Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh - Ngữ văn 11
Bài tham khảo 1
Lê Hữu Trác (1724 – 1791) tên hiệu là Hải Thượng Lãn ông, quê ở làng Liêu Xá,
huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương, nay thuộc huyện Yên Mĩ, tĩnh
Hưng Yên ông là một danh y lừng lẫy trong lịch sử y học Việt Nam. Ý nguyện lớn nhất
của ông là đem tài năng và tâm huyết của mình để cứu người, giúp đời. Danh lợi, phú q
khơng thể làm cho ơng xa rời lí tưởng cao đẹp đó. Sự nghiệp của ơng được tập hợp trong
bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển, biên soạn trong gần 40 năm, là một cơng
trình nghiên cứu y học xuất sắc nhất thời trung đại ở nước ta.
Thượng kinh kí sự nguyên văn bằng chữ Hán, được Lê Hữu Trác viết năm 1782, nội
dung ghi lại những điều mà tác giả tai nghe mắt thấy trong những lần được vời ra kinh đô
Thăng Long chữa bệnh cho cha con chúa Trịnh Sâm. Qua những trang viết sinh động và
sắc sảo, tác giả đã phản ánh chân thực cuộc sống xa hoa của tầng lớp vụa chúa phịng kiến,
đồng thời kín đáo bày tỏ thái độ thờ ơ, coi thường danh lợi của mình.
Mở đầu bài kí là Khung cảnh giàu sang, đẹp đẽ hiếm có cùa phủ chúa Trịnh được tác
giả miêu tả trực tiếp qua quan sát và miêu tả gián tiếp qua ấn tượng mà nó gây ra trong
lịng tác giả: Tơi ngẩng đầu lên: đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh
hoa đua thấm, gió đưa thoang thoảng mùi hương… Tơi nghĩ bụng: Mình vốn con quan,
sinh trưởng ở chốn phồn hoa, chỗ nào trong cấm thành mình cũng đã từng biết Chỉ có
những việc trong phủ chúa là mình chỉ mới nghe nói thơi. Bước chân đến đây mới hay
cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường!
Tuy được mời nhưng vị danh y cũng chỉ được đưa vào phủ bằng lối cửa sau, mỗi
bước đều có người của phủ chúa đi theo. Trên đường đi, ông để ý ghi nhận từng sự vật: Đi
được vài trăm bước, qua mấy lần cửa mới đến cái điếm “Hậu mã quân túc trực”. Điếm
làm bên cái hồ, có những cái cây lặ lùng và những hịn đá kì lạ. Trong điếm cột và bao lơn
lượn vịng, kiểu cách thật là xinh đẹp.
Càng vào sâu bên trong, sự ngạc nhiên của tác giả càng lớn: Qua dãy hành lang phía
tây, đến một cái nhà lớn thật là cao và rộng. Hai bên là hai cái kiệu để vua chúa đi. Đổ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nghi trượng đều sơn son thiếp vàng. Ở giữa đặt một cái sập thếp vàng. Trên sập mắc một
cái võng điều. Trước sập và hai bên, bày bàn ghế, những đổ đạc nhân gian chưa từng
thấy… Lại qua một cửa nữa, đến một cái lầu cao và rộng. Ở đây, cột đều sơn son thếp
vàng. Đúng là cảnh lầu son gác tía, cung bạc lầu vàng mà dân chúng chĩ có thể thấy trong
truyện thần tiên hoặc trong tưởng tượng mà thôi.
Khung cảnh trong phủ chúa đã được Lê Hữu Trác khái quát qua mấy câu thơ tức
cảnh:
Lính nghìn cửa vác địng nghiêm nhặt,
Cả trời Nam sang nhất là đây!
Lầu từng gác vẽ tung mây,
Rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào.
Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa Ịại càng khác xa chốn dân gian. Lần đầu tiên
trong đời, với tư cách là khách mời, tác giả được dùng cơm bằng mâm vàng, chén bạc, đồ
ăn toàn là của ngon vật lạ … Khơng một lời bình luận, tác giả để các chi tiết tự toát lên ý
nghĩa hiện thực sâu xa của nó. Thời kì này, chế độ phong kiến lâm vào tình trạng khủng
hoảng, rối ren. Vua Lê nhu nhược chỉ cịn đóng vai trị bù nhìn, mọi quyền lực chính trị
đều rơi vào tay chúa Trịnh, mà chúa Trịnh thì lộng hành, ăn chơi xa xí, hoang dâm vơ độ.
Trong khi đó, dân chúng sống lầm than cơ cực, tiếng oán thán vang lên khắp hang cùng
ngõ hẻm. Quyền lợi của vua chúa không còn đồng nghĩa với quyền lợi của quốc gia, dân
tộc. Vì thế mà người người bất bình. Phong trào khởi nghĩa nơng dân chống lại triều đình
nổi lên ị khắp nơi. Do có nhận thức đúng đắn vể bản chất của triều đình phong kiến
đương thời nên Lê Hữu Trác dứt khoát quay lưng trước con đường hoạn lộ đầy cám dỗ
của danh lợi, phú quý nhưng vinh liền nhục và cũng đầy hiểm hóc.
Đoạn văn miêu tả nơi cung cấm khá tỉ mỉ, vừa có giá trị hiện thực sắc sảo vừa ngầm
chứa thái độ giễu cợt nhẹ nhàng của tác giả: Đi qua độ năm, sáu lẩn trướng gấm như vậy,
đến một cái phòng rộng, ở giữa phòng có một cải sập thếp vàng. Một người ngồi trên sập

độ năm, sáu tuổi, mặc áo lụa đỏ. Có mấy người đứng hầu hai bên. Giữa phòng là một cây
nến to cắm trên một cải giả bằng đổng. Bên sập đặt một cái ghế rồng sơn son thếp vàng,
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

trên ghế bày nệm gấm. Một cái màn là che ngang sân. Ở trong có mấy người cung nhân
đang đứng xúm xít Đèn sáp chiếu sáng, làm nổi màu mặt phấn và màu áo đỏ.
Xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt Xem chừng Thánh thượng thường thường
vẫn ngồi trên ghế rồng này, nay người rút lui vào màn để tồi xem mạch Đông cung cho
thật kĩ:
Qua hình dáng và bệnh tình của Đơng cung thế tử được tác giả miêu tả khá kĩ, người
đọc cớ thể liên tưởng đến tình trạng suy thối của triều đình phong kiến Việt Nam thời
đó: … thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu
đi. vả lại, bệnh mắc đã lâu, tinh khí khơ hết, da mặt khơ, rốn lồi to, gân thời xanh, tay
chân gầy gị. Đó là vì nguyên khỉ đã hao mòn, thương tổn quá mức. Quả là chế độ phong
kiến tồn tại hàng ngàn năm nay đã già cỗi, lạc hậu và khó bề cứu chữa.
Vốn là một người thông minh, Lê Hữu Trác đắn đo rất kĩ trong cách chữa bệnh cho
thế tử. Ý kiến của các thầy thuốc trong cung ông nghe ch? để tham khảo. Từ thực trạng
bệnh tình và thể lực của thế tử, ơng phân tích, cân nhắc thiệt hơn rồi tìm ra cách chữa phù
hợp nhất: Tơi thấy thánh thể gầy, mạch lại tế, sác. Thế là âm dương đều bị tổn hại, nay
phải dùng thuốc thật bổ để bổi dưỡng tì và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên và làm
nguồn gốc cho cái hậu thiên. Chính khí ở trong mà thắng thì bệnh ở ngồi sẽ tự nó tiêu
dần, khơng trị bệnh mà bệnh sẽ mất.
Điều thú vị hơn cả là nếu suy ngẫm kĩ, chúng ta sẽ thấy nội dung tờ khải của danh y
Lê Hữu Trác nói về cách chữa bệnh cho thế tử nhưng lại chứa đựng một nhận xét cực kì
chính xác về thực trạng của triều đình phong kiến đương thời và đưa ra phương thức chữa
trị những căn bệnh trầm kha của nó: Chầu mạch, thấy sáu mạch tế, sác và vơ lực, hữu
quan yếu, hữu xích lại càng yếu hơn. Ấy là tì âm hư, vị hỏa q thịnh, khơng giữ được khí

dương, nên âm hoả đi càn. Vì vậy( bên ngồi thấy cổ trướng, đó là tượng trưng ngồi thì
phù, bên trong thì trống. Nên bổ tì thổ thì yên…
Danh y Lê Hữu Trác thừa sáng suốt để kê một phương thuốc hồ hỗn cho thế tử vì sợ
nếu mình làm kết quả ngay thì sẽ bị danh lợi nó ràng buộc, khơng làm sao về núi được
nữa. Là một bậc chân Nho, ông tỏ ra nắm rất vững lẽ xuất xử của người quân tử. Quyết
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

định lánh xa vịng danh lợi của ông trong hoàn cảnh ấy là vô cùng đúng đắn.
Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh mang giá trị hiện thực sâu sắc. Bằng tàỉ quan sát tinh
tế và ngòi bút ghi chép chi tiết, chân thực, tác giả đã vẽ lại một bức tranh sinh động về
cuộc sông xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh, đồng thời cũng bộc lộ thái độ coi thường lợi
danh của mình. Đối với ơng thì khơng có gì q bằng cuộc sống tự do nơi non xanh nước
biếc chốn quê nhà, được đem hết tài năng, nhiệt huyết cống hiến cho y thuật và cứu nhân
độ thế. Cuộc sống nơi cung vua, phủ chúa dẫu giàu sang phú quý tột bậc nhưng rốt cục
cũng chỉ là vào luồn ra cúi, cá chậu chim lồng mà thôi.
Bài tham khảo 2
Lê Hữu Trác xuất thân trong một gia đình q tộc, giỏi binh thư, võ nghệ. Làm quan
dưới thời chúa Trịnh được một thời gian, ông nhận thấy xã hội thối nát, cương thường
lỏng lẻo, nhân khi người anh ở Hương Sơn mất (1746), ông liền viện cớ cáo quan về ni
mẹ già. Từ đó ơng chuyên nghiên cứu y học vừa chữa bệnh cứu đời, vừa soạn sách và mở
trường dạy học truyền bá y đức, y lí, y thuật.
Ngày 12 tháng giêng năm Cảnh Hưng 43 (1782), Lê Hữu Trác nhận được lệnh chúa
triệu về kinh xem mạch, kê đơn chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Sau đó một thời gian thì
chữa bệnh cho chúa Trịnh Sâm. Những điều Lê Hữu Trác mắt thấy tai nghe trong nhiều
chuyến đi từ Hương Sơn ra Thăng Long đã thôi thúc ông cầm bút
Năm 1783 ông viết xong tập “Thượng kinh kí sự” bằng chữ Hán. Tập kí sự này là một
tác phẩm văn học đích thực, đặc sắc giá, có giá trị sử liệu cao . Đoạn trích “Vào phủ chúa

Trịnh” trong sách Ngữ văn 11- Nâng cao, tập 1 (Nxb Giáo dục, 2007) thể hiện được đầy
đủ những nét độc độc đáo trong bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác.
Như ta biết: kí là là tên gọi chung cho một nhóm thể loại có tính giao thoa giữa báo
chí với văn học. Kí viết về cuộc đời thực tại, viết về người thật, việc thật. Người viết kí
miêu tả thực tại theo tinh thần của sử học. Mẫu hình tác giả kí gần gũi với nhà sử học. Tác
giả kí coi trọng việc thuật lại có ngọn ngành và khơng bao giờ qn miêu tả khung cảnh.
Kí bao gồm nhiều thể văn như: bút ký, phóng sự, du kí, hồi kí, nhật kí, …Trong số đó kí
sự thiên về ghi chép chi tiết, tỉ mỉ sự việc - câu chuyện có thật. Tất nhiên đan xen vào
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

mạch tự sự cịn có những đoạn thể hiện nhận xét chân thực, tinh tường của nhà văn trước
sự việc.
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” vẽ lại một bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa
quyền quý của chúa Trịnh. Lê Hữu Trác sử dụng người trần thuật ngôi thứ nhất, trực tiếp
tiếp cận cung cách sinh hoạt xa hoa của chúa Trịnh. Nhà văn quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung
thực, tả cảnh sinh động, thuật việc khéo léo.
Mở đầu đoạn trích là một sự kiện cụ thể, chân thực. Tính chất kí trong bút pháp của
Lê Hữu Trác thể hiện rõ ở cách ghi tỉ mỉ sự việc, thời gian.
Nhà văn kết hợp biện pháp kể khách quan với nghệ thuật gợi khơng khí nhằm làm nổi
bật hành động khẩn trương, gấp gáp của nhân vật:
“Mồng một tháng 2. Sáng tinh mơ, tôi nghe tiếng gõ cửa rất gấp. Tơi chạy ra mở cửa.
Thì ra một người đầy tớ quan Chánh đường….”.
Ở đây “trong việc có người”, người gắn chặt với cảnh, với mơi trường hoạt động cụ
thể. Câu văn của Lê Hữu Trác ngắn gọn, giàu thông tin, được viết ra một cách nhẹ nhàng,
tự nhiên, không một chi tiết thừa.
Lời văn giản dị, chắc mà bay bổng, vừa “truyền cảm” vừa truyền nhận thức. Người
đọc có thể hình dung được rất rõ một cảnh huống đặc biệt đang xảy ra.

Lần theo mạch tự sự, người đọc có cảm giác hồi hộp lo âu rồi bất ngờ nhận ra một
con người gần gũi, quen thuộc như cảm nhận của nhân vật “tôi” trong tác phẩm này.
Trước mắt ta: hình ảnh nhân vật tơi đã dừng bước với tâm trạng ngạc nhiên, thoáng
một chút thất vọng. Nhịp kể đột ngột chậm lại để ghi người, ghi việc rõ nét hơn, đầy đủ
hơn. Hai chữ “thì ra” vừa tạo ấn tượng về sự khám phá, vừa gọi ra được người thật, việc
thật .
Nhân vật “tôi” khơng hiện ra qua hình dáng cụ thể. Trước hết anh ta xuất hiện qua
giọng nói, qua cảm nhận về âm thanh, và rõ hơn ở hành động. Nhân vật “tôi”” xuất hiện
với tư cách một người trong cuộc, trực tiếp tham gia vào sự việc được miêu tả trần thuật.
Vì thế ngay từ đầu truyện người đọc đã có cảm giác đây khơng phải câu chuyện hư
cấu, mà chính là bức tranh cuộc sống đang hiện hữu.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Khi kể việc, tả người Lê Hữu Trác khơng vay mượn những khn mẫu, chất liệu có
sẵn, tác giả hướng tới khai thác chất liệu đời thường, đời tư. Chẳng hạn lời đối thoại của
nhân vật người đầy tớ được thể hiện một cách tự nhiên, đúng với vị thế chức phận của hắn:
“có thánh chỉ triệu cụ vào. Quan truyền mệnh hiện đang ở nhà cụ lớn con, con vâng
mệnh chạy đến đây báo tin…”.
Lê Hữu Trác coi trọng việc kể lại có ngọn ngành. Nhà văn ưa sắp xếp sự việc cho đầy
đủ mạch lạc có đầu có cuối, nên dường như cứ một đoạn hay một câu nói về hành động
của tên đầy tớ lại tiếp đoạn tự thuật về hành động, cảm nhận của Lê Hữu Trác. “Nghe
tiếng gõ cửa…..tôi chạy ra…”, “người đầy tớ nói…..tơi bèn”, “tên đầy tớ chạy…tơi bị
xóc một mẻ, khổ khơng nói hết”. Mạch văn chặt chẽ nhờ sự thể hiện thành cơng cái lơ gíc
nhân quả của sự kiện, hành động. Ban đầu ta tưởng như nhân vật “tôi” chủ động, nhưng
càng đọc càng thấy nhân vật “tôi” bị cuốn vào hết sự việc này đến sự việc khác.
Mở đầu đoạn trích cấu trúc câu văn ngắn gọn. Mỗi câu văn tương ứng với một tâm
tình, một sự việc, hành động. Người đọc vừa đồng cảm với nỗi vất vả và hành động bất

đắc dĩ của nhân vật tơi vừa đồng tình với Lê Hữu Trác ở thái độ mỉa mai châm biếm sự
lộng quyền, tiếm lễ của chúa Trịnh Sâm lúc bấy giờ.
Quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa được ghi lại khá tỉ mỉ qua con mắt
quan sát của một thầy thuốc lần đầu tiên bước chân vào thế giới mới lạ. Không gian nghệ
thuật của tác phẩm ngày càng được mở rộng hơn theo bước chân, và cách nhìn của nhân
vật xưng “tơi”. Bức tranh tồn cảnh về phủ chúa Trịnh khơng chỉ có bề rộng mà cịn có
chiều sâu, với một sức gợi mạnh mẽ.
Theo nhân vật “tôi” quanh cảnh ở phủ chúa cực kì xa hoa, tráng lệ - không ở đâu sánh
bằng: Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa với những hành lang quanh co nối tiếp nhau, ở
mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác. Khn viên phủ chúa rộng, có trạm dừng chân được kiến
trúc thật kiểu cách, với cảnh trí thiên nhiên kì lạ. Trong vườn, chim kêu ríu rít, danh hoa
đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương. Bên trong là những đại đường, gác tía với
kiệu son, võng điều. Đồ dùng của chúa được sơn son thiếp vàng, đồ dùng tiếp khách ăn
uống cũng đều là mâm vàng, chén bạc, của ngon vật lạ…. Đến nội cung của thế tử phải
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

trải qua 6 lần trướng gấm. Nơi ở của thế tử rất sang trọng, có sập thếp vàng, ghế rồng bày
nệm ấm, xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt…
Lê Hữu Trác khéo kết hợp tả tập trung với điểm xuyết, chọn lọc được những chi tiết
đắt, nói lên quyền uy tối thượng cùng nếp sống hưởng thụ cực kì xa xỉ của gia đình chúa
Trịnh Sâm. Giọng kể khách quan, trang nghiêm, đan xen với thái độ ngạc nhiên và hàm ý
phê phán kín đáo chúa Trịnh. Nhà văn khéo kết hợp giữa văn xuôi và thơ ca. Bài thơ vịnh
cảnh, tả việc của Lê Hữu Trác ý tứ sâu xa, lời thơ hóm hỉnh, ẩn giấu một nụ cười châm
biếm, mỉa mai.
Lời nhận xét trong văn phẩm khá đa dạng: Trước tiên Lê Hữu Trác đánh giá khái quát
vẻ đẹp. Tiếp theo nhận xét về cảnh giàu sang. Tiếp nữa nêu ấn tượng về cách bày trí, kiến
trúc kiểu cách. Nhà văn dừng lại bình giá tỉ mỉ, sắc sảo các đồ dùng xa hoa từ nhà Đại

đường đến Gác tía. Lời đánh giá nào của lê Hữu Trác cũng đích đáng, tinh tế và có chừng
mực. Nói tác phẩm giàu chất trữ tình vì thế.
Tác giả quan sát các cơng trình kiến trúc, cảnh trí thiên nhiên qua hình khối, dáng vẻ
kích cỡ, tả khuôn viên chủ yếu qua những ấn tượng về hương thơm âm thanh, kể về mức
độ xuất hiện của thị vệ, quân sĩ để nhấn mạnh vẻ trang nghiêm của nơi đây. Lê Hữu Trác
đặc biệt ưa tả đường đi, lối vào phủ chúa. Ta có cảm tưởng đằng sau mỗi cánh cửa là một
bức tranh. Đoạn trích gồm nhiều bức tranh với những mảnh màu tối sáng, nhạt đậm khác
nhau, nối liền nhau .
Qua mấy lần cửa đầu tiên, trước mắt tác giả giống như một cảnh tiên huyền ảo, cây
cối um tùm, hương hoa thơ mộng. Đi tiếp, cảnh giàu sang của phủ chúa được bày ra chân
thật,đầy đủ hơn. Càng đi sâu vào trong, Lê Hữu Trác càng có dịp quan sát khơng gian nội
thất, khơng gian cao rộng của lầu gác với các đồ nghi trượng sơn son thếp vàng, nhất là
được biết cái phong vị của nhà đại gia.
“Vào phủ chúa Trịnh” trở thành một quá trình tiếp cận sự thật đời sống xa hoa vương
giả hơn là thăm bệnh, chữa bệnh. Thăm bệnh, chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán tưởng chỉ
như một cái cớ, một dịp may giúp người viết kí hồn thiện bức tranh về cuộc sống thâm
nghiêm, giàu sang đầy uy quyền.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Lê Hữu Trác tổ chức điểm nhìn trần thuật linh hoạt. Có đoạn sự việc được kể theo
quan sát của nhân vật xưng tơi. Có đoạn nhà văn để cho nhân vật quan truyền chỉ miêu
tả,giới thiệu. Người đọc có cảm tưởng khơng chỉ có Lê Hữu Trác dẫn ta vào phủ chúa để
tự do quan sát ngắm nhìn mà cả những kẻ hầu cận chúa cũng đưa ta thâm nhập, khám phá
sự thật ở “Đông cung”. Những đoạn nhân vật tơi độc thoại tốt lên cái nhìn sắc sảo và sự
cảm nhận tinh tế. Những đoạn kể tả, cho thấy nhân vật tôi bao quát được một không gian
rộng lớn, nắm bắt được thần thái, bản chất của sự vật hiện tượng.
Trong tư cách một người thầy thuốc quê mùa, nhân vật tôi luôn tỏ ra là một người hồ

nhã kính nhường, ham học hỏi y thuật của đồng nghiệp. Sự đối lập về vị thế so với các vị
lương y của sáu cung hai viện, không khiến nhân vật tôi trở nên nhỏ bé, trái lại càng tôn
cao hơn nhân cách và tài năng của nhân vật này. Vẻ đông đúc của lương y nơi triều đình
tự phơi bày hết sự thực ở phú chúa đang tồn tại một hệ thống quan lại bất tài, ăn bám.
Các nhà nho xưa ít khi nói về mình. Nhưng trong đoạn trích này, tác giả đã khơng
ngần ngại để cái “tơi” đóng một vai trị quan trọng. “Vào phủ chúa Trịnh” thể hiện trực
tiếp cái tôi cá nhân người cầm bút. Qua đoạn trích ta thấy tác giả Lê Hữu Trác là một thầy
thuốc giàu kinh nghiệm. Bên cạnh tài năng ơng cịn là một thầy thuốc có lương tâm và
đức độ. Lê Hữu Trác xem nghề thuốc vơ cùng thiêng liêng cao q, người làm thuốc phải
nối tiếp lịng trung của cha ơng mình, phải ln giữ đức cho trong, giữ lòng cho sạch. Lê
Hữu Trác yêu thích tự do, nếp sống thanh đạm. Vượt lên trên những danh lợi tầm thường
ông trở về hành đạo cứu đời với quan niệm: “Thiện tâm cốt ở cứu người. Sơ tâm nào có
mưu cầu chi đâu/ Biết vui, nghèo cũng hơn giàu/ Làm ơn nào phải mong cầu trả ơn”.
Bài tham khảo 3
Chúng ta thường biết đến Hải Thượng Lãn Ơng là một người thầy thuốc thế nhưng
ơng cịn là một nhà văn nữa. Cuộc đời ông sáng tác khơng nhiều những đã để lại những
tác phẩm có giá trị và giàu ý nghĩa. Tiêu biểu đó là tác phẩm vào phủ chúa Trịnh. Có thể
nói qua tác phầm ấy giá trị hiện thực được thể hiện rất rõ.
Trước hết vào phủ chứa Trịnh được xảy ra trong hoàn cảnh triều đình chúa Trịnh Sâm
vời Lê Hữu Trác vào khám bệnh cho thái tử Trịnh Cán. Mặc dù bản thân không muốn
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

những ơng vẫn phải vào theo lệnh chúa. Và những hiện thực nơi đây được nhìn qua con
mắt của ông khiến cho chúng ta thấy được cuộc sống nơi phủ chúa như thế nào.
Hiện thực phủ chúa được tác giả miêu tả theo quang cảnh của phủ chúa từ ngồi vào
trong, khơng những thế cịn là những cách thức trong cung nữa. Mọi thứ nơi đây hiện lên
thật sự rất cụ thể.

Trước hết là quang cảnh nơi đây, bước chân vào phủ chúa tác giả không hết khen ngợi
bởi sự xa hoa sang trọng nơi đây. Nào là những cây cối mà chưa thấy ở đâu, những cây
cối ấy toàn những của quý, cây quý cả. Quý như thế mà trong phủ chúa lại có rất nhiều rất
um tùm nữa. Phải nói qua đây ta thấy cuộc sống nơi đầy giàu sang phú q. Khơng chỉ có
những loại cây quý hiếm để làm cảnh đẹp nơi đây thêm phần sang trọng mà phủ chúa cịn
có những lồi chim cũng quý nữa. Nào là danh hoa đua thắm nào là chim kêu véo von. Có
thể nói mới đặt chân vào phủ chúa mà tác giả đã vẽ lên những hiện thực nơi phủ chúa
sang trọng với những loại cây, lồi chim q hiếm. Đó hẳn là người giàu sang lắm mới có
thể trồng những danh hoa kia trong nhà.
Khơng những thế càng đi sâu vào trong phủ thì Lê hữu Trác càng vẽ lên khung cảnh
chúa với sự xa hoa mỹ lệ. Tác giả thấy nhưng không hám muốn danh lợi, đặc biệt ông
cũng thể hiện thái độ khơng thích sống một cuộc sống tiện nghi q như thế. Phải chăng
chính vì tiện nghi q cho nên thế tử kia mới mắc bệnh tật. Khung cảnh phủ chúa được
tiếp tục thể hiện qua những đại đường, quyền bổng. Ở đây người ta thấy được những màu
vàng chói lọi. Có thể nói màu vàng thể hiện sự giàu sang phú q và chính vì thế mà
trong phủ chúa những vật từ nhỏ cho đến lớn đều được sơn son thiếp vàng. Cuộc sống vua
chúa nơi đây quả thật chẳng khác nào thiên đường mà nhiều người muốn. Từ những cây
cột ở đại đường đều được sơn thếp sơn vàng. Hay là những đũa chén, mâm ăn cơm,
những vật dụng tưởng chừng nhỏ bé bình thường ấy cũng được mạ vàng. Nếu như có
những mâm vàng chén bạc quý giá thì người ta chỉ để làm vật quý giá trưng bày mà thôi
thế mà ở đây là một vật dụng để ăn cơm. Có được một thứ mạ vàng hay bằng vàng là một
sự quý giá lắm rồi thế mà ở đây từ vật to đến vật lớn đều là vàng cả. Cuộc sống hiện lên
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

thật sự đầy đủ và giàu sang.
Khơng những thế cung cách trong cung cũng phần nào thể hiện được giá trị hiện thực
của tác phẩm này. Để vào được trong cung thì phải qua nhiều lần bẩm báo trong phủ thì

mới được vào. Những thứ của chúa thì gọi là thánh giống như là nhà vua vậy. Lê Hữu
Trác vào cung vì có thánh chỉ cũng cần phải qua nhiều cửa mới đến nơi. Mọi người ở đây
cung kính với chúa. Riêng bản thân chúa Trịnh Sâm thì có biết bao nhiêu là cung tần mĩ
nữ vây quanh mình để chờ được hầu hạ ngài. Có thể nói cuộc sống ấy đúng là cách sống
của những bậc vua chúa. Tuy nhiên sống như thế thì lấy tiền ở đâu ra?.
Không những thế khi vào khám bệnh cho thái tử Trịnh Cán thì dù chỉ mà một đứa trẻ
trong cung vậy thôi nhưng những người ngự y dù đã rất già cũng phải vái lạy thái tử rồi
mới được bắt mạch kê đơn. Căn phòng ấy cũng khá lộng lẫy, thái tử thì ở sau những bức
chướng gấm quý giá như để che chở lấy tấm thân gọi là ngọc ngà kia. Những ngự y túc
trực quanh đó và cuối cùng Lê hữu Trác đã tìm ra phương thuốc để chữa bệnh cho Trịnh
Cán.
Trước những sự phản đối của đa số những thầy thuốc trong cung Lê Hữu Trác vẫn thể
hiện sự uyên thâm của bản thân mình khiến cho những ngự y kia phải khâm phục.
Qua đây ta thấy rõ ràng cuộc sống ăn chơi xa hoa nơi phủ chúa. Trả lời cho câu hỏi
vậy những cây cối um tùm danh hoa đua thắm kia là ở đâu ra?, tiền đâu mà có thể có cuộc
sống ăn chơi như thế?. Có thể khẳng định tiền chính là những cống nộp của nhân dân.
Trong tình hình đất nước chia làm hai như thế những chúa Trịnh không lo cuộc sống cho
dân, trị được nước và đi vào lòng dân chúng mà ở đây chúa lại có cuộc sống chỉ biết ăn
chơi hưởng lạc. Qua đây ta thấy được hiện thực đất nước ta trong những năm ấy, trong khi
nhân dân sống một cách khổ cực thì chúa lại có một cuộc sống khơng ai sánh bằng.
Như vậy qua đoạn trích vào phủ chúa Trịnh của Lê Hữu Trác chúng ta thấy tác phẩm
này thấm nhuần giá trị hiện thực của xã hội Việt nam những năm ấy. Cuộc sống vua chúa
ăn chơi, xa đọa hưởng lạc thú mà quên đi nhiệm vụ trị an đất nước của mình.
Bài tham khảo 4
Nhà văn Stanhdal đã từng viết: “Văn chương là tấm gương phản chiếu đời sống xã
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí


hội”. Văn chương mang sứ mệnh của mình là phản ánh hiện thực “nhà văn là thư kí trung
thành của thời đại”. Cũng giống như các thể loại văn học khác, thể kí đã ghi chép trung
thực lại bối cảnh một thời đại của dân tộc. Thể kí trưởng thành thực sự có những nét phát
triển mới ở thế kỉ XVIII với tác phẩm “Thượng kinh kí sự” của Lê Hữu Trác. Tác phẩm
viết về những điều mà tác giả được chứng kiến khi trên đường vào kinh chữa bệnh cho
Thế tử Trịnh Cán. Tiêu biểu là đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” nằm ở phần đầu mang giá
trị hiện thực sâu sắc phản ánh và phê phán cuộc sống xa hoa, quyền quý nơi phủ chúa
đồng thời thể hiện cái nhìn và thái độ sống của tác giả.
Giá trị hiện thực của tác phẩm văn học là toàn bộ hiện thực xã hội, con người được
nhà văn phản ánh trong tác phẩm, tùy vào ý đồ sáng tạo của cá nhân tác giả mà hiện tượng
đó có thể đồng nhất với thực tại cuộc sống hoặc ít nhiều bị khúc xạ đi bởi lăng kính tâm
hồn của nhà văn. Cùng với giá trị nhân đạo, giá trị hiện thực làm nên sức sống lâu bền của
tác phẩm văn học, lưu danh muôn thở tên tuổi của nhà văn chân chính.
Lê Hữu Trác vốn là một con người “lánh đục về trong” giữa thời buổi loạn lạc, sống trong
một thời đại mục nát ông không màng danh lợi trở về quê ngoại Hương Sơn (Hà Tĩnh) để
chữa bệnh và mở lớp dạy nghề thuốc. Vì tài năng y thuật nổi tiếng mà ông được mời vào
phủ chúa Trịnh chữa bệnh cho Thế tử.
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” là một bức tranh hiện thực về cuộc sống sang trọng,
quyền uy ở Trịnh phủ với quang cảnh lộng lẫy, xa hoa được tác giả miêu tả chi tiết, tỉ mỉ.
“Đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang
thoảng mùi hương”. Một khung cảnh nên thơ chữ tình, làm say đắm lòng người. Lê Hữu
Trác phải thật là con người có một tâm hồn tinh tế mới có thể cảm nhận được vẻ đẹp như
tiên cảnh nơi đây. Cùng với đó là một cái nhìn bao qt của “những dãy hành lang quanh
co nối nhau liên tiếp”. Một cung điện nguy nga, tráng lệ hiện ra trước mắt với sự giàu
sang của vua chúa khác hẳn với người thường. Qua mấy lần của mới đến cái điếm trong
ấy có những cây, những hòn đá lạ rồi cột và bao lơn lượn vòng với kiểu cách rất là xinh
đẹp. Tác giả vốn là con nhà quan sinh trưởng ở chốn phồn hoa đô hội nhưng đây là lần
đầu tiên được vào phủ Chúa nên rất ngỡ ngàng, ngạc nhiên có rất nhiều thứ chưa từng
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

thấy.
Màu sắc chủ đạo là màu đỏ và vàng son rực rỡ càng điểm tô thêm sự giàu sang nơi Trịnh
phủ. Ấy là”Cái nhà cao và rộng”, “Đồ nghi trượng đều sơn son thếp vàng. Ở giữa đặt một
cái sập thếp vàng”, “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy” rồi cả “những cái cột đều
sơn son thếp vàng”…Không chỉ vậy mâm cơm của người nhà giàu là “mâm vàng chén
bạc, đồ ăn toàn là của ngon vật lạ”. Tất cả những điều đó đều được lấy từ mồ hôi, công
sức, xương máu của nhân dân. Những người dân lam lũ phải bươn trải, phải bỏ mạng để
xây dựng nên cơng trình kiến trúc đồ sộ, làm nên sự xa hoa của cuộc sống nơi đây. Chính
vua chúa quan lại, cường quyền đã bóc lột, đã cướp đi thành quả lao động của những dân
đen lầm than. Dù không giết người trực tiếp nhưng cũng chẳng khác gì việc làm của giặc
Minh ngày ấy:
“Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ”
Cứ ngỡ rằng cuộc sống sung túc thì mọi thứ đều tốt đẹp nhưng khơng khí nơi đây lại
khơng hề được trong lành, dù có mùi hương ngào ngạt ấy thế mà lại tù đọng, ngột ngạt vơ
cùng. Chính điều đó là nguyên nhân khiến cho Thế tử_con trời mà mắc bệnh mãi khơng
khỏi. “Vì thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên phủ tạng
yếu đi.” Một con người sống trong nhung trong lụa, ăn sơn hào hải vị mà không vận động
khơng bệnh ắt cũng phải có bệnh. Đây là căn bệnh của người nhà giàu. Tác giả thật tinh
tường khi đã sớm nhận ra cái “khiếm khuyết” ở một nơi tưởng chừng như hoàn hảo nhất
của “Cả trời Nam sang nhất là đây”.
Cuộc sống cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa cũng chẳng khác gì hồng cung, mọi thứ đều
đi theo một trật trự, quy củ phép tắc nghiêm ngặt. “Người giữ cửa truyền báo rộn ràng,
người có việc quan qua lại như mắc cửi.Vệ sĩ canh giữ cửa cung, ai muốn ra vào phải có
thẻ”, “Lính nghìn cửa vác địng nghiêm ngặt’ là vậy. Điều đó cho thấy quyền uy của chúa
thật to lớn. Muốn gặp được thế thử đâu phải dễ dàng phải đi qua năm, sáu lần chướng
gấm, phải lạy bốn lạy mới được lui ra. Những luật lệ sinh hoạt nơi đây làm cho tác giả

dường như có phần rụt rè, e ngại mất tự nhiên khi thì chỉ dám “ngước mắt nhìn rồi lại cúi
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đầu”, khi thì “nín thở” rồi lại “khúm núm”.
Vì những lẽ ấy lại thêm chẳng màng danh lợi mà cuộc đấu tranh nội tâm diễn ra cam go ở
khoảnh khắc kê đơn thuốc. Nếu chữa khỏi ngay thì phải ở lại mà khơng thể về núi nhưng
chẳng thể vì mong muốn cá nhân mà quên đi chữ “Trung” của người làm phận bề tôi, chữ
“Đức”của người nghề thầy thuốc một lịng vì việc cứu chữa bệnh khơng phân biệt giàu
sang hay nghèo hèn, người tốt hay kẻ xấu
“Thiện tâm cốt ở cứu người
Sơ tâm nào có mong cầu chi đâu”.
Bức tranh hiện thực cuộc sống xa hoa nơi Trịnh phủ đã được Lê Hữu Trác khắc họa thật
chân thực, rõ nét qua từng chi tiết miêu tả. Tác giả lựa chọn, tổ chức, sắp xếp các sự kiện,
nhân vật theo tuyến tính thời gian, khơng gian theo từng bước và cái nhìn, sự quan sát tinh
tế của mình. Sử dụng ngơi kể thứ nhất nhân vật xưng tôi cùng với những câu văn linh hoạt
làm cho hiện thực càng trở nên thực hơn và thu hút, lôi cuốn người đọc. Nếu như bút pháp
đặc trưng của văn học trung đại là miêu tả ước lệ tượng trưng, khn mẫu quy phạm thì
trong đoạn trích tác giả đã thực hiện “giải quy phạm” khơng cịn những cơng thức nghiêm
ngặt mà trở về với cuộc sống hiện thực với những điều tai nghe mắt thấy.
“Con ơi nhớ lấy câu này
Cướp đêm là giặc cướp ngày là quan”
Bọn vua chúa phong kiến đa số đều là những tên cướp ngày. Chúng cướp của, cướp sức,
cướp cơng, cướp chí của nhân dân ta một cách trắng trợn bằng những thủ đoạn cơng khai
để vinh thân phì gia, để hưởng thụ cuộc sống.
Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” mang giá trị hiện thực sâu sắc một mặt phê phán lối
sống xa hoa, giàu sang với quyền uy tột bậc nơi Trịnh phủ, một mặt đồng cảm thương xót
cho số phận và cuộc sống của những người dân nghèo. Qua đó cũng cho thấy nhân cách

cao thượng, tấm lòng y đức và lối sống thanh cao của Lê Hữu Trác là tấm gương sáng cho
ngành y bác sĩ, xứng đáng là ông tổ của nghề thuốc được người đời sau nhắc đến với một
lịng thành kính nhất.
Bài tham khảo 5
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Hải Thượng Lãn Ơng Lê Hữu Trác được biết đến không chỉ với danh tiếng của một danh
y lỗi lạc, nhân từ và một ẩn sĩ thanh cao, cứng cỏi mà còn là tác giả của cuốn "Thượng
kinh kí sự" nổi tiếng. Đầu năm 1782, do danh tiếng y thuật vang xa, ông được lệnh triệu
ra kinh đô để chữa bệnh cho Thế tử Trịnh Cán và chúa Trịnh Sâm. Nhờ những tư liệu, ghi
chép trong chuyến đi, ơng đã hồn thành tác phẩm "Thượng kinh kí sự" với giá trị hiện
thực sâu sắc. "Vào phủ chúa Trịnh" là một trong những trích đoạn đặc sắc thể hiện rõ điều
này bằng việc lên án, tố cáo cuộc sống xa hoa, quang cảnh lộng lẫy cùng những tầng lớp
vua quan trong bộ máy xã hội phong kiến.
Trước hết, dưới con mắt tỉnh táo, tinh tế của một ẩn sĩ, tác giả Lê Hữu Trác đã ghi lại và
phản ánh trong tác phẩm của mình đời sống xa hoa, giả dối và đầy thị phi của tầng lớp
vua quan thông qua những chi tiết về quang cảnh xa hoa, lộng lẫy trong các dinh thự và
phủ các. Đó là vườn hoa với "cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió
đưa thoang thoảng mùi hương", đó là những nhà "Đại đường", "Quyển bồng", "Gác tía"
với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng và "những đồ đạc nhân gian
chưa từng thấy" cùng "mâm vàng, chén bạc" được dùng lúc tiếp khách ăn uống. Tất cả
khung cảnh vàng son lộng lẫy xa hoa của phủ chúa đã được phóng chiếu qua đơi mắt và
sự quan sát, tinh tế và tỉ mỉ của tác giả.
Khơng chỉ dừng lại ở đó, giá trị hiện thực của tác phẩm cịn được tạo nên thơng qua
những chi tiết về cung cách sinh hoạt trong phủ chúa. Ngay từ lúc tác giả lên cáng vào
phủ theo lệnh chúa thì điều này đã được làm nổi bật: "có tên đầy tớ chạy đằng trước hét
đường" và "cáng chạy như ngựa lồng". Khi đặt chân vào phủ chúa, tác giả quan sát thấy

cảnh tượng "người giữa cửa truyền báo rộn ràng, người có việc qua lại như mắc cửi".
Quang cảnh đó đã khiến cho tác giả khơng khỏi ngạc nhiên:
"Lính nghìn cửa vác địng nghiêm nhặt
Cả trời Nam sang nhất là đây"
Câu thơ của tác giả đã minh chứng rõ thêm về quyền uy nơi phủ chúa. Chính ơng cũng đã
bộc bạch trước cảnh xa hoa đó rằng: "Mình vốn cũng là con em nhà quan, sinh trưởng nơi
phồn hoa, khắp chốn trong cấm thành, chỗ nào cũng từng quen thuộc, duy có quang cảnh
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

phủ chúa thì chỉ được nghe nói tới mà thôi. Nay được đến đây, mới biết hết là sự giàu
sang của vua chúa, quả là không ai sánh kịp". Những câu thơ hay lời bình luận của tác giả
cũng đã làm nổi bật giá trị về mặt thời gian nghệ thuật của tác phẩm. Đó là sự xuất hiện
của thời gian tâm lí. Bên cạnh thời gian vật lí là những con số về ngày giờ, năm tháng và
niên hiệu, tác giả còn dành ra những khoảng không để chiêm nghiệm về các sự kiện đã
diễn ra, khiến cho mỗi một sự miêu tả trong tác phẩm đều chứa đựng những suy nghĩ và
cảm xúc của tác phẩm.
Bằng ngòi bút chân thực và sắc nét, trong đoạn trích này, tác giả cịn gián tiếp lên án và tố
cáo đời sống xa hoa, bệnh hoạn của giới quý tộc, quan lại đương thời. "Bệnh" của Trịnh
Cán đã được ông nhận xét như sau: "là do sinh trưởng ở nơi màn the trướng gấm, ấm nó
quá sức, tạng phủ kém yếu, lại thêm bị ốm lâu nên tinh huyết hao kiệt,...". Chúa Cán vốn
là trẻ con hồn nhiên nghiễm nhiên trở thành nạn nhân của sự sung túc, thừa thãi và dưỡng
dục sai lầm. Trước những căn bệnh như thế này, việc cứu chữa sẽ được các ngự y tiến
hành như thế nào? Tác giả lại tiếp tục khéo léo lên án đám thầy thuốc Bắc Hà với căn
bệnh ngu dốt, nhưng ảo tưởng, tham lam và nhỏ nhen. Đó là đám "y lại" chuyên đố kị,
dèm pha lẫn nhau, khơng vì đạo làm thuốc mà vì danh lợi. Bằng những nét bút miêu tả
khá tự nhiên, chân thực, Hải Thượng Lãn Ông đã bắt mạch, lên đơn những căn bệnh của
chế độ phong kiến lúc bấy giờ. Bên ngoài lớp vỏ bọc hoàn hảo của quang cảnh xa hoa

lộng lẫy và cung cách sinh hoạt đầy quyền uy, hịa nhống và thịnh trị là những mầm bệnh
đang phát tác, thể hiện sự mục rỗng và báo hiệu sự khủng hoảng tất yếu của chế độ xã hội
phong kiến đương thời.
Giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm "Vào phủ chúa Trịnh" đã làm nên tính chân thực
của "Thượng kinh kí sự" qua bút pháp kí sự vơ cùng đặc sắc của tác giả. Đó là sự kết hợp
thành công của đôi mắt quan sát tỉ mỉ cùng ngòi bút ghi chép trung thực, tả cảnh sinh
động, ngay cả những chi tiết nhỏ nhất để tạo nên cái thần của cảnh và vật thấm đẫm trong
từng con chữ và xuyên suốt trang văn.
Thông qua giá trị hiện thực của tác phẩm, độc giả còn thấy được giá trị nhân đạo ẩn chứa
một cách sâu sắc. Bằng sự quan sát và ghi chép về quang cảnh xa hoa lộng lẫy, tác giả đã
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

gián tiếp thể hiện sự đồng cảm, thương xót đối với cuộc sống cơ cực, lầm than của nhân
dân. Bức tranh về xã hội phong kiến đã được phác họa trong sự đối lập giữa đời sống của
tầng lớp quan lại và cuộc sống của những người dân. Thơng qua tác phẩm này, chúng ta
càng thấm thía hơn nữa câu ca quen thuộc của người xưa về sự tàn bạo và trắng trợn trong
lối sống của đại đa số tầng lớp quan lại:
"Con ơi nhớ lấy câu này
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan".
Bài làm 6
"Con ơi nhớ lấy câu này
Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan".
Bọn vua chúa phong kiến đa số là những tên cướp ngày. Chúng cướp của nhân dân một
cách công khai bằng đủ thủ đoạn tàn ác để vinh thân phì gia, để hưởng thụ cuộc sống.
Lên Hữu Trác, một danh y lỗi lạc, một văn nhân tài ba của nước ta ở thế kỉ XVIII đã một
phần nào nói lên được thực trạng này qua tác phẩm Thượng kinh kí sự. Trong kí sự này,
đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh có một giá trị hiện thực sâu sắc khi phản ánh được cuộc

sống xa hoa, giàu sang, quyền uy tột bậc của nhà chúa.
Thượng kinh kí sự nguyên văn bằng chữ Hán, được Lê Hữu Trác viết năm 1782, nội
dung ghi lại những điều mà tác giả tai nghe mắt thấy trong những lần được vời ra kinh
đô Thăng Long chữa bệnh cho cha con chúa Trịnh Sâm. Qua những trang viết sinh động
và sắc sảo, tác giả đã phản ánh chân thực cuộc sống xa hoa của tầng lớp vua chúa phịng
kiến, đồng thời kín đáo bày tỏ thái độ thờ ơ, coi thường danh lợi của mình. Lê Hữu Trác
sử dụng người trần thuật ngôi thứ nhất,trực tiếp tiếp cận cung cách sinh hoạt xa hoa của
chúa Trịnh. Nhà văn quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực, tả cảnh sinh động, thuật việc
khéo léo.
Mở đầu bài kí là Khung cảnh giàu sang, đẹp đẽ hiếm có cùa phủ chúa Trịnh được tác giả
miêu tả trực tiếp qua quan sát và miêu tả gián tiếp qua ấn tượng mà nó gây ra trong lịng
tác giả: Tơi ngẩng đầu lên: đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa
đua thấm, gió đưa thoang thoảng mùi hương… Tơi nghĩ bụng: Mình vốn con quan, sinh
trưởng ở chốn phồn hoa, chỗ nào trong cấm thành mình cũng đã từng biết Chỉ có những
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

việc trong phủ chúa là mình chỉ mới nghe nói thơi. Bước chân đến đây mới hay cảnh
giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường!
Quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa được ghi lại khá tỉ mỉ qua con mắt
quan sát của một thầy thuốc lần đầu tiên bước chân vào thế giới mới lạ. Không gian nghệ
thuật của tác phẩm ngày càng được mở rộng hơn theo bước chân, và cách nhìn của nhân
vật xưng "tơi" . Bức tranh tồn cảnh về phủ chúa Trịnh khơng chỉ có bề rộng mà cịn có
chiều sâu, với một sức gợi mạnh mẽ.
Tuy được mời nhưng vị danh y cũng chỉ được đưa vào phủ bằng lối cửa sau, mỗi bước
đều có người của phủ chúa đi theo. Trên đường đi, ông để ý ghi nhận từng sự vật: Đi
được vài trăm bước, qua mấy lần cửa mới đến cái điếm "Hậu mã quân túc trực". Điếm
làm bên cái hồ, có những cái cây lặ lùng và những hịn đá kì lạ. Trong điếm cột và bao

lơn lượn vòng, kiểu cách thật là xinh đẹp.
Càng vào sâu bên trong, sự ngạc nhiên của tác giả càng lớn:
Qua dãy hành lang phía tây, đến một cái nhà lớn thật là cao và rộng. Hai bên là hai cái
kiệu để vua chúa đi. Đổ nghi trượng đều sơn son thiếp vàng. Ở giữa đặt một cái sập thếp
vàng. Trên sập mắc một cái võng điều. Trước sập và hai bên, bày bàn ghế, những đổ đạc
nhân gian chưa từng thấy… Lại qua một cửa nữa, đến một cái lầu cao và rộng. Ở đây,
cột đều sơn son thếp vàng. Đúng là cảnh lầu son gác tía, cung bạc lầu vàng mà dân
chúng chĩ có thể thấy trong truyện thần tiên hoặc trong tưởng tượng mà thôi.
Khung cảnh trong phủ chúa đã được Lê Hữu Trác khái qt qua mấy câu thơ tức cảnh:
Lính nghìn cửa vác đòng nghiêm nhặt,
Cả trời Nam sang nhất là đây!
Lầu từng gác vẽ tung mây,
Rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào.
Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa lại càng khác xa chốn dân gian. Lần đầu tiên trong
đời, với tư cách là khách mời, tác giả được dùng cơm bằng mâm vàng, chén bạc, đồ ăn
toàn là của ngon vật lạ … Khơng một lời bình luận, tác giả để các chi tiết tự toát lên ý
nghĩa hiện thực sâu xa của nó. Thời kì này, chế độ phong kiến lâm vào tình trạng khủng
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

hoảng, rối ren. Vua Lê nhu nhược chỉ cịn đóng vai trị bù nhìn, mọi quyền lực chính trị
đều rơi vào tay chúa Trịnh, mà chúa Trịnh thì lộng hành, ăn chơi xa xí, hoang dâm vơ độ.
Trong khi đó, dân chúng sống lầm than cơ cực, tiếng oán thán vang lên khắp hang cùng
ngõ hẻm. Quyền lợi của vua chúa khơng cịn đồng nghĩa với quyền lợi của quốc gia, dân
tộc. Vì thế mà người người bất bình. Phong trào khởi nghĩa nơng dân chống lại triều đình
nổi lên ị khắp nơi. Do có nhận thức đúng đắn vể bản chất của triều đình phong kiến
đương thời nên Lê Hữu Trác dứt khoát quay lưng trước con đường hoạn lộ đầy cám dỗ
của danh lợi, phú quý nhưng vinh liền nhục và cũng đầy hiểm hóc.

Đoạn văn miêu tả nơi cung cấm khá tỉ mỉ, vừa có giá trị hiện thực sắc sảo vừa ngầm
chứa thái độ giễu cợt nhẹ nhàng của tác giả: Đi qua độ năm, sáu lẩn trướng gấm như vậy,
đến một cái phịng rộng, ở giữa phịng có một cải sập thếp vàng. Một người ngồi trên sập
độ năm, sáu tuổi, mặc áo lụa đỏ. Có mấy người đứng hầu hai bên. Giữa phòng là một cây
nến to cắm trên một cải giả bằng đổng. Bên sập đặt một cái ghế rồng sơn son thếp vàng,
trên ghế bày nệm gấm. Một cái màn là che ngang sân. Ở trong có mấy người cung nhân
đang đứng xúm xít Đèn sáp chiếu sáng, làm nổi màu mặt phấn và màu áo đỏ.
Xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt Xem chừng Thánh thượng thường thường
vẫn ngồi trên ghế rồng này, nay người rút lui vào màn để tồi xem mạch Đông cung cho
thật kĩ:
Qua hình dáng và bệnh tình của Đơng cung thế tử được tác giả miêu tả khá kĩ, người
đọc cớ thể liên tưởng đến tình trạng suy thối của triều đình phong kiến Việt Nam thời
đó: … thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu
đi. vả lại, bệnh mắc đã lâu, tinh khí khơ hết, da mặt khơ, rốn lồi to, gân thời xanh, tay
chân gầy gị. Đó là vì nguyên khỉ đã hao mòn, thương tổn quá mức. Quả là chế độ phong
kiến tồn tại hàng ngàn năm nay đã già cỗi, lạc hậu và khó bề cứu chữa.
Vốn là một người thông minh, Lê Hữu Trác đắn đo rất kĩ trong cách chữa bệnh cho thế
tử. Ý kiến của các thầy thuốc trong cung ông nghe ch? để tham khảo. Từ thực trạng bệnh
tình và thể lực của thế tử, ơng phân tích, cân nhắc thiệt hơn rồi tìm ra cách chữa phù hợp
nhất: Tơi thấy thánh thể gầy, mạch lại tế, sác. Thế là âm dương đều bị tổn hại, nay phải
dùng thuốc thật bổ để bổi dưỡng tì và thận, cốt giữ cái căn bản tiên thiên và làm nguồn

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

gốc cho cái hậu thiên. Chính khí ở trong mà thắng thì bệnh ở ngồi sẽ tự nó tiêu dần,
khơng trị bệnh mà bệnh sẽ mất.
Điều thú vị hơn cả là nếu suy ngẫm kĩ, chúng ta sẽ thấy nội dung tờ khải của danh y Lê

Hữu Trác nói về cách chữa bệnh cho thế tử nhưng lại chứa đựng một nhận xét cực kì
chính xác về thực trạng của triều đình phong kiến đương thời và đưa ra phương thức
chữa trị những căn bệnh trầm kha của nó: Chầu mạch, thấy sáu mạch tế, sác và vơ lực,
hữu quan yếu, hữu xích lại càng yếu hơn. Ấy là tì âm hư, vị hỏa q thịnh, khơng giữ
được khí dương, nên âm hoả đi càn. Vì vậy( bên ngồi thấy cổ trướng, đó là tượng trưng
ngồi thì phù, bên trong thì trống. Nên bổ tì thổ thì yên…
Danh y Lê Hữu Trác thừa sáng suốt để kê một phương thuốc hồ hỗn cho thế tử vì sợ
nếu mình làm kết quả ngay thì sẽ bị danh lợi nó ràng buộc, khơng làm sao về núi được
nữa. Là một bậc chân Nho, ông tỏ ra nắm rất vững lẽ xuất xử của người quân tử. Quyết
định lánh xa vịng danh lợi của ơng trong hồn cảnh ấy là vơ cùng đúng đắn.
Lê Hữu Trác tổ chức điểm nhìn trần thuật linh hoạt. Có đoạn sự việc được kể theo
quan sát của nhân vật xưng tơi. Có đoạn nhà văn để cho nhân vật quan truyền chỉ miêu
tả,giới thiệu. Người đọc có cảm tưởng khơng chỉ có Lê Hữu Trác dẫn ta vào phủ chúa để
tự do quan sát ngắm nhìn mà cả những kẻ hầu cận chúa cũng đưa ta thâm nhập, khám
phá sự thật ở "Đông cung". Những đoạn nhân vật tơi độc thoại tốt lên cái nhìn sắc sảo
và sự cảm nhận tinh tế. Những đoạn kể tả, cho thấy nhân vật tôi bao quát được một
không gian rộng lớn, nắm bắt được thần thái, bản chất của sự vật hiện tượng. Trong tư
cách một người thầy thuốc quê mùa, nhân vật tôi luôn tỏ ra là một người hồ nhã kính
nhường, ham học hỏi y thuật của đồng nghiệp . Sự đối lập về vị thế so với các vị lương y
của sáu cung hai viện,không khiến nhân vật tôi trở nên nhỏ bé, trái lại càng tôn cao hơn
nhân cách và tài năng của nhân vật này . Vẻ đông đúc của lương y nơi triều đình tự phơi
bày hết sự thực ở phú chúa đang tồn tại một hệ thống quan lại bất tài, ăn bám .
Các nhà nho xưa ít khi nói về mình. Nhưng trong đoạn trích này,tác giả đã khơng ngần
ngại để cái "Tơi" đóng một vai trị quan trọng. "Vào phủ chúa Trịnh" thể hiện trực tiếp
cái tôi cá nhân người cầm bút. Qua đoạn trích ta thấy tác giả Lê Hữu Trác là một thầy
thuốc giàu kinh nghiệm. Bên cạnh tài năng ơng cịn là một thầy thuốc có lương tâm và
đức độ. Lê Hữu Trác xem nghề thuốc vơ cùng thiêng liêng cao q,người làm thuốc phải
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188



Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nối tiếp lịng trung của cha ơng mình,phải ln giữ đức cho trong, giữ lịng cho sạch. Lê
Hữu Trác yêu thích tự do, nếp sống thanh đạm. Vượt lên trên những danh lợi tầm thường
ông trở về hành đạo cứu đời với quan niệm: "Thiện tâm cốt ở cứu người. Sơ tâm nào có
mưu cầu chi đâu/ Biết vui, nghèo cũng hơn giàu/ Làm ơn nào phải mong cầu trả ơn".
"Vào phủ chúa Trịnh" trở thành một quá trình tiếp cận sự thật đời sống xa hoa vương
giả hơn là thăm bệnh,chữa bệnh. Thăm bệnh, chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán tưởng chỉ
như một cái cớ, một dịp may giúp người viết kí hồn thiện bức tranh về cuộc sống thâm
nghiêm, giàu sang đầy uy quyền. Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh mang giá trị hiện thực
sâu sắc. Bằng tài quan sát tinh tế và ngòi bút ghi chép chi tiết, chân thực, tác giả đã vẽ lại
một bức tranh sinh động về cuộc sông xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh, đồng thời cũng
bộc lộ thái độ coi thường lợi danh của mình. Đối với ơng thì khơng có gì q bằng cuộc
sống tự do nơi non xanh nước biếc chốn quê nhà, được đem hết tài năng, nhiệt huyết
cống hiến cho y thuật và cứu nhân độ thế. Cuộc sống nơi cung vua, phủ chúa dẫu giàu
sang phú quý tột bậc nhưng rốt cục cũng ch? là vào luồn ra cúi, cá chậu chim lồng mà
thơi.
Bài làm 7
Hải Thượng Lãn Ơng - Lê Hữu Trác ngoài việc là một thầy thuốc nổi tiếng với tác phẩm
Hải Thượng y tơng tâm lĩnh, thì bản thân ông cũng là một người có tài văn chương, với
những đóng góp đáng ghi nhận trong nền văn học Việt Nam. Một trong những cuốn
nổi tiếng nhất trong bộ sách trên của ơng đó là Thượng kinh ký sự. Ở đó ta sẽ có cơ hội
được nhìn lại lịch sử Việt Nam thê kỷ 18, một thời kỳ mà ở đó có sự phân tranh gay gắt
giữa vua Lê và chúa Trịnh. Người ta ví rằng một triều đình có hai hồng cung cùng song
song tồn tại, điều đó đã đẩy cuộc sống nhân dân vào cảnh khốn cùng. Ta sẽ được tìm
hiểu về một trong hai hồng cung quyền uy, xa hoa tột bậc đó, chính là phủ chúa Trịnh
qua lời của Lê Hữu Trác trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.
Lê Hữu Trác (1724-1791), hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, quê cha ở Trấn Hải Dương
(Hưng Yên), quê mẹ ở huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Ông vừa là một danh y lỗi lạc, vừa là
một nhà văn tài hoa. Tác phẩm của ơng chỉ có một bộ duy nhất là Hải Thượng y tông

tâm lĩnh, rất đồ sộ, là tâm huyết của cả cuộc đời ông viết trong gần 40 năm trời bền bỉ.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Thượng kinh ký sự là quyển vĩ của bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh, viết nhân sự kiện
chúa Trịnh Sâm mời Lê Hữu Trác ra kinh đơ chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán, cuốn sách
chính là kết quả của chuyến đi này.
Bằng những quan sát rất tinh tế của mình, Lê Hữu Trác đã tái hiện một cách rất sinh
động bức tranh hiện thực nơi phủ chúa Trịnh. Ơng tự đặt mình vào vị trí của một vi thầy
thuốc nhà quê, một người dân lao động lần đầu tiên được bước chân vào phủ Chúa, để
diện kiến bề trên, để thực sự thấy được cái cuộc sống xa hoa tột độ của giai cấp thống trị
thời bấy giờ là như thế nào. Đây thật sự là cái nhìn của một bậc trí thức lương tâm và
trung thực. Tác giả quan sát sự vật theo trình tự khơng gian và thời gian, đi từ ngồi vào
trong. Trước hết ấn tượng đầu tiên của Lê Hữu Trác là cảnh vật tươi đẹp nơi phủ Chúa:
“cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đưa thắm, gió đưa thoang thoảng mùi
hương”, rồi thì quang cảnh rộng lớn, đẹp mắt, “những dãy hành lang quanh co nối tiếp”,
cảnh người qua lại nhộn nhịp “như mắc cửi”. Chỉ mới bấy nhiêu thôi đã khiến cho Lê
Hữu Trác, vốn lớn lên trong nhung gấm, giàu sang cũng phải mở rộng tầm mắt mà âm
thầm cảm thán “cảnh giàu sang của vua chúa thực khác người thường!”. Trong đôi mắt
của một thầy thuốc quê mùa, phủ Chúa thực chẳng khác nào chốn bồng lai tiên cảnh,
“ngư phủ đào nguyên” cả, thực tươi đẹp không kể xiết.
Thế rồi khi bước vào nội cung, Lê Hữu Trác mới biết được cái cung cấm giàu sang
nghiêm ngặt đến như thế nào. Khắp nơi nơi là đình đài, lầu các cao rộng, cảnh cung cấm
được sơn son thếp vàng tỉ mỉ, rực rỡ, chưa kể những đồ vật bày biện bên trong toàn là
những thứ “nhân gian chưa từng thấy”. Rồi thì khơng khí ngào ngạt các mùi hương thơm
của nến, của hoa nhưng lại mang đến cảm giác tù đọng, ngột ngạt vô cùng, thứ nhất là vì
cái khơng khí thâm nghiêm, thứ hai là vì cái vẻ tráng lệ xa hoa phi thực q mức, khiến

cho mọi thứ khơng cịn giữ được vẻ đẹp tự tại ban đầu. Như vậy, qua đôi mắt quan sát
tinh tường của Lê Hữu Trác ta đã thấy quang cảnh phủ Chúa hiện lên một cách chân thực
và sinh động. Đó là một nơi xa hoa, tráng lệ, rực rỡ, khơng một nơi nào có thể sánh bằng,
tuy nhiên cái đẹp vượt quá mức thường khiến cho cuộc sống vương giả trở nên ngột ngạt,
tù hãm, dường như mất đi cái phần sinh khí tự nhiên của sự sống.
Đó là về cảnh sắc, về cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa ta lại càng thấy được cái mức độ
xa xỉ tột cùng của đấng bề trên lúc bấy giờ. Một mâm cơm để mời các ngự y mà cái chén
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

cái bát nào cũng bằng vàng, bằng bạc, đồ ăn thì tồn của ngon vật lạ, Lê Hữu Trác thầm
nghĩ “bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia”. Rồi thì đường vào phịng bệnh của
thế tử tuyệt nhiên chẳng có một cái cửa nào, mà được phủ bởi năm sáu lần trướng gấm,
cách biệt với bên ngồi. Trong phịng chỉ có một thế tử cùng với chúa vậy mà một đám
người hầu, rồi lại một đám cung nhân chầu trực dù chẳng mấy khi có việc cần. Cũng
chính cái lối sống, sung sướng xa hoa tột độ, nhưng ngột ngạt tù túng ấy đã khiến một
đứa trẻ mới năm sáu tuổi mắc bệnh nặng. Lúc này đây màn che trướng phủ, sơn hào hải
vị, lụa là gấm vóc lại cũng đang khiến con người ta trở nên bệnh tật, thế mới có câu cái
gì q cũng khơng tốt, là vậy.
Rồi thì căn ngun bênh tật của thế tử cũng là lời sâu xa của Lê Hữu Trác về tình hình
đất nước lúc bấy giờ, “ngun khí đã hao mịn, thương tổn q mức”, khó có thể chữa
chạy. Ơng đắn đo rất nhiều trong lúc chữa bệnh cho thế tử, không phải là không chữa
được mà cốt là ơng sợ mình bị giữ chân, bị cuốn vào cái vịng danh lợi luẩn quẩn khơng
thể thốt thân được. Cuối cùng, ơng kê một phương thuốc hịa hỗn cho thế tử, bệnh sẽ
khỏi nhưng lại khơng hết ngay và ơng có thể an tâm rút về núi tiếp tục hành nghề mà
không phải hổ thẹn với ơn nghĩa quốc gia bao đời.
Đoạn trích có giá trị hiện thực sâu sắc, phản ánh cái lối sống xa xỉ, hoang dâm vô đạo
của phủ Chúa, chèn ép nhân dân bởi sưu cao thuế nặng, chỉ vì phục vụ cho cuộc sống xa

hao tột bậc của chúng, để nhân dân phải sống trong cảnh lầm than, kêu trời không thấu,
kêu đất chẳng hay. Lúc này đây cảnh cung cấm tráng lệ nơi phủ Chúa chính là nỗi đau
của của nhân dân, là cái xiềng xích đang ngày đêm đang áp lên đôi vai gầy của những
người dân cùng khổ. Đồng thời đoạn trích cũng là tấm lịng coi thường danh vọng của Lê
Hữu Trác, vị danh y ấy chỉ yêu tha thiết cái cảnh thanh bình, tự do nơi quê nhà, được
hành y cứu người. Còn cái cuộc sống tuy xa hoa, sung sướng kia tuy hào nhoáng như rốt
cục cũng phải chịu luồn cúi, khn phép thì có hay ho gì đâu.
Bài làm 8
Với lối viết theo thể ký, ghi chép lại những người thật việc thật, đoạn trích Vào phủ chúa
trịnh giúp cho ta có được một tài liệu quý vào thời vua Lê chúa ,Trịnh mà cho tới nay
tồn bộ di tích này hầu như đã biến mất…

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Lê Hữu Trác xuất thân trong một gia đình q tộc, giỏi binh thư, võ nghệ. Làm quan dưới
thời chúa Trịnh được một thời gian,ông nhận thấy xã hội thối nát,cương thường lỏng lẻo,
nhân khi người anh ở Hương Sơn mất (1746), ông liền viện cớ cáo quan về ni mẹ già.
Từ đó ơng chun nghiên cứu y học vừa chữa bệnh cứu đời, vừa soạn sách và mở trường
dạy học truyền bá y đức, y lí,y thuật.
Ngày 12 tháng giêng năm Cảnh Hưng 43(1782),Lê Hữu Trác nhận được lệnh chúa triệu
về kinh xem mạch, kê đơn chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Sau đó một thời gian thì
chữa bệnh cho chúa Trịnh Sâm. Những điều Lê Hữu Trác mắt thấy tai nghe trong nhiều
chuyến đi từ Hương Sơn ra Thăng Long đã thôi thúc ông cầm bút.
Năm 1783 ơng viết xong tập “Thượng kinh kí sự” bằng chữ Hán. Tập kí sự này là một
tác phẩm văn học đích thực, đặc sắc giá, có giá trị sử liệu cao . Đoạn trích “ Vào phủ
chúa Trịnh” trong sách Ngữ văn 11-Nâng cao,tập 1(Nxb.Giáo dục,H,2007) thể hiện được
đầy đủ những nét độc độc đáo trong bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác.

Như ta biết: kí là là tên gọi chung cho một nhóm thể loại có tính giao thoa giữa báo chí
với văn học. Kí viết về cuộc đời thực tại,viết về người thật,việc thật. Người viết kí miêu
tả thực tại theo tinh thần của sử học. Mẫu hình tác giả kí gần gũi với nhà sử học. Tác giả
kí coi trọng việc thuật lại có ngọn ngành và khơng bao giờ qn miêu tả khung cảnh. Kí
bao gồm nhiều thể văn như : bút ký, phóng sự, du kí, hồi kí,nhật kí, …Trong số đó kí sự
thiên về ghi chép chi tiết, tỉ mỉ sự việc- câu chuyện có thật. Tất nhiên đan xen vào mạch
tự sự cịn có những đoạn thể hiện nhận xét chân thực,tinh tường của nhà văn trước sự
việc.
Đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh” vẽ lại một bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa
quyền quý của chúa Trịnh. Lê Hữu Trác sử dụng người trần thuật ngôi thứ nhất,trực tiếp
tiếp cận cung cách sinh hoạt xa hoa của chúa Trịnh. Nhà văn quan sát tỉ mỉ, ghi chép
trung thực, tả cảnh sinh động, thuật việc khéo léo.
Mở đầu đoạn trích là một sự kiện cụ thể, chân thực. Tính chất kí trong bút pháp của Lê
Hữu Trác thể hiệnrõ ở cách ghi tỉ mỉ sự việc, thời gian.
Nhà văn kết hợp biện pháp kể khách quan với nghệ thuật gợi khơng khí nhằm làm nổi
bật hành động khẩntrương,gấp gáp của nhân vật:
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

“Mồng một tháng 2. Sáng tinh mơ, tôi nghe tiếng gõ cửa rất gấp. Tôi chạy ra mở cửa .
Thì ra một người đầy tớ quan Chánh đường….” .
Ở đây “trong việc có người”, người gắn chặt với cảnh,với môi trường hoạt động cụ thể.
Câu văn của Lê Hữu Trác ngắn gọn, giàu thông tin, được viết ra một cách nhẹ nhàng, tự
nhiên,không một chi tiết thừa.
Lời văn giản dị, chắc mà bay bổng, vừa “truyền cảm” vừa truyền nhận thức.Người đọc
có thể hình dung được rất rõ một cảnh huống đặc biệt đang xảy ra.
Lần theo mạch tự sự, người đọc có cảm giác hồi hộp lo âu rồi bất ngờ nhận ra một con
người gần gũi, quen thuộc như cảm nhận của nhân vật “ Tơi” trong tác phẩm này.

Trước mắt ta: hình ảnh nhân vật tôi đã dừng bước với tâm trạng ngạc nhiên, thoáng một
chút thất vọng. Nhịp kể đột ngột chậm lại để ghi người, ghi việc rõ nét hơn, đầy đủ hơn.
Hai chữ “thì ra” vừa tạo ấn tượng về sự khám phá, vừa gọi ra được người thật,việc thật.
Nhân vật “tơi” khơng hiện ra qua hình dáng cụ thể. Trước hết anh ta xuất hiện qua giọng
nói, qua cảm nhận về âm thanh, và rõ hơn ở hành động. Nhân vật “tôi”” xuất hiện với tư
cách một người trong cuộc, trực tiếp tham gia vào sự việc được miêu tả trần thuật.
Vì thế ngay từ đầu truyện người đọc đã có cảm giác đây khơng phải câu chuyện hư cấu,
mà chính là bức tranh cuộc sống đang hiện hữu. Khi kể việc, tả người Lê Hữu Trác
không vay mượn những khn mẫu, chất liệu có sẵn, tác giả hướng tới khai thác chất
liệu đời thường, đời tư. Chẳng hạn lời đối thoại của nhân vật người đầy tớ được thể hiện
một cách tự nhiên, đúng với vị thế chức phận của hắn: “có thánh chỉ triệu cụ vào. Quan
truyền mệnh hiện đang ở nhà cụ lớn con, con vâng mệnh chạy đến đây báo tin…”.
Lê Hữu Trác coi trọng việc kể lại có ngọn ngành. Nhà văn ưa sắp xếp sự việc cho đầy đủ
mạch lạc có đầu có cuối, nên dường như cứ một đoạn hay một câu nói về hành động của
tên đầy tớ lại tiếp đoạn tự thuật về hành động, cảm nhận của Lê Hữu Trác. “Nghe tiếng
gõ cửa…..tơi chạy ra…”, “người đầy tớ nói…..tơi bèn”, “tên đầy tớ chạy…tơi bị xóc
một mẻ,khổ khơng nói hết”. Mạch văn chặt chẽ nhờ sự thể hiện thành công cái lơ gíc
nhân quả của sự kiện, hành động.
Ban đầu ta tưởng như nhân vật “tôi” chủ động, nhưng càng đọc càng thấy nhân vật “tôi”
bị cuốn vào hết sự việc này đến sự việc khác.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Mở đầu đoạn trích cấu trúc câu văn ngắn gọn. Mỗi câu văn tương ứng với một tâm tình,
một sự việc, hànhđộng. Người đọc vừa đồng cảm với nỗi vất vả và hành động bất đắc dĩ
của nhân vật tơi vừa đồng tình với Lê Hữu Trác ở thái độ mỉa mai châm biếm sự lộng
quyền, tiếm lễ của chúa Trịnh Sâm lúc bấy giờ.
Quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa được ghi lại khá tỉ mỉ qua con mắt

quan sát của một thầy thuốc lần đầu tiên bước chân vào thế giới mới lạ. Không gian nghệ
thuật của tác phẩm ngày càng được mở rộng hơn theo bước chân, và cách nhìn của nhân
vật xưng “tơi”.
Bức tranh tồn cảnh về phủ chúa Trịnh khơng chỉ có bề rộng mà cịn có chiều sâu, với
một sức gợi mạnh mẽ. Theo nhân vật “tôi” quanh cảnh ở phủ chúa cực kì xa hoa, tráng
lệ- khơng ở đâu sánh bằng: Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa với những hành lang
quanh co nối tiếp nhau,ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác. Khn viên phủ chúa rộng, có
trạm dừng chân được kiến trúc thật kiểu cách, với cảnh trí thiên nhiên kì lạ.
Trong vườn, chim kêu ríu rít,danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương. Bên
trong là những Đại đường, gác tía với kiệu son, võng điều. Đồ dùng của chúa được son
son thiếp vàng, đồ dùng tiếp khách ăn uống cũng đều là mâm vàng, chén bạc, của ngon
vật lạ…. Đến nội cung của thế tử phải trải qua 6 lần trướng gấm. Nơi ở của thế tử rất
sang trọng,có sập thếp vàng, ghế rồng bày nệm ấm,xung quanh lấplánh, hương hoa ngào
ngạt…
Lê Hữu Trác khéo kết hợp tả tập trung với điểm xuyết, chọn lọc được những chi tiết đắt,
nói lên quyền uytối thượng cùng nếp sống hưởng thụ cực kì xa xỉ của gia đình chúa
Trịnh Sâm. Giọng kể khách quan, trang nghiêm, đan xen với thái độ ngạc nhiên và hàm
ý phê phán kín đáo chúa Trịnh.
Nhà văn khéo kết hợp giữa văn xuôi và thơ ca. Bài thơ vịnh cảnh, tả việc của Lê Hữu
Trác ý tứ sâu xa, lời thơ hóm hỉnh ,ẩn giấu một nụ cười châm biếm, mỉa mai. Lời nhận
xét trong văn phẩm khá đa dạng: Trước tiên Lê Hữu Trác đánh giá khái quát vẻ đẹp. Tiếp
theo nhận xét về cảnh giàu sang. Tiếp nữa nêu ấn tượng về cách bày trí, kiến trúc kiểu
cách. Nhà văn dừng lại bình giá tỉ mỉ,sắc sảo các đồ dùng xa hoa từ nhà Đại đường đến
Gác tía. Lời đánh giá nào của lê Hữu Trác cũng đích đáng,tinh tế và có chừng mực. Nói
tác phẩm giàu chất trữ tình vì thế.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188