Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Hóa học 10: Xác định ngun tố dựa vào số hạt
A. Phương pháp Xác định nguyên tố dựa vào số hạt
Nguyên tử của mỗi nguyên tố có một số Z đặc trưng nên để xác định nguyên tố
ta cần xác định Z thông qua việc lập và giải phương trình về số hạt.
I. Dạng tốn cơ bản cho 1 nguyên tử
Phương pháp giải bài tập
Căn cứ vào Z sẽ xác định được nguyên tử đó là thuộc nguyên tố hóa học nào
Lưu ý: Z = số proton (p) = số electron (e) = E
Số khối: A = Z + N
Tổng số hạt = 2.Z + N
Tổng số hạt mang điện = Z + E = 2Z
Ví dụ 1: Tổng số hạt cơ bản của 1 nguyên tử X là 82, trong đó tổng số hạt mang
điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 22. Vậy X là
Đáp án hướng dẫn giải chi tiết
Ta có: 2.Z + N = 82
2.Z - N = 22
=> Z = (82 + 22)/4 = 26
=> X là Fe
Công thức áp dụng nhanh: Z = (S + A )/4
Trong đó:

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Z: số hiệu nguyên tử
S: tổng số hạt
A: Hiệu số hạt mang điện và không mang điện

II. Dạng toán áp dụng cho hỗn hợp các nguyên tử
Phương pháp:
Nếu là MxYy thì có thể coi có x ngun tử M và y nguyên tử Y.
Do đó x.ZX + y.ZY = (Sphân tử + Aphân tử) / 4
Ví dụ 2: Tổng số hạt cơ bản trong phân tử X có cơng thức là M2O là 140, trong
phân tử X thì tổng số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 44.
Vậy X là
Đáp án hướng dẫn giải chi tiết
Trong X có 2 nguyên tử M và 1 nguyên tử O.
Nên ta có : 2.ZM + 8 = (140 + 44) : 4 = 46 ⇒ Z =19
⇒ M là K ⇒ X là K2O
Áp dụng mở rộng công thức trên trong giải ion
⇒ Nếu ion là Xx+thì ZX = (S + A+ 2x) / 4
⇒ Nếu ion Yy-thì ZY = (S + A – 2y) / 4
Vậy khác biệt của công thức này với công thức ban đầu đó là thêm giá trị của
điện ion
Cách nhớ: nếu ion dương thì đem + 2 lần giá trị điện ion dương, nếu âm thì – 2
lần giá trị điện ion âm)

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Ví dụ 3: Tổng số hạt cơ bản của ion M3+ là 79, trong đó tổng số hạt mang điện
nhiều hơn không mang điện là 19. M là
Hướng dẫn:
ZM = (79 + 19 +2.3) : 4 = 26 ⇒ M là sắt (Fe).
III. Dạng toán cho tổng số hạt cơ bản
Phương pháp

Với dạng này thì ta phải kết hợp thêm bất đẳng thức:
1 ≤ N/Z ≤ 1,52 (với 82 nguyên tố đầu bảng tuần hoàn)
1 ≤ (S −2Z)/Z ≤ 1,52 ⇒ S/3,52 ≤ Z ≤ S/3
Thường với 1 số nguyên tố đầu độ chênh lệch giữa p, n, không nhiều thường là 1
hoặc 2, nên sau khi chia S cho 3 ta thường chon luôn giá trị ngun gần nhất.
Ngồi ra có thể kết hợp cơng thức:
S = 2Z + N = Z + (Z + N) hay là S = Z + A
Ví dụ 4: Tổng số hạt cơ bản của nguyên tử X là 52, X thuộc nhóm VIIA. X là
Đáp án hướng dẫn giải chi tiết
Z ≤ 52: 3 = 17,33 ⇒ Z là Clo (Cl)
ZM ≤ 60:3 = 20 ⇒ Ca, ZX ≤ 24 : 3 = 8 ⇒ O Vậy MX là CaO.
Ví dụ 5. Một hợp chất có cơng thức XY2 trong đó X chiếm 50% về khối lượng.
Trong hạt nhân của X và Y đều có số proton bằng số nơtron. Tổng số proton
trong phân tử XY2 là 32. Tìm công thức của hợp chất.
Đáp án hướng dẫn giải chi tiết

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Gọi số hạt proton, nơtron, electron của nguyên tử X là p, n, e và của Y là p’, n’, e’.
Theo bài: p = n = e và p’ = n’ = e’.
Trong hợp chất XY2, X chiếm 50% về khối lượng nên:
MX
50
p n


 1  p  2p '

2M Y 50
2(p '  n ')

Tổng số proton trong phân tử XY2 là 32 nên p + 2p’ = 32.
Từ đây tìm được: p = 16 (S) và p’ = 8 (O). Hợp chất cần tìm là SO2.
B. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1. Cho nguyên tử X có tổng số hạt là 34, trong đó số hạt mang điện gấp
1,8333 lần số hạt không mang điện. Xác định số khối X?
A. 23
B. 24
C. 27
D. 11
Đáp án hướng dẫn giải
Ta có tổng số hạt trong nguyên tử: P + N + E = 34
Mà P = E = Z ⇒ 2Z + N = 34
Mặt khác số hạt mang điện gấp 1,8333 lần số hạt không mang điện nên:
2Z = 1,8333N ⇒ 1,8333N + N = 34 ⇒ N = 12 ⇒ Z = 11
Vậy X có Z = 11 nên điện tích hạt nhân là 11+

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Số khối của X: A = Z + N = 23
Câu 2. Một nguyên tử nguyên tố A có tổng số proton, nơtron, electron là 52. Tìm
ngun tố A.
A. Mg
B. Cl
C. Al

D. K
Đáp án hướng dẫn giải
Ta có: 2Z + N = 52
Do bài tốn có hai ẩn nhưng chỉ có một dữ kiện để lập phương trình nên ta sử
dụng thêm giới hạn
1 ≤ N/Z ≤ 1,222 hay 52/3,222 ≤ Z ≤ 52/3 ⇒ 16,1 ≤ Z ≤ 17,3.
Chọn Z = 17 ⇒ N = 18 ⇒ A = 35 (nguyên tố Clo)
Câu 3. Nguyên tử của nguyên tố X có tổng số hạt là 40.Tổng số hạt mang điện
nhiều hơn tổng số hạt không mang điện là 12 hạt. Nguyên tố X có số khối là:
A. 27
B. 26
C. 28
D. 23
Đáp án hướng dẫn giải
p + n + e = 40 vì p = e ⇒ 2p + n = 40 (1)

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Hạt mang điện: p + e = 2p
Hạt không mang điện: n.
Theo bài: 2p – n = 12 (2)
Từ 1 và 2 ⇒ p = e = 13; n = 14 ⇒ A = p + n = 27
Vậy, kim loại X là Ca, Y là Fe.
Câu 4. Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong hai nguyên tử kim loại X và Y
là 142, trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn tổng số hạt không mang điện
là 42. Số hạt mang điện của nguyên tử Y nhiều hơn của X là 12. Hai kim loại X, Y
lần lượt là

A. Na, K.
B. K, Ca.
C. Mg, Fe.
D. Ca, Fe.
Đáp án hướng dẫn giải
Đặt số proton, notron của A lần lượt là pA, nA
Đặt số proton, notron của A lần lượt là pB, nB
Nguyên tử trung hòa về điện nên số proton = số electron → eA = pA ; eB = pB
Tổng số hạt p, n, e trong 2 nguyên tử A, B là 142 nên ta có phương trình:
(pA + eA + nA) + (pB + eB + nB) = 142
→ 2pA + nA + 2pB + nB = 142
→ 2pA + 2pB + nA + nB = 142 (1)

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Trong A, B số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 42 nên ta có
phương trình
(pA + eA + pB + eB) – (nA + nB) = 42
→ (2pA + 2pB) – (nA + nB) = 42 (2)
Số hạt mang điện của B nhiều hơn A là 12 nên ta có phương trình
(pB + eB) – (pA + eA) = 12
→ 2pB – 2pA = 12
→ pB – pA = 6 (3)
Từ (1) và (2) ta có hệ phương trình:
(2pA + 2pB) + (nA + nB) = 142
(2pA + 2pB) − (nA+nB) = 42
2pA + 2pB = 92 (4)

nA + nB = 50
Từ (3) và (4) kết hợp ta có hệ phương trình:
−pA + pB = 6(3)
2pA + 2pB = 92(4)
⇒ pA = 20
pB = 26
Vậy 2 nguyên tố A, B là Ca và Fe

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Câu 5. Tổng số hạt proton, nơtron và electron trong nguyên tử nguyên tố X là
155, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt khơng mang điện là 33 hạt. X là
nguyên tố nào sau đây?
A. Al
B. Fe
C. Cu
D. Ag
Đáp án hướng dẫn giải
Tổng số hạt proton, nơtron và electron trong 1 nguyên tử nguyên tố X là 155:
p + e + n = 155 hay 2p + n = 155 (do p = e) (1)
Số hạt mang điện (p và e) nhiều hơn số hạt không mang điện (n) là 33 hạt.
(p + e) – n = 33 hay 2p – n = 33(2)
Giải (1), (2) ta có p = e = 47 => A = P + N = 108 => Ag
Câu 6. Một ion X3+ có tổng số hạt proton, nơtron, electron là 79, trong đó số hat
mang điện nhiều hơn số hạt khơng mang điện là 19. Viết kí hiệu của nguyên tử X.
A.
B.

C.
D.
Đáp án hướng giải

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Gọi pM , eM và nM là 3 hạt cơ bản của nguyên tố M
=> tổng số hạt cơ bản của ion M3+ là: pM + eM + nM -3 = 79
=> 2.pM + nM = 82 (1)
Trong ion M3+, số hạt mang điện là: pM và eM -3 (ion M3+ có ít hơn 3 electron so
với nguyên tử M)
Mà tổng số hạt mang điện nhiều hơn không mang điện là 19
=> pM + eM - 3 - nM = 19 => 2pM – nM = 22 (2)
Từ (1) và (2) => pM = eM = 26; nM = 30
⇒ Z = 26; N = 30 ⇒ A = 56. Vậy ki hiệu nguyên tử: 2656X
Câu 7. Tổng số các hạt trong nguyên tử M là 18. Ngun tử M có tổng số hạt
mang điện gấp đơi số hạt khơng mang điện. Hãy viết kí hiệu ngun tử M.
A.

12
6

C

B. 94Be
C. 147N
D. 189C

Đáp án hướng dẫn giải
Tổng số hạt trong nguyên tử : P + N + E = 18
Mà P = E = Z ⇒ 2Z + N = 18
Măt khác tổng số hạt mang điện gấp đôi số hạt không mang điện
2Z = 2N ⇒ Z = N = 6 ⇒ A = 12
Kí hiệu nguyên tử M: 612C.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Câu 8. Mỗi phân tử XY2 có tổng các hạt proton, nơtron, electron bằng 178; trong
đó, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 54, số hạt mang điện
của X ít hơn số hạt mang điện của Y là 12. Hãy xác định kí hiệu hố học của X, Y
lần lượt là
A. Fe và S
B. S và O
C. C và O
D. Pb và Cl
Đáp án hướng dẫn giải
Kí hiệu số đơn vị điện tích hạt nhân của X là ZX, Y là ZY; số nơtron (hạt không
mang điện) của X là NX, Y là NY. Với XY2, ta có các phương trình:
tổng số hạt của X và Y là: 2 ZX + 4 ZY + NX + 2 NY = 178 (1)
Số hạt mang điện nhiều hơn không mang điện là: 2.ZX + 4.ZY - NX – 2.NY = 54 (2)
Số hạt mang điện của X ít hơn số hạt mang điện của Y là: 4.ZY – 2.ZX = 12 (3)
ZY = 16; ZX = 26
Vậy X là sắt, Y là lưu huỳnh ⇒ XY2 là FeS2
C. Câu hỏi bài tập vận dụng
Câu 1. Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong hai nguyên tử kim loại X và Y

là 142, trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn tổng số hạt không mang điện
là 42. Số hạt mang điện của nguyên tử Y nhiều hơn của X là 12. Xác định hai kim
loại X, Y.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Câu 2. Mỗi phân tử XY2 có tổng các hạt proton, nơtron, electron bằng 178; trong
đó, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 54, số hạt mang điện
của X ít hơn số hạt mang điện của Y là 12. Hãy xác định kí hiệu hố học của X,Y.
Câu 3. Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong hai nguyên tử kim loại A và B
là 142, trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 42.
Số hạt mang điện của nguyên tử B nhiều hơn của nguyên tử A là 12. Xác định 2
kim loại A và B.
Câu 4. Nguyên tử của một nguyên tố A có tổng số hạt proton, nơtron, electron là
48, trong đó số hạt mang điện gấp hai lần số hạt không mang điện. Tính số hạt
mỗi loại.
Câu 5. Ngun tử X có tổng số proton, nơtron, electron là 116 trong đó số hạt
mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 24. Xác định số hạt từng loại.
Câu 6. Tổng số hạt proton, nơtron, electron trong 2 nguyên tử kim loại A và B là
142 trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 42, số hạt
mang điện của B nhiều hơn A là 12. Tính số proton mỗi loại.
..................................................
Xem thêm tài liệu tại đây: />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188