Bài 10: Các thể của chất và sự chuyển thể
A. Tóm tắt lý thuyết
I. Các thể của chất: thể rắn, thể lỏng và thể khí
Thể rắn
Hình dạng cố định
Thể lỏng
Hình dạng theo
vật chứa
Thể khí
Hình dạng theo
vật chứa
Khả năng lan
truyền (hay khả
năng chảy)
Khơng chảy được
Có thể rót được và
chảy tràn trên bề
mặt
Dễ dàng lan tỏa
trong không gian
theo mọi hướng
Khả năng chịu nén
Ví dụ
Rất khó nén
Đinh sắt, hịn đá,
chậu nhơm, mâm
đồng, cốc thủy
tinh,...
Khó nén
Nước, rượu, dầu
ăn, xăng,...
Dễ nén
Khơng khí, khí
oxygen, khí
nitrogen,...
Hình dạng
II. Sự chuyển thể của chất
1. Sự nóng chảy và sự đơng đặc
- Sự nóng chảy: là q trình chất chuyển từ thể rắn sang thể lỏng.
Ví dụ:
- Vào mùa hè, nhiệt độ tăng nên băng tuyết tan dần thành nước lỏng
- Khi lấy que kem khỏi tủ lanh, do nhiệt độ môi trường cao hơn trong tủ lạnh nên
kem bị chảy, chuyển từ thể rắn sang thể lỏng.
- Sự đơng đặc: là q trình chất chuyển từ thể lỏng sang thể rắn.
Ví dụ: Vào mùa đơng, nhiệt độ thấp, nước bị đông đặc tạo thành băng tuyết.
2. Sự hóa hơi và sự ngưng tụ
- Sự ngưng tụ là quá trình chất chuyển từ thể hơi sang thể lỏng.
Ví dụ: Thả đá vào cốc nước bình thường, một lúc sau xung quanh cốc có các giọt
nước li ti đọng lại. Hiện tượng này là do hơi nước trong khơng khí gặp lạnh ngưng
tụ lại thành nước lỏng bám quanh cốc.
- Sự hóa hơi: là q trình chất chuyển từ thể lỏng sang thể hơi
+ Sự bay hơi: là sự hóa hơi xảy ra trên bề mặt chất lỏng
Ví dụ : Hơi nước từ các hồ nước nóng
+ Sự sơi: là sự hóa hơi xảy ra trên bề mặt và cả trong lịng khối chất lỏng
Ví dụ: Nước sôi
Tổng kết bài học
- Sự bay hơi và ngưng tụ xảy ra tại mọi nhiệt độ
- Sự nóng chảy, sự đông đặc, sự sôi của một chất xảy ra tại nhiệt độ xác định
- Ở điều kiện thích hợp, chất có thể chuyển từ thể này sang thể khác
B. Phương pháp giải
1. Nêu điểm giống và khác nhau giữa sự nóng chảy và sự đơng đặc
Sự đơng dặc
Sự nóng chảy
Giống
Khác
Là sự chuyển thể qua lại giữa thể rắn và thể lỏng
là quá trình chất chuyển từ thể rắn
sang thể lỏng
là quá trình chất chuyển
từ thể lỏng sang thể rắn.
2. Nêu điểm giống và khác nhau giữa sự bay hơi và sự ngưng tụ
- Giống nhau: đều đề cập tới sự thay đổi giữa trạng thái hơi và trạng thái lỏng ,xảy
ra với nhiều chất khác nhau, xảy ra tại mọi nhiệt độ
- Khác nhau:
Sự bay hơi
Sự ngưng tụ
Là quá trình chuyển từ thể lỏng sang Là quá trình chuyển từ thể hơi sang thể
thể hơi
lỏng
3. Nêu điểm giống và khác nhau giữa sự bay hơi và sự sôi.
- Điểm giống nhau: đều là sự chuyển từ thể lỏng sang thể hơi.
- Điểm khác nhau :
Quá trình
Sự bay hơi
Sự sơi
Chất lỏng chỉ bay hơi trên mặt
Chất lỏng vừa hóa hơi trong
lịng chất lỏng vừa hóa hơi trên
Nhiệt độ
thống
mặt thống
Xảy ra ở bất kì nhiệt độ nào.
Chỉ xảy ra ở nhiệt độ sôi.