Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
Soạn văn lớp 10 Khái quát văn học dân gian Việt Nam ngắn
1. Soạn văn lớp 10 Khái quát văn học dân gian Việt Nam ngắn gọn mẫu 1
Dưới đây là Soạn văn 11 bài Khái quát văn học dân gian Việt Nam bản rút gọn,
kích vào đây nếu bạn muốn tham khảo Soạn văn 10 bài Khái quát văn học dân
gian Việt Nam bản đầy đủ.
Hướng dẫn soạn bài
1.1. Câu 1 (trang 19 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
Những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian (Văn học dân gian)
- Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngơn từ, nó tồn tại và phát
triển nhờ truyền miệng.
- Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể, nó găn bó và
phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng.
1.1.1. Tính truyền miệng
- Truyền miệng là sự ghi nhớ bằng cách nhập tâm và phổ biến bằng lời nói
hoặc trình diễn cho người khác xem, nghe. Văn học dân gian được truyền
miệng theo không gian (sự di chuyển tác phẩm từ nơi này sang nơi khác) hoặc
theo thời gian (sự lưu truyền tác phẩm qua các đời và các thời đại). Quá trình
truyền miệng chủ yếu thơng qua diễn xướng dân gian.
1.1.2. Tính tập thể
- Tập thể hiểu theo nghĩa hẹp là một nhóm người, theo nghĩa rộng là một cộng
đồng dân cư. Tập thể bao gồm nhiều cá nhân nhưng không phải tất cả, mỗi cá
nhân tham gia vào quá trình sáng tác này ở những thời điểm khác nhau. Lúc
đầu do một người khởi xướng lên, tác phẩm hình thành và được tập thể tiếp
nhận. Sau đó những người khác (địa phương khác, thời đại khác) tham gia sửa
chữa, bổ sung làm tác phẩm biến đổi dần. Quá trình bổ sung này thường làm
cho tác phẩm phong phú và hoàn thiện hơn. Và vì truyền miệng nên lâu ngày,
người ta không nhớ được và cũng không cần nhớ ai là tác giả. Tác phẩm dân
gian vì thế đã trở thành của chung.
1.1.3. Tính thực hành

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
- Sinh hoạt cộng đồng là những sinh hoạt chung của nhiều người như lao động
tập thể, vui chơi ca hát tập thể, hội hè, lao động... Trong những sinh hoạt này,
tác phẩm Văn học dân gian thường đóng vai trị phối hợp hoạt động, tạo nhịp
điệu cho hoạt động (hò chèo thuyền, hò đánh cá,...).
- Văn học dân gian cịn tạo khơng khí để kích thích hoạt động, gợi cảm hứng
cho người trong cuộc, tạo sự sảng khối của con người trong các hoạt động vì
thế nó tạo ra hiệu quả trong hoạt động.
1.2. Câu 2 (trang 19 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
Các thể loại của Văn học dân gian
Thể loại

Định nghĩa
Là những tác phẩm kể về các vị thần nhằm giải
thích tự nhiên. Phản ánh nhận thức, quan niệm

Thần thoại của con người thời cổ về nguồn gốc thế giới và
quá trình sáng tạo văn hóa của con người. Thần
thoại là loại truyện ra đời sớm nhất.

Sử thi

Ví dụ
Thần Trụ Trời,
Thần Mặt trăng
và


thần

Mặt

Trời

Cịn gọi là anh hùng ca – là những bài ca lịch
sử, bài ca ca ngợi các anh hùng, nó gắn liền với Đăm Săn (dân
những biến cố, sự kiện đặc biệt của lịch sử dân tộc Ê-đê)
tộc trong một thời kì nhất định.

Truyền
thuyết

Là tác phẩm kể về các nhân vật, sự kiện lịch sử
hoặc có liên quan đến lịch sử theo xu hướng lí
tưởng hóa, thể hiện sự ngưỡng mộ, tơn vinh của
nhân dân đối với người có cơng với dân tộc,

Thánh

Gióng,

Bà chúa bầu…

cộng đồng dân cư.
Là tác mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu
Truyện cổ
tích


có chủ định, kể về những số phận con người
bình dân trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân
đạo và sự lạc quan của nhân dân.

Tấm Cám, Sọ
Dừa, Cây tre
trăm đốt

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
Là tác phẩm ngắn, kết câu chặt chẽ, sử dụng
Truyện ngụ hình ảnh ẩn dụ để kể về những sự việc liên
ngôn

quan về cuộc sống con người, từ đó nêu lên triết
lí nhân sinh, bài học kinh nghiệm.
Là tác phẩm ngắn, kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất

Truyện cười ngờ, kể về những sự việc xấu trong cuộc sống
nhằm tạo ra tiếng cười giúp giải trí và phê phán.

Tục ngữ

Thầy bói xem
voi, Ếch ngồi
đáy giếng

Lợn


cưới

áo

mới

Câu nói ngắn gọn, hàm súc, phần lớn có hình Tấc đất, tấc
ảnh, nhịp điệu, đúc kết những kinh nghiệm vàng. Kiến tha
sống.

lâu cũng đầy tổ

Bài văn hoặc câu nói có vần, mơ tả sự vật bằng ẩn dụ
Câu đố

những hình ảnh, hiện tượng khác lạ để người nghe tìm
lời giải nhằm mục đích giải trí, rèn luyện tư duy.

Ca dao

Tác phẩm thơ trữ tình dân gian, thường được kết hợp

Thân em như
tấm lụa

với âm nhạc khi diễn xướng, diễn tả thế giới nội tâm

đào/Phất phơ


của con người.

giữa chợ biết
vào tay ai.

Tác phẩm tự sự dân gian bằng văn vần, nói về các sự
Vè

việc, sự kiện của làng, của nước mang tính thời sự qua
lối kể mộc mạc.

Truyện
thơ

Chèo

Bà còng đi
chợ trời mưa.

Là tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, phản ảnh số
phận và khát vọng của con người về hạnh phúc và sự
công bằng.
Tác phẩm kịch hát dân gian, kết hợp các yếu tố trữ
“Nữ tướng
tình và trào lộng để ca ngợi những tấm gương đạo đức, Thục

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

phê phán thói hư tật xấu của xã hội.

Nương”, “Bà
chúa thượng
ngàn”

1.3. Câu 3 (trang 19 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
Các giá trị của văn học dân gian
- Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc:
Văn học dân gian vừa chưa đựng những tri thức về tự nhiên và xã hội, đem lại
những giá trị nhân văn và bản sắc văn hóa của các dân tộc.
- Văn học dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người: Văn học dân
gian mang đến những bài học nhẹ nhàng mà sâu sắc về đạo lí nhân sinh để giáo
dục con người, giúp chúng ta phân biệt thiện – ác thể hiện khát vọng hạnh phúc,
giúp cuộc sống có ý nghĩa hơn.
- Văn học dân gian góp phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học
dân tộc: Trải qua hàng ngàn năm, Văn học dân gian là nơi lưu giữ những giá trị
thẩm mĩ to lớn của mỗi vùng miền, tạo bản sắc riêng biệt là cơ sở cho nền văn
học sau này.
2. Soạn văn lớp 10 Khái quát văn học dân gian Việt Nam ngắn gọn mẫu 2
Nội dung bài học
- Văn học dân gian tồn tại dưới hình thức truyền miệng thông qua diễn xướng,
được tập thể không ngừng sáng tạo lại và hồn thiện trong qúa trình lưu truyền
- Văn học dân gian gắn bó phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong
cộng đồng
- Văn học dân gian có nhiều giá trị to lớn về nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ cần
được trân trọng phát huy
Hướng dẫn soạn bài
2.1. Câu 1 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)
Các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian

- Tính truyền miệng

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
+ Đây là đặc trưng của quá trình sáng tác và lưu truyền từ người này sang
người khác bằng lời qua sự ghi nhớ.
+ Nói truyền miệng là nói đến q trình diễn xướng dân gian với các hình thức
như : nói, kể, hát, diễn, … kết hợp nội dung lời thơ, văn với các làn điệu để tạo
nên tác phẩm trình diễn chèo, tuồng, cải lương, …
- Tính tập thể
+ Q trình sáng tác lúc đầu do một cá nhân khởi xướng, nhưng được nhiều
người tham gia sửa chữa, trở thành sản phẩm chung, có tính tập thể.
+ Mọi người có quyền tham gia bổ sung sửa chữa sáng tác dân gian.
+ Kể cả khi đã được ghi chép lại, các tác phẩm văn học dân gian vẫn tiếp tục
được truyền miệng, chỉnh sửa và hoàn thiện.
- Tính thực hành
+ Phần lớn các tác phẩn văn học dân gian đều được ra đời trong những sinh
hoạt như lao động tập thể, vui chơi ca hát tập thể, hội hè... .
+ Văn học dân gian bao giờ cũng gắn với một loại hình hoạt động nhất định
của nhân dân lao động như: hát ru, hò đi cấy, hát ví, hát đơi...
+ Những sinh hoạt cộng đồng có vai trị chi phối cả nội dung và hình thức của
tác phẩm văn học dân gian.
2.2. Câu 2 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)
Các thể
loại văn
học dân

Định nghĩa


Ví dụ

gian
+ Hình thức văn xi tự sự + thường kể về
các vị thần nhằm giải thích các hiện tượng tự Thần trụ trời, Nữ thần
Thần thoại nhiên + thể hiện khát vọng chinh phục tự Mặt trăng, Thần mặt
nhiên và phản ánh q trình sáng tạo văn trời,.......
hóa của người Việt cổ.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
+ Tác phẩm tự sự dân gian có quy mơ lớn,
sử dụng ngơn ngữ có vần nhịp, + Xây dựng
Sử thi

những hình tượng nghệ thuật hồnh tráng, Đẻ đất đẻ nước. Đăm
hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố Săn,..........
lớn lao diễn ra trong đời sống cộng đồng của
cư dân thời cổ đại
+ tác phẩm tự sự dân gian kể về sự kiện và
nhân vật lịch sử (hoặc có liên quan đến lịch Con rồng cháu tiên, Bánh

Truyền

sử) cụ thể theo xu hướng lí tưởng hóa + qua trưng

bánh


giầy,

An

thuyết

đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tơn vinh người Dương Vương Mị Châu
có cơng với đất nước, dân tộc hoặc cộng và Trọng Thủy,......
đồng dân cư của một vùng.

+ cốt truyện và hình tượng được hư cấu có
Truyện cổ chủ định, kể về số phận con người bình Sọ Dừa, Tấm Cám, Cậu
tích

thường trong xã hội + thể hiện tinh thần bé thông
nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động.
+ tác phẩm tự sự rất ngắn gọn, kết cấu rất

Truyện ngụ
ngôn

chặt chẽ + thông qua các ẩn dụ để kể về
những sự việc liên quan đến con người, từ Treo biển, Trí khơn,....
đó rút ra những kinh nghiệm và triết lí sâu
sắc

Truyện
cười


+ tác phẩm tự sự ngắn, có kết cấu chặt chẽ,
kết thúc bất ngờ + kể về những sự việc xấu, Lợn cưới áo mới, Tam
trái tự nhiên trong cuộc sống, có tác dụng đại con gà,.....
gây cười, nhằm mục đích giải trí, phê phán

Tục ngữ

+ câu nói ngắn gọn, hàm súc, phần lớn có
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn,
hình ảnh, vần, nhịp + đúc kết kinh nghiệm
Gần mực thì đen gần đèn
thực tiễn, thường được dùng trong ngơn ngữ
thì sáng,....
giao tiếp hàng ngày của nhân dân.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
+ bài văn vần hoặc câu nói thường có vần,
mơ tả vật đố bằng ẩn dụ hoặc những hình
Câu đố

ảnh, hình tượng khác lạ để người nghe tìm
lời giải, nhằm mục đích giải trí, rèn luyện tư

Đố về mưa, Cây chuối,
Đèn kéo quân,..).

duy và cung cấp những tri thức về đời sống


Ca dao

tác phẩm thơ trữ tình dân gian, thường kết
hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng Ca dao than thân, yêu
tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con thương,....
người

Vè

văn vần, có lối kể mộc mạc, phần lớn nói về
Vè chàng Lía, Vè Thất
các sự việc, sự kiện của làng, của nước
thủ kinh đơ,......
mang tính thời sự
thơ, phản ánh số phận và khát vọng của con

Truyện thơ người về hạnh phúc lứa đôi và sự công bằng
xã hội.

Tiễn dặn người yêu,
truyện Lục Vân Tiên,.....

tác phẩm kịch hát dân gian, kết hợp các yếu
Chèo

tố trữ tình và trào lộng để ca ngợi những tấm Quan âm Thị Kính, Súy
gương đạo đức và phê phán, đả kích cái xấu Vân giả dại,....
trong xã hội


2.3. Câu 3 (trang 19 sgk Ngữ văn 10 Tập 1)
Tóm tắt nội dung các giá trị của văn học dân gian
- Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc:
+ Tri thức trong văn học dân gian thuộc đủ mọi lĩnh vực của đời sống.
+ Tri thức dân gian phần lớn là những kinh nghiệm lâu đời được nhân dân đúc
kết từ thực tiễn.
+ Tri thức dân gian thể hiện trình độ và quan điểm nhận thức của nhân dân.
+ Tri thức dân gian vô cùng phong phú và đa dạng.
- Văn học dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí
+ Văn học dân gian giáo dục con người tinh thần nhân đạo và lạc quan
+ Văn học dân gian góp phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp
- Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp phần quan trọng tạo nên bản
sắc riêng cho nền văn học dân tộc
+ Văn học dân gian được chắt lọc, mài giũa trở thành những viên ngọc sáng
+ Đóng vai trị chủ đạo trong giai đoạn lịch sử dân tộc chưa có chữ viết.
+ Khi có văn học viết, văn học dân gian trở thành nguồn nuôi dưỡng và cơ sở
của văn học viết.
-----------------------------------Trên đây VnDoc.com đã giới thiệu tới bạn đọc tài liệu: Soạn văn 10 bài: Khái
quát văn học dân gian Việt Nam. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc
xin giới thiệu tới các bạn học sinh tài liệu Đề thi học kì 1 lớp 10, Thi thpt Quốc
gia mơn Văn, Thi thpt Quốc gia môn Địa lý, Thi thpt Quốc gia môn Lịch sử mà
VnDoc tổng hợp và đăng tải.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188