Tiết 110
Tiếng Việt

LIỆT KÊ


I. THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ?
1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104

Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát
yến hấp đường phèn, để trong
khay khảm, khói bay nghi ngút;
tráp đồi mồi chữ nhật để mở,
trong ngăn bạc đầy những trầu
vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên
nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ
vàng, nào dao chi ngà, nào
ống vơi chạm, ngốy tai, ví
thuốc, quản bút, tăm bơng trơng
mà thích mắt. […] Ngồi kia,
tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối
rít, nhưng trong này xem chừng
tĩnh mịch,nghiêm trang lắm […].
(Phạm Duy Tốn)


I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ?
1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104
- Cấu tạo: Đều là các từ, cụm danh từ
có kết cấu tương tự nhau.
- Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật đắt

tiền, xa xỉ.
- Tác dụng: Tô đậm cuộc sống xa hoa,
hưởng lạc của tên quan phủ.
→ Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ
cùng loại Liệt kê.

* Ghi nhớ 1: (SGK/105).

Bên cạnh ngài, mé tay trái,
bát yến hấp đường phèn,
để trong khay khảm, khói
bay nghi ngút; tráp đồi
mồi chữ nhật để mở, trong
ngăn bạc đầy những trầu
vàng, cau đậu, rễ tía, hai
bên nào ống thuốc bạc,
nào đồng hồ vàng, nào dao
chi ngà, nào ống vơi
chạm, ngốy tai, ví thuốc,
quản bút, tăm bơng trơng
mà thích mắt.


I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ?
1. Khảo sát ngữ liệu.sgk/104
- Cấu tạo: Đều là các từ, cụm danh từ
có kết cấu tương tự nhau.
- Ý nghĩa: Đều nói về những đồ vật đắt
tiền, xa xỉ.
- Tác dụng: Tô đậm cuộc sống xa hoa,

hưởng lạc của tên quan phủ.
→ Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ
cùng loại Liệt kê.

* Ghi nhớ 1: (SGK/105).

Ghi nhớ: Liệt kê là sắp
xếp nối tiếp hàng loạt
từ hay cụm từ cùng loại
để diễn tả được đầy đủ
hơn, sâu sắc hơn
những khía cạnh khác
nhau của thực tế hay
của tư tưởng tình cảm.


BÀI TẬP NHANH

Tìm phép liệt kê trong câu sau:
Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ
đại.
(Khẩu hiệu)


Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại..


II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ
1. Khảo sát ngữ liệu
1.1 Xét về cấu tạo:

a.“tinh thần, lực lượng, tính
mạng, của cải”

a.Toàn thể dân tộc Việt Nam
quyết đem tất cả tinh thần, lực
lượng, tính mạng, của cải để giữ
vững quyền tự do, độc lập ấy.

 Liệt kê không từng theo cặp.
b.“tinh thần và lực lượng, tính
b.Toàn thể dân tộc Việt Nam
Nam
mạng và của cải”
quyết đem tất cả tinh thần và
và lực
lực
lượng, tính mạng và của cải để
 Liệt kê theo từng cặp.
giữ vững
vững quyền
quyềntựtựdo,do,
độcđộc
lập lập
ấy.
ấy.
(Hồ Chí Minh)
(Hồ Chí Minh)


II. CÁC KIỂU LIỆT KÊ

1. Khảo sát ngữ liệu
1.1 Xét về cấu tạo:
1.2. Xét về ý nghĩa:
a.“Tre, nứa, trúc, mai, vầu ”
 Liệt kê khơng tăng tiến.
b. -“hình thành và trưởng thành
”
-“gia đình, họ hàng, làng xóm ”
 Liệt kê tăng tiến.
* Ghi nhớ 2: (SGK/105).

a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu
nhau,
mấy chục loại khác nhau,
nhưng cùng một mầm non
măng mọc thẳng.

(Thép
Mới)
(Thép Mới)
b. Tiếng Việt
Việt của
của chúng
chúng tata
phản ánh sự
sự hình
hình thành
thành và
và
trưởng thành của

của xã
xã hội
hội Việt
Việt
Nam và của
của dân
dân tộc
tộc Việt
Việt Nam,
Nam,
của tập thể
thể nhỏ
nhỏ là
là gia
gia đình,
đình, họ
họ
hàng, làng xóm
xóm và
và của
của tập
tập thể
thể
lớn là dân tộc, quốc gia.
(Hồ
(Hồ Chí
ChíMinh)
Minh)



Các kiểu liệt kê

Xét về cấu tạo

Liệt kê
theo
từng cặp.

Liệt kê
không theo

từng cặp.

Xét về ý nghĩa

Liệt kê
tăng tiến.

Liệt kê
không
tăng tiến.


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1: ( SGK/106)

Chỉ ra các phép liệt kê trong bài
“Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”
để chứng minh cho luận điểm “Yêu
nước là một truyền thống quý báu của

ta”.


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Tìm phép liệt kê
trong bài Tinh thần yêu nước
của nhân dân ta của Hồ Chí
Minh.
- Đoạn 1: “nó kết thành một
làn sóng … cướp nước.”
→ Sức mạnh tinh thần yêu
nước của nhân dân ta.

Đoạn 1:
1: Dân
Dân ta
ta có
có một lịng
lịng
nồng nàn
nàn u
u nước. Đó là
là
một truyền thống quí
quí báu
báu
của ta.
ta. Từ xưa đến nay,
nay, mỗi
khi Tổ quốc bị xâm

khi
xâm lăng, thì
thì
tinh thần ấy lại sơi
tinh
sơi nổi, nó
nó
kết thành
thành một làn
làn sóng
sóng vơ
vơ
cùng mạnh mẽ, to
cùng
to lớn, nó
nó
lướt qua
qua mọi sự nguy
nguy hiểm,
khó khăn, nó
khó
nó nhấn chìm
chìm tất
cả lũ bán
bán nước và
và cướp
nước.


III. LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Tìm phép liệt kê
trong bài Tinh thần yêu
nước của nhân dân ta.
- Đoạn 1: “nó kết thành một
làn sóng … cướp nước.”
→ Sức mạnh tinh thần yêu
nước của nhân dân ta.
- Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng
…Quang Trung...”
→ Lòng tự hào về trang sử
vẻ vang của dân tợc.

Đoạn 2: Lịch sử ta đã có
nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại
chứng tỏ tinh thần yêu nước
của dân ta. Chúng ta có quyền
tự hào vì những trang lịch sử
vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà
Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi,
Quang Trung,… Chúng ta
phải ghi nhớ công lao của các
vị anh hùng dân tộc, vì các vị
ấy là tiêu biểu của một dân tộc
anh hùng.


Đoạn
Đoạn 3:
3: Đồng
Đồng bào

bào ta
ta ngày
ngày nay
nay cũng
cũng rất
rất xứng
xứng đáng
đáng với
với tổ
tổ
tiên
tiên ta
ta ngày
ngày trước.
trước. Từ
Từ các
các cụ
cụ già
già tóc
tóc bạc
bạc đến
đến các
các cháu
cháu nhi
nhi đồng
đồng
trẻ
trẻ thơ,
thơ, từ
từ những

những kiều
kiều bào
bào ở
ở nước
nước ngoài
ngoài đến
đến những
những đồng
đồng bào
bào ở
ở
vùng
vùng bị
bị tạm
tạm chiếm,
chiếm, từ
từ nhân
nhân dân
dân miền
miền ngược
ngược đến
đến miền
miền xi,
xi, ai
ai
cũng
cũng một
một lịng
lịng nồng
nồng nàn

nàn u
u nước,
nước, ghét
ghét giặc.
giặc. Từ
Từ những
những chiến
chiến sĩ
sĩ
ngoài
ngoài mặt
mặt trận
trận chịu
chịu đói
đói mấy
mấy ngày
ngày để
để bám
bám sát
sát lấy
lấy giặc
giặc đặng
đặng tiêu
tiêu
diệt
diệt giặc,
giặc, đến
đến những
những công
công chức

chức ở
ở hậu
hậu phương
phương nhịn
nhịn ăn
ăn để
để ủng
ủng hộ
hộ
bộ
bộ đội,
đội, từ
từ những
những phụ
phụ nữ
nữ khuyên
khuyên chồng
chồng con
con đi
đi tòng
tòng quân
quân mà
mà
mình
mình thì
thì xung
xung phong
phong giúp
giúp việc
việc vận

vận tải,
tải, cho
cho đến
đến các
các bà
bà mẹ
mẹ chiến
chiến sĩ
sĩ
săn
săn sóc
sóc yêu
yêu thương
thương bộ
bộ đội
đội như
như con
con đẻ
đẻ của
của mình.
mình. Từ
Từ những
những nam
nam
nữ
nữ công
công nhân
nhân và
và nông
nông dân

dân thi
thi đua
đua tăng
tăng gia
gia sản
sản xuất,
xuất, khơng
khơng quản
quản
khó
khó nhọc
nhọc để
để giúp
giúp một
một phần
phần vào
vào kháng
kháng chiến,
chiến, cho
cho đến
đến những
những
đồng
đồng bào
bào điền
điền chủ
chủ quyên
quyên đất
đất ruộng
ruộng cho

cho Chính
Chính phủ,
phủ, …
… Những
Những cử
cử
chỉ
chỉ cao
cao qúy
qúy đó,
đó, tuy
tuy khác
khác nhau
nhau nơi
nơi việc
việc làm,
làm, nhưng
nhưng đều
đều giống
giống
nhau
nhau nơi
nơi lòng
lòng nồng
nồng nàn
nàn yêu
yêu nước.
nước.
→ Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp.



III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của
nhân dân ta.
- Đoạn 1: “nó kết thành một làn sóng … cướp nước.”
→ Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta.
- Đoạn 2: “thời đại Bà Trưng …Quang Trung...”
→ Lòng tự hào về những tấm gương của các vị anh hùng dân tợc.
- Đoạn 3: “ Từ các cụ già tóc bạc... cho Chính phủ”
→ Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên
chống Pháp.
Suy nghĩ trả lời 2phút
Qua văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta hãy đặt câu
có phép liệt kê nói về các việc làm, hành động để phát huy tinh
thần yêu nước của bản thân?


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê:

a. Và đó cũng là lần đầu tiên
trong đời mình, hai con mắt của ông
Va-ren được thấy thể hiện cái huyền
diệu của một thành phố Đơng Dương,
dưới lịng đường, trên vỉa hè, trong
của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay
phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm
lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng;
những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lịm
lịm; những xâu lạp xường lủng lẳng

dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn
một chú khách trưng ra giữa trời; một
viên quan uể oải bước qua, tay phe
phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu
bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn
xộn! Thật là nhốn nháo!


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê:
a.- “dưới lòng đường, trên
vỉa hè, trong cửa tiệm...”
- “ Những cu li xe kéo…
hình chữ thập.”

a. Và đó cũng là lần đầu tiên
trong đời mình, hai con mắt của ông
Va-ren được thấy thể hiện cái huyền
diệu của một thành phố Đông Dương,
dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong
của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay
phóng cật lực, đơi bàn chân trần giẫm
lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng;
những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm
lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng
dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn
một chú khách trưng ra giữa trời; một
viên quan uể oải bước qua, tay phe
phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu
bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn

xộn! Thật là nhốn nháo!


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê:

a.- “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm...”
- “ Những cu li xe kéo… hình chữ thập.”
b. “Điện giật, dùi dâm, dao cắt, lửa nung”

b. Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung

Không giết được em, người con gái anh
hùng!
(Tố Hữu)


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 3 Đặt câu có sử dụng phép liệt kê:

a. Tả một số hoạt động trên sân trường trong giờ ra
chơi.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Học thuộc ghi nhớ SGK/105.
- Hoàn thành các bài tập vào

vở.
- Soạn bài tiếp theo Dấu chấm
lửng, dấu chấm phẩy.