BÀI 33: CẢM ỨNG Ở SINH VẬT VÀ TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
A/ Câu hỏi mở đầu
Trả lời câu hỏi mục “Mở đầu” trang 138 SGK Khoa học tự nhiên 7: Khi ta chạm
tay vào lá cây trinh nữ (xấu hổ), lá cây sẽ cụp lại (hình bên). Đây là hiện tượng gì.
Hiện tượng này có ý nghĩa như thế nào đối với sinh vật.
Trả lời:
- Hiện tượng lá cây trinh nữ cụp lại khi ta chạm tay vào là hiện tượng cảm ứng của
cây trinh nữ.
- Hiện tượng cảm ứng này giúp cho sinh vật thích ứng với những thay đổi của môi
trường để tồn tại và phát triển.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. CẢM ỨNG VÀ VAI TRÒ CỦA CẢM ỨNG Ở SINH VẬT
1. Cảm ứng ở sinh vật là gì?
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 139 SGK Khoa học tự nhiên 7:
1. Quan sát Hình 33.1 và hồn thành theo mẫu Bảng 33.1.
Bảng 33.1
Hình
Phản ứng
Kích thích
Ngọn cây hướng về phía có ánh sáng
a
Ánh sáng
b
?
?
c
?
?
d
?
?
e
?
?
Kích thích
Phản ứng
Trả lời:
1.
Bảng 33.1
Hình
a
Ánh sáng
b
Nước
c
Nhiệt độ
- Ngọn cây có hiện tượng hướng về phía có nguồn
ánh sáng.
- Rễ cây có hiện tượng hướng về phía nguồn nước.
- Khi trời lạnh, cơ thể run rẩy, sởn gai ốc, mặc thêm
quần áo ấm.
- Khi trời nóng, cơ thể thốt nhiều mồ hơi, mặc quần
áo mỏng.
d
e
Tiếng kêu của gà - Gà con sẽ chạy đến chỗ mẹ.
mẹ
Giá thể
- Thân cây trầu bà quấn quanh giá thể.
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 139 SGK Khoa học tự nhiên 7:
2. Nêu thêm một số ví dụ về hiện tượng cảm ứng ở thực vật và động vật. Chỉ rõ tác
nhân kích thích và phản ứng của sinh vật.
Trả lời:
Một số ví dụ về hiện tượng cảm ứng ở thực vật và động vật:
Ví dụ
Thủy tức co mình lại
khi có vật thể chạm vào
nó
Sự va chạm cơ
học
Rễ cây hướng về phía
có nguồn chất dinh Chất dinh dưỡng
dưỡng
Cây bàng rụng lá khi
mùa đơng đến
Chim bay đi khi nhìn
người lại gần
Tay người rụt lại khi
chạm vào vật nhọn
Phản ứng
Kích thích
Nhiệt độ thấp
Co mình lại
Rễ cây thay đổi hướng mọc ra để tìm
đến nguồn chất dinh dưỡng
Rụng lá
Người tiến lại gần Chim bay đi
Vật nhọn
Tay rụt lại
2. Vai trò của cảm ứng ở sinh vật
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 139 SGK Khoa học tự nhiên 7:
Nếu các sinh vật khơng có phản ứng đối với các kích thích đến từ mơi trường (ví dụ:
cây ở Hình 33.1a khơng có phản ứng hướng về phía có ánh sáng) thì điều gì sẽ xảy
ra. Từ đó cho biết vai trị của cảm ứng đối với sinh vật.
Trả lời:
- Ở hình 33.1a, nếu cây khơng có phản ứng hướng về phía có ánh sáng thì cây sẽ
khơng có ánh sáng để quang hợp tổng hợp nên chất hữu cơ khiến cây còi cọc và chết
dần. Từ ví dụ này có thể suy ra, nếu sinh vật khơng có phản ứng đối với kích thích
đến từ mơi trường thì sinh vật khơng có sự thích ứng với môi trường, khiến cho sự
tồn tại và phát triển của cây bị đe dọa.
- Vai trò của cảm ứng đối với sinh vật: Cảm ứng giúp sinh vật thích ứng với những
thay đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.
II. TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
1. Tập tính là gì?
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 139 SGK Khoa học tự nhiên 7:
1. Đặt tên tập tính của các động vật thể hiện trong Hình 33.2a, b, c, d.
Trả lời:
- Hình a: Tập tính di cư
- Hình b: Tập tính bầy đàn
- Hình c: Tập tính săn mồi
- Hình d: Tập tính sinh sản (chăm sóc con non)
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 139 SGK Khoa học tự nhiên 7:
2. Lấy thêm ví dụ về tập tính ở người và động vật.
Trả lời:
Một số ví dụ về tập tính ở người và động vật:
- Vào mùa sinh sản, ếch đực sẽ dùng tiếng kêu để thu hút ếch cái.
- Vào mùa đông, gấu Bắc cực thực hiện việc ngủ đông.
- Sư tử mẹ dạy sư tử con cách săn mồi.
- Trên đồng cỏ, các loài thú ăn cỏ sẽ luôn thay nhau vừa ăn vừa canh chừng thú ăn
thịt.
- Chim xây tổ.
- Tập tính tập thể dục vào buổi sáng.
- Tập tính học tập mỗi ngày.
2. Vai trị của tập tính
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 140 SGK Khoa học tự nhiên 7:
Hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng 33.2.
Bảng 33.2
Tập tính ở động vật
Tác dụng đối với động vật
Mèo bắt chuột thường rình mồi, vồ
?
mồi, vờn mồi
Chim cơng đực thường múa, khoe bộ
?
lông sặc sỡ để quyến rũ con cái vào
mùa sinh sản
Chim én di cư về phương nam vào cuối
mùa thu
?
Chó sói thường đánh dấu lãnh thổ bằng
?
nước tiểu
Trâu rừng thường sống theo đàn
?
Tập thể dục buổi sáng ở người
?
Trả lời:
Tập tính ở động vật
Tác dụng đối với động vật
Mèo bắt chuột thường rình mồi, vồ Giúp mèo bắt được chuột (kiếm được
mồi, vờn mồi
thức ăn).
Chim công đực thường múa, khoe bộ Giúp công đực thu hút được công cái để
lông sặc sỡ để quyến rũ con cái vào thực hiện giao phối, duy trì nịi giống.
mùa sinh sản
Chim én di cư về phương nam vào cuối Giúp chim én tìm được mơi trường mới
mùa thu
thuận lợi hơn (ấm hơn, có nhiều thức ăn
hơn).
Chó sói thường đánh dấu lãnh thổ bằng Giúp chó sói bảo vệ được vùng lãnh thổ
nước tiểu
(thức ăn, bạn tình,…) của bản thân, tránh
việc cạnh tranh cùng loài.
Trâu rừng thường sống theo đàn
Giúp trâu rừng hỗ trợ nhau khi gặp nguy
hiểm hoặc điều kiện không thuận lợi, đảm
bảo sự tồn tại của loài.
Tập thể dục buổi sáng ở người
Giúp nâng cao sức khỏe cho bản thân.
