1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Đội ngũ cán bộ có chất lượng cao là nhân tố quan trọng, góp phần
quyết định thắng lợi của cách mạng. Để có đội ngũ cán bộ như thế, một
khâu rất quan trọng là nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ. Lênin đã chỉ rõ:
Trong lịch sử chưa hề có giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó
khơng đào tạo ra được trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị,
những đại biểu tiên phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào.
Trong quá trình chuẩn bị các mặt về chính trị, tư tưởng và tổ chức
tiến tới thành lập Đảng cộng sản, Bác Hồ đặc biệt quan tâm đến công tác
đào tạo, huấn luyện cán bộ, xây dựng lực lượng nòng cốt của Đảng, của
phong trào cách mạng. Suốt trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng và
Bác Hồ luôn coi trọng công tác đào tạo, rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán
bộ, đã đào tạo và xây dựng được đội ngũ cán bộ trung thành với Đảng, với
cách mạng, kiên cường, bất khuất trong đấu tranh; có trình độ năng lực
cơng tác, phẩm chất đạo đức tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong các
giai đoạn cách mạng. Qua gần 15 năm đổi mới, Đảng ta khẳng định: Cán
bộ là nhân tố quyết định thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh
của Đảng, của đất nước, của chế độ, là khâu then chốt của cơng tác xây
dựng Đảng. Vì vậy, phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ ngang tầm,
góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
XHCN; trong đó, đào tạo cán bộ là khâu đặc biệt quan trọng.
Đội ngũ cán bộ, sĩ quan trong QĐNDVN (trong đó có đội ngũ sĩ
quan ngoại ngữ) là một bộ phận quan trọng trong đội ngũ cán bộ của Đảng,
lực lượng nòng cốt trong quân đội, đã góp phần quan trọng trong xây dựng
quân đội vững mạnh, góp phần làm nên những chiến thắng vẻ vang của

2

QĐNDVN, của dân tộc ta trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc XHCN.
Bước vào thời kỳ mới, để góp phần xây dựng QĐNDVN tiến lên
chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, hồn thành xuất sắc mọi nhiệm
vụ được giao; các Nghị quyết số 79 (1992), số 93 (1994), số 94 (998) của
Đảng ủy Quân sự Trung ương đã xác định: cần xây dựng đội ngũ cán bộ
một cách cơ bản, toàn diện, hệ thống, đồng bộ và chuyên sâu, có đủ phẩm
chất và năng lực, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Từ yêu cầu đó, năm 1982,
Trường đại học Ngoại ngữ quân sự được thành lập, có nhiệm vụ đào tạo sĩ
quan ngoại ngữ cho quân đội nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của quân
đội và đất nước trong giai đoạn mới. Từ đó đến nay, Trường đại học Ngoại
ngữ quân sự đã đào tạo được gần một ngàn nam nữ sĩ quan ngoại ngữ với
chất lượng tương đối tốt, chủ yếu là tiếng Nga, tiếng Trung, tiếng Anh và
tiếng một số nước Đông Nam Á, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao.
Đất nước chuẩn bị bước vào thiên niên kỷ mới có nhiều thuận lợi,
nhưng cũng gặp khơng ít khó khăn, chúng ta vẫn tiếp tục thực hiện nền
kinh tế nhiều thành phần, cơ chế thị trường, mở rộng quan hệ với các nước,
chủ động hội nhập kinh tế với thế giới. Trong điều kiện đó, nhiệm vụ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc càng trở nên nặng nề, phức tạp và cấp bách hơn,
đòi hỏi đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ phải được tăng cường về số lượng và
chất lượng, góp phần cùng tồn qn, tồn dân bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Tuy nhiên, công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong những năm qua
của nhà trường vẫn còn những hạn chế: nội dung chương trình, mục tiêu,
yêu cầu đào tạo đơi khi chưa sát thực tế; trình độ năng lực của một số giảng
viên còn hạn chế; phương tiện, cơ sở vật chất kỹ thuật chưa đáp ứng tốt
yêu cầu đào tạo và đời sống vật chất, tinh thần của học viên; một số học
viên nhận thức chính trị chưa cao, động cơ, thái độ trách nhiệm trong học
tập rèn luyện cịn có những biểu hiện chưa đúng.



3

Để khắc phục được những tồn tại nêu trên, phát huy ưu điểm, hồn
thành nhiệm vụ của nhà trường thì việc nghiên cứu một cách tồn diện, tìm
giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ của Trường đại
học Ngoại ngữ quân sự là cần thiết và cấp bách.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Cơng tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong QĐNDVN đã được cán
bộ, giảng viên trong Trường đại học Ngoại ngữ quân sự nghiên cứu như: Đề
tài nghiên cứu cấp Tổng cục "Đổi mới công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ
trong quân đội", của Phó giáo sư, Thiếu tướng Nguyễn Trí Anh, 1994; Đề
tài khoa học cấp Tổng cục: "Nâng cao chất lượng dạy và học chuyên
ngành ngoại ngữ" của Thạc sĩ, Đại tá Đinh Văn Tiếp, 1995. Ngồi ra cịn
có các báo cáo tổng kết 15 năm công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ của Ban
giám hiệu Trường đại học Ngoại ngữ quân sự, năm 1998 và các báo cáo
tổng kết giảng dạy của các khoa ngoại ngữ.
Theo mục tiêu, nhiệm vụ của từng cơng trình, nên ở các góc độ
khác nhau, các cơng trình đó chỉ tập trung sâu vào việc nâng cao chất lượng
đào tạo về mặt chuyên mơn nghiệp vụ, chưa có cơng trình nào đề cập rộng
hơn, sâu hơn cả về nâng cao chất lượng đào tạo chun mơn ngoại ngữ và
phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, phương pháp tác phong công tác
của một người sĩ quan quân đội chuyên ngành ngoại ngữ trong thời kỳ đẩy
mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Mục đích: Góp phần nâng cao chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại
ngữ trong quân đội một cách toàn diện trong thời kỳ mới.
- Nhiệm vụ: Phân tích làm rõ những vấn đề chủ yếu về chất lượng
đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội, quan niệm về chất lượng đào tạo

sĩ quan ngoại ngữ, tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo, sự cần thiết phải


4

nâng cao chất lượng đào tạo, đặc điểm công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ
trong quân đội.
- Đánh giá thực trạng chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong
quân đội; chỉ ra những ưu, khuyết điểm; rút ra những bài học kinh nghiệm
và chỉ rõ những vấn đề đặt ra với cơng tác đó.
- Xác định phương hướng, đề ra những giải pháp chủ yếu nâng cao
chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội trong thời kỳ mới.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh về cơng tác cán bộ; quan điểm, đường lối chính trị, đường lối
quân sự của Đảng; các nghị quyết của Đảng ủy Quân sự Trung ương về
công tác cán bộ của Đảng trong QĐNDVN.
Cơ sở phương pháp luận của luận văn là phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử, vận dụng phương pháp lơgic - lịch sử, phân tích tổng hợp; điều tra khảo sát thực tiễn.
5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Luận văn nghiên cứu chất lượng công tác đào tạo đội ngũ sĩ quan
ngoại ngữ trong Quân đội nhân dân Việt Nam, bao gồm: Công tác tuyển
chọn đầu vào, công tác lãnh đạo, chỉ đạo; tổ chức thực hiện quá trình đào
tạo, nội dung chương trình kế hoạch; hình thức, biện pháp đào tạo, rèn
luyện học viên.
Trong QĐNDVN có hai cơ sở đào tạo, bồi dưỡng sĩ quan ngoại ngữ
là: Trường đại học Ngoại ngữ quân sự và Trung tâm bồi dưỡng ngoại ngữ
Bộ Quốc phịng; trong đó Trường đại học Ngoại ngữ qn sự có quy mơ
rộng lớn hơn. Luận văn chỉ nghiên cứu vấn đề đào tạo sĩ quan ngoại ngữ,
không nghiên cứu vấn đề bồi dưỡng sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội. Vì

thế, luận văn khảo sát thực trạng công tác đào tạo đội ngũ sĩ quan ngoại


5

ngữ ở Trường đại học Ngoại ngữ quân sự từ năm 1982 đến nay, có tham
khảo hoạt động bồi dưỡng ngoại ngữ cho đội ngũ sĩ quan ở Trung tâm bồi
dưỡng ngoại ngữ Bộ Quốc phịng.
6. Đóng góp về mặt khoa học của luận văn
- Đánh giá đúng thực trạng công tác đào tạo đội ngũ sĩ quan ngoại
ngữ trong QĐNDVN từ năm 1982, chủ yếu là qua gần 15 năm đổi mới.
- Những giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đội
ngũ sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội trong thời kỳ mới.
7. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
- Kết quả đạt được của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo
trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao chất lượng đội ngũ
sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội.
- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo, phục vụ cho việc
giảng dạy môn công tác đảng, công tác chính trị ở Trường đại học Ngoại
ngữ quân sự.
8. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm lời mở đầu, ba chương, sáu tiết, kết luận, danh mục
tài liệu tham khảo và phụ lục.


6

Chương 1
CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ SĨ QUAN NGOẠI NGỮ
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY


1.1. NGOẠI NGỮ VÀ ĐỘI NGŨ SĨ QUAN NGOẠI NGỮ TRONG QUÂN
ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY - VỊ TRÍ, VAI TRỊ VÀ NHỮNG U
CẦU MỚI

1.1.1. Vị trí, vai trị của đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội
- Vai trò của ngoại ngữ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và
bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay
Thế giới ngày nay gồm rất nhiều quốc gia dân tộc với nhiều thể chế
chính trị-xã hội khác nhau, điều kiện và khả năng phát triển kinh tế-xã hội
và ngôn ngữ khác nhau. Do sự phát triển như vũ bão của khoa học công
nghệ, lực lượng sản xuất tăng nhanh, nền kinh tế mỗi nước ngày càng có xu
hướng khu vực hóa, quốc tế hóa. Muốn phát triển được, các nước phải mở
rộng quan hệ đối ngoại, liên kết hợp tác trên các lĩnh vực: kinh tế, văn hóa,
xã hội, khoa học - cơng nghệ, quốc phịng, an ninh. Việc học ngoại ngữ, biết
ngôn ngữ của các quốc gia dân tộc khác càng trở nên đặc biệt quan trọng để
hiểu biết lẫn nhau, mở rộng giao lưu quốc tế, trao đổi và học tập kinh
nghiệm của nhau, giúp đỡ tạo điều kiện cho nhau cùng phát triển.
Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên đất nước ta hiện nay
đang tiến hành trong điều kiện quốc tế và trong nước có nhiều thuận lợi,
song cũng gặp khơng ít khó khăn, thách thức: nước ta cịn nghèo, kinh tế
chậm phát triển; đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn; trình độ khoa
học cơng nghệ cịn lạc hậu so với nhiều nước trên thế giới; trình độ, năng
lực tổ chức, quản lý kinh tế xã hội còn nhiều bất cập; kẻ thù lại càng đẩy


7

mạnh chống phá ta với những âm mưu, thủ đoạn thâm độc, xảo quyệt trên
mọi lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phịng, an ninh...

Để thực hiện thắng lợi, mục tiêu, nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từng bước đưa đất nước tiến tới
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh và bảo
vệ vững chắc Tổ quốc cần mở rộng quan hệ với các nước, tiếp thu, áp dụng
những thành tựu khoa học công nghệ; những kinh nghiệm tổ chức, quản lý
nền kinh tế- xã hội; cũng như nắm chắc âm mưu thủ đoạn phá hoại của kẻ
thù; học tập và sử dụng có hiệu quả các vũ khí trang bị kỹ thuật quân sự do
nước ngoài sản xuất. Một trong những vấn đề rất quan trọng và cần thiết để
thực hiện tốt những vấn đề đó là phải đẩy mạnh cơng tác đào tạo, bồi
dưỡng, nâng cao trình độ ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ công chức, nhân
viên kỹ thuật hoạt động trên mọi lĩnh vực; trong đó đào tạo sĩ quan ngoại
ngữ trong quân đội là một bộ phận rất quan trọng.
- Vị trí, vai trị của đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội
Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng và Bác Hồ thành lập, giáo
dục và rèn luyện. Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức và lãnh đạo QĐNDVN
là một tất yếu khách quan, theo nguyên tắc: tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt;
trong đó, lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội là một nội dung cơ
bản. Đảng và Bác Hồ luôn xác định chức năng, nhiệm vụ cơ bản của quân
đội là: chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất, tham gia xây
dựng kinh tế và là một đội quân công tác. Trong giai đoạn hiện nay, sẵn
sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi để bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất
nước là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của quân đội. Các nghị
quyết của Đảng và của Đảng ủy quân sự Trung ương đã xác định rõ nhiệm
vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay là: bảo vệ độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh
thổ; bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ XHCN; bảo vệ thành quả cách mạng, bảo
vệ nhân dân, bảo vệ an ninh chính trị của đất nước. Nghị quyết cũng chỉ rõ


8


nhiệm vụ, phương châm, phương hướng xây dựng QĐNDVN là: xây dựng
quân đội cách mạng, tiến lên chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, lấy
xây dựng chính trị làm cơ sở; trong đó, xây dựng đội ngũ cán bộ, sĩ quan
trong quân đội: cơ bản, toàn diện, hệ thống, đồng bộ và chun sâu, có
phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức tốt; trình độ năng lực chun
mơn giỏi, thể hiện ở kết quả hoàn thành nhiệm vụ là nhiệm vụ chính trị
quan trọng và cấp bách.
Bởi vì xuất phát từ vị trí, vai trị của đội ngũ cán bộ trong giai đoạn
hiện nay đã được Đảng khẳng định: cán bộ là nhân tố quyết định thành bại
của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của đất nước và chế độ, là khâu then
chốt của công tác xây dựng Đảng. Đội ngũ cán bộ-sĩ quan trong quân đội
(trong đó có sĩ quan ngoại ngữ) là một bộ phận cán bộ của Đảng, họ vừa là
sản phẩm của đường lối chính trị, đường lối quân sự; vừa là bộ phận nòng
cốt trong quân đội; người trực tiếp lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức cho cán bộ,
chiến sĩ quán triệt thực hiện nghiêm chỉnh và đạt hiệu quả cao mọi đường
lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ
của quân đội; mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên.
Đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ là một bộ phận đặc thù trong qn đội,
có trình độ ngoại ngữ bậc đại học và thực hiện chức năng nhiệm vụ của sĩ
quan phiên dịch, phục vụ cho công tác quân sự đối ngoại; sĩ quan biên dịch
trong các cơ quan nghiên cứu của quân đội; giảng viên chuyên ngữ ở các
học viện, trường đào tạo sĩ quan, trường đào tạo nhân viên kỹ thuật quân sự
trong quân đội. Ngồi ra một số cịn được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ để
hoạt động trong lĩnh vực đặc biệt.
Trong điều kiện thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần, cơ chế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, mở rộng quan hệ với các nước có
chế độ chính trị xã hội khác nhau; để đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, đồng thời giữ vững an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội và



9

bảo vệ Tổ quốc, việc nắm chắc mọi mặt thái độ của các nước đối tác là đặc
biệt quan trọng. Công tác đối ngoại quân sự, việc biên dịch các tài liệu
nước ngồi, cũng như các hoạt động tình báo phục vụ cho công tác nghiên
cứu, nắm chắc các quan điểm, thái độ chính trị, ý đồ chiến lược chính trị,
kinh tế, quốc phòng, an ninh, khoa học kỹ thuật qn sự các nước, nhất là
những nước ít có thiện chí với nước ta trở nên hết sức cần thiết, nhằm phục
vụ cho các cơ quan chiến lược của Đảng, Nhà nước và Quân đội, chủ động
có chủ trương, biện pháp đối phó kịp thời. Điều đó càng khẳng định vị trí,
vai trị, tầm quan trọng đặc biệt của kiến thức ngoại ngữ và đội ngũ sĩ quan
ngoại ngữ trong quân đội.
1.1.2. Những yêu cầu mới đối với đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ
hiện nay
Do tính chất phức tạp, quy mơ rộng lớn của hoạt động của qn đội
nói chung và của Tổng cục II nói riêng địi hỏi rất lớn ở đội ngũ sĩ quan
ngoại ngữ quân đội cả về số lượng và chất lượng, bao gồm chất lượng
chính trị và chất lượng chuyên môn nghiệp vụ. Đào tạo, xây dựng đội ngũ
này phải quán triệt, thực hiện đúng các quy chế của Bộ Giáo dục và Đào
tạo, quy định của Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng tham mưu, quán triệt sâu sắc
các quan điểm của Đảng về công tác cán bộ trong quân đội; theo tinh thần
Nghị quyết Trung ương 2 khóa VII về giáo dục - đào tạo, các Nghị quyết số
79, số 93, số 94 của Đảng ủy Quân sự Trung ương; Nghị quyết và chỉ thị
của Đảng ủy và Thủ trưởng Tổng cục II. Người sĩ quan ngoại ngữ quân đội
phải là người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, có
phẩm chất tâm lý, trình độ năng lực chun mơn cao, có năng lực tiến hành
cơng tác đảng, cơng tác chính trị và năng lực chỉ huy, quản lý đơn vị, có
sức khỏe. Thể hiện ở:
- Có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, có khả năng lĩnh hội,
quán triệt, thực hiện tốt đường lối chủ trương của Đảng, chính sách và pháp



10

luật của Nhà nước, nhiệm vụ của quân đội; luôn tin tưởng tuyệt đối vào sự
lãnh đạo của Đảng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH. Nhận
thức đúng đắn, sâu sắc đặc điểm tình hình, thuận lợi và khó khăn của đất
nước; có thái độ và trách nhiệm đúng đắn đối với sự nghiệp đổi mới, đẩy
mạnh CNH, HĐH đất nước; nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất
nước của quân đội. Quán triệt, nắm vững quan điểm, chính sách đối ngoại
của Đảng và Nhà nước; khơng chấp nhận đa ngun chính trị, đa đảng đối
lập... Điều đó địi hỏi người sĩ quan ngoại ngữ quân đội phải không ngừng
học tập, rèn luyện nâng cao trình độ lý luận chính trị, thế giới quan khoa
học, nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ; củng cố lịng tin, có ý chí
quyết tâm và tinh thần trách nhiệm; tích cực rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất
đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch lành mạnh; tích cực đấu tranh
chống các biểu hiện: giảm sút ý chí chiến đấu, giảm sút lòng tin, mất cảnh
giác cách mạng và những biểu hiện tiêu cực khác trong xã hội, trong quân
đội và trong đơn vị.
- Căn cứ vào mục tiêu, yêu cầu đào tạo và tiêu chuẩn người sĩ quan
QĐNDVN trong thời kỳ mới theo tinh thần Nghị quyết số 79, số 93, số 94
của Đảng ủy Quân sự Trung ương về công tác cán bộ, người sĩ quan ngoại
ngữ qn sự phải có trình độ ngoại ngữ từ trung bình khá trở lên ở cả bốn
kỹ năng: nghe hiểu, đọc, viết và hội thoại; phải có vốn từ ngày càng nhiều
trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, khoa học công nghệ, khoa học
kỹ thuật và khoa học nghệ thuật quân sự, nắm và sử dụng thành thạo ngữ
pháp; có khả năng hội thoại tốt khi trực tiếp giao thiệp với người nước
ngồi, khi được phân cơng làm nhiệm vụ phiên dịch; dịch thuật được các
tài liệu bằng tiếng nước ngoài với chất lượng ngày càng cao (chính xác về
nội dung và trong sáng về văn phong); làm được giảng viên ngoại ngữ và

hoàn thành tốt nhiệm vụ trong lĩnh vực công tác đặc biệt.


11

- Thường xuyên nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, nhận thức
rõ bản chất, âm mưu, thủ đoạn của kẻ địch trong chiến tranh tâm lý, chiến
lược "diễn biến hịa bình", bạo loạn lật đổ nhằm chống phá ta trên mọi lĩnh
vực, nhất là trên lĩnh vực chính trị tư tưởng, kinh tế-xã hội, quốc phòng an
ninh. Nhận thức rõ mối quan hệ giữa nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế xã hội với những yêu cầu mới của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; xây dựng bản
lĩnh chính trị kiên định vững vàng, ln đứng trên lập trường giai cấp cơng
nhân, đặt lợi ích của giai cấp, lợi ích dân tộc lên trên hết khi xem xét, đánh
giá, giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra; có sự nhạy bén chính trị cao,
nhất là khi quan hệ trực tiếp với con người, tài liệu nước ngoài trong bất cứ
lĩnh vực, hồn cảnh cơng tác nào. Xây dựng, rèn luyện tính tổ chức, tính kỷ
luật nghiêm; có lối sống trong sạch lành mạnh; cần kiệm, liêm chính, chí
cơng vơ tư; khơng bị sa vào cạm bẫy, mua chuộc, cám dỗ, lừa phỉnh của kẻ
địch.
Người sĩ quan ngoại ngữ trong qn đội ngồi trình độ chun mơn
về ngoại ngữ cịn phải có trình độ, năng lực tiến hành tốt các mặt hoạt động
cơng tác đảng, cơng tác chính trị; năng lực tổ chức chỉ huy, quản lý đơn vị
cấp đại đội; có động cơ, quyết tâm rèn luyện phấn đấu tốt để trở thành
Đảng viên. Có tinh thần trách nhiệm tốt, tích cực tham gia mọi hoạt động
xây dựng đơn vị; có quan điểm quần chúng đúng đắn; đoàn kết nội bộ,
đoàn kết quân dân, được đồng đội và cấp dưới tin yêu. Thường xuyên tự
học tập, rèn luyện chiến đấu vươn lên để hoàn thành tốt chức trách nhiệm
vụ được giao, được cấp trên tin tưởng giao nhiệm vụ với các chức danh cao
hơn, phục vụ lâu dài trong quân đội, cống hiến ngày càng nhiều hơn cho sự
nghiệp của quân đội và đất nước.
1.2. CÔNG TÁC ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ SĨ QUAN NGOẠI NGỮ TRONG

QUÂN ĐỘI - ĐẶC ĐIỂM, QUAN NIỆM VỀ CHẤT LƯỢNG VÀ TIÊU CHÍ
ĐÁNH GIÁ


12

1.2.1. Đặc điểm công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội
- Công tác đào tạo sĩ quan ngoại ngữ là một bộ phận của công tác
đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ-sĩ quan trong quân đội. Nó giống với
cơng tác đào tạo các loại sĩ quan khác trong quân đội ở chỗ: phải tuân thủ
đúng quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy định của Bộ Quốc phòng
và của Bộ Tổng tham mưu về quy chế tuyển sinh quân sự, về thời gian và
nội dung đào tạo dự bị sĩ quan (đối với những học viên chưa thực hiện
nghĩa vụ quân sự). Thời gian đào tạo chuyên ngành là 04 năm với đầy đủ
các bộ môn: khoa học xã hội và nhân văn, kiến thức quân sự và kiến thức
chuyên môn nghiệp vụ; kết hợp chặt chẽ giữa học tập và rèn luyện trong
môi trường quân đội, tốt nghiệp ra trường được phong quân hàm sĩ quan,
trở thành người cán bộ, phục vụ lâu dài trong quân đội....
Song ngoại ngữ và đào tạo sĩ quan ngoại ngữ có tính đặc thù với
những đặc điểm riêng của nó.
- Đào tạo sĩ quan ngoại ngữ là đào tạo bộ phận sĩ quan có trình độ
chun mơn ngoại ngữ bậc đại học gồm cả 04 kỹ năng: nghe hiểu, đọc, viết
và hội thoại; người học phải học đọc, học viết tiếng nước ngoài, hiểu nghĩa
tiếng Việt nhanh và chính xác, phát âm chuẩn xác, viết nhanh, đúng ngữ
pháp, sử dụng thành thạo ngữ pháp. Quá trình đào tạo địi hỏi người học
phải "đọc thơng, viết thạo", có khả năng giao tiếp với người nước ngoài
bằng thứ tiếng được đào tạo và thực hiện các nhiệm vụ phiên dịch, biên
dịch; có thể cơng tác trong lĩnh vực đặc biệt, cũng như dạy tiếng nước
ngoài cho người khác.
- Theo quy chế tuyển sinh quân sự do Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng

tham mưu và Tổng cục II quy định thì đối tượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ
chủ yếu là những học sinh vừa mới tốt nghiệp phổ thông trung học, đạt kết
quả tốt qua kỳ tuyển sinh quân sự; một số là những quân nhân hạ sĩ quan,


13

chiến sĩ) đã hồn thành nghĩa vụ qn sự có nguyện vọng đào tạo trở thành
sĩ quan ngoại ngữ, và đạt kết quả tốt qua kỳ thi tuyển sinh quân sự. Học
viên đào tạo sĩ quan ngoại ngữ đều phải là đồn viên thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh (cũng có học viên đã là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam);
tuổi đời còn trẻ (18 tuổi đến 23 tuổi); có trình độ học lực tốt, có khả năng
nhận thức tốt, có khả năng tư duy sáng tạo, có chí tiến thủ, giàu nhiệt
huyết, ham học tập, cầu tiến bộ, có chí thú học tập, rèn luyện, phấn đấu
vươn lên. Song vì tuổi đời cịn trẻ, sự từng trải trong cuộc sống còn hạn
chế, vừa mới rời ghế nhà trường phổ thông, bước vào học tập, rèn luyện
trong môi trường qn đội, nên khơng khỏi bỡ ngỡ, khó khăn trong quá
trình học tập, rèn luyện.
- Đào tạo đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ là đào tạo một bộ phận sĩ quan
qn đội làm cơng tác chun mơn nghiệp vụ có tính chất đặc thù: thường
xuyên tiếp xúc với tài liệu, sách báo, vấn đề chính trị, kinh tế xã hội nước
ngoài, với những tài liệu mật.
Đây là vấn đề quan trọng phục vụ cho nhiệm vụ của quân đội, nhất
là khi làm sĩ quan phiên dịch cho các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng,
Nhà nước và quân đội trong công tác quân sự đối ngoại và trong lĩnh vực
cơng tác đặc biệt.
Mặt khác với trình độ kiến thức ngoại ngữ qua đào tạo mà họ có
được, họ có điều kiện rất thuận lợi trong việc nghiên cứu, tìm hiểu tình
hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đất nước, con
người các nước khác qua các phương tiện thơng tin đại chúng. Họ có điều

kiện và khả năng trực tiếp giao tiếp với người nước ngồi, dễ có điều kiện
đi ra nước ngồi trong các đợt đi công tác hoặc đi học. Trong điều kiện hiện
nay, đối tượng quan hệ đối ngoại và quan hệ quân sự đối ngoại của ta khá
phức tạp, đa dạng. Người nước ngoài vào nước ta cũng rất đa dạng: thông qua
con đường ngoại giao; liên doanh, liên kết, hợp tác kinh tế; trao đổi văn hóa,


14

khoa học kỹ thuật; tham quan du lịch, quan hệ cá nhân... nhưng đằng sau
những hoạt động đó khơng tránh khỏi những hoạt động với ý đồ xấu.
Vì vậy, đào tạo đội ngũ cán bộ làm việc trong điều kiện môi trường
ấy phải tuyển lựa rất kỹ lưỡng về lai lịch chính trị gia đình và bản thân, về
động cơ và mục đích vào học. Trong q trình đào tạo phải thường xuyên
làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện, xây dựng cho họ có động cơ, thái độ
học tập, rèn luyện đúng đắn; phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức tốt,
trình độ năng lực chun mơn cao; ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm; sự nhạy
bén chính trị cao.
-Đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội thường được đào tạo
theo "địa chỉ".
Do tính đặc thù về nhiệm vụ, tổ chức và hoạt động của quân đội,
của mỗi đơn vị trong từng thời kỳ, căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ cấp trên
giao cho và chỉ tiêu đào tạo được trên quy định để xác định cần đào tạo sĩ
quan ngoại ngữ tiếng nước nào, số lượng bao nhiêu, mục đích sử dụng sau
khi ra trường thế nào. Trên cơ sở đó để xây dựng kế hoạch, nội dung,
chương trình, yêu cầu chất lượng đào tạo, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ
trên giao, phù hợp với tình độ khả năng ngoại ngữ từng người.
- Kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo chuyên môn, chuyên ngành với các
kiến thức khác là vấn đề rất quan trọng trong đào tạo sĩ quan ngoại ngữ
quân đội.

Người sĩ quan ngoại ngữ trong qn đội qua đào tạo, họ phải có
trình độ năng lực tồn diện cả về chun mơn nghiệp vụ, năng lực tiến
hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị, năng lực tổ chức quản lý, chỉ huy
đơn vị cấp đại đội. Vì vậy, đồng thời với việc đào tạo nâng cao trình độ
chuyên ngành ngoại ngữ, phải thực hiện tốt việc đào tạo, trang bị các kiến
thức khoa học xã hội và nhân văn, kiến thức quân sự, kiến thức văn hóa xã


15

hội; kết hợp chặt chẽ giữa học tập, huấn luyện chính khóa, trên giảng
đường với hoạt động cơng tác đảng, cơng tác chính trị tại đơn vị (lớp, hệ,
nhà trường) với công tác quản lý, giáo dục rèn luyện tại đơn vị. Trong thời
gian đi thực tập tại đơn vị cơ sở của học viên cần gắn chức trách nhiệm vụ
học tập rèn luyện với vai trị vị trí của từng học viên trong các tổ chức, và
hoạt động của tổ chức trong đơn vị để giáo dục, rèn luyện người học một
cách toàn diện.
- Đội ngũ giảng viên, nhất là giảng viên chuyên ngữ trong trường
đào tạo sĩ quan ngoại ngữ là người sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, viên
chức quốc phòng được đào tạo cơ bản chuyên ngành ngoại ngữ bậc đại
học, được đào tạo chuyên ngành sư phạm, được tuyển chọn chặt chẽ cả về
trình độ năng lực chun mơn, phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức.
Những giảng viên được tuyển chọn từ ngoài quân đội đều được đào tạo sĩ
quan dự bị, được bồi dưỡng kiến thức ngoại ngữ quân sự, một số có trình
độ sau đại học.
- Về phương pháp dạy học ngoại ngữ:
Dạy và học ngoại ngữ là dạy ngôn ngữ của nước khác cho đội ngũ
sĩ quan chuyên ngữ để sau này dùng ngoại ngữ để thực hiện chức năng
nhiệm vụ được giao. Bởi vậy, phương pháp dạy và học ngoại ngữ rất khác
với phương pháp dạy và học các môn khoa học và các chuyên ngành đào

tạo khác. Đó là phải đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến
khó, phải bằng phương pháp trực quan và luyện tập: âm tiết, âm từ, ngữ điệu,
chữ viết, phát âm, kết cấu câu từ, ngữ pháp, nghĩa tiếng Việt, kỹ năng kỹ
xảo trong nghe hiểu, hội thoại; phải bảo đảm tính chuẩn xác, linh hoạt trong
q trình dạy và học, với sự kiên trì và quyết tâm cao... địi hỏi người học
phải nhớ chính xác, nhớ lâu, vốn từ nhiều. Học và học tốt ngoại ngữ là
công việc rất khó, địi hỏi cả về ý thức, tinh thần trách nhiệm, ý chí quyết
tâm và năng khiếu học ngoại ngữ, bởi vậy ngay từ khâu tuyển chọn đầu vào


16

và trong quá trình đào tạo phải tuyển chọn, phân loại thật kỹ lưỡng để loại
bỏ những người bị dị tật bẩm sinh: khả năng nghe, nhìn kém, nói lắp,
nói ngọng...
Ngồi chương trình học tập trên lớp với sự truyền thụ, hướng dẫn,
luyện tập trực tiếp của giảng viên, người học phải thường xun, kiên trì tự
học tập, ơn luyện tất cả các kỹ năng với phương pháp phù hợp với trình độ,
khả năng của bản thân mình. Đồng thời cần được tiếp xúc nhiều với người
nước ngoài, hoặc là trực tiếp hội thoại, hoặc gián tiếp qua băng ghi âm
tiếng người nước ngoài và các tài liệu sách báo do nước ngoài in ấn.
Người dạy-giáo viên chuyên ngữ, nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp
phải kiên trì, nghiêm túc, tận tâm trong quy trình giảng dạy, thường xuyên
kiểm tra, theo dõi, nắm chắc trình độ khả năng của mỗi học viên để có
phương pháp giảng dạy, bồi dưỡng, giúp đỡ một cách phù hợp.
1.2.2. Quan niệm về chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong
quân đội và tiêu chí đánh giá
- Quan niệm về chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong
quân đội
Trong những năm trước đây, quan niệm về đào tạo sĩ quan ngoại

ngữ chưa đúng đắn. Nhiều người cho rằng những sĩ quan ngoại ngữ chỉ là
những sĩ quan thuần túy làm chuyên môn nghiệp vụ, do vậy nên chỉ chú
trọng đào tạo nghề-trình độ năng lực chuyên ngành ngoại ngữ. Họ chưa
nhận thức đúng đắn vị trí, vai trị, trách nhiệm của người sĩ quan quân đội.
Sĩ quan ngoại ngữ là người làm việc chuyên nghiệp về ngoại ngữ, họ còn là
sĩ quan trong quân đội, còn phải thực hiện chức năng lãnh đạo, chỉ huy của
người sĩ quan. Từ nhận thức không đúng đó, dẫn tới chưa chú trọng kết hợp
chặt chẽ giữa đào tạo nghề với đào tạo người, dạy nghề với dạy người chưa
kết hợp chặt chẽ giữa công tác đào tạo, đội ngũ cán bộ với công tác xây
dựng đội ngũ Đảng viên.


17

Nghị quyết số 79 ( 1992 ) của Đảng ủy quân sự Trung ương về việc
quán triệt và thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 (khóa VII) về
một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng trong Đảng bộ quân đội chỉ
rõ: Mọi cán bộ của Đảng trong quân đội, cả cán bộ chỉ huy, cán bộ chính
trị, cán bộ chun mơn kỹ thuật... đều phải được đào tạo, bồi dưỡng để có
trình độ tồn diện, cả về phẩm chất chính trị phẩm chất đạo đức, kiến thức,
năng lực tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị và năng lực tổ chức chỉ
huy quản lý đơn vị... Kết hợp chặt chẽ giữa việc tuyển chọn với việc tạo
nguồn phát triển Đảng. Quá trình đào tạo trở thành cán bộ cũng là quá trình
giáo dục, rèn luyện, thử thách để phát triển đảng viên.
Tiếp tục quán triệt, chấp hành Nghị quyết số 93, số 94 của Đảng ủy
quân sự Trung ương, nghị quyết và chỉ thị của Đảng ủy và Thủ trưởng Tổng
cục II, chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ phải đáp ứng được những yêu
cầu sau:
+ Qua đào tạo người học có phẩm chất chính trị tốt, có bản lĩnh
chính trị vững vàng; tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng và thắng

lợi của sự nghiệp cách mạng; tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc,
với nhân dân; có động cơ, thái độ học tập rèn luyện đúng đắn, quyết tâm
cao, phấn đấu đạt và vượt chỉ tiêu học tập, rèn luyện, sẵn sàng nhận và
hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ khi tổ chức phân công.
+ Giáo dục rèn luyện cho người học trở thành người có phẩm chất
đạo đức tốt, lối sống trong sạch, lành mạnh, trung thực, khiêm tốn, giản dị;
có tính tổ chức tính kỷ luật nghiêm, tinh thần đồn kết tốt. Ln nêu cao
tinh thần cảnh giác cách mạng; kiên quyết đấu tranh có hiệu quả chống lại
mọi âm mưu thủ đoạn phá hoại của kẻ địch, không bị sa ngã bởi các thủ
đoạn mua chuộc, cám dỗ lừa phỉnh của kẻ thù. Chấp hành nghiêm các chế
độ, quy định bảo mật.


18

+ Đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội không phải là đào tạo sĩ
quan chuyên môn đơn thuần, mà là đào tạo đội ngũ trí thức cách mạng, đào
tạo đội ngũ cán bộ chỉ huy trong quân đội. Quá trình đào tạo phải thực hiện
tốt phương châm: cơ bản, toàn diện, hệ thống, đồng bộ và chuyên sâu... Vì
vậy, nội dung, chương trình đào tạo phải đáp ứng yêu cầu nâng cao phẩm
chất chính trị, phẩm chất đạo đức; trình độ năng lực tiến hành cơng tác
đảng, cơng tác chính trị; năng lực tổ chức chỉ huy đơn vị cấp đại đội; đặc
biệt là trình độ chun mơn về ngoại ngữ. Qua học tập, rèn luyện, phấn đấu
để trở thành đảng viên; đủ điều kiện để cấp trên công nhận và cấp bằng tốt
nghiệp, phong quân hàm sĩ quan, giao nhiệm vụ mới.
Chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ cao hay thấp là kết quả tổng
hợp của nhiều yếu tố: công tác lãnh đạo, chỉ đạo, nội dung, chương trình
đào tạo; chất lượng đội ngũ giảng viên (nhất là giảng viên chuyên ngữ);
năng lực và ý thức trách nhiệm của người học, công tác tổ chức, quản lý
rèn luyện học viên....

- Tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ
Để đánh giá đúng chất lượng đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân
đội cần có các tiêu chí. Có thể xem xét ở những tiêu chí sau:
+ Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy và Ban giám hiệu nhà trường
về công tác đào tạo.
Đó là chất lượng các nghị quyết của đảng ủy về công tác xây dựng
nhà trường và nghị quyết chuyên đề về nâng cao chất lượng đào tạo; vai
trò, trách nhiệm của từng đảng ủy viên, của Ban giám hiệu trong việc quán
triệt nghị quyết, mệnh lệnh, chỉ thị cấp trên, triển khai tổ chức, thực hiện
tất cả các mặt: công tác tuyển sinh, xác định mục tiêu, yêu cầu đào tạo; xây
dựng các quy chế; xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên; tổ chức hoạt động
công tác đảng, cơng tác chính trị; cơng tác bảo đảm phương tiện, cơ sở vật


19

chất phục vụ công tác đào tạo và đời sống vật chất và tinh thần; công tác
điều hành, thanh tra, huấn luyện, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm về cơng
tác đào tạo...những hoạt động đó đạt đến mức độ nào.
+ Nội dung chương trình đào tạo:
Nội dung, chương trình đào tạo phải bảo đảm đúng theo quy định
của Bộ Giáo dục và Đào tạo; chỉ thị của Bộ Quốc phòng, chỉ lệnh huấn
luyện của Bộ Tổng tham mưu; chỉ thị của Thủ trưởng Tổng cục II về đào
tạo sĩ quan bậc đại học. Nội dung chương trình đào tạo phải quán triệt và
thể hiện phương châm đào tạo: cơ bản, toàn diện, hệ thống, đồng bộ và
chuyên sâu; bảo đảm tính khoa học, tính lơgic; bám sát thực tiễn tình hình
nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của quân đội và Tổng cục II; phù hợp với
hoàn cảnh, điều kiện thực tiễn của nhà trường và quân đội nhằm thực hiện
tốt nhiệm vụ, mục tiêu yêu cầu đào tạo. Nội dung chương trình, kế hoạch đào
tạo phải được rà sốt, điều chỉnh, bổ sung, bảo đảm tính thiết thực và hiệu

quả cao.
+ Chất lượng đội ngũ giảng viên:
Đội ngũ giảng viên, nhất là những giảng viên chuyên ngữ là khâu
trung tâm, giữ vai trò quyết định chất lượng đào tạo. Khơng thể có chất
lượng đào tạo tốt nếu khơng có đội ngũ giảng viên tốt. Đội ngũ giảng viên
phải có chất lượng tốt cả về phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, trình
độ năng lực chun mơn và kinh nghiệm sư phạm, thực sự yêu ngành, yêu
nghề, có tâm huyết với nghề, gắn bó với nhà trường và quân đội; tính mơ
phạm cao, thực sự là nhà giáo dục đồng thời là nhà quản lý tốt, được đào
tạo cả về chuyên môn nghiệp vụ và phương pháp sư phạm, có trình độ đại
học và sau đại học, có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm.
+ Năng lực và ý thức trách nhiệm, kết quả học tập, rèn luyện của
học viên:


20

Đây là yếu tố quyết định trực tiếp kết quả đào tạo và là tiêu chí cơ
bản, quan trọng nhất để xác định chất lượng đào tạo. Người học phải được
tuyển chọn chặt chẽ theo đúng quy chế, quy định của cấp trên; có động cơ,
thái độ trách nhiệm đúng đắn trong q trình học tập, rèn luyện; có phẩm
chất chính trị, phẩm chất đạo đức tốt; có ý chí quyết tâm cao, khắc phục
mọi khó khăn, phấn đấu vươn lên; có sức khỏe tốt, ý thức tổ chức kỷ luật
nghiêm, chấp hành tốt pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ của quân
đội, chế độ quy định của nhà trường và các đồn thể mình tham gia hoạt
động, thực hiện nghiêm chỉnh các quy chế: kiểm tra học trình, thi học phần,
thi (hoặc làm luận văn) tốt nghiệp quốc gia; chế độ học tập gắn liền với rèn
luyện; tham gia tích cực, có hiệu quả mọi hoạt động của đơn vị. Kết quả
học tập thể hiện qua kết quả kiểm tra, thi; kết quả rèn luyện, phấn đấu thể
hiện ở việc phấn đấu trở thành đảng viên trong quá trình học tập tại trường,

và đạt đảng viên đủ tư cách mức 1 hoặc mức 2; đủ điều kiện để cấp trên
công nhận tốt nghiệp, phong quân hàm sĩ quan, giao nhiệm vụ mới. Có ý
thức sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ khi tổ chức phân công.
+ Điều kiện phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ công tác đào tạo
và đời sống vật chất, đời sống tinh thần của người học:
Bao gồm: Hệ thống giảng đường và các trang thiết bị đồng bộ và
ngày càng hiện đại, nơi ăn nghỉ của cán bộ, giảng viên, học viên, cảnh quan
đơn vị, hệ thống thư viện, công tác bảo đảm văn phòng phẩm; hệ thống
thao trường huấn luyện quân sự, điều hành; công tác nuôi dưỡng bộ đội và
bảo đảm tinh thần...


21

Chương 2
ĐÀO TẠO SĨ QUAN NGOẠI NGỮ
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM - THỰC TRẠNG,
NGUYÊN NHÂN, KINH NGHIỆM VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA

2.1 THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN

2.1.1. Khái quát về sự hình thành, hoạt động của các cơ sở đào
tạo sĩ quan ngoại ngữ trong quân đội nhân dân Việt Nam
Quán triệt quan điểm, đường lối, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc do Đại hội IV và Đại hội V của Đảng đề ra, Bộ Chính trị và Đảng ủy
quân sự Trung ương đã xác định rõ: Bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước
là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng hàng đầu của quân đội; phải xây dựng lực
lượng vũ trang nhân dân, xây dựng quân đội nhân dân Việt Nam tiến lên
chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, lấy xây dựng chính trị làm cơ sở,
với đầy đủ các quân binh chủng...Phải xây dựng đội ngũ cán bộ, sĩ quan

trong quân đội mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, có phẩm chất chính trị,
phẩm chất đạo đức tốt, năng lực cơng tác tốt, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
của quân đội và đất nước trong giai đoạn mới.
Cùng với việc kiện toàn hệ thống các học viện, trường đào tạo sĩ
quan, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ sĩ quan hiện có, tháng 02 năm
1982 theo quyết định của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính
phủ), Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ra quyết định thành lập Trường đại học
Ngoại ngữ quân sự, trực thuộc Bộ Quốc phòng. Trường có nhiệm vụ đào
tạo sĩ quan ngoại ngữ bậc đại học với hai thứ tiếng: tiếng Nga và tiếng
Trung Quốc. Từ đó đến năm 1989 với 06 khóa học, Trường đại học Ngoại
ngữ quân sự đã đào tạo 12 lớp, gồm 06 lớp tiếng Nga và 06 lớp tiếng
Trung, với trên 400 nam, nữ sĩ quan ngoại ngữ, 08 lớp đã tốt nghiệp ra


22

trường gần 300 sĩ quan ngoại ngữ đạt chất lượng tương đối tốt, đáp ứng
được yêu cầu, nhiệm vụ trên giao.
Tháng 8 năm 1989, do yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước và quân đội
trong thời kỳ đổi mới, mở rộng quan hệ với các nước trên các lĩnh vực:
chính trị, kinh tế, văn hóa- xã hội, quốc phịng an ninh, do yêu cầu sắp xếp
lại hệ thống các học viện, nhà trường trong quân đội nhằm xây dựng nhà
trường chính quy, xây dựng đơn vị vững mạnh, Trường đại học Ngoại ngữ
quân sự được sát nhập cùng với các Trường sĩ quan Trinh sát kỹ thuật
(Trường 600) và Trường sĩ quan đặc nhiệm (Trường 500) thuộc Tổng cục IIBộ Quốc phòng, với tên gọi Học viện Khoa học quân sự, trực thuộc Tổng
cục II. Khối đào tạo sĩ quan ngoại ngữ trở thành một phân hiệu (hệ) trong
Học viện Khoa học quân sự; giải thể khoa tiếng Nga và không đào tạo sĩ
quan ngoại ngữ chuyên ngành tiếng Nga; không tuyển sinh và đào tạo nữ sĩ
quan ngoại ngữ nữa. Một số giảng viên ngoại ngữ được giữ lại để giảng dạy
hai lớp còn lại, được đi học tiếng Anh và trở thành giáo viên Anh ngữ.

Trường tiến hành thành lập khoa Anh, tuyển sinh và đào tạo sĩ quan ngoại
ngữ chuyên ngành tiếng Anh. Từ đó trường chủ yếu thực hiện nhiệm vụ
đào tạo sĩ quan ngoại ngữ chuyên ngành tiếng Anh và tiếng Trung quốc.
Ngoài ra nhà trường cịn thành lập Khoa Đơng Nam Á gồm các thứ tiếng
như: tiếng Lào, tiếng Căm-pu-chia, tiếng Thái Lan để đào tạo sĩ quan ngoại
ngữ quân đội làm việc trong lĩnh vực đặc biệt.
Cùng với nhiệm vụ này, khoa tiếng Anh còn chịu trách nhiệm đào
tạo, bồi dưỡng chuyển từ tiếng Nga sang tiếng Anh cho một số cán bộ, giáo
viên trong các học viện, nhà trường, đơn vị trong quân đội. Để đáp ứng
được yêu cầu trang bị kiến thức ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ trong quân
đội và phục vụ công tác quân sự đối ngoại; năm 1997, Trung tâm bồi dưỡng
ngoại ngữ Bộ Quốc phòng được thành lập. Trung tâm có nhiệm vụ bồi
dưỡng ngoại ngữ cho một số cán bộ, sĩ quan chuẩn bị đi làm nhiệm vụ đối


23

ngoại quân sự, một số sĩ quan ở các đơn vị kỹ thuật cần có ngoại ngữ và
bồi dưỡng ngoại ngữ cho một số cán bộ chuẩn bị thi đầu vào sau đại học.
Như vậy, hiện nay trong quân đội có hai cơ sở đào tạo, bồi dưỡng
ngoại ngữ cho sĩ quan quân đội là Trường đại học Ngoại ngữ quân sự và
Trung tâm bồi dưỡng ngoại ngữ Bộ Quốc phịng. Trong đó Trường đại học
ngoại ngữ qn sự có quy mơ rộng lớn hơn, đào tạo chính quy và là cơ sở
đào tạo phần lớn đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ cho quân đội.
Do yêu cầu thực hiện nhiệm vụ mới, tháng 11 năm 1999, Bộ trưởng
Bộ Quốc phòng và Thủ trưởng Tổng cục II quyết định thành lập khoa tiếng
Nga; và từ năm học 2000- 2001, nhà trường tiến hành tuyển sinh và đào tạo
sĩ quan ngoại ngữ chuyên ngành tiếng Nga, cùng với các thứ tiếng Anh và
tiếng Trung Quốc là ba chuyên ngành đào tạo chủ yếu của trường.
Đầu năm 2000, Học viện Khoa học quân sự đã hoàn chỉnh đề án:

phát triển Trường đại học Ngoại ngữ quân sự trình Bộ Giáo dục và Đào tạo
và Bộ Quốc phòng phê duyệt, sẵn sàng nhận nhiệm vụ giảng dạy ngoại ngữ
của Trung tâm bồi dưỡng ngoại ngữ Bộ Quốc phòng, tiến tới đào tạo sĩ
quan ngoại ngữ tiếng một số nước nữa.
Sự thay đổi, phát triển về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ đào tạo với quy
mô ngày càng lớn hơn về số lượng học viên và các thứ tiếng nước ngoài
cần đào tạo nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan ngoại ngữ mạnh cả về số lượng
và chất lượng là hoàn toàn phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
và xây dựng đất nước của quân đội, nhiệm vụ của Tổng cục II, Bộ Quốc
phòng, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Đồng thời
cũng là sự khẳng định trình độ, năng lực lãnh đạo chỉ đạo của Đảng ủy và
Ban giám hiệu nhà trường; trình độ năng lực tổ chức thực hiện của các cơ
quan, đơn vị; đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên, công nhân viên, chiến sĩ
trong tồn trường. Điều đó cũng khẳng định sự quan tâm lãnh đạo đúng


24

đắn kịp thời của cấp trên đối với sự trưởng thành và việc thực hiện nhiệm
vụ chính trị của nhà trường.
2.1.2 Thực trạng
- Xác định mục tiêu, nội dung, phương châm đào tạo
Để xây dựng nhà trường chính quy, đơn vị vững mạnh toàn diện,
nâng cao chất lượng đào tạo, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ đào tạo sĩ
quan trong quân đội, Đảng ủy và Ban giám hiệu nhà trường luôn quán triệt
sâu sắc các quan điểm cơ bản của Đảng về công tác cán bộ trong quân đội;
Nghị quyết Trung ương 2, khóa VII về định hướng chiến lược phát triển
giáo dục đào tạo trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; tiếp tục
quán triệt thực hiện Nghị quyết số 93, 94 của Đảng ủy quân sự Trung ương,
chỉ thị của Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu và Thủ trưởng Tổng cục II.

Từ đó, đề ra nghị quyết, chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức
thực hiện tốt nhiệm vụ, nâng cao chất lượng đào tạo và công tác xây dựng
nhà trường trong giai đoạn mới. Nhà trường đã xác định: đào tạo đội ngũ sĩ
quan trong quân đội mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, hoàn thành tốt
mọi nhiệm vụ được giao, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với quân đội; tăng cường lực lượng nòng cốt xây dựng quân đội vững mạnh
về chính trị, tư tưởng và tổ chức; luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, với
Tổ quốc, với nhân dân. Qua quá trình đào tạo, người học phải đạt trình độ
C chuyên ngành ngoại ngữ với 100 % đạt yêu cầu, có 60 % đạt khá, giỏi trở
lên, ở cả 4 kỹ năng: nghe hiểu, đọc, viết và hội thoại; đủ trình độ khả năng
thực hiện tốt các nhiệm vụ trên các cương vị công tác: sĩ quan phiên dịch,
sĩ quan biên dịch, giảng viên chuyên ngữ và cơng tác trong lĩnh vực đặc
biệt. Có trình độ, năng lực, biết làm tốt các mặt hoạt động công tác đảng,
cơng tác chính trị; có trình độ, năng lực tổ chức chỉ huy, quản lý đơn vị, có
phong cách công tác của người sĩ quan cấp đại đội. Qua đào tạo, học viên
trở thành những con người mới, vừa "hồng" vừa "chuyên", người cán bộ-trí


25

thức trẻ và người đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Kết thúc khóa học, ở
họ hội tụ mọi yếu tố để cấp trên công nhận tốt nghiệp và phong quân hàm
sĩ quan, giao nhiệm vụ mới và đủ khả năng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ
được giao, tiếp tục học tập rèn luyện phấn đấu tốt.
Đảng ủy và Ban giám hiệu, các cơ quan chuyên môn, các Khoa giáo
viên luôn quán triệt sâu sắc các chỉ thị của cấp trên, mục tiêu, yêu cầu đào
tạo, xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình đào tạo, rèn luyện sát thực;
quán triệt phương châm đào tạo cơ bản, toàn diện, hệ thống, đồng bộ và
chuyên sâu cả về phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, phẩm chất tâm
lý, trình độ năng lực chuyên môn ngoại ngữ cả về năng lực cơng tác đảng,

cơng tác chính trị và năng lực tổ chức chỉ huy, quản lý đơn vị của một
người sĩ quan thể hiện ngay trong xây dựng nội dung, chương trình đào tạo.
Nội dung đào tạo bao gồm các mơn khoa học xã hội và nhân văn theo
hướng dẫn, chỉ đạo của Tổng cục chính trị: Triết học Mác - Lênin, Kinh tế
chính trị học, Chủ nghĩa xã hội khoa học; lịch sử Đảng và tư tưởng Hồ Chí
Minh; tâm lý giáo dục học quân sự; công tác đảng, công tác chính trị trong
quân đội nhân dân Việt Nam; quan điểm, đường lối, chủ trương. chính sách
của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tình hình, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm
vụ quân đội và Tổng cục II, bản chất truyền thống của Đảng, dân tộc và
quân đội nhằm trang bị thế giới quan khoa học, bồi dưỡng phẩm chất chính
trị, phẩm chất đạo đức cho người học.
Kiến thức quân sự theo chỉ lệnh huấn luyện của Bộ Tổng tham
mưu, gồm: quan điểm, đường lối quân sự của đảng, kỹ chiến thuật binh
chủng hợp thành từ cấp tiểu đội đến đại đội; điều lệ, điều lệnh quân đội,
kiến thức hậu cần quân sự; chức năng, nhiệm vụ, phương pháp tổ chức chỉ
huy, quản lý đơn vị của người chỉ huy cấp phân đội. Ngồi ra cịn trang bị
các kiến thức văn hóa xã hội khác: văn học, lịch sử văn minh thế giới, dân
số và môi trường sinh thái...