài ba và đạo
đức.
Tác phẩm Thượng kinh kí sự xứng đáng là viên ngọc quí của nền văn học trung đại
Việt Nam.
Bài tham khảo 3
Nhắc đến Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là nhắc đến một nhà y giàu y đức, ông
cũng là một nhà thơ, nhà văn lỗi lạc. Trong suốt cuộc đời, ông đã để lại vô vàn những tác
phẩm, những cống hiến to lớn cho đất nước, và một trong số đó phải kể đến là cuốn
“Thượng kinh kí sự” được viết năm 1782, là thành quả của chuyến đi đến kinh đô Thăng
Long chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Qua đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh”, ta thấy được
cuộc sống xa hoa của bọn chúa phong kiến và nổi bật hơn hết là tâm hồn, nhân cách sáng
ngời của một nhà y có tâm đức khơng ham tiền tài danh vọng.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” đã ghi lại chân thực tồn bộ những điều mà ơng
chính mắt thấy, tai nghe. Khi được tận mắt chứng kiến mọi thứ trong phủ chúa, ông lại
không khỏi sững sờ, kinh ngạc bởi các vẻ quyền quý, cao sang. Mọi thứ cịn hơn cả lời
đồn mà ơng đã nghe được ở bên ngồi.
Mở đầu tác phẩm ơng đã lấy ngịi bút của mình để phác lại bức tranh rực rỡ ở phủ

chúa. Từ ngồi vào trong khơng biết bao nhiêu kẻ hầu người hạ, những hàng cây um tùm
nối đuôi nhau tít tắp, rồi có chỗ lại có những hịn đá hình thù kì lạ, nơi có những chiếc cột
được dát vàng. Nghe tác giả kể mà ta như đi lạc vào một thế giới cổ tích nào đó, một thế
giới sặc sỡ sắc màu và uy quyền không tưởng. Nhà y được đưa vào trong phủ bằng cửa
sau, đi hết hành lang này đến hành lang kia rồi lại qua cửa lớn cửa nhỏ, bắt gặp những
cung điện đài các nguy nga đến ngộp thở, đứng trước khung cảnh kiêu sa thế khiến cho
ông trầm trồ nhưng cũng chỉ ngẩng đầu lên liếc vài cái rồi lại cúi gằm xuống đất. Dường
như ngay từ khi bước chân vào trong phủ ông đã nhận ra đây không phải là thế giới dành
cho mình, đó là cuộc sống đối nghịch với thực tại của hàng nghìn hàng vạn con người
ngồi kia đang đầu sấp mặt tối chỉ mong có đủ cơm ăn, áo mặc. Có lẽ ơng nhận ra đây là
cái cao sang bất nhân, bất nghĩa có được bằng cách bóc lột, tước đoạt cơng sức của người
khác.
Và con người nhân đức ấy cũng ngạc nhiên bởi cung cách sinh hoạt của phủ chúa.
Trong phủ người hầu kẻ hạ tấp nập, lại thêm bữa ăn đầy sơn hào hải vị, của ngon vật lạ ở
trên đời khiến ông ấn tượng khơng sao qn nổi. Đó là khi ơng được mời một bữa cơm
trong phủ, dù chỉ là cơm sẻ của quan nhưng với ơng nó cũng q xa xỉ, mâm vàng, chén
bạc và mọi thứ tươm tất đến không tưởng. Đây chẳng còn là thế giới của con người mà là
một thế giới thần tiên nào đó được tạo ra dành cho chúa trời.
Thật vậy, nhân cách sáng ngời của ông cũng bộc lộ rõ nét khi chuẩn bệnh cho thế tử.
Đó là một đứa bé tầm năm, sáu tuổi bị mắc một căn bệnh mà nguyên nhân lại rất đơn giản.
Đó là vì khơng vận động lại được ăn sung mặc sướng lâu ngày dẫn đến hại thân và mang
bệnh. Sự phục vụ chu đáo của kẻ hầu người hạ khiến cho nó khơng phải động tay chân,
mắc bệnh lâu ngày mà chưa khỏi khiến sinh khí khơ héo, gầy guộc, gân xanh nổi lên khắp
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

người. Chỉ cần nhìn sơ qua thơi, nhà y thơng thái ấy cũng đã có thể chuẩn đốn ra
được bệnh tình của đứa trẻ mang danh con trời kia nhưng rồi ông lại đắn đo, dằn vặt, đấu

tranh tìm ra cách tốt nhất cho lựa chọn của mình. Và cuối cùng sau bao trăn trở ơng đã
chọn phương thuốc hịa hỗn để chữa bệnh cho thế tử mặc dù có khả năng chữa khỏi ngay
lập tức. Ơng trăn trở vì sợ tiền tài danh vọng sẽ cướp mất tự do, tự tại của cuộc đời, sợ
chữa bệnh khỏi nhanh quá sẽ bị giữ lại. Qua chi tiết trên, có thể thấy Lê Hữu Trác là
người khơng ham mê danh vọng, điều ông coi trọng hơn ca là cái y đức, cái đạo đức lẽ
sống của mình. Khơng có gì q giá hơn tự do tự tại của cuộc đời, và ông đã quyết định
tránh xa nơi thị phi ganh đua để sống an nhàn. Ông thà làm lang y bình thường chứ nhất
định khơng trở thành con chim quý trong lồng lúc nào cũng phải khom lưng quỳ gối trước
kẻ lãnh chúa tàn bạo.
Kẻ có tài ln là người có tâm. Thật vậy từ xưa đến nay, đã có biết bao nhân tài chọn
cách bng bỏ triều chính vì nhận ra được cái bản chất, cái bộ mặt thật sự của triều đình.
Luật lệ được đặt ra để đàn áp con người nghèo khổ, nó là cơng cụ để cướp bóc một cách
hợp pháp. Cả một đất nước rộng lớn bị bao phủ bởi bóng tối đặc kịt, những tiếng khóc,
tiếng kêu van thảm thiết. Con người cứ chìm trong đau khổ cịn bọn thống trị thì cứ nhởn
nhơ hưởng thụ. Một xã hội thối nát và vô nhân đạo làm sao. Thế nhưng sau tất cả ta vẫn
còn hy vọng, niềm tin vẫn được tiếp nối bởi xã hội vẫn cịn những người có tâm có đức
như Lê Hữu Trác, ơng là một người có tài, có tâm và mang trong mình nhân cách cao đẹp.
Bài tham khảo 4
Lê Hữu Trác được biết đến là một danh y bậc nhất của thời trung đại. Ơng khơng chỉ
là một thầy thuốc giỏi mà còn là một nhà văn, nhà thơ tài ba. Tác phẩm nổi bật nhất ơng
để lại là “Thượng kinh kí sự”, vời ngịi bút miêu tả sắc sảo, không chỉ phơi bày hiện thực
cuộc sống xa hoa, tráng lệ nơi phủ chúa, mà đằng sau đó ta có thấy sáng lên tấm lịng,
nhân đức cao đẹp của một con người đại tài.
“Thượng kinh kí sự” là tập kí sự được viết bằng chữ Hán, hoàn thành năm 1783.
Tác phẩm ra đời nhân sự kiện chúa Trịnh Sâm cho mời Lê Hữu Trác ra kinh đô chữa bệnh
cho thế tử Trịnh Cán. Tác phẩm này đã phơi bày quang cảnh kinh đô, cuộc sống xa hoa
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí


nơi phủ chúa quyền uy, đầy thế lực. Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” tuy chỉ là một
trích đoạn ngắn ngủi nhưng đã phần nào nói lên nhân cách, vẻ đẹp trong tâm hồn tác giả:
Coi thường lợi danh và là người thầy thuốc lương thiện, có y đức.
Khi đang ở quê nhà Hương Sơn - Hà Tĩnh, sáng sớm tinh mơ đã có người đến gõ
cửa rất gấp triệu ông vào cung bắt mạch, kê đơn, chữa bệnh cho thế tử Cán, ông ăn vận
chỉnh tề và theo họ đến kinh đô. Trước khung cảnh phủ chúa nguy nga, sa hoa khiến cho
một người vốn “con quan, sinh trưởng ở chốn phồn hoa, chỗ nào trong cấm thành mình
cũng đã từng biết” cũng phải ngỡ ngàng “bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của
phủ chúa thực khác hẳn người thường”. Những gì ơng thấy trên đường vào nơi thâm cung
khiến ông không khỏi ngỡ ngàng, với cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, trăm hoa đua sắc ở
khắp mọi nơi, quang cảnh thực khác thường. Không phải ngẫu nhiên mà Lê Hữu Trác là
lại có nhã hứng ngâm thơ, mà qua những vần thơ ấy ông thể hiện sự giàu sang khác
thường, một điềm báo chẳng lành ở nơi phủ chúa: Cả trời nam sang nhất là đây. Bao nhiều
cổ vật, chân cầm dị thú đều tập trung cả ở nhà phủ chúa, khiến cho những con người “quê
mùa” như tác giả không khỏi ngỡ ngàng: “Quê mùa, cung cấm chưa quen/ Khác gì ngư
phủ đào nguyên thuở nào”.
Sự ngỡ ngàng, bất ngờ đó ngày một tăng lên khi ơng đi sâu vào trong phủ chúa,
những cái điếm lớn, cột và bao lơn lượn vòng, kiểu cách xinh đẹp, hay những cái cây và
hòn đá lạ lùng mà nhân gian chưa từng gặp đều tụ hội ở nơi phủ chúa. Những đồ vật được
dùng trong phủ chúa đều là những đồ vật giá trị, sơn son thếp vàng: đồ nghi trượng, sập,
võng điều,… cung cách sinh hoạt hết sức xa hoa. Nhìn những đồ vật đó tác giả “chỉ dám
ngước mắt nhìn rồi lại cúi đầu đi”. Hành động đó cho thấy tính cách coi thường danh lợi
của tác giả. Trước sự sa hoa, quyền quý ở nơi phủ chúa ông không sợ hãi, không ham mê
mà coi thường tất cả phường danh lợi đó. Ta có thể thấy trong đoạn trích này, giọng điệu
mỉa mai, châm biếm của tác giả được ẩn dấu rất kĩ lưỡng, đó chỉ là cái cười kểnh rất nhẹ,
rất kín đáo mà ta khó lịng nhận ra. Những lời nhận xét, bình luận mà dường như khơng
phải: “Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người
thường” hay “Tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia”. Qua các lời nhận xét đó
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đã cho thấy thái độ coi thường danh lợi, một cách rất kín đáo Lê Hữu Trác đã cho
người đọc thấy được cốt cách cao đẹp của bản thân.
Khơng chỉ vậy, ơng cịn là một người thẳng thắn, không sợ uy quyền. Trước khi
trả lời câu hỏi của Quan Chánh đường, Lê Hữu Trác đã được quan Chánh đường rào đón
trước về cách chữa bệnh nên “dùng thức thuốc công phạt” để tác giả liệu điều kê thuốc
theo đúng ý quan Chánh đường. Nhưng trước những lời nói đó, Lê Hữu Trác khơng hề sợ
hãi, bằng sự chuẩn đốn của bản thân, ơng vẫn kê đơn thuốc theo những gì mình cho là tốt
nhất cho người bệnh: “Tôi thấy thánh thể gầy, mạch lại tế, sác. Thế là âm dương đều bị
tổn hai, nay phải dùng thuốc thật bổ để bồi dưỡng tì và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên
và làm nguồn gốc cho cái hậu thiên….”. Sự bộc trực, thẳng thắn này một phần xuất phát
từ sự coi thường danh lợi của tác giả, đồng thời cũng là từ tấm lòng y đức, lương thiên của
ơng.
Bên cạnh đó, qua đoạn trích này ta cịn thấy Lê Hữu Trác là một người thân
thuốc có y đức, có lương tâm với người bệnh. Vốn khơng cầu danh lợi, ông rời xa chốn
kinh thành về tận Hương Sơn – Hà Tĩnh để bốc thuốc chữa bệnh cho người dân, khi được
triệu vào cung chữa bệnh ông cũng mang hết tài năng và kiến thức của bản thân để chữa
bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Nhưng sau khi khám xong, trong ông bị hai mâu thuẫn giằng
xé, là chữa bệnh hay không chữa bệnh cho thế tử. Nếu chữa bệnh khỏi cho thế tử lại sợ
“mình khơng ở lâu, nếu mình làm có kết quả ngay thì sẽ bị danh lợi nó ràng buộc, khơng
sai về núi được nữa. Chi bằng ta cứ dùng thứ phương thuốc hòa hỗn, nếu khơng trúng thì
cũng khơng sai bao nhiêu”. Nếu làm như vậy ông sẽ được thỏa mãn cái thú điền viên,
được chữa bệnh cho người nghèo và không bị phường lợi danh cuốn vào. Nhưng với y
đức vốn có của một người thầy thuốc liệu ơng có thể làm được như vậy hay khơng? Rất
nhanh sau đó ơng đã tự đưa ra câu trả lời cho chính mình: “Cha ông mình đời đời chịu ơn
của nước, ta phải dốc hết cả lòng thành, để nối tiếp cái lòng trung của cha ơng mình mới
được”. Trước hết ơng đưa ra lí do muốn tiếp nối lịng trung của cha ơng, tổ tiên để không

phụ lại công ơn cha ông để lại, nhưng đằng sau đó cịn là cả tấm lịng, là cả nhân cách y
đức sáng ngời của ông. Trước người bệnh, khơng kể đó là ai ơng chỉ có một lòng chữa và
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

giúp họ khỏi bệnh. Tấm lịng cao cả, y đức hơn người đó đã giúp ơng chiến thắng
những mong muốn, nhu cầu của bản thân. Lê Hữu Trác quả là con người giàu lòng y đức
và thương người.
Chỉ trong một trích đoạn ngắn, nhưng người đọc đã phần nào thấy được vẻ đẹp
nhân cách và tâm hồn của Lê Hữu Trác. Ông là người coi thường danh lợi, phú quý, là
một vị lương y tài giỏi, nhân đức.
Bài tham khảo 5
Lê Hữu Trác, hiệu Hải Thượng Lãn Ông là một danh y có tâm huyết và đức độ. Đồng
thời, ông cũng là một nhà văn, nhà thơ có những đóng góp đáng ghi nhận cho văn học
nước nhà. Tiêu biểu trong số đó là đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” trích trong “Thượng
kinh kí sự” đã để lại những giá trị hiện thực sâu sắc.
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” nằm ở phần mở đầu tác phẩm kể về việc Lê Hữu
Trác tới kinh đô được dẫn vào phủ để bắt mạch kê đơn cho chúa Trịnh Cán. Ở đây, ông đã
chứng kiến được cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa. Hiện thực trong phủ chúa được ông
miêu tả theo quang cảnh của phủ chúa từ ngoài vào trong, khơng những thế cịn là những
cuộc sống sinh hoạt nơi phủ chúa. Tất cả đều hiện lên vô cùng chân thực. Đồng thời qua
việc miêu tả đó, ta cũng thấy được một nhân cách lớn.
Đầu tiên là quang cảnh trong phủ chúa. Từ khi bước chân vào phủ chúa, Lê Hữu Trác
đã bắt đầu quan sát thật tỉ mỉ. Đi được vài trăm bước, qua mấy lần cửa mới đến cái điếm
“Hậu mã quân túc trực”. “Điếm làm bên cái hồ, có những cái cây lạ lùng và những hòn đá
kỳ lạ. Trong điếm cột và bao lơn lượn vòng, kiểu cách thật là xinh đẹp”. Rồi khi vào bên
trong, tác giả lại càng bất ngờ bởi sự xa hoa hơn cả bên ngoài. “Qua dãy hành lang phía
tây, đến một cái nhà lớn thật là cao và rộng. Hai bên là hai cái kiệu để vua chúa đi. Đồ

nghi trượng đều sơn son thếp vàng. Ở giữa đặt một cái sập thếp vàng. Trên sập mắc một
cái võng điều. Trước sập và hai bên, bày bàn ghế, những đồ đạc nhân gian chưa từng
thấy… Lại qua một cửa nữa, đến một cái lầu cao và rộng. Ở đây, cột đều sơn son thếp
vàng.”
Nhưng thế đã là gì, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa lại còn khiến ta thêm ngạc
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nhiên hơn nữa. Khi tác giả được cáng vào phủ: “tên đầy tớ chạy đằng trước hét đường
và cáng chạy như ngựa lồng”, “người giữ cửa truyền báo rộn ràng, người có việc qua lại
như mắc cửi”. Mỗi lời lẽ nhắc đến chúa đều phải nhẹ nhàng, khn phép thể hiện sự cung
kính và lễ độ. Bữa cơm sáng của chúa đầy những của ngon, vật lạ còn đồ dùng trên mân
đều bằng vàng bằng bạc. Chúa Trịnh ln có phi tần hầu chầu chực xung quanh. Sau khi
khắc họa toàn cảnh phủ chúa, Lê Hữu Trác đã đưa ra lời đánh giá về phủ chúa là nơi thiếu
đi sinh khí. Cũng bởi vì sự thâm nghiêm kiểu mê cung làm tăng ám khí, lối sống cung
cấm khiến con người dần trở nên: “Tính khí khơ hết, da mặt khơ, rốn lồi, gân thịi xanh,
chân tay gầy gò…”, “Thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm
nên tạng phủ yếu đi”. Lời đánh giá cho thấy một thái độ không đồng tình với cuộc sống
cũng như sự dửng dưng với những cám dỗ vật chất xa hoa nơi phủ chúa, một con người
không màng đến vật chất phù phiếm.
Vốn là một người thông minh, Lê Hữu Trác đắn đo rất kỹ trong cách chữa bệnh cho
thế tử. Ý kiến của các thầy thuốc trong cung ông nghe chỉ để tham khảo. Từ thực trạng
bệnh tình và thể lực của thế tử, ơng phân tích, cân nhắc thiệt hơn rồi tìm ra cách chữa phù
hợp nhất: “Tôi thấy thánh thể gầy, mạch lại tế, sác. Thế là âm dương đều bị tổn hại, nay
phải dùng thuốc thật bổ để bổ dưỡng tỳ và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên và làm
nguồn gốc cho cái hậu thiên. Chính khí ở trong mà thắng thì bệnh ở ngồi sẽ tự nó tiêu
dần, không trị bệnh mà bệnh sẽ mất”. Điều thú vị hơn cả là nếu suy ngẫm kĩ, chúng ta sẽ
thấy nội dung tờ khai của danh y Lê Hữu Trác nói về cách chữa bệnh cho thế tử nhưng lại

chứa đựng một nhận xét cực kì chính xác về thực trạng của triều đình phong kiến đương
thời và đưa ra phương thức chữa trị những căn bệnh trầm kha của nó: “Chầu mạch, thấy
sáu mạch tế, sác và vơ lực, hữu quan yếu, hữu xích lại càng yếu hơn. Ấy là tỳ âm hư, vị
hỏa quá thịnh, không giữ được khí dương, nên âm hoả đi càn. Vì vậy bên ngồi thấy cổ
trướng, đó là tượng trưng ngồi thì phù, bên trong thì trống. Nên bổ tỳ thổ thì yên…”. Sự
phân tích y thuật của ơng thể hiện sự am hiểu ý lý sâu sắc, khác hẳn với cách hiểu của bọn
quan thái y, và làm cho bọn họ phải kính nể. Lê Hữu Trác cũng cảm thấy đầy mâu thuẫn
khi chữa bệnh cho Thế tử. Nếu chữa khỏi bệnh cho Thế tử, ông sẽ được giữ lại trong triều
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

- với chức quan to và bổng lộc cao. Một bên là y đức của người thầy thuốc một bên là
tấm lịng khơng màng danh lợi, chỉ vui thú sống “ẩn dật qua ngày” - lựa chọn cái nào mới
là đúng đắn?
Qua phân tích trên, có thể thấy nét đẹp trong con người của Lê Hữu Trác - một vị
danh y đáng được người đời nể phục.
Bài tham khảo 6
Lê Hữu Trác (1720-1791) hiệu là Hải Thượng Lãn Ơng, một đại danh y của Đại Việt.
Ngồi những trước tác về y học trong bộ “Y tông tâm lĩnh” gồm 66 quyển, ơng cịn để lại
nhiều thơ văn, trong đó có tác phẩm độc đáo "Thượng kinh ký sự”. Thơ văn của Lãn Ơng
nhẹ nhàng, hóm hỉnh, giàu tính hiện thực, phản ánh một nhân cách cao đẹp: coi thường
công danh phú quý, yêu thiên nhiên, yêu quý đồng loại, thích cuộc sống thanh nhàn.
"Thượng kinh ký sự” ghi lại hành trình của ơng lên Kinh đơ Thăng Long chữa bệnh
cho Thế tử Trịnh Cán. Đoạn văn "Vào Trịnh phủ ” trích trong cuốn kí sự ấy rất giàu giá trị
hiện thực và cho thấy một ngòi bút đậm đà, tài hoa.
Lần đầu, Lê Hữu Trác được vào Trịnh phủ. Ông ngẫm nghĩ và quan sát rất kỹ càng.
Cửa sau vào phủ chúa phải đi qua con đường bên trái, ơng ngẩng đầu lên nhìn một khung
cảnh tuyệt đẹp "đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió

đung đưa thoang thoảng mùi hương
Nơi cung cấm, hành lang “quanh co nối nhau liên tiếp", người giữ cửa, vệ sĩ canh giữ
nghiêm ngặt, ai muốn vào ra phải có thẻ, người có việc quan qua lại như mắc cửi, "truyền
báo rộn ràng”.
Quan sát cảnh cung cấm, Lê Hữu Trác ngẫm nghĩ: “Bước chân đến đây mới hay các
cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường”. Rồi ông làm thơ nói lên sự
ngạc nhiên, xúc động của mình tựa như “ngư phủ Đào nguyên thuở nào”:
“Cả trời Nam sang nhất là đây!
Lầu từng gác vẽ tung mây,
Rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào.
Hoa cung thoảng ngạt ngào đưa tới,
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Vườn ngự nghe vẹt nói địi phen...”
Ơng thầy thuốc trên đường đi khám bệnh, mang tâm hồn thi sĩ, tả cảnh, vịnh thơ, ta
tưởng như ông đang đi thăm thú cảnh đẹp. Cách viết kí sự của Lê Hữu Trác hấp dẫn ta vì
thế!
Trong Trịnh phủ, cung điện nguy nga tráng lệ. Mỗi lâu đài, cung điện có một cái tên
riêng. Là “Điếm Hậu mã quân túc trực” làm bên một cái hồ, cột và bao lơn “lượn vịng
kiểu cách thật là xinh đẹp”, phía ngồi có những cây “lạ lùng”, có những hịn đá "kì lạ”.
Nhà "Đại Đường” còn gọi là "Quyển Hồng”. Là cái tầu cao và rộng, “cột đều sơn son
thiếp vàng” gọi là “Gác Tía”, nơi Thế tử dùng “chè thuốc”, nên gọi là “ phịng Chè".
Lê Hữu Trác có phần chống ngợp sợ hãi “chỉ dám liếc mắt nhìn rồi lại cúi đầu đi".
Cảnh đẹp nơi Trịnh phủ, từ vườn hoa đến hồ, từ lầu son đến gác tía là những cơng trình
văn hóa nghệ thuật do tài trí cơng sức của nhân dân làm nên, vì thế Lê Hữu Trác đã xúc
động ngắm nhìn, cảnh đẹp nơi Trịnh phủ được miêu tả còn mang ý nghĩa hiện thực phản
ánh cuộc sống xa hoa của bọn vua chúa thời Lê - Trịnh, cảnh giàu sang "khác hẳn mgười

thường”.
Phương tiện đi lại của vua chúa là hai cái kiệu; đô nghi trượng đều sơn son thiếp vàng.
Thứ để ngồi và nằm là một cái sập thiếp vàng, trên sập mắc một cái võng điều đỏ. Xung
quanh cái sập bày bàn ghế vô cùng quý giá, sang trọng làm cho ông thầy thuốc phải tấm
tắc và cảm thấy “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy”.
Thế tử - con bệnh - là con Trời, mới lên 5, 6 tuổi mặc áo lụa đỏ, ngồi trên cái sập thiếp
vàng. Bên cạnh sập đặt một cái ghế rồng sơn son thiếp vàng, trên ghế bày nệm gấm. Lê
Hữu Trác phải đi qua năm, sáu lần trướng gấm mới đến được nơi Thế tử ngồi để “lạy bốn
lạy” trước và sau khi khám bệnh. Nơi nội cung, đèn sáp chiếu sáng, sau chiếc màn là cung
nhân đứng xúm xít, “mặt phấn, màu áo đỏ”. Cả một khơng gian “lấp lánh, hương hoa
ngào ngạt". Thật đúng “Cả trời Nam sang nhất là đây”
Vua chúa và bọn quan lại trong phủ chúa ăn uống như thế nào? Tại điếm “Hậu Mã”,
lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất trong cuộc đời, vị đại danh y được ăn một bữa cơm
ngon nhớ mãi. Tuy chỉ được quan Chánh đường “san mâm cơm cho ăn”, nhưng “mâm
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

vàng, chén bạc, đồ ăn tồn là của ngon vật lạ’’. Ông thầy thuốc mà danh tiếng "như
sấm động ” đã suy nghĩ và nói: “tơi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia”.
Chốn đế đơ cung cấm là nơi “lính nghìn cửa vác đòng nghiêm ngặt”. Lê Hữu Trác chỉ
mới được đặt chân tới một vài cung điện, mới tiếp xúc một vài cảnh, một số ít người,
nhưng ơng đã nêu bật được cuộc sống xa hoa, hưởng lạc của vua chúa thời Lê- Trịnh.
Cuộc sống đế vương được xây dựng trên mồ hôi xương máu của nhân dân, mọi thứ ngon
của lạ do người lao động cả nước làm ra bị tước đoạt cho một số ít người hưởng thụ “cơm
ngự thiện bữa nghìn quan” xưa nay đều thế! Tác giả ‘‘Thượng kinh kí sự” có một lối viết
rất hiện thực và ấn tượng, mọi chi tiết được ơng nói đến rất sống.
Lê Hữu Trác vốn dòng dõi thế tộc thời Lê sinh trưởng ở chốn phồn hoa, trong cấm
thành chỗ nào cũng đã từng biết, nhưng Trịnh phủ thì "ơng mới nghe nói thơi”, lần đầu đi

vào ơng chống ngợp như bước vào cảnh thần tiên:
“Quê mùa cung cấm chưa quen ,
Khác gì ngư phủ Đào nguyên thuở nào!”
Coi thường danh lợi, ông đã vào tận Hương Sơn, Hà Tĩnh sinh sống, chuyên tâm nghề
y, chữa bệnh cứu người làm lẽ sống. Vì có tài, tiếng tăm như sâm động nên có thánh chỉ
triệu vào cung chữa bệnh cho Thế tử. Ơng viết một cách hóm hỉnh về cái bảng cơng danh:
"Cũng chạy như ngựa lồng, tơi bị xóc một mẻ, khổ khơng nói hết!”. Nửa thế kỉ sau, Cao
Bá Qt chua chát viết: “ơn vua kèm theo sấm sét!”.
Tiếp xúc với cảnh và người nơi Trịnh phủ, Lê Hữu Trác có lúc mất tự nhiên, có lúc sợ
sệt, hoặc “cúi đầu đi”, hoặc “liếc mắt nhìn”. Lúc xem mạch thì “khúm núm” phải hai lần
vái lạy một đứa bé độ 5, 6 tuổi, mỗi lần bốn lạy!
Lúc kê đơn là một cuộc tự đấu tranh tư tưởng diễn ra vô cùng gay gắt xong quanh vấn
đề danh lợi, y đức và chữ nhàn. Ơng nghĩ: Nếu mình làm có kết quả ngay thì sẽ bị danh
lợi nó ràng buộc, khơng làm sao về núi được”, về núi để được sống tự do, thảnh thơi, chan
hồ với thiên nhiên. "Lưng khơn uốn, lộc nên từ” là thế.
Lương tâm bậc danh y lại nhắc nhở ơng “phải dốc hết cả cái lịng thành, để nối tiếp
cúi lịng trung của ơng cha mình mới được”. Cái lịng thành mà ơng nói đến là lương y
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

như từ mẫu, là y đức coi việc chữa bệnh cứu người là lẽ sống cao đẹp. Vì thế, mặc
dù quan Chánh đường có gợi ý nên dùng những vị thuốc “phát tán mới xong”, mặc dù có
năm, sáu vị lương y của sáu cung hai viện đang ngày đêm chầu chực xung quanh con
bệnh, nhưng Lê Hữu Trác vẫn có chủ kiến riêng, lập luận riêng của mình:
“Tơi thấy thánh thể gầy, mạch lại tê sắc. Thế là âm dương đều bị tổn hại, nay phải
dùng thuốc thật bổ để bồi dưỡng tì và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên và làm nguồn
gốc cho cái hậu thiên... ”
Qua đó, ta thấy tài năng và đức độ của Lê Hữu Trác, một đại danh y coi thường danh

lợi, sống thanh bạch, thích nhàn, lấy việc trị bệnh cứu người, đặt lên trên hết, lên trước hết.
Biệt hiệu "Lãn Ơng” thật giàu ý nghĩa: ơng già lười, lười làm quan và biếng danh lợi.
Đoạn văn “Vào Trịnh phủ” thật hay và thú vị, ta cảm thấy mình được tác giả dẫn đi
xem cung điện Thăng Long thời Lê - Trịnh. Đoạn văn cũng như tác phẩm “Thượng kinh
kí sự” vừa có giá trị văn chương vừa giàu giá trị lịch sử.
Đoạn văn rất giàu tính hiện thực, nó đã phản ánh chân thực cảnh vàng son nơi Trịnh
phủ và cuộc sống xa hoa, phú quý của vua chúa, quan lại thời Lê - Trịnh.
Cách viết của Lãn Ông rất đặc sắc hấp dẫn. Vừa tả, vừa kể, vừa lồng ý nghĩ cảm xúc,
rất chân thực, hóm hỉnh. Ngôn ngữ văn chương, ngôn ngữ đời thường, ngôn ngữ cung
đình, ngơn ngữ chun mơn về y học được tác giả sử dụng rất sáng tạo, biến hóa.
“Vào Trịnh phủ ”, đoạn kí sự giàu chất thơ đã phản chiếu vào một tâm hồn đẹp,
một nhân cách cao quý.
Bài làm 7
Vào khoảng thế kỷ thứ XVII, XVIII vua Lê mải ăn chơi, hưởng thụ không lo việc
nước, cuộc sống của nhân dân vô cùng khổ cực, các thế lực phong kiến nổi loạn ở khắp
nơi. Bên cạnh triều đình bù nhìn của nhà Lê và Phủ Chúa lộng lẫy đầy quyền, kinh thành
một lúc tồn tại hai Hoàng cung, hiện thực rối ren và suy thoái ấy đã khiến nhiều nhà nho
chân chính, có cốt cách thanh cao tìm về chốn xa xôi ở ẩn. Lê Hữu Trác cũng không ngoại
lệ, nhưng dù ở đâu ông vẫn luôn hướng lịng mình, lắng nghe những âm thanh vang vọng
từ cuộc sống lầm than của nhân dân. Đoạn trích “Vào phủ Chúa Trịnh”, đã làm rõ vẻ đẹp
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

tâm hồn nhân cách của Lê Hữu Trác. Đó là một người thầy thuốc tài, đức vẹn tồn, coi
thường danh lợi.
Hải Thượng Lãn Ơng là một trong những nhà nho nặng lịng với đất nước, Ơng là một
danh y, khơng chỉ chữa bệnh mà cịn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc để truyền bá
y học, ln ln cố gắng hết sức mình để đóng góp cho sản phẩm thật đáng trân trọng. Đó

là những bài thuốc hay, những trang văn tràn đầy tâm huyết và hơn hết đó là một nhân
cách cao quý của một con người. Với tập ký “Thượng kinh ký sự”, Lê Hữu Trác đã thể
hiện tài năng của mình với tư cách người thầy thuốc, nhà sử học và nhà văn, với tư cách là
nhà văn, Ông đã đưa thể loại kí sự lên một tầm cao mới. Đoạn trích “Vào Phủ Chúa
Trịnh”, là một đoạn trích đặc sắc, tiêu biểu của tác phẩm, nó đã tái hiện chi tiết và cụ thể
hành trình của tác giả vào phủ chúa để khám bệnh cho thế tử, từ đó dần hé lộ những đức
tính tốt đẹp của tác giả.
Đầu tiên, Lê Hữu Trác ngỡ ngàng trước cảnh kinh đơ. Đó là một mê cung với những
dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp, điếm hậu mã quân túc trực, được xây dựng với
kiến trúc cầu kỳ, xinh đẹp trong điếm có cột và bao lớn lượn vịng, đại đường, gác tía,
quyển bồng rất lớn cao và đẹp. Ở đây cột đều sơn son thếp vàng, trước sập là hai bên bày
bàn ghế, những đồ đạc nhân gian trước nay chưa từng thấy, bữa cơm trong phủ dùng mâm
vàng, chén bạc, đồ ăn toàn là của ngon, vật lạ. Cái cảnh giàu sang của vua, chúa thường
khác hẳn so với người thường. Lê Hữu Trác vốn con quan, sinh trưởng ở nơi phồn hoa
cũng phải thốt lên “cả trời Nam sang nhất là đây”, tác giả không phải con người đam mê
vinh hoa, phú quý, ham danh, chức, tiền bạc hay lợi lộc. Đó là một nét đẹp, trong nhân
cách con người ơng. Chính vì thế đứng trước danh lợi, cái cảnh giàu sang cực điểm ông
chỉ cảm thấy lạ lẫm và lạc lõng mà thôi.
Tiếp theo chân dung của một người thầy thuốc hiện lên chi tiết, quá trình khám bệnh
cho thế tử Trịnh cán, quá trình ấy diễn ra rất nhanh, rất gấp, phải tuân theo một loạt các
phép tắc, từng hành động, cử chỉ đều phải bấm báo và được quan chánh đường, truyền
lệnh thì mới được phép thực hiện. Lê Hữu Trác bắt mạch, rồi xem thân hình của thế tử,
ngay lập tức ông đã vận giải được nguyên nhân của căn bệnh, đó là cuộc sống quá thừa về
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

vật chất, mà thiếu khí trời, ơng vơ cùng tin tưởng vào khả năng của mình, thế nhưng
tâm trạng thì vơ cùng khó xử. Mọi sự đấu tranh quyết liệt giữa một bên là lương tâm của

người thầy thuốc, một bên là sự trói buộc của cơng danh, nếu như chữa khỏi bệnh thì sẽ bị
danh lợi ràng buộc, không thể tiếp tục cuộc sống tự do, tự tại mà mình u thích. Nếu
khơng chữa bệnh sẽ không đúng với lương tâm của người thầy thuốc, cuối cùng ý đức,
trách nhiệm nghề nghiệp, tấm lòng đối với cha ông cũng như phẩm chất trung thực của
một danh y đã chiến thắng sở thích cá nhân. Từ đó cho ta thấy Lê Hữu Trác, không những
là một nhà văn tài hoa và cịn là một danh y có kiến thức y học uyên thông, là một người
thầy thuốc y đức lớn, tâm huyết với nghề, cốt cách thành cao, coi thường danh lợi.
Thế kỉ thứ XVIII, văn học Việt Nam phát triển rực rỡ, với sự ra đời của nhiều tác
phẩm văn học, có giá trị nghệ thuật cao và chứa đầy giá trị nhân văn “thượng kinh ký sự”
của Lê Hữu Trác cũng góp phần làm nên thành cơng ấy. Thành cơng của đoạn trích “Vào
phủ Chúa Trịnh”, trước hết phải kể đến giọng điệu kể chuyện rất chân thực, mộc mạc của
tác giả, đó là sự xen kẽ rất tự nhiên của lời kể, lời bình và thơ Lê Hữu Trác chú ý đến việc
tả cảnh và tường thuật sự việc. Nhưng chính cách kể và cách tả ấy lại kín đáo, bộc lộ tâm
sự, tình cảm, thái độ của nhà văn. Ngòi bút tinh tế của tác giả, có vẻ ơng khơng phê phán
một điều gì cả, hình ảnh phủ chúa hiện lên trong tác phẩm với những cung điện kiêu xa,
cầu kỳ, với những con người quyền uy tuyệt đối như Chúa Trịnh Sâm, quan chánh đường,
các danh y của 6 cung, hai viện, thế tử Trịnh cán, tất cả như vô nghĩa bởi bệnh tật. Khơng
một ai thực sự có năng lực, bản lĩnh, từ đó người đọc phần nào nhận ra được bộ mặt xã
hội phong kiến Việt Nam thời kỳ vua Lê, Chúa Trịnh.
Hình ảnh Lê Hữu Trác là một tấm gương sáng cho nền y học nước nhà, tài năng y đức,
phẩm chất tốt đẹp của tâm hồn ông sống mãi trong lòng người dân đất Việt./.
Mời bạn đọc cùng tham khảo />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188