TÌM HIỂU VỀ KIMONO THỜI KỲ EDO
Phạm Thị Lệ Hằng và Nguyễn Xuân Giàu
Viện Công Nghệ Việt-Nhật, Trường Đại học Cơng nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: ThS. Phạm Huỳnh Anh Việt, CN. Đỗ Xuân Hồng

TÓM TẮT
Mỗi đất nước, mỗi dân tộc đều có một trang phục truyền thống riêng. Nhưng có lẽ Kimono của Nhật Bản thực
sự đã tạo nên một câu chuyện thú vị bởi kiểu dáng độc đáo tạo nên một bộ Kimono khá cầu kỳ với các ý nghĩa
sâu sắc. Nói đến Kimono là người ta sẽ nghĩ ngay đến xứ sở Phù Tang với hình ảnh người phụ nữ đẹp, kiêu sa
cùng với những cánh hoa anh đào rực rỡ đầy màu sắc. Xưa kia, cả đàn ơng và phụ nữ đều sử dụng nó như
thường phục. Nhưng ngày nay, chỉ có phụ nữ Nhật mặc Kimono như trang phục chính thức, cịn hình ảnh người
đàn ông mặc Kimono thường chỉ thấy trong các dịp lễ theo kiểu truyền thống. Kimono đã luôn đồng hành và
gắn liền với đời sống của người dân nơi đây như một người bạn tri kỷ cùng đồng hành qua các triều đại lịch
sử. Vì vậy, quốc phục này ln được tơn trọng và giữ gìn phát huy khơng ngừng theo thời gian, giống như cách
họ đối xử với một tín ngưỡng thần linh trong lịng mình.
Từ khóa: kimono, kimono thời kỳ Edo, quốc phục Nhật Bản, các loại kimono, lịch sử kimono.
1. MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Một quần đảo lớn nằm giữa đại dương mênh mông mang tên Nhật Bản và khơng có được nhiều lợi thế nhất
định về khí hậu và tài nguyên. Đất nước được mệnh danh là đất nước mặt trời mọc này cũng phải gánh chịu
những hậu quả nặng nề từ thiên tai. Dù khó khăn là thế, nhưng con người nơi đây vẫn ln kiên cường vượt
qua mọi khó khăn. Đặc biệt, đặc trưng văn hóa của Nhật Bản cịn được thể hiện qua trang phục truyền thống
đó chính là Kimino, đây là nét đẹp được giữ gìn rất tốt từ thời xa xưa cho đến ngày nay, Nổi trội là Kimono
trong thời kỳ Edo.
Trong bài báo “KIMONO NHẬT BẢN TRÊN TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN” của Mây đăng tải vào năm 2022
thì Kimono là trang phục truyền thống, tài sản quốc gia, bảo vật văn hoá của xứ sở Phù Tang. Cần phải có
những bậc thầy chế tác đồng điệu tâm hồn thì mới có thể phát huy hết tinh thần văn nhã của một tà áo thước
tha.

1337

Hình 1.1: Nét đẹp Kimono trong thời kỳ Edo ( Nguồn: TANUKI-KIMONO, 2019)
1.2 Tình hình ngun cứu
Đã có nhiều tác phẩm nổi tiếng có giá trị cao nói về Kimono như: “ Tìm hiểu về văn hóa Nhật Bản - Kiến thức
văn hóa” của Nguyễn Trường Tân ( Nhà xuất bản Văn hóa - thơng tin), “ Phong tục thế giới - tập phong tục,
trang phục các quốc gia” của Thanh Liêm ( Nhà xuất bản Văn hóa - thơng tin). Phần lớn các tác phẩm này đều
nói về nét đẹp truyền thống, tinh hoa của kimono. Nó đã đem lại những điều tốt đẹp gì, và ý nghĩa của nó có
giá trị cho đến ngày hay khơng?
1.3 Nhiệm vụ
- Tìm hiểu những quy định về trang phục Kimono về màu sắc, chất liệu, hình dáng, thời gian mặc và mặc ở
đâu, đối tượng mặc trang phục như thế nào trong giai đoạn này.
- Tìm hiểu về ý nghĩa nét đẹp trang phục đối với người dân, đối với xã hội xưa và nay có những điểm gì đặc
biệt.
2. PHƯƠNG PHÁP VÀ ĐỐI TƯỢNG NGUYÊN CỨU
2.1 Phương pháp
Trong bài nguyên cứu này được sử dụng kết hợp các phương pháp nguyên cứu như phương pháp duy vật biện
chứng, phân tích, tổng hợp, so sánh các đối tượng với nhau nhằm tạo ra một bài nguyên cứu chi tiết dễ hiểu rõ
vấn đề một cách nhanh chóng dễ hình dung nhất có thể.
2.2 Đối tượng ngun cứu
Trong bài báo “Tơi u Nhật Bản” của minhiq đăng tải vào năm 2006 cho rằng Kimono là trang phục truyền
thống của Nhật Bản được sử dụng cho cả nữ giới và nam giới, kiểu dáng màu sắc thường theo hơi hướng thanh
lịch sang trọng.

1338


Kimono vào thời kỳ Edo Nhật Bản trong những năm 1630 đến năm 1868. Trong thời gian này sự du nhập
phương Tây diễn ra mạnh mẽ nên người dân dần trở nên ít mặc Kimono hơn. Mặc dù ít khi mặc hơn nhưng họ
cũng đã sáng tại nên một nét đặc sắc mới đó là đai Obi tạo nên tính thẩm mỹ và sự tinh tế mới trong trang phục.
3. THỰC TRẠNG NGUYÊN CỨU

Tổng hợp từ những kiến thức lý luận cơ bản về văn hóa, về trang phục, về trang phục truyền thống, về mối
quan hệ giữa văn hóa nhằm góp phần nhấn mạnh sự hiểu biết về vấn đề.
Từ những ý nghĩa đó nhằm đưa ra chính sách bảo tồn và phát huy, phát triển văn hóa truyền thống về Kimono
ở Nhật Bản, góp phần tạo nên cốt cách dân tộc, tinh hoa văn hóa tốt đẹp.
4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG VÀ LỊCH SỬ CỦA KIMONO TẠI
THỜI KỲ EDO
4.1 Một số khái niệm về văn hóa truyền thống
4.1.1 Khái niệm về văn hóa
Văn hóa là tồn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra bằng lao động và hoạt động
thực tiễn trong quá trình lịch sử của mình, biểu hiện trình độ phát triển xã hội trong từng thời kỳ lịch sử nhất
định.
4.1.2 Khái niệm văn hóa truyền thống
Được hiểu là các nét văn hóa được gìn giữ lâu đời của mỗi đồng bào các dân tộc trên thế giới. Một khái niệm
khác về nền văn hóa truyền thống là phản ánh được những thành tựu con người có được trong q trình tìm
hiểu, thực hiện và truyền bá trong cuộc sống.
4.2 Lịch sử hình thành của Kimono

Hình 1: Lịch sử hình thành Kimono ( Photo: Wikimedia Commons)
Trong bài báo “Một Lịch Sử Ngắn Gọn Của Kimono Nhật Bản” do Kelly Young đăng tải vào năm 2022 thì sự
xuất hiện của Kimono đầu tiên đã có từ một nghìn năm về trước trong thời kì Heian.

1339


Vào đầu thế kỷ thứ 7 dưới triều đại Heian, đường phố Nhật xuất hiện một bộ quần áo có thiết kế giống với
Kimono ngày nay, mẫu quần áo nổi tiếng này bắt nguồn từ Trung Hoa từ những năm 300. Vào năm 984, các
thợ may bắt đầu thiết kế bộ quần áo tương đồng, nhưng lại mang cốt cách của văn hóa Nhật Bản. Để hiểu về
nguồn gốc phát triển của Kimono hãy cùng quay ngược dòng thời gian để tìm hiểu về quốc phục đầy sức hút
này.
- Thời kỳ ở triều đại Nara (710 – 794): Vào thời điểm này, người Nhật thường mặc bộ đồ gồm phần trên và

phần dưới (quần hoặc váy) tách rời hoặc một bộ quần áo liền nhau. Nhưng vào triều đại Heian, xuất hiện một
công nghệ làm Kimono mới, được biết tới như là phương pháp cắt đường thẳng. Nhờ vào phương pháp này,
những người làm Kimono khơng cịn phải lo lắng về hình dáng của cơ thể người mặc.
- Thời kỳ Kamakura (1192 - 1338) và thời kỳ Muromachi (1338 – 1573): Ở thời kỳ này, tầng lớp võ sĩ đạo lên
nắm quyền, họ đã đưa Kimono từ vị trí lễ phục trở thành thường phục. Cả nam lẫn nữ đều mặc những bộ
Kimono đầy màu sắc.
- Thời kỳ ở triều đại Edo (1603 – 1868): [4]Trong bài báo “Nhiều điều chưa biết về kimono của xứ Phù tang”
do Xuân Hiếu biên soạn vào năm 2020 cho rằng những bộ Kimono độc đáo được xem như là một gia bảo
truyền từ đời này sang đời khác.
Lúc này, tộc Tokugawa thống trị khắp Nhật Bản. Các Samurai của mỗi vùng được nhận biết với nhau nhờ màu
sắc và kiểu dáng của đồng phục. Những bộ Kimono có giá trị và được truyền lại cho các thế hệ sau như một
vật gia truyền. Một sự thay đổi đáng kể vào thời kỳ này là ống tay áo được may gọn lại và sự ra đời của đai
Obi nhằm làm cho trang phục trở nên phù hợp hơn đối với các hoạt động của phụ nữ Nhật.
- Thời kỳ triều đại Meiji (1868 – 1912): Ở thời kỳ này, Nhật Bản bị ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa nước ngồi.
Nhân viên chính phủ và quân đội bị bắt buộc phải mặc trang phục nước ngồi cho các sự kiện quan trọng của
chính quyền. Nhưng đối với các quý tộc khi đến các sự kiện quan trọng Kimono phải được gắn thêm huy hiệu
để nhận biết gia tộc của người mặc.
- Thời kỳ ngày nay: Các nhà thiết kế đã biến tấu những bộ Kimono cổ truyền để cho ra đời những kiểu dáng
mới lạ, phóng khống, hiện đại và hợp thời với xã hội ngày nay.

1340


4.3 Sự độc đáo của Kimono thời kỳ Edo

Hình 2: Kimono trong thời kỳ Edo (Nguồn: KIMONO NHẬT BẢN TRÊN TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN,
Mây, 2022)
4.3.1 Đầu thời kỳ Edo
Những phát triển trong chế tạo lụa và thêu ren từ Thời kỳ Azuchi-Momoyama phát triển nhanh chóng. Khi các
thương nhân đặt hàng đại kosode có ngoại hình rất khác với kosode mà các nữ samurai Thời kỳ Muromachi

mặc. Các thiết kế cũ hơn thường nhỏ, thể hiện quá trình dệt thổ cẩm, và hơi có khối và nằm ngang trong vị trí
của chúng. Ở Edo, một gu thẩm mỹ mới hình thành đó là sự bất đối xứng và các họa tiết lớn được tạo ra bởi
những thợ nhuộm và họa sĩ lành nghề.
4.3.2 Sự trỗi dậy của Obi và sự hạ thấp của tay áo
Với sự thay đổi của thời trang, Kosode thời Edo ban đầu có tay áo nhỏ và thường được may trực tiếp vào phần
thân của kimono. Một ngoại lệ là kimono của trẻ em là tay áo sẽ mở rộng ở phía sau nhằm cải thiện sự thơng
gió và giúp giữ cho nhiệt độ của trẻ được điều hịa. Vì theo một tín ngưỡng truyền thống ở Nhật Bản là thân
nhiệt của trẻ em cao hơn đối với người lớn, điều này khiến chúng dễ bị sốt hơn khi mặc trang phục quá kín đáo.
Kosode của phụ nữ trẻ bắt đầu có tay áo dài hơn, khi người con gái mặc kimono có tay áo dài, điều đó cho thấy
rằng họ đã lập gia đình. Tay áo của phụ nữ đã kết hôn được may vào thân áo kimono, như một biểu tượng của
tuổi trưởng thành. Kosode của phụ nữ được sản xuất sau năm 1770, tất cả đều có các tay áo treo tự do giống
trẻ con hơn. Kimono của nam giới cũng đã không đi theo dòng phát triển này. Mặc dù những người đàn ơng
quan tâm đến thời trang chẳng kém gì phụ nữ. Vào thời kỳ này trang phục dành cho nam giới thường được may
thêm chỗ để tay như là một phong cách. Trước khi kết thúc thời kỳ Edo, với việc tay áo buông thõng trở thành
phong cách chỉ dành cho phụ nữ ở Nhật Bản hiện đại.

1341


Điều này chứng tỏ rằng dù ở triều đại lịch sử nào thì đối với người dân nơi đây quốc phục như là một biểu
tượng của cái đẹp tinh khiết của người phụ nữ, nên cần được tôn trọng và phát huy hơn nữa.
5. KẾT LUẬN
Việc nguyên cứu có ý nghĩa là tìm hiểu thêm về văn hóa của Nhật Bản, cụ thể là quốc phục Kimono trong thời
đại Edo. Giúp mọi người có cái nhìn bao qt hơn về lịch sử trang phục truyền thống của xứ sở hoa anh đào.
Từ lâu, Kimono đã trở thành một chỗ dựa tinh thần khơng thể thay thế được khi nói về đất nước con người tại
xứ Phù Tang. Sau bài nguyên cứu ta thấy rằng, trang phục truyền thống dân tộc giống như một bức tranh tái
hiện lại văn hóa lịch sử phát triển theo từng thời kỳ của một đất nước.
Trong bài báo “Vì sao cơ dâu Nhật Bản mặc kimono trắng trong lễ cưới?“ của Mai Nâu đăng tải vào năm 2020
thì cho rằng người Nhật mặc quốc phục trong nhiều sự kiện quan trọng. Nó đã vượt qua các rào cản về văn hóa
và sắc tộc của Nhật Bản để trở thành một nền văn hóa vừa đậm nét truyền thống, vừa có tính hiện đại.

Sau bài ngun cứu này, chúng tôi đã đúc kết được nhiều kiến thức và kinh nghiệm cần thiết để tiếp tục nguyên
cứu cho bài tiếp theo về Kimono trong bối cảnh xã hội hiện nay.
TÀI LIỆU KHAM KHẢO
[1] KIMONO NHẬT BẢN TRÊN TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN. Mây 2022.
[2] Tơi u Nhật Bản. Minhiq 2006.
[3] Một Lịch Sử Ngắn Gọn Của Kimono Nhật Bản. Kelly Young 2022.
[4] Nhiều điều chưa biết về kimono của xứ Phù tang. Xn Hiếu 2020.
[5] Vì sao cơ dâu Nhật Bản mặc kimono trắng trong lễ cưới?. Mai Nâu 2020.

1342